خواب چیست و مراحل خواب کدامند؟

[R A H A]

در مباحث قبل درباره شهود و کشف الشهود مطالبی را خدمت شما عزیزان عرض کردم حال می خواهم در مورد مراحل دریافت شهود از راه خواب و خواب دیدن برایتان مطالبی را عرض کنم،انسان بعد ازگذراندن مراحل پاکسازی معنوی ابتداشهودات خود را از راه (خواب )و بعد از آن در حالت (سُکر یا سکریه ) و سپس در حالت (کاملا هوشیاری) دریافت می کند . حال بخاطر اهمیت این موضوع ، برای اینکه خوانندگان این مراحل را با حالات دیگر خواب و یا اوهام اشتباه نگیرند ، سعی می کنم ابتدا ( خواب و انواع خواب های طبیعی و خواب های مصنوعی ) را برای شما توضیح داده و بعد مطالب حالات معنوی و شهودی برایتان را شرح دهم . آیا تا بحال فکر کرده اید که چرا انسان ها خواب می بینند ؟ آیا حیوانات نیز خواب می بینند ؟ فلسفه خواب و اختلاف آن با رویا درچیست؟ چرا انسان ها خواب می بینند ویا برخی از انسان ها هرگز خواب نمی بینند؟ آیا خواب های ما تعبیر دارد و اگر دارد تعابیر خواب ها چیست؟ چه رازهایی در آنها نهفته است و … بعضی از متخصصان می‌گویند که انسان هنگامی که خواب می بیند.درحقیقت، خواب انجام دادن چیزهایی را می‌بینیم که دربیداری نمی‌توانسته‌ آنرا انجام بدهد. بنابراین مغزما می‌کوشد آرزوهایی را که در روزعملی نمی‌شوند در خواب عملی کند. وقایعی که در طول روز اتفاق می‌افتند بر آنچه که ما در شب خواب می‌بینیم اثر می‌گذارند. اغلب خواب کسانی را می‌بینیم که به تازگی آنها را دیده‌ایم یا با آنها صحبت کرده‌ایم. احساساتی که در خواب به شما دست می‌دهد، قبلاً در مغز شما بوده است و خواب فقط آنها را علنی می کند.چیزی را که شما در خواب می‌بینید، به حالت ذهن و جسم‌ تان بستگی دارد و احتمالاً خوابی که در حالت سلامتی و شادابی می‌بینید با خوابی که در حالت مریضی و ناراحتی می‌بینید تفاوت دارد. فروید می گوید:«عوامل تشکیل دهنده ی زندگی ما در خواب به صورت سمبل هایی ظاهر می شوند»تعریف متقدمان نیز همین است بی آنکه این صراحت را داشته باشد.گذشته و آینده ی ما(تا همان ده روز)در چیزهایی شکل و فرم میگیرند که می شناسیم.ذهن با استفاده و نشانه ها می خواهد نکاتی را به یاد ما بیاورد و از آنچه باید اتفاق بیفتد آگاهی می دهد.این تذکر و آگاهی و هشدار را در سمبل هایی که به ما می نمایاندجان می بخشد. در نتیجه خوابی می بینیم و صبح به دنبال تعبیر و یافتن کلید فهم آن می گردیم. اما به نظر بنده بیشتراین نظریات شخصی و برخی از آنها ساخته ذهن جستجو گر این عزیران می باشد. علاقه به خواب و رویا پیشینه ای به قدمت تاریخ بشریت دارد. یکی از کتاب های آسمانی مانند “قرآن” و “انجیل” سرشار از داستان های مختلف در مورد خواب و رویا می باشد که شامل اولین رویاها که تقریبا ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به وقوع پیوستند نیز می باشد. مردم یونان، روم و بابل به خواب و رویا اعتقاد محکمی داشتند به ویژه در شب های جنگ. آنها تصور می کردند که خدا از طریق رویا به آنها راه پیروزی را نشان می دهد. مطالعه و تحقیق دانشمندان در زمینه خواب و رویا بسیار زیاد است: از جمله، اول اینکه تمام افراد حتی آنهایی که این امر را انکار می کنند خواب می بینند. خواب دیدن به اندازه نفس کشیدن یک امری بدیهی است.
تحقیقات نشان می دهد که خواب هر فردی دارای ۲ مرحله مختلف می باشد. در ابتدا افراد به خواب سبک فرو می روند. از آن به بعد به طور تدریجی وارد مراحل بعدی شده تا به مرحله ای می رسیم که به عنوان iv شناخته می شود. این مرحله یک قدم پیش تر از مرحله خواب سنگین (rem) است. در این مرحله با وجود اینکه چشم ها بسته هستند اما مردمک با حرکات تندی همراه می باشد. درست مثل این است که چشم ها در حال نگاه کردن به فیلمی هستند که بر روی پرده بسته پلک ها در حال نمایش است. در طول این مرحله مغز همانطور که در بیداری فعالیت می کند از خود واکنش نشان می دهد. و در این زمان است که عمل خواب دیدن اتفاق می افتد. تقریبا در حدود ۹۰ دقیقه زمان لازم است تا فرد به خواب عمیق فرو رود. زمانی که مرحله rem سپری شد مجددا این فرایند تکرار می شود. در چرخه اول این مرحله چیزی در حدود ۵ دقیقه است. این میزان در طول چرخه افزایش پیدا می کند و در آخرین مرحله ممکن است تا حدود ۵۰ دقیقه نیز به طول انجامد. بنابراین در یک شب فرد به طور نرمال در طول ۲۰ تا ۹۰ دقیقه خواب می بیند.
ومطلب مهم این است که متاسفانه هر کسی درک وفهم خاصی ازتعریف خواب دارد. خواب و رویا، این دو پدیده شگفت، چون رازی ناگشودنی از آغاز آفرینش، اندیشه او را مشغول داشته است و گذشته از آن گروه بیشماری به بیخوابی گری افتادند و لذا نیاز به اندیشه زیاد در این مورد بوده است، و این حقیقت که رویاها وابسته های فیزیولژیک دارند به گونه های مختلفی مطرح می گردید. مشخصات عمده خواب عبارت است از: دوره های بی تحرکی نسبتا طولانی و افزایش آستانه واکنش به محرک ها. نیاز به خواب در سالهای نخست حیات بیش از دوره میان سالی و پیری است.یک روش مهم روان شناسی برای ترجمه و تعبیر محتویات ضمیر ناخودآگاه، بررسی رویاها می باشد و رویا به عنوان پدیده ای که به طور مستقیم در ارتباط با زندگی روانی است تلقی می شود و رویا نماینده و محصول بخشی از اندیشه فرد است که نیروی هدایت کننده و مهار کننده ناشی از خودآگاه بر آن اعمال نمی گردد. در منابع دینی از خواب به «رؤیا» تعبیر شده است. «رؤیا» به معنای صحنه‌هایی است که انسان در خواب می‌بیند.اصل خواب و تعبیر آن مورد قبول همه است و واقعیت دارد علم تعبیر خواب از هزاران سال پیش تا به امروز، همواره مورد توجّه پیامبران و امامان(ع) و دانشمندان و عموم مردم بوده است. خدای تعالی این علم را به حضرت یوسف(ع) و بعضی از پیامبران داده است و قرآن شریف نیز بدان اشاره نموده است. در اخباری از امام علی(ع) نقل شده است که: چون مؤمنی خواب ببیند، تعبیر آن لازم است تا از خواب بهره‌ی نیکو برگیرد و اگر خواب بد دید با صدقه، دعا و ذکر خدای تعالی، از خود رفع شرّ کند.
خواب و رویا ازبه تعبیر قرآنی و عرفانی:
در قرآن مجید از رویا به نعمت خدادادی تعبیر شده :
وَهُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِبَاسًا وَالنَّوْمَ سُبَاتًا وَجَعَلَ النَّهَارَ نُشُورًا (سوره فرقان آیه ۴۷)
ترجمه آیه : و او خدایی است که شب را برای شما لباس گردانید (تا همه در سیاه جامه شب مستور شوید) و خواب را مایه سکون و آرامش شما قرار داد و روز روشن را برای جنبش و کار مقرر داشت. (سوره فرقان آیه ۴۷)
سوره یوسف از آیه ۳ تا آیه ۶
نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ هَٰذَا الْقُرْآنَ وَإِنْ کُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِینَ (۳)
ترجمه: ما به بهترین روش به وحی این قرآن بر تو حکایت می‌کنیم و تو پیش از این وحی هیچ از آن آگاه نبودی.
إِذْ قَالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یَا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لِی سَاجِدِینَ ﴿۴﴾
ترجمه: (اکنون متذکر شو خواب یوسف را) آن‌گاه که یوسف به پدر خود گفت: ای پدر در عالم رؤیا دیدم که یازده ستاره و خورشید و ماه مرا سجده می‌کردند.
قَالَ یَا بُنَیَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ عَلَىٰ إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُوا لَکَ کَیْدًا إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِینٌ ﴿۵﴾
یعقوب گفت: ای فرزند عزیز، زنهار خواب خود را بر برادران حکایت مکن که (به اغوای شیطان) بر تو مکر (و حسد) خواهند ورزید، زیرا دشمنی شیطان بر آدمی بسیار آشکار است.
وَکَذَٰلِکَ یَجْتَبِیکَ رَبُّکَ وَیُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْوِیلِ الْأَحَادِیثِ وَیُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَعَلَىٰ آلِ یَعْقُوبَ کَمَا أَتَمَّهَا عَلَىٰ أَبَوَیْکَ مِنْ قَبْلُ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّکَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ ﴿۶﴾
و این (تعبیر خواب تو) چنین است که خدا تو را برگزیند و از علم تأویل خوابها بیاموزد و نعمت و لطفش را در حق تو و آل یعقوب مانند پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام گرداند، که خدای تو دانا و حکیم است.
وهمچنانکه ما، در رویا به آن عالم متصل می شویم، در بیداری هم می توان به آن عالم اتصال یافت و طریقه اهل طریق و صحت و ریاضت و مجاهدات و دلالت بر بدن مثالی را تصدیق می کند. و در اخبار فرموده اند: وحی بعضی از انبیاء در خواب بوده است و تصدیق می کند بر مسائل قبر و عذاب و تنعم و….
تعریف خواب:
انسان در جریان زندگی خویش با خیلی از مجهولات روبرو است که خواب یکی از آنهاست و همیشه ذهن متفکران را به خود مشغول داشته است.حالت و یا پدیده ای است که آدمی ارتباط خود را با محیط اطراف از نظر هوشیاری از دست داده است لکن با کما و بیهوشی و مرگ متفاوت می باشد و درواقع نقطه مخالف بیداری و هوشیاری است و جسم و ذهن در حال استراحت و تجدید قوا می باشد. خداوند در بدن هر انسانی دو نیرو قرار داده؛ یکی روح و دیگری کالبد اثیری. و ما جدای از زندگی با جسم فیزیکی مان همزمان در بی نهایت کالبد دیگر با فرکانسهای مختلف در حال زندگی هستیم و آنها را جهان های موازی میگویند.هر یک از آن جهان ها موجودات خاص و قوانین خاص خود را دارند و درک و تفسیر آن جهان ها برای ما بعید و بعضی وقتها کاملا غیر ممکن است،البته درک آن برای جسم فیزیکی ما غیر ممکن است..
روح عهده دار حیات و زندگی انسان است و لذا به محض خروج از بدن انسان می میرد.اما کالبد اثیری عهده دار درک و فهم مطالب است مثلا شنیدنیها رابه وسیله گوش،دیدنیها را به وسیله چشم درک می کند.بنا براین نیروی هوشیاربدن کالبد اثیری است. اما همین شخص هنگام خواب کالبد اثیری هوشیارش از بدن خارج شده و در فضای بی کران گیتی به پرواز در آمده و مطالبی در عالم رویا بدون بکار گیری اعضا و جوارح مشاهده می کند و در آن حال از هوشیاری کامل برخوردار است. و می توان گفت که آنچه انسان در خواب مشاهده می کند رویا نامیده می شود.انسان باید در شبانه روز چند ساعت بخوابد تا بتواند تندرستی و نیرو مندی خود را حفظ کند و خواب همان حالت طبیعی فقدان شعور است که در بزرگسالان اکثراً (۸) ساعت می باشد. نوزادان (۱۰) ده برابر مدت بیداریشان در خواب می روند و بزرگسالان دو برابر مقدار خوابشان به فعالیت می پردازند.به عبارتی می توان گفت که خواب وقتی است که حواس پنجگانه با ذهن قطع می گردد و این نیاز طبیعی باید بطور متناوب انجام بگیرد.
خواب ،از آیات و نشانه‌های قدرت خداوند است (روم / ۲۳). خداوند از خواب با کلمه «سُبات» یاد نموده است. (نبأ / ۹ و فرقان / ۴۷)؛ یعنی، تعطیل کار به منظور استراحت و تجدید قوا و آرامش و آسایش و اشارﮤ لطیفی است به تعطیل برخی از فعالیت‌های اندام‌های بدن هنگام خواب. بعضی از مفسرین سُبات را به معنی مرگ تفسیر نمود‌ه‌اند، زیرا خداوند می‌فرماید : «خداست که شما را در شب می‌میراند». (انعام / ۶۰) و در آیه ۴۲ سورﮤ زمر می‌فرماید : «خداوند ارواح را در هنگام مرگ انسان‌ها و هنگام خوابشان برمی‌گیرد. ارواح کسانی را که فرمان مرگ آنان را صادر نموده است نگاه می‌دارد و ارواح دیگر را (که هنوز اجل‌ صاحبانشان فرا نرسیده به جسم) تا وقت مشخصی بازمی‌گرداند و در این مسأله، نشانه‌های روشنی برای اندیشمندان است». از این‌رو، خواب مردمان، مرگ آنان و بیدار شدن آنان، زنده شدن دوبارﮤ آنان است.در هنگام خواب، که در روایات به عنوان «برادر مرگ یا وفات صغری» از آن یاد شده است، ارتباط تنگاتنگ بین روح و جسم، کم می‌شود و روح یا قسمت کمی از آن، بدون این‌که به صورت کامل از بدن خارج شود، به‌طور ناقص، با بدن قطع ارتباط می‌کند و در میان عالم روحانی و دنیای جسمانی که به زمان و مکان محدود نیست در جولان و نوسان قرار گرفته و به گشت‌وگذار در آن می‌پردازد؛ و این‌گونه است که فرد خوابیده، وارد عالم رؤیا می شود و چیزهایی از گذشته، حال و یا آینده را می‌بیند. بعضی از رؤیاها به همان صورت اتفاق افتاده یا اتفاق خواهد افتاد، اما بسیاری از این رؤیاها دارای سمبل و نمادهای مشخصی هستند که به تعبیر درست احتیاج دارند.
تعریف خواب از ظاهری:
حالت یا پدیده ای است که چشمها بسته می باشد و تا زمان پایان خواب کلیه ارتباط هوشیاری با محیط واقع قطع گردیده است. مردمک چشم کوچکتر ومدت آن می تواند از یک لحظه شروع ویک ساعت تا هشت ساعت ادامه پیدا می کند و در برخی از موارد هم بیشتر ادامه دارد….
تعریف خواب از نظر باطنی (موجی):
در مراحلی از خواب معمولی امواج تتا توسط دستگاه الکتروآنسفالوگرافی EEG از مغز ظاهر می گردند دامنه آنها ۲۰۰ میکرو ولت و فرکانس آن از ۴ تا ۷ هرتز است.
تعریف خواب دیدن:
هر نوع خوابی که انسان می بیند، چه خواب های ترسناک و یا کابوس ها و چه خواب های زیبا و رویاها و چه قابل تعبیر و چه خوابهای پرت و پلا و بدون معنا همه را در چهار چوب تعبیر خواب دیدن و یا رویا بینی است و بسیاری از آنها تعبیر دارد.
بختک (هنگام خواب) چیست؟
فلج خواب (sleep paralysis) به حالت ناتوانی در انجام حرکات ارادی حین خواب اطلاق می شـود. فلج خواب یـک تـجربـه ی دلــهره آور و هراس انگیز می بـاشد. فـلـج خـواب اغـلب اوقات هنگام بیدار شـدن از خـواب و یـا در مـوارد نـادر هنگام به خـواب رفتن رخ می دهد. فلج خواب از چند ثانیه تا چـند دقیـقه بـه طـول می انجامد. ۲۵ تا ۳۰ درصد جـمعیت کشـور، حـداقل یک بار در طول زندگی خود اخـتـلال فلج خـواب را تـجـربه کرده اند. فلج خواب می تواند در هر سنی رخ دهد.
علایم فلج خواب:
۱) ناتوانی در حرکت دادن تنه، دست ها و پاها و صحبت کردن (فرد از فرط ترس می خواهد فریاد بکشد و برای بیدار شدن تقلا می کند، اما گویی تلاش وی بی نتیجه است)
۲) فلج تمام و یا بخشی از عضلات بدن
۳) احساس خفگی و مرگ (گویی، چیزی روی قفسه سینه ی شما قرار گرفته است)
۴) وحشت زدگی و اضطراب.
۵) توهمات خواب (hypnagogic hallucinations): به توهمات شنیداری، دیداری و لمسی رویا مانند اطلاق می شود، مانند احساس حضور یک انسان دیگر در اتاق، احساس فشار بر روی قفسه سینه، دیدن سایه ی افراد، دیدن منبع نورانی، شنیدن صدای افراد، شنیدن صدای قدم هایی که نزدیک می شوند، دیدن شبح، احساس خروج روح از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنیدن صدای باز و بسته شدن درها.
تصورات غلط نسبت به فلج خواب یا بختک:
آزار و اذیت توسط جن، شیطان، دیو و یا موجودات ماورای زمینی، و یا اشتباه گرفتن آن با تجربه خروج روح از بدن. شما عزیزان بایست این را درک کنید وهرگز چنین اوهاماتی را قبول نکنید.
علل ایجاد فلج خواب:
عوامل ژنتیکی، اضطراب و استرس، اختلال هراس و اختلال در نظم خواب.
مکانیسم ایجاد فلج خواب:
در طی خواب در مرحله ی حرکات سریع چشم (REM)، یعنی مرحله ای که فرد خواب (رویا) می بیند، مغز انتقال پیام های عصبی به سوی عضلات اسکلتی (به استثنای عضله دیافراگم و عضلات چشم) را متوقف می سازد، تا شما رویاهای خود را برون ریزی نکنید (یعنی مثلا وقتی در خواب می بیند می دوید، از رختخواب بلند نشوید و شروع به دویدن نکنید).
هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجدداً کنترل عضلات را به دست می گیرد. اما گاهی اوقات، قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را به دست گیرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هوشیاری خود را باز می یابید که نتیجه ی آن احساس ترس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود.
نقطه ی مقابل این عارضه زمانی است که برخی افراد هنگام دیدن رویا، دست ها و پاهای خود را تکان می دهند و یا در موارد شدید تر دچار خوابگردی(راه رفتن در حین خواب) می شوند.
درمان فلج خواب:
فلج خواب یک اختلال خواب بی خطر است. تنها با رعایت اصول بهداشت خواب، خودداری از طاق باز خوابیدن و کاهش استرس ها و ترس ها می توان تکرار آن را به حداقل رساند.افرادی که هفته ای یک بار به فلج خواب دچار می شوند، لازم است تحت درمان دارویی (مصرف ضد افسردگی ها) قرار بگیرند.
متخصصان خواب به این علم بهداشت خواب گویند و این پیشنهاد ات برای هرکس که دچار مشکل خواب است قابل تجویز می باشد. بعضی از آنها تنها یک حس رایج است اما متاسفانه برای خیلی از افرادی که دچار مشکل خواب هستند قابل درک نمی باشد در ادامه به بعضی از این پیشنهادات اشاره میگردد :
۱- برنامه مشخصی برای زمان خواب و بیداری خود تنظیم کرده و در مورد آن ثابت قدم باشید مثلا تنها زمانیکه احساس خواب آلودگی می کنید به تختخواب رفته اما سعی کنید که در ساعت مشخصی به خواب بروید و بیدار شوید.
۲- سعی کنید در هنگام خوابیدن یه یک آهنگ یا صدای یکنواخت مورد علاقه خود گوش دهید.
۳- مصرف کافئین را کاهش دهید از خوردن کافئین در بعد ازظهر اجتناب کنید و از خوردن هرنوع مشروبات الکل به عنوان مسکن خودداری کنید.
۳- از یک پرده ضخیم برای پنجره اتاق خواب خود استفاده نمایید تا از ورود نور زودتر از زمان بیداری شما ممانعت کند.
۴- داروهای خود را بررسی کنید. زیرا بعضی از داروها باعث ایجاد اختلال در خواب می شود بنابر این با پزشک خود دراین مورد مشورت کنید.
۵- حداقل چند ساعت قبل از زمان خواب از انجام تمرینات سنگین اجتناب کنید.
۶- از خوردن غذاهای سنگین یا نوشیدنی فراوان ۱ تا ۲ ساعت قبل از خواب اجتناب کنید.
خواب مصنوعی چیست:
خواب هیپنوز بوسیله هیپنوتیزم ایجاد می‌شود و در حالتی است که ذهن نقاد و پرخاشگر به کنار گذاشته شده و در این شرایط افکار و تلقینات لازم به سوژه داده می‌شود. یعنی آگاهی محدود شده سوژه به کمک هیپنوتیزم کننده اظهار می‌شود. در حالت هیپنوز قبل از همه چشم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. پس تمام عضلات شکل بی‌حال شده و موج سستی و بی‌حالی تمام وجود سوژه را فرا می‌گیرد. این سستی گاهی به حدی است که بازوها مانند سرب سنگین می‌شوند و وقتی آنها را بلند کنیم هیچ مقاومتی از خود نشان نمی‌دهند و اگر رها کنیم، چون قطعه‌ای چوب به طرف پایین سقوط می‌کند. در این حالت عامل باید محیط را برای احتمال و افتادن سوژه آماده کرده باشد.در حالت هیپنوز تمام بدن به حالت سستی و خواب رفتگی قرار گرفته و بیهوشی و بی‌حسی تمام قسمت‌های بدن را کلی یا جزیی در بر می‌گیرد. در حالت خواب عمیق ، انسان به بازگشت کامل سن ذهنی می‌رسد. ضمن اینکه حالتهای دیگری همچون بیهوشی ، بی‌حسی کامل ، فراموشی جزئی و موقت ، درگیری با توهم و خیالات مثبت و منفی همچنین انتقال کامل احساس به مکانی دور (تخلیه قالب) در او پیدا می‌شود.
قیاس خواب هیپنوز و خواب طبیعی
خواب هیپنوتیزم اگر چه به خواب عادی شباهت دارد، با این حال بسیار از آن متفاوت است. در خواب هیپنوز ، معمول هم خواب است و هم بیدار ، هم بطور مستقل فکر می‌کند و هم تحت تاثیر تلقینات عامل قرار دارد. حال آنکه در خواب معمولی چنین نیست. اما بدانید که برخی از سوژه‌ها که به راحتی بیدار نمی‌شوند، احتمال دارد خوابشان عمیق شده و از مرحله خواب مصنوعی به خواب طبیعی وارد شده‌اند و لذا از بیدار نشدن سوژه نگران نباشید.
آیا علم تعبیر خواب ، وجود دارد؟ چگونه می توان آن را به دست آورد؟
علم تعبیرخواب چنان‏که در روایتی از حضرت رضا(ع) نقل شده است یک جزء از هفتاد جزء نبوت است. بنابراین علمی نیست که با درس خواندن ویا کتاب خواندن نصیب انسان شود، بلکه نیاز به تصفیه باطن با عبادت و تهذیب اخلاق دارد. لذا کسانِ کمی بوده‏اند که از این علم بهره کافی داشته باشند. هر خوابی هم قابل اطمینان نیست و تعبیر ندارد.
رویا به عنوان یک امر باطنی زمینه راه یابی به بسیاری از علوم باطنی و پنهانی و حتی ظاهری را فراهم می سازد و بهتر است گفته شود یک الهام درونی و رسول باطنی است که با زبان وحی گونه خود، معرفت امور و آگاهی و وصول انسان را به سوی سعادت حقیقی تسریع می بخشد. متاسفانه و صد افسوس که این علوم در جامعه مسلمین از رونق افتاده و تحرک و پویایی که در جهان جزء هنرهای مسلمانان برشمرده می شد به ویژه تعبیر و رویا که به عنوان یک محرک قوی در کسب کمالات الهی و فیوضات ربانی محسوب می شد، در اثر بی توجهی به صورت یک علم متروک درآمده است.
بسیاری از لطائف موجود در مخلوقات که پیامبر اکرم(ص) در مناجات ؛ ( اللهم ارنی الاشیاء کما هی؛ پروردگارا! بنمایان اشیاء را به من آنطور که هست) بیان نموده اند. در این علم عزیز(خواب و تعبیرآن) نهفته، و بی شمار وقایعی که هنوز اتفاق نیفتاده نیز در این موهبت الهی خفته است. خواب حالتی است که نفس انسان در بعد حیوانی و دانی آن از حرکت ظاهری باز می ایستد و از دنیای اطراف خود برای لحظه ها یا ساعات متوالی معطوف امور باطنی می گردد. در مورد تعبیر خواب خیلی ها گفته و نوشته اند. بشر همیشه خواب دیده و چون این را به تجربه دریافته بود که خواب هایش بی ارتباط با زندیگیش نمی توانند باشند همیشه درصدد یافتن کلیدی بود که بتواند این در بسته را به روی او بگشاید و چراغی فرا راهش بگیرد که مجهولات را بتواند ببیند و بشناسد و تشخیص دهد.گشودن این در و روشن کردن تاریکیها علم تعبیر خواب است. بهترین معبران انبیا و پیامبران بوده اند.از حضرت ابراهیم نوشته اند که معبر خوبی بوده و یعقوب چنان معبر آگاهی و دانایی بوده که به مصداق آیه ی شریفه وقتی یوسف به او می گوید:«اِنّی رَأیتُ عَشَرَ کوکباً وَ الشَّمسُ وَالقَمَرُ و رَأَیتُم لی ساجِدینَ» به او می گوید این خواب برای دیگران باز مگو که برادرانت به نابودی تو همّت خواهند گماشت و آن شد نوشته اند و خوانده اید.خود یوسف مُعَبِری مسلّط بود که وقتی فرعون خواب می بیند و برای او تعریف می کند یوسف اطّلاع می دهد که هفت سال قحطی پیش خواهد آمد و همین تعبیر او را به عزّت می رساند و باز خوانده ایم در زندان فرعون خواب آن دو زندانی را چگونه تعبیر کرد.اولیاء و معصومین نیز علم تعبیر داشتند به خصوص از امام جعفر صادق علیه السلام تأویلات و تعبیرات فراوان نقل شده که در کتب مربوطه ضبط است.مردم عادّی نیز کم و بیش با این فن ظریف آگاهی داشته اند و خوابهایی را تعبیر می کردند و این صرفاً مبتنی بر تجربه بود. واما رویا چیست و درفرهنگ ما به چه حالتی گفته می شود :
در منابع دینی از خواب به «رؤیا» تعبیر شده است. «رؤیا» به معنای صحنه‌هایی است که انسان در خواب می‌بیند. اصل خواب و تعبیر آن مورد قبول همه است و واقعیت دارد علم تعبیر خواب از هزاران سال پیش تا به امروز، همواره مورد توجّه پیامبران و امامان(ع) و دانشمندان و عموم مردم بوده است. در اخباری از امام علی(ع) نقل شده است که: چون مؤمنی خواب ببیند، تعبیر آن لازم است تا از خواب بهره‌ی نیکو برگیرد و اگر خواب بد دید با صدقه، دعا و ذکر خدای تعالی، از خود رفع شرّ کند.
در کشور ما از قدیم‎الایام تا به امروز فنّ تعبیر خواب به همّت نیکان و بزرگان به طرق گوناگون تألیف و چاپ شده است. اما از میان انواع و اقسام آن تعبیر خواب ابن سیرین بیش از سایر تألیفات مورد علاقه مردم بوده و هست. ابوبکر محمد ابن سیرین از جمله فقها و راویان معروف تعبیر خواب بوده است. در قرن اول هجری میزیسته و در سال ۱۱۰ هجری وفات یافته است. نام پدرش سیرین و نام مادرش صفیه بوده است و در بصره سکونت داشته است.
انواع خواب و انوع تعبیرآنها :
خواب به اعتبارات مختلف، انواع و اقسام مختلف پیدا می کند. در یک تقسیم خواب را به دو قسم تقسیم می‌کنند که عبارت است از: ۱- خواب‌های صادقانه و قابل تعبیر ۲- خواب‌های آشفته و بدون تعبیر….
۱- خواب‌های صادقانه، خواب‌هایی هستند که ازآینده و آتیه را پیش‌گویی می‌کند و از امور مهم خبر می‌دهد. مانند خواب پیامبر اسلام در مورد فتح مکّه و خواب حضرت یوسف(ع) که ۴۰ سال بعد به وزارت و به قدرت رسید…
۲- و گاهی مسائلی است که انسان در فکر خود می‌پروراند و آن را در خواب می‌بیند! پس خواب‌های رحمانی تعبیر می‌شود و خواب‌های اوهامی تعبیر نمی‌شود. در مورد حقیقت رؤیا، گاهی تفسیر و تعبیر مادی صورت می‌گیرد و گاهی تفسیر و تعبیر روحی. پس رؤیاهای رحمانی می‌تواند بیانگر خبرها و وقوع حوادثی از آینده باشد و دریچه‌ای برای آگاهی به غیب و امور نهانی باشد.
آن‌چه در مورد تعبیر خواب مهم است این است که تعبیر خواب روشنمندانه باشد و با قواعد خاص خودش پیش برود و اگر چنین تعبیری،‌از خواب ارائه گردد. از ناحیة هر کس باشد،‌ از ارزش خاص خودش برخوردار است. هر چند مطابق با واقع نشود و یا مطابق با واقع نباشد. چون ممکن است یک کارشناس هم در کار خود خطاء بکند که خطا هم می‌کنند و کارشناسی به معنای معصوم بودن و مصون از اشتباه نیست. به هر تقدیر تعبیر خواب ابن سیرین کار کارشناسی است کما این که دیگران هم تعبیر خواب نموده‌اند و تعبیر خواب می‌کنند و هنوز هم هستند کسانی که تعبیر خواب می‌کنند، هر چند ممکن است به خطاء‌ تعبیر خواب نمایند و تعبیر خوابشان مطابق با واقع نباشد. تخصص و کارشناسی به معنای عصمت و مصونیت از اشتباه و خطاء نیست. در کارشناسی روشمندی و احاطه بر قواعد مهم است.
غذاها نیز،همه و همه در خواب ما اثر می گذارد.خیال نکنید وقتی خوابیده ایم و ارتباط حواس پنج گانه ی ما با ذهن قطع گردید از این اسارت رهایی می یابیم، به هیچ وجه این طور نیست.وقتی شب غذای چرب و شیرین یا زیاد شور و پر ادویه خورده اید در خواب ممکن است دریا،چشمه،کاریز،آبشار و سیل و مسیل ببینید.صبح که از خواب بیدار می شوید به سراغ کتاب می روید که ببینید تعبیر دیدن سیل و چشمه در خواب چیست؟ این درست نیست چون خواب شما رؤیای صادقانه نبوده بلکه خوابی بوده ناشی از پرخوری.چنین خوابها به هیچ وجه تعبیر ندارد. خواب شما وقتی می تواند گویای چیزی باشد که با تعادل جسمی و روحی خوابیده باشید.عکس این هم درست است یعنی وقتی گرسنه باشید خواب چلو کباب و باقلا پلو با مرغ و چیز هایی از این دست ببینید که البته نمی تواند تعبیر داشته باشد.پس شبهایی که در کمال تعادل و توازن از نظر جسم و روح و اعصاب خوابیدید و خوابی دیدید بامداد به سراغ معبر یا خواب نامه بروید و تعبیر بخواهید.برداشت و روابط ما نیز با چیزها ، آدمها و حیواناتی که در اطرافمان یافت می شوند متفاوتند لذا در خواب هم تفاوتها و اختلافاتی به وجود می آورند. برداشت و رابطه ی ما با اشیاء و اشخاص و حیوانات در تعبیر اثر می گذارد و گاه دگرگونی به وجود می آورد،پس دریافتن معانی و تعابیر باید این نکات را نیز مورد توجه قرار دهید تا کلیدی را که واقعاً خواب شما را باز می کند دریابید. بنابراین هر خوابی تعبیر ندارد، زیرا بسیاری از خوابهای ما تحت شرایطی قرار می گیرند که فاقد ارزش و اعتبار می شوند.به این چنین خوابها نباید خوشدل باشیم و نه ازآنها بیم و هراس به دل راه دهیم و گرفتار تشویش و نگرانی شویم. وقتی خوابی می بینید و بیدار می شوید به ساعت مراجعه کنید و ساعت دیدن خواب را یادداشت نمایید،زیرا معبر با دانستن ساعت خواب دقیقتر می تواند خواب شما را بشکافد و تعبیر کند به طور کلّی از لحظه ای که می خوابیم تا نیمه شب خوابی که می بینیم کمتر دارای اعتبار است.چون در این ساعات هنوز روح و جسم ما زیر تأثیر کار روزانه،فعالیت ها و گفت و گوهای انجام شده و غذایی که خورده ایم دارد.از نیمه شب تا طلوع شپیده بامدادی خواب معتبر می شود و اعتبار آن به تناسب، هر چه از نیمه شب دور و به سحرگاه نزدیک می شویم افزایش می یابد.خواب های بعد از ظهر اعتبار بیشتری دارد و وقع آنها ممکن تراست.
صادق ترین رؤیاها خوابی است که سحرگاه می بینیم به طوری که چون بیدار می شویم وقت اقامه ی نماز صبح شده باشد.خواب روز یعنی از روشنی آسمان تا قبل از نماز ظهربه هیچ وجه عنوان تعبیر ندارد مگر درمواردی خاص و با نشانه های دقیق که آن هم فقط معبرین می توانند درستی و صحت آن را تشخیص دهند.هستند کسانی که بعداز ظهرها می خوابند تا پیش از غذای نیمروز قیلوله می کنند.در این مواقع نیزاگر خوابی ببینید تعبیری ندارد.
خوابهای موسمی نیز بی ارزشند. مثلاً در زمستان برف در خواب دیدن و در بهار مشاهده ی درختان پر شکوفه و گل،در پائیز برگریزان و در فصل تابستان در آب شنا کردن و … از نوع خوابهایی است که تعبیری ندارد و چنانچه در تابستان مشاهده کردید برف می بارد و در سرمای سخت زمستان خانه را از شکوفه های سفید و صورتی پوشیده دیدید، این خوابها صحت دارند. و خوابهای طولانی بیشتر از خوابهای لحظه ای و تک چهره ای اعتبار دارند،مگر اینکه تک چهره ها را مکرّر ببینید.
خواب ، این پدیده شگفت انگیز ، در ما نیروی تازه ای برای زندگی پدید می آورد و به ما احساس شادابی مجدد می دهد خواب برای بافت ها و اعضای خسته بدن بسیار لازم است هنوز علم قادر نیست بازگو کند که هنگام خواب چه چیز هایی به وقوع می پیوندد دانشمندان می گویند که در عمق مغز ، منطقه ای پیچیده وجود دارد که آن را مرکز خواب نامیده اند. تنظیم این قسمت از مغز بوسیله خون صورت می گیرد . در جریان کار روزانه ، بر اساس فعالیت اعصاب و عضلات ، مقداری کلسیم وارد خون بدن ما می شود . این کلسیم ، مرکز خواب را برمی انگیزد و در نتیجه انسان به خواب فرو می رود.
آیا تا کنون شنیده اید که برخی انسان ها در خواب راه می روند ؟ یا اینکه برخی افراد در حال راه رفتن به خواب می روند ؟ علت بسیار ساده است ، هرگاه کارکرد مرکز خواب به صورت ناقص انجام شد یکی از این دو اتفاق رخ می دهد ! مثلاً گاهی اوقات بر اثر فعالیت مرکز خواب ، مغز به خواب می رود اما بدن به خواب نمی رود ، که در این صورت مثلاً یک انسان در حال راه رفتن به خواب می رود یا مثلاً یک سرباز خسته در حال راه رفتن به خواب می رود.این دسته از افراد مغزشان به خواب رفته ولی اندامشان هنوز بیدار است.خواب هایی که ما می بینیم ، معمولاً بیانگر اضطراب ها ، ترس ها ، اشتیاق ها ، آرزوها و خاطرات ما هستند! وقتی انسان به خواب می رود ، مرکز خواب ، دو کار را انجام می دهد ، اول اینکه : مغز را به خواب برده ، آن را از کار می اندازد و دیگر ما آن هوشیاری و نیروی قبلی را نداریم و دوم آن که : بدن را به خواب می برد ، یعنی علاوه بر مغز ، اعصاب هم از کار افتاده و تمام اعضای بدن به خواب فرو می روند.از این طبیعی است که هرگاه شما به خواب فرو می روید ، این هر دو واکنش عجیب صورت می پذیرد . خواب دارای انواع گوناگونی است : خواب سطحی که کمتر ازخواب عمیق به ما استراحت می بخشد و گاهی یک چورت کوتاه ، خستگی انسان را کلاً برطرف می کند زیرا خواب کوتاه ، معمولاً عمیق است. (۹۰ درصد خواب ها فراموش می شوند) و نیمی از رویاها در همان ۵ دقیقه اول پس از برخاستن از خواب و ۹۰% آنها پس از ۱۰ دقیقه فراموش می شوند. از همه مهمتر اینکه تمامی افراد (به جز مواردی از بیماری های شدید روانی) خواب می بینند. اما زنها و مردها رویاها و عکس العمل های متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. خواب دیدن از بروز جنون جلوگیری می کند، در آزمایش جدیدی که درباره خواب بر روی تعدادی دانشجو انجام گرفت ، مشاهده شد دانشجویانی را که در لحظه شروع خواب دیدن بیدار کردند ، همگی دارای عدم تمرکز حواس ، زودرنجی و کج خلقی ، توهم و حتی بعد از ۳ روزنشانگر علائمی از جنون بودند. در نهایت وقتی به آنها اجازه داده شد که چرتی بزنند ، ذهن آنها زمان از دست رفته را ترمیم کرد و سطح کارایی خواب آنها را افزایش داد.
برخی از بنده سئوال می کنند که ما چرا خواب های تکرای می بینیم؟ بایست عرض کنم که رویا ها مکرراً از نقش بازی کردن افراد غریبه پر می شود. ذهن ما چهره ی افراد غریبه را در عالم رویا نمی سازد بلکه آن چهره های افراد حقیقی هستند که ما در طول زندگی دیده ایم ولی آنها را به خاطر نمی آوریم یا نمی شناسیم . برای مثال شیطان خون آشامی که در آخرین خوابتان دیده اید ممکن است شخصی بوده باشد که وقتی بچه بودید شما را کتک زده و یا با پدر شما بحث و مشاجره کرده است! همه ی ما در طول زندگی چهره صدها هزار نفر را دیده ایم، بنابرین ذهن ما منبع بی پایان شخصیت هایی است که هنگام خواب دیده می شوند. در برخی از موارد هم اتفاق می افتد که فردی مشکلاتی برای شخص یا اشخاصی در طول زندگی بوجود آورده وخود از آن با خبر نیست، خداوند متعال این فرصت را به آن بنده می دهد که با دیددن آن شخص متوجه خطا ی خود شده و اول توبه کند و دو سعی کند به طور جبران خسارت نماید، تا آمورزیده از دنیا برود و مشکلی از جهت حساب و کتاب اخروی پیدا نکند. خوابها از دیر باز بعنوان پنجره ای بروی جهانهای دیگر و بسوی ناشناخته ها ..ما را تحت تاثیر خود قرار داده اند و بعضی وقتها توانسته اند زندگی مارا دگرگون کنند.
همه افراد خوابهای رنگی نمی بینند.
۱۲% افراد بینا فقط خواب های سیاه و سفید و بقیه افراد تمامی رنگ ها را در خوابهایشان می بینند. مردم موضوعات مشترکی را در رویاهایشان می بینند. مثل موقعیتهای مربوط به مدرسه ، تعقیب شدن ، درجا دویدن ، سقوط کردن ، دیر رسیدن ، دیدن مرگ کسی که زنده است ، پرواز کردن ، مردود شدن در امتحان و یا تصادف با اتومبیل. علت اینکه چرا به افرادی که خواب های مربوط به درگیری و ناآرامی و مرگ را رنگی می بینند، فشارها و ضربه های روانی بیشتری وارد می شود، هنوز ناشناخته است.
خواب ها آنچه که می بینیم نیستند.
اگر شما درباره ی چیز خاصی خواب می بینید ، الزاماً همیشه آن چیزی نیست که در تصویر می بینید. خواب ها با زبانی بسیار سمبلیک با آدمی سخن می گویند. ذهن نیمه هوشیار شما می کوشد تا رویاهایتان را با اشیاء مشابه آن مقایسه و تلفیق کند. خیلی از ما فرایندی به نام تداخل خواب را تجربه کرده ایم. مثلاً هنگامی که صدایی را بیرون از عالم خواب شنیده ایم ، به نحوی با خواب ما تداخل پیدا کرده است. مثالی مشابه این است که وقتی شما به صورت فیزیکی و در واقعیت تشنه هستید ذهن شما این احساس را با خوابتان تلفیق می کند. سپس به صورت مداوم پارچ های بزرگ آب را می نوشید و خود را سیراب می کنید، دقایقی بعد دوباره تشنه می شوید و آب می نوشید، تشنه می شوید … آب می نوشید … و این چرخه تا وقتی بیدار می شوید تکرار می شود تا اینکه در عالم واقعیت آب بنوشید. ویا کودکان نوپا تا وقتی به سن ۳ سالگی برسند درباره خودشان خواب نمی بینند . آنها عموماً در همان سن تا ۷ یا ۸ سالگی شان کابوس های بیشتری نسبت به بزرگسالان می بینند. با افزایش سن، بدن به خواب کمتری نیاز پیدا می کند. یک کودک به ۱۶ ساعت خواب روزانه نیازمند است، ولی وقتی فردی به سن ۶۰ سالگی می رسد، با کمتر از ۷ ساعت خواب نیاز روزانه بدن خود را برطرف می کند. اگر فردی برای مدتی طولانی بیدار بماند، ممکن است به انواع بیماری های روحی مثل پارانویا و توهم مبتلا شود. البته اگر گاه و بیگاه دچار بی خوایی می شوید نباید نگران باشید، هیچ ضرر طولانی مدتی شما را تهدید نمی کند. جالب است بدانید که فردی به نام رابرت مک دونالد با بیدار ماندن به مدت ۱۸ روز توانسته است رکورد بی خوابی دنیا را در سال ۱۹۸۸ به نام خود ثبت کند.سیکل خواب و بیداری هر فردی معمولا ۲۴ ساعت طول می کشد؛ اما اگر به نحوی شما را از دانستن زمان و ساعت محروم کنند، این سیکل می تواند کم کم طولانی تر شود و به حدود ۲۵ ساعت برسد. به این ترتیب، هر فردی در بدنش یک ساعت بیولوژیکی مخصوص به خود دارد. این ساعت با منطقه ای از مغز به نام هیپوتالاموس در ارتباط است، که قسمتی از آن مستقیما به چشم ها مرتبط می شود. این مطلب را هم خدمت شما عرض کنم که خواب دیدن سبب می شود بدن ما در حالت خواب باقی بماند.خواب ها و رویاها مسیرهایی هستند که به وسیله آن، مغز ما اطلاعات غیر ضروری خود را حذف می کند و اطلاعات مهمی را که باید ذخیره داشته باشد، حفظ می کند. خواب ها در واقع ارتباطات بدن، ذهن و روح هرفردی در یک محیط ارتباطی نمادین از زیستن هستند. از طرفی هم باید گفت که خواب ها معانی مختلفی دارند و به عبارت دیگر آرزوهای مهم، ترس ها، دلواپسی ها و نگرانی های فردی را که خواب می بیند، نشان می دهند. بنابراین مطالعه و بررسی خواب هایی که هر فردی می بیند، می تواند جنبه های متفاوتی از عملکردهای روانی وی را بر ملا کند. برخی خواب ها برحوادث مهمی که در آینده رخ می دهند دلالت دارند و برخی نیز پیغام هایی هستند که شخص را از خوشبختی یا منفعتی درآینده با خبر می کنند.
خوب تا بدین جا هرچه درمورد خواب و خواب دیدن بود را برایتان شرح دادم ، به امید خداوند در مباحث بعدی سعی می کنم در مورد حالات معنوی ( سُکر و الهامات ) و چگونگی دریافت آنها از طریق حواس پنج گانه و حواس باطنی برایتان مطالبی را عرض کنم. باز هم یاد داوری می کنم که تا زمانی شخص روی اعمال و رفتار خود کار نکند قادر نخواهد بود که زندگی خوبی داشته باشد ، چه در خواب و چه دربیداری .