زیره سیاه

زیره گیاهی استعلفی و دو ساله، به ارتفاع 60 سانتی متر. ساقه های زیره تو خالی، شیاردار و ازقاعده، دارای انشعاباتی است. برگ های این گیاه دارای بریدگی زیاد است، به طوری کهبه صورت نخ مانند درآمده و به رنگ سبز روشن می باشند.
برگ هایی که درقاعده ی گیاه قرار دارند، دارای دم برگ کوتاه و غلاف مانند هستند. گل های این گیاه،کوچک، سفید و گاهی صورتی، به صورت مجتمع چتر مرکب هستند. میوه های زیره، کشیده ونوک تیز، به طول تا 6 میلی متر و به رنگ قهوه ای و گاهی قهوه ای شکلاتی یا مایل بهزرد می باشند. تمام قسمت های گیاه به ویژه میوه ها، دارای بوی خوب و معطر هستند. قسمت مورد استفاده ی زیره، میوه های آن است که به طور مستقیم از آن و یا از اسانسآن، استفاده های بسیار زیاد به عمل می آید.ترکیبات مهمزیره ی سیاهحدود 7-3 درصد اسانس دارد. بیش تر اوقات دانه ها را قبل از رسیدن کامل، برداشت میکنند که در این صورت، دارای درصد بالایی اسانس خواهند بود. ماده ی اصلی اسانس،کارون(CARVONE) است که تا 65 درصد اسانس را تشکیل می دهد. لیمونن، ماده یمهم دیگر اسانس می باشد که تا 50 درصد اسانس را ممکن است تشیکل دهد. ترکیبات دیگر،شامل 20 -10 درصد روغن ثابت، 20 درصد پروتئین، 20 درصد قندها و مقداری فلاوونوییدهستند.اثرات مهممقوی معده ،محرک اشتها، محرک ترشح غدد معده، ضد نفخ، ضد اسپاسم، معرق و ضد قارچ است و در طبعوام، از آن به عنوان شیرافزا استفاده می شود. یکی از مصارفمهم زیره، به عنوان چاشنی و ادویه در صنایع غذایی است.طریقه و میزان مصرفتهیه چای: بر روی 1 تا 5 گرم میوه ی خرد شده، یک استکان یا یک لیوان آب درحال جوش می ریزیم و حدود 15 دقیقه می گذاریم بماند. البته بهتر است درب آن بستهباشد. سپس آن را صاف کرده و میل می کنیم. از زیره،محصولاتی به صورت تنتور و به شکل قطره وجود دارد که به عنوان ضد نفخ، ضد درد و ضداسپاسم، مصرف زیادی دارد. میزان مصرف این گونه فراورده ها، بر حسب کارخانه ی سازندهو غلظت دارو در راهنمای همراه دارو ذکر گردیده است.نگه داریچون اسانس هافرار هستند، لذا باید میوه ها را موقع استفاده، خرد یا آسیاب کرد تا از هدر رفتنآنها جلوگیری شود. هم چنین چون اسانس ها جزو حلال های بسیار خوب بوده و ظروفپلاستیکی را سوراخ می نمایند، لذا باید برای نگه داری، از ظرف فلزی یا شیشه ای رنگیاستفاده شود.مهم ترین اثرات گزارش شده از زیره سیاه تا کنون عبارتاند از: ضد کرم، ضد کم خونی، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد حساسیت(آنتی هیستامین)، ضدالتهاب، ضد قارچ، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ، قاعده آور، خلط آور، شیرافزا،محرک، مقوی معده و کرم کُش.نکات ضروریتا کنون ازعوارض جانبی و محدودیت مصرف زیره ی سیاه، گزارشی به چاپ نرسیده است.قسمت مورداستفاده ی زیره ی سیاه، در حقیقت میوه ی آن است که در عوام به دانه نیز مشهور شدهاست.قسمت عمده یمحصول زیره ی ایران، مربوط به میوه ی گیاهی به نامی زیره کوهی(Bunium Persicum) میباشد که از نظر ظاهری، به زیره ی سیاه شبیه است، در صورتی که محصول زیره ی سیاهموجود در ایران محدود بوده و گیاه مربوطه در مناطقی از جمله مازندران، گیلان،آذربایجان، همدان، کرمان، تهران و قزوین رویش دارد.استفاده از زیرهبه طور مستقیم و یا از پودر آن، اثراتی شبیه فراورده های صنعتی آن دارد