-
مرزه
مرزه (Summer savoury) که از گیاهان خانواده نعناع به شمار می رود، در فاصله ماه‌هایتیر تا شهریور در ایران به گل می نشیند. مرزهگیاه چند ساله ای است که بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست. قسمتهای هوایی به انضمام برگ ها که در بعضی مواقع، فقط قسمت های فوقانی گل دار جمع آوریمی گردد، به صورت خوشه ای دسته شده و یا بر روی قاب های چوبی پهن کرده و در سایه وبا حرارت مصنوعی کمتر از 40 درجه سانتی گراد خشک می شوند.برگهایآن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ و باریک و نوک تیز و پوشیده از کرک و دارایتارهای غدهای فراوان اسانس دار است. فرآوری
اسانسمرزه از تقطیر با بخار آب از برگ ها و سرشاخه های برگدار حاصل می شود. این اسانسمایعی بی رنگ و یا مایل به زرد و دارای عطر و بوی تند و زننده ای و با مزه ای کهطعم فلفل را به یاد می آورد، می باشد. اینگیاه دارای 0/8 تا 1/5درصد اسانس به همراه تانن، رزین و موسیلاژ می باشد. اسانس مرزهدرصنایع غذایی کاربرد دارد. کاربردمرزه
اسانسگیاه مرزه دارای طبیعت گرم و اثرات تقویت کننده معده، تسهیل کننده عمل هضم، ضد نفخو مُدر ( ادرار آور ) است. برایمعالجه اسهال بسیار مناسب است و یک ضدعفونی کننده قوی می باشد. اینگیاه را به عنوان چاشنی و ادویه به همراه لوبیا، سالاد فصل، خیار، ماهی، گوشت،کالباس و سوسیس مصرف می کنند.داروییبه نام تیمیان Thymian در داروخانه های کشور وجود دارد که از گیاه مرزه، آویشن،رازیانه و اکالیپتوس تهیه می شود و دارای اثرات ضد سرفه و خلط آور می باشد. اینگیاه در ایران جزو سبزیهای خوراکی است و به صورت خام و پخته در غذاها مصرفمیشود.دارایخاصیت بادشکن و همچنین دافع کرم می باشد. بهصورت دم کردنی در رفع گرفتگی معده و روده موثر می باشد. کشفترکیبات ضد درد در گیاه مرزه
نشریه "پزشکی مستند مکمل و جایگزین" در جدید ترین شماره ماه مارس خود نتایج تحقیقات یکگروه چهار نفری از پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران را به چاپ رساندهکه نشان می دهد چهار ترکیب شیمیایی ضد درد در گیاه مرزه وجود دارد.گیاهیکه در این تحقیق استفاده شده با نام علمی(Satureja hortensis ) "ساتوریاخوزستانیکا" شناخته می شود که محل رویش طبیعی آن در استان‌های خوزستان و لرستاناست و در گویش محلی به نام "مرزه خوزستانی" شناخته می شود. رویشمرزه خوزستانی نه تنها در این استان، بلکه در سایر استان‌های جنوبی تا میانه ایراننیز وجود دارد. آنچه در تحقیق جدید به آن اشاره شده وجود ترکیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی و ضددرد در نمونه‌هایی از گیاه است که نه به شکل وحشی، بلکه به صورت دستی کاشتهشده‌اند. پیشاز این به خواص 2 ترکیب از 4 ?ترکیب شیمیایی موجود در قسمت برگ و ساقه مرزه اشارهشده بود. این دو ترکیب عبارتند از: بتا سیتروزول و اسید اورسولیک. به عنوان مثالترکیب بتا سیتروزول که در بادام زمینی نیز وجود دارد، منجر به توقف رشد غده پروستاتدر حیوانات آزمایشگاهی می شود. همچنینگزارش‌های متعددی مبنی بر اثر ضد التهابی اسید اورسولیک برای درمان سوختگی ها ونیز اثر بازدارندگی آن بر رشد تومورها منتشر شده است. خواصضد التهابی اسید اورسولیک منجر به استفاده وسیع از این ترکیب در صنایع آرایشی شدهاست. تاکنون گزارش‌های مختلفی درباره وجود انواعی از روغن‌های ضروری در این گیاه به چاپرسیده است. علاوهبر این، سه گزارش علمی مختلف در ایران در فاصله سال‌های 2003 تا 2005 میلادی، بهخواص ضد التهابی و ضد میکروبی این گیاه اشاره کرده اند. دربین مصارف بومی از گیاه مرزه در ایران می توان به استفاده از آن برای تسکین دنداندرد اشاره کرد.تاثیرمرزه در درمان دردهای عصبی
مصرفمرزه در درمان دردهای عصبی و نرمی استخوان تاثیر دارد. بهگزارش ایسنا، اگر روزانه 100 گرم مرزه در 500 گرم آب جوشانده شود و تا 5 روز مصرفگردد، علاوه بر این که باعث تقویت معده می شود، در رفع زخم روده نیز موثر است. همچنینحمام ( بُخور ) جوشانده برگ های گیاه مرزه در رفع دردهای روماتیسمی ، عصبی و نرمیاستخوان نیز موثر است. اثراتضد انعقادی خون گیاه مرزه
محققانتاثیر گیاه مرزه را بر افزایش فعالیت فاکتورهای انعقادی خون در حیوانات آزمایشگاهینشان دادند. تحقیقاتاین پژوهشگران نشان می دهد که مصرف سه بار در روز گیاه مرزه و هر بار به میزان 50mg به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، موجب افزایش پروترومبین (PT) و پارشیالپروترومبین (APTT) فعال شده می گردد که هر دو از فاکتورهای انعقادی خون می باشند. کاهش چربی خونیکطرح تحقیقاتی که در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یک سالانجام شد، نشان داده است که گیاه "مرزه" با نام علمی "ساتوریا خوزستانیکا" اگردرست مصرف شود، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان کاهش میدهد.لازماست پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شکل کپسول خوراکی درآورند تا برایکنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند.گیاهمرزه ، وزن را کاهش می دهد
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادیکه از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهشوزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریزمنتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاه مرزه را توصیه میکنند
