خارج شدن زن از منزل بدون اذن شوهر چه حکمی دارد؟

سوال: مواردی که زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود چیست؟

امام خمینی(ره):
اذن همسر لازم است مگر شرط ضمن عقد کرده باشد یا به خاطر کار واجبی از منزل خارج شود.
اجازه شوهر در حج واجب شرط نیست.
(استفتائات، ج3، ص 148، س 810، مناسک حج محشی، ص 61، س 87)

آیة الله اراکی(ره):
چنانچه نتواند معاش خود را تهیه کند، مگر این که بی اجازه شوهر از خانه خارج شود اطاعت از شوهر واجب نیست.

اذن زوج برای زوجه در حج واجب شرط نیست.
(توضیح المسائل، ص448، م 2430، العروة الوثقی، ج2، ص 282، م 79)

آیة الله بهجت(ه):
برای امری که وجوب عینی و تعیینی شرعی داشته باشد نه کفائی و تخییری و یا علم به رضایت شوهر داشته باشد.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله تبریزی(ره):
خارج شدن زن از منزل باید باذن شوهر باشد و بدون اذن شوهر حتی اگر خارج شدن منافات با حق شوهر نداشته باشد بنابر احتیاط جایز نیست مگر اینکه برای امر لازمی مثل تعلّم حکم شرعی در مسجد که موقوف به خارج شدن از منزل است یا خرید نفقه از بیرون از منزل خارج شود والله العالم.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
موردی که انجام واجب شرعی با ضرورت های عقلی متوقف بر خروج از منزل باشد مانند سفر حج یا کسب درآمد برای اداره زندگی، اذن لازم نیست.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله خوئی(ره):
اگر شوهر خرجی نمی دهد چنانچه زن ناچار باشد معاش را تهیه کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.

و در حج واجب اذن شوهر شرط نیست.
(توضیح المسائل، ص 432 م 2425، مناسک حج، 1412 هـ ق، ص 43، س 59)

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
مواردی که خروج واجب است یا ضروری است یا برای کسب نفقه است در فرضی که شوهر نفقه نمی دهد و از موارد اول است خروج کارمند زن برای انجام کار اداری است اگر پیش از ازدواج اجیر بوده یا بعد از آن و با اجازه زوج.
استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
نباید بدون عذر شرعی بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود، چنانچه زن ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند و با اطاعت شوهر تهیه معاش برای وی ممکن نباشد در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر واجب نیست و در حج واجب هم اذن همسر شرط نیست.
(توضیح المسائل، ج2، ص 204، م 2421، 2425)
(مناسک حج، 1412هـ ق، ص 21، م9)

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
اگر ناچار است زن خودش معاش را تهیه کند، و نمی تواند با اطاعت شوهر تهیه معاش کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر به او واجب نیست ولی احتیاط آن است که از حاکم شرع هم اذن بگیرد و در حج واجب اذن همسر شرط نیست.

(توضیح المسائل، ص 489، م 2425، استفتائات حج، 1422 هـ ق، ص 25، س 58)

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
به طور کلی اگر کاری بر زن واجب باشد و نتواند آن را در خانه انجام دهد یا ضرورتی ایجاد شود که ناچار به خروج از منزل باشد. چنانچه زوج اجازه ندهد. زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود و توضیح بیشتر و ذکر موارد استفتاء در جامع المسائل ج اول آمده است.

براساس منابع فقهی، لازم است زوجه به عقد دائم، جهت خروج از منزل رضایت زوج را جلب کند.

از این قانون کلی موارد زیر استثنا شده است:

1- خروج از منزل برای کسب معارف اعتقادی، به مقدار لازم و ضروری و همین طور برای فراگیری وظایف شرعی الزامی.

2- خروج برای معالجه بیماری، چنانچه امکان درمان در منزل نباشد.

3- خروج برای فرار از ضررهای جانی و مالی و عرضی.

4- خروج برای انجام واجبات عینی که موقوف بر خروج از منزل است. مانند سفر حج، شرکت در انتخابات و یا نجات نفس محترمه.

5- چنانچه ماندن در منزل، توأم با عسر و حرج غیرقابل تحمل باشد، خروج جایز است.

6- چنانچه در ضمن عقد نکاح انتخاب مسکن و اشتغال به مشاغل اداری به زوجه محول شده باشد و به عنوان شرط در ضمن عقد برای خود سلب محدودیت کرده باشد.

7- خروج برای تأمین معاش، چنانچه شوهر او قادر به آن نباشد یا از اتفاق سرپیچی کند.

8- خروج از منزل برای تظلّم و دادخواهی.

در غیر این موارد جایز نیست زن بدون اذن شوهر از منزل خارج شود.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله گلپایگانی(ره):
1) اگر منزل مسکونی غصبی باشد اذن شوهر برای خروج لازم نیست و شوهر نمی تواند زن را الزام به توقف در خانه غصبی کند.

2) اگر خوف جانی داشته باشد.

3) برای تهیه معاش در صورتی که مجبور است و نمی تواند با اطاعت شوهر تهیه معاش کند در حین تهیه معاش اطاعت شوهر واجب نیست ولی احتیاط آن است که از حاکم شرع نیز اجازه بگیرد.

4) اذن شوهر برای حج واجب زوجه مستطیعه لازم نیست.

(مجمع المسائل، ص 189، س 535 مجمع المسائل، ج2، ص 190، س 540 توضیح المسائل، ص411، م 3426)
(احکام آداب حج، 1413 هـ ق، ص 44، م97)

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

در مواردی ضروری و صله رحم به اندازه لازم و فراگیری احکام دین و حج واجب.

برای تهیه معاش در صورتی که زوج او را تأمین نکند، در حج واجب اجازه شوهر برای زن لازم نیست.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)
(توضیح المسائل مراجع، ص 409، م 2416، مناسک حج، 1413 هـ ق، ص 20، م 10)


آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
در صورتی که ناچار باشد معاش خود را تهیه کند زمانی که مشغول تهیه معاش است اطاعت همسر واجب نیست.

و اگر به واسطه ترس از جان تکلیف شرعی او بیرون رفتن از خانه باشد اذن همسر لازم نیست.

اذن زوج برای زوجه شرط نیست بله، جایز نیست منع زن از خروج در اولی وقت با وسعت وقت

(توضیح المسائل، ص 479، م 2412، هزار و یک مساله فقهی، ج1، ص 190، س655، مناسک حج 1418هـ ق، ص 39، م 56.)

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.

برای حج واجب اذن شوهر شرط نیست.

(توضیح المسائل، ص 663، م 2480، مناسک حج، 1383، ص 37، م 56)