۞~~۞ امر به معروف ونهی از منکر در گفتار و سیره معصومان (علیهم السلام) ۞~~۞

نويسنده: سید امیرحسین کامرانی راد


رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) فرمودند :
مَن اَمَرَ بِالمَعروفِ ونَهَی عَن المُنکَرِ فَهُوَ خَلیفََةُ الله فِی ارضِهِ وَ خَلیفة رسول الله و خلیفة کِتابِه :
هر کس امر به معروف و نهی از منکر نماید ، پس او جانشین خدا در زمین و جانشین رسول خدا و جانشین کتاب خداست.
اِذا لَم یَامُروا بِالمعروف وَ لَم یَنهَوا عَنِ المُنکر.... سَلَّطَ الله عَلیکُم شِرارُهُم فَیَدعُوا عِندَ ذَلکَ خِیارهم فَلایُستَجَابُ لَهُم ،
رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) وقتی مردم امر به معروف ونهی از منکر ننمایند .... خداوند ، بدان را بر ایشان مسلط خواهد کرد .
پس در این حالت ، افراد صالح به در گاه خدا دعا می کنند ولی دعایشان مستجاب نمی شود.
مَن اَمَرَ بِالمَعروف شَدَّ ظُهورِ المُؤمِنين وَ مَن نَهَي عَنِ المُنكَر اَرغَمَ اُنُوفِ الكافرين.
هر كه امر به معروف كند سبب پشت گرمي و تقويت مؤمنين مي گردد و هركه نهي از منكر نمايد كافران را به خاك مذلت مي نشاند.
حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:
اِنَّمَا هَلَكَ مَن كَانَ قبلكُم حَيثُما عَمَلوا مِنَ المَعاصِي وَ لَم يَنهَهُم الرَبَّانِيون و الاحَبَار عَن ذَلكَ.
سبب هلاكت و معذب شدن پيشينيان شما فقط اين بود كه مرتكب گناهان شدند و علماي رباني و دانشمندان آنان را از گناه نهي نكردند.
اِنَّ الامرَ بِالمَعروف وَ النَهيِ عَن المُنكَر لَخُلقَان مِن خَلق الله سُبحَانَهُ وَ اَنَّهُمَا لا يَقربَان مِن اَجَل وَ لا يَنقَصِمَان مِن رِزقٍ.
امر به معروف و نهي از منكر دو صفت از اوصاف خداوند سبحان است و اين دو عمل نه اجل انسان را نزديك مي كند و نه روزي را كم مي گرداند.
حضرت امام حسين (علیه السلام) فرمودند:
اُرِیدُ اَن آمِر بِالمَعروفِ وَ اَنهَی عَنِ المُنکَرِ وَ اَسِیرُ بِسِیرةِ جَدِّی وَ اَبِی عَلِّی بن ابی طالب (علیه السلام).
هدف من امر به معروف و نهی ازمنکر و حرکت براساس سیره جدم رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) و پدرم علی ابی طالب است.
حضرت امام باقر(علیه السلام) فرمودند:
يَكُونَ فِي آخِرِ الزَّمَان قَومٌ يَتَّبِع فِيهِم قَومٌ مَرَاءُونَ لا يُوجِِبُونَ اَمرَا بِمَعروَفٍ وَ لا نَهيَاً عَنِ مُنكَر اِلَّا اِذا آمَنُوا الضَررَ يَطلُبُون لِاَ نفُسِهِم الرَخصَ و المَعاذِير.
در آن آخر الزمان گروهي ظهور خواهند كرد كه از رياكاراني پيروي مي كنند كه هيچ امر به معروف و نهي از منكري را واجب نمي دانند مگر آنكه از زيان آن در امان باشند و براي فرار از اين وظيفه عذر و بهانه مي جويند.
مَا اَقَّر قَومٌ بِالمُنكرِ بِين اَظهَرُهم لا يُغيِرونَهُ الا او شك اَن يَعُمهُم الله بِعِقَابٍ.
هر گاه مردم در برابر گناهي كه در جامعه رواج يافته سكوت كنند و در صدد دفع آن بر نيايند، خداوند به زودي همه ايشان را مشمول عذاب مي فرمايد.
فَانکَرُوا بِقُلوبِکُم ، وَاَلفَظُوا بِالَسِنتِکُم وَ صَکوا بِهَا جِبَاههم وَلا تَخَافُوا فِی الله لَومَة لَائِم فَاِن اتَّعَظُوا وَاِلی الحَقِّ رَجَعُوا فَلا سَبِیلَ عَلَیهِم (اِنَّما السَبِیل عَلی الذینَ یَظلِمُونَ النَّاسَ وَ یَبغَونَ فِی الارضِ بِغَیرِ الحَقّ اُولئکَ لَهُم عَذابٌ اَلِیم )هُنالَکَ فَجَاهَدُوهُم بِاَبدَانِکُم وَ اَبغَضُوهُم بِقُلوبِکُم
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: (در برابر منکرات ) قلباً از گناه ناراحت شوید (آن گاه ) به زبان آورده و اعتراض کنید ، (سپس ) با تندی به پیشانی او بزنید ـ البته نه با دست ، بلکه با سخن با او برخورد کنید ـ و در راه خدا از ملامتگری نترسید ، اگر موعظه را پذیرفتند و به سوی حق بازگشتند ، چیزی بر آن ها نیست (مطلوب حاصل شده است). راه (نکوهش) تنها بر کسانی است که به مردم ستم می کنند و به ناحق در زمین طغیان می کنندآنان عذابی دردناک خواهند داشت . اگر گناه کاران ، دست از کار خلاف بر نداشتند پس با آنان جهاد کنید و کنینه ی آنان را به دل داشته باشید.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند :
وَ قَالَ الصَادِق وَيلٌ لِقَومٍ لا يُدِينُونَ الله بِالامرِ بِالمَعروف وَ النَّهي عَنِ المُنكَر.
واي بر مردمي كه با عمل نكردن به امر به معروف و نهي از منكر به دين خداوند پايبند نيستند.
مَن كَانَ لَهُ جَارٌ يَعمَلُ بِالمَعاصِي فَلَم يَنهَه فَهُوَ شَريكُهُ.
هركه همسايه گنهكاري داشته باشد واورااز گناه نهي نكند،در گناه او شريك است.

امر به معروف ونهي از منكر در غرر الحكم و درر الكلم

* خرد از بدي پاكيزه است و به خوبيها فرمان دهنده . ( 328/1)
*امر به معروف ، برترين عملهاي مردم است . (101/2)
*كسي كه بعمل گروهي خشنود است همانند آنان است . و هر كس كه در باطل وارد شده دو گناه كرده : گناهي براي خشنودي و گناهي براي عمل (131/2)
*امر كن به نيكويي تا از اهلش بوده باشي ؛ و بازدار از بدي با دست وزبان خود. و با تلاش از انجام آن جلوگيري نما. ( 214/2)
* از خوبيها فرمان بريد و بر آن امر كنيد واز بديها باز ايستيد و از آن نهي كنيد. ( 262/2)
*امر به معروف ونهي از منكر مرگي را نزديك نمي گرداند و روزي را كم نمي كند و لكن اجر و پاداش را دوچندان كنند . و برتر از اين دو سخن ، عدلي است كه در برابر پيشوا ي ظالمي گفته شود. (611/2)
* نهايت دين ، امر به معروف ونهي از منكر وبرپاداشتن حدود است. ( 374/4)
*امر به معروف ونهي ازمنكر واقامه حدود ، ستون شريعت است . ( 518/4)
*عمل كننده به خوبي ، وبازدارنده از بدي باش ومنش بي وفايي را بد بدار. ( 607/ 4)
*امر كننده به خوبي و بازدارنده از بدي باش . براي كسي كه از تو بريده ، پيوند دهنده و براي كسي كه تورا محروم ساخته ، عطا كننده باش. ( 610/4)
*به خوبيها امر كننده ، واز بديها نهي كننده و، وبه خوبي ها عمل كننده ، وبراي بديها بازدارنده باش .( 613/4)
*هركس امر به معروف كند ، پشت مومنين را محكم كرده است (258/5)
*هركه نهي از منكر كند، بيني فاسقان را به خاك ماليده است . ( 259/5)
*هر كه در او سه چيز باشد دنيا و آخرت او سالم ماند: امر به معروف كند خود نيز بر آن فرمان برد، ونهي از منكر نمايد و خود نيز از آن باز ايستد، و حدود خداوند بزرگ را محافظت نمايد. (440/5)
*از برترين فضيلتها ، نيكي كردن و گسترش خوبيهاست. ( 29/6)
*هرگز به سوي خوبيها راهنمايي نشوي مگر آن كه بديها را فراموش كني ( 67/5)
*هر كس ببيند ناروايي را كه به آن عمل مي شود، و كار بدي را كه به سوي آن خوانده مي شود و آن را به قلب خود بداند ، پس سلامت ماند و رهايي يابد ؛ وكسي كه آن را به زبان انكار كند ، پس پاداش داده شود واو از اولي بر تر است . و كسي كه آن را با شمشير انكار كند تا حجت خداوند برتر قرار گيردو سخن ستمكاران پست تر ، پس او همان است كه راه هدايت رسيده و بر راه درست ايستاده است ويقين در دل او روشن شده است. (559/2)
*هرگاه يكي از شما منكري را ببيند و قادر نباشد آن را با دست و زبان خود انكار كند ولي آن را با قلب خويش بد بداند و خداوند راستي آن را بداند ، هر آينه به وظيفه خود عمل كرده است. (183/3)
*اگر از مسابقه دادن با يكديگر ناگزيريد ، پس در اجراي حدود خدا وامر به معروف با يكديگر مسابقه دهيد . ( 20/3)
*برخي از شما با دست و زبان و قلب خود نهي از منكر مي كند پس او تمام خصلتهاي خوب را كامل كرده است . و برخي با زبان وقلب به انكار منكر مي پردازد ، او دو خصلت از خوبيها را دريافته ويكي را تباه ساخته است. و برخي از شما فقط با قلب منكر بد يهاست واز دست وزبان خود در اين راه بهره نمي برد ، پس او دو خصلت از برترين خصلتهاي سه گانه را تباه ساخته و يكي ازآن برگرفته است. و برخي از شما براي جلوگيري از بديها نه از دست ونه زبان و نه قلب خود استفاده مي كند ، كه او مرده اي درميان زندگان است. (444/4)
*بسا بازدارنده اي كه خود باز نايستاده است. ( 78/ 4)
*بسا فرمان دهنده اي كه خود فرمان نمي پذيرد. ( 78/ 4)
*براي ناداني آدمي كفايت كند اين كه مردم را از چيزي بازدارد كه خود آن را انجام مي دهد .( 584/4)
*براي گمراهي آدمي بس است اين كه مردم را به چيزي فرمان دهد كه خود آن را انجام ندهد واز چيزي بازدارد كه خود از آن بازنايستاده است. ( 584/4)
*امر كننده به خوبيها و عمل كننده به آن باش ؛ ومباش از آنان كه ديگران را به چيز امر مي كنند ولي خود نافرماني مي كنند و خشم پروردگار را به خود بر مي انگيزند. ( 616/4)
*چه زشت است براي مردم اين كه مردم را از بديها برحذر دارد و آنها را از پستيها و گناهان بازدارد ، ولي چون تنها شود خود مرتكب آنها شود و از عمل به آن روي برنتابد. ( 480/6)
امر به معروف ونهی ازمنکر در رفتار وسیره معصومان (علیهم السلام)

اساس سیره پیامبر اکرم و امامان بزرگوار (علیهم السلام) بر امر به معروف ونهی از منکر استوار است .
آنان نه تنها به این دو فریضه مهم اقدام می نمودند بلکه پیروان خویش را به اهمیت سفارش دادن دیگران به نیکی ها و پرهیزدادن از پلیدی ها متوجه می ساختند .
از نظر آن بزرگواران امربه معروف ونهی ازمنکر عمومی بوده وحق از آن همه ی مردم می باشد .
در این بخش به عنوان نمونه اشاره ای به رفتارمعصومان (علیهم السلام) داریم :
سیره عملی امام رضا علیه السلام در مورد فریضه امر به معروف و نهی از منکر

به دستور مامون علمای برجسته از فرقه های گوناگون در مجالس مناظره حاضر می شدند و امام رضا (علیه السلام) با آن ها مناظره و بحث می کرد .
در یکی از این مجالس « عمران صابی» که از دانشمندان بزرگ بود حاضر شد و درباره ی توحید خدا با امام رضا (علیه السلام) به بحث پرداخت هر سوالی که او مطرح کرد.
امام با استدلال های روشن و قطعی ، جواب می داد بحث و مناظره به اوج خود رسیده بودکه هنگام نمازظهر فرا رسید امام رضا (علیه السلام) به مامون فرمودند: «الصلاة قد حصرت» (وقت نماز فرا رسیده) عمران صابی گفت :
« یَا سَیدی لا تَقطَعُ عَلی مَسألتِی فَقَد رَقَّ قَلبِی »
ای آقای من ! پاسخ سئوال من را قطع نکن . اکنون قلب من نازک گشته است (آمادگی پذیرش حقیقت رایافته است )
امام رضا (علیه السلام) تحت تاثیر احساسات عمران صابی قرار نگرفت و فرمود : « نصلی و نعود» نماز می گذاریم و سپس باز می گردیم.
امام رضا(علیه السلام) با همراهان برخاستند و نماز خواندند و پس از نماز به همان مجلس باز گشتنه و به بحث و بررسی ادامه دادند.
امر به معروف در قیام امام حسین (علیه السلام)

مطالعه ی قیام سیدالشهدا (علیه السلام) به خوبی نشان می دهد که عنصر اصلی این قیام مقدس ، امر به معروف ونهی ازمنکر است .
حضرت نیز در مناسبت های مختلف به این دو فریضه مهم ، تصریح می نمود . آن بزر گوار قبل از خروج ازمدینه علت قیام خویش را این گونه بیان فرمود:
اِنِّی لَم اَخرُجُ اَشِراً وَلا بَطِراً وَ لا مُفسِداً وَلا ظَالِمَاً وَ اِنَّمَا خَرجتُ لِطَلَبِ الا صلَاحَ فِی اُمَةِ جَدِّی (صلی الله علیه وآله وسلم )
من از روی خود خواهی وخوش گذرانی فساد و ستمگری قیام نکردم بلکه برای اصلاح امت جدم به پاخاسته ام .
در حالی که بنی امیه این گونه وانمود می کردند که آن برگوار برخلیفه ی وقت و به ضرر اسلام خروج کرده است امام حسین (علیه السلام) با این سخن روشن ، هرگونه فساد ستمگری و خودخواهی را نفی می نماید و در عوض تاکید می نماید که حرکت و قیامش یک حرکت اصلاحی با محوریت سیره و سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم ) می باشد . و نیزفرمود :
اُرِیدُ اَن آمِر بِالمَعروفِ وَ اَنهَی عَنِ المُنکَرِ وَ اَسِیرُ بِسِیرةِ جَدِّی وَ اَبِی عَلِّی بن ابی طالب (علیه السلام).
هدف من امر به معروف و نهی ازمنکر و حرکت براساس سیره جدم رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) و پدرم علی ابی طالب است.
منابع:

www.nemademehr.com

.:ستاد احياء امر به معروف و نهي از منكر استان


منبع: غرر الحكم و درر الكلم

امر به معروف ونهي از منكر در غرر الحكم و درر الكلم

* خرد از بدي پاكيزه است و به خوبيها فرمان دهنده . ( 328/1)
*امر به معروف ، برترين عملهاي مردم است . (101/2)
*كسي كه بعمل گروهي خشنود است همانند آنان است . و هر كس كه در باطل وارد شده دو گناه كرده : گناهي براي خشنودي و گناهي براي عمل (131/2)
*امر كن به نيكويي تا از اهلش بوده باشي ؛ و بازدار از بدي با دست وزبان خود. و با تلاش از انجام آن جلوگيري نما. ( 214/2)
* از خوبيها فرمان بريد و بر آن امر كنيد واز بديها باز ايستيد و از آن نهي كنيد. ( 262/2)
*امر به معروف ونهي از منكر مرگي را نزديك نمي گرداند و روزي را كم نمي كند و لكن اجر و پاداش را دوچندان كنند . و برتر از اين دو سخن ، عدلي است كه در برابر پيشوا ي ظالمي گفته شود. (611/2)
* نهايت دين ، امر به معروف ونهي از منكر وبرپاداشتن حدود است. ( 374/4)
*امر به معروف ونهي ازمنكر واقامه حدود ، ستون شريعت است . ( 518/4)
*عمل كننده به خوبي ، وبازدارنده از بدي باش ومنش بي وفايي را بد بدار. ( 607/ 4)
*امر كننده به خوبي و بازدارنده از بدي باش . براي كسي كه از تو بريده ، پيوند دهنده و براي كسي كه تورا محروم ساخته ، عطا كننده باش. ( 610/4)
*به خوبيها امر كننده ، واز بديها نهي كننده و، وبه خوبي ها عمل كننده ، وبراي بديها بازدارنده باش .( 613/4)
*هركس امر به معروف كند ، پشت مومنين را محكم كرده است (258/5)
*هركه نهي از منكر كند، بيني فاسقان را به خاك ماليده است . ( 259/5)
*هر كه در او سه چيز باشد دنيا و آخرت او سالم ماند: امر به معروف كند خود نيز بر آن فرمان برد، ونهي از منكر نمايد و خود نيز از آن باز ايستد، و حدود خداوند بزرگ را محافظت نمايد. (440/5)
*از برترين فضيلتها ، نيكي كردن و گسترش خوبيهاست. ( 29/6)
*هرگز به سوي خوبيها راهنمايي نشوي مگر آن كه بديها را فراموش كني ( 67/5)
*هر كس ببيند ناروايي را كه به آن عمل مي شود، و كار بدي را كه به سوي آن خوانده مي شود و آن را به قلب خود بداند ، پس سلامت ماند و رهايي يابد ؛ وكسي كه آن را به زبان انكار كند ، پس پاداش داده شود واو از اولي بر تر است . و كسي كه آن را با شمشير انكار كند تا حجت خداوند برتر قرار گيردو سخن ستمكاران پست تر ، پس او همان است كه راه هدايت رسيده و بر راه درست ايستاده است ويقين در دل او روشن شده است. (559/2)
*هرگاه يكي از شما منكري را ببيند و قادر نباشد آن را با دست و زبان خود انكار كند ولي آن را با قلب خويش بد بداند و خداوند راستي آن را بداند ، هر آينه به وظيفه خود عمل كرده است. (183/3)
*اگر از مسابقه دادن با يكديگر ناگزيريد ، پس در اجراي حدود خدا وامر به معروف با يكديگر مسابقه دهيد . ( 20/3)
*برخي از شما با دست و زبان و قلب خود نهي از منكر مي كند پس او تمام خصلتهاي خوب را كامل كرده است . و برخي با زبان وقلب به انكار منكر مي پردازد ، او دو خصلت از خوبيها را دريافته ويكي را تباه ساخته است. و برخي از شما فقط با قلب منكر بد يهاست واز دست وزبان خود در اين راه بهره نمي برد ، پس او دو خصلت از برترين خصلتهاي سه گانه را تباه ساخته و يكي ازآن برگرفته است. و برخي از شما براي جلوگيري از بديها نه از دست ونه زبان و نه قلب خود استفاده مي كند ، كه او مرده اي درميان زندگان است. (444/4)
*بسا بازدارنده اي كه خود باز نايستاده است. ( 78/ 4)
*بسا فرمان دهنده اي كه خود فرمان نمي پذيرد. ( 78/ 4)
*براي ناداني آدمي كفايت كند اين كه مردم را از چيزي بازدارد كه خود آن را انجام مي دهد .( 584/4)
*براي گمراهي آدمي بس است اين كه مردم را به چيزي فرمان دهد كه خود آن را انجام ندهد واز چيزي بازدارد كه خود از آن بازنايستاده است. ( 584/4)
*امر كننده به خوبيها و عمل كننده به آن باش ؛ ومباش از آنان كه ديگران را به چيز امر مي كنند ولي خود نافرماني مي كنند و خشم پروردگار را به خود بر مي انگيزند. ( 616/4)
*چه زشت است براي مردم اين كه مردم را از بديها برحذر دارد و آنها را از پستيها و گناهان بازدارد ، ولي چون تنها شود خود مرتكب آنها شود و از عمل به آن روي برنتابد. ( 480/6)
امر به معروف ونهی ازمنکر در رفتار وسیره معصومان (علیهم السلام)

اساس سیره پیامبر اکرم و امامان بزرگوار (علیهم السلام) بر امر به معروف ونهی از منکر استوار است .
آنان نه تنها به این دو فریضه مهم اقدام می نمودند بلکه پیروان خویش را به اهمیت سفارش دادن دیگران به نیکی ها و پرهیزدادن از پلیدی ها متوجه می ساختند .
از نظر آن بزرگواران امربه معروف ونهی ازمنکر عمومی بوده وحق از آن همه ی مردم می باشد .
در این بخش به عنوان نمونه اشاره ای به رفتارمعصومان (علیهم السلام) داریم :
سیره عملی امام رضا علیه السلام در مورد فریضه امر به معروف و نهی از منکر

به دستور مامون علمای برجسته از فرقه های گوناگون در مجالس مناظره حاضر می شدند و امام رضا (علیه السلام) با آن ها مناظره و بحث می کرد .
در یکی از این مجالس « عمران صابی» که از دانشمندان بزرگ بود حاضر شد و درباره ی توحید خدا با امام رضا (علیه السلام) به بحث پرداخت هر سوالی که او مطرح کرد.
امام با استدلال های روشن و قطعی ، جواب می داد بحث و مناظره به اوج خود رسیده بودکه هنگام نمازظهر فرا رسید امام رضا (علیه السلام) به مامون فرمودند: «الصلاة قد حصرت» (وقت نماز فرا رسیده) عمران صابی گفت :
« یَا سَیدی لا تَقطَعُ عَلی مَسألتِی فَقَد رَقَّ قَلبِی »
ای آقای من ! پاسخ سئوال من را قطع نکن . اکنون قلب من نازک گشته است (آمادگی پذیرش حقیقت رایافته است )
امام رضا (علیه السلام) تحت تاثیر احساسات عمران صابی قرار نگرفت و فرمود : « نصلی و نعود» نماز می گذاریم و سپس باز می گردیم.
امام رضا(علیه السلام) با همراهان برخاستند و نماز خواندند و پس از نماز به همان مجلس باز گشتنه و به بحث و بررسی ادامه دادند.
امر به معروف در قیام امام حسین (علیه السلام)

مطالعه ی قیام سیدالشهدا (علیه السلام) به خوبی نشان می دهد که عنصر اصلی این قیام مقدس ، امر به معروف ونهی ازمنکر است .
حضرت نیز در مناسبت های مختلف به این دو فریضه مهم ، تصریح می نمود . آن بزر گوار قبل از خروج ازمدینه علت قیام خویش را این گونه بیان فرمود:
اِنِّی لَم اَخرُجُ اَشِراً وَلا بَطِراً وَ لا مُفسِداً وَلا ظَالِمَاً وَ اِنَّمَا خَرجتُ لِطَلَبِ الا صلَاحَ فِی اُمَةِ جَدِّی (صلی الله علیه وآله وسلم )
من از روی خود خواهی وخوش گذرانی فساد و ستمگری قیام نکردم بلکه برای اصلاح امت جدم به پاخاسته ام .
در حالی که بنی امیه این گونه وانمود می کردند که آن برگوار برخلیفه ی وقت و به ضرر اسلام خروج کرده است امام حسین (علیه السلام) با این سخن روشن ، هرگونه فساد ستمگری و خودخواهی را نفی می نماید و در عوض تاکید می نماید که حرکت و قیامش یک حرکت اصلاحی با محوریت سیره و سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم ) می باشد . و نیزفرمود :
اُرِیدُ اَن آمِر بِالمَعروفِ وَ اَنهَی عَنِ المُنکَرِ وَ اَسِیرُ بِسِیرةِ جَدِّی وَ اَبِی عَلِّی بن ابی طالب (علیه السلام).
هدف من امر به معروف و نهی ازمنکر و حرکت براساس سیره جدم رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) و پدرم علی ابی طالب است.

منابع:


nemademehr

ستاد احياء امر به معروف و نهي از منكر استان


منبع: غرر الحكم و درر الكلم