شهرستان آمل
موقعيت جغرافيايي -
آمل يكي از شهرستانهاي مركزي استان مازندران است كه از شمال به محمود آباد،از شرق به شهرستان بابل،از مغرب به شهرستان نور و از جنوب به استان تهران محدود مي شود.
جمعيت -
برابر آمار سال1375،جمعيت شهرستان آمل 298هزار نفر بوده،كه حدود54درصد جمعيت در شهرها زندگي مي كرده اند.پراكندگي جمعيت اين شهرستان،در درجه اول،ناشي از ميزان حاصلخيزي خاك مي باشد.
تقسيمات سياسي -
طبق آخرين تقسيمات كشوري،اين شهرستان از دو بخش(مركزي و لاريجان) و8 دهستان تشكيل شده است.از نقاط شهري آن،شهر آمل و رينه را مي توان نام برد.
سابقه تاريخي و جاذبه هاي جهان گردي -
به موجب پژوهشهاي خاور شناسان،طايفه يا قوم آمارد كه پيش از تاپوريها به سرزمين تپورستاني(طبرستان) مهاجرت كرده بودند.در منطقه آمل كه مستعد وآباد تر از ساير نقاط طبرستان بود سكونت اختيار كردند.
آمل مخفف همان آمارد يا آماردان بوده كه بر اثر كثرت استعمال به تدريج تغيير شكل داده و به صورت آمل در آمده است.حمدالله مستوفي بناي شهر آمل را به طهمورث،پادشاه پيشدادي،نسبت مي دهد.از مهمترين بناهاي تاريخي و نقاط ديدني اين شهرستان مي توان مشهد مير بزرگ(مقبره مير قوام الدين مرعشي)،مقبره مير حيدر آملي،امامزاده ابراهيم،امامزاده عبد الله،بقعه شمس آل رسول،پل دوازده پله،قله شاهان دشت،پارك جنگلي آمل(ميرزا كوچك خان) و آبهاي معدني لاريجان(آمولو)،اسك و استراباكو را نام برد
* * *
شهرستان بابل
موقعيت جغرافيايي
بابل يكي از شهرستانهاي مركزي استان مازندران است كه از شمال به شهرستان بابلسر،از مشرق به شهرستانهاي قائم شهر و سوادكوه،از مغرب به شهرستان آمل،و از جنوب به كوهپايه ها و دامنه هاي شمالي رشته كوههاي البرز محدود مي شود.
جمعيت طبق سر شماري سال 1375،جمعيت شهرستان بابل،حدود421هزار نفر بوده است.بيش از 43درصد جمعيت آن شهر نشين و بقيه روستا نشين هستند.تراكم جمعيت در قسمت جلگه اي بيشتر از مناطق كوهپايه اي است.
تقسيمات سياسي
شهرستان بابل،شامل پنج بخش مركزي،بند پي شرقي،بند پي غربي،بابل كنار و لاله آباد،11 دهستان و 2 شهر(بابل و امير كلا)مي باشد
سابقه تاريخي
نام اين شهر در قديم مامطير بوده و در قرن هشتم به بار فروش ده معروف شد.از زمان صفويه اين شهر را بارفروش مي ناميدند.در سال 1311 به بابل تغيير نام داد،زيرا رود بابل در غرب آن جريان دارد.شهر بابل با توجه به موقعيت جغرافيايي،نزديكي به دريا،و شرايط طبيعي مناسب،در سالهاي اخير به سرعت توسعه يافته است
اماكن مذهبي،آثار باستاني و جاذبه هاي جهانگردي
شهرستان بابل داراي امامزاده هاي متعددي است.آرامگاه قاسم بن موسي كاظم و برادرش حمزه(آستانه)،مقبره سلطان محمد طاهر و پل محمد حسن خان بر روي رود بابل،از آثار تاريخي مهم اين شهرستان به شمار مي آيد.شهرستان بابل با توجه به موقعيت ارتباطي،آب وهواي معتدل و مناظر طبيعي بسيار زيبا،كوهپايه هاي پوشيده از جنگلهاي انبوه و رودخانه بابل،از مناطق مهم جذب جهانگرد در استان است
* * *
شهرستان بابلسر
موقعيت جغرافيايي
شهرستان بابلسر در قسمت مركزي استان مازندران و در ساحل جنوبي درياي مازندران قرار دارد.اين شهرستان،از شمال به درياي مازندران،از جنوب به شهرستان بابل،از شرق به شهرستان قائمشهر و جويبار،و از مغرب به شهرستان محمودآباد محدود مي گردد
جمعيت
طبق سرشماري سال 1375،شهرستان بابلسر،حدود155 هزار نفر جمعيت داشته است.حدود40 درصد مردم در شهرها زندگي مي كنند.تراكم جمعيت در شهرهاي بابلسر،فريدون كنار و روستاهاي اطراف فريدون كنار بيشتر از ساير مناطق شهرستان مي باشد
تقسيمات سياسي
اين شهرستان،قبلاً بخشي از شهرستان بابل بود،ولي در سال 1369 به شهرستان تبديل گرديد.بابلسر به چهار بخش(مركزي،فريدونكنار،بخش رود بست و بهنمير) و هشت دهستان تقسيم مي شود
آثار تاريخي و جاذبه هاي جهانگردي
از آثار تاريخي مهم شهرستان بابلسر،بقعه امامزاده ابراهيم(برادر حضرت امام رضا(ع))است به علت وجود همين آرامگاه در گذشته بابلسر به نام مشهدسر شهرت يافته بود.از جاذبه هاي شهرستان بابلسر،وجود ساحل زيباي درياي مازندران و رود بابل و امكانات دانشگاهي و پزشكي را مي توان نام برد.هر ساله مسافران زيادي از ديگر استانهاي ايران براي استراحت واستفاده از آب درياي مازندران به اين شهرستان مي آيند
* * *
شهرستان بهشهر
موقعيت جغرافيايي
شهرستان بهشهر از شمال به درياي مازندران(خليج گرگان)،از غرب به شهرستان ساري،از جنوب به شهرستان نكا و استان سمنان،واز مشرق به شهرستانهاي كرد كوي وبنرگز در استان گلستان محدود است
جمعيت
طبق سرشماري سال 1375 جمعيت اين شهرستان حدود 177هزار نفر بوده است كه حدود 56 درصد در شهرها و بقيه در روستاها زندگي مي كنند.پراكندگي جمعيت در شهرستان بهشهر،به نسبت حاصلخيزي خاك و وجود مراكز صنعتي است،به طوري كه در ارتفاعات جنوبي و سواحل شمالي به علت پيشروي آبهاي شور،جمعيت كمتري سكونت دارند
تقسيمات سياسي
طبق آخرين تقسيمات سياسي،اين شهرستان به سه بخش مركزي، گلوگاه و يانه سر، و هفت دهستان تقسيم شده است.بهشهر از شهرهاي پر جمعيت اين شهرستان است
سابقه تاريخي و جاذبه هاي جهانگردي
آثار به دست آمده از غارهاي(هوتو،كمربند و كلت) حاكي از آن است كه سابقه سكونت در بهشهر به دوره ميان سنگي مي رسد.به علت وجود شرايط مساعد در دامنه كوههاي جهان موراي(البرز شرقي)،بهشهر امروزي به عنوان يكي از روستاهاي پيش از تاريخ شكل گرفته است و در طول تاريخ،نامهاي مختلفي نظير تميشه،ناميه،خرگوران،پنجهز اره و آسيا بستر داشته است.در زمان شاه عباس،اشرف البلاد(اشرف شهرها)،و در دوره رضاخان بهشهر نام گرفت.اين شهر بنا به دلايلي مورد توجه شاه عباس صفوي قرار مي گيرد و بدين جهت دگرگونيهاي عمده اي در بافت و سيماي شهر پديد مي آيد.از جمله عمارتهاي دلگشا،خيابانهاي عريض،حمام هاي مختلف،حوضچه هاي زيبا و آب انبار ها ايجاد مي شود و لوله كشي انجام مي گيرد.اين ابنيه اكنون از عوامل اصلي جذب جهانگردان به اين شهر هستند.از آثار باستاني اين شهرستان،مي توان كاخ صفي آباد،باغ و عمارت چهلستون(كاخ شهرداري فعلي و قصر سلطنتي شاه عباس)،سر چشمه عمارت(در حال ويراني) استخر يا درياچه عباس آباد و غارهاي متعدد را نام برد
* * *
شهرستان تنكابن
موقعيت جغرافيايي-
اين شهرستان،از شمال به درياي مازندران،از جنوب به رشته كوه البرز مركزي (استان قزوين)،از شرق به شهرستان چالوس و از غرب به شهرستان رامسر محدود مي شود.
جمعيت-
بي گمان پيش از ورود و استقرار آرياييها در اين سرزمين،اقوام بومي در مناطق مختلف تنكابن مي زيسته اند.
استخوانهايي كه در مناطق كوهستاني پيدا شده،حاكي از آن است كه اقوامي از آماردها(آمردها)در اين ديار سكونت داشه اند.
ساكنان كنوني تنكابن را مي توان از نوع مختلط دانست.جمعيت اين شهرستان در سر شماري سال 1375 به174هزار نفر رسيده است.
تقسيمات سياسي-
شهرستان تنكابن طبق آخرين تقسيمات كشوري از دو بخش و شش شهر وهفت دهستان تشكيل شده است.اين شهرستان گاهي بخشي از گيلان وگاه بخشي از مازندران به شمار مي رفته است.تا اينكه در زمان قاجاريه به مازندران پيوست و تا امروز يكي از شهرستان هاي مازندران به شمار مي آيد.
در مورد نام تنكابن سياح معروف فرانسوي، ژاك دومورگان،اعتقاد دارد كه تنكا نام دژي بوده است كه در حمله تيموريان از بين رفته است و تنكابن يعني دژ يا قلعه پايين تنكاست كه مركزآن خرم آباد بود ولي بعداً تمام تشكيلات اداري، سياسي و اقتصادي به تنكابن فعلي منتقل شد.
آثار باستاني-
با توجه به اينكه شهرستان تنكابن پيشينه تاريخي ديرينه اي دارد،آثار باستاني و تاريخي بسياري در آن وجود دارد،از جمله،قبرهاي زرتشتيان در نقاطي مانند دو هراز و سه هراز،اماكن متبركه منطقه امامزاده سّيد قوام الدين در كبود كُلايه خرم آباد،بقعه سّيد علي كيا در پايين بلده(قلعه گردن)،امامزاده قاسم كه نسبتش به علي بن ابيطالب(ع) مي رسد در محل جزما در دو هزار.
جاذبه هاي جهانگردي-
اين شهرستان با داشتن موقعيت جغرافيايي بسيار خوب و واقع شدن در كنار درياي مازندران و برخورداري از هواي خوب و ملايم،سبب جذب مسافر و جهانگرد از سراسر ايران و جهان به اين محل مي شود.خاصه در تعطيلات عيد نوروز و تابستان ،بسياري از خانواده هاي ايراني روانه اين شهرستان مي شوند كه به طور مستقيم وغير مستقيم در اقتصاد تنكابن اثر مثبت دارد.
* * *
شهرستان چالوس
موقعیت جغرافیایی-
این شهرستان از شمال به دریای مازندران، از جنوب به رشته کوههای البرز، از شرق به شهرستان نوشهر و از غرب به شهرستان تنکابن محدود می شود مساحت آن 1800 کیلومتر مربع است
جمعیت-
برابر آمار سال 1375 جمعیت شهرستان چالوس 111000نفر بوده است که 54 درصد شهرنشین و46 درصد روستا نشین بوده اند رشد سالانه جمعیت این شهرستان 7/1 درصد است
تقسیمات سیاسی-
شهرستان چالوس از دو بخش مرکزی و کلاردشت تشکیل شده است
تاریخ شهرستان-
در کتابهای جغرافیایی و تاریخی دوره اسلامی واژه ی شالوس مکرر آمده است به طوری که یاقوت حموی در کتاب خود می نویسد:شالوس شهری است در جَبَل در سر حد تبرستان. درباره وجه تسمیه این شهرستان می گویند چون بخش جلگه ای نسبت به ارتفاعات پست تر دیده می شود بدین سبب آن را «چاله است» یا «چاله اس» می نامیدند که به مرور زمان به چالِش و چالوس تغییر نام یافت
چالوس به دلیل اعتدال هوا و مناظر زیبای طبیعی، جنگل، دریا و رودخانه از اهمیت جهانگردی خاصی بر خوردار است.مراکز تفریحی این شهرستان عبارتند از:پارک جنگلی فین همراه با مجتمع ایرانگردی و جهانگردی، تله کابین نمک آبرود، دره رود بارک، عَلَم کوه، دریاچه ولشت یا سما
* * *
شهرستان رامسر
موقعيت جغرا فيايي-
رامسر در منتهي اليه غرب استان مازندران قرار دارد واز شمال با درياي مازندران،از جنوب با ارتفاعات البرز مياني(استان قزوين)،از غرب با شهرستان رودسر(گيلان)،و از شرق با شهرستان تنكابن همسايه است.ارتفاع شهر رامسر از سطح درياي آزاد20-متر است.
جمعيت-
تعداد جمعيت شهرستان رامسر در سال 1375حدود64هزار نفر بوده است.
تقسيمات سياسي-
شهرستان رامسر طبق آخرين تقسيمات كشوري از يك بخش مركزي و4دهستان و دو شهر تشكيل شده است.
سابقه تاريخي-
آنچه مشخص است اين منطقه بيش از ده قرن آباد بوده است و خاندانهاي بزرگي در آن زيسته اند كه بيشتر آنها از سادات بزرگ مي باشند قديميترين اسمي كه در اين مورد در تاريخ رويان و مازندران ذكر شده است همان سخت سر ميي باشد.در جواهر ده رامسر،مسجد آدينه با بيش از 700سال قدمت ساخته شده است و بقعه متبركه آقا سيد ابوالحسن در اين شهرستان قرار دارد.
جاذبه جهانگردي-
رامسر با داشتن مناظر طبيعي بسيار زيبا،از جمله مجاورت با دريا،كوه هاي پوشيده از جنگلهاي انبوه،آب وهواي معتدل،آب هاي معدني،باغهاي مركبات و فرودگاه،نقش مهمي در جذب جهانگرد دارد و از اين طريق در آمد سرشاري عايد مردم و ساكنان اين منطقه ميشود
* * *
شهرستان ساري
موقعيت جغرافيايي
شهرستان ساري از شمال و شمل شرقي به درياي مازندران و شهرستان بهشهر،از جنوب و جنوب شرقي به رشته كوههاي البرز و استان سمنان،از مشرق به شهرستان بهشهر و نكا و از مغرب به شهرستانهاي قائم شهر،سواد كوه و جويبار محدود است
جمعيت
بر اساس سرشماري سال 1375،شهرستان ساري حدود424هزار نفر بوده كه تقريباً47 درصد آن شهر نشين و بقيه روستا نشين بوده اند
تقسيمات سياسي
برابر آخرين تقسيمات سياسي كشور،شهرستان ساري از چهار بخش،شامل(مركزي،چهار دانگه،ميانرود و دودانگه) و چهار دهستان تشكيل شده است.شهر ساري مركز استان مازندران،از نظر اداري و بازرگاني نقش مهمي در سطح استان دارد
سابقه تاريخي و جاذبه هاي جهانگردي
شهر ساري را در قرن اول هجري سپهبد فرخان حاكم تبرستان،به نام پسر خود سارويه،بنا كرد و پس از آن يزدبن مهلب سردار اموي اين شهر را ويران كرد.منصور،خليفه عباسي،شهر ساري را فتح كرد و مسجدي در آن بنا نمود.از آن پس،ساري مركز سادات زنديه و مرعشي گرديد.در سال 260 هجري قمري،يعقوب ليس صفاري اين شهر را تصرف كرد.سپس شهر به دست اسماعيل ساماني افتاد و زماني هم آل زيار و آل بويه به ساري دست يافتند در 424 هجري قمري محمود غزنوي وارد ساري شد.سپس مرعشيان بر ساري مسلط شدند ودر سال795تيمور لنگ مردم مازندران و از جمله مردم ساري را قتل عام نمود و بعد ها در زمان صفويه،بناهايي در شهر ساري ساخته شد.مهمترين آثار تاريخي و اماكن مذهبي اين شهرستان،مقبره ملا المجد الدين،امامزاده يحيي،امامزاده عباس،مسجد جامع و بناهاي خزر آباد(مربوط به دوره صفويه) و قلعه مازيار در چهار دانگه است
جاذبه هاي شهرستان ساري،بيشتر به خاطر مركز استان بودن،سواحل درياي مازندران،دشت ناز ساري و جنگلهاي سرسبز است
* * *
شهرستان سواد کوه
موقعیت جغرافیایی-
شهرستان سواد کوه منطقه ای کوهستانی است که از شمال به شهرستان قائم شهر،از مغرب به شهرستان بابل،از مشرق به دودانگه ساری و از جنوب از طریق خط الرأس کوههای البرز، به استان تهران و سمنان محدود است
جمعیت-
بر اساس سر شماری سال 1375، جمعیت شهرستان سواد کوه،69هزار نفر بوده است.44 در صد جمعیت آن روستانشین و بقیه شهر نشین هستند.از نظر پراکندگی جمعیت،هر چه از سمت جنوب به شمال پیش می رویم،به تراکم جمعیت افزوده می شود
تقسیمات سیاسی-
شهرستان سواد کوه برابر آخرین تقسیمات کشوری،شامل دو بخش مرکزی و شیرگاه، شش دهستان و چهار شهر (پل سفید، زیرآب،شیرگاه آلاشت) می باشد.این شهرستان تا سال 1359یکی از بخشهای شهرستان قائم شهر به شمار می رفت، ولی با توجه به موقعیت ارتباطی، و استخراج معادن، به صورت شهرستان مستقل در آمده است
اماکن مذهبی،آثار تاریخی،جاذبه های جهانگردی-
از اماکن مذهبی شهرستان سواد کوه،به بقعه امامزاده عبد الحق می توان اشاره کرد که در زیرآب قرار دارد.همچنین آرامگاه امامزاده زکریا،امامزاده یحیی،و امامزاده صالح در این شهرستان قرار دارند.از آثار تاریخی مهم شهرستان سواد کوه،برج لاجیم است. پل ورسک، تونل گدوک، سه خط راه آهن ورسک معروف به سه خط طلا، و غارهای مختلف پل شاپور نزدیک شیرگاه،از دیدنیها و آثار تاریخی شهرستان سواد کوه می باشد.به طور کلی، شهرستان سواد کوه با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی، کوهستانها، مناظر زیبای طبیعی، اعتدال آب و هوا در تابستان، پوشش گیاهی انبوه ،رود خانه ها و چشمه سارهای متعدد، یکی از مناطق دیدنی استان مازندران به شمار می رود و می تواند جهانگردان زیادی را جذب نماید
* * *
شهرستان قائم شهر
موقعیت جغرافیایی-
شهرستان قائم شهردر جلگه ساحلی دریای مازندران و در دامنه شمالی رشته کوههای البرز شرقی قرار دارد و از مشرق به شهرستان ساری، از مغرب به شهرستان بابل، از جنوب به شهرستان سواد کوه و دامنه شمالی رشته کوههای البرز،از شمال به جویبار محدود می شود
جمعیت-
جمعیت شهرستان قائم شهر در سر شماری سال 1375حدود 328 هزار نفر بوده است.جمعیت شهری بیش از 48در صد می باشد.از لحاظ پراکندگی جمعیت،هر چه از جنوب به سمت شمال پیش می رویم،با توجه به هموار بودن زمین، حاصلخیزی خاک و سایر عوامل طبیعی مناسب، به تراکم جمعیت افزوده می شود
تقسیمات سیاسی-
طبق آخرین تقسیمات کشوری،شهرستان قائم شهر دارای دو بخش مرکزی و کیاکلا و شش دهستان و دو شهر (قائم شهر و کیاکلا)است
سابقه تاریخی-
شهرستان قائم شهر در گذشته محل زندگی اقوامی به نام تپوری بوده که ساکنان اصلی مازندران را تشکیل می دادند.شهر قائم شهر حدود 60 سال قبل روستایی به نام علی آباد بود که از توابع ساری به شمار می رفت و جمعیت آن چند صد نفر بود و روزهای چهار شنبه در آن بازار هفتگی برگزار می شد از سال 1308 به تدریج کارخانه های صنعتی در این شهر احداث شد. و این عوامل و نیز احداث راه آهن سراسری موجبات توسعه آن را فراهم آورد.در سال 1314 علی آباد به شاهی تغییر نام یافت.در سال 1357 در جریان انقلاب اسلامی قائم شهر نامیده شد
آثار باستانی و جاذبه های جهانگردی-
از آثار تاریخی و اماکن مذهبی شهر قتئم شهر، می توان چندین امامزاده از جمله امامزاده محمد در جاده کیاکلا، آرامگاه شیخ طبرسی در دهستان بالا تجن و تپه های باستانی به ویژه تپه باستانی گرد کوه در جمنان را نام برد که همراه با پوشش جنگلی جنوب رودخانه ها و سواحل دریا،جاذبه های چشمگیری ایجاد کرده اند
* * *
شهرستان نور
موقعيت جغرافيايي -
شهرستان نور از شمال به درياي مازندران،از جنوب (از طريق كندوان و قله دماوند)به استان تهران،از شرق به شهرستان آمل و از غرب به شهرستان نوشهر محدود است.
جمعيت -
طبق سر شماري سال1375،جمعيت شهرستان نور، حدود 95هزار نفر بوده است.
تقسيمات سياسي -
شهرستان نور داراي سه بخش(مركزي،چمستان،بلده) و نه دهستان مي باشد.نقاط شهري آن،شامل شهرهاي نور و رويان است.
سابقه تاريخي و جاذبه جهانگردي -
نور قبل از صفويه به رستم دار معروف بوده و يكي از قديمي ترين شهرهاي مازندران غربي است.تا چند سال قبل آن را سولاره مي ناميدند.در مورد وجه تسميه اين شهر،نظرات گوناگوني وجود دارد.مي گويند اين اسم از صافي و روشنايي رود نور كه نور آفتاب را منعكس مي نمايد،گرفته شده است.
آثار تاريخي -
از آثار تاريخي و باستاني اين شهرستان،مي توان روستاي ناتل،دليران سرا و قلعه هاي تاريخي متعدد،از جمله قلعه نور در بلده را نام برد.كاخ تميشان،سواحل دريا و پارك جنگلي نور،از مناظر دلپذير و آب و هواي معتدل و ملايم از جاذبه هاي اين شهرستان به شمار مي روند.
* * *
شهرستان نوشهر
موقعيت جغرافيايي-
اين شهرستان از شمال به درياي مازندران.از جنوب وجنوب غربي به رسته كوههاي البرزغربي و مذكزي (قزوين)،از شرق به شهرستان نور واز غرب به شهرستان چالوس محدود مي شود.ارتفاع شهر نوشهر20-متر از سطح درياي آزاد است.
جمعيت-
برابر آمار سال 1375جمعيت شهرستان نوشهر215هزار نفر بوده است.
تقسيمات سیاسی-
اين شهرستان از دو بخش(مركزي و كجور)وپنج دهستان تشكيل شده است.نقاط شهري آن نوشهر است.
سابقه تاريخي وجاذبه جهانگردي-
نوشهر در گذشته دهكده اي به نام(خاچك)بود كه به علت واقع شدن در كنار دريا و رفت وآمد كشتيهاي تجاري،مورد توجه حبيب الله خان خلعتبري،پدر محمد ولي خان تنكابني قرار گرفت و به نام حبيب آباد معروف شد.در سال 1305 به نام دهنو خوانده شد از آن پس،با احداث ساختمان هاي تازه و خيابانهاي جديد توسعه شهر آغاز شد.سر انجام در سال 1311(شمسي)يك شركت هلندي تاسيسات متعدد بندري در اين محل احداث كرد در سال 1318عمليات بندر سازي به پايان رسيد و نام محل از دهنو به نوشهرتبديل شد.در سال 1327،نوشهر به صورت شهرستان درآمد. امامزاده يحيي و بقعه سّيد محمد بنامام جعفر صادق(ع)از اماكن متبركه شهرستان مي باشد.
نوشهر با برخورداري از شرايط خاص جغرافيايي و داشتن سواحل مناسب،هر ساله شمار زيادي از مسافران داخلي و خارجي را جلب مي نمايد.وجود بندر نيز بر اهميت اين شهر افزوده است
