سخنان مهتاب کرامتی درباره بچه‌های شین‌آباد
چراغ بیست‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان ساعت 18:30 امروز نیمه مهرماه در سالن ورزشی گل نرگس اصفهان روشن می‌شود. یکی از برنامه‌های این دوره جشنواره همکاری یونیسف و انتخاب فیلم‌ها بر اساس کنوانسیون حقوق کودکان سازمان ملل است.
مهتاب کرامتی، بازیگر سینما، به مدت هفت‌سال به‌عنوان سفیر حسن‌نیت یونیسف در ایران فعال است. او در گفت‌وگو با «شرق» چگونگی همکاری این نهاد بین‌المللی را با جشنواره کودکان تشریح کرد. البته در کنار آن، دغدغه‌های دیگری دارد که به آنها نیز پرداخته است.
این‌روزها دغدغه‌های شما چیست؟
در حال حاضر دغدغه‌های زیادی دارم. در ابتدا مهتاب کرامتی بازیگر که قطعا سینما برایش مهم است و طبعا مثل همه سینماگران برای تعالی سینمای ایران آرزوهایی دارد. آنچه که دوستان دیگر هم تکرار کرده‌اند و همه می‌دانند. اینکه بستر مناسبی برای فیلمسازی به‌وجود بیاید و به‌تبع آن مشکلات اقتصادی سینماگران از بین برود، امنیت به‌وجود بیاید و کم‌کم تلخی‌ای که در وجود تمام سینماگران است از بین برود.
به نظر شما این اختلافات ریشه‌ای نیست؟
اصلا. به همین دلیل نام این اتفاقات را تلخی می‌گذارم. این مشکلات هیچ‌کدام نمی‌توانند از هم مجزا باشند و اگر این مشکل حل شود، مطمئنا در مرحله بعد مشکلات دیگر حل خواهد شد. اما دوستان باید کمک کنند.
البته اگر دغدغه همه تعالی سینمای کشورمان باشد نه مسایل حاشیه‌ای!
وقتی افراد را از هم تفکیک می‌کنیم و رویشان برچسب می‌زنیم این اختلاف سلیقه‌ها پیش می‌آید. به قول شما اگر فقط دغدغه برای سینما و اعتلای آن باشد، این اختلافات به‌وجود نخواهد آمد. به نظرم این زمان شروع خوبی برای حرکت دوباره است.
به نظر می‌رسد اتفاقات خوبی در راه است. اما مواجهه با آن همچنان دلخوری‌هایی را به‌وجود می‌آورد. به نظر شما دلیلش چیست؟
چون صبر و تحملمان خیلی کم شده است. می‌خواهیم همین امروز نتیجه همه‌چیز را ببینیم. همه با هم دوست شوند، حرف یکدیگر را بپذیرند، به‌دنبال بهانه‌جویی یا پیدا کردن متهم یا مقصرجلوه‌دادن یکدیگر نباشند... این موضوع امکان‌پذیر نیست. باید صبرمان بیشتر از اینها باشد.
دلمشغولی بعدی‌تان چیست؟
این‌روزها غیر از سینما دو موضوع دیگر ذهنم را مشغول کرده است. «روز جهانی کودک» و فعالیت‌های یونیسف در آن راستا و جشنواره فیلم کودک و نوجوانان اصفهان. دغدغه دیگری که بیشتر وقتم را می‌گیرد، موردی است که پیشتر از طریق یونیسف با آن آشنا شدم. هرچند که پیش از این هم دغدغه ذهنی‌ام بوده، آن هم آزادی زندانیان محکوم به قصاص است.من و دوستان همراهم برای جمع‌آوری دیه و رضایت اولیای‌دم تلاش می‌کنیم. حدود دوماه قبل، آقای شعیبی از ما برای اکران خصوصی فیلم «دهلیز» دعوت کردند که به نظرم فیلم بسیار خوبی بود. همان‌جا توسط آقای پورشیرازی و خانم افضلی متوجه شدیم خانمی در آستانه اعدام نیاز دارد که دیه‌اش پرداخت شود.با همکاری آقای رضوی (تهیه‌کننده فیلم) و آقای شعیبی توانستیم یک اکران خیلی سریع داشته باشیم و به‌صورت همت عالی پول جمع کنیم. حدود یک ماه و نیم قبل در سالن ایوان شمس این اکران برگزار شد و توانستیم با جمع‌آوری مبلغ آن زندانی را آزاد کنیم.
نام این فرد چه بود؟
نمی‌توانم نامش را ذکر کنم. پرداختن به نام این عزیزان و رقمی که جمع می‌شود می‌تواند مشکل ایجاد کند.
آیا برای برپایی گلریزان با مراجع مرتبط با قوه‌قضاییه در ارتباط هستید؟
بله. قطعا در ارتباط هستیم. اما در این مورد به‌خصوص هماهنگی ما با ستاد دیه بود. به این دلیل که به هیچ عنوان نمی‌خواستیم حتی یک‌درصد این شبهه برایمان پیش بیاید که این پول کجا می‌رود. البته همین‌جا باید از حضور آقای مرادی بابت این هماهنگی تشکر کنم.
می‌خواهید دور از هیاهو کار کنید؟
بله. اما فعالیت در این زمینه راه رفتن روی لبه تیغ است. ما هم به هیاهو احتیاج داریم که مردم آگاه شوند و کمک کنند (حواشی مثبت) و هم احتیاج داریم به‌دور از حواشی باشیم که برخی‌ها از آن سوءاستفاده نکنند. خلاصه اتفاق اول به لطف خدا شکل گرفت و هدف ما این بود که بتوانیم در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم. ما می‌خواهیم سینماگران، ورزشکاران و تمامی هنرمندان را در این امر خیر دخیل کنیم و هرکس بر اساس امکانی که دارد همراهمان باشد.
تهیه‌کنندگان از این مساله استقبال کردند؟
بله. با هرکدام از دوستان صحبت می‌کنند برای همکاری با ما. البته ما هم با توجه به حسن‌نیت دوستان پرونده‌ها را مطالعه می‌کنیم تا به مواردی بپردازیم که برای همه دوستان توجیه‌پذیر باشد.
به چه جرایمی می‌پردازید؟
در حال حاضر موردی که ما آن را مدنظر قرار دادیم قتل است؛ موضوعی که به‌سختی می‌توان به‌سمت آن رفت. چون یک تابو است. به حدی که حتی برای خیلی از خیر‌ها به عاملی بازدارنده برای مشارکت تبدیل می‌شود.
آیا به این دلیل که حکم قطعی دینی در این مورد وجود دارد و در قرآن در آیه 178 سوره بقره به صراحت از قصاص نام برده شده است؟
طبیعتا. در صورتی که ما تمام تلاشمان این است که به مقوله مهربانی و بخشش بپردازیم. ما به‌هیچ‌عنوان حق اولیای‌دم را نادیده نمی‌گیریم. از آنها خواهش می‌کنیم که از حقشان بگذرند و ببخشند. خواهش می‌کنیم مهربان باشند و مهربانی را به جامعه بیاموزند وگرنه قصاص حقشان است و می‌توانند مطابق با آنچه دین به آنها اختیار داده عمل کنند.
البته در ادامه هم بر عفو و پرداخت دیه تاکید می‌شود که حکمی است رحمت‌آفرین برای جامعه اسلامی.
بله. در خیلی از مسایل زندگی، دین ما حکم داده. یعنی ما به‌راحتی هر زمان دچار سرگشتگی شویم می‌توانیم به دینمان رجوع کنیم. فقط در مورد قصاص بر‌عهده خودمان گذاشته شده که انتخاب کنیم. اینجاست که ما می‌توانیم ثابت کنیم که می‌شود با روح بخشندگی و بزرگواری جامعه را به سمت مهربانی سوق داد.
به نظر می‌رسد فیلم «دهلیز» شروع خوبی بود برای این اتفاق؟
کاملا. فیلم «دهلیز» خیلی ظریف به این اتفاق پرداخته. نه شعار داده و نه هیچ‌کدام از طرفین را مورد قضاوت قرار داده. این تقارن را به فال نیک می‌گیرم. البته ما دلمان می‌خواهد این موضوع را هم باب کنیم که این عرصه جای عده خاصی نیست و تمام دوستان با هر عقید‌ه‌ای می‌توانند حضور داشته باشند.
در اکران اول از چه کسانی دعوت کردید؟
اکران اول به‌سرعت اتفاق افتاد. محدودیت زمانی داشتیم. اما تلاش کردیم همه را دعوت کنیم؛ هم از خیرین و هم از هنرمندان. اما متاسفانه با همزمانی فوت پدر حامد بهداد عزیز خیلی از دوستان هنرمند امکان حضور پیدا نکردند.
چرا سراغ آقای مرادی رفتید؟
ایشان همیشه در کار خیر پیشقدم هستند و آماده کمک به دوستانی که در این عرصه‌ها فعالیت می‌کنند.
برگزارکنندگان اصلی این مراسم چه کسانی هستند؟
آقایان مرادی، رضوی، شعیبی، خانم افضلی و من. البته ستاد دیه باید در کنارمان باشد. به دلیل مقولات مالی که شبهاتی ایجاد نشود. مطمئنا وقتی بار اول این اکران انجام و یک زندانی آزاد شد، شاید بعضی از دوستان فکر کردند یک‌بار است. اما بار دوم نشان داد که هدف ما فراتر است. ما الان هویتی داریم که همه می‌دانند می‌توانند در کنار ما باشند و مطمئنم که در اکران سوم شاهد جریان و اتفاق متفاوت‌تری هستیم و قطعا حضور دوستان خیلی بیشتر خواهد بود.
حضور یونیسف در جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان امسال چگونه است؟
این همکاری از سال گذشته شروع شد. ولی به دلیل اینکه یونیسف دیر با برنامه‌های فارابی همراه شد اطلاع‌رسانی کامل نبود. سال قبل یونیسف و فارابی با هم تفاهمنامه‌ای امضا کردند که یونیسف در جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان در کنار فارابی باشد.حضور ما در آن سال با انتخاب فیلم «مروارید» آقای سیروس حسن‌پور به‌عنوان بهترین فیلم شروع شد و در کنارش هدایای یونیسف در کاروان فارابی که به تمام نقط محروم و مرزی کشور سفر می‌کرد و برنامه‌های متنوع فرهنگی - تفریحی داشت به بچه‌های محروم اهدا شد. با توجه به دغدغه بازیگری من در کنار فعالیت‌های یونیسف، کنار هم قرار گرفتن این دو نهاد و همکاری‌شان برای من خیلی خوشایند بود.خوشحال هستم که آقای منیر صفی‌الدین، رییس یونیسف، که مدیری بسیار روشن و ریسک‌پذیر هستند سال گذشته پیشنهاد مرا پذیرفتند و سال گذشته شروع بسیار خوبی بود که منجر به این شد که ما امسال هم این همکاری را به شکل گسترده‌تری ادامه دهیم و از الان پرانرژی به فکر برگزاری کارگاه‌های آموزشی مختلف یونیسف در طول سال آینده با حمایت فارابی برای سینماگران هستیم که منجر به این شود که با کمک یونیسف فیلم‌های با کیفیت بالاتری برای کودک با موضوع حقوق کودک ساخته شود.
داوران یونیسف در جشنواره باید چه خصوصیتی داشته باشند؟
در کنار دوستان یونیسف که از دریچه کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل فیلم‌ها را می‌بینند باید سینماگرانی باشند که در عرصه سینمای کودک فعالیت کرده باشند. خانم یگانه‌فر، معصومی، آقای گودرزی از فارابی، سرکار خانم طائرپور و من در کنار هم هستیم و فیلم‌ها را داوری می‌کنیم.
در داوری‌ها چه نکاتی را در نظر می‌گیرید؟
موردی که برای ما مهم است این است که آموزه‌های یونیسف در این فیلم‌ها لحاظ شود. امسال جناب آقای نیکخواه آزاد که سال گذشته دیپلم افتخار بخش یونیسف را گرفتند و در زمینه ساخت فیلم کودک سابقه طولانی دارند از ابتدای نوشتن فیلمنامه‌شان با یونیسف در ارتباط بودند.
امسال فیلم منتخب یونیسف مثل سال گذشته علاوه بر تندیس یونیسف و دیپلم افتخار یک دوربین d5 خواهد بود و از فیلم دوم هم تقدیر خواهد شد. اتفاق خوشایند دیگر هم این است که ما به داوران کودک ایرانی و بین‌الملل هم جداگانه هدایای نفیسی اهدا می‌کنیم. به نظرم حضورمان قشنگ و به یادماندنی خواهد بود.
با اینکه برای فیلم «مروارید» موفق به دریافت جایزه شدید، چرا به گرجستان نرفتید؟
متاسفانه به دلیل کمبود وقت برای هماهنگی هفته کودک و جشنواره فیلم کودکان و بحث داوری و... نتوانستم برای این سفر برنامه‌ریزی کنم.
چرا در کنسرت آقای ناظری شرکت نکردید. چون ایشان دو روز برای بچه‌های شین‌آباد گلریزان داشتند؟
آرزویم این است که بتوانم در هرجا که مثمرثمر قرار می‌گیرم حضور داشته باشم. اما مواقعی جدا فرصت نمی‌شود. بچه‌های «شین‌آباد» برایم خیلی مهم هستند و زمانی که چند گزارش در مورد این حادثه خواندم با پیگیری از دوستان خبرنگار توانستم چند گروه خیر با هماهنگی به آنها وصل کنم. جزو این گروه چند جراح پلاستیک بودند که عمل کودکان و حتی هزینه زندگی چندتایی را تقبل کنند. این کمک ناچیز من در آن مقطع بود ولی اینکه هرجا که دعوت می‌شوم بتوانم بروم فقط به دلیل کمبود وقت عملی نیست.
اما حادثه شین‌آباد ابعاد گسترده‌ای داشت؟
در این هفت سالی که به‌عنوان سفیر یونیسف فعالیت می‌کنم و قبل از آن هم که در انجمن‌هایی مثل «نفس»، بزرگ‌ترین چیزی که دیدم روحیه بزرگواری و خیر مردم ایران است. کمک به هم‌نوع دغدغه همه است. از هنرمندان و ورزشکاران تا مردم عادی و... در این حادثه همدلی مردم تحسین‌برانگیز بود. درعین حال حضور دوستان در ان‌جی‌او‌های مختلف مثل خانم رهنما در بچه‌های پروانه‌ای و هموفیلی و...کمک می‌کند که مردم با مشکلات کودکان بیشتر آشنا و همراه شوند.
برنامه بعدی‌تان برای مجرمان قتل چیست؟
ترجیحم این است که این‌بار به یکی از موارد قتل‌های زیر 18سال بپردازم.
