کانون های زلزله های ایران کدامند؟
زلزله یكی از بلایا و حوادث طبیعی است که هر از چندگاهی در گوشه‌ای از جهان رخ می دهد. کشور ما نیز در منطقه ای از كره زمین قرار دارد كه از نگاه زمین ساختی و لرزه خیزی بسیار نا آرام و پرتحرك است. به علاوه، تجربه نشان داده است كه وقوع هر زلزله شدید در ایران ضایعات جانی و مالی فراوانی را به همراه داشته است.
مؤسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله پهنه‌بندی مقدماتی خطر نسبی زلزله در ایران را نیز منتشر کرده است. بر این اساس ایران از لحاظ خطر زلزله به چهار منطقه تقسیم می شود که عبارتند از:
پهنه با خطر نسبی خیلی بالا
پهنه با خطر نسبی بالا
پهنه با خطر نسبی متوسط
پهنه با خطر نسبی پایین
با نگاهی به این اطلاعات می‌توان نتیجه گرفت كه بیشتر مناطق ایران دارای خطر نسبی متوسط و بالا هستند. (در شکل منطقه با خطر نسبی خیلی بالا با تیره ترین رنگ و منطقه با خطر نسبی پایین با روشن ترین رنگ نشان داده شده و مناطق دیگر بین این دو رنگ نشان داده شده اند)
شکل 1 پهنه‌بندی مقدماتی خطر نسبی زلزله در ایران (آیین نامه 2800). با کلیک کردن روی تصویر بالا، تصویر اصلی را ببینید.
مراكز كانونی زلزله‌های ایران
با توجه به آمار موجود به طور متوسط در پهنه ایران بزرگ سالانه یك زلزله با بزرگی شش و هر ده سال یك زلزله با بزرگی هفت ریشتر به وقوع پیوسته و سالانه حدود 200 زلزله كوچك و بزرگ در گوشه و كنار این سرزمین رخ می‌دهد كه حاكی از لرزه خیزی شدید این ناحیه از كره زمین است.
شکل 2 پراکندگی زلزله های ثبت شده در سراسر ایران
با بررسی های انجام شده روی حرکت مراكز كانونی زلزله های 100 سال گذشته ایران نتایج زیر حاصل شده است:
أ.در مناطق جنوبی ایران شامل سواحل دریای عمان و خلیج فارس، مراكز كانونی زلزله‌ها بیشتر به سمت شمال و ناحیه مركز كشور در حركت هستند. این موضوع با جهت حركت تكتونیكی صفحه‌های عربستان و ایران مطابقت دارد.
ب.در منطقه جنوبی استان سیستان و بلوچستان (ناحیه سرباز) چندین زلزله با عمق كانونی نرمال در سال 1979 بسیار نزدیك به یكدیگر اتفاق افتاده است كه نمایانگر یك فعالیت تكتونیكی جدید در آن ناحیه است.
ج.در ناحیه جنوب شرق استان خراسان بیشتر زلزله‌ها مربوط به سالهای 1976 تا 1980 بوده و به نظر می‌رسد كه حركت مراكز كانونی آنها بیشتر به طرف شمال شرق كشور باشند.
د.در ناحیه شمال استان خراسان بیشتر زلزله‌ها كم عمق بوده و حركت مراكز كانونی آنها از روند خاصی پیروی نمی‌كند. تعداد كثیری از زلزله‌های این ناحیه عمقشان مجهول است و با توجه به سوابق زلزله خیزی آن ناحیه به نظر می‌رسد كه این زلزله ها كم عمق باشند.
ه.در ناحیة شمال آذربایجان غربی بیشتر زلزله‌ها عمیق و یا نرمال بوده و به نظر می‌رسد كه حركت مراكز كانونی آنها بیشتر به طرف شمال غرب آن ناحیه باشد.
و.در نواحی استان های مركزی و اصفهان زلزله‌های كمتری اتفاق افتاده و پیش‌بینی می‌شود كه این روند همچنان ادامه یابد.
ز.در سایر نقاط كشور و بر اساس اطلاعات موجود حركت مراكز كانونی زلزله‌ها از قانون خاصی پیروی نمی‌كند. (محسن اعتمادی و همکار-1374).
ایران به عنوان یك كشور زلزله‌خیز همواره حوادث تلخ ناشی از رویداد زلزله را تجربه كرده و خواهد كرد. حركت كانون ها و آمار و ارقام گذشته نشان دهندة این مطلب است كه تقریباً تمامی مراكز صنعتی كشور كه در نزدیكی شهرهای بزرگ بنا شده‌اند همواره در معرض زلزله‌ای مخرب قرار دارند.
منبع: صفر بیست
نویسنده: مهندس محسن شجاعی
