فطر هديه الهی (آداب و اعمال)
آداب نماز عید فطر
قبل از خروج از منزل به نيت انجام دستور خداوند، با يك يا چند دانه خرما افطار نموده ،و دعايي را كه در اين مورد رسيده است بخواند. زيرا در اين دعا نيز امامش درود و سلام خدا بر او و پدران و فرزندانش ذكر شده و بايد در مضمون دعا تأمل كند. زيرا دعا به روشني مي گويد كه رفتن به سوي نماز، رفتن به طرف خداوند است. بنابراين بايد نشانه ديدار با خدا را داشته باشد. اگر بتواند بايد به اندازه بزرگي خدا و شناخت منت او، در اجازه ديدارش بلكه دعوت به اين كرامت، آنگونه كه شايسته است ادب اين مقام را رعايت كند. ولي خيلي بعيد است اين مخلوق ضيعف بتواند آنگونه كه شايسته اين مجلس است تواضع و احترام و شكرگزاري نمايد. بنابراين بايد همراه با اعتراف به ناتواني به اندازه اي كه مي تواند سپاسگزاري و متواضع باشد .
اگر شرمي كه به اضطرار برسد به وجود آمد، اجابت نيز به دنبال آن آمده و گرفتاري برطرف مي گردد . علامت اضطرار نيز اين است كه در هنگام عيد قلب او شكسته، و از ردّ شدن بترسد، اميدوار عفو و فضل او بوده و اميدواري به كرم پروردگارش را بيشتر نمايد، به انتظار رحمت و عنايت خداوند باشد. آنگونه كه بندگان صالح او هستنند، و ترس خود را با ملاحظه اين كه امروز روز جايزه دادن و به دست آوردن فضيلت است از بين ببرد.
و اگر نتوانند، نبايد حضور در اين مجلس براي او سبكتر از حضور در مجلس سلطان زمانش باشد . زيرا از سلطان غفلت نمي كند، به خصوص هنگام سخن گفتن با او. اگر سلطان بداند كه دل رعيتش جاي ديگر است او را از مجلس خود طرد، از حضور او جلوگيري و او را از عطاياي خود محروم مي نمايد. به خصوص كه بداند اين غير، دشمن سلطان است، كه در اين حالت به شدت بر او خشم مي گيرد. و اگر از ياد و احترام به خدا غفلت از پروردگار چيزي جز دوستي دنيا نمي باشد، دنيايي كه دشمن خدا و دوستانش مي باشد .
بپرهيز از اين كه اين مجلس را كوچك شماري. زيرا اهل آن، فرشتگان مقرب، پيامبران و رسولان، شهدا و صديقين و بندگان صالح خدا هستند . شرمسار باش كه حاضرين مجلس در بهترين حالات باشند؛ همگي پاك، مقدس، آراسته، بر سر ايشان تاج كرامت مراقبت خداي جليل بوده، بر بدن هاشان لباسهاي توجه به خدا، بر دلهايشان جامه اشتغال به خدا و بر بدنهاشان لباس باز داشتن از نافرماني خدا، بر دستهايشان انگشتر نگشودن دست به نافرماني خدا و بر پاهايشان كفش منع از رفتن در حرامهاي خدا و سر تو برهنه از لباس نگهداشتن از مخالفت با خدا و بر دستت انگشتر ستم بر بندگان خدا بوده و پايت برهنه از رفتن به سوي طاعت خدا باشد .
آنچه درباره اضطرار به پوشش پروردگار گفتيم، فقط در كسي به وجود مي آيد كه با چشم دل نجاست گناهان را بر اعضاي بدنش و پليدي عيوب دل بر روح و جانش را ببيند. آن هم نه مجازا بلكه واقعا اين مطلب را درك كند و بفهمد كه اين نجاستها و پليديها نجس تر و كثيف تر از چيزهاي كثيف اين عالم و بدبوتر از مردارهاي بو گرفته دنياست .
اگر پرده از جلو ديدگانت برداشته شده و ببيني بدنت آلوده به نجاست هاي گناهان و باطن تو گرفتار انواع بيماريهايي است كه تو را از چشم ديگران مي اندازد چه حالي خواهي داشت؟ آيا با اين شكل و قيافه بر سر سفره پاكان، و بزرگاني كه هيچ عيبي ندارند حاضر خواهي شد! اگر زيبايي باطني آنان را ببيني از همنشيني آنان پرهيز خواهي كرد، چه رسد به اين كه سر سفره آنان بنشيني. و حتي اگر هزار چوب هم به تو بزنند راضي نمي شوي با اين همه پليدي كه در تو هست، خود را به آنان نشان بدهي. برادرم! حال بد خود را بنگر و خود را بنگر و خود را مضطر به اين مطلب بنما تا خداوند بدي هايت را پوشانده و بديهايت را به خوبي تبديل نمايد. آنگاه درِ كرم حضرت اله را بكوب و صدا بزن: ‹‹ اي كريمترين كريمان! اي اجابت كننده دعاي مضطرها! به پستي و ذلتي كه نسبت به خودم روا داشتم رحم كن . تو از من به خودم مهربانتري به خصوص در مثل چنين روزي كه مرا دعوت به ديدار خود نموده اي. من ميهمان تو هستم پس راضي نشو كه آبرويم پيش ميهمانهايت بريزد. كارم را اصلاح كرده و از لباسهايي كه به ميهمانانت مي دهي به من نيز عنايت فرما تا بتوانم زشتي ها و نقايص خود را پوشانده خود را بيارايم و آبرويم را حفظ كنم .
يكي از پوشش هاي زيباي او، همين شكل انسان است .اگر انسان با اضطرار واقعي روي به درگاه پروردگارش آورد محال است او را اجابت نكند. او كسي است كه در قرآن خود فرموده است: (امن يجيب المضطر اذا دعاء و يكشف السوء؛ اي كسي كه هنگامي كه مضطر او را بخواند، او را اجابت نموده و گرفتاريش را برطرف مي نمايد) بنابراين بنده بايد اضطرار را در خود به وجود بياورد. اغلب مردم روحيات بدي در خود به وجود آورده و از صفات خوب غافل هستند. به همين جهت نيز از چيزهايي است كه به طور اتفاقي شنيده و مسموعات آنها خجالت و شرمي در آنها به وجود نمي آورد، چه رسد به اين كه آنچنان خجالت بكشند كه به اضطرار برسند .
و خلاصه اگر شرمي كه به اضطرار برسد به وجود آمد، اجابت نيز به دنبال آن آمده و گرفتاري برطرف مي گردد . علامت اضطرار نيز اين است كه در هنگام عيد قلب او شكسته، و از ردّ شدن بترسد، اميدوار عفو و فضل او بوده و اميدواري به كرم پروردگارش را بيشتر نمايد، به انتظار رحمت و عنايت خداوند باشد. آنگونه كه بندگان صالح او هستنند، و ترس خود را با ملاحظه اين كه امروز روز جايزه دادن و به دست آوردن فضيلت است از بين ببرد. در عين حال با گوشه چشم به عظمت خدا و بزرگي جنايت خود نگريسته و مانند كوتاهي كنندگاني كه به دامن عفو فراوان او پناه آورده اند، رفتار مي كند، و تمام سعي و تلاش او براي استغفار و جلب رحمت و ديدن آثار قبولي است. و به نگهبانان و حاميان خود كه از معصومين عليهم السلام مي باشد، پناهنده شده تا او را شفاعت نمايند. و خداوند را به حق و آبروي آنان قسم مي دهد كه او را با عفو خود اكرام نموده، از فضل مخصوص خود محروم نكند، صورت كريم خود را از او بر نگردانده، به خاطر آنان او را قبول نمايد و آنگونه كه با حزب و دوستان خود رفتار مي كند با او نيز معامله كند . از به وجود آمدن اين حالات معلوم مي گردد كه فيض قدسي شامل حال او شده است كه بايد خدا را به خاطر نجات و رهايي از خطر هلاك ثنا گفته، و از اين به بعد با ياري گرفتن از پروردگار خود را از غفلت و انجام كارهايي كه باعث هلاكت دائمي است دور بدارد .
با گوشه چشم به عظمت خدا و بزرگي جنايت خود نگريسته و مانند كوتاهي كنندگاني كه به دامن عفو فراوان او پناه آورده اند، رفتار مي كند، و تمام سعي و تلاش او براي استغفار و جلب رحمت و ديدن آثار قبولي است. و به نگهبانان و حاميان خود كه از معصومين عليهم السلام مي باشد، پناهنده شده تا او را شفاعت نمايند. و خداوند را به حق و آبروي آنان قسم مي دهد كه او را با عفو خود اكرام نموده، از فضل مخصوص خود محروم نكند، صورت كريم خود را از او بر نگردانده، به خاطر آنان او را قبول نمايد .
آنچه درباره اضطرار به پوشش پروردگار گفتيم، فقط در كسي به وجود مي آيد كه با چشم دل نجاست گناهان را بر اعضاي بدنش و پليدي عيوب دل بر روح و جانش را ببيند. آن هم نه مجازا بلكه واقعا اين مطلب را درك كند و بفهمد كه اين نجاستها و پليديها نجس تر و كثيف تر از چيزهاي كثيف اين عالم و بدبوتر از مردارهاي بو گرفته دنياست .
اگر كسي خود را در پيشگاه سرور رسولان و ائمه طاهرين و فرشتگان مقرب و ساير پيامبران و رسولان فرض نمايد چه حالي خواهد داشت؟ فكر مي كنم اگر انسان يك دهم اين رسوايي را داشت، آرزو مي كرد زمين او را فرو برد تا از اين رسوايي رهايي يابد. مريم راستگو هنگام فرض رسوايي بين مردم، با اين كه نزد خداي عز وجل و فرشتگان پاك بود، گفت: ‹‹كاش قبل از اين مرده و كاملا فراموش شده بودم.›› به هر صورت تمامي ما به پوشش زيباي خدا محتاج بوده و اگر اين پوشش از ما برداشته شود، رسوا خواهيم شد .
يكي از پوشش هاي زيباي او، همين شكل انساني است كه اگر از ما سلب شده و مردم شكل واقعي ما را ببيند رسوا مي شويم. زيرا شكل روح متناسب با اخلاق و صفات است. مثلا كسي كه صفت غضب بر او غالب باشد، روح او به شكل سگ خواهد بود. مگر اين كه خُلق خود را با داوري حلم معالجه نموده، خشم تبديل به شجاعت شده و شكل سگ به شكل انساني شجاع تغيير يابد. و همينطور ساير اخلاق و صفات. به همين جهت گذشتگان هر روز با آينه و غيره سيماي خود را بررسي مي كردند تا مطمئن شوند كه تغيير نكرده و مسخ نشده و پوشش خدا همچنان باقي است. و اين شكلهاي حقيقي گاهي اوقات به بعضي از اوليا نشان داده مي شود و مردم را به اين شكلها مي بينند . از امام سجاد عليه السلام روايت شده است كه پرده را از جلو ديدگان شخصي برداشته و شكل واقعي جاجي ها را به او نشان داد و او در ميان جمعيت فقط دو نفر را به شكل انسان ديد .
بپرهيز از اين كه مجمع نماز عيد فطر را كوچك شماري. زيرا اهل آن، فرشتگان مقرب، پيامبران و رسولان، شهدا و صديقين و بندگان صالح خدا هستند . شرمسار باش كه حاضرين مجلس در بهترين حالات باشند - همگي پاك، مقدس، آراسته، بر سر ايشان تاج كرامت مراقبت خداي جليل بوده، بر بدن هاشان لباسهاي توجه به خدا، بر دلهايشان جامه اشتغال به خدا و بر بدنهاشان لباس باز داشتن از نافرماني خدا، بر دستهايشان انگشتر نگشودن دست به نافرماني خدا و بر پاهايشان كفش منع از رفتن در حرامهاي خدا - و سر تو برهنه از لباس نگهداشتن از مخالفت با خدا و بر دستت انگشتر ستم بر بندگان خدا بوده و پايت برهنه از رفتن به سوي طاعت خدا باشد .
هنگام برپايي نماز عيد به صورت جماعت، مصيبت غيبت او را به ياد آور و به ياد داشته باش كه امامت نماز عيد از حقوق مخصوص امام زمان (عج) و برپايي آن از كارهاي معروف اوست .
‹‹ چون در روز عيد خود را آشكار كند، ديده همگان بر زيبائيش خيره گردد. ارواح آنان به سوي زيبايش سرازير شوند و مردمك چشمانشان از فرط زيبايش هوس گلزار نمايند. عيد من آن روزي است كه با ديدگان شاد كه زيبايش را تحسين مي كند، آن زيبايي را ببينم.››
آيا اين مصيبت نيست كه به جاي نماز با امام عصر(عج) با ديگران نماز بگزاريم! اگر به جاي ديگران امام زمان (عج) خطبه هاي نماز عيد را مي خواند چه حالي داشتيم! و اگر او در ميان ما بود روزگار ما چقدر با امروز فرق داشت !
آنگاه به آنچه در روايات درباره او آمده بنگر از قبيل: بركت ها و نورهاي زمان حضور او، گسترش عدل، برچيده شده بساط ظلم و سركشي، عزت اسلام، احترام قرآن، رواج ايمان، كامل شدن عقلها، تزكيه دلها، اصلاح اخلاق و از بين رفتن تفرقه و نفاق .
