sorna
08-13-2010, 12:51 AM
http://www.russiannews.ru/pers2/data/news/pic_5196.jpg
نيروي هوايي روسيه در اوآخر سال 2003 پنج فروند جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام» SU-37 SKM (مدرنيزه شده) جديد در يافت کرد. امسال نيز نيروي هوايي روسيه 20 فرود از اين نوع هواپيما را دريافت خواهد کرد. به گفته نظاميان و طراحان، بهره برداري از اين هواپيماها گام اولي در راستاي تجهيز نيروي هوايي روسيه به هواپيماي شكاري نسل پنجم خواهد بود.
مدل جديد اما نه براي خلبانان تازه کار
ايگور ديومين طراح ارشد دفتر طراحي- تجربي «سوخو» در گفتگو با روزنامه «ايزوستيا» گفت: «ما اين هواپيما را براي خلبانان جديد نساختيم. اين جنگنده براي آنهاي است که امروزه جزو کادر پرواز مي باشند. به همين دليل عليرغم اينکه جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام» يک هواپيماي جديد است اما بهره برداري آن براي خلبانان با تجربه آسان است».
اصلي ترين وجه تمايز بين جنگنده شكاري « سوخو-27 اس. کا. ام» و ساير هواپيماهاي «سوخو» موجود در ارتش، اين است که جنگنده جديد به آساني هواپيماهاي سابق با استفاده از تمام مهمات، اعم از کنترل شونده و غير قابل کنترل، و همچنين موشکهاي هوايي مختلف موجود در نيروي هوايي قادر به فعاليت هم در برابر اهداف هوايي و هم در برابر اهداف زميني است. اين جنگنده شكاري نه تنها قادر است در تمام اوقاد روز فعاليت کند بلکه شرايط آب و هوا نيز تاثيري در کار آن ندارد.
ديومين مي افزايد: «از ويژگيهاي دستگاههاي راداري و ناو بري اين جنگنده اين است که همه عمليات مربوط به پرتاب بمب بدون دخالت خلبان و بصورت خودکار انجام مي گيرد. خلبان فقط کافيست در موقعيت مناسب دکمه «پرتاب» را فشار دهد. يکي از نوآوريهاي ديگر اين جنگنده شكاري آن است که ايستگاه راداري آن علاوه بر اهداف هوايي قادر به شناسايي اهداف زميني متحرک هم مي باشد».
خلبانها مي گفتند به چي نياز دارند
ظاهر «سوخو-27 اس. کا. ام» فرقي با ساير مدلهاي اين هواپيما ندارد. اما در داخل کابين آن تغييراتي بوجود آمده است. در کنار ساير نمايشگرهاي عقربه اي سه نمايشگر از نوع کريستال مايع (ديسپلي) تعبيه شده است که تمام اطلاعات مربوط به پرواز و تواناييهاي جنگي هواپيما را نشان مي دهند. بگفته طراحان، اين کار براي اين امر انجام گرفته است که خلبان بتدريج عادت کند که براي کنترل وضعيت، علاوه بر استفاده از نمايشگرهاي عقربه اي از اطلاعاتي که روي ديسپلي ها ظاهر مي شود کمک بگيرد. راحتي، از مشخصه هاي اصلي اين نمايشگارها مي باشد چرا که تمام اطلاعات همزمان و يکجا ظاهر مي شود.
ديومين مي گويد: «بر اساس ارزيابي ما، يک يا دو ماه پرواز با جنگنده شكاري جديد اين امکان را به خلبانان با تجربه مي دهد که به نمايشگرهاي جديد عادت کنند و از نمايشگرهاي عقربه اي بعنوان ابزار رزرو استفاده نمايند. اين اطلاعات در مدت همکاري با متخصصين موسسه پزشکي فضايي وزارت دفاع بدست آمده اند».
گيوي جانجگاوا رئيس مرکز علمي-توليدي «تخنوکومپلکس» که از 16 شرکتي که طراحي و ساخت دستگاههاي «سوخو-27 اس. کا. ام» را بر عهده دارند، تشکيل مي شود مي گويد که «براي دست يابي به اين نتايج، از ده نفر خلبان آزمايشي مجرب کمک گرفتيم. از خلبانان خواستيم که ليستي حاوي تمام مشخصاتي که آنها مي خواهند بر روي اين ديسپلي ها مشاهده کنند، تهيه نمايند. سپس بر اساس درخواستهاي آنها توانستيم برنامه مربوط به اين نمايشگرها را طراحي کنيم».
اما بگفته خود جانجگاوا خلبانان آزمايشي که در کار خود زبده هستند و خلبانان کادر پرواز تحت قوانين و شرايط متفاوتي فعاليت مي کنند. بنابراين براي مطابقت بيشتر تجهيزات هواپيما و کابين آن با تواناييهاي خلبانان کادر پرواز، اولين جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» به خلبانان مرکز هوايي ليپتسک خواهد رسيد چرا که آنها در نيروي هوايي از بهترينها هستند. امروزه آنها در حال اجراي وظايف خود در پايگاه هوايي «کانت» در خاک قرقيزستان مي باشند. اين خلبانان بايد مرحله نهايي را که مانع از جايگزيني گسترده هواپيماهاي جديد بجاي قديمي است، تکميل کنند. در حقيقت آنها بايد گفته هاي اسناد و مدارک مربوط به قابليت استفاده از اين نوع هواپيماهاي شكاري در شرايط اقليمي و آب و هوايي متفاوت را اثبات کنند و جزوه هاي مربوط به چگونگي بهره برداري از اين جنگنده ها و تسليحات آن را تهيه کنند. آنها وقت کمي براي اين کار دارند. چرا که روند جايگزيني گسترده هواپيماهاي شكاري قديمي بواسته جنگندهاي شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» در نيمه دوم سال 2004 شروع خواهد شد.
اما جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» مدل انتقالي به جنگنده نسل پنجم نيست. بلکه نوعي هواپيماي «آزمايشي-تجربي» است که بمنظور آماده سازي کادر پرواز براي استفاده از فن آوري بمراتب پيچيده تري، ساخته شده است. در سال جاري در دفتر طراحي-تجربي «سوخو» فعاليتهاي طراحي-تجربي براي ساخت هواپيماي کاملا جديد، جنگنده شكاري «سوخو-35» شروع خواهند شد. اين هواپيما در حقيقت پلي بصوي جنگنده نسل پنجم خواهد بود. در دفتر طراحي «سوخو» اين هواپيما را از نسل ++4 مي دانند ولي در مرکز «تخنوکومپلکس» مي گويند که آن از نسل –5 است.
«سوخو-35» فاقد نمايشگرهاي عقربه اي خواهد بود. کابين آن بجاي سه ديسپلي مجهز به دو ديسپلي بزرگ خواهد بود. براي بهره برداري از اطلاعات بيشتر صفحه هر يک از آنها مي تواند همانند تلويزيون هاي جديد به چند صفحه نمايشي تقسيم شود. علاوه بر آن مهمترين اطلاعات جنگي و هدايتي بر روي شيشه جلويي سرپوش خلبان ظاهر خواهد شد. بنابراين خلبان ديگر مجبور به مشاهده مداوم نمايشگرهاي موجود در کابين نخواهد بود و مي تواند سرش را بچرخاند و بصورت بصري وضعيت اطراف خود را ارزيابي کند.
جانجگاوا مي گويد «اين مشکلي است که بيشتر به مسائل فيزيکي و رواني فرد بر مي گردد و ربطي به مسائل فني ندارد. سرپوش بايد بر سر خلبان سفت باشد. چطور مي شود اين کار را کرد؟ آيا اين سرپوشها بايد با قالب صورت خلبانان مطابقت داشته باشد يا از طريق وسائل چسبناک بصورت او بچسبد؟ ولي اين كار نشدني است چرا که در مناطق گرمسير استفاده از آن غير ممکن خواهد بود (سرپوشها مجهز به تهويه نيستند) خلبان مي تواند ديوانه شود...»
آمريکاييها نيز امروزه با مشکلات مشابهي مواجه هستند. ولي مشکل سفتي سرپوش را آنجا به نوع ديگري حل مي کنند و خلبان عينک مخصوصي را که اطلاعات بر روي آن ثبت مي شوند به چشم مي زند. اما باز هم آمريکاييها با مشکل جديتري مواجه شده اند. انسان نمي تواند همزمان هم به عينک مخصوصش نگاه کند و هم اطراف خود را زير نظر داشته باشد. در اين مواقع خلبان بطور ناخودآگاه يک چشمش را مي بندد.
علاوه بر تغيير ظاهر کابين، «سوخو-35» براي ايستگاههاي رادراي کمتر قابل شناسايي خواهد بود. اين امر با بکار بردن پوشش جديدي که قادر به جذب تشعشعات راداري باشد امکان پذير مي شود. در حقيقت هواپيماي جديد با رنگهاي مخصوص و جديدي رنگ خواهد شد. مسلما موتورها و کامپيوترهاي موجود در هواپيما نيز دستخوش تغييرات کلي خواهد شد.
کجا پرواز مي کني؟
موتورهاي «سوخو 35» نسبت به مدلهاي پيشين از قدرت بيشتري برخوردار خواهند بود. اين امر سرعت و قدرت منور هواپيما را افزايش خواهد داد. دستگاههاي محرك هدايتي موتور از نوع هيدروديناميک بوسيله دستگاههاي الکتريکي جايگزين خواهند شد. به گفته طراحان اين امر نه تنها موجب صرفه جويي در جا و کاهش وزن خواهد شد بلکه امکان تعبيه کنترل موازي در سيستمهاي هدايتي هواپيما را فراهم مي کند.
در عمل اين مسئله باعث کمرنگ شدن نقش خلبان خواهد شد. به عبارت ديگر کامپيوتر تصميم خواهد گرفت که هواپيما با چه سرعت و رژيم کاري به هدف حمله کند و زمان استفاده خلبان از تسليحات را تعيين خواهد کرد. بدين ترتيب انسان مرتكب اشتباه نخواهد شد. در صورت اشتباه خلبان کامپيوتر دستور وي را اجرا نخواهد کرد و به او مي گويد که اشکال کارش در کجاست.
- اگر هواپيما همه کار را بصورت خودکار انجام مي دهد خلبان به چه درد مي خورد؟
ديومين با خنده به اين سئوال پاسخ مي دهد: «اين فقط گامي است بسمت نسل پنجم هواپيماها؟ مطمئنا در هواپيماي نسل ششم خلباني در کار نخواهد بود...
جانجگاوا گفته همتاي خود را اينگونه تصحيح مي کند: «مسئله به اين سادگي نيست. اين در حقيقت تناسب ارتباط بين انسان و کامپيوتر است. اتفاقي که يک بار پيش آمد اين بود که طي اولين آزمايشات كامپيوتر جنگنده شكاري با تجهيزات فوق العده هوشمند چنين نتيجه گرفت که زاويه هواپيما بگونه اي است که مي تواند منجر به فاجعه گردد و بطور خود کار خلبان را به بيرون پرت کرد. پس از گذشت يک ثانيه منور تمام شد و هواپيما به حالت عادي برگشت اما پس از چند ثانيه پرواز سقوط کرد»...
وي مي افزايد: «حتي با وجود تجهيزات هوشمند بايد به انسان اجازه داد که در شرايط جنگي که دستگاههاي هواپيما و تسليحات آن قادر به اجراي عمليات نباشند خود تصميم بگيرد. بطوري که حتي به قيمت جان خود هدف تعيين شده را محقق سازد. تصميمات مربوط به استفاده از تسليحات و مسئوليت آن فقط بعهده انسان است».
اتفاقا متخصصين آمريکايي نيز با اين مشکل روبرو هستند. مدتها است که اين بحث در آمريکا وجود دارد که آيا مي توان هدايت تسليحات را به عهده کامپيوتر گذاشت و يا حرف آخر را بايد انسان بزند. انسان جايزالخطا است. کامپيوتر دقيقتر عمل مي کند اما به هر حال اشتباه هم مي کند...
جانجگاوا تصريح مي کند که «اين بحث ها براي ما نيست. نظام حقوقي ما مشکلاتش بيشتر از اينها است».
هواپيماهاي جديد تا سال 2007 در نيروي هوايي بکار گرفته خواهند شد. فقط وجود سفارش دفاعي دولتي در سال جاري اطمينان بخش اين مسئله نيست بلکه استراتژي دفتر طراحي-تجربي «سوخو» مبني بر جايگزيني هواپيماهاي قديمي نيروي هوايي بوسيله فن آوريهاي جديد نيز اين اطمينان را حاصل مي کند. هزينه هاي مربوط به ارتقاء هواپيماي معمولي «سوخو» تا سطح جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» پنج تا هفت درصد از قيمت خريد هواپيماي نو مي باشد. اما تواناييهاي جنگي اين هواپيماها نه تنها کمتر از مدلهاي آمريکايي نيست بلکه کمتر از هواپيماهاي شكاري صادراتي «سوخو-30 ام.کا» (SU-30MK) هم نيست. هنوز صحبت بر سر قيمت «سوخو-35» براي نيروي هوايي ملي مطرح نيست چرا که فعاليتهاي مربوط به اجراي اين طرح تازه شروع شده است.
آزمايشگاه پرنده
در اوايل سال 2003 شرکت «سوخو» برنده مناقصه ساخت جنگنده شكاري نسل پنجم شد. زمان اولين پرواز سال 2006 مي باشد. اما هواپيماي «سوخو 47» يا بعبارت ديگر «برکوت» که الگوي جنگنده هاي شكاري جديد محسوب مي شد و داراي بالهاي با جهت مخالف بود هواپيماي نسل پنجم نيست. در دفتر طراحي و تجربي «سوخو» معتقدند که اين هواپيما بيشتر يک آزمايشگاه پرنده است که بر مبناي آن فن آوريها و مواد جديد مورد آزمايش قرار مي گيرند.
ولي نهايتا جنگنده نسل پنجم چه شکلي خواهد بود؟ ظاهر آن هنوز در حال شکل گيري است (طبق اطلاعات موجود در دفتر طراحي-تجربي «سوخو»، 5 نمونه وجود دارد که در حال گذارندن مراحل آزمايشي خود از لحاظ قابليت آئروديناميکي مي باشند). مشکل اينجاست که طراحان و نظاميان هنوز بر سر نوع جنگنده جديد بحث مي کنند. آيا اين هواپيما چه مشخصه هاي بايد داشته باشد؟ آيا بايد شبيه هواپيماي نامرئي اما در عين حال داراي قابليت منور کم «اف 117» که قادر باشد به مقصد برسد و پس از شليک تمام موشکها و بمبهاي خود به پايگاه برگردد؟ آيا بايد يک جنگنده نامرئي باشد که نتنها قادر به بمباران دقيق بوده بلکه بتواند در جنگهاي نزديک و رودرو فعاليت کند.
از سوي ديگر طراحان مي گويند که در مرحله اول بايد مشکلات موجود بويژه در زمينه فني را حل نمود. براي مثال ميدان حرارتي هواپيما را بايد کاهش داد. بايد بر روي دريچه هاي هوايي و موتور سرپوشهاي نسب شود که در صورت شناسايي هواپيما از طريق رادراهاي دشمن و يا اگر به سمت آن موشکي با كلاهك حرارتي شليک شود اين سرپوشها بسته شود. يا اين مشکل را بايد از طريق پراکندن هوا حل نمود.
هواپيماي داراي اجزاي حسي
جانجگاوا مي گويد اين يک هواپيماي هدايت شونده خواهد بود. امروزه ما فقط تصوراتي در زمينه ظاهر کابين جنگنده نسل پنجم داريم كه بيشتر شبيه کابين «سوخو 35» خواهد بود.
ولي اين نکته کاملا مشخص است که صفحه ديسپلي ها و شيشه جلوي سرپوش خلبان حاوي اطلاعات بيشتري خواهند بود. اعداد و عقربه ها از بين مي روند و همه آنها به حالت تصويري در مي آيند. مثل اتومبيلهاي گران قيمت.
دستگاه محاسباتي «سوخو 35» از 150 آنتن و فرستنده مختلف مستقر در سراسر بدنه آن اطلاعات کسب مي کند. هواپيماي شكاري نسل پنجم داراي اين گونه باصطلاح «اعضاي حسي» بمراتب بيشتري خواهد بود. به صراحت مي توان گفت که هواپيماي جديد موقعيت اطراف خود را با «پوست» خود حس خواهد کرد. در ضمن امروزه هدف ما ارتقاء توان بلقوه هوشمندي کامپيوترها مي باشد.
خصوصيات فني و تاکتيکي «سوخو-27 اس. کا. ام.»
زمان بکارگيري در نيروي هوايي: سال 1998. سرعت حداکثر (کيلومتر در ساعت): در ارتفاعات نزديک زمين-1400، در ارتفاعات بالاتر-2430. حد اکثر ارتفاع: 18000 متر. مسافت پرواز: 3680 کيلومتر. تعداد خدمه: يک نفر. تسليحات: توپ خودکار 30 ميليمتري «گ.ش-301» (1500 شليک در دقيقه، 150 گلوله). بارگيري حداکثر جنگي: 8000 کيلوگرم. بر روي 10 گره مي توان موشکهاي «هوا به هوا»، «هوا به زمين» و همچنين انواع بمبهاي قابل کنترل و غير قابل کنترل نسب کرد.
نيروي هوايي روسيه در اوآخر سال 2003 پنج فروند جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام» SU-37 SKM (مدرنيزه شده) جديد در يافت کرد. امسال نيز نيروي هوايي روسيه 20 فرود از اين نوع هواپيما را دريافت خواهد کرد. به گفته نظاميان و طراحان، بهره برداري از اين هواپيماها گام اولي در راستاي تجهيز نيروي هوايي روسيه به هواپيماي شكاري نسل پنجم خواهد بود.
مدل جديد اما نه براي خلبانان تازه کار
ايگور ديومين طراح ارشد دفتر طراحي- تجربي «سوخو» در گفتگو با روزنامه «ايزوستيا» گفت: «ما اين هواپيما را براي خلبانان جديد نساختيم. اين جنگنده براي آنهاي است که امروزه جزو کادر پرواز مي باشند. به همين دليل عليرغم اينکه جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام» يک هواپيماي جديد است اما بهره برداري آن براي خلبانان با تجربه آسان است».
اصلي ترين وجه تمايز بين جنگنده شكاري « سوخو-27 اس. کا. ام» و ساير هواپيماهاي «سوخو» موجود در ارتش، اين است که جنگنده جديد به آساني هواپيماهاي سابق با استفاده از تمام مهمات، اعم از کنترل شونده و غير قابل کنترل، و همچنين موشکهاي هوايي مختلف موجود در نيروي هوايي قادر به فعاليت هم در برابر اهداف هوايي و هم در برابر اهداف زميني است. اين جنگنده شكاري نه تنها قادر است در تمام اوقاد روز فعاليت کند بلکه شرايط آب و هوا نيز تاثيري در کار آن ندارد.
ديومين مي افزايد: «از ويژگيهاي دستگاههاي راداري و ناو بري اين جنگنده اين است که همه عمليات مربوط به پرتاب بمب بدون دخالت خلبان و بصورت خودکار انجام مي گيرد. خلبان فقط کافيست در موقعيت مناسب دکمه «پرتاب» را فشار دهد. يکي از نوآوريهاي ديگر اين جنگنده شكاري آن است که ايستگاه راداري آن علاوه بر اهداف هوايي قادر به شناسايي اهداف زميني متحرک هم مي باشد».
خلبانها مي گفتند به چي نياز دارند
ظاهر «سوخو-27 اس. کا. ام» فرقي با ساير مدلهاي اين هواپيما ندارد. اما در داخل کابين آن تغييراتي بوجود آمده است. در کنار ساير نمايشگرهاي عقربه اي سه نمايشگر از نوع کريستال مايع (ديسپلي) تعبيه شده است که تمام اطلاعات مربوط به پرواز و تواناييهاي جنگي هواپيما را نشان مي دهند. بگفته طراحان، اين کار براي اين امر انجام گرفته است که خلبان بتدريج عادت کند که براي کنترل وضعيت، علاوه بر استفاده از نمايشگرهاي عقربه اي از اطلاعاتي که روي ديسپلي ها ظاهر مي شود کمک بگيرد. راحتي، از مشخصه هاي اصلي اين نمايشگارها مي باشد چرا که تمام اطلاعات همزمان و يکجا ظاهر مي شود.
ديومين مي گويد: «بر اساس ارزيابي ما، يک يا دو ماه پرواز با جنگنده شكاري جديد اين امکان را به خلبانان با تجربه مي دهد که به نمايشگرهاي جديد عادت کنند و از نمايشگرهاي عقربه اي بعنوان ابزار رزرو استفاده نمايند. اين اطلاعات در مدت همکاري با متخصصين موسسه پزشکي فضايي وزارت دفاع بدست آمده اند».
گيوي جانجگاوا رئيس مرکز علمي-توليدي «تخنوکومپلکس» که از 16 شرکتي که طراحي و ساخت دستگاههاي «سوخو-27 اس. کا. ام» را بر عهده دارند، تشکيل مي شود مي گويد که «براي دست يابي به اين نتايج، از ده نفر خلبان آزمايشي مجرب کمک گرفتيم. از خلبانان خواستيم که ليستي حاوي تمام مشخصاتي که آنها مي خواهند بر روي اين ديسپلي ها مشاهده کنند، تهيه نمايند. سپس بر اساس درخواستهاي آنها توانستيم برنامه مربوط به اين نمايشگرها را طراحي کنيم».
اما بگفته خود جانجگاوا خلبانان آزمايشي که در کار خود زبده هستند و خلبانان کادر پرواز تحت قوانين و شرايط متفاوتي فعاليت مي کنند. بنابراين براي مطابقت بيشتر تجهيزات هواپيما و کابين آن با تواناييهاي خلبانان کادر پرواز، اولين جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» به خلبانان مرکز هوايي ليپتسک خواهد رسيد چرا که آنها در نيروي هوايي از بهترينها هستند. امروزه آنها در حال اجراي وظايف خود در پايگاه هوايي «کانت» در خاک قرقيزستان مي باشند. اين خلبانان بايد مرحله نهايي را که مانع از جايگزيني گسترده هواپيماهاي جديد بجاي قديمي است، تکميل کنند. در حقيقت آنها بايد گفته هاي اسناد و مدارک مربوط به قابليت استفاده از اين نوع هواپيماهاي شكاري در شرايط اقليمي و آب و هوايي متفاوت را اثبات کنند و جزوه هاي مربوط به چگونگي بهره برداري از اين جنگنده ها و تسليحات آن را تهيه کنند. آنها وقت کمي براي اين کار دارند. چرا که روند جايگزيني گسترده هواپيماهاي شكاري قديمي بواسته جنگندهاي شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» در نيمه دوم سال 2004 شروع خواهد شد.
اما جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» مدل انتقالي به جنگنده نسل پنجم نيست. بلکه نوعي هواپيماي «آزمايشي-تجربي» است که بمنظور آماده سازي کادر پرواز براي استفاده از فن آوري بمراتب پيچيده تري، ساخته شده است. در سال جاري در دفتر طراحي-تجربي «سوخو» فعاليتهاي طراحي-تجربي براي ساخت هواپيماي کاملا جديد، جنگنده شكاري «سوخو-35» شروع خواهند شد. اين هواپيما در حقيقت پلي بصوي جنگنده نسل پنجم خواهد بود. در دفتر طراحي «سوخو» اين هواپيما را از نسل ++4 مي دانند ولي در مرکز «تخنوکومپلکس» مي گويند که آن از نسل –5 است.
«سوخو-35» فاقد نمايشگرهاي عقربه اي خواهد بود. کابين آن بجاي سه ديسپلي مجهز به دو ديسپلي بزرگ خواهد بود. براي بهره برداري از اطلاعات بيشتر صفحه هر يک از آنها مي تواند همانند تلويزيون هاي جديد به چند صفحه نمايشي تقسيم شود. علاوه بر آن مهمترين اطلاعات جنگي و هدايتي بر روي شيشه جلويي سرپوش خلبان ظاهر خواهد شد. بنابراين خلبان ديگر مجبور به مشاهده مداوم نمايشگرهاي موجود در کابين نخواهد بود و مي تواند سرش را بچرخاند و بصورت بصري وضعيت اطراف خود را ارزيابي کند.
جانجگاوا مي گويد «اين مشکلي است که بيشتر به مسائل فيزيکي و رواني فرد بر مي گردد و ربطي به مسائل فني ندارد. سرپوش بايد بر سر خلبان سفت باشد. چطور مي شود اين کار را کرد؟ آيا اين سرپوشها بايد با قالب صورت خلبانان مطابقت داشته باشد يا از طريق وسائل چسبناک بصورت او بچسبد؟ ولي اين كار نشدني است چرا که در مناطق گرمسير استفاده از آن غير ممکن خواهد بود (سرپوشها مجهز به تهويه نيستند) خلبان مي تواند ديوانه شود...»
آمريکاييها نيز امروزه با مشکلات مشابهي مواجه هستند. ولي مشکل سفتي سرپوش را آنجا به نوع ديگري حل مي کنند و خلبان عينک مخصوصي را که اطلاعات بر روي آن ثبت مي شوند به چشم مي زند. اما باز هم آمريکاييها با مشکل جديتري مواجه شده اند. انسان نمي تواند همزمان هم به عينک مخصوصش نگاه کند و هم اطراف خود را زير نظر داشته باشد. در اين مواقع خلبان بطور ناخودآگاه يک چشمش را مي بندد.
علاوه بر تغيير ظاهر کابين، «سوخو-35» براي ايستگاههاي رادراي کمتر قابل شناسايي خواهد بود. اين امر با بکار بردن پوشش جديدي که قادر به جذب تشعشعات راداري باشد امکان پذير مي شود. در حقيقت هواپيماي جديد با رنگهاي مخصوص و جديدي رنگ خواهد شد. مسلما موتورها و کامپيوترهاي موجود در هواپيما نيز دستخوش تغييرات کلي خواهد شد.
کجا پرواز مي کني؟
موتورهاي «سوخو 35» نسبت به مدلهاي پيشين از قدرت بيشتري برخوردار خواهند بود. اين امر سرعت و قدرت منور هواپيما را افزايش خواهد داد. دستگاههاي محرك هدايتي موتور از نوع هيدروديناميک بوسيله دستگاههاي الکتريکي جايگزين خواهند شد. به گفته طراحان اين امر نه تنها موجب صرفه جويي در جا و کاهش وزن خواهد شد بلکه امکان تعبيه کنترل موازي در سيستمهاي هدايتي هواپيما را فراهم مي کند.
در عمل اين مسئله باعث کمرنگ شدن نقش خلبان خواهد شد. به عبارت ديگر کامپيوتر تصميم خواهد گرفت که هواپيما با چه سرعت و رژيم کاري به هدف حمله کند و زمان استفاده خلبان از تسليحات را تعيين خواهد کرد. بدين ترتيب انسان مرتكب اشتباه نخواهد شد. در صورت اشتباه خلبان کامپيوتر دستور وي را اجرا نخواهد کرد و به او مي گويد که اشکال کارش در کجاست.
- اگر هواپيما همه کار را بصورت خودکار انجام مي دهد خلبان به چه درد مي خورد؟
ديومين با خنده به اين سئوال پاسخ مي دهد: «اين فقط گامي است بسمت نسل پنجم هواپيماها؟ مطمئنا در هواپيماي نسل ششم خلباني در کار نخواهد بود...
جانجگاوا گفته همتاي خود را اينگونه تصحيح مي کند: «مسئله به اين سادگي نيست. اين در حقيقت تناسب ارتباط بين انسان و کامپيوتر است. اتفاقي که يک بار پيش آمد اين بود که طي اولين آزمايشات كامپيوتر جنگنده شكاري با تجهيزات فوق العده هوشمند چنين نتيجه گرفت که زاويه هواپيما بگونه اي است که مي تواند منجر به فاجعه گردد و بطور خود کار خلبان را به بيرون پرت کرد. پس از گذشت يک ثانيه منور تمام شد و هواپيما به حالت عادي برگشت اما پس از چند ثانيه پرواز سقوط کرد»...
وي مي افزايد: «حتي با وجود تجهيزات هوشمند بايد به انسان اجازه داد که در شرايط جنگي که دستگاههاي هواپيما و تسليحات آن قادر به اجراي عمليات نباشند خود تصميم بگيرد. بطوري که حتي به قيمت جان خود هدف تعيين شده را محقق سازد. تصميمات مربوط به استفاده از تسليحات و مسئوليت آن فقط بعهده انسان است».
اتفاقا متخصصين آمريکايي نيز با اين مشکل روبرو هستند. مدتها است که اين بحث در آمريکا وجود دارد که آيا مي توان هدايت تسليحات را به عهده کامپيوتر گذاشت و يا حرف آخر را بايد انسان بزند. انسان جايزالخطا است. کامپيوتر دقيقتر عمل مي کند اما به هر حال اشتباه هم مي کند...
جانجگاوا تصريح مي کند که «اين بحث ها براي ما نيست. نظام حقوقي ما مشکلاتش بيشتر از اينها است».
هواپيماهاي جديد تا سال 2007 در نيروي هوايي بکار گرفته خواهند شد. فقط وجود سفارش دفاعي دولتي در سال جاري اطمينان بخش اين مسئله نيست بلکه استراتژي دفتر طراحي-تجربي «سوخو» مبني بر جايگزيني هواپيماهاي قديمي نيروي هوايي بوسيله فن آوريهاي جديد نيز اين اطمينان را حاصل مي کند. هزينه هاي مربوط به ارتقاء هواپيماي معمولي «سوخو» تا سطح جنگنده شكاري «سوخو-27 اس. کا. ام.» پنج تا هفت درصد از قيمت خريد هواپيماي نو مي باشد. اما تواناييهاي جنگي اين هواپيماها نه تنها کمتر از مدلهاي آمريکايي نيست بلکه کمتر از هواپيماهاي شكاري صادراتي «سوخو-30 ام.کا» (SU-30MK) هم نيست. هنوز صحبت بر سر قيمت «سوخو-35» براي نيروي هوايي ملي مطرح نيست چرا که فعاليتهاي مربوط به اجراي اين طرح تازه شروع شده است.
آزمايشگاه پرنده
در اوايل سال 2003 شرکت «سوخو» برنده مناقصه ساخت جنگنده شكاري نسل پنجم شد. زمان اولين پرواز سال 2006 مي باشد. اما هواپيماي «سوخو 47» يا بعبارت ديگر «برکوت» که الگوي جنگنده هاي شكاري جديد محسوب مي شد و داراي بالهاي با جهت مخالف بود هواپيماي نسل پنجم نيست. در دفتر طراحي و تجربي «سوخو» معتقدند که اين هواپيما بيشتر يک آزمايشگاه پرنده است که بر مبناي آن فن آوريها و مواد جديد مورد آزمايش قرار مي گيرند.
ولي نهايتا جنگنده نسل پنجم چه شکلي خواهد بود؟ ظاهر آن هنوز در حال شکل گيري است (طبق اطلاعات موجود در دفتر طراحي-تجربي «سوخو»، 5 نمونه وجود دارد که در حال گذارندن مراحل آزمايشي خود از لحاظ قابليت آئروديناميکي مي باشند). مشکل اينجاست که طراحان و نظاميان هنوز بر سر نوع جنگنده جديد بحث مي کنند. آيا اين هواپيما چه مشخصه هاي بايد داشته باشد؟ آيا بايد شبيه هواپيماي نامرئي اما در عين حال داراي قابليت منور کم «اف 117» که قادر باشد به مقصد برسد و پس از شليک تمام موشکها و بمبهاي خود به پايگاه برگردد؟ آيا بايد يک جنگنده نامرئي باشد که نتنها قادر به بمباران دقيق بوده بلکه بتواند در جنگهاي نزديک و رودرو فعاليت کند.
از سوي ديگر طراحان مي گويند که در مرحله اول بايد مشکلات موجود بويژه در زمينه فني را حل نمود. براي مثال ميدان حرارتي هواپيما را بايد کاهش داد. بايد بر روي دريچه هاي هوايي و موتور سرپوشهاي نسب شود که در صورت شناسايي هواپيما از طريق رادراهاي دشمن و يا اگر به سمت آن موشکي با كلاهك حرارتي شليک شود اين سرپوشها بسته شود. يا اين مشکل را بايد از طريق پراکندن هوا حل نمود.
هواپيماي داراي اجزاي حسي
جانجگاوا مي گويد اين يک هواپيماي هدايت شونده خواهد بود. امروزه ما فقط تصوراتي در زمينه ظاهر کابين جنگنده نسل پنجم داريم كه بيشتر شبيه کابين «سوخو 35» خواهد بود.
ولي اين نکته کاملا مشخص است که صفحه ديسپلي ها و شيشه جلوي سرپوش خلبان حاوي اطلاعات بيشتري خواهند بود. اعداد و عقربه ها از بين مي روند و همه آنها به حالت تصويري در مي آيند. مثل اتومبيلهاي گران قيمت.
دستگاه محاسباتي «سوخو 35» از 150 آنتن و فرستنده مختلف مستقر در سراسر بدنه آن اطلاعات کسب مي کند. هواپيماي شكاري نسل پنجم داراي اين گونه باصطلاح «اعضاي حسي» بمراتب بيشتري خواهد بود. به صراحت مي توان گفت که هواپيماي جديد موقعيت اطراف خود را با «پوست» خود حس خواهد کرد. در ضمن امروزه هدف ما ارتقاء توان بلقوه هوشمندي کامپيوترها مي باشد.
خصوصيات فني و تاکتيکي «سوخو-27 اس. کا. ام.»
زمان بکارگيري در نيروي هوايي: سال 1998. سرعت حداکثر (کيلومتر در ساعت): در ارتفاعات نزديک زمين-1400، در ارتفاعات بالاتر-2430. حد اکثر ارتفاع: 18000 متر. مسافت پرواز: 3680 کيلومتر. تعداد خدمه: يک نفر. تسليحات: توپ خودکار 30 ميليمتري «گ.ش-301» (1500 شليک در دقيقه، 150 گلوله). بارگيري حداکثر جنگي: 8000 کيلوگرم. بر روي 10 گره مي توان موشکهاي «هوا به هوا»، «هوا به زمين» و همچنين انواع بمبهاي قابل کنترل و غير قابل کنترل نسب کرد.