M.A.H.S.A
07-28-2011, 05:15 PM
صنعت ساختمان و پروژههاي عمراني به گواهي آمار و ارقام، از لحاظ سرمايه و حجم نيروي انساني درگير، بزرگترين صنعت در كشور ميباشد. رشد سريع جمعيت و افزايش تقاضا، نياز به كاهش زمان تحويل پروژههاي عمراني و كاهش زمان برگشت سرماية سرمايهگذاران و عواملي از اين قبيل باعث شدهاند تا ضرورت ايجاد تحول در شيوههاي سنتي صنعت ساختمان روزبهروز بيشتر شود. روش "سازههاي پيشساخته سبك" كه يكي از تكنولوژيهاي نوپا در عرصه ساخت و سازهاي عمراني در كشور است موضوع مصاحبة شبكة تحليلگران تكنولوژي ايران با مهندس احمدي، معاونت اجرايي موسسة سازههاي پيشساختة سبك (SAP) است. در زير نكات مهم آن ملاحظه ميگردد: صنعت ساختمان در جهان در حدود صد تا صدوده سال قدمت دارد و شروع آن به زماني برميگردد كه اولين تيرهاي بتوني به صورت T شكل، توليد صنعتي شده و قطعات بتوني با اشكال مختلف در مقياس صنعتي توليد شد.
اگر تكنولوژي ساختمان را به معني وارد شدن صنعت در ساختمانسازي بگيريم، از حدود سال47 تكنولوژي ساختمان وارد ايران شد و اوج آن زماني بود كه ساختمانسازي به صورت شهركسازي در بعضي از شهرهاي بزرگ مثل اصفهان(مجتمع ذوب آهن)، اهواز، تبريز، تهران و برخي ديگر از شهرها شروع شد. اين صنعت بيشتر از كشورهاي اروپايي مانند آلمان، هلند، انگليس و فنلاند به ايران وارد شد.
تكنولوژي سازههاي پيش ساختة سبك
تنوع تكنولوژيهاي ساختمان بسيار زياد است و هر كدام ويژگيها و قاعدتاً محدوديتهاي خاص خود را دارند. سيستم سازههاي پيش ساخته سبك را حدود 34 سال پيش يك آمريكايي ابداع كرد. مرحلة صنعتي شدن آن 5 تا 6 سال به طول انجاميد. عمدهترين شركتهايي كه در دنيا اين تكنولوژي را به كار ميگيرند، شركت E.V.G اتريش و شركتهاي 3D Panel و RAM در آمريكا ميباشند. توجه زياد صنايع اروپايي به تكنولوژي سازههاي پيشساخته سبك به خاطر مشكلاتي بود كه در ساير تكنولوژيهاي پيشساخته وجود داشت. به طور مثال تكنولوژي Large Panel با وجود سرعت بالا و كارخانهاي بودن آن، با مشكل ضعف اتصالات روبروست و همچنين وزن سنگين ساختمان يك معضل جدي در اين تكنولوژي به شمار ميرود. حملونقل قطعات سنگين بتوني، اين فرآيندها را دشوار ميكند. در زلزلهاي كه چند سال پيش در تركيه اتفاق افتاد، ساختمانهاي زيادي كه در آنها از تكنولوژي Large Panel استفاده شده بود به دليل ضعف اتصالات تخريب شدند.
در تكنولوژي سازههاي پيشساختة سبك، اتصالات به صورت يكپارچه است (ديوار به ديوار، سقف به ديوار و ديوار به پي). بر خلاف روش Large Panel كه اتصالات به صورت كام و زبانه است، در روش سازههاي پيش ساخته سبك، اتصالات به صورت جوش نقطهاي است و به جاي اينكه ابتدا قطعات سنگين بتن در كارخانه ساخته شده و بعد به هم متصل شوند، ابتدا سازه به صورت شبكههاي ميلگردي كه بين آنها(بين دو شبكه ميلگرد) يك لايه فوم پلياستايرن قرار ميگيرد ساخته ميشود و پانلهاي سبك در محل احداث ساختمان به فنداسيون جوش داده ميشود و همچنين ديوارها و سقف به هم جوش داده ميشوند و ساختمان با پانلهاي سبك برپا ميشود. سپس در همان محل ديوارها و سقف و محل، اتصالات به صورت همزمان بتن پاشي ميشوند. بتن از طريق پمپ، با فشار هوا به پانلها پاشيده ميشود كه اصطلاحاً آن را "شات كريت" گويند.
اين روش باعث يكپارچگي در اتصالات شده، استحكام و پايداري ساختمان را در مقابل نيروهاي ديناميكي حاصل از زلزله يا طوفان افزايش ميدهد.
بنابراين دليل انتخاب روش سازههاي پيش ساخته سبك استفاده از امتيازات برتر آن نسبت به ساير تكنولوژيهاي پيش ساخته موجود است كه هنوز هم از اين مزايا برخوردار است.
البته همانند صنايع ديگر، در اين صنعت هم ممكن است نوآوريهايي در دنيا ديده شود. اما با توجه به شرايط اقليمي، فرهنگي و اجتماعي، روش سازههاي پيشساخته سبك، مناسبترين روش براي ايران تشخيص داده شده است. به طور مثال تكنولوژيهاي جديد قيمت مسكن را خيلي بالا ميبرند كه اين با نياز اغلب مردم ما به خانههاي ارزانقيمت سازگار نيست ولي روش سازههاي پيشساختة سبك قيمت را بالا نميبرد.
ويژگيهاي مهم روش سازههاي پيش ساخته سبك
الف) مقاومت در برابر زلزله
در مناطق زلزلهخيز مانند ايران، يكي از پارامترهاي مهم در ساختمانسازي كاهش وزن ساختمان است. چرا كه نيروهاي زلزله با وزن ساختمان نسبت مستقيم دارد. بنابراين تكنولوژي انتخاب شده بايد داراي جهتگيري كاهش وزن باشد. بر خلاف شيوة سازههاي پيشساخته سبك در ساير سيستمهاي پيشساخته ديگر، اتصالاتشان اكثراً به صورت مفصلي و لولايي است و داراي وزن سنگين هستند. تنها در اين روش است كه با 8 سانتيمتر بتن ميتوان نيروهاي ساختمان 4 طبقه را در طبقه همكف تحمل كرد. وزن نهايي ساختمان با اين روش، نسبت به روشهاي پيشساخته ديگر و همچنين ساختمانهاي بتني، 25 درصد كاهش مييابد؛ يعني در هنگام زلزله 25 درصد نيروي كمتر به ساختمان وارد ميشود. امروزه سبكسازي ساختمان يكي از شعارهاي اصلي در صنعت مسكن است.
ب) انعطافپذيري در توليد و امكان حفظ جلوههاي معماري اسلامي و ايراني
مسأله مهم ديگر در صنعت ساختمان حفظ ملاكهاي فرهنگي و جلوههاي معماري اسلامي و ايراني در طراحي و نماسازي ساختمانهاست. انحناهاي موجود در گنبدهاي مساجد، نقش و نگارهاي ايراني و اسليمي و ساير موارد از نشانههاي معماري اسلامي و ايراني است كه در روش سازههاي پيشساخته سبك ميتوان آنها را حفظ كرد. چرا كه ميتوان پانلهاي سبك مورد استفاده را به هر طرح دلخواه درآورد و پس از نصب آنها در محل خود، بتنپاشي روي آنها انجام داد. روش سازههاي پيش ساخته سبك، حتي ساخت گنبدهاي بزرگ را كه به دليل زيادي وزن، دشوار است آسانتر ميكند چرا كه در اين روش وزن سازهها بسيار كاهش مييابد در حالي كه مقاومت و استحكام آنها بالاتر ميرود.
ج) ايمني در ساختمان
بحث ايمني، از مهمترين مسائل صنعت ساختمان است چرا كه با سلامتي انسانها سر و كار دارد. در ساختمانهاي سنتي چون ستونها و اسكلت فلزي، قسمت اعظم بار ساختمان را تحمل ميكنند. با كنار رفتن يك تير يا ستون، كل ساختمان به طور ناگهاني فرو ميريزد. در روش سازههاي پيشساخته سبك چون به جاي استفاده از اسكلت فلزي، از شبكههاي ميلگردي كه در تمام سطوح ديوارها توزيع شدهاند استفاده ميشود، فروريزي ناگهاني پيش نميآيد. چرا كه اتصالات و مواضع تحمل بار به صورت يكپارچه در تمام ساختمان وجود دارند.
د) صرفهجوييهاي ملي و ساير مزاياي ناشي از كاربرد روش سازهها پيشساختة سبك
اگر به صرفهجوييهايي كه كوچك به نظر ميرسند، در مقياس ملي نگاه كنيم، به ارقام بالايي تبديل ميشوند كه ميتواند نقشي حياتي در رشد و شكوفايي كشور ايفا كند. در زير به مزاياي ناشي از كاربرد تكنولوژي سازههاي پيشساخته سبك در صنعت ساختمان اشاره ميشود:
1- كاهش متوسط ميزان كاربرد ميلگرد فولاد از 38 كيلوگرم در ساختمانهايLarge Panel و ساختمان سنتي به 34 كيلوگرم در روش سازههاي پيشساختة سبك
2- كاهش استفاده از سيمان در هزينههاي تمام شده ساختمان
3- ده درصد كاهش در هزينة تمامشدة ساختمان
4- كاهش وزن ساختمان(بطور مثال فقط در بحث استفاده از فولاد 12 كيلوگرم در هر متر مربع زيربنا، كاهش وزن ديده ميشود)
5- كاهش زمان برگشت سرمايه از حدود 2 سال در شيوه سنتي به 5 الي 6 ماه در روش سازههاي پيشساختة سبك
6- كاهش ضايعات مواد اوليه و استفاده بهتر از منابع ملي
7- صرفهجويي در مصرف انرژي(به دليل عايق بودن ديوارها، ناشي از كاربرد پلاستايرن در پانلها)
8- افزايش عمر ساختمان و افزايش استحكام آن
9- ايمني بيشتر ساختمان در برابر زلزله
10- كاهش ميزان آلودگيهاي صوتي محيط
از محدوديتهاي روش سازههاي پيشساختة سبك آن است كه فعلاً اين روش تنها تا 4 طبقه در كشور قابل انجام است. البته در دنيا تا 8 طبقه نيز از آن استفاده شده است.
نويسنده: عبدالرضا اسدي فرد
اگر تكنولوژي ساختمان را به معني وارد شدن صنعت در ساختمانسازي بگيريم، از حدود سال47 تكنولوژي ساختمان وارد ايران شد و اوج آن زماني بود كه ساختمانسازي به صورت شهركسازي در بعضي از شهرهاي بزرگ مثل اصفهان(مجتمع ذوب آهن)، اهواز، تبريز، تهران و برخي ديگر از شهرها شروع شد. اين صنعت بيشتر از كشورهاي اروپايي مانند آلمان، هلند، انگليس و فنلاند به ايران وارد شد.
تكنولوژي سازههاي پيش ساختة سبك
تنوع تكنولوژيهاي ساختمان بسيار زياد است و هر كدام ويژگيها و قاعدتاً محدوديتهاي خاص خود را دارند. سيستم سازههاي پيش ساخته سبك را حدود 34 سال پيش يك آمريكايي ابداع كرد. مرحلة صنعتي شدن آن 5 تا 6 سال به طول انجاميد. عمدهترين شركتهايي كه در دنيا اين تكنولوژي را به كار ميگيرند، شركت E.V.G اتريش و شركتهاي 3D Panel و RAM در آمريكا ميباشند. توجه زياد صنايع اروپايي به تكنولوژي سازههاي پيشساخته سبك به خاطر مشكلاتي بود كه در ساير تكنولوژيهاي پيشساخته وجود داشت. به طور مثال تكنولوژي Large Panel با وجود سرعت بالا و كارخانهاي بودن آن، با مشكل ضعف اتصالات روبروست و همچنين وزن سنگين ساختمان يك معضل جدي در اين تكنولوژي به شمار ميرود. حملونقل قطعات سنگين بتوني، اين فرآيندها را دشوار ميكند. در زلزلهاي كه چند سال پيش در تركيه اتفاق افتاد، ساختمانهاي زيادي كه در آنها از تكنولوژي Large Panel استفاده شده بود به دليل ضعف اتصالات تخريب شدند.
در تكنولوژي سازههاي پيشساختة سبك، اتصالات به صورت يكپارچه است (ديوار به ديوار، سقف به ديوار و ديوار به پي). بر خلاف روش Large Panel كه اتصالات به صورت كام و زبانه است، در روش سازههاي پيش ساخته سبك، اتصالات به صورت جوش نقطهاي است و به جاي اينكه ابتدا قطعات سنگين بتن در كارخانه ساخته شده و بعد به هم متصل شوند، ابتدا سازه به صورت شبكههاي ميلگردي كه بين آنها(بين دو شبكه ميلگرد) يك لايه فوم پلياستايرن قرار ميگيرد ساخته ميشود و پانلهاي سبك در محل احداث ساختمان به فنداسيون جوش داده ميشود و همچنين ديوارها و سقف به هم جوش داده ميشوند و ساختمان با پانلهاي سبك برپا ميشود. سپس در همان محل ديوارها و سقف و محل، اتصالات به صورت همزمان بتن پاشي ميشوند. بتن از طريق پمپ، با فشار هوا به پانلها پاشيده ميشود كه اصطلاحاً آن را "شات كريت" گويند.
اين روش باعث يكپارچگي در اتصالات شده، استحكام و پايداري ساختمان را در مقابل نيروهاي ديناميكي حاصل از زلزله يا طوفان افزايش ميدهد.
بنابراين دليل انتخاب روش سازههاي پيش ساخته سبك استفاده از امتيازات برتر آن نسبت به ساير تكنولوژيهاي پيش ساخته موجود است كه هنوز هم از اين مزايا برخوردار است.
البته همانند صنايع ديگر، در اين صنعت هم ممكن است نوآوريهايي در دنيا ديده شود. اما با توجه به شرايط اقليمي، فرهنگي و اجتماعي، روش سازههاي پيشساخته سبك، مناسبترين روش براي ايران تشخيص داده شده است. به طور مثال تكنولوژيهاي جديد قيمت مسكن را خيلي بالا ميبرند كه اين با نياز اغلب مردم ما به خانههاي ارزانقيمت سازگار نيست ولي روش سازههاي پيشساختة سبك قيمت را بالا نميبرد.
ويژگيهاي مهم روش سازههاي پيش ساخته سبك
الف) مقاومت در برابر زلزله
در مناطق زلزلهخيز مانند ايران، يكي از پارامترهاي مهم در ساختمانسازي كاهش وزن ساختمان است. چرا كه نيروهاي زلزله با وزن ساختمان نسبت مستقيم دارد. بنابراين تكنولوژي انتخاب شده بايد داراي جهتگيري كاهش وزن باشد. بر خلاف شيوة سازههاي پيشساخته سبك در ساير سيستمهاي پيشساخته ديگر، اتصالاتشان اكثراً به صورت مفصلي و لولايي است و داراي وزن سنگين هستند. تنها در اين روش است كه با 8 سانتيمتر بتن ميتوان نيروهاي ساختمان 4 طبقه را در طبقه همكف تحمل كرد. وزن نهايي ساختمان با اين روش، نسبت به روشهاي پيشساخته ديگر و همچنين ساختمانهاي بتني، 25 درصد كاهش مييابد؛ يعني در هنگام زلزله 25 درصد نيروي كمتر به ساختمان وارد ميشود. امروزه سبكسازي ساختمان يكي از شعارهاي اصلي در صنعت مسكن است.
ب) انعطافپذيري در توليد و امكان حفظ جلوههاي معماري اسلامي و ايراني
مسأله مهم ديگر در صنعت ساختمان حفظ ملاكهاي فرهنگي و جلوههاي معماري اسلامي و ايراني در طراحي و نماسازي ساختمانهاست. انحناهاي موجود در گنبدهاي مساجد، نقش و نگارهاي ايراني و اسليمي و ساير موارد از نشانههاي معماري اسلامي و ايراني است كه در روش سازههاي پيشساخته سبك ميتوان آنها را حفظ كرد. چرا كه ميتوان پانلهاي سبك مورد استفاده را به هر طرح دلخواه درآورد و پس از نصب آنها در محل خود، بتنپاشي روي آنها انجام داد. روش سازههاي پيش ساخته سبك، حتي ساخت گنبدهاي بزرگ را كه به دليل زيادي وزن، دشوار است آسانتر ميكند چرا كه در اين روش وزن سازهها بسيار كاهش مييابد در حالي كه مقاومت و استحكام آنها بالاتر ميرود.
ج) ايمني در ساختمان
بحث ايمني، از مهمترين مسائل صنعت ساختمان است چرا كه با سلامتي انسانها سر و كار دارد. در ساختمانهاي سنتي چون ستونها و اسكلت فلزي، قسمت اعظم بار ساختمان را تحمل ميكنند. با كنار رفتن يك تير يا ستون، كل ساختمان به طور ناگهاني فرو ميريزد. در روش سازههاي پيشساخته سبك چون به جاي استفاده از اسكلت فلزي، از شبكههاي ميلگردي كه در تمام سطوح ديوارها توزيع شدهاند استفاده ميشود، فروريزي ناگهاني پيش نميآيد. چرا كه اتصالات و مواضع تحمل بار به صورت يكپارچه در تمام ساختمان وجود دارند.
د) صرفهجوييهاي ملي و ساير مزاياي ناشي از كاربرد روش سازهها پيشساختة سبك
اگر به صرفهجوييهايي كه كوچك به نظر ميرسند، در مقياس ملي نگاه كنيم، به ارقام بالايي تبديل ميشوند كه ميتواند نقشي حياتي در رشد و شكوفايي كشور ايفا كند. در زير به مزاياي ناشي از كاربرد تكنولوژي سازههاي پيشساخته سبك در صنعت ساختمان اشاره ميشود:
1- كاهش متوسط ميزان كاربرد ميلگرد فولاد از 38 كيلوگرم در ساختمانهايLarge Panel و ساختمان سنتي به 34 كيلوگرم در روش سازههاي پيشساختة سبك
2- كاهش استفاده از سيمان در هزينههاي تمام شده ساختمان
3- ده درصد كاهش در هزينة تمامشدة ساختمان
4- كاهش وزن ساختمان(بطور مثال فقط در بحث استفاده از فولاد 12 كيلوگرم در هر متر مربع زيربنا، كاهش وزن ديده ميشود)
5- كاهش زمان برگشت سرمايه از حدود 2 سال در شيوه سنتي به 5 الي 6 ماه در روش سازههاي پيشساختة سبك
6- كاهش ضايعات مواد اوليه و استفاده بهتر از منابع ملي
7- صرفهجويي در مصرف انرژي(به دليل عايق بودن ديوارها، ناشي از كاربرد پلاستايرن در پانلها)
8- افزايش عمر ساختمان و افزايش استحكام آن
9- ايمني بيشتر ساختمان در برابر زلزله
10- كاهش ميزان آلودگيهاي صوتي محيط
از محدوديتهاي روش سازههاي پيشساختة سبك آن است كه فعلاً اين روش تنها تا 4 طبقه در كشور قابل انجام است. البته در دنيا تا 8 طبقه نيز از آن استفاده شده است.
نويسنده: عبدالرضا اسدي فرد