آئين هاي نوروزي

آئين هاي نوروزي

خانه تكاني

خانه‌تکانی از دیگر آیین‌های نوروز است. ده پانزده روز مانده به نوروز خانه‌تکانی شروع می‌شود. در این آیین، همه وسایل خانه گردگیری و شست‌وشو می‌شود و پاک و پاکیزه می‌گردد. چنان زوایای خانه را می‌روبند که اگر تا یک سال دیگر هم آن زوایا از چشم خانم خانه پنهان بماند یا فرصت پاکیزه‌سازی آن‌ها به دست نیاید، قابل تحمل باشد. در این خانه‌تکانی ـ که در گذشته سه تا چهار هفته طول می‌کشیده‌است ـ ، تمامی ابزارها و وسیله‌هایی که در خانه بوده، جابه‌جا، تمیز، تعمیر و معاینه شده و دوباره در جای خود قرار می‌گرفته‌است.

پس از خانه‌تکانی، نوبت سبزه کاشتن است. مادران حدود یک هفته مانده به نوروز، مقداری گندم و عدس و ماش و شاهی در ظرف‌هایی زیبا می‌ریزند و خیس می‌دهند تا آهسته‌آهسته بروید و برای سفره نوروزی آماده گردد.

در ایران باستان، بیست‌وپنج روز پیش از نوروز، در میدان شهر، دوازده ستون از خشت خام بر پا می‌شد، بر ستونی گندم، برستونی جو و به ترتیب، برنج، باقلا، ، ارزن، ذرت، لوبـیا، نخود، کنجد، عدس و ماش میکاشتند؛ و در ششمین روز فروردین، با سرود و ترنم و شادی، این سبزه‌ها را می‌کندند و برای فرخندگی به هر سو می‌پراکندند.

امروز، در همه خانه‌ها رسم است که ده روز یا دو هفته پیش از نوروز، در ظرف ‌های کوچک و بزرگ، کاسه، بشقاب، پشت کوزه و … دانه‌هایی چون گندم، عدس، ماش و… می‌کارند. موقع سال تحویل و روی سفره “هفت‌سین” بایستی سبزه بگذارند. این سبزه‌ها را در خانه‌ها تا روز سیزده نگه داشته و در این روز زمانی که برای “سیزده‌بدر” از خانه بـیرون می‌روند، در آب روان می‌اندازند.


هم‌چنین از آیین‌های ویژه‌ی نوروز، دیدار با اقوام و آشنایان است. این دیدوبازدید رفتن‌ها تا پایان روز دوازده فروردین ادامه دارد.

ایرانیان روزهای نخست سال جدید را به دیدار اقوام درجه‌ی اول می‌روند. و روز های بعد نوبت اقوام دورتر فرامی‌رسد و سر فرصت به دیگر اقوام و دوستان سر می‌زنند و دیدارها تازه می‌کنند. حتی اگر کسانی در طول سال به علت کدورت ‌هایی که پیش آمده از احوال پرسی یکدیگر سر باز زده باشند، این روزها را فرصت مغتنمی برای رفع کدورت می‌شمارند و راه آشتی و دوستی در پیش می‌گیرند.

http://shiaupload.ir/images/i6eupok48f9srpz3s2an.gif

آيين هاي نوروز در مناطق كردنشين ايران

عيد نوروز، عيدي كهن و ايراني است كه اقوام مختلف ازجمله كردها آن را گرامي مي دارند، آيين هاي آن در باورها و عقايد مردم به شيوه هاي گوناگون نمايان بوده و در تاريخ اين سرزمين كهن، ريشه دارد.

به گزارش خبرنگار ايرنا، يكي از جلوه هاي خاص عيد نوروز درمناطق كردنشين اين است كه در تمام اين منطقه برپا مي شود و كردهاي ديگر كشورها همزمان با ايرانيان اين عيد را گرامي داشته و هر سال در شهرهاي 'دياربكر'(آمد) تركيه، 'قاميشلو' سوريه و 'اربيل' و 'سليمانيه' عراق، هزاران نفر آيين هاي خاص اين عيد از جمله برپايي آتش و پايكوبي پيرامون آن را انجام مي دهند.

برپايي آتش در نوروز در كردستان، نمادي از آيين زرتشت است كه از دوران قديم به يادگار مانده و به پايان رسيدن فصل سرد زمستان طبيعت، شروع شدن سال نو و زنده شدن دوباره طبيعت بهانه هاي خوبي براي شادي و خوشحالي مردم است.

در باورهاي قديم مردم كردستان، نوروز تنها پايان يافتن فصل سرد و آغاز سال نو نيست، بلكه بعضي ها براين باورند، اين شور شادي مردم به مناسبت پيروزي 'كاوه آهنگر' و برافراشته شدن درفش كاوياني در اين سرزمين و نابودي 'ضحاك' پادشاه ظالم و ستمگر است.

http://tehranpic.net/download.php?img=497038

مردم كردستان نيز مانند ديگر اقوام ايراني در آخرين چهارشنبه سال با برپايي آتش و رقص و پايكوبي پيرامون آن، آيين 'چهارشنبه سوري'، را اجرا مي كنند.

كلمه 'سوري' در زبان كردي به معني 'سرخ' است و اين صفت سرخي را از آتشي گرفته كه هر سال بر بلنداي قله هاي كردستان برپا مي شود.

برپايي آتش چهارشنبه سوري و آتش نوروز شباهت زيادي به هم دارند و در هر دو رقص و پايكوبي خاص مناطق كردستان به دور آتش انجام مي گيرد و در قديم كه ارتباطات مناطق مختلف بسيار كم بود، با برپايي آتش در بلنداي قله هاي مرتفع اين گونه پيام فرارسيدن عيد نوروز را به مردم مي دادند.

يكي ديگر از آيين هاي مردم كه از چند روز قبل عيد نوروز شروع و تا روز عيد ادامه دارد، آييني مرسوم به 'هه لاوه مه لاوه'، است كه در آن خردسالان به صورت فردي يا گروهي به خانه ها رفته و از آنها هداياي نوروزي خود را مي گيرند. (نظرنویسنده وبلاگ میدیا:درشمال خراسان این آیین به نام هه که ته که مشهور است که خودم تجربشو دارم همچنین یک هفته قبل از عید بچه های کورد توپی پارچه ای را به نام گوگ برای چهارشنبه سوری آماده میکردند واین توپ آغشته به نفت را آتش وبادست به هوا پرتاب میکردند و با مشعلهایی ازآتش دور تادور حیاط خانه راآذین بندی میکردند ووسط حیاط آتشی بر پا می شد و بچه ها به همرا والدین از روی آتش می پریدند)

خانواده ها نيز كه از قبل تدارك خاصي را ديده اند، هدايا را در ميان كودكان تقسيم مي كنند و آنها بدون آنكه در خانه ها را بزنند با صداي بلندي فرياد مي زنند: 'هه لاوه مه لاوه، شتيك مان بو بخه نه بن تاوه، كوره كه تان ببي به زاوا'، به معني 'هديه نوروزي را برايمان بياوريد و اميدواريم پسرتان داماد شود'.

خانواده ها برايشان از هديه هاي نوروزي كه اغلب تخم مرغي است كه با پوست پياز يا رنگ هاي ديگر رنگ آميزي شده و يا هديه هاي ديگري همانند پول، كيك، تنقلات و يا چيزهايي از اين قبيل را مي آورند.

جوانان اين كار را در شب هنگام انجام مي دهند و در مناطق كوهستاني كه خانه ها بدون حياط بوده يا بر اثر شيب خانه ها از پشت ديوار ندارند، سطل هايي تزيين شده اي را از سقف خانه آويزان مي كنند و خانواده ها هداياي را برايشان در داخل سطل گذاشته و شخص آن را بالا مي كشد.

اين آيين با همان شعار و هم به صورت فردي و هم به صورت دسته جمعي اجرا مي شود.
يكي ديگر از آيين هاي نوروز كه در كردستان در شب عيد برگزار مي شود به 'كوسه'، مشهور است كه در آن دسته اي جوانان با هم جمع شده و با قيد قرعه يكي را به نام كوسه انتخاب و لباس خاصي را به او مي پوشانند و روي صورتش را نقاشي كرده و يا او را شبيه حيواني مانند ميمون يا روباه در مي آورند.

انها با نواختن سازهاي محلي مانند 'سورنا'، 'دهول' و ' دف'، به در خانه ها رفته و كوسه با رقصيدن و اجراي حركات نمايشي از صاحب خانه درخواست هديه مي كند و بقيه افراد هم با سردادن شعار،' كوسه هاتوه بو هيلكه خاوه ن مال زو به ريي كه'، به معني كوسه براي گرفتن هديه آمده صاحب خانه هديه را بهش بده'، عيدي خود را گرفته و بعدا آن را تقسيم مي كنند.

http://tehranpic.net/download.php?img=497039

البته هداياي بهتر و ارزشمندتر از هداياي آيين هه لاوه و مه لاوه خردسالان است و اگر هديه نوروزي تخم مرغ باشد به تعداد افراد گروه بايد تخم مرغ را به مسوول جمع آوري هدايا داد.
بعد از برپايي اين آيين ها بيشتر مردم با پوشيدن لباسهاي نو براي تبريك سال تازه به ديدن اقوام و دوستان خود مي روند و ميزبان با شيريني و شربت از آنها پذيرايي مي كند.

آخرين آيين سال نو كه در روز سيزدهم برگزار مي شود، آيين 'سيزده بدر' است، در اين روز مردم به دامن طبيعت رفته و يك روز را مهمان طبيعت مي شود، از آيين هاي خاص مردم كردستان در سيزده بدر به آب انداختن سبزه هايي است كه قبلا آنها را كاشته بودند.

بعضي ها بر اين باورند با به آب انداختن اين سبزه ها آرزوهايشان دراين سال برآورده خواهد شد و برخي ديگر 13سنگ كوچك را برداشته و آنها را به سوي شيء اي پرتاب و به اصطلاح سيزده را كه در باور عامه عدد نحسي است را از خود به در مي كنند.
منبع:کرد وکردستان