حسین علیزاده و راز موسیقی «در چشم باد»
حسین علیزاده بهار سال 1392 را با انتشار آلبوم موسیقی «در چشم باد» در آخرین روزهای اسفند سال گذشته آغاز کرد؛ آلبومی که به گفته آهنگساز با نگاهی مستقل از سریال «در چشم باد» منتشر شده و به هیچ عنوان در امداد اثر تصویری مسعود جعفری جوزانی نیست.
تماشا: حسین علیزاده بهار سال 1392 را با انتشار آلبوم موسیقی «در چشم باد» در آخرین روزهای اسفند سال گذشته آغاز کرد؛ آلبومی که به گفته آهنگساز با نگاهی مستقل از سریال «در چشم باد» منتشر شده و به هیچ عنوان در امداد اثر تصویری مسعود جعفری جوزانی نیست.
حسین علیزاده در گفت و گوی نوروزی خود با مهر از دلایل انتشار این آلبوم، همکاری با مسعود جعفری جوزانی، توصیه نه به مردم بلکه به مسئولان و سیاستگذاران امور فرهنگی به بهانه سال نو و کم و کیف موسیقی «در چشم باد» سخن گفت:
نگاه به موسیقی فیلم به عنوان یک اثر مستقل از تصویر و نوع انتخاب قطعات از ویژگی آثاری است که برای سریال یا فیلم سینمایی می سازید. با همین نگاه موسیقی سریال «در چشم باد» را روانه بازار کردید؟
- ساخت موسیقی فیلم یا سریال برای من شیرین است چون معتقدم ساخت موسیقی برای فیلم یا سریال های خوب تلویزیونی باعث می شود که آهنگساز به تکرار و روزمرگی گرفتار نشود. در واقع زمانی که آهنگساز برای فیلم یا سریال، موسیقی می نویسد انگار خود را به سرنوشت سپرده است به این معنا که من به عنوان یک آهنگساز نمی دانم در چه زمینه موسیقی قرار است کار کنم و در عین حال نمی دانم روی چه موضوعی باید تمرکز کنم. از سوی دیگر برای من بسیار جذاب است که سرنوشت بخشی از زندگی و کار هنری من را موضوعاتی که قرار است بعدا فیلم شوند، می سازند و این حالت را بسیار دوست دارم.
شکل گرفتن تجربه تازه همیشه جذاب است.
- رسیدن به تجربه تازه در هر اثری که ساخته می شود، یک طرف ماجراست اما در حوزه موسیقی فیلم، من خودم را می سپارم به فضا و قصه هایی که در زندگی شخصی یا در زندگی حرفه ای تجربه نکرده ام. از همین رو وقتی ساخت موسیقی فیلم یا سریال به من پیشنهاد می شود، با وجود سال ها تجربه درت عرصه موسیقی، نوعی حس نگرانی سراغم می آید و سوال می کنم که چه کاری قرار است انجام دهم؟ از کجا آغاز کنم بهتر است؟
نکته دوم اینکه چون موضوع فیلم جدید با موضوع آخرین موسیقی که برای فیلم یا سریال ساختم متفاوت است و هر یک از آثار، ایده و تفکر خاص خود را با دو کارگردان و فیلمنامه نویس مجزا دارد، جست و جو در دنیای جدید را برایم ممکن می کند تا خودم را در این دنیای جدید پیدا کنم. من این فضا را بسیار دوست دارم.
به همین دلیل و بدون هیچ ادعایی اگر سیر آثاری را که در حوزه موسیقی فیلم و سریال کار کرده ام، نگاه کنید، متوجه خواهید شد که هیچ یک از آثار بادیگری شباهت ندارد چون فیلم ها آثاری بودند که حرف های متفاوتی با مخاطب خود دارند.
ساخت موسیقی سریال «در چشم باد» چه فضایی را برای پرداخت به ایده های متفاوت موسیقایی در ذهن شما ایجاد کرد؟
- ساخت موسیقی برای این سریال حال و هوای خاص خودش را داشت و شکل تازه ای از موسیقی را در ذهن من ایجاد کرد و بعد از مدتی به این فکر افتادم که موسیقی فیلم یا سریالی را که کار کردم با نگاهی مستقل بر اساس انتخاب هایی که دارم، منتشر کنم. البته من اول خودم شنونده موسیقی فیلم یا سریالی که می سازم می شوم و بعد تصمیم به انتشار می گیرم.
چرا؟
- معتقدم موسیقی که برای فیلم یا سریال ساخته ام، مسییر و راه دیگری برای من در ساخت موسیقی بوده است و زمانی که به فکر انتشار موسیقی کارهای تصویری می افتم خودم را جای شنونده قرار می دهم تا ببینم آیا می توانم این اثر موسیقایی را مستقل از تصویر گوش دهم و شنونده آن باشم یا خیر.
تجربه نشان داده که موسیقی فیلم های بزرگ تاریخ سینما و سریال های خوب، هویت مستقل و شنونده خاص خود را داشته است.
- این تجربه وجود داشته است اما در نهایت این مخاطب است که انتخاب می کند که یک اثر موسیقی سنتی ایرانی با ساز و آواز گوش دهد یا یک کار کلاسیک غیرایرانی. بنابراین بحث انتخاب مطرح است اما تجربه شخصی من نشان داده که علاقمندان به این نوع موسیقی کم نیستند.
سریال «در چشم باد» بسیار ایرانی بود. چقدر شما در ساخت موسیقی به سمت ایرانی بودن حرکت کردید؟
- یکی از ویژگی های این سریال وجود لوکیشن های متعدد و متنوع بود به این معنا که فیلمبرداری این سریال از شمالی ترین نقاط ایران شروع شد و دوره های مختلف تاریخی را بررسی کردو به زمان جنگ ایران و عراق در منطقه جنوب رسید و تنها در مناطق جنگی نماند و در همان مقطع زمانی بیننده نگاهی به شیراز و منطقه قشقایی که داستان در آن می گذشت و حتی موقعیت ایران در زمان اشغال متفقین با فرهنگ اروپایی و غربی نیز داشت. بنابراین در ساخت موسیقی این تنوع را نیز در نظر داشتم.
در واقع با الهام از موسیقی منطقه خاص روستایی، موسیقی این سریالرا ساختم و به صحنه هایی که متعلق به فرهنگ اذیرانی نیست مانند صحنه بالماسکه رسیدم. این نبوغ را بسیار دوست داشتم و باعث می شد که به عنوان یک آهنگساز جست و جو کنم. ضمن اینکه ورود کاراکترهای غیرایرانی مثل روس و تاجیک به داستان نوعی دیگر از فضای موسیقی را از جهت رنگ و تنوع به من می داد.
فکر می کنیدموسیقی «در چشم باد» شامل حال تجربه شخصی شما می شود و مخاطبان همیشگی کارهایتان را دارد؟
- فکر می کنم شنونده خودش را دارد. ساخت موسیقی برای سریال «در چشم باد» دومین تجربه شخصی من در حوزه ساخت موسیقی برای سریال پس از مجموعه تلویزیونی «زیر تیغ» بود. زمانی که مسعود جعفری جوزانی پیشنهاد ساخت موسیقی این فیلم را به من داد با اثری بزرگ با فیلمنامه قوی و اعتبار خوب کارگردان مواجه شدم که بعدها لوکیشن های متعدد و متنوع، از ویژگی های این سریال شد.
از آغاز با گروه همراه بودید؟
- خیر. جوزانی ساخت موسیقی این سریال را زمانی به من پیشنهاد کرد که 50 درصد از سریال ساخته شده بود و من با اثری مواجه شدم که ایده و خلاقیت بسیاری در آن وجود داشت و معلوم بود که تفکر و تلاش بسیاری برای ساخت آن شده بود و به نظر من این سریال از هر نظر حرفه ای بود.
حتی وقتی روی آنتن رفت؟
- نه، منظورم قبل از روی آنتن رفتن است چون معلوم نیست یک اثر تلویزیونی وقتی روی آنتن می رود دچار چه تغییراتی می شود. خاصیت سریال در همه جای دنیا طولانی بودن آن است و این ویژگی ممکن است هنرمندن را از ایده آل هایی که نسبت به بعضی فیلم ها و کاراکترها دارد،دور کند. ضمن اینکه بسیاری از تفکرهای غیرهنری دیگر چون بازگشت سرمایه و بازده مالی برای صدا و سیما هم مهم است. از این جهت تفکرهای غیرهنری به مجموعه یک اثر تلویزیونی لطمه می زند. البته من دو سریالی که برای تلویزیون کار کردم به اعتبار کارگردان های آنها بوده است.
یک داستان خوب با فیلمنامه محکم در همه ارکان ساخت فیلم و سریال اثر دارد و موسیقی هم جزئی از این ارکان است. داستان سریال «در چشم باد» تا چه اندازه در ذهن شما به عنوان آهنگساز تاثیر داشت؟
- زمانی که ساخت موسیقی این سریال را شروع کردم حضور جوزانی در کنار من خیلی اهمیت داشت و انگار این کارگردان با داستان خوب و فیلمنامه محکمی که داشت برای من قصه های هزار و یک شب را تعریف و توصیف می کرد. این توصیف زمانی به نقطه قوت خودش رسید که بخشی از راش های گرفته شده سریال را دیدم و پس از آن جوزانی دقیقا مانند قصه گویی شد که من از شنیدن داستان های او لذت می بردم و یک رابطه دوستانه و عمیق بین ما شکل گرفت و در نهایت ساخت موسیقی این سریال به من سپرده شد.
در صحبت های خود اشاره کردید که در مواجه با اثر تازه در حوزه ساخت موسیقی برای فیلم و سریال نوعی حس نگرانی به سراغتان می آید. تجربه این حس در ساخت سریال «در چشم باد» چطور بود؟
- زمانی که کار به من سپرده شد، مدتی به خودم پیچیدم تا سر نخ دستم آمد و بعد کار را شروع کردم. مشغول کار شدم که جوزانی گفت که قرار است سریال زودتر از زمان موعد از تلویزیون پخش شود. در این مقطع از زمان به لحاظ ذهنی به خودم فشار آوردم و در نهایت موسیقی «در چشم باد» جاری شد و شنونده های اولیه موسیقی این سریال از جمله کارگردان و بقیه عوامل از موسیقی تعریف کردند که این رضایت در من حس خوبی ایجاد کرد. من و جوزانی در کنار هم خوب کار کردیم و من به شخصه دوران خوب و شیرینی را همراه با سختی هایی که داشت، تجربه کردم تا جایی که صحبت و بحث هایی که با جوزانی داشتم به اندازه خود سریال جذاب و تاثیرگذار بود.
اشاره کردید که بخش هایی از موسیقی سریال را برای این آلبوم انتخاب کردید. چه بخش هایی از موسیقی این سریال در آلبوم شنیده می شود.
- تنها یک آلبوم یک ساعته از موسیقی آن سریال ارائه شده است. از ابتدا هم نمی خواستم موضوع موسیقی این سریال را در دو آلبوم منتشر کنم. ترکیب ساز در موسیقی سریال «در چشم باد» بسیار متنوع بود و این تنوع را خود سریال ایجاب می کرد. به همین دلیل بخش هایی از موسیقی این سریال را که در ایران می گذشت و رنگ و بوی وطنی داشت، انتخاب کردم.
پیشنهاد فرهنگی حسین علیزاده برای سال جدید چیست؟
- من پیشنهاد فرهنگی به مخاطب نمی کنم چون به تازگی فیلم یا کتابی خواندم که تنها انتخاب خودم بوده است و اجازه ندارم در قالب پیشنهاد ، خواندن یا دیدن یک اثر فرهنگی را به مردم تحمیل کنم اما آنچه دوست دارم در این روزها درباره آن صحبت کنم نوعی رجعت به خویش است.
از چه جهت؟
- منظورم این است که رجعت کنیم به خود و ببینیم در رابطه با اتفاق هایی که در طول سال های اخیر در حوزه های مختلف رخ داده است تا چه اندازه راه های درست را رفته و چه مسیری را به اشتباه رفته ایم. در واقع جرأت انتقاد از خود را داشته باشیم تا راه بهتری بیابیم و سعی کنیم که به فسیل تبدیل نشویم. همانگونه که طبیعت لباس تازه به تن می کند باید تفکر انسان هم لباس زیبا به تن کند.
آنچه گفتید توصیه خوبی برای مردم بود.
- نه من به مردم توصیه نمی کنم بلکه اتفاقا روی صحبتم با مسئولان و سیاستگذاران کلان فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که نقش مهمی در تصمیم گیری های اجتماعی دارند. اینکه لباس زیبای تفکر نو را همزمان با نو شدن طبیعت به تن کنند.
حرف آخر...
- حرف که نه اما یک خبر دارم که شاید برای علاقمندان به موسیقی فیلم جالب باشد. موسیقی فیلم «ملکه» به کارگردانی محمد باشه آهنگر پس از ایام نوروز منتشر می شود.
