نوع پلايا و ارتباط آن با گياهان شور روي
اگر چه ارتباط بين پوشش گياهي و سطح آب و همچنين حضور و يا وفور گونه هاي معيني از ماكروفيت ها مي تواند بعنوان يك روشي براي تعيين محدوده اراضي مرطوب پلاياها بكار گرفته شود ولي اين كار بدليل تحت تاثير قرار گرفتن آن بوسيله فاكتور هاي ديگري از جمله توزيع مكاني و فضايي چرخه هيدرولوژي و مقادير حدي شوري و خشكي هميشه امكان پذير نيست.
تقسيم بندي كلي پلایا: پلاياها به دو نوع
پلاياي سخت[1] و
پلاياي نرم[2] تقسيم مي شوند: پلاياهاي سخت تا عمق 5 متري سطح زمين فاقد آبند در حاليكه در پلاياهاي نرم سطح آب زيرزميني در فاصله اي كمتر از 5 متري سطح زمين قرار دارد. پلاياهاي نرم در طول تابستان سطحي خشك و در زمستان سطحي مرطوب دارند آنچنانكه در برخي از پلاياها سطح آب از 3 تا 5 سانتمتر در طول فصل مرطوب و تا حدود 30 سانتيمتر در فصل خشك تغيير مي كند از اين رو خاك در تمام سال مرطوب است. در اين گونه مناطق وقتي كه سطح آب پايين تر از سطح زمين قرار مي گيرد يك پوسته نمكي در سطح پلايا تشكيل مي شود. به هر حال دو شرط فوق نوع گونه و حضور جوامع گياهي را در حاشيه پلايا تحت تاثير قرار مي دهد. پوشش گياهي پلاياي سخت از گونه هاي مقاوم به خشكي (در نواحي خشك شور يافت مي شود) كه تقريبا با گونه هاي همنوع آنها در مناطق بالادست مشابهت دارند تا گونه هاي شور پسند (در نواحي مرطوب شور يافت مي شوند) خاص مناطق پست قليايي تغيير مي كند(به نقل از باربور و همكاران، 1987). پوشش گياهي پلاياي نرم شامل كنوپودياسه هاي گوشتي ( و آبدار) نواحي قليايي است(ليچوار و همكاران، 2006). تورن[3](1976) پوشش گياهي سواحل پلايا را تحت عنوان "بوته هاي كوتاه قد قليا دوست"[4] طبقه بندي كرده است پوشش گياهي مناطق مذكور معمولا شامل بوته هاي پراكنده گياهان شورپسند و اكثرا شامل كنوپودياسه، آستراسه، براسيكاسه، فاباسه و خانواده پوآسه هستند. بعقيده باربور و بيلينگز(1988) 20 درصد اين نوع پوشش گياهي شامل گونه هاي پاياي منفرد است. پوشش گياهي حاشيه پلايا اغلب فراتوفيت هايي[5] هستند كه در روي برآمدگيهاي پشته مانند (توده هاي برجسته خاك و پوشش گياهي) پيدا مي شوند. اين پشته هاي خاكي-گياهي 1تا 5 متر ارتفاع و 2 تا10 متر قطر دارند.(به نوعي نبكا هستند). هرقدر از لبه پلايا دور شويم شوري كاهش يافته و در نتيجه پوشش گياهي هالوفيت(مقاوم به شوري) به تدريج و با يك زون انتقالي جاي خود را به گونه هاي گزروفيت(مقاوم به خشكي) شور واگذار مي كند. بين لبه شني پلايا و پايكوه، مناطق بادبزني درشت دانه با قابليت نفوذپذيري بالا وجود دارد در اين مناطق سطح آب زيرزميني عميق است و گزروفيت ها رونق بيشتري دارند. در ارتفاعات پايين تر كه نواحي بادبزني درشت دانه با شنزارهاي لبه پلايا تداخل مي كنند سطح آب زيرزميني در عمق كمتري قرار مي گيرد و گياهان اطراف حاشيه پلايا بسته به نياز آنها و موقعيت محل، شامل هر دو نوع گياهان مقاوم به خشكي و نمك مي باشند. تجربيات عملي نشان داده است كه اعتبار دسته بندي وضعيت گونه هاي گياهي اراضي مرطوب حاشيه پلايا بعنوان يك شاخص بوسيله تركيبي از هالوفيت ها و فراتوفيت ها و پاسخ آنها به خاكهاي نمكي و هيدرولوژي آب زيرزميني نسبت به دوري و نزديكي به سطح زمين است كه مي تواند معياري براي تفكيك اين گونه اراضي در نظر گرفته شود.
......ادامه دارد....
[1] -hard playa
[2] -soft playa
[3] -Thorne
[4] - alkaline scrub
[5] - گياهان با ريشه عميق
