خشكي دهان چه پيامدهايي دارد
شاید افراد بسیاری ندانند كه مشكل خشكی دهان كه به‌دلیل كاهش ترشح طبیعی بزاق صورت می‌گیرد، می‌تواند ما را دچار مشكلات جدی از جمله كاهش حس چشایی، مشكل در بلع و جویدن غذا، صحبت كردن و نیز بیماری‌ها و عفونت‌های لثه‌ای و دندانی كند.
از اصلی‌ترین نشانه‌های خشكی دهان احساس سوزش در دهان، ترك خوردن لب ها، بروز آفت و تبخال و ضایعات قارچی روی زبان یا اطراف لب‌هاست كه عامل سیستم ایمنی بدن می‌شود. اما جدای از علت‌های ذكر شده، عامل دیگری نیز برای سوزش دهان وجود دارد.
لازم است بدانید كه اگر در دهان‌تان حداقل به مدت چهار تا شش هفته به طور پیوسته احساس سوزش می‌كنید و با معاینه به پزشك، هیچ علت دهانی و سیستمیك یعنی بیماری خاصی برای آن یافت نمی‌شود، بدانید كه مبتلا به نوعی بیماری روان تنی به نام سندرم سوزش دهان هستید.
شاید با توجه به شیوع انواع سرطان در میان مردم، ترس برخی افراد نسبت به ابتلای احتمالی به سرطان با مشاهده هر نوع درد و ناراحتی در نقطه‌ای از بدن كه علتی برای آن پیدا نمی‌كنند، قابل باور باشد، اما به گفته دكتر احمد قائم‌مقامی، متخصص بیماری‌های دهان و دندان، چنین افرادی بیمارانی هستند كه برای درمان‌شان باید به جنبه‌های روان‌شناسی توجه كرد و حتی دادن داروهای اعصاب به آنها ممكن است، مشكلی را حل نكند.
این متخصص، بروز سندرم سوزش دهان را ناشی از چنین مشكلات روحی و اضطرابی می‌داند كه بیشتر در سنین پنجاه تا هفتاد سالگی و در زنان حدود سه تا هفت برابر بیش از مردان بروز می‌كند.
علت بروز این بیماری روان‌تنی را چنین توضیح می‌دهد: علت ایجاد سندرم سوزش دهان هنوز به‌طور قطع مشخص نیست و دیدگاه‌های مختلفی درباره علت آن مطرح شده كه هنوز هیچ‌كدام به اثبات نرسیده است.
به‌طور مثال یكی از این دیدگاه‌ها كاهش میزان ترشح هورمون‌های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون در دوران یائسگی در زنان، اضطراب و افسردگی، اختلالات خواب، بیماری پاركینسون، اختلالات سیستم ایمنی بدن و بخصوص ترس از سرطان دهان است.
چرا دهان می‌سوزد؟
اگر سوزش و درد در دهان به دنبال بروز آفت دهانی، زخم‌های ناشی از پروتزهای دهانی یا همراه ضایعات قارچی ویروسی یا بیماری‌های تضعیف كننده سیستم ایمنی بروز كند، جزو سندرم سوزش دهان به‌شمار نمی‌آید.
دكتر قائم‌مقامی ضمن این توضیح می‌گوید: علائم این نوع سندرم كه نوعی بیماری روان تنی محسوب می‌شود به‌صورت احساس سوزش در نوك یا یك سوم قدامی زبان و گاهی كام و لب‌هاست كه اغلب صبح‌ها به‌هنگام برخاستن از خواب آغاز می‌شود و تا غروب به حداكثر می‌رسد، اما در هنگام جویدن و خواب تسكین می‌یابد؛ البته در بسیاری از موارد نوع مزمن این عارضه با افسردگی بروز پیدا می‌كند، اما هنوز مشخص نیست كه افسردگی سبب این عارضه می‌شود یا سندرم سوزش دهان سبب تشدید افسردگی می‌شود.
البته این متخصص بیماری‌های دهان و دندان معتقد است كه ابتلا به پاركینسون نیز به علت اختلالی كه در درك تحریك حسی و مزه در دهان ایجاد می‌كند، می‌تواند پس از افسردگی و اضطراب از علت‌های بروز این سندرم به شمار بیاید.
علت خشكی دهان را پیگیری كنید
فراموش نكنید كه بزاق دهان، اولین سد دفاعی بدن برای جلوگیری از ورود باكتری و تكثیر آن در دهان و دستگاه گوارش و ممانعت كننده از پوسیدگی دندان‌ها و بروز بیماری‌های لثه‌ای است.
پس كاهش بزاق و بروز خشكی و كم‌آبی دهان و زبان، اتفاقی است كه باید هرچه زودتر با مراجعه به پزشك و دندانپزشك علت‌یابی شود تا از بروز عوارض بعدی پیشگیری شود.
دكتر قائم‌مقامی یادآوری می‌كند كه خشكی دهان ممكن است به علت افزایش سن و كاهش عملكرد غدد ترشح‌كننده بزاق و نیز مصرف بعضی از داروها از قبیل داروهای ضدافسردگی و ضدفشار خون، آنتی‌هیستامین‌ها، مشكلات تیروئید، دیابت، ایدز در مراحل پیشرفته، سرطان مخاط دهان و فك و وارد شدن ضربه به ناحیه دهان و فك اتفاق بیفتد حتی ممكن است در اثر عصبانیت و استرس، به طور موقتی ایجاد شود كه با خوردن مقداری آب برطرف خواهد شد، اما اگر به‌طور متوالی تكرار شود باید به دنبال پیدا كردن علت و درمان آن بود.
از پیشگیری تا درمان
سندرم سوزش دهان در آن دسته از بیمارانی كه از سرطان ترس دارند، بیشتر بروز می‌كند. پس برای درمان این بیماران باید درمان‌های روان‌شناسی در كنار درمان دارویی صورت بگیرد؛ یعنی بنابر تاكید دكتر قائم‌مقامی درمان‌های موضعی در این عارضه چندان موثر نیست، اما تجویز داروهای ضدافسردگی و آرام‌بخش و از همه مهم‌تر صحبت با بیمار و مطمئن كردن وی در مورد سرطانی نبودن عارضه بسیار موثر است و در موارد افسردگی شدید مشورت با متخصص اعصاب و روان كمك‌كننده است.
اما راهكارهایی ساده و موثر برای پیشگیری و از بین بردن خشكی دهان وجود دارد كه می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
- معاینه دوره‌ای غدد ترشح‌كننده بزاق و بررسی آن از سوی پزشك یا دندانپزشك
- نوشیدن روزانه هشت لیوان مایعات
- مصرف كم‌قهوه و نوشیدنی‌های كافئین‌دار و بیسكویت و شیرینی‌ها
- مصرف نكردن مواد محرك و ادویه‌‌ها در غذا
- امتناع از كشیدن سیگار و مصرف داروهای ضدافسردگی و آرام‌بخش
- جویدن آدامس بدون قند برای مدت كوتاهی پس از وعده‌های غذایی
- استفاده از بزاق مصنوعی
- شست‌وشوی دهان چند بار در روز بخصوص بعداز غذا یا خوردن هرنوع مواد خوراكی
- گرداندن آب دردهان قبل از خواب
- حفظ و رعایت بهداشت و سلامت دندان‌ها
