دانستنی های دندان کودکان

دندان جزو سیستم سلامتی بدن است . دندان بطور مستقیم یا غیر مستقیم می تواند روی سلامتی انسان اثر بگذارد . بسیاری از بیماریها و حتی بیماریهای قلب وعروق در کودکان نارس بوجود می آید ارتباط به دندان دارد . مادرانی که بیماری لثه ی شدید دارند وعفونت های حاد لثه ای دارند ، بچه ای که به دنیا می آورند معمولا وزنشان پایین است . ما این ارتباط ها را بطور مستقیم احساس نمی کنیم .

امکان رویش دندان از سن پنج ماهگی وجود دارد و اولین دندانی که کودک می تواند در بیاورد دندان قدامی پایین است . تاخیر رویش تا هشت ماهگی هم ناراحت کننده نیست . سیستم دندانهای شیری در دو تا سه سالگی تکمیل می شود . مجموعه دندانهای شیری دو تا دندان آسیای شیری است و بقیه دندانهای نیش و چهار دندان قدامی است . تا شش سالگی کودک فقط دندانهای شیری را دارد . در سن شش سالگی دندان های شیری کم کم جایشان را به دندانهای دائمی می دهند که ما به آن مرحله ی انتقالی می گوییم که مرحله ی بسیار مهمی است .

دندانهای شیری مسؤول حفظ فضاهای مناسب برای روییدن دندانهای دائمی كودك هستند. آنها راهنمای رویش دندانهای دائمی در موقعیت صحیح هستند. آنها به رشد و تكامل صورت و فكین كمك كرده، بر رشد، ارتفاع و شكل صورت اثر می‏گذارند. دندانها در زیبایی شخص و حس اعتماد به نفس موثرند. دندانها مسلما در اولین گام برای هضم غذا كمك می‏كنند. دندانهای شیری سالم و بدون پوسیدگی محیط سالمی را برای دندانهای دائمی فراهم می‏كنند.

از دست دادن زودرس دندان شیری به ویژه در قسمت خلفی، سبب بروز مشكل خواهد شد. دندانهای مجاور ممكن است به سمت فضا منحرف شوند، دندانهای كج شده سبب تجمع بیشتر غذا و قرار گرفتن در معرض پوسیدگی بیشتر می‏شوند. و دندانی كه جا به جا شده است ممكن است مانع رویش دندان دائمی كه كه قرار است در آن فضا بروید، بشود. دندان‏های شیری در کودکان به اندازه دندان‏های دائمی اهمیت دارند از این رو لازم است که برای حفاظت و سلامتی آنها آگاهی‏های لازم را داشته باشیم. لازم به ذکر است که پوسیدگی و کشیدن بی‏موقع دندان‏های شیری به خصوص دندان‏های آسیاب شیری ممکن است باعث شود دندان‏های دائمی با وضعیت بد و نامناسبی رویش یابند.

اگر یکی از دندان‏های شیری بی‏موقع کشیده شود، دندان مجاور آن در عرض چند ماه به تدریج به سمت جلو حرکت می‏کند و جای خالی دندان از دست رفته را می‏گیرد، در نتیجه دندان دائمی فضای لازم برای رویش را نخواهد داشت و اجباراً یا به صورت نهفته می‏ماند یا در یک مسیر غیر نرمال می‏روید. بنابراین اگر به هر علتی چاره‏ای جز کشیدن دندان شیری وجود ندارد باید فضای خالی به وجود آمده به وسیله «فضا نگهدار» تا زمان رویش دندان دایمی جایگزین آن حفظ شود و این موضوع در مورد حفظ فضای خالی دندان آسیاب دوم شیری اهمیت بسیار بسیار بیشتری دارد چرا که دندان دائمی جایگزین آن کلید تناسب دندانی در دهان است. تعداد دندان‏های شیری 20 عدد است و تعداد دندان‏های دایمی 32 عدد.

علت این تفاوت این است که در سن 6 سالگی در عقب دندان‏های آسیاب بزرگ و کوچک در هر سمت فک‏ها، 3 عدد دندان آسیاب بزرگ به صورت دائمی و غیر قابل تعویض روئیده می‏شود. بنابراین اولین دندان دائمی در سن 6 سالگی و قبل از اینکه هیچ دندان شیری‏ای افتاده باشد در خلفی‏ترین ناحیه دهان رشد می‏کند. این دندان اهمیت بسیار زیادی دارد به طوری که موقعیت درست و سلامت آن بر موقعیت و سلامت سایر دندان‏های دائمی در آینده اثرگذار است. دومین دندان آسیای بزرگ از پشت این دندان و در سنین 11 تا 13 سالگی می‏روید و سومین دندان آسیاب بزرگ که به آن دندان عقل نیز می‏گویند بین سنین 17 تا 21 سالگی رویش خواهد یافت.

بقیه دندان‏های دائمی زمانی می‏رویند که دندان شیری مربوط به آنها افتاده باشد و فقط دندان‏های آسیاب بزرگ اول دوم و سوم هستند که دندان شیری جانشین ندارند. دندان عقل یا آسیاب بزرگ سوم تنها دندانی است که می‏تواند در درصد بسیار زیادی به صورت نهفته باقی بماند و سال‏ها رویش نیابد برخلاف تصور عده زیادی از والدین كه برای دندانهای شیری اهمیتی قائل نیستندو كوشش جهت تمیز كردن آنها نمی‏كنند، مراقبت از دندانهای شیری از ابتدای رویش آنها در دهان الزامی است .

تنها با مراقبتهای ویژه از دندانهای شیری كودكان می‏توان انتظار رویش صحیح دندانهای دائمی را به جای آنها داشت. این مطلب به خصوص در مورد دندانهای آسیای شیری كودكان اهمیت بیشتری دارد، زیرا این دندانها باید تا حدود 10یالگی به طور سالم در دهان باقی بمانند. متاسفانه اغلب پدرها و مادرها بر این باورند كه زود خراب شدن دندانهای شیری و كشیدن آنهامهم نیست چرا كه دندانهای دایمی به جای آنها خواهند رویید، به این ترتیب با عدم مراقبت كامل باعث پوسیدگی زودرس و از دست رفتن آنها حتی در سنسن 3-4سالگی می‏شوند كه نتیجه ان كج روئیدن یا نروئیدن دندانهای دایمی زیرین است .


چگونه از زود افتادن دندانهای شیری و رویش نادرست دندانهای دائمی جلوگیری كنیم ؟
1-تا حد امكان كودك را از مصرف مواد قندی و شیرین باز داریم.

2-با نظافت دندانهای شیری مانع از خرابی و پوسیدگی ان‏ها شویم.

3-كودك را در هر سال به طور منظم برای معاینه نزد دندانپزشك برده، از سلامت دندانهای شیری وی مطمئن شویم.

4-در صورت بروز پوسیدگی فورا به ترمیم و پر نمودن دندان شیری اقدام نمائیم، به خصوص پوسیدگی‏هایی كه در بین دندانهای آسیای شیری به وجود می‏آید. این مسأله به جز ایجاد درد و ناراحتی و خطر كشیده شدن زود هنگام دندان شیری می‏تواند سبب نزدیكتر شدن آسیاهای شیری به یكدیگر و كاهش فضای مورد نیاز برای رویش دندان‏های دائمی گردد.

5-هرگاه به دلیل پوسیدگی بیش از حد، خارج نمودن یك دندان شیری از دهان لازم باشد، بهتر است قبل از هرگونه اقدامی با یك دندانپزشك مشاوره نمائیم تا با بررسی تمام جوانب مشخص نماید كه آیا نیازی به حفظ فضای خالی و استفاده از فضا نگهدارنده، وجود دارد یا خیر؟لازم به تذکر است که تاج دندان‏های شیری در زمانی ساخته می‏شوند که طفل هنوز در مرحله جنینی و داخل رحم مادر است از این رو مواردی که مادر در دوره بارداری از آنها تغذیه می‏کند تأثیر بسیار زیادی در چگونگی و قوت و ضعف دندان‏های فرزند او خواهد داشت.

مهم‏ترین موادی که برای تقویت و استحکام دندان‏های طفل لازم و مؤثر شمرده می‏شود و بهتر است که خانم‏های باردار با آگاهی از خواص این مواد به میزان لازم و کافی از آنها تغذیه کنند عبارتند از : کلسیم و فسفر که اغلب از طریق مصرف شیر و لبنیات به دست می‏آید‏‎ْْ؛ ویتامین d در روغن ماهی، گوشت ماهی، کره، پنیر و زرده تخم مرغ به مقدار زیاد موجود است؛ ویتامین c که به مقدار زیاد در پرتقال، گوجه فرنگی و سبزیجات وجود دارد و سایر ویتامین‏ها از جمله ویتامین b و a که در جگر، لبنیات، غلات و حبوبات به مقدار فراوان وجود دارد.
در پوسیدگی میکروب ها تاثیر گذار هستند و پوسیدگی بیماری است که قابل سرایت است . وقتی در درهان مادر پوسیدگی زیاد باشد ، این واکنش را ما در کودک می بینیم که کودک هم پوسیدگی های زیادی در دهانش دارد . اگر مادر بتواندپوسیدگی دهان خودش را در هنگام بارداری کنترل بکند احتمال پوسیدگی در کودک کمتر می شود . وقتی کودک بدنیا آمد ،والدین سعی کنند که پوسیدگی در دهان خودشان را کمتر بکنند و این در مورد کودکان زیر پنج سال تاثیرگذار است و پوسیدگی دندان آنها هم کمترمی شود. از شش ماهگی باید تمیز کردن دندان و دهان بچه شروع بشود .

یا یک گاز استریل یا مسواک انگشتی می توان دندان کودک را تمیز کرد. از همان لحظه ای که دندان در دهان بچه دیده می شود باید مسواک زده بشود . وقتی سن بچه بالاتر می رود باید از مسواک های مخصوص همان سن استفاده بشود . تا قبل از سه سالگی نیازی به خمیردندان نیست . بعداز سه سالگی بهتر است که از خمیر دندان استفاده بشود ولی حجم آن کم باشد تا بچه اذیت نشود و آنرا نخورد. از سن شش سالگی به بعد ما می توانیم دهان شویه را به ترکیباتی که بچه می تواند استفاده کند اضافه کنیم .

از دهان شویه های فلوراید دار استفاده کنید و در مواقع ضرورت از دهان شویه ی های ضدباکتری استفاده بکنید . از دوسالگی ما می توانیم درمان فلوراید غلیظ را در کلینیک ها شروع کنیم که این باعث می شود دندان ب چه مقاومت پیدا بکند . از سن هشت سالگی ما می توانیم از نخ دندان برای بچه ها استفاده کننیم . تا شش سالگی مسواک زدن بچه بعهده ی پدر و مادراست و بعد از آن باید تحت ظارت پدرومادر باشد و از سن نُه سالگی خود بچه می تواند مسواک برند .

ما حتما باید از چندین روش برای بهداشت دهان و دندان استفاده بکنیم تا کارخودش را نشان بدهد . ما به بزرگسالان توصیه می کنیم که در روز دو بار مسواک بزنند یکی شب قبل از خواب ودیگری صبح بعد از بلند شدن از خواب . از خمیر دندان حاوی فلورایداستفاده بکنند از دهان شویه حاوی فلوراید استفاده بکنند و حتما از نخ دندان استفاده بکنند. دندانهایی که بهم چسبیده اند با مسواک قابل تمیز کردن نیستند و باید برای تمیز کردن آنها حتما از نخ دندان استفاده بشود .