جاذبه هاي گردشگري استان كردستان

استان كردستان با داشتن اقليم و موقعيت جغرافيايي خاص خود از جاذبه هاي گردشگري فراواني در فصل بهار برخوردار است.

** وضعيت جغرافيايي و تاريخي استان كردستان

استان كردستان با مساحتي حدود 28203 كيلومتر مربع در غرب ايران قرار دارد و از شمال به استان هاي آذربايجان غربي و بخشي از زنجان ، از مشرق به استان همدان و بخش ديگري از زنجان ، از جنوب به استان كرمانشاه و از مغرب به كشور عراق (استان كردنشين سليمانيه) محدود مي گردد .

استان كردستان بر اساس آخرين تقسيمات كشوري در سال 1382 داراي 9 شهرستان ، 23 شهر ، 23 بخش ، 79 دهستان و 1767 آبادي مي باشد .

شهرستان هاي استان عبارتند از : بانه ، بيجار ، ديواندره ، سروآباد ، سقز ، سنندج ، قروه ، كامياران و مريوان .

** وضعيت اقليمي

اين استان از لحاظ اقليمي و طبيعي ، منطقه اي كوهستاني است كه دشت هاي مرتفع و دره هاي پهن نيز در پهنه منطقه گسترده شده اند . اختلاف ارتفاع بين بلندترين و پست ترين نقاط استان به حدود 2400 متر مي رسد .

كوه شاهو با ارتفاع 3300 متر ، بلندترين و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود 900 متر كم ارتفاع ترين نقطه استان مي باشد كه اين اختلاف ارتفاع خود باعث به وجود آمدن اقليم هاي متفاوت مي گردد .

از آنجا كه تنوع اقليمي و وجود عوارض طبيعي و توپوگرافي در مقايسه با يكنواختي ، پتانسيل مهم توريستي به شمار مي رود ، از اين لحاظ استان كردستان داراي جاذبه هاي متنوع و ارزشمندي است . با توجه به ميانگين دماي روزانه استان ، از اواسط ارديبهشت تا اواسط مهر ماه بهترين ايام براي جذب جهانگردان تفريحي تابستانه مي باشد و ميانگين دماي ماه هاي اين دوره از 22 تا 28 درجه سانتي گراد متغير است.

همچنين دو ماهه اول سال نيز يعني فروردين و ارديبهشت به علت بارندگي هاي زياد و در نتيجه سرسبزي منطقه ، بهترين زمان براي برگزاري تورهاي طبيعي و ديدار مسافران از طبيعت كردستان است.

در فصل زمستان با توجه به سردي هوا و طول دوره يخبندان و با در نظر گرفتن شرايط خاص جغرافيايي و ارتفاع زياد شهر هاي استان و وجود ارتفاعات بلند ، بارش هاي جوي زمستانه اغلب به صورت برف است كه در اين رابطه تعداد روزهاي يخبندان در اين ناحيه حائز اهميت مي باشد و بر اساس بررسي هاي انجام شده تعداد روزهاي يخبندان در بيجار 160 روز در سال در منطقه سنندج و كامياران 110 روز در سال ، در منطقه سقز و ديواندره 113 روز در سال و در منطقه مريوان و بانه به 85 روز در سال مي رسد و از اين نظر، زمينه هاي بسيار مناسبي را براي ورزش هاي زمستانه به ويژه ورزش نشاط بخش و هيجان انگيز اسكي روي برف به وجود مي آورد .

***جاذبه هاي گردشگري

**مساجد قديمي

1- مسجد جامع سنندج(دارالاحسان) : اين بنا كه در خيابان امام خميني سنندج قراردارد در سال 1227 هجري بوسيله امان الله خان اردلان ساخته شد و از چندين محوطه بزرگ تشكيل شده است. حياط آن بكلي تخريب شده است.

از خصوصيات عمده اين مسجد دكورهاي هفت رنگ، آجرهاي لعاب كاري شده به جاي سنگ كف پوش و مهمترين خصوصيت آن نوشتن دو سوم از يك جزء قرآن بر روي كتيبه هاي مسجد است.
2- زيارتگاه و مسجد هاجرخاتون : اين بنا در يكي از نواحي قديمي سنندج بنام سر تپوله بنا شده است، كه ساختمانهاي پيچيده و تودرتو كه شامل زيارتگاه، مسجد، مدرسه ديني و مقبره مطهر شيوخي كه پيرو هاجر خاتون خواهر امام رضا بوده اند مي باشد.

3- ديگر مساجد قديمي : از ديگر مساجد قديمي در استان مي توان مسجد جامع دارالامان (سنندج)، مسجد جامع خسروآباد (بيجار)، مسجد دو مناره (سقز)، مسجد جامع دوره قاجاريه (سنندج)، مسجد سرخ (مريوان)، مسجد عبدالله عمران (مريوان) و مسجد جامع سقز (سقز) را نام برد.

** امامزادگان و اماكن زيارتي

1-امام زاده هاجر خاتون

اين امام زاده در خيابان صلاح الدين ايوبي در محله قديمي سرتپوله سنندج واقع است . بر اساس روايات موجود اين امام زاده شريفه ، خواهر امام رضا (ع) است كه در سفر آن بزرگوار به خراسان در كردستان رحلت نمود و در اين مكان به خاك سپرده شده است . در مجاورت اين امام زاده مسجد و آرامگاه مشايخ و بزرگان سنندج نيز قرار دارد .

2- امام زاده پير عمر

اين امام زاده در ضلع جنوبي خيابان امام خميني (ره) واقع شده و تاريخ ساخت بناي آن سال 1046 ه.ق مي باشد . امام زاده پير عمر را پسر بلافصل حضرت علي (ع) مي دانند . بناي آرامگاه شامل تزئينات آجري گچبري و اروسي هاي زيبا است . قسمت هاي عمده اي از بنا به علت فرسودگي در سال هاي 1372 تا 74 ه.ش بازسازي شده است .

3- امام زاده پير محمد

اين بقعه در ميدان نبوت سنندج در بالاي تپه اي كه قبرستان قديمي شهر واقع شده است قرار دارد . اين بنا محل دفن امام زاده محمد بن يحيي مشهور به پير محمد است .

4- قرآن نگل

در 65 كيلومتري غرب سنندج در مسير جاده سنندج – مريوان ، در داخل مسجد روستاي نگل ، قرآني خطي از دوران گذشته وجود دارد كه بنا بر اعتقادات مردم ، يكي از چهار قرآن خطي است كه در زمان خلفه سوم به رشته تحرير در آمده و به چهار اقليم دنيا فرستاده شده است . خط قرآن كوفي و داراي نقطه و اعراب و در قسمتي از شماره آيات طلاكاري شده و مزين به نقوش گياهي مي باشد . اين قرآن در بين مردم جايگاه والايي دارد و همه روزه عده كثيري از نقاط دور دست براي زيارت قرآن به اين روستا مي آيند .

**ساير اماكن ديدني

1- خانه كرد (عمارت آصف)

خانه كرد ، موزه مردم شناسي مناطق كردنشين و بزرگترين موزه مردم شناسي مربوط به يك قوم در كشور ايران است . اين موزه در خيابان امام خميني (ره) شهر سنندج واقع شده است . اين موزه در عمارت آصف داير گرديده و اين عمارت يكي از بزرگترين عمارت هاي اعياني شهر سنندج است كه داراي ارزش هاي ويژه معماري از لحاظ آجر كاري و گچبري و اروسي سازي است و حمام آن زيباترين حمام خصوصي در بين حمام هاي سنندج مي باشد . بناي اوليه اين عمارت در دوره صفويه بوده و در دوره هاي قاجار و پهلوي تكميل شده است .

2- موزه سنندج

اين موزه در خيابان امام خميني (ره) كوچه حبيبي و در بخش بروني عمارت ملالطف اله شيخ الاسلام قرار دارد و در آن آثار و اشياء تاريخي كشف شده از استان و ساير نقاط ايرا ن به نمايش گذاشته شده است . اروسي موزه سنندج يكي از نمونه هاي بي نظير هنر اروسي سازي و كار استادكاران سنندجي مي باشد . عمارت ملالطف اله از بناهاي باقي مانده دورة قاجار است .

2- عمارت خسرو آباد

اين عمارت در بلوار خسرو آباد (شبلي) قرار دارد . اين عمارت در نوع خود بي نظير و مركز حكومت اردلان به ويژه خسروخان اردلان بوده است .

مجموعه عمارت و باغ آن ، افزون بر دو بخش اصلي يعني قصر سلطنتي با ورودي ستون دار در بخش غربي و ساختمان شرقي با غلام گردش ها و ايوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضاي بيروني بنا داراي فضاهاي ديگري چون حمام ، اتاق قاپچيان و خدمتكاران است . تزئينات معماري اين بنا شامل گچبري ، آجركاري ، اروسي هاي زيبا و حوض چليپا شكل داخل عمارت است.

3- عمارت وكيل

اين مجموعه بزرگ در خيابان كشاورز واقع شده است و شامل سه حياط با عمارت هاي مربوطه و يك حمام خصوصي در داخل مجموعه و يك حمام عمومي در خارج آن است . بخش اصلي عمارت وكيل در دوران زنديه ساخته شده و بخش هاي ديگر متعلق به دوره قاجار است . مجموعه داراي تزئيناتي چون آجركاري هاي زيبا و اروسي هاي پركار است و حياط مركزي داراي سقف شيرواني با طرح كلاه فرنگي است .

4- عمارت مشير ديوان

اين عمارت در خيابان شهدا قرار دارد و شامل هفت حياط با فضاهاي مرتبط است و يك حمام خصوصي در داخل مجموعه دارد . هر يك از حياط ها نيز داراي آبنما مي باشند . عمارت توسط ميرزا يوسف مشيرديوان در دوره قاجار ساخته شده است و زيباترين ايوان با طرح كلاه فرنگ در سنندج متعلق به اين بنا است . در اين عمارت نيز اروسي هاي پركار ، تزئينات آجري ، كاربندي ها و گچبري جهت تزئين استفاده شده است .

5-حمام خان

اين حمام در ضلع شمالي بازار قديم سنندج در خيابان انقلاب واقع شده است . تزئينات داخل حمام و نقوش موجود بر روي ديوار آن در نوع خود بي نظير و جالب مي باشد . حمام در سال 1220 هجري قمري به دستور امان الله خان اردلان ساخته شده و در بين حمام هاي باقي مانده از گذشته بزرگ ترين و زيباترين حمام شهر است .

6- قلعه باستاني قمچقاي

بقاياي اين قلعه در 45 كيلومتري بيجار قرار دارد . بناي اين قلعه به سده هاي 8 و 9 قبل از ميلاد مي رسد . اطراف قلعه را دره هاي ژرف در بر گرفته كه يك سوي آن مسلط به دره اي به نام دره شاهان است . اين قلعه ظاهرا تا دوره هاي ساساني و اسلامي نيز مورد استفاده قرار مي گرفت .
*** جاذبه هاي طبيعي

1- درياچه سد قشلاق

در فاصله 20كيلومتري شمال سنندج در مسير جاده سقز بر روي رودخانه قشلاق سد مخزني قشلاق احداث شده است . درياچه پشت اين سد 11 كيلومتر طول دارد و وسعتي معادل 934 هكتار را در بر مي گيرد . اين درياچه محل مناسبي براي ورزش هاي آبي مي باشد و جزو جاذبه هاي طبيعي سنندج به شمار مي رود .

2- قلل مرتفع

به علت كوهستاني بودن منطقه و امنيت حاكم بر آنها هر ساله تعداد بسياري از كوهنوردان به قلل مشهور و مرتفع سنندج صعود مي نمايند .

مهم ترين قلل اين شهرستان عبارتند از : آبيدر سلطان سراج الدين ، آوالان در جنوب سنندج شاه نشين در ژاوه رود ، كوه كوچك در جنوب غربي و كوه چرخ لان در جنوب غربي سنندج .

3- قلعه باستاني زيويه

در 55 كيلومتري جنوب شرقي سقز بر روي تپه اي نسبتا مرتفع كه به محيط اطراف اشراف كامل دارد بنا شده و اكنون تنها بخش هايي از آن باقي مانده است . در مورد عظمت و اهميت تپه زيويه مطالب بسياري در كتاب ها نوشته شده است .

از حفاري هاي اين تپه كه اكثرا در گذشته و به صورت غير مجاز بوده اشياي زيادي به دست آمده كه بعضي از آنها در موزه هاي داخلي و بسياري هم در موزه هاي خارج هستند . از جمله اشياي به دست آمده قطعات عاج منقوش بوده كه نقوش حيواني و صحنه شكار اساطير روي آنها حك شده و از ارزش ويژه اي برخوردار است .


از روي چند قطعه از آنها ، نقش برجسته آبيدر سنندج طراحي ، بزرگ نمايي و ساخته شده است . گردنبند طلا و سر عقاب طلائي ا ديگر نمونه هاي اشياي كشف شده تپه زيويه هستند كه از ارزش زيادي برخوردارند . آثار اين تپه مربوط به هزاره اول قبل از ميلاد است .

4- درياچه زريوار

اين درياچه مهم ترين جاذبه گردشگري استان است . كه در فاصله 2 كيلومتري غرب مريوان قرار گرفته است . اين درياچه در ارتفاع 1285 متري از سطح دريا واقع شده ، طول آن 5/4 كيلومتر و عرض آن 2 كيلومتر و عمق متوسط درياچه حدود 3 متر است . نكته قابل توجه در تشكيل اين درياچه وجود چشمه هاي آب شيرين در كف اين درياچه مي باشد ، كه تامين كننده آب اين درياچه مي باشد . و هيچ رودخانه اي به اين درياچه وارد نمي شود و به اين خاطر زريوار را بزرگترين چشمه آب شيرين جهان عنوان نموده اند .

درياچه زريوار از جهات مختلف توسط جنگل هاي انبوه احاطه شده و مناظر بسيار زيبا و بديعي به وجود آمده است . در فصل زمستان به علت شيريني آب درياچه و برودت هوا سطح درياچه يخ مي بندد و منظره بساير زيبايي را به وجود مي اورد .

5- غار باستاني كرفتو

اين غار در فاصله 60 كيلومتري از شمال ديواندره و در نزديكي روستاي يوزش باش كندي قرار دارد و از پر جاذبه ترين مكان هاي توريستي استان مي باشد . غار كرفتو از غارهاي طبيعي و آهكي است كه در ادوار مختلف جهت استفاده و سكونت تغيير حالت داده شده و مهمترين ويژگي غار معماري صخره اي آن است كه در چهار طبقه در دل كوه حفر شده است . كتيبه اي يوناني بر سر در يكي از اتاق هاي طبقه سوم وجود دارد كه از اين غار به عنوان معبد هراكلس نام برده است . در معماري اين غار علاوه بر ايجاد اتاق ها و راهروهاي عبوري ، سعي شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نور گيرهايي به سمت بيرون تعبيه شده و بر ديوارهاي غار در بعضي از اتاق ها نقوشي به صورت تجريدي از حيوانات ، انسان و گياه حجاري شده است .

5- منطقه چهل چشمه

در شمال غربي ديواندره كوه هاي چهل چشمه قرار دارد و هر ساله جمعيت زيادي از گردشگران و كوهنوردان از اين منطقه ديدن مي نمايند .

** صنايع دستي و سوغات

صنايع دستي استان بخشي از فرهنگ مردم استان كردستان است كه بر اساس نياز و خلاقيت در طي زمان شكل گرفته است .

استان كردستان داراي انواع شيريني هاي محلي مي باشد كه مهمترين اين شيريني ها كنجد ، بادام سوخته ، نوعي باسلوق و نان برنجي است كه در اين ميان كنجد شيريني محلي خاص شهر سنندج به همراه نان برنجي خريداران زيادي دارد .

قالي و گليم

قالي و گليم استان كردستان از لحاظ تنوع رنگ و گياهي بودن ، اصالت طرح و كفيت آن شهرت جهاني دارد . شهرهاي سنندج و بيجار مهمترين نوع قالي را دارا مي باشند به طوري كه به علت شهرت جهاني فرش سنندج (سنه) در دائره المعارف بريتانيا معني واژه 'سنه' به عنوان نوعي قالي آمده است.

نساجي سنتي يا (جولائي)

توليد پارچه هاي لباس كردي مردانه و فرآورده هايي مانند رختخواب پيچ ، يا موج و جانماز كه به روش سنتي تهيه مي شود ، حاصل كار جولاها است .

كلاش

در مناطق كردنشين يك نوع گيوه به نام كلاش توليد مي شود . رويه اين كفش از نخ پنبه اي بافته شده و زيره آن از پارچه فشرده شده ساخته مي شود ، به همين دليل كلاش كفشي است سبك ، نر م و قابل انعطاف و متناسب با محيط كوهستاني . توليد كلاش در اصل مختص منطقه اورامان بوده ولي اكنون در اكثر شهرهاي استان توليد مي شود .