دهکده چوبین نیشابور و تنها مسجد چوبی جهان
دهکده چوبین
نام محلی است که در یکی از روستاهای نیشابور در استان خراسان رضوی واقع در شمال شرقی ایران ساخته شده است. این دهکدهٔ چوبی کم نمونه و بی همتا در ایران بهوسیله مهندس مجتهدی ساخته شده و یکی از دیدنی ها و تفرجگاه های نیشابور میباشد.
نام «دهكده چوبين» برخاسته از ويژگی منحصر به فرد سازه های آن در استفاده كامل از چوب و بکارگیری روشی نوين در ساخت بناهای آن که برخاسته از پيشينه تاريخی ـ فرهنگی و متناسب با امكانات و قابليتهای اقليمی وجغرافيايی منطقه است، می باشد. دیدنی های این دهکده شامل مسجد چوبی، موزه و كتابخانه، رستوران، فروشگاه و نانوایی، آلاچيق، سوئيتها، فضاي سبز و اکوسيستم زیبای آن به همراه کشاورزی و دامپروری است.
این مسجد، اولين مسجد چوبی مقاوم در برابر زلزله در جهان ميباشد. اين بنا ۲۰۰ متر مربع وسعت دارد و سقف آن به صورت شيروانی میباشد. دو مناره آن ۱۳ متر از سطح زمين ارتفاع و وزن هر یک تقريباَ ۴ تن ميباشد. شكل ظاهری آن به صورت كشتیای وارونه بر زمين است. در ساخت این مسجد که حدود ۲ سال طول کشیده است، ۴۰ تن چوب استفاده شده است.
مسجد چوبی این دهکده نه تنها در ایران بلکه در جهان بی نظیر است. این مسجد می تواند تا ۸ ریشتر زمین لرزه را تحمل کند و بنای آن به گونه ای است که تا صدها سال دیگر نیز آسیب نخواهد دید.
اسكلت آن به شيوه Two by Four يا Double L ساخته شده است. مناره ها به سقف به گونهاي اتصال دارند كه در داخل مسجد ستونی وجود ندارد.
ديواره های آن دوجداره بوده که بين اين دو لايه، اسكلت بنا وجود دارد. اسکلت مناره ها و سقف و همچنين سقف و ديواره ها به روش عنكبوتيی اتصال دارند. این نام به دلیل شیوه ساخت آن که مانند تنيدن تار عنكبوت است می باشد بطوریکه اتصال مناره ها طوری است كه وزن آن ها به صورت مساوی، ابتدا روي سقف و سپس به ديواره ها و از آنجا به زمين منتقل ميشود. قابل توجه است كه از طريق نردبان داخل مناره ها می توان به بالای مناره دسترسي پيدا كرد. جالبترآنکه در محل اتصال مناره به سقف، دريچهای تعبیه شده كه مانند يك كانال تهويه هوا عمل میكند بطوریکه در تابستان هوای گرم و آلوده را از فضای مسجد خارج ميكند و هوای پاكيزه از طريق بادگير مخصوصی كه در سقف بنا شده، داخل مسجد میگردد؛ و به اين ترتيب يك تهويه طبيعی انجام میپذيرد. ديواره ها كمی حالت زاويه دار دارند كه انتقال وزن را از مناره به زمين ساده تر ميسازد.
قابل ذکر است كه محلی كه در آن مسجد ساخته شده، بسيار موريانه خيز است، لذا راهکارهای ويژهای در ساخت این مسجد و دیگر بناهای اين مجموعه برای جلوگیری از اثرات مخرب چوب خواران به کار گرفته شده است. بطوریکه به عنوان نمونه، خانه سازنده مجموعه با عمر بيش از۲۰ سال، از آسيب چوب خواران به دور مانده است. برای ماندگاری دراز مدت ديواره های خارجی در برابر نزولات آسمانی، چوبهای ویژه با فرآوری خاص استفاده شده است.
كابينت ها، ديواره ها و حتي سيني های آبدارخانه اين مسجد، چوبی است. مسجد دارای يك ايوان بيرونی که کف آن از خشت است می باشد. برروی ديواره های داخلی و بیرونی مسجد به ترتیب تعداد ۷ و ۶ كتيبه زیبا از آیات قرانی به همراه قابهايش از چوب درختان گردو وتوت نصب است.
در ساختمان و تزيينات داخلی چوبهای مختلفی از درختان مثمر و غير مثمر مانند انواع كاجها، اشن، سپيدار، گيلاس، گلابی، زبان گنجشك، گردو و توت استفاده شده است. نور پردازی ویژه مجموعه، هارمونی ويژهای از رنگهای شاد، در شبها جلوه خاصی دارد.
هدف سازنده این مجموعه، رونق بخشیدن به صنعت گردشگری و نيز احيای نام و ياد بزرگ مردی است كه روزگاری در اين مكان به خدمت میزيسته است.
