گريه‌هاي بي‌دليل نوزادان در حدود 6ماهگي، پدر و مادرها را جان به لب مي‌كند اما واقعا اين بچه‌ها براي چه گريه مي‌كنند؟
عزيز روي مخ من!
گريه‌هاي ناشي از كوليك چيزي فراتر از سر و صدا و گريه عادي نوزادان است. گريه‌هاي طولاني نوزاد و خستگي ناشي از آن بيشتر از آن‌كه براي كودك خطرناك باشد براي والدين اعصاب‌خردكن و مشكل‌ساز است.
برترین ها: گريه‌هاي ناشي از كوليك چيزي فراتر از سر و صدا و گريه عادي نوزادان است. گريه‌هاي طولاني نوزاد و خستگي ناشي از آن بيشتر از آن‌كه براي كودك خطرناك باشد براي والدين اعصاب‌خردكن و مشكل‌ساز است. اين بيماري مي تواند در خانواده مشكلات متعددي ايجاد كند از جمله ايجاد مشكل در ارتباط والدين با هم يا با كودك، ناتواني در تغذيه كودك از شير مادر، افسردگي بعد از زايمان، مراجعات بيش از حد به پزشك يا بيمارستان و درمان‌هاي غير ضروري. در واقع از كوليك با عنوان يكي از نخستين چالش‌هاي داشتن فرزند ياد مي‌شود. براي آشنايي هر چه بيشتر با اين مشكل گفت‌وگويي انجام داده‌ايم با خانم دكتر پروين سخندان، متخصص كودكان و نوزادان و از چهره‌هاي شناخته شده در زمينه پزشكي اطفال.
گريه‌هاي روي مخ
گريه‌هاي بي‌دليل و بلاانقطاع يكي از دشوارترين مشكلاتي است كه والدين در ابتداي تولد نوزاد بايد با آن دست و پنجه نرم كنند. مشكلي در ظاهر ساده كه مي‌تواند مشكلات بسيار پيچيده و عميقي در خانواده به‌خصوص بين پدر و مادرهاي جوان ايجاد كند. يكي از اصلي‌ترين علل گريه‌هاي بي‌پايان نوزاد «كوليك» است. يك بيماري شناخته‌شده كه علت وقوع آن هنوز به‌طور دقيق مشخص نشده است. در واقع از كوليك با عنوان يكي از نخستين چالش‌هاي داشتن فرزند ياد مي‌شود. اگر كودك شما هر روز در زمان خاصي گريه مي‌كند و شما هم هرچه مي كنيد فايده‌اي ندارد احتمالا نوزاد شما دچار كوليك شده است. نكته بسيار مهم در تشخيص اين بيماري گريه مداوم يك نوزاد سالم در ساعت مشخصي از شبانه روز است كه اين الگو به مدت چند هفته تداوم داشته باشد. طبعا وقتي والدين متوجه بيقراري مداوم نوزاد مي‌شوند او را به نزد پزشك مي‌برند. براي اين‌كه بتوانيد به پزشك كمك كنيد تا مشكل كودك را تشخيص دهد سعي كنيد الگوي گريه كردن نوزاد را پيگيري و يادداشت كنيد تا اگر در ساعت خاصي بيقراري او آغاز مي‌شود به پزشك اطلاع دهيد. واقعيت اين است كه آرام‌كردن چنين نوزادي كاري دشوار و در برخي موارد غيرممكن است اما مي‌توانيد روش‌هايي را كه در اينجا به آن‌ها اشاره خواهيم كرد را امتحان كنيد.پدرو مادر بارها و بارها به پزشك اطفال يا بيمارستان مراجعه مي‌كنند، از تمام مادربزرگ‌هاي فاميل كمك مي گيرند، هر راه و روشي را امتحان مي‌كنند اما گريه‌هاي نوزاد قطع نمي‌شود. پدرومادر هم خسته و فرسوده از همه چيز توان مديريت چنين مشكل در ظاهر ساده اما ويران‌كننده‌اي را ندارند. صداي گريه كودك هم مثل كشيده شدن ناخن روي تخته سياه اعصاب والدين را تحت فشار مي‌گذارد.
گريه‌هايي كه قطع نمي‌شود
كوليك يكي از دشوارترين مسائلي است كه در ابتداي تولد كودك، والدين با آن روبه‌رو مي‌شوند. اين مشكل در حدود 25 درصد نوزادان ديده مي‌شود و معمولا چند هفته بعد از تولد آغاز مي شود.
اگر كودك شما هر روز در زمان خاصي گريه مي‌كند و شما هم هرچه مي كنيد فايده‌اي ندارد احتمالا نوزاد شما دچار كوليك شده است. نكته بسيار مهم در تشخيص اين بيماري گريه مداوم يك نوزاد سالم در ساعت مشخصي از شبانه روز است كه اين الگو به مدت چند هفته تداوم داشته باشد. معمولا تعريف علمي كوليك به اين شكل است: نوزادي كه بيش از 3 ساعت در روز، 3 روز در هفته بيش از 3 هفته گريه كند به شرطي كه به خوبي تغذيه شده باشد دچار كوليك است. به‌عبارت ساده‌تر نوزادي كه خوب غذا خورده اما در زمان مشخصي به مدت 3 ساعت در روز بي‌دليل گريه مي‌كند. اين گريه‌هاي 3 ساعته 3 روز در هفته ادامه دارد و در طول ماه اين اتفاق بيشتر از 3 هفته تكرار مي‌شود.كوليك هم براي والدين و هم براي نوزاد استرس‌زاست. كوليك در اغلب موارد تا 3ماهگي بهبود مي‌يابد و مي‌توان از آن با عنوان يكي از نخستين چالش‌هاي داشتن فرزند ياد كرد.
علائم
گريه و بيقراري براي نوزادان امري طبيعي است. قرار هم نيست هر نوزادي كه بيقرار است و گريه مي‌كند الزاما كوليك داشته باشد. ولي اگر يك كودك با تغذيه سالم دچار كوليك شود معمولا دوره‌هاي قابل پيش‌بيني گريه وجود دارد به اين صورت كه نوزاد هر روز در يك زمان خاص گريه مي‌كند. اين زمان معمولا اواخر عصر يا اوايل شب است.
دوره‌هاي كوليك ممكن است از چند دقيقه تا 3، 4 ساعت طول بكشد. گريه معمولا ناگهاني آغاز‌شده و دليل خاصي ندارد. ممكن است در انتهاي دوره كوليك كودك دچار حركات روده و دفع گاز شود. گريه ناشي از كوليك معمولا شديد و پر سر و صدا است. چهره نوزاد ممكن است قرمز شده و گاهي آرام كردنش غيرممكن است. كودك معمولا موقع گريه پاها را داخل شكم جمع كرده و دست‌ها را مشت مي‌كند. در اين حالت عضلات شكم هم منقبض هستند. اين مسئله در پسر بچه‌ها و در زايمان اول شايع‌تر است.
به مدت شايد صدها سال همه تصور مي‌كردند علت كوليك نوزاد درد شكم است. حتي واژه كوليك هم از يك كلمه به زبان يوناني باستان به معني روده گرفته شده است اما واقعيت اين است كه علت ايجاد كوليك هنوز دقيقا مشخص نيست. محققان احتمالات متعدد و متنوعي را مطرح مي‌كنند از جمله آلرژي، بلعيدن هوا، تحمل نكردن لاكتوز(قند شير)، سيستم گوارشي نابالغ، تولد زودهنگام نوزاد، حس كردن اضطراب مادر و تفاوت در نحوه تغذيه و استراحت كودك. با اين حال هنوز دقيقا معلوم نيست كه چرا يك كودك مبتلا به كوليك مي شود و يك كودك ديگر خير.
از سوي ديگر، برخي تحقيقات نشان داده، نوزادان مادراني كه موقع بارداري يا بلافاصله بعد از تولد كودك سيگار مي‌كشند بيشتر در معرض خطر كوليك هستند. با وجودي كه كوليك نوزاد تمام خانواده را نگران مي‌كند كه آيا نوزاد رشد و نمو طبيعي خواهد داشت يا خير اما واقعيت اين است كه كوليك خطر خاصي براي كودك ندارد و نوزادان مبتلا به اين مشكل بدون عارضه خاصي رشد طبيعي خواهند داشت.
در كنار تمام صحبت‌هايي كه ذكر شد اين سوال مطرح مي‌شود، چطور بايد كودكي را كه كوليك دارد آرام كرد؟ واقعيت اين است كه آرام كردن چنين نوزادي كاري دشوار و در برخي موارد غيرممكن است اما مي‌توانيد روش‌هايي را كه در اينجا به آن‌ها اشاره خواهيم كرد را امتحان كنيد. براي آرام كردن كودك سعي كنيد تركيبي از همه اين روش‌ها را امتحان كنيد و آن‌ها را تغيير بدهيد تا موثرترين شيوه براي تسكين بيقراري نوزاد را متوجه شويد.
- اگر فكر مي كنيد كودك گرسنه است به او شير بدهيد. اين روش گاهي اوقات موثر است و كودك را آرام مي كند. تا حد امكان كودك را به حالت نشسته گرفته و هرازگاهي مجال بدهيد تا باد گلو بزند. نتيجه يك تحقيق نشان داده، شير خوردن كودك از سينه مادر احتمال كوليك را كاهش داده و كودك را كمابيش آرام مي‌كند.
- در بسياري از نوزادان مكيدن پستانك فعاليتي آرامش بخش است و بيقراري را كاهش مي دهد.
- برخي نوزادان موقعي كه در آغوش پدر يا مادر قرار مي گيرند آرام مي شوند. برخي نوزادان را اگر محكم بغل كرده و با يك پتوي نازك بپوشانيد ساكت مي شوند. براي اين‌كه دست‌تان خسته نشود مي توانيد از نگهدارنده‌هاي نوزاد كه دور بدن فيكس مي‌شوند استفاده كنيد.
- سعي كنيد نوزاد يك جا ثابت نباشد. او را جابه‌جا كنيد و آرام راه ببريد يا روي دست به ملايمت تكان بدهيد. البته مراقب باشيد سر كودك را بيش از حد و شديد تكان ندهيد.
- تحقيقات نشان داده، برخي از نوزادان وقتي يك صداي دائمي را در زمينه صداي محيط مي‌شنوند ساكت مي شوند. بنابراين وقتي كودك را بغل كرده‌ايد مي توانيد بطور دائم صداي «ش ش ش ش» در بياوريد يا صدايي مشابه به صورت تكراري و آرام زمزمه كنيد. برخي تحقيقات نشان داده‌اند، صداي هود آشپزخانه يا پخش صداي باران يا اقيانوس از دستگاه پخش صوت هم مي‌تواند در آرام كردن كودك موثر باشد.
- حمام با گرماي ملايم و ماساژ كودك در اطراف شكم گاهي در آرام كردن او موثر است.
- اگر هيچكدام از اين كارها موثر نبود 5يا10 دقيقه كودك را به حال خود بگذاريد يا از كس ديگري براي آرام كردن كودك كمك بگيريد.
سعي كنيد مثبت باشيد و به اضطراب و نگراني خود غلبه كنيد چون نوزاد شما بيش از هركس، وضعيت روحي شما را درك مي‌كند و آرامش شما برايش تسكين است. به خودتان يادآوري كنيد كوليك يك بيماري نيست و در عرض مدت كوتاهي خودبه‌خود بهبود مي‌يابد.
كودكي كه يك‌دفعه به گريه مي‌افتد
همه مي‌دانند گريه و بيقراري براي نوزادان امري كاملا طبيعي است. قرار هم نيست هر نوزادي كه بيقرار است و گريه مي‌كند الزاما كوليك داشته باشد. كودك ممكن است گرسنه بوده، نياز به شست‌‌وشو داشته باشد يا اين‌كه جايش ناراحت باشد. ولي همان‌طور كه اشاره شد اگر يك كودك با تغذيه سالم و بدون وجود شرايط فوق بي‌دليل گريه كند به احتمال زياد دچار كوليك شده است. در كوليك معمولا دوره‌هاي قابل پيش‌بيني گريه وجود دارد به اين صورت كه نوزاد هر روز در يك زمان خاص گريه مي كند. اين زمان معمولا اواخر عصر يا اوايل شب است. دوره‌هاي كوليك ممكن است از چند دقيقه تا 3،4 ساعت طول بكشد. گريه نوزاد معمولا ناگهاني آغاز شده و نمي‌توان دليل خاصي براي آن پيدا كرد. ممكن است در انتهاي دوره كوليك كودك دچار حركات روده و دفع گاز شود. گريه ناشي از كوليك معمولا شديد و پر سر و صداست و باعث نگراني والدين مي‌شود. چهره نوزاد ممكن است قرمز شده و در برخي موارد آرام كردنش عملا غيرممكن است. كودك معمولا موقع گريه پاها را داخل شكم جمع كرده و دست‌ها را مشت مي كند. در اين حالت عضلات شكم هم منقبض هستند. اين مسئله در پسر بچه‌ها شايع‌تر است و در زايمان اول بيشتر ديده مي‌شود.
به پزشك چه بگوييم؟
طبعا وقتي والدين متوجه بيقراري مداوم نوزاد مي‌شوند او را به نزد پزشك مي‌برند. تحقيقات سازمان جهاني بهداشت نشان داده، يكي از اصلي‌ترين علل مراجعه اورژانسي به بيمارستان‌ها در بسياري از كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه همين گريه‌هاي بي‌دليل و بي‌پايان نوزادان است. براي اين‌كه بتوانيد به پزشك كمك كنيد تا مشكل كودك را تشخيص دهد سعي كنيد الگوي گريه كردن نوزاد را پيگيري و يادداشت كنيد تا اگر در ساعت خاصي بيقراري او آغاز مي‌شود به پزشك اطلاع دهيد. در عين حال سعي كنيد به‌طور دقيق رژيم غذايي كودك را براي پزشك تشريح كنيد. معمولا پزشك در معاينه باليني به سراغ مواردي مي‌رود كه مي‌توانند براي كودك ناراحت كننده باشند مثل مشكلات انسدادي دستگاه گوارش و اگر كودك شما دچار چنين مشكلاتي نبود آن‌وقت تشخيص كوليك مطرح مي‌شود. معمولا براي تشخيص كوليك نيازي به آزمايش يا راديوگرافي نيست مگر اين‌كه بيماري نوزاد پيچيده و مبهم باشد. بنابراين پزشك را براي تجويز آزمايش تحت فشار نگذاريد.
درمان كوليك
كوليك درمان خاصي ندارد و همان‌طور كه اشاره شد معمولا تا 3ماهگي خودبه‌خود بهبود مي‌يابد. با اين حال برخي از پزشكان داروهاي ضد تجمع گاز روده براي كودك تجويز مي‌كنند. مسئله اينجاست كه اثربخشي اين داروها در درمان كوليك هنوز مورد ترديد است. داروها يا مكمل‌هاي غذايي خاصي هم با عنوان ضد كوليك در بازار موجود است كه گرچه بنابر اظهارنظر كارخانه توليد كننده و برخي مصرف‌كنندگان در آرام كردن كوليك موثر هستند ولي هنوز اين اثر گذاري به لحاظ علمي ثابت نشده است.
يكي از مشكلاتي كه در بحث گريه‌هاي بي‌دليل اتفاق مي‌افتد تجويزهاي سر خود والدين و دوست آشناست كه باعث مي‌شود به كودك بي‌دليل دارو داده شود. داروهايي كه نه تنها در كاهش مشكل كودك تاثيري ندارند بلكه حتي ممكن است براي سلامت او خطرناك هم باشند.
