گاهی این سوال را در ذهن خانم‌ها ایجاد کنند که آیا امکان عود این مشکلات در بارداری‌های بعدی هم هست یا نه؛ و آیا این مساله روی جنین تاثیری خواهد داشت یا خیر؟
بارداری با برخی تغییرات هورمونی و متابولیک وسیع اما موقتی همراه است که طی آن، ۹۰ درصد از زنان باردار متحمل تغییرات ظاهری و روانی خاصی می‌شوند. از جمله اندام‌هایی که در این دوران تغییر می‌کند، پوست بدن است. تمام تغییرات پوستی در دوران بارداری از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. برخی از ضایعات شایع هستند و تقریبا در تمام زنان باردار مشاهده می‌شود و برخی ضایعات اختصاص به دوران بارداری دارند و بعد از زایمان به کلی از بین می‌روند. بارداری می‌تواند بعضی بیماری‌های پوستی را که فرد قبلا به آنها مبتلا بوده، شدیدتر یا خفیف‌تر کند. برای آشنایی بیشتر با این مشکلات و راه‌حل آنها گفتگویی کرده‌ایم با دکتر اعظم‌السادات موسوی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران.
خانم دکتر! چرا پوست بیشتر خانم‌ها در دوران بارداری تیره می‌شود؟
در فاصله هفته‌های اول تا نیمه بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش تولید ملانین درجات مختلفی از تیره شدن منتشر پوست در بارداری ایجاد می‌شود. مناطقی از بدن که به طور طبیعی تیره‌تر هستند، بیشتر دچار این فرآیند می‌شوند (مثلا نوک سینه‌ها و نواحی تناسلی و خط میانی دیواره شکم)و البته این تغییرات بعد از دوران بارداری از بین می‌روند ولی ممکن است درجاتی از آن باقی بماند. همچنین خال‌های تیره ممکن است کمی بزرگ‌تر و تیره‌تر شوند. این تغییرات در خال‌ها به طور یکسان است و اگر تغییر خاصی در یک خال به وجود آید مانند بزرگ شدن – تیرگی شدید- و یا وجود علایمی مانند خارش – سوزش و یا خونریزی باید به وسیله متخصص پوست بررسی شود.
ماسک بارداری چرا ایجاد می‌شود؟
در بیشتر از ۷۰ درصد زنان باردار (به خصوص در خانم‌های سبزه) این مساله در نیمه دوم بارداری به وجود می‌آید. این ماسک یا تیرگی در نواحی مختلف صورت ظاهر می‌شود و بیشتر در لب بالا، گونه‌ها، چانه، پیشانی و روی بینی دیده می‌شود و به دنبال تماس با آفتاب شدت می‌یابد. تیرگی معمولا به رنگ قهوه‌ای و به صورت قرینه می‌باشد. این تغییرات در زنان غیرباردار به دنبال استفاده از داروهای جلوگیری از بارداری و یا گاهی بدون مصرف این داروها و حتی در مردان نیز ممکن است دیده شود. ماسک بارداری بعد از زایمان از بین می‌رود و یا ممکن است با درجاتی از تیرگی باقی بماند.
آیا احتمال بروز آکنه هم در بارداری وجود دارد؟
بله، در اوایل بارداری در بعضی خانم‌ها آکنه یا جوش صورت بسیار آزاردهنده است خانم‌هایی که در زمان قاعدگی دچار این مشکل می‌شوند در بارداری هم ممکن است آکنه در آنها دیده شود اما خانم‌هایی که همیشه آکنه دارند معمولا در اویل حامگی آکنه‌های‌شان بهتر می‌شود.
چرا پوست برخی زنان باردار دچار بر افروختگی می‌شود؟
عروق ریز در سطح پوست به علت افزایش جریان خون در بارداری زیاد می‌شود. از طرفی هورمون‌های بارداری باعث آزاد شدن چربی از غدد پوست می‌شوند و این عوامل باعث قرمز و شفاف شدن پوست می‌شود.
خارش هم یکی از مشکلات بیشتر خانم‌های باردار است؛ چرا؟
به علت کشش پوست، بعضی خانم‌ها در سه ماهه دوم و سوم در ناحیه سینه و شکم خارش دارند. گروه کوچکی از خانم‌های باردار تنها مبتلا به یک خارش شدید هستند که با هیچ ضایعه پوستی مشخصی همراه نیست که به این حالت، خارش بارداری اطلاق می‌شود. این حالت، که در سه ماهه سوم بارداری شروع می‌شود اغلب محدود به شکم است؛ اگرچه ممکن است کاملاً منتشر باشد. گاهی این خارش ناشی از اختلال در ترشح صفرا در کبد است. این خارش معمولاً بعد از زایمان از بین می‌رود ولیکن در بارداری‌های بعدی و یا هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری عود می‌کند. این حالت عموماً تأثیری بر سرنوشت بارداری و یا سلامت جنین نداشته و تنها فرق آن این است که احتمال بروز سنگ‌های صفراوی در زنان مبتلا به این عارضه بیشتر است.
چرا صورت (به ویژه پلک‌ها) پف‌آلود می‌شود؟
این مشکل بیشتر در سه ماهه سوم و در صبح اتفاق می‌افتد که به علت افزایش جریان خون است. اگر این پف آلودگی با علایم دیگر همراه نباشد معمولا بی‌ضرر است.
بثورات پوستی حاملگی به چه علت ایجاد می‌شود؟
باز هم به علت هورمون‌های بارداری غدد عرق تحریک شده و بعضی خانم‌ها زیاد عرق می‌کنند که این باعث ایجاد راش در سطح پوست می‌شود. در اواخر بارداری در بعضی خانم‌ها برآمدگی‌های قرمز رنگ خارش دار در سطح شکم و باسن ایجاد می‌شود که گاه تا شانه و پا هم منتشر می‌شود.
با توصیه پوستی به خانم‌های باردار
برای جلوگیری از آکنه، تمیز کردن مرتب پوست با یک پاک‌کننده ملایم یادتان نرود.
بدون تجویز پزشک از هیچ دارویی برای جوش صورت استفاده نکنید. بعضی از آنها مانند خانواده رتینویید عوارضی بسیار جدی و خطرناک در جنین ایجاد می‌کنند.
از ضد آفتاب مناسب و کلاه در خارج از منزل استفاده کنید.
آرایش کردن هم برای پوشاندن تیرگی پوست موثر است ولی به هیچ وجه سراغ استفاده از محصولاتی که حاوی جیوه هستند، نروید.
برای جلوگیری از خارش و خشکی، سطح پوست‌تان را مرطوب کنید.
یادتان باشد که هوای گرم و حمام گرم هم خارش و دانه‌های پوستی را بدتر می‌کند.
در صورتی که خارش به همراه سایر علایم (زردی پوست، تهوع، استفراغ، ضعف و بی‌اشتهایی) باشد یا همراه با تیرگی پوست و علایمی چون خونریزی و درد، پف‌آلودگی و تاری دید و سر درد و افزایش ناگهانی وزن هم داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
خطوط پوستی در بارداری
۱ خط تیره در شکم: یک خط تیره از ناف تا استخوان پوبیس است که این نیز به علت افزایش هورمون‌ها است.
۲ خطوط کشش یا استریا: چیزی که بیشتر خانم‌ها نگران آن هستند! پیدایش استریا یافته‌ای شایع و مشخص در اکثر بارداری‌هاست. این خطوط در بیشتر زنان باردار در ماه‌های ششم و هفتم بارداری ابتدا در دیواره شکم ظاهر شده و بعداً به میزان کمتری روی سینه‌ها نیز نمایان می‌شوند و با شیوع و شدت کمتر ممکن است در سایر نواحی بدن نیز دیده شوند.
علت پیدایش این خطوط را به مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی، کشش بیش از اندازه پوست و پارگی برخی الیاف بافت نگاهدارنده آن نسبت می‌دهند. رنگ این خطوط معمولاً مدتی پس از خاتمه بارداری تبدیل به رنگ پوست شده، مختصری فرورفته و سرانجام چروکیده می‌شوند. استریا معمولاً یک مشکل ظاهری است ولیکن در برخی موارد مخصوصاً اگر وسیع باشد ممکن است زخمی شده و یا در جریان حوادث به سادگی پاره شود. باید به یاد داشت که استریا در دوران بلوغ و در ارتباط با افزایش سریع‌تر حجم بدن نسبت به رشد پوست، در هر دو جنس به طور عمده در نواحی ران‌ها، باسن، کمر و سینه ممکن است ایجاد شود. راه مطمئن و صددرصدی برای پیشگیری وجود ندارد و این خطوط معمولا بعد از زایمان کم‌رنگ‌تر شده و محو می‌شود. استفاده از مرطوب کننده‌ها، خوردن مایعات کافی، رژیم مناسب برای به دست آوردن وزن مناسب، استفاده از ماساژ برای افزایش خون‌گیری در قسمت‌های در معرض کشش و مصرف ویتامین‌ها می‌تواند تا حدودی کمک کننده باشد.
۳ خطوط عنکبوتی: لکه‌های قرمز کوچکی هستند که انشعاباتی از آن خارج شده است (مثل خورشید) و معمولا در سر و گردن، صورت، شانه و قسمت فوقانی شانه دیده می‌شود. این لکه‌ها عروق ریزی هستند که به علت افزایش خون ظاهر می‌شود و بعد از بارداری هم محو می‌شود.
