درسی از تاریخ کوبا: آیا بحران اقتصادی باعث افزایش سلامتی می شود؟
یک تحقیق بزرگ که در کوبا انجام گرفته و در نشریه پزشکی بریتانیا منتشر شده، نشان می دهد افزایش وزن و کاهش تحرک و فعالیت بدنی باعث افزایش احتمال ابتلا به امراضی مانند بیماری های قلبی، دیابت و... می شوند. از طرف دیگر افزایش میزان فعالیت بدنی و کاهش وزن می تواند ریسک ابتلا به این بیماری ها و عوارض آنها را کاهش دهد.
اما چیزی که این تحقیق را جالب می کند، استفاده محققین از یک واقعه تاریخی-اقتصادی است که خود به خود یک پژوهش اجتماعی-بهداشتی را رقم زده است. این واقعه تاریخی، بحران اقتصادی شدید کوبا در سالهای دهه نود بود، که باعث شد بسیاری از مردم کوبا وزن از دست بدهند و به کارهای طاقت فرسا و بدنی روی بیاورند. در اثر این تغییرات که بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ میلادی اتفاق افتاد، هر کوبایی بطور متوسط ۵.۵ کیلوگرم وزن کم کرد و حدود ۸۰ درصد مردم کوبا از نظر جسمی فعال به حساب می آمدند.
اما به دنبال بهبود معیشت و وضع اقتصادی مردم کوبا در خلال سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰ این وضع برگشت و هر کوبایی بطور متوسط ۹ کیلوگرم چاق تر شد و در سال ۲۰۱۰ تنها ۵۵ درصد مردم از نظر جسمی فعال به حساب می آمدند.
همراه با این تغییرات، وضع سلامتی مردم هم فراز و نشیبی را تجربه کرد. به شکلی که در سالهای نخست دهه نود و به دنبال بحران اقتصادی، میزان ابتلا به دیابت ۵۳ درصد کاهش داشت و از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۶ هر سال نیم درصد از میزان مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی کم می شد.
اما از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۲ میزان مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی بطور متوسط سالیانه شش و نیم درصد افزایش نشان داد و میزان ابتلا به دیابت هم تا سال ۲۰۰۶ به رشد ۱۴۰ درصدی رسید.
پژوهشگران معتقدند بحران اقتصادی از راههای دیگری هم به بهبود سلامت کوبایی ها در آن سالها کمک کرده است. مثلا گرانی سیگار و در نتیجه کاهش مصرف دخانیات، یا گرانی گوشت و کاهش مصرف گوشت قرمز و روی آوردن به غذاهای گیاهی می توانند از دیگر دلایل افزایش تندرستی کوبایی ها در سالهای بحران باشند.
البته پژوهشگران در پایان تحقیق خود اضافه کرده اند که مطمئن نیستند که بتوانند نتایج مثبت بحران اقتصادی در سلامت را به همه جوامع و شرایط تعمیم دهند.
