توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : مختصری از تاریخچه علم آمار
shirin71
08-04-2011, 10:32 PM
واژه آمار از كلمه لاتين Status سرچشمه گرفته است كه به معناي حالت, وضع يا موقعيت مي باشد.از اين واژه به عنوان ريشه واژه هاي Stato (دولت)، Statista (دولت شناسي يا كسي كه اطلاعات راجع به دولت دارد)، Statistica (آمار)، كه مجموعه معين راجع به دولت مي باشد، به وجود آماده است.
علم آمار همانند هر علم ديگر، در نتيجه نيازهاي بشر بوجود آمده است و تاريخي غني دارد بطوريكه از دورانهاي گذشته تا كنون رشد و تكامل آن ادامه يافته آست.
سرشماريهاي بسيار ابتدايي كه به هيچ رو با آمار دموگرافي و سرشماريهاي امروزي قياس شدني نيست، بناي آمار كنوني را پي ريزي كرده و آغاز نموده است.
با ظهور سرمايه داري و گسترش تجارت، آمار در مقابل مسائل مركب تر و پيچيده تري قرار مي گيرد و حجم اطلاعات جمع آوري شده افزايش مي يابد و در نتيجه كارهاي آماري نيز توسعه مي يابد. بطوريكه از نظر ماهيت عميق تر، از نظر موضوع مورد مطالعه وسيع تر و از نظر وسائلي كه به كار گرفته مي شود كاملتر ميگردد.
در تحقيق هاي علمي بيش از همه اين فكر كه آمار در قرن هفدهم به خود شكل يك علم مي گيرد طرفدار پيدا كرده است. در اواسط قرن هفدهم در انگلستان يك جريان علمي پديد امد كه نام” حساب سياسي“ به خود گرفت. اين جريان علمي را ويليام پتي و جان گرانت آغاز كردند و بعد از آنها بنام كتب ” حسابدانهاي سياسي “ ناميده شد. اين دانشمندان در برسي هاي خود از مشخص كننده هاي آمار همچون كميت هاي نسبي و متوسط استفاده مي كردند. همزمان با ظهور اين مكتب، در آلمان مكتب ” آمار توصيفي “ يا ”دولت شناسي“ توسعه يافت. ظهور اين علم به سالهاي 1660 مربوط ميگردد. دانشمندان اين مكتب سعي وافر داشتند كه به طور همه جانبه اي با استفاده از اعداد، دولتها و كشورها را تشريح و تفسير كنند. بين داشمندان دولت شناس، بيش از همه ” آخن وال“ استاد دروس حقوق بين الملل و آمار در دانشگاه گوتينگن جلب نظر ميكند. بعضي از آمار دانان آخن وال را پدر آمار مي دانند. البته از بنيانگذاران علم آمار، قبل از ديگران مي توان از ” كتله“ نام برد.
shirin71
08-04-2011, 10:32 PM
معاني كه مي توان از آمار برداشت كرد
از واژه آمار 3معني مي توان برداشت کرد :
الف- اطلاعات عددي :مجموعه اعدادي که به روش خاصي از جامعه تحت مطالعه، جمع آوري وبه صورت جدول ونمودار باشاخه هاي عددي ارائه مي شود .
ب – تئوري اعداد : منظور اصول وقواعدرياضي و احتمالي براي ساختن فرمولها ومحاسبه پارامترهاست .
ج – روشهاي آماري : روشهايي که در جمع آوري،تنظيم وتجزيه وتحليل وتفسير اطلاعات عددي مورد استفاده قرار مي گيرد .
آمار تعريف واحدو روشني ندارد زيراهر شاخه اي از علوم، آنرا وابسته به خودمي داند . اما اکثر آمار شناسان عبارت زير را در تعريف آمار باز گو مي کنند :
آمار علمي است که پيرامون جمع آوري وتنظيم وتحليل وتفسير اطلاعات عددي سخن مي گويد .
آمار امروزه يک تكنولوژي(فناوري) از روشهاي علمي است زيرا ابزار وتکنيک لازم را براي محققين آماده مي کند . هر تحقيق بر پايه سه مرحله بنا مي شود :
1- آماده سازي زمينه تحقيق وطرح آزمايش
2- اجراي طرح تحقيق و مشاهده نتايج و تحليل مشاهدات وکشف اطلاعاتي تازه نسبت به موضوع يا فرضيات تحقيق
3- ساختن قانوني جديد وتوصيف آن وکاربرد آن در آزمايشهاي ديگر
آمار توصيفي، تحليل وتوصيف نمونه ونتايج حاصل از آن است وآمار استنباطي، تعميم نتايج اين نمونه به کل جامعه تحت مطالعه .
هيچ كس نمي داند كه ايده ي احتمال در چه زمان و در كجا براي اولين بار بروز پيدا كرد ولي شواهدي كه بشرهاي اوليه را به توليد كردن فرآيند هاي تصادفي مربوط مي كند فراوانند، به طور مثال باستان شناساني كه به حفاري مشغول بودند با مقادير بسياري از astragali برخورد كردند:
ساخته اي از استخوان پاشنه ي پاي گوسفند كه داراي 6 وجه است و معمولا" هر وجه با شماره يا حكاكي مشخص شده است و به عقيده ي باستان شناسان مصرفشان در مراسم مصرفي وبازي هاي شرطي بوده است به طور مثال در آسياي صغير 5 تا را با هم انداخته و هر تركيب ممكن از 5 تا معرف يك خدا بوده مثلا" (13344) معرف زئوس بوده و نشان دهنده ي شجاعت .
در طول زمان اين وسيله به تاس كه رايج ترين راه توليد فرآيندهاي تصادفي است تبديل شده است . تاسي سفالي متعلق به دو هزار سال قبل از ميلاد مسيح در مصر كشف شده است . قمار به وسيله ي تاس در بين رومي ها و يوناني ها و مسيحيان اوليه رايج بوده ولي اولين شواهد استفاده از ورق (كارت) به قرن چهاردهم باز مي گردد . به نظر عجيب مي رسد كه با قريب به دو هزار سال استفاده از تاس هيچ كس ساده ترين رابطه هاي احتمال را ننوشته است تا قرن شانزدهم
shirin71
08-04-2011, 10:32 PM
تاريخي كه اغلب تاريخشناسان به شروع احتمال نسبت مي دهند سال 1654 است . هنگامي كه قماربازي حرفه اي به نام Chevalier de Mere سوال هايي را از رياضيدانان برجسته از جمله پاسكال پرسيد .
از معروفترين سوالاتي كه او مطرح كرد مساله ي نقاط است :
دو نفر ، آ و ب ، قبول مي كنند كه بازي منصفانه اي را تا زماني كه يكي از آن ها شش بار ببرد بازي كنند . اون ها هر دو مقدار مساوي پول شرط بندي مي كنند و قرار است كه برنده همه ي پول را بردارد ولي فرض كنيد كه بنا به دليلي بازي در جايي كه آ پنج دست و ب سه دست برده است قطع مي شود . حالا پول بايد به چه نسبتي تقسيم شود ؟
( جواب درست اين است كه ب بايد يك هشتم بردارد و آ هفت هشتم )
پاسكال كه توجهش به سوال جلب شده بود ، به تبادل ايده با فرما پرداخت ، فرما هم با علاقه جواب داد و نه تنها جواب اين سوال بلكه اصول ابتدايي احتمال در مكاتبات آن ها شكل گرفت .
روشي كه آن ها بسط دادن اكنون روش كلاسيك براي محاسبه ي احتمال ناميده مي شود و بيان مي كند كه :
فرض كنيد يك بازي n خروجي مساوي دارد كه از آن ها m تا به برد ختم مي شوند . احتمال برد برابر m/n است .
پاسكال و فرما براي تاييد اين روش ، همچنين روش زير را كه به روش تكرار معروف است معرفي كردند : اگر يك بازي به تعداد زياد تحت شرايط يكسان تكرار شود ، احتمال برد تقريبا" برابر نسبت بردها به تكرارهاست .
در همين زمان اين موضوع گسترش پيدا كرد و ديگران را هم به خود مشغول كرد كه از معروفترين آنان رياضي دان آلماني Christiqn Huygens است كه در سال 1657 كتاب " محاسبات در بازي هاي شانسي" را انتشار داد كه نه تنها اولين انتشار در زمينه ي احتمال بود بلكه بسيار فراگيرتر ازهر كاري بود پاسكال و فرما انجام داده بودند . به مدت 50 سال اين كتاب ، مرجع نوشتاري در نظريه ي احتمال بود.
در سال 1713كتابي از جيمز برنولي با نام Artis Conjectandi منتشر شد كه درباره ي مسائلي بحث مي كرد كه نياز به احتمال داشتند . برنولي سال هاي مديد روي اين كتاب كار كرده بود ولي در نهايت موفق به تكميل آن نشد ، در سال 1705 مرد و كتاب پس از مرگش منتشر شد . او براي حل يكي از مسائل راهي را پيشنهاد مي كند كه امروزه قانون اعداد بزرگ ناميده مي شود . او همچنين نشان داد دو روشي كه توسط پاسكال و فرما ارائه شده بود ، كلاسيك و تكرار ، سازگار هستند .
آبراهام دوموآر در سال 1718 كتاب Doctrine Of Chances را انتشار داد ، كتابي كه ابزارهاي بسياري براي استفاده از روش كلاسيك ارائه داد و اين روش را بسيار كارآمدتر كرد . از جمله فرمول هايي براي محاسبه ي مجموع دو جمله اي ها و مقدار احتمال هنگامي كه تعداد آزمايش ها زياد است . او همچنين استقلال در احتمال را تعريف و قضيه ي حد مركزي را مطرح مي كند . اولين حضور توزيع نرمال هم براي تقريب زدن توزيع دو جمله اي در اين كتاب بوده است هرچند سال ها طول مي كشد تا اهميت اين توزيع و ماهيت آن توسط گاوس و لاپلاس مطرح شود .
اتفاق ديگري كه در قرن هجدهم مي افتد جابجايي كاربرد احتمال از بازيهاي شانسي به علوم است كه بيشتر از همه در رياضي و بيولوژي ديده مي شد
shirin71
08-04-2011, 10:32 PM
پير-سيمون لاپلاس يك نظريه ي رياضي براي احتمال با تاكيد بر كاربردهاي علمي در كتابي با نام Théorie analytique des probabilités كه در سال 1812 منتشر شد معرفي مي كند .
پس از انتشار اين كتاب ، در پيشرفت رباضي احتمال ركودي به وجود آمد تا سال 1850 كه رياضيدانان دريافتند كه روش كلاسيك براي استفاده ي عمومي بسيار غيرطبيعي است و سعي در باز تعريف احتمال بر مبني روش تكرار كردهد كه اين تلاش ها پذيرفته نشدند و ركود ادامه پيدا كرد .
آندره كولوموگروف در سال 1933 در رساله اي با نام
Grundbegriffe der Wahrscheinlichkeitsrechnung
(Foundations of the Calculus of Probabilities)
اولين حركت محكم در زمينه ي احتمال را انجام داد و احتمال را با اصولي اساسي بنا كرد . همان اصولي كه امروزه به عنوان اولين درس احتمال آموزش داده مي شود.
shirin71
08-04-2011, 10:32 PM
وقتي كه دانش‌آموزان دبيرستاني در حال سر و كله زدن با محاسبات ديفرانسيل و انتگرال هستند، زماني‌كه مهندسان، ميزان تحمل بار ساختمان‌هاي خود را حساب مي‌كنند يا موقعي كه قماربازان قهار سيستم بازي خود را براي برد حتمي خويش در نظر مي‌گيرند، همه و همه، از يك ابزار محاسبه‌يي استفاده مي‌كنند كه يك رياضيدان سويسي به نام ياكوب برنولي آن را با ياري برادرش يوهان، كشف يا به عبارتي تكميل كرد. در سالگرد درگذشت ياكوب برنولي، )1705 ميلادي( بخشي از زندگي اين دانشمند نابغه را مي‌آوريم.
ياكوب برنولي كه در ششم ژانويه سال 1654 ميلادي، در شهر بال كشور سويس به دنيا آمد و امروز دقيقا 300 سال از تاريخ فوت او مي‌گذرد، ابتدا به تحصيل در رشته‌هاي الهيات و فلسفه پرداخت. اما علاقه واقعي او به علوم رياضيات و نجوم بود. ياكوب، سراسر اين علوم را بيشتر به تلاش خود ياد گرفت. او در عين حال برادر جوانترش يوهان كه 12 سال از او كوچكتر بود را نيز، با اسرار اين درك علمي آشنا ساخت. برنولي پس از پايان دوره تحصيلي خود در رشته الهيات، به عنوان معلم سرخانه در ژنو آغاز به كار كرد. او طي اين دوره، گذارش به كشورهاي فرانسه، هلند و انگليس افتاد و در همه جا در تلاش تماس با سران و دانشمندان علوم طبيعي بود. او از جمله موفق به ديدار شاگرد رنه دكارت فيلسوف فرانسوي، يعني پژوهشگر انگليسي روبرت بويل شد، كه در زمينه خواص گازها به مطالعه مشغول بود. برنولي، پس از بازگشتش به سويس از سال 1683 در دانشكده بال به تدريس علم مكانيك پرداخت. 4 سال پس از آن، او در همين دانشگاه پروفسور رشته رياضيات شد.
از طريق مطالعه نشريه تخصصي كه در شهر لايپزيگ چاپ مي‌شد، براي نخستن بار توجه برادران برنولي، به طرح‌هاي رياضيدان آلماني «گوتفريد ويلهم لاينبيتز» درباره محاسبات ديفرانسيل و انتگرال جلب شد. اين دو برادر مطالعات خود را در اين زمينه تشديد كردند، تا اين تئوري جديد را درك كنند و آنها با سيستماتيزه و تكميل كردن آن، اين روش محاسبه را قابل تدريس و قابل فهم نمودند. لايبنيتز در نامه‌نگاري‌هاي خود با آنها، بارها از اين زحمات برادران برنولي، قدرداني كرده است. اما در ادامه راه روابط بين دو برادر رو به وخامت گذاشت.
يوهان، براي رسيدن به سمت پروفسور رياضيات دانشگاه بال، با برادرش به رقابت پرداخت و ياكوب برادر جوانتر خود را به سطحي بودن متهم ساخت. اطرافيان آنها، شاهد بودند كه اين مناقشات اغلب لحني نفرت‌انگيز به خود مي‌گرفت. پس از درگذشت ياكوب برنولي، در سال 1713 ميلادي اؤري از او انتشار يافت با عنوان علم محاسبه احتمالات كه حاصل تلاش‌هاي او در آخرين سال حياتش بود و به توضيح حساب احتمالات مي‌پرداخت. در اين اؤر، برنولي براي نخستين بار در تاريخ علم رياضيات، قانون اعداد بزرگ را مطرح مي‌سازد، كه اساس محاسبات آمار و ارقام است. اين امر براي كساني كه تاس بازي مي‌كنند بدين معناست كه هر چه شمار تاس‌هاي ريخته شده بيشتر باشد، به همان نسبت نيز، احتمال آن افزونتر مي‌شود كه عدد 6 ريخته شود. اما احتمال آمدن اعداد ديگر نيز، به همين ميزان افزايش مي‌يابد. برنولي با جابه‌جايي و تغيير و تحولي كه در محاسبات خود انجام داد ابزاري به وجود آورد كه اگرچه قادر نيست به پيشگويي تك تك رفتارهاي انساني بپردازد، اما در محاسبات كلي اين امكان را به دست مي‌دهد كه، وقوع منطقي اتفاقات قابل تخمين باشد. برنولي به كساني كه در اين دنيا در كنار ميزهاي قمار با ورق يا
رولت، بنده سيستم بازي خود هستند، اندرز روشني مي‌دهد بر اين مبنا كه اين كاملا مسلم است كه يك فرمول رياضي نمي‌تواند قادر باشد، براي ما آينده را مشخا كند و كساني كه به چنين امري معتقدند، در گذشته به جادوگري اعتقاد داشتند.
shirin71
08-04-2011, 10:33 PM
بسياري بر اين باورند كه يكي از بارزترين ويژگي‌هاي تمدن‌هاي باستاني، توانايي آنها در توليد آمار و كاربرد مؤثر اطلاعات حاصل از آنهاست.
به عنوان مثال در بين‌النهرين4500سال پيش از ميلاد، تمدن‌هايي شكل گرفتند كه از جمله نكات قابل توجه اين تمدن‌ها اين است كه در آنها سوابق فعاليت‌ها و امور بر لوحه‌هاي گلي با شكل‌ها و اندازه‌هاي مختلف به نحو پيشرفته‌اي ثبت و نگهداري مي‌شد.
اين روش بايگاني دادهها، آمارها و اطلاعات بسياري در مورد دريافتي‌ها، هزينه‌ها، موجودي‌ها و غيره به دست مي‌داد.
در ايران باستان به خصوص در زمان هخامنشيان، شمار سربازان ارتش به وسيله پيكان‌هاي هر يك از افراد نگاه داشته مي‌شد. مخصوصا به هنگام جنگ، سربازاني كه براي نبرد اعزام مي‌شدند، هريك پيكاني را در سبدهاي مشخصي قرار مي‌دادند.
اين سبدها بايگاني مي‌شد و در پايان، هر يك از سربازان از جنگ بازگشته، تيري ازدرون سبدها برمي‌داشت. به اين ترتيب تعداد دقيق كاهش نيروي ارتش مشخص شده و بر اساس آن برنامه‌ريزي‌هاي مختلفي صورت مي‌گرفت.
بيش از500 سال پيش، سرخپوستان اينكايي آمريكاي جنوبي، سيستم‌هاي نسبتا جامعي به وجود آوردند كه از پايگاه‌هاي اطلاعاتي و مدل‌هاي پردازش دادهها برخوردار بود و از هزاران رشته نخ گره‌خورده به نام كويپوس(Quipus) تشكيل مي‌شد.
اين كويپوس‌ها جمعيت يك روستا، عوارضي كه به آن تعلق مي‌گرفت، مقدار غله هر انبار، معاملات تجاري، سوابق جنگي و ساير وقايع تاريخي را نشان مي‌دادند. اينكاها با آراستن گره‌ها و رنگ‌هاي گوناگون در نظم‌هاي مختلف، تركيبي از فرمول‌هاي ياري‌دهنده حافظه و ارقام و اطلاعات توصيفي به وجود مي‌آوردند.
در اواسط قرن هجدهم ميلادي، نياز به دادهها و آمارهاي حاصل از آنها فزوني يافت. انقلاب صنعتي، لوازم اساسي توليد را از خانه به كارخانه انتقال داد. پيدايش توليدكنندگان بزرگ به ايجاد صنايع خدماتي به منظور فروش و حمل و نقل فرآورده‌هاي كارخانه‌ها منجر شد. افزايش اندازه و پيچيدگي اين سازمان‌هاي توليدي موجب شد كسي نتواند بدون استمداد از آمار و ارقام و وسايل پردازش دادهها، مديريت اين سازمان‌ها را به عهده گيرد. در قرن بيست‌ويكم، نياز به اطلاعات گسترده‌اي كه در دسترس گروه‌هاي مختلف و متنوع‌تري از كاربران اين آمار و اطلاعات قرار گيرد، به مراتب بيشتر از گذشته است چرا كه سرمايه‌گذاران در شركت‌ها درباره وضع مالي شركت و دورنماي فعاليت‌هاي آتي آن به آمارهاي متنوعي نياز دارند. همچنين سازمان‌ها و ادارات دولتي براي وضع مقررات به گزارش‌هايي نياز دارند كه بيان‌كننده وضعيت موجود و عملكرد آنها و جامعه باشند و... .
در اينجا يادآوري تفاوت دادهها و اطلاعات براي خواننده گرامي، ضروري به نظر مي‌رسد. دادهها شامل اعداد و ارقام، تصاوير، متون، اسناد و اصوات است. داده‌هايي كه در قالبي مفيد و با معني شكل گرفته و در اختيار استفاده‌كنندگان قرار مي‌گيرند تا از آنها براي تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي استفاده شود نيز اطلاعات نام دارند. مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه توليد آمارهايي به صورت جداول و نمودارها، خود گونه‌اي از توليد اطلاعات است چرا كه دادهها را با روشهاي مختلف خلاصه مي‌سازد. اما اين نكته را نيز نبايد از نظر دور داشت كه اين مطلب، همه آمار نيست.
vBulletin v4.2.5, Copyright ©2000-2025, Jelsoft Enterprises Ltd.