پیش در آمدی بر معماری برای صنایع در ایران

حجم کنونی ابنیه که بدنه صنایع زیربنایی، مادر و تولید کالایی موجود ایران را در خود جای داده اند، بر میلیون ها متر مکعب فضای ساخته شده بالغ می گردد. به استثنای بخش کوچکی از آن که بر اساس اصول و مبنای قابل قبول و روز آمد فنی بطور اعم و معماری بطور اخص بنا گردیده است...












http://www.aftab.ir/articles/art_cul...245e305f22.jpg











حجم کنونی ابنیه که بدنه صنایع زیربنایی، مادر و تولید کالایی موجود ایران را در خود جای داده اند، بر میلیون ها متر مکعب فضای ساخته شده بالغ می گردد. به استثنای بخش کوچکی از آن که بر اساس اصول و مبنای قابل قبول و روز آمد فنی بطور اعم و معماری بطور اخص بنا گردیده است، بخش اعظم آن را یا ابنیه کهنه، فرسوده و از رده خارج قدیمی تشکیل می دهند و یا اصولاً به ساده ترین شکل و کم هزینه ترین مصالح ساختمانی سر هم بندی شده اند.
ابنیه از رده خارج صنایع قدیمی ایران ند که نه تنها از لحاظ ساختمانی، بل از لحاظ فن آوری و ماشین الات نیز کهنه و قدیمی اند و نیاز به نوسازی و یا حتی دوباره سازی گسترده دارند. صنایع نساجی نمونه بسیار روشنی از اینگونه صنایع به شمار می آیند.
بدیهی است که رسیدن به صنعت پیشرفته و روزآمد که بتواند ضمن تأمین نیازهای به سرعت فزاینده بازار ملی، ورودی موفق و پایدار به بازارهای جهانی داشته باشد، بدون تامین استانداردهایی که در آن جنبه های زیست محیطی، مطالبات نیروی کار و مدیریتی و حداکثر بهره وری رعایت گردیده شده باشد، ممکن نخواهد بود، و این امری است که برخوردی مسئول و دورنگرانه را طلب می کند. بدین ترتیب می توان ابعاد مشروحه زیر را بعنوان « پیش در آمدی بر معماری برای صنایع در ایران » ذکر نمود.
۱) معماری صنایع دارای ابعاد تخصصی، حرفه ای و آموزشی ویژه خود است. پاسخ های معمارانه مناسب به نیازمندی های در حال گسترش این رشته، نیازمند پیشرفت و ارتقاء روش شناسی، دانش علمی، تجربیات فنی، روانشناسی کار، جامعه شناسی تولید، بهداشت محیط، امنیت حرفه ای و بطور کلی علوم رفتاری است.
۲) با رشد شتابان و گسترش و پیچیدگی روز افزون عرصه های علمی و توسعه فن اوری ها و تنوع فرایند های تولیدی، روز به روز بر تنوع و پیچیدگی طراحی و اجرای این گونه ابنیه افزوده می شود. به علاوه مطالبات اجتماعی عوامل انسانی تولید اعم از مدیران، کارگران، کارمندان، مهندسین و صنعت گران و فرهنگ و سلیقه عمومی در این زمینه مرتباً در حال افزایش است.
۳) به سبب نیاز کشور به صنایع و کارخانجات پیشرفته و مدرن و غنی بودن سرزمین ما از لحاظ منابع اولیه، ناگزیر حرکت بخش طراحی بویژه معماری بعنوان آغاز کننده طراح ها به سمت صنعت اجتناب ناپذیر خواهد بود. علیهذا هر گونه سرمایه گذاری بیشتر حول تربیت معماران صنعتی و اهمیت دادن به نقش آنها، کشور را در آینده از پشتوانه محکمی در حیطه یکی از نیازهای حتمی آن برخوردار خواهد ساخت.
۴) اولیاء امور و مجریان پروژه های بزرگ و کوچک در کشور، حضور معماری را از ابتدای پروژه بایستی جدی تلقی کنند تا هر پروژه در جای خود یک اثر پر معنا و دارای مفاهیم ارزشمند فرهنگ غنی ایران باشد. اگر در معماری صنعت، عناصر به جا و با تفکر انتخاب شوند، حتی بحث فرهنگ ملی را می توان با بکارگیری عناصری که متذکر هویت ما باشند، مطرح کرد.
۵) اقدامات گسترده ای می بایست برای تبدیل به احسن و روزآمد کردن و گسترش توده عظیم ساختمان صنایع کوچک و متوسط که در چند دهه اخیر با توسل به کم هزینه ترین و ساده ترین وسائل و مصالح احداث گردیده و اغلب فاقد حداقل استانداردهای مورد نیاز می باشند. بعمل آید و بازسازی و نوسازی ابنیه صنایع قدیمی و فرسوده (اعم از دولتی و خصوصی) مورد توجه قرار گیرد.
۶) تقویت و ایجاد نهادها و موسسات تحقیقاتی برای بررسی چونی و چندی مشکلات مربوطه و همچنین تدوین استانداردهای ملی، محلی، موضوعی و بخشی مربوط به ابنیه صنعتی، می تواند راهگشا باشد. به علاوه بازنگری و روزآمد کردن قوانین و مقررات ناظر بر ساخت و سازهای ساختمانی در بخش صنایع (زیربنایی، مادر و تولید کالایی) به شدت مورد نیاز است.
۷) وظایف معمار صنایع فراتر از طراحی سایت و ساختمان ها با کاربری های گوناگون است و نقش حساس این معماران ایجاب می نماید که در ارائه هر پیشنهاد و طرح، پیش نیازهایی را فراهم آورده باشند. شناخت و زندگی در محیط های صنعتی و کارگری و درک مستقیم روح و مفاهیم رایج در آنها، طراحی متناسب با ویژگی هر صنعت و فضاهای مرتبط با آن، کنترل و ایجاد نسبت های متعادل بصری، از جمله پیش نیازهای ضروری برای دستیابی به یک طرح مناسب صنعتی است.
۸) فرهنگ تولید و توسعه و آموزش حین کار در فضای تولیدی، میدان خوبی برای رشد دارد. بعلاوه واحد تولیدی مرزهای فضائی طبقاتی را موقتاً (در مکان و زمان) و بطور مقطعی در هم میریزد و فضایی فراهم می آورد که عوامل انسانی تولید از طبقات گوناگون (فرودست و فرادست و میانی) در یک فرایند تولیدی با هدفی مشترک گرد هم می آیند و رابطه ای ارگانیک ما بین آنها برقرار می شود. در این رابطه حیاتی، کیفیت فضایی جدایی ساز محو یا قابل عبور می گردد. معماری خوب صنعت می تواند کمک بزرگی به ارتقاء روابط انسانی در این سطح نماید.
۹) برنامه های آموزشی عالی در زمینه معماری صنایع می بایست گسترش یابد و اگر نمی توان آنرا بصورت رشته مستقل در درون ساختار دانشکده های معماری شکل داد، این قابلیت را دارد که بعنوان یک گزینش مستقل با دروس ویژه خود در دوره کارشناسی ارشد تلقی شود. بعلاوه تشویق، ترغیب و هدایت دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای رشته معماری، جامعه شناسی و… برای پرداختن به موضوعات و مشکلات مبتلا به صنعت می تواند این مقوله را به طرزی مناسب در سطوح عالی آموزشی هدایت نماید.

http://www.aftab.ir/images/article/break.gif