اظهاراتغیر مدبرانه "جوانفکر" درباره روابط با برزیل
این اظهارات که موید سردی روابط تهران و برازیلیا در دوره اخیر بود، همچنین با استقبال برخی مطبوعات آمریکایی نیز مواجه شد. آنچه در پی می آید تحلیلی است بر واقعیت موجود روابط ایران و برزیل و نگاهی کلی به فضای روابط ایران و آمریکای لاتین.
فارس: مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور محترم ایران متاسفانه در شرایطی این اظهارات عجیب را عنوان کرده است که جبهه مقابل ایران در نظام بین‌الملل تمام قوای خود را بکار گرفته تا از همراهی دیگر کشورها با جمهوری اسلامی ممانعت کند.
اظهارات اخیر "علی‌اکبر جوانفکر"، مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور، درباره روابط ایران و برزیل در دوره ریاست جمهوری خانم "دیلما روسف" به صورت گستره‌ای در رسانه‌های آمریکای لاتین منعکس شد.
این اظهارات که موید سردی روابط تهران و برازیلیا در دوره اخیر بود، همچنین با استقبال برخی مطبوعات آمریکایی نیز مواجه شد. آنچه در پی می آید تحلیلی است بر واقعیت موجود روابط ایران و برزیل و نگاهی کلی به فضای روابط ایران و آمریکای لاتین.
* * *
هفته پیش "رابینویچ"، سفیر سابق رژیم صهیونیستی در آمریکا در نشست بین‌المللی جامعه یهودیان آمریکای لاتین از روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین ابراز نگرانی کرد. رابینویچ که در یک میزگرد مشترک با "لوییز لاکایه"، رئیس‌جمهور اسبق اروگوئه شرکت کرده بود، روابط کنونی این کشور آمریکای لاتینی با ایران را "نا امید کننده" خواند.
البته بخشی دیگر از اظهارات سفیر سابق اسرائیل در آمریکا در رسانه‌های منطقه‌ای تیتر شد. آنجایی که او درباره سفر دوره‌ای اخیر رئیس‌جمهور ایران به منطقه آمریکای لاتین گفت: «این سفر یک شکست برای ایران است، زیرا احمدی‌نژاد به کشور مهم برزیل سفر نکرد. ایرانی‌ها انتظار داشتند احمدی‌نژاد در برزیل مورد استقبال قرار گیرد.»
بلافاصله پس از این اظهارات، "محسن شاطرزاده" سفیر ایران در برازیلیا در روزهای پایانی ماموریت خود در برزیل خبر مهمی به مطبوعات این کشور داد: «در آینده نزدیک شما اخباری را در خصوص دیدار احمدی نژاد از برزیل خواهید شنید.» به گفته سفیر ایران هنوز تاریخ و مدت آن مشخص نیست و این سفر صرفا به برزیل خواهد بود و کشورهای همسایه را شامل نمی‌گردد.
شاطرزاده افزود: «ما سیاست خارجی خانم روسف را استمرار سیاست آقای لولا می‌بینیم و طبیعی است که در شروع یک دولت، آنها به مسائل داخلی بپردازند و ما تغییری را در سیاست خارجی برزیل احساس نمی‌کنیم.»
اما روز گذشته روزنامه "فولیا" که پر تیراژترین روزنامه کشور برزیل محسوب می‌شود و اخیرا خبرنگاری برای حضور دائمی به تهران اعزام کرده است، گفت‌وگویی با "علی‌اکبر جوانفکر" به عنوان "سخنگوی احمدی‌نژاد" (portavoz de Ahmadinejad) منتشر کرد که به سرعت در مطبوعات و رسانه‌های آمریکای لاتین منعکس شد.
مطبوعات لاتینی در این باره نوشتند «یک سخنگوی دولت ایران به شدت از سیاست دولت "دیلما روسف" رئیس جمهور برزیل انتقاد کرد و وی را متهم کرد روابط خوب میان دو کشور را بر هم زده است.»
آقای جوانفکر در مصاحبه با روزنامه برزیلی گفته است نزدیکی دو کشور ایران و برزیل که در زمان ریاست "لولا داسیلوا" حاصل شده بود از یک سال پیش که "روسف" به قدرت رسیده است، از بین رفته است.
روزنامه "فولیا" به نقل از جوانفکر نوشت: «خانم رئیس‌جمهور تمام آنچه را که لولا انجام داده بود خراب کرد. سال‌ها رابطه خوب دو کشور را نابود کرد.»
این اظهارات آنقدر مهیج و عجیب بود که روزنامه آمریکایی "نیویورک‌تایمز" نیز از درج آن غفلت نکرد، چرا که این بار "دم خروس" از تهران در آمده بود و نه "تل‌آویو". دیگر چه مویدی قوی‌تر از این برای اظهارات سفیر اسرائیلی؟!
هر چند که این موضع‌گیری طرف ایرانی موجب شگفتی وزارت خارجه برزیل شد، اما "آنتونیو پاتریوتا"، وزیر امور خارجه ترجیح داد جنجال ایجاد نکند و گفت: «گفت‌وشنود با همکاران ایرانی‌ام همچنان عادی است.»
"مارکو اورلیو گارسیا"، مشاور ویژه رئیس‌جمهور برزیل در امور بین‌المللی نیز بلافاصله اظهار داشت که رئیس جمهوری ایران امسال به کنفرانس "ریو +20" می‌آید. گارسیا تصریح کرد: «اظهارات این سخنگو الزاما نشان دهنده افکار اکثریت در تهران در ارتباط با برزیل نیست.»
مطابق مشهودات، مقامات مسوول در دو کشور که مسوولیت اداره روابط دو جانبه را بر عهده دارند موافق ادعاهای آقای جوانفکر نیستند و تلاش می‌کنند از ایجاد افتراق جلوگیری کنند.
مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور محترم ایران که تخصصی هم در روابط بین‌المللی ندارد، متاسفانه در شرایطی این اظهارات عجیب را عنوان کرده است که جبهه مقابل ایران در نظام بین الملل تمام قوای خود را بکار گرفته تا از همراهی دیگر کشورها با جمهوری اسلامی ممانعت کند.
در همین هفته‌ای که گذشت، "ویلیام هیگ" وزیر امور خارجه انگلیس که به برزیل سفر کرده بود، در "ریو دو ژانیرو" از مجازات‌ها علیه تهران دفاع کرد.
البته اظهارات هیگ با انتقادات گسترده دیپلمات‌های برزیلی مواجه شد. "آنتونیو سالگادو"، سفیر برزیل در تهران، گفت «در عوض اینکه مجازات‌های جدیدی علیه ایران تصویب شود (چیزی که ویلیام هیگ از آن به عنوان فشارهای صلح آمیز یاد می کند) غرب می‌بایست بر مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای پا فشاری کند.» وی پیشنهاد "گام به گام" را که توسط روسیه ارائه شده و یک روند تدریجی دادن امتیازات به همدیگر است را مورد اشاره قرار داد.
این دیپلمات برزیلی در مناظره با ویلیام هیگ که توسط "مرکز روابط بین‌المللی وزارت امور خارجه برزیل" (Cebri) ترتیب داده شده بود، در مورد "غول سازی" از ایران هشدار داده و گفت «جمله ناخوشایند رئیس‌جمهور احمدی نژاد در مورد محو اسرائیل از نقشه که آن را به عنوان وجود قطعی قصد حمله ذکر کرده اند، در غرب ظاهرا بد فهمیده شده است. در واقع او نمی‌خواسته بگوید که اسرائیل از نقشه نابود شود بلکه [منظورش این بوده که] از تاریخ نابود شود که می‌تواند شباهتی با آنچه که در اتحاد شوروی و یا آفریقای جنوبی نژادپرست اتفاق افتاد، داشته باشد».
سفیر برزیل در تهران اضافه کرد «از ایران دفاع نمی‌کنم ولی در سال‌های اخیر فضای هیولا سازی از ایران که بیشتر با مرحله آغازی انقلاب (اسلامی) ارتباط دارد، به چشم می‌خورد. بعدا فرصت‌هایی برای عادی کردن روابط با غرب پیش آمد که از دست رفت.»
نا گفته پیداست در شرایطی که طرف‌های برزیلی حاضر نیستند به تمایلات غیر عاقلانه و غیر عادلانه کشورهای جبهه شمال علیه ایران تن دهند، این گونه سهو در سخنان مشاور رئیس‌جمهور کشور پذیرفته نیست و می‌تواند موجب لطمه به روابط دو جانبه شود.
مقامات وزارت خارجه برزیل همچون همتایان ایرانی خود تغییرات در سیاست کشورشان در قبال تهران را انکار می‌کنند و منابع دیپلماتیک در این کشور معتقدند تنها آنچه که می‌تواند تغییر نامیده شود، رفتار برزیل در ارتباط با مساله حقوق‌بشر بوده و این چیزی است که برزیل انتظار دارد که ایران "درک نماید". این موضوع یکی از مسائل مورد انتقاد آقای جوانفکر برای این ادعا بوده است که خانم روسف «سال‌ها رابطه خوب دو کشور را نابود کرد».
البته جوانفکر روز بعد سعی کرد سنگی که در چاه انداخته است بیرون آورد. وی دیروز در گفت‌وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی سخنان خود را این گونه تصحیح کرد که «رئیس جمهوری جدید برزیل به تازگی به این سمت انتخاب شده است و باید فرصت کافی داشته باشد تا شناخت بیشتری از مناسبات ایران و برزیل و تلاش‌های دولت قبلی برای تحکیم این مناسبات پیدا کند.»
مشاور رئیس‌جمهور محترم کشور لازم است با درک عمیق‌تر از جایگاه خود - و تاثیری که اظهارات افراد در چنین مناصبی دارد – توجه داشته باشد که سهو در کلام نیز در چنین جایگاه‌هایی پذیرفته نیست و ضرورتی ندارد فردی که مسوولیت و تخصص در مساله روابط خارجی کشور ندارد در خصوص جزئی‌ترین موضوعات روابط دو جانبه موضع‌گیری کند.
همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه وظیفه دارد در مواقعی که برخی اظهارات اینچنینی که موجب سوءتفاهم در روابط با کشورهای دوست می‌شود، موضع رسمی کشور را اعلام و از بروز کدروت‌های احتمالی جلوگیری کند.
