از عطالله مهاجرانی
مرداد ماه 1347 کارنامه ششم ابتدایی را گرفتم. اول شاگرد شده بودم. آقای کیوان که همیشه از تمییزی و شیکی برق می زد، مدیر دبستان خیام بود و آقای افشار معلم کلاس ششم هم توی دفتر بود. آقای افشار که تیپ ورزشکارا بود و با لنگر راه می رفت, مشت دست راستش را توی هوا تکان داد و گفت: درود پسرم!
به خانه که می رفتم، راه نمی رفتم پرواز می کردم. با خودم گفتم کاش مادرم می توانست این همه بیست را توی کارنامه ام بخواند! تبسم آرامش بس بود. بچه ها کارنامه هاشان را به هم نشان می دادند. علی رشیدی کارنامه فرهاد را قاپ زد و گفت تا برایم بستنی نخری به ت نمی دهم! خوشحالیم بی حد و حصر بود. می توانستم به دبیرستان پهلوی بروم. با چه حسرتی کنار نرده دبیرستان می نشستم و به محوطه پر از درخت و گل و حوض سنگی اش نگاه می کردم. توت های چتری که دیوانه ام می کرد. می توانستم توت ها را که مثل گل انار روی درخت می درخشید ببینم. با خودم گفتم وقتی ببینند اول شاگردم حتما اسمم را می نویسند. در همه دوران تحصیلم برای ثبت نام خودم می رفتم. به مادرم گفتم باید بروم دبیرستان ثبت نام کنم. پدرم گفت: بپرس ببین اسم نویسی کی هست. اول هم برو حمام که تر و تمییز و مرتب باشی.
خودم پول داشتم. شاگرد کارگاه پرداخت فرش برادران محمدی در بازار اراک بودم. برای گرفتن کارنامه هم اجازه گرفته بودم. از سر کار آمدم.
غروب بقچه حمام را بر داشتم بروم حمام. به نظرم امد حالا که می خواهم بروم دبیرستان بروم یک حمام بهتر! بهترین حمام شهر هم درست روبروی دبیرستان پهلوی بود. روبروی کتابخانه. حمام بهره مند، وارد حمام که شدم؛ شلوغ بود. چشم چشم کردم تا قفسه ی خالی پیدا کنم. چشمم به یک قفسه خالی افتاد داشتم به سمتش می رفتم که جوانی شاید دو سه سال بزرگتر از خودم با لباس شیک و ساک سبز رفت طرف قفسه. تا رسیدم ساکش را توی قفسه گذاشت.
عینک پنسی داشت. موهای خرمایی اش هم روی پیشانی اش رها بود. توی ذهنم گذشت بچه پولدار! به ش گفتم: این قفسه مال من بود!
نگاهی به من کرد و گفت: هه!با این بقچه ت قفسه هم می خوای!
شرق! خواباندم توی گوشش، عینکش افتاد. گردش اشک را توی چشمش دیدم. مثل برق از ذهنم گذشت عجب غلطی کردم.
همان وقت قفسه دیگری هم خالی شد. قفسه ای که نشان کرده بودم شماره 19 بود. قفسه 22 هم خالی شده بود. مرد میانسالی که داشت کیف پولش را وارسی می کرد، گفت سر قفسه که کسی دعوا نمی کند، یک دقیقه صبر می کردی. از خجالت سرم را پایین انداختم. جوان عینکی هم ساک سبزش را بر داشت و گذاشت توی قفسه شماره 22. سمت راست صورتش گل انداخته بود. با خودم کلنجار رفتم که معذرت خواهی کنم. تلاش بیهوده ای بود. حریف خودم نشدم. توی حمام هم حتی یک دقیق از آن برق سیلی و حیرت آن جوان فارغ نبودم. می خواستم هر چه زودتر از حمام بیرون بزنم. آن جوان هم اصلا به من نگاه نکرد.
به خانه که بر می گشتم، توی خودم بودم. چرا باید به آن پسر سیلی می زدم. چرا آنقدر محکم زدم؟ شیرینی اول شاگردی و دبیرستان همه دود شده بود. مدام صدای سیلی بود که در گوشم طنین می انداخت. مادرم دید گرفته ام. گفتم دعوام شد. دیگر سئوالی نکرد. شب خوابم نبرد. تمام ذهنم شده بود سالن بیرونی حمام بهره مند. دور تا دور قفسه، جوان عینکی، جر و بحث و صدای سیلی. از صدایی که توی ذهنم می پیچید تکان می خوردم. لحاف را بر سرم می کشیدم. آشوب درون رهایم نمی کرد. شاید دقایقی از شدت خستگی ، به قول مادرم هوشم برده بود. صبح انگار از زیر آوار بیرون آمدم.
سرکار هم خلقم باز نمی شد ؛ محمود جهانگیری که صدایی به لطافت آب و ابریشم داشت و شاگرد پرداختگری بود. برایم" مرا ببوس" را خواند! از بس لطیف خواند نزدیک بود به گریه بیفتم. دوست داشتم سرم به جایی میخورد و ذهنم از صدای سیلی نجات پیدا می کرد. ناگاه دستم را بریدم، به قول عرب ها بریدنی! موقع پرداخت فرش قیچی را در دست راست می گرفتیم. شست در یک چشم قیچی و دو انگشت اشاره و میانه در چشمی دیگر، نرمه کف دست چپ را روی تیغه قیچی می گذاشتیم و حرکت تیغه ها با همین نرمه دست تنظیم می شد. قیچی های زنجانی درشت با تیغه هایی به برندگی تیغ ناست! نرم و روغن زده و روان. تکه ای از نرمه عطف دستم جدا شد و شره خون. مثل قلب دستم تپش داشت. قالی کرم نقشه نایین غرق خون شد...
پدرم گفت: باید حواست را جمع کنی یک وقتی دست ناقص می شه. کار یک لحظه ست. مگر غلام نبود یک لحظه غافل شد دستش را دستگاه چوب بری برد. نمی توانستم بگویم توی ذهنم یک صدای سیلی ست که نمی گذارد حواسم جمع باشد. جمعه ها تا ظهر کار می کردیم و دستمزد هفتگی را هم همان ظهر جمعه می دادند. حاج قربان دفتر جلد چرمی داشت، اسم همه ما توی دفتر ثبت بود. ما حلقه می زدیم و او تک تک به هر کدام رقمی می داد و بچه ها آخر سر بودند؛ گاهی هم به ما نمی رسید. به من پنج تومان داد. بس بود! تصمیم گرفته بودم بروم مارون حاج آخوند را ببینم و از او بپرسم صدای سیلی را چه کنم؟
یک تومان کرایه ماشین دادم. فاصله چهار فرسخ را دو ساعته رفتیم. ماشین بنز دماغه دار هندلی بودو میان راه خراب شد. یک ساعتی هم زیر آفتاب مرداد ماه توی راه ماندیم. نزدیک 4 بعد از ظهر بود که به مارون رسیدم. اتوبوس روبروی مسجد نگاه داشت. از کنار جوی آب رفتم. با چند نفری سلام و علیک کردم. احوال پدربزرگ و مادر و پدرم را می پرسیدند. اول رفتم خانه حاج آخوند. حاج آخوند نبود گفتند رفته سرپل دو آب شب می آید. رفتم خانه عمو نبی. مهمانی توی اتاق چهاردری نشسته بود. عمویم داشت برایش دعا می نوشت. توی مرکب زعفران می ریخت. رنگ مرکب برقی ارغوانی پیدا کرده بود. گفتم آمده ام به حاج آخوند سر بزنم! عمویم نگاهی کرد و گفت: خیر باشد. ساعتی نگذشته بود که محسن پسر حاج آخوند که شوهر عصمت دختر عمویم بود آمد و گفت: حاج آخوند آمده. گفته که برای شام بروم خانه اشان. رفتم. در آغوشم گرفت. پیشانی و میان ابرو هایم را بوسید. روی هر دو شانه ام دست گذاشت. توی چشمانم نگاه کرد. پرسید وضع درس و بحثم چطوره. برایش از اول شاگردی گفتم و این که اول پاییز باید بروم دبیرستان. از نماز جماعت پرسید. برایش از مسجد ااکبر و حاج تقی خان صحبت کردم. از تفسیر شب های آقای احمدی و سئوال هایی که از آقای امامی خوانساری می پرسیدم.
تبسمی کرد و مستقیم نگاهم کرد و پرسید: حال دلت چطوره!
گفتم خوب نیستم و صدای سیلی بی آرامم کرده. دستم را هم نشانش دادم. داستان را برایش تعریف کردم. گفت:" می توانی آن پسر را پیدا کنی؟ مثلا همیشه به همان حمام برو. پسر جوانی را دیدی دقت کن شاید همو باشد. از او بخواه که تو را ببخشد و حلالت کند. اگر پیداش نکنی کار مشکل می شود. با صدایی ارام و محکم گفت:" سیلی می خوری... مکث کرد... یک روزی سیلی می خوری. نمی دانم زودتر بخوری به نفعت هست یا دیر تر. سی سال هم که بگذرد سیلی خواهی خورد. تو توی کوه که فریاد می زنی صدایت بر می گردد، چطور ممکن است سیلی بر نگردد. تو توی صورت آن جوان سیلی زدی، اما روح خودت سیلی خورده. جای سیلی تو و دردش تمام شده. اما این سیلی که به خودت زدی هیهات."
به گریه افتادم...
" شاید فکر کردی حالا که اول شاگرد شدی مهم شدی. صبرت کجا رفت.؟. دیدی شهربانی انگشت نگاری می کند. این اثر انگشت ها که دو تاش هم مثل هم نیست، پیش سرانگشت روح آدم هیچ نیست. کسی که با شمشیر دیگری را می زند. او با قبضه شمشیر دیگران را می زند؛ تیغه شمشیر را به دست گرفته؛ دارد روحش را زخمی می کند و می کشد."
صبح زود شنبه به شهر بر گشتم. هم سبک شده بودم و هم سنگین. تمام دوران دبیرستان در مسیر دبیرستان و خانه و مسیر کار، مسیر مسجد... همه جا در جستجوی آن جوان برآمدم پیدایش نکردم. حتی از متصدی حمام پرسیدم. نشانی از او نداشتند. گمان کردم شاید مهمان و مسافر بوده است. از آن داستان سی سال گذشت! سال های دوران دانشجویی در اصفهان و شیراز و بعد سال های انقلاب آن داستان را در ذهنم محو کرده بود. البته هر وقت واژه سیلی را می خواندم و می شنیدم. اگر در یک فیلم سینمایی می دیدم کسی سیلی می زند و می خورد انگار برق از چشمم می پرید. تکان می خوردم، تا درست سی سال بعد!
روز جمعه 13 شهریور سال 1377 رفتم نماز جمعه تهران. خوش نداشتم به صف اول بروم انگار دور بین و مقامات نمی گذاشت نمازم شکل و شمایل نماز پیدا کند. مثل این که توی ویترین مغازه ای به نماز بایستی. تشییع شهدای جنگ هم بود. خیابان ضلع شرقی دانشگاه، همان جا وسط خیابان سجاده انداختم و نماز خواندم. نماز تمام شده بود. آقای میان سالی آمد و از برنامه طعم آفتاب انتقاد کرد. چند نفر دیگر هم جمع شدند و صدا ها بلند شد. یک نفر با مشت روی شانه ام کوبید. اولین تصویری که توی ذهنم آمد این بود که این برخورد برنامه ریزی شده است. هر چه ناسزا گفتند و از پایین لگد پراندند و از بالا با مشت به شانه ها و بازو ها و سینه ام می زدند. آرام بودم و لبخند می زدم. نرم نرم هم در همان حال و احوالی که گریبانم را گرفته بودند به سمت بلوار کشاورز می رفتیم. جوی آب جلوی پایم بود؛ گریبانم هم در چنگال دوستان؛ مراقبت کردم که توی جوی آب نیفتم که یک نفر انگشت کوچک دست راستم را گرفت و پیچاند و در ست در همان لحظه فرد میان سال کوتاه قامتی با دست پر گوشت و سنگین سیلی توی گوشم خواباند که برق از سرم پرید و خندیدم. می خواستم با صدای بلند بخندم با خودم گفتم لابد خیال می کنند دیوانه شدم. سرم را بالا گرفتم و همچنان خندان بودم. جواب سیلی سی سال مانده را خورده بودم. صدای حاج آخوند توی گوشم زنگ می زد:" سیلی می خوری...سی سال هم که بگذرد سیلی خواهی خورد!"
سیمای خندان و شادمان حاج آخوند در برابرم بود." صبور باش! واستعینوا بالصبر!" :dast5:
