آب انبار كاشمر در حال فراموشي

شهرها و جاذبه ها
آب انبار كاشمر در حال فراموشيhttp://www.jamejamonline.ir/Media/im...0922307307.jpg

كم آبي از ديرباز در بيشتر شهرهاي ايران مردمان را به بهرهگيري از تواناييهاي خود واداشته و به همين دليل قنات و احداث آب انبار براي ذخيرهسازيآب در فصل فراواني جزو اشتغالات آنان بوده است.


آب انبار فعلي كاشمر معروف به حاجي نظام يكي از همين آب انبارهاست كه از دوره قاجار باقي مانده است. اين آب انبار داراي يك گنبد به طول 10 متر است و از سطح زمين تا مخزن آب حدود 20 متر فاصله دارد. اين آب انبار در آن زمان بيرون از قلعه ترشيز (نام قديم كاشمر) ساخته شده بود اما اكنون در مركز شهر واقع است.

شواهد حاكي است كه بانيان به سبك معماري اين آب انبار دقت خاصي داشتهاند. اين آب انبار شباهت زيادي به آب انبارهاي ساخته شده در يزد دارد چرا كه ساكنان اوليه اين منطقه از مهاجران يزد بودند كه به خاطر شدت گرما و كمبود شديد آب در منطقه به هنگام ساخت اين آب انبار در آراستن خشتها دقت كافي داشتهاند. هماكنون اين آب انبار به خاطر بيمهري مسوولان، به مخروبهاي تبديل شده و 2 سال است ميراث فرهنگي تازه تاسيس شهرستان با مسدود كردن آب انبار تابلويي در محل نصب كرده است و اكنون فقط همان تابلو از نام اين آب انبار حكايت دارد بيآنكه براي مرمت آن اقدامي شده باشد.


همانگونه كه آب انبار محلي براي ذخيره آب مورد نياز بوده يخدان نيز چالهاي بود كه براي نگهداري و حفظ يخ در آن زمان مورد استفاده قرار ميگرفت. يخ طي ماههاي سرد سال در محلهايي به نام يخچال تهيه و در فصول گرم در يخدانها ذخيره ميشد و تا شروع زمستان سال بعد مورد استفاده قرار ميگرفت.

از آنجا كه كاشمر در منطقه گرم و خشك واقع شده است و تابستانهاي نسبتا طولاني دارد و درجه حرارت طي اين فصل در اغلب اوقات بيش از حد تحمل است، لذا نوشيدن آب سرد يا نوشيدني خنك در اين فصل بسيار گوارا و مطبوع ميباشد همچنين براي سالم نگهداشتن گوشت، لبنيات و ساير مواد غذايي بايد از اين يخدانها استفاده ميشد اكنون يخداني قديمي در قسمت شرق شهر آن هم خارج از محدوده قلعه، قرار دارد كه اين يخدان نيز باتوجه به توسعه شهري درون شهر جاي گرفته است .

اين يخدان با گنبد مدور و مرتفع ساخته شده از گل، يخها را طوري از تابش مستقيم خورشيد محافظت ميكرد كه در فصل گرما استفاده از يخها را براي ساكنان كاشمر امكانپذير ميساخت. اين يخدان نيز مثل آب انبار شهر مورد بيمهري قرار گرفت كه فقط به مرمت سطحي آن اقدام شده است.

طي جنگهاي مختلف بسياري از اين آب انبار ها از بين رفتهاند. در كنار آن در منطقه ترشيز كهن آب انبارهاي خصوصي هم موجود بوده از قبيل آب انبار مسجد جامع، حوزه علميه و باغ روستاي قوژد كه آنها نيز خراب شدهاند. حال فقط مكاني آجري از آنها باقي مانده است.