اصول کافي جلد چهارم

[afsanah82]

اصول كافى جلد 4
كتاب ايمان و كفر
كتاب الايمان و الكفر
*باب دوستى دنيا و حرص بر آن*
بَابُ حُبِّ الدُّنْيَا وَ الْحِرْصِ عَلَيْهَا
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هِشَامٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَةٍ حُبُّ الدُّنْيَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :2 رواية :1
ترجمه :
حضرت صادق (ع ) فرمود: ريشه و سر هر خطا كارى دوستى دنيا است .



توضيح :
بـايـد دانـست كه دنيا و دوستى آن بخودى خود مذموم نيست ، آنچه مذموم است آن دنيائى است كـه انـسـانـرا از كـسـب كمالات و تحصيل آخرت باز دارد، و او را بمهالك اندازد، و گرنه وسـيـله بـسـيـارى از سـعـادت هـمـيـن دنـيـا و دوسـتـى آن اسـت ، دنـيـا اسـت كـه مـحـل نـزول فـرشتگان رحمت ، و خانه پيمبران ، و جاى تجارت اولياء خدا بوده ، چنانچه امـيـرالمـؤ مـنـيـن (ع ) فـرمـايـد، و روى هـمـيـن اصـل ، پيمبران و ائمه اطهار از خداى تعالى طول عمر و ماندن در دنيا را مى خواستند، چنانچه در كلام سيد الساجدين عليه السلام است ، كه از خدا براى صرف در اطاعتش طول عمر مى خواهد، و البته اين چنين دنيائى عين آخرت اسـت ، چـنـانچه در روايت صحيح از ابن ابى يعفور حديث شده است كه گويد: عرض كردم بحضرت صادق عليه السلام كه ما دنيا را دوست داريم ؟ فرمود: ميخواهى براى چه كار؟ عرض ‍ كردم : مى خواهم بوسيله بوسيله آن ترويج كنم و حج بجاى آورم و برنانخورهاى خـود انـفـاق كـنـم ، و به برادران دينى خود برسانم ، و صدقه دهم ؟ فرمود: اين از دنيا نـيست ، (بلكه ) اين آخرت است . پس رويهمرفته آنچه از اخبار و آيات استفاده مى شود آن اسـت كـه دوسـتـى دنـيائى كه باعث فراموشى آخرت و تن پرورى و واگذاردن دستورات الهـى و حـرص بـر لذات و شـهـوات و گـنـاهـان و امـثـال ايـنـهـا بـاشـد مـذموم است ، و بعبارت روشنتر دنيا را براى دنيا بخواهند نه براى آخـرت ، ولى اگـر دنـيـا را بـراى درك سـعادات و كسب كمالات و آخرت بخواهد مذموم نيست بلكه ممدوح است (اين بود ملحض كلام مجلسى عليه الرحمة در باب ذم دنيا).2- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا ذِئْبَانِ ضَارِيَانِ فِى غَنَمٍ قَدْ فَارَقَهَا رِعَاؤُهَا أَحَدُهُمَا فِى أَوَّلِهَا وَ الْآخَرُ فِى آخِرِهَا بِأَفْسَدَ فِيهَا مِنْ حُبِّ الْمَالِ وَ الشَّرَفِ فِى دِينِ الْمُسْلِمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :3 رواية :2
ترجمه :
حماد بن بشير گويد: شنيدم از امام صادق (ع ) كه ميفرمود: دو گرگ درنده و خونخوار كه بگله بى شبانى برسند يكى از آندو در جلو گله بايستد و ديگرى در آخر آنها زيان آنها بيشتر از دوستى دنيا و شرف براى دين مسلمان نيست .



توضيح :
مـقـصـود از دوسـتـى شـرف در روايـت هـمان اعيان منشى و تكبرى است كه از اين ناحيه پيدا شـود، و سـدى در مـقـابل پذيرفتن حق و دعوت پيمبران گردد، و براستى اين گونه خود بـسـتـگـيـها در تاريخ بزرگترين بدبختى بوده كه گريبانگر دسته از شرافت مآبان شده و آنان را از درك هرگونه حقيقى باز داشته است .3- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قـَالَ مـَا ذِئْبـَانِ ضـَارِيَانِ فِى غَنَمٍ لَيْسَ لَهَا رَاعٍ هَذَا فِى أَوَّلِهَا وَ هَذَا فِى آخِرِهَا بِأَسْرَعَ فِيهَا مِنْ حُبِّ الْمَالِ وَ الشَّرَفِ فِى دِينِ الْمُؤْمِنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :3 رواية :3
ترجمه :
امام باقر (ع ) فرمود: دو گرگ درنده و خونخوار در گله بى شبان كه اين يكى در جلو و آن دگـر در عـقـب آن بـيـفـتـنـد زودتـر آنـان را از بـيـن نـبـرنـد كـه دوسـتـى مـال و شـرافـت در ديـن مـؤ مـن افـتـند (يعنى ايندو خوى نابود كننده ، دينرا زودتر از آندو گرگ از ميان مى برند).


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْخَزَّازِ عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الشَّيْطَانَ يُدِيرُ ابْنَ آدَمَ فِى كُلِّ شَيْءٍ فَإِذَا أَعْيَاهُ جَثَمَ لَهُ عِنْدَ الْمَالِ فَأَخَذَ بِرَقَبَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :3 رواية :4
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فرمود: شيطان پسر آدم را در هر چيز مى چرخاند (و بهر گناهى پيشنهاد مى كند) همين كه او را خسته كرد، در كنار مال كمين مى كند، و چون بدان جا رسد گريبانش را مى گيرد.



شــرح :
مـقـصـود ايـنـسـت كه مال و ثروت بزرگترين كمينگاه شيطان است زيرا بسيار كم است كه بان برسد و او را نفريبد.5- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ لَمْ يَتَعَزَّ بِعَزَاءِ اللَّهِ تَقَطَّعَتْ نَفْسُهُ حَسَرَاتٍ عَلَى الدُّنْيَا وَ مـَنْ أَتْبَعَ بَصَرَهُ مَا فِى أَيْدِى النَّاسِ كَثُرَ هَمُّهُ وَ لَمْ يَشْفِ غَيْظَهُ وَ مَنْ لَمْ يَرَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ نِعْمَةً إِلَّا فِى مَطْعَمٍ أَوْ مَشْرَبٍ أَوْ مَلْبَسٍ فَقَدْ قَصَرَ عَمَلُهُ وَ دَنَا عَذَابُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :3 رواية :5
ترجمه :
و آنحضرت عليه السلام فرموده كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هر كه با تسليت و دلجوئى خداوند تسلى نجويد (و در مـقـابـل ناملايمات بردبارى نكند) نفسش از حسرت هاى پى در پى بند آيد، و هر كه چشم بـدنـبال آنچه در دست مردمان ديگر است اندازد، اندوهش فراوان گردد، و سوز دلش درمان نـپـذيـرد، و هـر كـه جـز در خـوردن و يـا نـوشـيـدن يـا جـامـه پـوشـيـدن بـراى خـداى عـزوجـل در خـودش نـعـمتى نبيند بطور تحقيق (چنين كسى ) كردارش كم و كوتاه ، و عذابش نزديك است .


6- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ زِيَادٍ الْقَنْدِيِّ عَنْ أَبـِي وَكـِيعٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ السَّبِيعِيِّ عَنِ الْحَارِثِ الْأَعْوَرِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الدِّينَارَ وَ الدِّرْهَمَ أَهْلَكَا مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَ هُمَا مُهْلِكَاكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :4 رواية :6
ترجمه :
اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده : درهم و دينار (و دوستى آنها) آن ان را كه پيش ‍ از شما بودند هلاك كردند، و همان دو هلاك كننده شمايند.



7- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَحْيَى بْنِ عُقْبَةَ الْأَزْدِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَثَلُ الْحَرِيصِ عَلَى الدُّنْيَا مَثَلُ دُودَةِ الْقَزِّ كُلَّمَا ازْدَادَتْ مِنَ الْقَزِّ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً كَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّاً وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَغْنَى الْغـِنَى مَنْ لَمْ يَكُنْ لِلْحِرْصِ أَسِيراً وَ قَالَ لَا تُشْعِرُوا قُلُوبَكُمُ الِاشْتِغَالَ بِمَا قَدْ فَاتَ فَتَشْغَلُوا أَذْهَانَكُمْ عَنِ الِاسْتِعْدَادِ لِمَا لَمْ يَأْتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :4 رواية :7
ترجمه :
و از حـضـرت امـام صـادق (ع ) حـديـث شـده كـه حضرت باقر عليه السلام فرمود: شخص حـريـص بـر دنيا مانند كرم ابريشم است كه هر چه بيشتر ابريشم بر خود مى پيچيد راه بيرون شدنش دورتر و بسته تر ميگردد، تا اينكه از غم و اندوه بميرد.




شــرح :
يعنى دلبستگى بدنياى از دست رفته باعث خرابى فكر و انديشه درباره آخرت ميگردد، و شخص را از آماده شدن براى آن عالم باز ميدارد.8- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ الْمـِنـْقـَرِيِّ عـَنْ عـَبـْدِ الرَّزَّاقِ بـْنِ هَمَّامٍ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الزُّهْرِيِّ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ عـُبـَيـْدِ اللَّهِ قـَالَ سُئِلَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ قَالَ مَا مِنْ عَمَلٍ بـَعـْدَ مـَعـْرِفـَةِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ مَعْرِفَةِ رَسُولِهِ ص ‍ أَفْضَلَ مِنْ بُغْضِ الدُّنْيَا فَإِنَّ لِذَلِكَ لَشُعَباً كَثِيرَةً وَ لِلْمَعَاصِى شُعَبٌ فَأَوَّلُ مَا عُصِيَ اللَّهُ بِهِ الْكِبْرُ مَعْصِيَةُ إِبْلِيسَ حِينَ أَبـَى وَ اسـْتـَكـْبـَرَ وَ كَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ ثُمَّ الْحِرْصُ وَ هِيَ مَعْصِيَةُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ ع حِينَ قَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ لَهـُمـَا فـَكـُل ا مـِنْ حـَيـْثُ شـِئْتـُم ا وَ ل ا تـَقْرَب ا ه ذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُون ا مِنَ الظّ الِمِينَ فَأَخَذَا مَا لَا حَاجَةَ بِهِمَا إِلَيْهِ فَدَخَلَ ذَلِكَ عـَلَى ذُرِّيَّتـِهِمَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ ذَلِكَ أَنَّ أَكْثَرَ مَا يَطْلُبُ ابْنُ آدَمَ مَا لَا حَاجَةَ بِهِ إِلَيْهِ ثُمَّ الْحـَسـَدُ وَ هـِيَ مَعْصِيَةُ ابْنِ آدَمَ حَيْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِكَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حـُبُّ الدُّنـْيـَا وَ حـُبُّ الرِّئَاسـَةِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ وَ حُبُّ الْكَلَامِ وَ حُبُّ الْعُلُوِّ وَ الثَّرْوَةِ فَصِرْنَ سـَبـْعَ خـِصَالٍ فَاجْتَمَعْنَ كُلُّهُنَّ فِى حُبِّ الدُّنْيَا فَقَالَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْعُلَمَاءُ بَعْدَ مَعْرِفَةِ ذَلِكَ حُبُّ الدُّنْيَا رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَةٍ وَ الدُّنْيَا دُنْيَاءَانِ دُنْيَا بَلَاغٍ وَ دُنْيَا مَلْعُونَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :4 رواية :8
ترجمه :
زهـرى گـويـد: از حـضرت على بن الحسين (ع ) پرسيدند: بهترين كردارها در نزد خداوند چـيـسـت ؟ فـرمود: كردارى پس از شناختن خداى عزوجل و شناختن پيغبرش صلى الله عليه و آله بهتر از بغض دنيا نيست ، زيرا كه براى آن شعبه هاى بسيارى است ، و براى گناهان نـيـز شعبه هائى است ، پس اول چيزى كه بوسيله آن نافرمانى خداوند شد كبر بود و آن گـنـاه شـيطان بود آنهنگام كه سر باز زد و تكبر ورزيده و از كافرين شد، سپس حرص اسـت و آن گـنـاه آدم و حـوا عـليـهـم السـلام بـود آنـهـنـگـام كـه خـداونـد عزوجل به آندو فرمود: ((بخوريد از هر جا كه مى خواهيد و نزديك نشويد بدين درخت كه مـيـشـويـد از سـتـمـگـران )) (سـوره اعـراف آيـه 19) و آنـدو دنـبـال چـيزى رفتند كه بدان نيازى نداشتند، و اين خوى در نژادشان تا روز رستاخيز در آمـد و روى هـمـيـن اسـت كـه بـيـشـتـر آنچه آدميزاد بجستجوى آن است چيزهائيست ك بدان نياز نـدارد، سـپـس حـسـد اسـت و آن گـنـاه فـرزنـد آدم (قـابـيـل ) اسـت ، آنـهـنـگـام كه ببرادرش (هابيل ) حسد ورزيد و او را كشت ، و از اين منشعب ميشود: دوستى زنان ، دوستى دنيا، دوستى ريـاسـت ، دوسـتى راحتى (و راحت طلبى ) دوستى سخنورى و گفتار، دوستى برترى بر ديگران ، دوستى ثروت ، و اينها هفت خصلت است كه همه آنها در دوستى دنيا گرد آمده ، و پـيـمبران و دانشمندان پس از شناختن آن گفته اند: دوستى دنيا سر هر گناهى است ، و دنيا دو قسم دنيا است ، دنياى بلاغ (يعنى بمقدار ضرورت زندگى ، يا بمعناى وسيله رسيدن به آخرت ) و دنياى ملعون .



توضيح :
آنـچـه در هـفـت خـصـلت تـرجـمه شد بنابر اينست كه دوستى ثروت را خصلتى جداگانه بحساب در آوريم ، و اگر چه لفظ ((حب )) در كلام نيست لكن از اينكه بوسيله ((واو)) عـطـف شده است اين معنى را ميتوان استفاده نمود، و بعضى گفته اند: كه دوستى برترى و ثـروت يـكـى اسـت بـقرينه اينكه لفظ ((حب )) در ثروت ذكر نشده ، و آن خصلت دگر كبر است كه در صدر حديث ياد شده ، و حسد نيز بجهت اينكه شعبه هاى آن ذكر شده خودش در شمار حساب نيامده است .9- وَ بـِهـَذَا الْإِسـْنـَادِ عـَنِ الْمـِنـْقـَرِيِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ فِي مُنَاجَاةِ مُوسَى ع يَا مُوسَى إِنَّ الدُّنْيَا دَارُ عُقُوبَةٍ عَاقَبْتُ فِيهَا آدَمَ عِنْدَ خَطِيئَتِهِ وَ جَعَلْتُهَا مـَلْعـُونـَةً مـَلْعـُونٌ مَا فِيهَا إِلَّا مَا كَانَ فِيهَا لِى يَا مُوسَى إِنَّ عِبَادِيَ الصَّالِحِينَ زَهِدُوا فِي الدُّنـْيـَا بِقَدْرِ عِلْمِهِمْ وَ سَائِرَ الْخَلْقِ رَغِبُوا فِيهَا بِقَدْرِ جَهْلِهِمْ وَ مَا مِنْ أَحَدٍ عَظَّمَهَا فَقَرَّتْ عَيْنَاهُ فِيهَا وَ لَمْ يُحَقِّرْهَا أَحَدٌ إِلَّا انْتَفَعَ بِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :5 رواية :9
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فـرمود: در مناجات موسى عليه السلام آمده است كه : اى موسى دنيا خانه كـيفر است ، من آدم را براى خطائى كه از او سر زد در ان كيفر دادم ، و دنيا را ملعونه قرار دادم ، آنـچـه در آنـسـت مـلعـونـسـت مگر آنچه براى من باشد، اى موسى بندگان شايسته من بـانـدازه دانششان در دنيا زهد ورزيدند، و ديگران باندازه نادانيشان بدان رغبت كردند، و كـسى نيست كه آنرا بزرگ شمارد و چشمش در آن روشن گردد، و هيچكس آنرا زبون و پست نشمرد جز آنكه بدان بهره مند شود.


10- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِى جَمِيلَةَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا ذِئْبَانِ ضَارِيَانِ فِى غَنَمٍ قَدْ فَارَقَهَا رِعَاؤُهَا وَاحِدٌ فِى أَوَّلِهَا وَ هَذَا فِى آخِرِهَا بِأَفْسَدَ فِيهَا مِنْ حُبِّ الْمَالِ وَ الشَّرَفِ فِى دِينِ الْمُسْلِمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :5 رواية :10
ترجمه :
(ترجمه اين حديث در اول همين باب در شماره 2 گذشت ).





11- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ مُهَاجِرٍ الْأَسَدِيِّ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَرَّ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ع عَلَى قَرْيَةٍ قَدْ مَاتَ أَهْلُهَا وَ طَيْرُهَا وَ دَوَابُّهَا فَقَالَ أَمـَا إِنَّهـُمْ لَمْ يـَمـُوتُوا إِلَّا بِسَخْطَةٍ وَ لَوْ مَاتُوا مُتَفَرِّقِينَ لَتَدَافَنُوا فَقَالَ الْحَوَارِيُّونَ يَا رُوحَ اللَّهِ وَ كـَلِمـَتـَهُ ادْعُ اللَّهَ أَنْ يـُحـْيِيَهُمْ لَنَا فَيُخْبِرُونَا مَا كَانَتْ أَعْمَالُهُمْ فَنَجْتَنِبَهَا فـَدَعـَا عـِيـسـَى ع رَبَّهُ فـَنـُودِيَ مِنَ الْجَوِّ أَنْ نَادِهِمْ فَقَامَ عِيسَى ع بِاللَّيْلِ عَلَى شَرَفٍ مِنَ الْأَرْضِ فـَقـَالَ يَا أَهْلَ هَذِهِ الْقَرْيَةِ فَأَجَابَهُ مِنْهُمْ مُجِيبٌ لَبَّيْكَ يَا رُوحَ اللَّهِ وَ كَلِمَتَهُ فَقَالَ وَيـْحـَكـُمْ مَا كَانَتْ أَعْمَالُكُمْ قَالَ عِبَادَةُ الطَّاغُوتِ وَ حُبُّ الدُّنْيَا مَعَ خَوْفٍ قَلِيلٍ وَ أَمَلٍ بَعِيدٍ وَ غـَفـْلَةٍ فـِى لَهـْوٍ وَ لَعـِبٍ فـَقـَالَ كـَيـْفَ كـَانَ حـُبُّكُمْ لِلدُّنْيَا قَالَ كَحُبِّ الصَّبِيِّ لِأُمِّهِ إِذَا أَقـْبـَلَتْ عـَلَيـْنـَا فـَرِحـْنـَا وَ سـُرِرْنـَا وَ إِذَا أَدْبـَرَتْ عَنَّا بَكَيْنَا وَ حَزِنَّا قَالَ كَيْفَ كَانَتْ عـِبـَادَتـُكُمْ لِلطَّاغُوتِ قَالَ الطَّاعَةُ لِأَهْلِ الْمَعَاصِى قَالَ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ أَمْرِكُمْ قَالَ بِتْنَا لَيـْلَةً فـِى عـَافـِيـَةٍ وَ أَصـْبـَحـْنـَا فِى الْهَاوِيَةِ فَقَالَ وَ مَا الْهَاوِيَةُ فَقَالَ سِجِّينٌ قَالَ وَ مَا سـِجِّيـنٌ قـَالَ جـِبـَالٌ مـِنْ جَمْرٍ تُوقَدُ عَلَيْنَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قَالَ فَمَا قُلْتُمْ وَ مَا قِيلَ لَكُمْ قـَالَ قُلْنَا رُدَّنَا إِلَى الدُّنْيَا فَنَزْهَدَ فِيهَا قِيلَ لَنَا كَذَبْتُمْ قَالَ وَيْحَكَ كَيْفَ لَمْ يُكَلِّمْنِى غَيْرُكَ مِنْ بَيْنِهِمْ قَالَ يَا رُوحَ اللَّهِ إِنَّهُمْ مُلْجَمُونَ بِلِجَامٍ مِنْ نَارٍ بِأَيْدِى مَلَائِكَةٍ غِلَاظٍ شِدَادٍ وَ إِنِّى كُنْتُ فِيهِمْ وَ لَمْ أَكُنْ مِنْهُمْ فَلَمَّا نَزَلَ الْعَذَابُ عَمَّنِى مَعَهُمْ فَأَنَا مُعَلَّقٌ بِشَعْرَةٍ عَلَى شـَفـِيـرِ جـَهـَنَّمَ لَا أَدْرِى أُكَبْكَبُ فِيهَا أَمْ أَنْجُو مِنْهَا فَالْتَفَتَ عِيسَى ع إِلَى الْحَوَارِيِّينَ فَقَالَ يَا أَوْلِيَاءَ اللَّهِ أَكْلُ الْخُبْزِ الْيَابِسِ بِالْمِلْحِ الْجَرِيشِ وَ النَّوْمُ عَلَى الْمَزَابِلِ خَيْرٌ كَثِيرٌ مَعَ عَافِيَةِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :5 رواية :11
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فـرمـود: عـيـسـى بـن مـريـم بـقـريـه گـذشـت كـه اهـل آن و پـرنـده هـا و جـاندارانش يكجا مرده بودن ، فرمود: همانا اينها بخشم و عذاب (خدا) هـلاك شـده انـد، و اگـر بمرگ خود بتدريج مرده بودند هر آينه يكديگر را بخاك سپرده بـودنـد، حـواريون عرض كردند: يا روح الله از خدا بخواه اينان را براى ما زنده كند تا بما بگويند كردارشان چه بوده (كه باين عذاب گرفتار شده اند) تا ما از آن دورى كنيم ، عـيـسى (ع ) از پروردگار خود خواست ، پس از جانب فضا بدو ندا شد: كه آنان را صدا بزن ، پس عيسى عليه السلام شب هنگام بر تپه از زمين بر آمد، و فرمود: اى مردم اين ده ، يـك تـن از مـيـان آنها پاسخ داد، بلى اى روح خدا و كلمه اش ، فرمود: واى بر شما كردار شـمـا چـه بـود؟ در پاسخ عرض كرد: پرستش طاغوت ، و دوستى دنيابهمراه ترس اندك (از خـدا) و آرزوى دور و دراز، و غـفلت در سرگرمى و بازى ، عيسى عليه السلام فرمود: دوستى شما بدنيا چگونه بود؟ عرض كرد: مانند دوستى كودك بمادرش ، هرگاه بما رو مـيـآورد شـاد و خـرسـنـد مـيـشديم ؟ و چون از ما روميگرداند گريان و غمناك ميشديم فرمود: پرستش شما از طاغوت چگونه بود؟ عرض كرد: گنهكاران را فرمانبرى داشتيم ، فرمود: سـر انـجام كار شما بكجا كشيد؟ عرض كرد: شبى را بخوشى بسر برديم و بامدادان در هـاويه افتاديم ، فرمود هاويه چيست ؟ عرض كرد: سجين است ، فرمود: سجين چيست ؟ عرض كـرد: كـوههائى از آتش گداخته است كه تا در روز قيامت بر ما فروزان است ، فرمود: چه گفتيد و بشما چه گفتند:؟ عرض كرد: گفتيم ما را بدنيا بر گردانيد تا در آن زهد ورزيم ، بـمـا گـفـتـه شـد: دروغ مـيگوئيد: فرمود: واى بر تو چه شد كه جز تو ديگرى از اين جـمـاعـت با من سخن نگفت ؟ عرض كرد: يا روح الله همه آنها بدهنه ولگام آتشين مهار شده اند، و بدست فرشتگان سخت و تند گرفتارند، و من در ميان آنها بسر ميبردم ولى از آنها نـبـودم ، تا آن هنگام كه عذاب خدا آمد مراهم با ايشان در برگرفت ، پس من به تار موئى بـر لبـه دوزخ آويزان و نميدانم كه آيا در آن برو درافتم و يا از آن رهائى يابم ، پس عـيـسـى (ع ) بـسـوى حواريون رو كرده فرمود: اى دوستان خدا خوردن نانى خشك با نمكى زبـر و خـوابـيـدن بـر مزبله ها خير بسياريسد در صورتى كه در دنيا و آخرت در عافيت باشد.


12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَى عَبْدٍ بَاباً مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْهِ مِنَ الْحِرْصِ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :7 رواية :12
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فـرمود: خداوند درى از دنيا بر بنده نگشايد جز اينكه بمانند آن درى از حرص بر او بگشايد.



شــرح :
مـقـصود اين است كه هر مقدار مال زياد گردد بهمان مقدار حرص زياد شود چنانچه تجربه شده است .13- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ص ‍ تَعْمَلُونَ لِلدُّنْيَا وَ أَنْتُمْ تُرْزَقُونَ فـِيـهـَا بـِغـَيـْرِ عَمَلٍ وَ لَا تَعْمَلُونَ لِلْآخِرَةِ وَ أَنْتُمْ لَا تُرْزَقُونَ فِيهَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَيْلَكُمْ عُلَمَاءَ سَوْءٍ الْأَجْرَ تَأْخُذُونَ وَ الْعَمَلَ تُضَيِّعُونَ يُوشِكُ رَبُّ الْعَمَلِ أَنْ يُقْبَلَ عَمَلُهُ وَ يُوشِكُ أَنْ يـُخـْرَجـُوا مـِنْ ضـِيـقِ الدُّنـْيـَا إِلَى ظـُلْمـَةِ الْقـَبْرِ كَيْفَ يَكُونُ مِنْ أَهْلِ الْعِلْمِ مَنْ هُوَ فِى مَسِيرِهِ إِلَى آخِرَتِهِ وَ هُوَ مُقْبِلٌ عَلَى دُنْيَاهُ وَ مَا يَضُرُّهُ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِمَّا يَنْفَعُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :7 رواية :13
ترجمه :
از امـام صـادق (ع ) حـديث شده كه حضرت عيسى (ع ) فرمود: اى مردم شما، براى دنيا كار مـيـكـنـيـد در صـورتـيـكـه بدون كارى روزى بشما داده شود، و براى آخرت كار نميكنيد در حـاليـكـه در آخـرت جـز در بـرابـر كـردار بـشـمـا روزى داده نـشـود، واى بـر شـما علماى بـدكـردار، مـزد را بـگـيـريد و كا را ضايع سازيد، نزديك است كه صاحب كار، كارش را بـپـذيرد و نزديك است كاركنان از تنگناى دنيا بتاريكى گور روند، چگونه دانشمند است كسى كه در راه آخرت است و رو بدنيا دارد، و آنچه باو زيان رساند محبوبتر است نزدش از آنچه باو سود رساند.



شــرح :
آنـچـه تـرجـمـه شـد بـنـابـرايـن اسـت كـه مـراد از ((ب )) در جـمـله ((رب العـمـل )) خداى متعال باشد و لفظ ((يقبل )) بياء موحدة و بصورت معلوم خوانده شود و از قـبـول گـرفـتـه شـده بـاشـد. ولى مـمـكـن اسـت ((يـقـبـل )) بـصـورت مـجـهـول خـوانـده شـود و مقصود از ((رب العمل )) نيز عابدى باشد كه از عالم و دانشمند پـيـروى و تـقـليـد مـى كـنـد، و آنـچـه از دانـشـمـنـد مـى شـنـود بـآن عـمـل كـنـد و خـود عالم عمل نكند، كه حضرت بخواهد توبيخ كند دانشمندانى را كه بگفتار خـود عـمـل نـكـنـنـد، و ايـن كلامى است كه فيض عليه الرحمة در معناى حديث فرموده است ، و مـحـتمل است ((يقيل )) بياء مثناة و از اقاله باشد، و بنابراين ترجمه چين است : ((نزديك اسـت صـاحـب كـار كـارش را پـس بـگـيـرد...)) و ايـن احتمال را مجلسى عليه الرحمة از بعضى نقل فرموده است .14- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو فِيمَا أَعْلَمُ عَنْ أَبِى عَلِيٍّ الْحَذَّاءِ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ وَ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَبْعَدُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا لَمْ يُهِمَّهُ إِلَّا بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :8 رواية :14
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فـرمـود: دورتـريـن حـالى كـه بـنـده از خـداى عزوجل دارد اينست كه اندوهى جز براى شكم و فرج نداشته باشد.


15- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَبْدِ الْعـَزِيـزِ الْعـَبْدِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسَى وَ الدُّنْيَا أَكْبَرُ هَمِّهِ جَعَلَ اللَّهُ تَعَالَى الْفَقْرَ بَيْنَ عَيْنَيْهِ وَ شَتَّتَ أَمْرَهُ وَ لَمْ يَنَلْ مـِنَ الدُّنـْيـَا إِلَّا مَا قَسَمَ اللَّهُ لَهُ وَ مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسَى وَ الْآخِرَةُ أَكْبَرُ هَمِّهِ جَعَلَ اللَّهُ الْغِنَى فِى قَلْبِهِ وَ جَمَعَ لَهُ أَمْرَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :8 رواية :15
ترجمه :
و نـيز آنحضرت (ع ) فرمود: هر كه بامداد كند و روز را بشب رساند و بزرگترين اندهش دنيا باشد خدايتعالى فقر و پريشانى را جلوى چشمش نهد، و كارش را پريشان سازد، و بـجـز بدانچه خداوند روزى او كرده نرسد، و هر كه بامداد كنم و شام كند و بزرگترين اندوهش آخرت باشد، خداوند توانگرى و بى نيازى در دلش نهد و كارش را منظم كند.

[afsanah82]

شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة (در ايـن جتمله كه فرمايد): خداوند پريشانى را جلوى چشمش نهد گـويـد: زيـرا هـر چـه از دنيا بدست او رسد بهمان انداره حرصش افزون گردد و نيازش زياد شود، يا بخاطر كمى توكل او برخدا برخى از درهاى روزى بر او بسته گردد، (و ايـنـكـه فـرمـود:) خـداونـد تـوانـگـرى در دلش نـهـد، يـعـنـى بـوسـيـله توكل بر خدا، وبيرون بردن حرص و دوستى دنيا از دلش ، او را بى نياز كند.16- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ قُرْطٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ كَثُرَ اشْتِبَاكُهُ بِالدُّنْيَا كَانَ أَشَدَّ لِحَسْرَتِهِ عِنْدَ فِرَاقِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :16
ترجمه :
و نـيـز آنـحـضـرت عليه السلام فرمود: هر كه بيشتر بدنيا آلوده است هنگام جدائى از آن افسوس سخت تر است .


17- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْعَبْدِيِّ عَنِ ابْنِ أَبِي يـَعـْفـُورٍ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِالدُّنْيَا تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِثَلَاثِ خِصَالٍ هَمٍّ لَا يَفْنَى وَ أَمَلٍ لَا يُدْرَكُ وَ رَجَاءٍ لَا يُنَالُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :17
ترجمه :
عـبـد الله بـن يـعـفـور گـويـد: شـنـيـدم از امـام صـادق (ع ) كـه مـيـفـرمـود: هـر كـه دل بـدنـيـا بـه سـه خصلت دل بسته است : اندوهى كه پايان ندارد. و آرزوئى كه بچنگ نيايد، و اميديكه بدان نرسد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: زيرا آنچه فراخور حرص او است براى او فراهم نگردد. و از آفات و مـصـائب آن نـتـوانـنـد دورى كـنـد، پـس هـمـيشه در غم و اندوه آنچه از دستش رفته و آنچه برايش فراهم نگشته مى باشد.
*باب طمع*
بَابُ الطَّمَعِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :1
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فـرمـود: چـه زشـت اسـت بـراى مـؤ مـن كـه ميل و رغبتى در ا باشد كه او را خوار كند.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: مقصود رغبت بمردم است بخواهش كردن از ايشان ، و اين است آن رغبتى كـه بـاعـث خـوارى و ذلت اسـت و امـا رغـبـت بـجـانـب پـروردگـار متعال پس آن عين عزت است .2- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ بَلَغَ بِهِ أَبَا جَعْفَرٍ ع قَالَ بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ لَهُ طَمَعٌ يَقُودُهُ وَ بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :9 رواية :2
ترجمه :
از امـام بـاقـر (ع ) روايت كنند كه فرمود: چه بد بنده ايست آن بنده كه در او طمعى باشد كـه او را بـكـشـانـد، و چـه بـد بـنـده ايـسـت آن بـنـده كـه در او ميل و رغبتى باشد كه او را خوار كند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: شـايـد مـقـصـود از طـمـع هـمـان مـيـل دل اسـت كـه آنـچـه در دسـت مـردم اسـت دوسـت دارد و آرزو كـنـد، و مـقـصـود از مـيـل و رغـبـت اظـهـار آن اسـت بـخـواهـش كـردن و خـواسـتـن از مـخـلوق خـدا و كـشـانـدن بـا اول مناسب است چنانچه خوار كردن با دومى مناسب دارد.3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ عَنْ مـَعـْمـَرٍ عـَنِ الزُّهـْرِيِّ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع رَأَيْتُ الْخَيْرَ كُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِي قَطْعِ الطَّمَعِ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :10 رواية :3
ترجمه :
زهرى گويد: على بن الحسين عليهما السلام فرمود: من تمامى خير و سعادت را ديدم گرد آمده در اينكه بايد طمع از هر چه در دست مردم است بريد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: زيرا طمع : خوارى ، پستى ، حسد، كينه ، دشمنى ، غيبت ، بدگوئى ، سـتـم ، مـداهـنه ، نفاق ، رياء، صبر بر باطل مردم ، بى توكلى بخدا و مفاسد بى شمار ديگر به بار آورد، و علاج همه آنها بقطع طمع است .4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ سَلَّامٍ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الَّذِى يُثْبِتُ الْإِيمَانَ فِى الْعَبْدِ قَالَ الْوَرَعُ وَ الَّذِى يُخْرِجُهُ مِنْهُ قَالَ الطَّمَعُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :10 رواية :4
ترجمه :
سعدان گويد: به امام صادق (ع ) عرض كردم : چيست آن كه ايمان را در بنده پايدار كند؟ فرمود: ورع و پارسائى (و پرسيدم ) آنچه كه او را از ايمان بيرون بود چيست ؟ فرمود: طمع است .



*باب ناسازگارى*
بَابُ الْخُرْقِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قُسِمَ لَهُ الْخُرْقُ حُجِبَ عَنْهُ الْإِيمَانُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :10 رواية :1
ترجمه :
حـضرت باقر عليه السلام فرمود: آنكس كه ناسازگارى بهره اش گردد ايمان از او در پس پرده رود.



شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحمة گويد: سر اينكه شخص ناسازگار از ايمان دور ميشود اينست كه اولا: مؤ منين را آزار دهد و اين مخالف ايمان است ، زيرا مؤ من كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش آسوده و در امان باشد، و ثانيا بواسطه ناسازگارى از طلب دانش كه بوسيله او بپايه كمال ايمان رسد محروم ماند، زيرا اسباب طلب آن برايش فراهم نگردد.
و پـوشـيـده نـمـانـد كـه نـاسازگارى تا آنجا نكوهيده و مذموم است كه نرمش و ملايمت ممكن بـاشد و كار بمسامحه در دين نكشد و گرنه ناپسند و مذموم نخواهد بود چنانچه اميرالمؤ مـنـيـن عـليـه السـلام فـرمود: مدارا كن تا آنجا كه نرمش سزد، و بتندى رفتار كن آنجا كه ملايمت سود ندهد.مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جـَابِرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ كَانَ الْخُرْقُ خَلْقاً يُرَى مَا كَانَ شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ أَقْبَحَ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :2
ترجمه :
و نـيـز امـام بـاقـر (ع ) فـرمـود: كـه رسـول خـدا صـلى الله عـليـه و آله فـرمـود: اگـر ناسازگارى ديده شود، چيزى در ميان مخلوقات خدا زشت تر از آن نباشد.



*باب بدخوئى*
بَابُ سُوءِ الْخُلُقِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ لَيُفْسِدُ الْعَمَلَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :1
ترجمه :
امـام صـادق (ع ) فـرمـود: بـد خـوئى كـردار را تـبـاه سـازد چـنـانـچـه سـركـه عسل را تباه كند.


عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبـِيُّ ص أَبـَى اللَّهُ عـَزَّ وَ جَلَّ لِصَاحِبِ الْخُلُقِ السَّيِّئِ بِالتَّوْبَةِ قِيلَ وَ كَيْفَ ذَاكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لِأَنَّهُ إِذَا تَابَ مِنْ ذَنْبٍ وَقَعَ فِى ذَنْبٍ أَعْظَمَ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :2
ترجمه :
و نـيـز آنـحـضـرت فـرمـود: كـه رسـول خـدا صـلى الله عـليـه و آله فـرمـود: خـداى عـزوجـل از صـاحـب خـوى بـد تـوبـه نـخـواسـتـه ، عـرض شـد: اى رسـول خـدا ايـن چـگونه باشد؟ فرمود: بجهت اينكه هرگاه از گناهى توبه كند در گناه بزرگترى افتد.



شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة در شـرح حـديـث گـويـد: كـه خوبى بد صاحب خود را از توبه جـلوگـيـرى كـنـد و اگـر تـوبه نيز كند از باقى ماندن بر آن ممانعت كند تا بدانجا كه اگـر از گـنـاهـى تـوبه كند در گناه بزرگترى افتد، زيرا اين خوى اگر معالجه نشود روز بـه روز بـزرگـتـر و شـديـدتر گردد، پس گناه بعدى بزرگتر از اولى است ، و خـلاصـى از آن فـقـط بـمـعـالجـه عـلمـى و عـمـلى آن حاصل گردد.2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ لَيُفْسِدُ الْإِيمَانَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :11 رواية :3
ترجمه :
و نـيـز از آنـحـضـرت روايت شده كه فرمود: بدخوئى هر آينه ايمان را تباه سازد چنانكه سركه عسل را تباه كند.



3- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ غَالِبٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :12 رواية :4
ترجمه :
و نيز فرمود: هر كه خوى او بداست خود را شكنجه دهد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: زيـرا خودش از خويشتن در رنج است و چون بر آشفتگى و حركات روحـى و جـسـمـى بـه تـن و جـانـش ‍ زيان رساند، و چون غضبش فرو نشيند از كرده خويش پـشـيـمـان گـردد و خـود را سـرزنـش كـنـد، و گـذشـتـه بـدخـوئيـش را غـالبـا مـردم تـحـمـل نـكـنـنـد و او را (در مـقابل بد خوئيش ) آزار كنند، و از او كناره گيرى كنند و در هيچ كـارى او را كـمـك نـكـنـنـد، چون باعث آنها خودش بوده پس گويا خودش خويشتن را شكنجه كرده .
و بايد بدانيكه بسا مقصود از اينخبر و مانند آن تمامى خوهاى بد باشد، مانند كبر و حسد و كينه و نظائر آنها، زيرا تمامى آنها چيزهائى است كه انسان را در مفاسد بزرگ دنيويه اندازند، و در ايمان سستى آورند، و سبب كاهش كردار گردند.4- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَمْرٍو عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى بَعْضِ أَنْبِيَائِهِ الْخُلُقُ السَّيِّئُ يُفْسِدُ الْعَمَلَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :12 رواية :5
ترجمه :
و نيز امام صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل به برخى از پيغمبران وحى كرد: كه بدخوئى كردار را تباه سازد مانند سركه كه عسل را تباه كند.



*باب سفاهت*
بَابُ السَّفَهِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبـِى غـُرَّةَ عـَنْ أَبـِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ السَّفَهَ خُلُقُ لَئِيمٍ يَسْتَطِيلُ عَلَى مَنْ هُوَ دُونَهُ وَ يَخْضَعُ لِمَنْ هُوَ فَوْقَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :12 رواية :1
ترجمه :
از امـام صـادق (ع ) روايت شده كه فرمود: سفاهت براستى خوى پستى است ، صاحب آن بر زير دستش گردن فرازى كند، و بر بالادست خود زبونى كند.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: سفاهت سبك عقلى و پيشى گرفتن در گفتار و كردار بدون تفكر است ، تـا آنـجـا كـه گـويـد: بـرخـى گـفـتـه انـد: سـفـاهـت گـاهـى در بـرابر حكمتى است كه بـاعـتـدال در نـيـروى عـقـل حـاصـل گـردد، و ايـن سـفـاهـت خـلقـى است در نفس كه او را وادار بمسخرگى ، و استهزاء و سبكسرى ، و بى تابى ، و چاپلوسى ، و اظهار شادى در وقت نـاراحـتـى ديـگـران ، و حركات ناموزون ، و گفتار و كردارهائى كه همانند گفتار و كردار خـردمـنـدان نـيـسـت دچـار كـنـد، و گـاهـى در بـرابـر بـردبـارى اسـت كـه باعتدال در نيروى غضب بدست آيد، و آن خلقتى است كه نفس او را وادار بزدن و دشنام دادن و زبـرى و تـسـلط و غـلبـه بـرديگران و گردن كشى كند و ريشه اش تباهى و فساد در نـيـروى غـضب و ميل ان بطرف افراط است سپس گويد: ظاهر اينست كه مقصود از سفاهت همين معناى دوم است كه برابر بردبارى است .2- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى الْمَغْرَاءِ عَنِ الْحـَلَبـِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَسْفَهُوا فَإِنَّ أَئِمَّتَكُمْ لَيْسُوا بِسُفَهَاءَ وَ قَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع مـَنْ كَافَأَ السَّفِيهَ بِالسَّفَهِ فَقَدْ رَضِيَ بِمَا أَتَى إِلَيْهِ حَيْثُ احْتَذَى مِثَالَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :13 رواية :2
ترجمه :
و نـيـز حـلبـى از آنـحـضـرت حديث كند كه فرمود: سفاهت نكنيد زيرا پيشوايان شما سفيه نبودند. و حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كس شخص سفيه را با سفاهت مكافت كند، بهر چه بسرش آيد تن داده چون بمانند او رفتار كرده .



شــرح :
ايـن دسـتـورى اسـت از امام عليه السلام كه از مكافات سفيه صرف نظر بايد كرد، و با آنـان چـنـانـچـه خـدايتعالى فرموده است بايد رفتار شود در آنجا كه فرمايد ((و هرگاه نادانان با ايشان سخن گويند سلام گويند)) همانطور كه مجلسى (ره ) فرموده .3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع فِي رَجُلَيْنِ يَتَسَابَّانِ فَقَالَ الْبَادِى مِنْهُمَا أَظْلَمُ وَ وِزْرُهُ وَ وِزْرُ صَاحِبِهِ عَلَيْهِ مَا لَمْ يَتَعَدَّ الْمَظْلُومُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :13 رواية :3
ترجمه :
عـبد الرحمن بن حجاج از حضرت موسى بن جعفر عليه السلام درباره دو مردى كه همديگر را دشنام دهند روايت كرده كه فرمود: آغاز كننده بدشنام ستمكارتر است و گناه خود و گناه رفيقش بگردن اوست در صورتيكه آنكس كه ستم باو شده از حد نگذرد.



توضيح :
جـمـله اخـيـر ايـن حـديـث شريف دو احتمال دارد يكى اينكه تا رفيقش كه مورد ستم واقع شده عـمـل نـاروا نكرده و يا سخن ناروائى نگفته همه گناه بگردن آغاز كننده بدشنام است )) و نـسـبـت گـنـاه بـاو در ايـن صـورت فـرضـى اسـت ، احـتـمال دوم آن است كه تا از حد خود نگذشته همه گناه بگردن اوست ، و حدش همان مقدارى اسـت كـه از دشـنـام شـنـيـده و تا آن حد بر او گناهى نيست زيرا از خود دفاع كرده و انتقام گـرفـتـه اسـت ، و خداى تعالى در اينباره فرموده است : ((و همانا بر آنكه پس از ستمى كـه بـاو شـده يارى جويد گناهى نيست )) و در جاى ديگر فرمايد: ((پس آنكس كه بشما تـجاوز كند (طبرسى فرموده : يعنى ظلم و ستم كند) تجاوز كنيد بر او برابر آنچه بر شـمـا تـجـاوز كـرده )) و غـيـر ايـنـهـا از آيـات و روايـاتـى كـه دلالت بـرجواز معارضه بمثل دارند، و بعبد نيست احتمال دوم مناسب تر باسياق روايت باشد.4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عِيصِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ أَبْغَضَ خَلْقِ اللَّهِ عَبْدٌ اتَّقَى النَّاسُ لِسَانَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :13 رواية :4
ترجمه :
و از امـام صـادق (ع ) روايـت شـده كه فرمود: بدرستى كه مبغوض ترين خلق خدا آن بنده ايستكه مردم از زبانش پرهيز كنند.



*باب بدزبانى*
بَابُ الْبَذَاءِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِى الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبـِى بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ شِرْكِ الشَّيْطَانِ الَّذِى لَا يُشَكُّ فِيهِ أَنْ يَكُونَ فَحَّاشاً لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قِيلَ فِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :14 رواية :1
ترجمه :
امام صادق (ع ) فرمود: از نشانه ها شركت شيطان كه ترديدى در آن نيست اينستكه فحاش باشد كه باكى از آنچه گويد و از آنچه درباره او گويند نداشته باشد.



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: فحاش آنكس است كه در فحش دادن يعنى گفتار زشت از حد بگذراند و معتاد شود، و معنى شريك شيطان در شرح حديث 3 بيايد.2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص إِذَا رَأَيْتُمُ الرَّجُلَ لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قِيلَ لَهُ فَإِنَّهُ لِغَيَّةٍ أَوْ شِرْكِ شَيْطَانٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :14 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هرگاه مـردى را ديديد كه باكى از آنچه گويد و آنچه به او گفته شود ندارد، پس بدرستيكه يا از زنا است يا از شركت شيطان .


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عـَنْ أَبـَانِ بْنِ أَبِى عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ إِنَّ اللَّهَ حـَرَّمَ الْجـَنَّةَ عـَلَى كـُلِّ فـَحَّاشٍ بَذِى ءٍ قَلِيلِ الْحَيَاءِ لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قـِيـلَ لَهُ فـَإِنَّكَ إِنْ فـَتَّشْتَهُ لَمْ تَجِدْهُ إِلَّا لِغَيَّةٍ أَوْ شِرْكِ شَيْطَانٍ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ فِى النَّاسِ شِرْكُ شَيْطَانٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ مَا تَقْرَأُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ش ارِكْهُمْ فـِى الْأَمـْو الِ وَ الْأَوْل ادِ قـَالَ وَ سـَأَلَ رَجُلٌ فَقِيهاً هَلْ فِى النَّاسِ مَنْ لَا يُبَالِى مَا قِيلَ لَهُ قَالَ مَنْ تَعَرَّضَ لِلنَّاسِ يَشْتِمُهُمْ وَ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُمْ لَا يَتْرُكُونَهُ فَذَلِكَ الَّذِى لَا يُبَالِى مَا قَالَ وَ لَا مَا قِيلَ فِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :14 رواية :3
ترجمه :
از امـيـرالمؤ منين عليه السلام روايت شده كه رسولخداست صلوات الله عليه و آله و صلم فـرمـود: خدا حرام كرده است بهشت راست بر هر فحاشى بى آبرو و كم شرمى كه باكى از آنـچـه گويد و آنچه باو گفته شود ندارد، زيرا اگر بازرسى از حالش كنى يا زنا اسـت يـا از شركت شيطان ، بوى عرض شد: اى رسولخداست در ميان مردمان شركت شيطان هـم هـست ؟ فرمود: آيا گفتار خداى عزوجل را نخوانده كه (بشيطان فرمايد:) ((و شركت كن با ايشان در مالها و فرزندان )) (سوره اسراء آيه 64).
رواى گـويـد: مـردى از فـقـيهى پرسيد: آيا در ميان مردم كسى هست كه باكى از آنچه باو گفته شود ندارد؟ آنكسكه متعرض ‍ مردم شود و به آنان دشنام گويد در صورتيكه ميداند كـه آنـهـا رهايش نكنند اينست آنكسيكه باكى از آنچه گويد و آنچه درباره اش گفته شود ندارد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) از شـيـخ بـهـائى قـدس سـره نـقل كند كه : (در آنجا كه حضرت فرمود: خدا بهشت را حرام كرده ...) گويد: شايد مقصود اينست كه مدتى طويل حرام است بر آنان نه هميشگى ، يا مقصود از بهشت بهشت مخصوصى اسـت كـه بـراى غـيـر فـحـاش آمـاده اسـت ، و گـرنـه ظـاهـر حـديـث مشكل است ، زيراست سرانجام گنهكاران اين ملت بهشت است ، و گر چه زمانى دراز در آتش بمانند.
و مـفـسـرين در تفسير گفتار خدايتعالى : ((و شركت كن ....)) گفته اند: شركت شيطان در اموال وادار كردن مردم است بتحصيل آن و گرد آوردنش از حرام ، و صرف كردن آن در آنچه جـايـز نـيـسـت ، و در خـرج كـردن آنان راست از حد ميانه روى بيرون برد كه يا اسراف و تـبذير كنند، و يا بخل ورزند و سخت گيرى كنند. و اما شركت در اولاد بچند وجه است : 1ـ تـشـويـق آنـان بـوسـائل حـرام چـون زنـا و مـانـنـد آن . 2ـ وادار كـردن آنان باينكه اولاد و فـرزنـدانشان راست بنامهائى مانند عبدالعزى و عبداللات يعنى بنده عزى ولات كه نام دو بـت بـوده - نـام نـهـنـد. 3ـ فـرزنـدان را گـمـراه كـنـد بـايـنـكـه آنـهـا را بـكـيـشـهـاى بـاطـل و كـارهـاى زشـت بـكـشـاند، اين بود آنچه مفسرين گفته اند، ولى از بعضى احاديث اسـتـفـاده شـود كـه مـقـصـود شـركـت او است در نطفه آنها، و در آن حديث براى شناختن او هم نشانه قرار داده است ، و حديث راست شيخ (ره ) در تهذيب در باب آداب تزويج روايت كرده هر كه خواهد بدانجا مراجعه كند.4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ يَرْفَعُهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّشَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :15 رواية :4
ترجمه :
از امام باقر (ع ) روايت شده كه فرمود: خدا دشمن دارد دشنام گوى دشنام جورا.


5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ سـَالِمٍ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ نـَضْرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ نُعْمَانَ الْجـُعـْفـِيِّ قَالَ كَانَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع صَدِيقٌ لَا يَكَادُ يُفَارِقُهُ إِذَا ذَهَبَ مَكَاناً فَبَيْنَمَا هُوَ يـَمـْشـِى مَعَهُ فِى الْحَذَّاءِينَ وَ مَعَهُ غُلَامٌ لَهُ سِنْدِيٌّ يَمْشِى خَلْفَهُمَا إِذَا الْتَفَتَ الرَّجُلُ يُرِيدُ غُلَامَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَلَمْ يَرَهُ فَلَمَّا نَظَرَ فِى الرَّابِعَةِ قَالَ يَا ابْنَ الْفَاعِلَةِ أَيْنَ كُنْتَ قَالَ فَرَفَعَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَدَهُ فَصَكَّ بِهَا جَبْهَةَ نَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَقْذِفُ أُمَّهُ قَدْ كُنْتُ أَرَى أَنَّ لَكَ وَرَعاً فَإِذَا لَيْسَ لَكَ وَرَعٌ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ أُمَّهُ سِنْدِيَّةٌ مُشْرِكَةٌ فَقَالَ أَ مـَا عـَلِمـْتَ أَنَّ لِكـُلِّ أُمَّةٍ نـِكـَاحـاً تَنَحَّ عَنِّى قَالَ فَمَا رَأَيْتُهُ يَمْشِى مَعَهُ حَتَّى فَرَّقَ الْمَوْتُ بَيْنَهُمَا
وَ فِى رِوَايَةٍ أُخْرَى إِنَّ لِكُلِّ أُمَّةٍ نِكَاحاً يَحْتَجِزُونَ بِهِ مِنَ الزِّنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :15 رواية :5
ترجمه :
عـمـرو بـن نـعـمـان جـعـفـى گـويد: امام صادق عليه السلام دوستى داشت كه آن حضرت را بهرجا كه مى رفت رها نميكرد و از او جداست نمى شد، روزى در بازار كفشها همراه حضرت مـى رفـت ، و دنـبـالشـان غلام او كه از اهل سند بود مى آمد، ناگاه آن مرد به پشت سرخود مـتـوجـه شـده و غـلام راسـت خـواسـت و او را نـديـد و تـا سـه مـرتـبـه بدنبال برگشت و او راست نديد، با چهار كه او را ديد گفت : اى زنازاده كجا بودى ؟ امام صـادق عـليـه السلام دست خود را بلند كرده و به پيشانى خود زد و فرمود: سبحان الله مـادرش راسـت بـزنـا متهم كنى ؟ من خيال مى كردم تو خوددار و پارسائى ، اكنون مى بينم كـه ورع و پـارسـائى نـدارى ؟ عـرض كـرد: قـربـانـت گـردم مـادرش زنـى اسـت از اهل سند و مشرك است ؟ فرمود: مگر ندانسته اى كه هر ملتى براى خود ازدواجى دارند، از من دور شـو عـمـر و بـن نـعـمـان (راوى حـديث ) گويد: ديگر او را نديدم كه با آنحضرت راه برود تا آنگاه كه مرگ ميان آنها جدائى انداخت .
و در روايـت ديـگـرى است كه فرمود: (آيا ندانسته اى كه ) براى هر امتى ازدواجى است كه بوسيله آن از زنا جلوگيرى كنند.

[afsanah82]

5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الْفُحْشَ لَوْ كَانَ مِثَالًا لَكَانَ مِثَالَ سَوْءٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :16 رواية :6
ترجمه :
و از امام صادق عليه السلام حديث شده كه رسولخدا (ص ) فرمود: دشنام اگر بصورتى در آيد صورت بدى است .


6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ فـِى بَنِى إِسْرَائِيلَ رَجُلٌ فَدَعَا اللَّهَ أَنْ يَرْزُقَهُ غُلَاماً ثَلَاثَ سـِنـِيـنَ فـَلَمَّا رَأَى أَنَّ اللَّهَ لَا يـُجِيبُهُ قَالَ يَا رَبِّ أَ بَعِيدٌ أَنَا مِنْكَ فَلَا تَسْمَعُنِى أَمْ قَرِيبٌ أَنـْتَ مـِنِّى فـَلَا تـُجـِيـبـُنِى قَالَ فَأَتَاهُ آتٍ فِى مَنَامِهِ فَقَالَ إِنَّكَ تَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُنْذُ ثـَلَاثِ سـِنـِيـنَ بـِلِسـَانٍ بـَذِى ءٍ وَ قَلْبٍ عَاتٍ غَيْرِ تَقِيٍّ وَ نِيَّةٍ غَيْرِ صَادِقَةٍ فَاقْلَعْ عَنْ بـَذَائِكَ وَ لْيـَتَّقِ اللَّهَ قـَلْبـُكَ وَ لْتـَحـْسُنْ نِيَّتُكَ قَالَ فَفَعَلَ الرَّجُلُ ذَلِكَ ثُمَّ دَعَا اللَّهَ فَوُلِدَ لَهُ غُلَامٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :16 رواية :7
ترجمه :
از امـام صـادق عـليـه السـلام حـديـث شـده كـه فـرمـوده : در بـنـى اسـرائيـل مـردى بـود كـه سـه سـال پيوسته دعا مى كرد كه خدا پسرى به او روزى كند (دعايش مستجاب نمى شد) همينكه ديد خدا خواهش او را بر نمى آورد عرض كرد: پروردگارا آيـا مـن از تـو دورم و تـو سخن مرا نمى شنوى ، يا تو بمن نزديكى و پاسخ نمى دهى ؟ كـسـى در خـواب نـزدش آمـد و بـاو گـفـت : تـو سـه سـال تـمـام خـدا را بـا زبانى بد و هرزه ، و دلى سركش و ناپرهيزكار، و نيتى نادرست مـيخوانى ، پس بايد از هرزه گويى بد آئى ، و دلت پرهيزكار، و نيتت درست گردد (تا خـواهـشـت بـر آورده شـود) حـضـرت فـرمـود: آنـمـرد بـدسـتـور عمل كرد سپس دعا كرد و خدا را خواند و داراى پسرى شد.



توضيح :
از اين حديث معلوم مى شود كه استجابت دعا شرايطى دارد كه از آنجمله است پاكى زبان و پرهيزكارى دل و درستى نيت ، و اين منافاتى باوعده خدا در اجابت دعا ندارد.7- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ مِنْ شَرِّ عِبَادِ اللَّهِ مَنْ تُكْرَهُ مُجَالَسَتُهُ لِفُحْشِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :8
ترجمه :
و نـيز از امام صادق عليه السلام حديث شده كه رسولخدا (ص ) فرمود: از زمره بدترين بندگان خدا كسى است كه براى هرزه گوئى و دشنام گوئيش از هم نشينى و مجالست با او كناره گيرى شود.


8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِى عُبَيْدَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْبَذَاءُ مِنَ الْجَفَاءِ وَ الْجَفَاءُ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :9
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: بدزبانى از جفاكارى در آتش است .


9- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنِ الْحَسَنِ الصَّيْقَلِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْفُحْشَ وَ الْبَذَاءَ وَ السَّلَاطَةَ مِنَ النِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :10
ترجمه :
و نيز فرمود: دشنام دادن و بدزبانى و هرزه گوئى از (نشانه هاى ) نفاق و دوروئى است .


10- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ الْفَاحِشَ الْبَذِى ءَ وَ السَّائِلَ الْمُلْحِفَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :11
ترجمه :
و از امام باقر عليه السلام حديث شده كه رسولخدا (ص ) فرمود: خداوند دشمن دارد دشنام دهنده بدزبانى و گداى مبرم را.


11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص لِعَائِشَةَ يَا عَائِشَةُ إِنَّ الْفُحْشَ لَوْ كَانَ مُمَثَّلًا لَكَانَ مِثَالَ سَوْءٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :12
ترجمه :
و نـيـز از آن حـضـرت روايت شده كه رسولخدا (ص ) بعايشه فرمود: اگر دشنام گوئى مجسم ميشد، صورت بدى بود.



12- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ قَالَ قَالَ مَنْ فـَحـُشَ عـَلَى أَخـِيهِ الْمُسْلِمِ نَزَعَ اللَّهُ مِنْهُ بَرَكَةَ رِزْقِهِ وَ وَكَلَهُ إِلَى نَفْسِهِ وَ أَفْسَدَ عَلَيْهِ مَعِيشَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :13
ترجمه :
و امـام عـليه السلام فرمود: هر كس ببرادر مسلمان خود دشنام دهد خدا بركت از روزى او بر دارد، و او را بخودش ‍ واگذارد، و زندگيش را تباه سازد.


13- عَنْهُ عَنْ مُعَلًّى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ غَسَّانَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لِى مـُبـْتـَدِئاً يـَا سـَمَاعَةُ مَا هَذَا الَّذِى كَانَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ جَمَّالِكَ إِيَّاكَ أَنْ تَكُونَ فَحَّاشاً أَوْ صـَخَّابـاً أَوْ لَعَّانـاً فـَقـُلْتُ وَ اللَّهِ لَقـَدْ كـَانَ ذَلِكَ أَنَّهُ ظـَلَمـَنـِى فَقَالَ إِنْ كَانَ ظَلَمَكَ لَقَدْ أَرْبـَيـْتَ عـَلَيـْهِ إِنَّ هـَذَا لَيـْسَ مِنْ فِعَالِى وَ لَا آمُرُ بِهِ شِيعَتِى اسْتَغْفِرْ رَبَّكَ وَ لَا تَعُدْ قُلْتُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ لَا أَعُودُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :17 رواية :14
ترجمه :
سـمـاعـة گـويـد: وارد شـدم بـر امـام صادق عليه السلام ، حضرت آغاز بسخن كرد و بمن فـرمـود: ايـسـمـاعة اينچه جنجالى بود كه ميان تو و شتر دارت پديدار گشته بود؟ مبادا دشـنـامـگـو و بـدزبـان و لعـنـت كـنـنده باشى ؟ عرض كردم : بخدا سوگند چنين بود (كه فـرمـود ولى ) او بـمـن سـتـم كرد؟ فرمود: اگر بتو ستم كرده تو از او سر افتادى ، هر آيـنـه ايـن كـردار از كـردارهـاى من نيست ، و بشيعيانم چنين دستورى ندهم ، از پروردگارت آمـرزش بـخواه ، و به آن كردار باز مگرد، عرض كردم : از خدا آمرزش خواهم و ديگر باز نگردم .



*باب كسيكه براى بديش از او پرهيز كنند*
بَابُ مَنْ يُتَّقَى شَرُّهُ
1- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ النَّبـِيَّ ص ‍ بـَيـْنَا هُوَ ذَاتَ يَوْمٍ عِنْدَ عَائِشَةَ إِذَا اسـْتـَأْذَنَ عَلَيْهِ رَجُلٌ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِئْسَ أَخُو الْعَشِيرَةِ فَقَامَتْ عَائِشَةُ فَدَخَلَتِ الْبـَيـْتَ وَ أَذِنَ رَسـُولُ اللَّهِ ص لِلرَّجـُلِ فـَلَمَّا دَخـَلَ أَقـْبـَلَ عـَلَيـْهِ بـِوَجْهِهِ وَ بِشْرُهُ إِلَيْهِ يـُحـَدِّثُهُ حَتَّى إِذَا فَرَغَ وَ خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ قَالَتْ عَائِشَةُ يَا رَسُولَ اللَّهِ بَيْنَا أَنْتَ تَذْكُرُ هَذَا الرَّجُلَ بِمَا ذَكَرْتَهُ بِهِ إِذْ أَقْبَلْتَ عَلَيْهِ بِوَجْهِكَ وَ بِشْرِكَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عِنْدَ ذَلِكَ إِنَّ مِنْ شَرِّ عِبَادِ اللَّهِ مَنْ تُكْرَهُ مُجَالَسَتُهُ لِفُحْشِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :18 رواية :1
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: روزى پيغمبر (ص ) نزد عايشه بود ناگاه مردى اجازه شـرفـيـابى خواست ، رسولخدا (ص ) فرمود: چه مرد بدى است از اين تيره و قبيله ، پس عـايشه برخواست و بدرون اطاق رفت و رسول خدا (ص ) اجازه ورود به آن مرد داد، همينكه وارد شـد حـضـرت بـا روى بـاز از او پذيرائى كرد و با او بگفتگو پرداخت تا هنگاميكه بـپـايـان رسـانـيـد و آنـمـرد از نزدش بيرون رفت ، عايشه (برگشته ) و عرض كرد: اى رسـول خـدا در حـاليـكـه شـما اين مرد را به بدى ياد كردى با روى باز از او پذيرائى كـردى ؟ در ايـن هـنـگـام حـضـرت فـرمـود: از بدترين بندگان خدا كسى استكه كه براى دشنامگوئيش هم نشينى با او را بد دارند.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: آنـچـه حـضـرت در آخـر حـديـث فـرمـود: كـه از بدترين بندگان خـدا...،))يـا عـذر اسـت بـراى آنـچـه نـخـسـت فـرمـود، يـا بـراى آنـچـه در پـايـان عمل كرد يا براى هر دوى آنها، و اين حديث دلالت برجواز مدارا كردن با فاسق و جواز غيب او دارد، و گويند آن مرد عيينة بن حص فزارى يكى از سران شرور عرب بوده است .2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص شَرُّ النَّاسِ عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ الَّذِينَ يُكْرَمُونَ اتِّقَاءَ شَرِّهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :18 رواية :2
ترجمه :
از امـام صـادق عـليـه السـلام روايـت شـده اسـت كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: بـدترين مردم در روز قيامت نزد خدا كسانى هستند كه از ترس بدى و شر آنها احترام و اكرامشان كنند.


3- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ خَافَ النَّاسُ لِسَانَهُ فَهُوَ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :19 رواية :3
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: كسيكه مردم از زبانش بترسند، او در آتش است .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ جـَابـِرِ بـْنِ عـَبـْدِ اللَّهِ قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص شَرُّ النَّاسِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ الَّذِينَ يُكْرَمُونَ اتِّقَاءَ شَرِّهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :19 رواية :4
ترجمه :
جـابـر بن عبد الله گويد: كه رسولخدا (ص ) فرمود: بدترين مردم در روز قيامت آنانند كه از ترس بدى و شرشان اكرام و احترام شوند.



*باب تجاوز كارى ، و ستمگرى ، و سركشى*
بَابُ الْبَغْيِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ قَدَّاحٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَعْجَلَ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْيُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :19 رواية :1
ترجمه :
از امام صادق عليه السلام حديث شده كه رسول خدا (ص ) فرمود: زودرس ترين بديها از نظر كيفر و عقوبت تجاوز كارى و ستمگرى است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: مقصوداز تعجيل در كيفر او اينست كه در دنيا نيز كيفر كردارش باو ميرسد، بلكه در دنيا نيز زود باو برسد.2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يَقُولُ إِبْلِيسُ لِجُنُودِهِ أَلْقُوا بَيْنَهُمُ الْحَسَدَ وَ الْبَغْيَ فَإِنَّهُمَا يَعْدِلَانِ عِنْدَ اللَّهِ الشِّرْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :19 رواية :2
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: شيطان به لشكرهاى خود گويد: ميان افراد آدميزاد حسد و ستم افكنيد، زيرا ايندو در نزد خداوند با شرك برابرند.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: برابرى آندو با شرك براى آنست كه آنها نيز در بيرون بردن از ديـن و كيفر و تاءثير در فساد نظام جهان همانندند زيرا بيشتر مفاسد جهان از مخالفت با پـيـمـبـران و اوصـيـاء ايـشـان و پـيـروى نـكـردن از آنان و شيوع گناهان از اين دو خصلت سـرچشمه گرفته ، چنانچه شيطان به آدم عليه السلام حسد ورزيد، و چنانچه سركشان هر ملت و امتى بحجتهاى الهيه تعدى و ستم كردند.3- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِي سَيَّارٍ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع كَتَبَ إِلَيْهِ فِي كِتَابٍ انْظُرْ أَنْ لَا تُكَلِّمَنَّ بِكَلِمَةِ بَغْيٍ أَبَداً وَ إِنْ أَعْجَبَتْكَ نَفْسَكَ وَ عَشِيرَتَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :19 رواية :3
ترجمه :
از ابـو سـيـار حـديـث شـده كـه امـام صـادق عليه السلام در نامه باو نوشت : نگاه كن مبادا هرگز سخنى بستم و سركشى بزبان آرى اگر چه تو را تبره و فاميلت خوش آيد.



توضيح :
مـمـكن است معناى جمله ((وان اعجبتك نفسك ...)) اين باشد كه و اگر چه تيره و فاميلت تو را خوش آيد و بعجب وا دارد، ولى معناى اول ظاهرتر است چنانچه مجلسى (ره ) نيز فرموده است .4- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ وَ يَعْقُوبَ السَّرَّاجِ جَمِيعاً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمُؤْمِنِينَ ع أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الْبَغْيَ يَقُودُ أَصْحَابَهُ إِلَى النَّارِ وَ إِنَّ أَوَّلَ مـَنْ بـَغـَى عـَلَى اللَّهِ عـَنـَاقُ بـِنـْتُ آدَمَ فـَأَوَّلُ قَتِيلٍ قَتَلَهُ اللَّهُ عَنَاقُ وَ كَانَ مَجْلِسُهَا جـَرِيـبـاً فـِى جـَرِيـبٍ وَ كـَانَ لَهَا عِشْرُونَ إِصْبَعاً فِى كُلِّ إِصْبَعٍ ظُفُرَانِ مِثْلُ الْمِنْجَلَيْنِ فـَسـَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهَا أَسَداً كَالْفِيلِ وَ ذِئْباً كَالْبَعِيرِ وَ نَسْراً مِثْلَ الْبَغْلِ فَقَتَلْنَهَا وَ قَدْ قَتَلَ اللَّهُ الْجَبَابِرَةَ عَلَى أَفْضَلِ أَحْوَالِهِمْ وَ آمَنِ مَا كَانُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :20 رواية :4
ترجمه :
از امـام صادق عليه السلام روايت شده كه اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: اى مردم همانا سـتـمـگـرى و بـغـى يـاران خـود را بـه آتـش (يـا دوزخ ) كـشـد، و اولين كسى كه بر خدا سـركـشـى كـرد عـناق دختر آدم بود، و اولين كشته كه خدا او را كشت (همان ) عناق بود، كه نـشـيـمنگاهش يك جريب در يك جريب بود و بيست انگشت داشت كه در هر انگشتى دو ناخن بود چـون دو داس ، پـس خـدا شـيرى مانند فيل ، و گرگى ببزرگى شتر، و كركسى باندازه استر و بر او مسلط كرد، و آنها او را كشتند، خداوند زور گويان و سركشان را در بهترين حال و آسوده ترين وضعى كه داشته اند كشته است .



شــرح :
مـقصود اينست كه ستمگران گول آسودگى وضع و مهيا بودن اسباب قدرت و شكوت خود را نـخـورنـد، زيـرا چـه بـسـا زور گـويـانـى كـه در كمال خوشى و آسودگى خاطر بوده اند و ناگهان خداوند بواسطه تعدى و ستمكاريشان آنها را نابود كرده است .
*باب فخر و كبر*
بَابُ الْفَخْرِ وَ الْكِبْرِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سـَالِمٍ عـَنْ أَبـِى حـَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع عَجَباً لِلْمُتَكَبِّرِ الْفَخُورِ الَّذِي كَانَ بِالْأَمْسِ نُطْفَةً ثُمَّ هُوَ غَداً جِيفَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :20 رواية :1
ترجمه :
حضرت على بن الحسين عليه السلام فرمود: عجب است از تكبر كننده برخود بالنده ، آنكس كه ديروز نطفه (بد بو و بى ارزش ) بوده ، و سپس فردا مردارى (گنديده ) است .


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص آفَةُ الْحَسَبِ الِافْتِخَارُ وَ الْعُجْبُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :20 رواية :2
ترجمه :
از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه رسولخدا (ص ) فرمود: آفت حسب و شرافت بخود باليدن و خود بينى است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((حسب )) شرافت و شخصيت آباء و اجدادى است و بسا بشرافتى اطلاق شود كه از كارهاى نيك يا اخلاق خوب بدست ايد گرچه از پدران نباشد.3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ حَنَانٍ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ بَشِيرٍ الْأَسَدِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع أَنَا عُقْبَةُ بْنُ بَشِيرٍ الْأَسَدِيُّ وَ أَنَا فـِي الْحـَسـَبِ الضَّخـْمِ مـِنْ قـَوْمـِي قـَالَ فـَقـَالَ مـَا تـَمـُنُّ عـَلَيْنَا بِحَسَبِكَ إِنَّ اللَّهَ رَفَعَ بـِالْإِيمَانِ مَنْ كَانَ النَّاسُ يُسَمُّونَهُ وَضِيعاً إِذَا كَانَ مُؤْمِناً وَ وَضَعَ بِالْكُفْرِ مَنْ كَانَ النَّاسُ يُسَمُّونَهُ شَرِيفاً إِذَا كَانَ كَافِراً فَلَيْسَ لِأَحَدٍ فَضْلٌ عَلَى أَحَدٍ إِلَّا بِالتَّقْوَى
اصول كافى جلد 4 صفحه :21 رواية :3
ترجمه :
عـقـبـة بـن بـشـيـر اسـدى گـويد: بامام باقر عليه السلام عرض كردم : من عقبة بن بشير اسدى هستم ، و در ميان قوم خود خاندان بزرگى دارم ؟ حضرت فرمود:تو بحسب و شرافت خانوادگيت بر سر ما منت نهى ؟ بدرستيكه خداوند آنكه مردم او را پست ميشمردند بواسطه ايمان در صورتيكه مؤ من باشد بالا برده است ، و آنكه مردم او را شريف ميخواندند بجهت كـفـر در صـورتـيـكـه كـافـر بـاشـد پـسـت و زبـون ساخته است ؛ پس كسى را بر كسى برترى نيست جز بوسيله تقوى .



توضيح :
آنـچـه تـرجـمـه شـد بـنابر اينستكه لفظ (ما) در جمله ((ما تمن ...)) استفهاميه باشد، و محتمل است (ما) نافيه باشد، يعنى (بر ما منت منه ...) و گفتار آنحضرت كه فرمود: ((پس كـسـى را بـر كسى برترى نيست ...)) اشاره است بگفتار خدايتعالى : ((اى مردم همانا ما آفـريـديـمـتـان از نر و ماده و گردانيديم شما را شاخه هائى و تيره هائى تا يكديگر را بشناسيد، همانا گرامى ترين شما نزد خدا پرهيزكارترين شما است ، سوره حجرات آيه 13)).4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ عِيسَى بْنِ الضَّحَّاكِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع عَجَباً لِلْمُخْتَالِ الْفَخُورِ وَ إِنَّمَا خُلِقَ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ يَعُودُ جِيفَةً وَ هُوَ فِيمَا بَيْنَ ذَلِكَ لَا يَدْرِى مَا يُصْنَعُ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :21 رواية :4
ترجمه :
امام باقر عليه السلام فرمود: عجب است از متكبرى كه بخود مينازد، در صورتيكه از نطفه آفريده شده ، سپس مردارى گنديده شود، و در اين ميان نميداند با او چه خواهد شد.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَتـَى رَسـُولَ اللَّهِ ص رَجـُلٌ فـَقـَالَ يـَا رَسـُولَ اللَّهِ أَنَا فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ حَتَّى عَدَّ تِسْعَةً فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمَا إِنَّكَ عَاشِرُهُمْ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :21 رواية :5
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: كـه مـردى نـزد رسـول خـدا آمد عرض كرد: اى رسول خدا من فلان پسر فلانم و تا نه نفر از پدران خود را شمرد، رسول خدا (ص ) بوى فرمود: تو دهمى آنانى در دوزخ .



شــرح :
مجلسى (ره ) در معناى حديث گويد: يعنى پدرانت كافر بوده اند و در دوزخند، پس اين چه افـتـخـارى اسـت كـه تو بآنان دارى و تو نيز مانند آنان كافر هستى در باطن اگر منافق بـوده ، و در مـظـاهـر اگـر كـافـر بـوده اسـت ، پس هيچ راهى براى باليدن خود بايشان ندارى .6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص آفَةُ الْحَسَبِ الِافْتِخَارُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :22 رواية :6
ترجمه :
از امام صادق عليه السلام روايت شده كه رسول خدا(ص ) فرمود: آفت حسب بخود باليدن است .



توضيح :
اين حديث مانند حديث دوم اين باب است جز اينكه در آنجا ((عجب )) بجاى ((افتخار)) بود
*باب قساوت و سخت دلى*
بَابُ الْقَسْوَةِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عِيسَى رَفَعَهُ قَالَ فـِيـمـَا نـَاجـَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مُوسَى ع يَا مُوسَى لَا تُطَوِّلْ فِى الدُّنْيَا أَمَلَكَ فَيَقْسُوَ قَلْبُكَ وَ الْقَاسِى الْقَلْبِ مِنِّى بَعِيدٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :22 رواية :1
ترجمه :
عـلى بـن عـيـس در حـديـثـى مـرفـوع روايـت كـنـد كـه فـرمـود: در آنـچـه خـداى عـزوجـل بـا موسى عليه السلام مناجات كرد اين بود كه : اى موسى در دنيا آرزوى خود را دراز مكن كه دلت سخت ، و سخت دل از من دور است .



شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة گـويـد: درازى آرزو ايـنـسـتكه انسان مرگ را فراموش كند و دور پـنـدارد، و گـمـان كـنـد كـه عـمـرش دراز بـاشـد، يـا آرزوهـاى بـسـيـاريـكـه جـز در طـول عـمـر بـدسـت نـيـايـد، و ايـن مايه سخت دلى است ، يعنى نترسيدن و نداشتن هراس از تـرسـنـاكـيـهـا، و نـپـذيـرفـتـن پـنـدهـا سـودمـنـد، چـنـانـكـه يـاد مـرگ دل انسان راست نرم و هنگام تذكر خدا و مرگ ترسناك كند.2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ دُبَيْسٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا خـَلَقَ اللَّهُ الْعـَبـْدَ فـِى أَصـْلِ الْخـِلْقـَةِ كَافِراً لَمْ يَمُتْ حَتَّى يـُحـَبِّبَ اللَّهُ إِلَيـْهِ الشَّرَّ فـَيَقْرُبَ مِنْهُ فَابْتَلَاهُ بِالْكِبْرِ وَ الْجَبْرِيَّةِ فَقَسَا قَلْبُهُ وَ سـَاءَ خـُلُقـُهُ وَ غـَلُظَ وَجـْهُهُ وَ ظَهَرَ فُحْشُهُ وَ قَلَّ حَيَاؤُهُ وَ كَشَفَ اللَّهُ سِتْرَهُ وَ رَكِبَ الْمَحَارِمَ فـَلَمْ يَنْزِعْ عَنْهَا ثُمَّ رَكِبَ مَعَاصِيَ اللَّهِ وَ أَبْغَضَ طَاعَتَهُ وَ وَثَبَ عَلَى النَّاسِ لَا يَشْبَعُ مِنَ الْخُصُومَاتِ فَاسْأَلُوا اللَّهَ الْعَافِيَةَ وَ اطْلُبُوهَا مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :22 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عليه السلام فرمود: چون خداوند بنده راست سرشت كافر بيافريند آن بنده نـميرد تا بدى راست دوست او گرداند، پس بدان نزديك شود، و در نتيجه به كبر و زور گـوئى (يا هرزگى ) او را گرفتار كند، پس دلش سخت شود، و خلقش ناپسند گردد، و رويـش سـخـت ، و پـسـتـيـش آشـكـار، و شـرمـش كـم شـود، و خداوند پرده اش راست بدرد، و بـحـرامـهـا(ى خداوند) در افتد و از آنها جدا نگردد، سپس بنافرمانيهاى خداست دچار شود و فرمانبرداريش را بد دارد، و به مردمان به پرد، و از ستيزه سير نشود، از خداوند عافيت بخواهيد و دوام آنرا بجوئيد.

[afsanah82]

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَمَّتَانِ لَمَّةٌ مِنَ الشَّيْطَانِ وَ لَمَّةٌ مِنَ الْمَلَكِ فَلَمَّةُ الْمَلَكِ الرِّقَّةُ وَ الْفَهْمُ وَ لَمَّةُ الشَّيْطَانِ السَّهْوُ وَ الْقَسْوَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :23 رواية :3
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده : (مردم را) دو خاطره است ، خـاطـره از شـيـطـان و خـاطـره از فـرشـتـه ، خـاطـره فـرشـتـه : رفـت (يـعـنـى نـرمـى دل ) و فهم است و خاطره شيطان : فراموشى و سخت دلى است .



توضيح :
((لمه )) آنچيزيست كه بدل نزديك شود و خطور كند كه بخاطر ترجمه شد، مجلسى (ره ) گـويـد: مقصود از رقت و فهم كه خاطره فرشته است نتيجه آندو و يا نشانه آنها است و حـمـل بـر مـجـاز گـردد، زيـرا خـاطـره كـه فـرشـتـه در دل انـدازد نـيـكـى و تـصـديـق بـحـق اسـت ، و نـتـيـجـه آن رقـت دل و صـفـا و مـيـل آن بـنـيـكـى اسـت ، و هـمـچـنـيـن خـاطره شيطان انداختن وسوسه ها و شك و مـيـل بـشـهوات در دل است ، و نتيجه آن فراموشى كردن حق و غفلت از خدا و سنگدلى است . *باب ظلم و ستم كردن*
بَابُ الظُّلْمِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنِ الْمـُفـَضَّلِ بـْنِ صـَالِحٍ عـَنْ سـَعـْدِ بـْنِ طـَرِيـفٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ الظُّلْمُ ثَلَاثَةٌ ظُلْمٌ يـَغـْفـِرُهُ اللَّهُ وَ ظـُلْمٌ لَا يـَغـْفـِرُهُ اللَّهُ وَ ظـُلْمٌ لَا يـَدَعـُهُ اللَّهُ فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِى لَا يَغْفِرُهُ فـَالشِّرْكُ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِى يـَغـْفِرُهُ فَظُلْمُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِى لَا يَدَعُهُ فَالْمُدَايَنَةُ بَيْنَ الْعِبَادِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :23 رواية :1
ترجمه :
امام باقر عليه السلام فرمود: ستم بر سه گونه است : ستميكه خدا بيامرزد، و ستميكه خـدا از آن صـرفـنـظـر كـنـد، امـا آنـسـتـمـيكه خداوند نيامرزد شرك است ، و اما آنستميكه خدا بـيـامـرزد سـتـمـى اسـت كـه انـسانى بخويشتن كند مايه خود و خداى خود، و اما ستميكه خدا صرفنظر نكند حقوقى استكه مردم بيكديگر دارند.




توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: ستم نهادن چيزى است در غير جاى خود، و آنكس كه شرك ورزد ستم كـرده اسـت زيرا غير از خدا را شريك قرار داده ، و پرستش بيجا كرده ، و گنهكار ستمكار است زيرا گناه را بجاى طاعت نهاده .2- عَنْهُ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ غَالِبِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْص ادِ قَالَ قَنْطَرَةٌ عَلَى الصِّرَاطِ لَا يَجُوزُهَا عَبْدٌ بِمَظْلِمَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :24 رواية :2
ترجمه :
و از امـام صـادق عـليـه السـلام حـديـث شـده كـه در (تـفـسـيـر) گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و بـدرسـتيكه پروردگارت در كمينگاه است )) (سوره فجر آيه 14) فرمود: (كه آنكمينگاه ) پلى است بر صراط كه از آن نگذرد بنده كه بدهكار (بديگران ) است (و حقوق مردمان در گردن اوست ).


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ وَ عُبَيْدِ اللَّهِ الطَّوِيلِ عَنْ شَيْخٍ مِنَ النَّخَعِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى جَعْفَرٍ ع إِنِّى لَمْ أَزَلْ وَالِياً مُنْذُ زَمَنِ الْحَجَّاجِ إِلَى يـَوْمِى هَذَا فَهَلْ لِى مِنْ تَوْبَةٍ قَالَ فَسَكَتَ ثُمَّ أَعَدْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ لَا حَتَّى تُؤَدِّيَ إِلَى كُلِّ ذِي حَقٍّ حَقَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :24 رواية :3
ترجمه :
يكى از بزرگان قبيله نخع گويد: بحضرت باقر عليه السلام عرض كردم : من از زمان (حكومت ) حجاج تاكنون پيوسته والى (و فرماندار) بوده ام آيا توبه براى من ميسر است ؟ گـويـد: آنـحـضرت سكوت كرد (و جوابم را نداد) من دوباره پرسيدم ، فرمود: نه ، تا به هر صاحب حق حقش رابپردازى .


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عـَبْدِ الْحَمِيدِ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ صَبِيحٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مَظْلِمَةٍ أَشَدَّ مِنْ مَظْلِمَةٍ لَا يَجِدُ صَاحِبُهَا عَلَيْهَا عَوْناً إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :24 رواية :4
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: هيچ ستمكارى سخت تر از آن ستمكارى نيست كه صاحبش ياورى جز خداى عزوجل نيابد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى نتواند در دنيا انتقام بگيرد و نه استمداد از كسى ديگر برايش مـيـسـر شـود، و بـعـضـى گـفـتـه انـد: يـعـنـى بـراى انـتـقـام بـكـسـى مـتـوسـل نـشود و از احدى كمك نگيرد، بلكه واگذار بخداست كند، و انتقام راست بروز جزا اندازد، ولى معناى ظاهرتر است .5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبـِى مـَنـْصـُورٍ عـَنْ عِيسَى بْنِ بَشِيرٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَمَّا حـَضـَرَ عـَلِيَّ بـْنَ الْحـُسـَيـْنِ ع الْوَفَاةُ ضَمَّنِي إِلَى صَدْرِهِ ثُمَّ قَالَ يَا بُنَيَّ أُوصِيكَ بِمَا أَوْصَانِي بِهِ أَبِي ع حِينَ حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ وَ بِمَا ذَكَرَ أَنَّ أَبَاهُ أَوْصَاهُ بِهِ قَالَ يَا بُنَيَّ إِيَّاكَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا يَجِدُ عَلَيْكَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :24 رواية :5
ترجمه :
امام باقر عليه السلام فرمود: هنگاميكه (پدرم ) على بن الحسين در رسيدن مرا بسينه خود چـسبانيد سپس فرمود: اى فرزند سفارش كنم ترا بآنچه پدرم هنگام مرگش بمن سفارش كـرد، و بـهمان چيزيكه او يادآور شد كه پدرش بآن سفارش ‍ كرده بود، اى فرزند ستم كنى بكسيكه ياورى در برابر تو جز خدا نيابد.



6- عـَنـْهُ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص مَنْ خَافَ الْقِصَاصَ كَفَّ عَنْ ظُلْمِ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :25 رواية :6
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين صلوات الله عليه فرمود: هر كه از قصاص (و جزاى كردار) بترسد، خود را از ستم كردن بمردم نگهدارد.


7- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَصْبَحَ لَا يَنْوِى ظُلْمَ أَحَدٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا أَذْنَبَ ذَلِكَ الْيَوْمَ مَا لَمْ يَسْفِكْ دَماً أَوْ يَأْكُلْ مَالَ يَتِيمٍ حَرَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه :25 رواية :7
ترجمه :
اسـحـاق بـن عـمـار گـويد: حضرت امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه صبح كند و در دل قـصـد سـتـم كـردن بـكـسى را نكند خداوند هر گناهيكه آن روز كرده بيامرزد تا خونى نريزد، و مال يتيمى را بحرام (و ناحق ) نخورد.



توضيح :
اين خبر را چند جور ميتوان معنى كرد:
اول ايـنكه مقصود اين است كه تصميم داشته باشد ستم نكند و در بين روز هم تا شب ستم نـكـنـد خـداونـد گـناهانيكه از او سرزند و مربوط باو باشد يعنى حق او باشد ميآمرزد در صـورتـيـكـه پـيـش از آن روز خـونـى نـريـخـتـه بـاشـد و مـال يـتـيـمـى را بـنـا حـق نـخـورده بـاشـد و ذمـه اش بـامـثـال ايـن حـقـوق مـشـغـول نـبـاشـد، كـه در ايـنـصـورت آمـادگـى بـراى آمرزش گناهان ندارد، و بنابر اين محتمل است از لحاظ ادبى ((ذلك اليوم )) ظرف براى ((غفران )) باشد نه براى (اءذنب ) و در نتيجه آمرزش شامل گناهان گذشته نيز مى گردد چنانچه ظاهر خبر آينده است .
دوم ايـنـكه تصميم بستم نكردن داشته باشد و منافات ندارد كه در بين روز از قصد خود بـر گـردد و سـتـم كـنـد و خـداونـد هـر سـتـمـى بـاشـد جز آندو ميآمرزد، ولى اين معنى با اخـبـاريـكـه دلالت بـر مـؤ اخـذه حـقـوق مـردم دارد گـو ايـنـكـه كمتر از خونريزى و خوردن مـال يـتـيـم باشد منافات دارد و تحقيق آنها و هم چنين تخصيص ظواهر آيات به اين يك خبر مشكل است و گرچه گفته شود: كه خدا مظلوم را راضى كند.
سـوم ايـنـكـه ذكر خصوص اين دو ستم از باب مثال است و گرنه مقصود تمامى حقوق مردم اسـت ، زيـرا در مـيـان حـقوق مردم فقط ايندو از گناهان كبيره است ، و كبائر ديگر همگى از حـقـوق خـداونـد اسـت ، يـا بـراى ايـنـكـه حـقـوق مـردم يـا مـربـوط بـمـال خـوردن مـال يـتـيـم از هـمـه سـخـت تـر بـوده ، بـايـنـدو مثال زده شده اين بود ملخصى از گفتار مجلسى عليه الرحمة در معناى اينحديث .8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَصْبَحَ لَا يَهُمُّ بِظُلْمِ أَحَدٍ غَفَرَ اللَّهُ مَا اجْتَرَمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :25 رواية :8
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: كه رسولخدا (ص ) فرموده هر كه بامداد كند و قصد ستم بكسى را نداشته باشد، خداوندگناهى را كه مرتكب شود بيامرزد.


9- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ ظَلَمَ مَظْلِمَةً أُخِذَ بِهَا فِى نَفْسِهِ أَوْ فِى مَالِهِ أَوْ فِى وُلْدِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :26 رواية :9
ترجمه :
و نـيز امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه ستم بكسى كند بهمان ستم گرفتار شود، در خودش باشد يا در مالش در فرزندش .


10- ابـْنُ أَبـِى عـُمـَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّهُ ظُلُمَاتُ يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :26 رواية :10
ترجمه :
و نـيـز فـرمـود: كـه رسـولخـدا (ص ) فرمود: خود را ستم باز داريد كه آن تاريكى روز قيامت است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مقصود از تاريكى در حديث يا تاريكى حقيقى است ، چنانچه گفته اند: كه حالات نفسانيه كه نتيجه كردار است و مايه سعادت يا شقاوت است ، اينها نورها و يـا تـاريـكـيـهائى است كه پيوسته همراه انسانى است ، و چون روز قيامت روز آشكار شدن اسـرار، و ظـاهـر شـدن پـنهانيها است لذا در آنروز ظاهر گردد، و همان ساعت كه مؤ منان در پـرتـو نـور خـود پـيـش مـى رونـد (چـنـانـچـه خـداونـد مـتعال در سوره حديد آيه 12 فرمايد)، بر شخص ستمكار نيز به اندازه ستمش تاريكيها احاطه كند. يا آنكه مقصود از تاريكيها سختيها و هراسهائى است كه در قيامت است ، چنانچه در گفتار خداى تعالى : ((قل من ينجيكم من ظلمات البر و البحر)) در تفسير ((ظلمات )) گفته اند.11- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هـِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّهُ ظُلُمَاتُ يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :26 رواية :11
ترجمه :
(اين حديث نيز مانند حديث 10 است لذا از تكرار ترجمه خود دارى شد).



12- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ مـَا مـِنْ أَحـَدٍ يَظْلِمُ بِمَظْلِمَةٍ إِلَّا أَخَذَهُ اللَّهُ بِهَا فِى نَفْسِهِ وَ مَالِهِ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِى بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ فَإِذَا تَابَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :26 رواية :12
ترجمه :
امـام بـاقـر عليه السلام فرمود: هيچكس نيست كه بكسى ستم كند جز آنكه خدا او را بهمان ستم بگيرد: درباره خودش ‍ باشد يا مالش ، و اما ستمى كه ميانه او و خدا باشد، هرگاه توبه كند خدا بيامرزد.


13- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ أَبِى نَجْرَانَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مُبْتَدِئاً مَنْ ظَلَمَ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِ مَنْ يَظْلِمُهُ أَوْ عَلَى عَقِبِهِ أَوْ عَلَى عَقِبِ عَقِبِهِ قُلْتُ هُوَ يَظْلِمُ فَيُسَلِّطُ اللَّهُ عَلَى عَقِبِهِ أَوْ عـَلَى عـَقـِبِ عـَقـِبـِهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ وَ لْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِع افاً خ افُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللّ هَ وَ لْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيداً
اصول كافى جلد 4 صفحه :26 رواية :13
ترجمه :
عـبد الاعلى مولى آل سام گويد: امام صادق عليه السلام شروع به سخن كرده فرمود: هر كـه سـتـم كـنـد خداوند مسلط گرداند كسيرا كه باو يا بفرزندان او يا بفرزند فرزندش سـتـم كـنـد، گـويـد: عرض كردم : او ستم كند و خدا بفرزندش يا فرزند فرزندش مسلط سـازد؟ خـداى عـزوجـل فـرموده : ((و بايد بترساند آنانكه اگر باز گذارند پس از خود فـرزنـدان نـاتـوانـى ميترسند بر ايشان پس بترسند خدا را و بگويند سخنى استوار)) (سوره نساء آيه 9).



شــرح :
در تـفسير اين آيه شريفه سه وجه گفته اند كه مناسب با استشهاد امام عليه السلام وجه دوم اسـت و آن ايـنـسـت كـه خـداونـد در ايـن آيـه بـه ولى يـتـيـم دسـتـور بـاداء امانت و حفظ مـال يـتيم را داده است ، و بنا بر اين معنى آيه چنين ميشود: كه هر كس سرپرستى يتيمى را بـعـهـده گـرفـتـه بـايـد طـورى در امـوال او تـصـرف كـنـد كـه دوسـت دارد ديـگـران در امـوال فرزندان خودش پس از مرگ او آنطور تصرف كنند و خلاصه ستم بآنها روا ندارد هـم چـنـانـكـه دوسـت نـدارد ديـگـران دربـاره فـرزنـدانـش پـس از وى سـتـم كـنـنـد، و لذا دنـبـال ايـن آيـه خـداونـد فـرمـايـد: ((ايـن الذيـن يـا كـلون ....)) هـمـانـا آنـانكه ميخورند اموال يتيمان را بستم جز اين نيست كه ميخورند در شكمهاى خويش آتش را.... تا آخر آيه )) و شـخ طـبـرسـى (ره ) در تـفـسـير اين آيه از امام صادق عليه السلام حديث كند (و ملخصش ايـنـسـت ) كـه فـرمـود: در كـتـاب عـلى بـن ابـيـطالب عليه السلام نوشته است كه هر كه مـال يـتيم را بستم بخورد و مالش در دنيا و آخرت بوى برسد اما در دنيا بفرزندانش پس از او رسد و اما در آخرت گرفتار آتش شود.
و روى اين بيان نظر امام عليه السلام نيز در پاسخ از پرسش راوى و استعباد او از اينكه چـگـونـه فـرزند بستم پدر عقوبت شود روشن گردد، زيرا ستم اثرى طبيعى دارد كه آن اثـر در دنـيا نيز بستمكار برسد و اگر بخود او نرسيد بفرزندانش ‍ برسد، مانند آتش كـه هـر جـا افـتـد اثـرش سـوزانـدن است ، و همين بيان براى جلوگيرى از ستم ستمگران كـافـى است زيرا آنكس كه گرفتارى ستمكار يا فرزندان او را ديد و يا اين گفتار را از گـوينده راستگوئى چون امام عليه السلام شنيد و باور داشت ، و دانست كه ستمكارى خواه و ناخواه در نظام آفرينش اثر دارد و ستمكار بجزاى كردار زشتش دچار گردد، ستم بكسى روا نـدارد، و بـاعـث جـلوگـيـرى ظـلم و تـعـدى گـردد، و ايـن مـنـافـاتـى بـا عدل الهى ندارد زيرا اثر طبيعى و واكنش عمل انسان است .14- عـَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحـَى إِلَى نَبِيٍّ مِنْ أَنْبِيَائِهِ فِى مَمْلَكَةِ جَبَّارٍ مِنَ الْجَبَّارِينَ أَنِ ائْتِ هَذَا الْجَبَّارَ فَقُلْ لَهُ إِنَّنـِى لَمْ أَسـْتـَعْمِلْكَ عَلَى سَفْكِ الدِّمَاءِ وَ اتِّخَاذِ الْأَمْوَالِ وَ إِنَّمَا اسْتَعْمَلْتُكَ لِتَكُفَّ عَنِّى أَصْوَاتَ الْمَظْلُومِينَ فَإِنِّى لَمْ أَدَعْ ظُلَامَتَهُمْ وَ إِنْ كَانُوا كُفَّاراً
اصول كافى جلد 4 صفحه :27 رواية :14
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: كه خداى عزوجل به پيامبرى از پيمبرانش كه در كشور يكى از سركشان و جباران بود وحى فرستاد كه نزد اين مرد جبار برو و باو بگو: كه من تـرا نـگماردم براى ريختن خونها و گرفتن اموال ، همانا تو را گماردم تا ناله هاى ستم رسـيـدگـان را از مـن باز دارى ، زيرا من از ستمى كه بايشان شده نگذرم اگر چه كافر باشند.


15- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ أَكَلَ مَالَ أَخِيهِ ظُلْماً وَ لَمْ يَرُدَّهُ إِلَيْهِ أَكَلَ جَذْوَةً مِنَ النَّارِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :28 رواية :15
ترجمه :
ابـو بـصـيـر گـويـد: شـنـيـدم از امـام صـادق عـليـه السـلام كـه مـى فـرمـود: هـر كـه مال برادر (دينى ) خود را بخورد، و (خودش يا عوضش را) باو برنگرداند، در روز قيامت پاره از آتش خورد.


16- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْعَامِلُ بِالظُّلْمِ وَ الْمُعِينُ لَهُ وَ الرَّاضِى بِهِ شُرَكَاءُ ثَلَاثَتُهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :28 رواية :16
ترجمه :
و نـيز آنحضرت عليه السلام فرمود: ستمكار و كمك كار او و آنكه بستم او راضى باشد هر سه آنان در ستم شريكند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظـاهـر حـديـث در سـتـم بـديـگـران اسـت ، و چـه بـسـا شامل ظلم بنفس نيز بشود، و ظاهر از كمك كار آنكس است كه در ستم كمك به ستمكار كند، و چه بسا عموميت داشته باشد كه شامل هر كمك كار به ستمگر نيز بشود، و ظاهر از راضى بـسـتـم غـيـر از آن كـس اسـت كـه بـه او سـتـم شـده ، و چـه بـسـا شـال او نـيز گردد، و تاءييد كند آنچه را گفتيم گفتار خدايتعالى : ((و نگرويد بسوى آنان كه ستم كردند كه ميرسد شما را آتش )) (سوره هود آيه 113) در كشاف گويد: اين نـهـى شـامـل شـود هـم مـيلى با آنان و بستگى به آنها و رفاقت و هم نشينى و ديدارشان و نـاديده گرفتن كردارشان و رضايت اعمالشان و شبيه شدنشان و در آمد برفتارشان ، و بـا تـعـظـيـم و احـتـرام بـردن نـامـشـان را (كـه تـمـامـى آنـهـا را شـامل گردد) و در كتاب من لايحضره الفقيه در خبر مناهى پيغمبر اكرم (ص ) و غير آن خبر است كه فرمود: هر كه سلطان ستمگرى را ستايش كند، يا از راه طمع باو برايش زبونى و فروتنى كند با او در دوزخ هم نشين است .17- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَكُونُ مَظْلُوماً فَمَا يَزَالُ يَدْعُو حَتَّى يَكُونَ ظَالِماً
اصول كافى جلد 4 صفحه :28 رواية :17
ترجمه :
هـشـام بـن سـالم گـويـد: شـنـيدم كه امام صادق عليه السلام مى فرمود: همانا بنده مظلوم شود، پيوسته دعا كند تا ظالم گردد.



شــرح :
- فـيض عليه الرحمة گويد: يعنى آنقدر نفرين بر ظالم كند كه بر ظلم او بچربد، پس ظـالم مـظـلوم ، و مـظـلوم ظـالم گـردد. و مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة گـويـد: چـنـد احـتمال دارد: اول : در نفرين بر ظالم افراط كند و از حر بگذارند تا بآنجا كه خود ظالم گردد، مانند اينكه ظالم ستم اندكى باو كرده چون دشنام يا بردن چند درهم معدود، و مظلوم در مـقـابـل بـاو نـفـريـن بـمـرگ و نـابـودى و كـورى و زمـيـنـگـيـرى و امـثـال آنها كند، دوم : اينكه مقصود اين باشد كه بدشمن مؤ من نفرين كند كه گرفتار بلا گـردد كـه خدا آنرا نپسندد و برخود بلكه بر برادر مؤ من خود ظالم گردد، زيرا مقتضاى اخـوت ايـمـانـى ايـن بود كه بصلاح او دعا كند... سوم : اينكه اصرار در دعا كند تا آنكه دعايش مستجاب گردد، و بر دشمن مسلط گردد، و باو ستم كند كه در اين صورت كار بر عـكـس شـود، در صـورتيكه حال او يعنى مظلوم بودنش براى او بهتر بود. (و جمعا 6 وجه ذكر فرموده است كه سه وجه آن بدون مراعات ترتيب انتخاب شد).18- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى نَهْشَلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ مَنْ عَذَرَ ظَالِماً بِظُلْمِهِ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِ مَنْ يَظْلِمُهُ فَإِنْ دَعَا لَمْ يَسْتَجِبْ لَهُ وَ لَمْ يَأْجُرْهُ اللَّهُ عَلَى ظُلَامَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :29 رواية :18
ترجمه :
عـبـد الله بـن سـنـان گـويـد: امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه براى ستم كارى در سـتـمى كه كرده است عذر بتراشد (و در صدد دفع سرزنش و ملامت مردمان نسبت به او بر آيد) خداوند بر او مسلط كند كسى را كه باو ستم كند، و اگر دعا كند (كه آن ستم را از او دور كند) مستجاب نكند، و در برابر ستمى كه باو شده پاداشى باو ندهد.


19- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ مَا انْتَصَرَ اللَّهُ مِنْ ظَالِمٍ إِلَّا بِظَالِمٍ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كَذ لِكَ نُوَلِّى بَعْضَ الظّ الِمِينَ بَعْضاً
اصول كافى جلد 4 صفحه :29 رواية :19
ترجمه :
ابـو بـصـيـر گويد: كه امام باقر عليه السلام فرمود: خداوند از (هيچ ) ستمكارى انتقام نـگـيـرد و مـگـر بـوسـيـله سـتـمـكـار ديـگـرى ، و ايـنـسـت گـفـتـار خـداى عزوجل ((و بدينسان بگماريم بعضى از ستمگران را بر بعضى ))
(سوره انعام آيه 129)


20- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ ظَلَمَ أَحَداً فَفَاتَهُ فَلْيَسْتَغْفِرِ اللَّهَ لَهُ فَإِنَّهُ كَفَّارَةٌ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :29 رواية :20
ترجمه :
از امـام صـادق عـليـه السـلام روايـت شـده اسـت كـه رسول خدا (ص ) فرمود: هر كه بديگرى ستم كند و او را از دست داد (يعنى دسترسى باو نداشت كه از او رضايت بجويد) از خدا براى او طلب آمرزش كند، زيرا كه همان كفاره ستم او گردد.



توضيح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمة گويد: شايد اين خبر حمل گردد بر آن موردى كه حق مالى نباشد مـانـنـد غـيـبـت و امـثـال آن ، و گرنه واجب است كه مال را از او صدقه بدهد، مگر آنكه كسى بگويد: تصدق نيز يكنوع طلب آمرزشى است براى او.21- أَحـْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَلَفٍ عَنْ مُوسَى بْنِ إِبـْرَاهـِيمَ الْمَرْوَزِيِّ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَصْبَحَ وَ هُوَ لَا يَهُمُّ بِظُلْمِ أَحَدٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا اجْتَرَمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :29 رواية :21
ترجمه :
حـضـرت مـوسـى بـن حـعـفـر (ع ) فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرمود: هر كه صبح كند و در دل قصد ستم كسى را نكند، خداوند هر گناهيكه از او سر زده بيامرزد.

[afsanah82]

22- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبـِي حـَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ دَخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى مُدَارَاةٍ بَيْنَهُمَا وَ مـُعـَامـَلَةٍ فـَلَمَّا أَنْ سـَمـِعَ كـَلَامـَهـُمـَا قـَالَ أَمـَا إِنَّهُ مَا ظَفِرَ أَحَدٌ بِخَيْرٍ مِنْ ظَفَرٍ بِالظُّلْمِ أَمَا إِنَّ الْمـَظـْلُومَ يـَأْخـُذُ مـِنْ دِيـنِ الظَّالِمِ أَكـْثَرَ مِمَّا يَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ مَالِ الْمَظْلُومِ ثُمَّ قَالَ مَنْ يَفْعَلِ الشَّرَّ بِالنَّاسِ فَلَا يُنْكِرِ الشَّرَّ إِذَا فُعِلَ بِهِ أَمَا إِنَّهُ إِنَّمَا يَحْصُدُ ابْنُ آدَمَ مَا يَزْرَعُ وَ لَيْسَ يَحْصِدُ أَحَدٌ مِنَ الْمُرِّ حُلْواً وَ لَا مِنَ الْحُلْوِ مُرّاً فَاصْطَلَحَ الرَّجُلَانِ قَبْلَ أَنْ يَقُومَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :22
ترجمه :
ابـو بصير گويد: دو مدر براى كشمكش و معامله اى كه با هم داشتند خدمت امام صادق عليه السـلام آمـدنـد، هـمينكه حضرت سخن هر دو را شنيد، فرمود: هر آينه بدرستيكه كسى دست نـيـابـد بـچيزى مانند كسى كه بوسيله ستم بچيزى دست يابد (يعنى مظلوم واقع شود و بوسيله ستمى كه باو شده بپاداشهاى بسيارى رسد)
هـر آيـنـه بـدرسـتـى كـه مـظـلوم از ديـن ظـالم بـگـيـرد بـيـش از آنـچـه ظـالم از مـال مظلوم گرفته است ، سپس فرمود: هر كه بمردم بدى كند، نبايد بدى را زشت شمارد آنـگـاه كـه بـاو بـد كنند، همانا آدميزاده درو كند همان را كه بكارد، و هيچكس از دانه تلخ و شيرين درو نكند، و نه از شيرين تلخ (درو كند) پس آندو مرد پيش از آنكه از جا برخيزند با هم سازش ‍ كردند.


23- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ خَافَ الْقِصَاصَ كَفَّ عَنْ ظُلْمِ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :23
ترجمه :
(اين حديث مانند حديث 6 است كه با ترجمه اش گذشت ).




*باب پيروى از هواى نفس*
بَابُ اتِّبَاعِ الْهَوَى
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى مُحَمَّدٍ الْوَابِشِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ احْذَرُوا أَهْوَاءَكُمْ كَمَا تَحْذَرُونَ أَعْدَاءَكُمْ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَعْدَى لِلرِّجَالِ مِنِ اتِّبَاعِ أَهْوَائِهِمْ وَ حَصَائِدِ أَلْسِنَتِهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :1
ترجمه :
ابـو مـحـمـد وابـش گـويـد: شـنـيـدم از امـام صـادق عـليـه السلام كه مى فرمود: از هواهاى (نفسانى ) خود بر حذر باشيد و بترسيد چنانچه از دشمنان حذر ميكنيد، زيرا چيزى براى مردان دشمن تر از پيروى هواهاى خودشان و درو شده هاى زبانهايشان (يعنى آنچه بيهوده از دهان خارج شود) نيست .



توضيح :
بـايـد دانست كه همه آنچه دل بخواهد، و پيروى هواى نفس همه جا مذموم نيست ، بلكه ميزان همانست كه در باب دوستى دنيا گذشت كه هر هواى نفسى كه فقط بخاطر شهوت رانى و لذت جـسـمـانـى و اغـراض دنـيـوى بـاشـد و خدا در آن منظور نباشد پيروى از آن مذموم ، و چنانچه پيروى كرد پيروى نفس اماره بسوء را كرده است ، و آنچه انسان بخاطر اطاعت امر خـداى سـبـحـان انـجـام دهـد و بـراى تـحـصـيـل رضـاى او بـاشد اگر چه بر طبق دلخواه و هـواپـرسـتـى او بـاشد مذموم نيست ، پس ممكن است گاهى انسان بخاطر شهرت در عبادت و جلب قلوب جهال و نادانان ترك لذات نفسانى كند و گرسنگى و تشنگى و شب زنده دارى را بـر خـود هـمـوار كـنـد ولى مـذمـوم بـاشـد زيـرا بـخـاطـر اغراض پست دنيا بوده ، و در مـقـابـل گـاهى ممكن است بخاطر انجام فرمان خدا و بمنظور بدست آوردن فرزند صالح و شـايـسـتـه ، يـا بـراى آلوده نـشـدن بـحـرام ازدواج كـنـد و بـا حـلال خـود جـمـاع كـند، و چنين شخصى اگر چه لذت جسمانى هم ميبرد ولى مذموم نيست چون هدفش در اين عمل كار صحيحى است . اين بود ملحضى از كلام مجلسى رحمة الله عليه .2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبـِى حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِى جـَعـْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِى وَ جـَلَالِى وَ عـَظـَمـَتـِى وَ كـِبـْرِيَائِى وَ نُورِى وَ عُلُوِّى وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِى لَا يُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَاهُ عـَلَى هـَوَايَ إِلَّا شـَتَّتُّ عـَلَيـْهِ أَمـْرَهُ وَ لَبَّسْتُ عَلَيْهِ دُنْيَاهُ وَ شَغَلْتُ قَلْبَهُ بِهَا وَ لَمْ أُؤْتِهِ مـِنـْهـَا إِلَّا مـَا قَدَّرْتُ لَهُ وَ عِزَّتِى وَ جَلَالِى وَ عَظَمَتِى وَ نُورِى وَ عُلُوِّى وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِى لَا يـُؤْثـِرُ عَبْدٌ هَوَايَ عَلَى هَوَاهُ إِلَّا اسْتَحْفَظْتُهُ مَلَائِكَتِي وَ كَفَّلْتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ رِزْقَهُ وَ كُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ كُلِّ تَاجِرٍ وَ أَتَتْهُ الدُّنْيَا وَ هِيَ رَاغِمَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :31 رواية :2
ترجمه :
از امـام بـاقـر عـليـه الرحـمـة روايـت شـده كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: خـداى عزوجل فرمايد: سوگند بعزت و جلال خودم و بزرگى و كبريائم و نور و برترى مقامم كـه هـيـچ بـنـده دلخـواه خـود را بر دلخواه من مقدم ندارد جز اينكه كارش را پريشان كنم و دنـيـايش را درهم سازم ، و دلش را باو مشغول كنم ، و از دنيا بر او ندهم جز آنچه برايش مـقـدر كـرده ام ، و سـوگند بعزت و جلال و بزرگى و نور و برترى و بلندى مقامم كه هيچ بنده دلخواه مرا بر دلخواه خود مقدم ندارد جز آنكه فرشتگان من او را نگهبانى كنند، و آسـمـانـهـا و زمينها روزى او را متكفل گردند (و بعهده گيرند) و از پس تجارت هر تاجرى پشتيبان و نگران او باشم ، و دنيا هم در حالى كه نخواهد بجانب او رو كند.



توضيح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة در مـعـنـاى ((و كـنـت له مـن وراء تـجـارة كـل تـاجـر)) چـنـد وجـه ذكـر كـرده كـه شـايـد بـهـتـريـن آنـهـا وجـه اول اسـت كـه مـقصود اين است كه دل آنها را مسخر او كنم . و در دلهاى آنها اندازم تا سهمى از بهره تجارت خود را باو بدهند.3- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ يَحْيَى بْنِ عُقَيْلٍ قَالَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِنَّمَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَتَيْنِ اتِّبَاعَ الْهَوَى وَ طُولَ الْأَمَلِ أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَإِنَّهُ يَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِى الْآخِرَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :31 رواية :3
ترجمه :
امـيـر المـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام فرمود: جز اين نيست كه من بر شما از دو چيز مى ترسم : پـيـروى هـواى نـفـس ، و درازى آرزو، امـا پـيـروى هوا پس همانا كه از حق باز مى دارد و اما درازى آرزو آخرت را فراموش سازد.


4- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَبـْدِ الرَّحـْمـَنِ الْأَصـَمِّ عـَنْ عـَبـْدِ الرَّحـْمـَنِ بـْنِ الْحـَجَّاجِ قَالَ قَالَ لِى أَبُو الْحَسَنِ ع اتَّقِ الْمُرْتَقَى السَّهْلَ إِذَا كَانَ مُنْحَدَرُهُ وَعْراً قَالَ وَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا تَدَعِ النَّفْسَ وَ هَوَاهَا فَإِنَّ هَوَاهَا فِى رَدَاهَا وَ تَرْكُ النَّفْسِ وَ مَا تَهْوَى أَذَاهَا وَ كَفُّ النَّفْسِ عَمَّا تَهْوَى دَوَاهَا
بَابُ الْمَكْرِ وَ الْغَدْرِ وَ الْخَدِيعَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :32 رواية :4
ترجمه :
عـبـد الرحمن بن الحجاج گويد: حضرت موسى بن جعفر عليه السلام بمن فرمود: بپرهيز از نردبانيكه بالا رفتنش آسان و پائين آمدنش دشوار است .






شــرح :
فـيـض و مـجـلسـى عـليـها الرحمة گويند: شايد مقصود نهى از طلب جاه و رياست و ساير شـهـوات دنـيـا و بـلنـديـهـاى آن بـاشـد كـه اگـرچـه به آسانى بدست آيد ولى عاقبت و سـرانـجـام بـدى دارد، و خـلاصـى از گـرفـتـاريـهـاى آن بـى نـهـايـت دشـوار اسـت ، و حـاصـل ايـنـكـه پيروى نفس و بالا رفتن از پله هاى هوى و هوس گرچه آسانست و بر آمدن بر هر پله بسهولت انجام شود، و بآسانى بدست آيد ولى هنگام مرگ دست از همه شستن و گذاردن و رفتن و حساب پس دادن آن دشوار است ، و بمانند كسى است كه اندك اندك بر قـله كوهى بالا رود و در فرود آمدن حيران و سرگردان بماند، و همانند كسى است كه پله پله بر نردبانى بر آيد و در پله آخرين ناگهانى در افتد. پس هر مقدار پله ها زيادتر باشد زيان سقوط بيشتر و خطر آن زيادتر است .
(بـرگـرديـم بـدنـبـاله حديث عبدالرحمن بن حجاج ) گويد و حضرت صادق عليه السلام ميفرمود: نفس (سركش ) را بميل و خواهش خود رها مكن ، زيرا كه نابوديش در خواهش آن است ، رها كردن نفس بآنچه خواهد براى آن درد، و جلوگيرى از آن آنچه خواهد درمان آن است .
*باب مكر و بيوفائى و فريبكارى*
باب المكر و الغدر و الخديعه
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَوْ لَا أَنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِيعَةَ فِى النَّارِ لَكُنْتُ أَمْكَرَ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :32 رواية :1
ترجمه :
هـشـام بـن سالم در حديثى مرفوع از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: اگر نبود كه مكر و فريبكارى در آتشند من مكر انديش ترين مردمان بودم .



توضيح :
گـويا جهت اينكه حضرت اين سخن را فرموده اين بود كه مردم معاويه را مردى سياستمدار و عـاقـل مـى دانـسـتـنـد، و آنـحـضـرت را سست راءى مى پنداشتند، چون ميديدند كه حيله هاى مـعـاويه كه بر پايه دروغ و مكر بنا نهاده شده بود پيشرفت ميكرد، پس آنحضرت بيان فـرمـايد: كه او باين نيرنگها آشناتر است ولى چون آنها مخالف با دستور خدا است آنها را بـه كـار نـبـندد چنانچه سيد رضى (ره ) در نهج البلاغه از آنحضرت روايت كرده است كـه فـرمـود: ((و ما در زمانى واقع شده ايم كه بيشتر مردم آن مكر را زيركى پندارند، و نـادانـان ايـشـان را زيرك خوانند، آنها را چه شده است ؟ خدا ايشان را بكشد، مرد نيرومند و كـاردان راه حـيـله و نـيـرنگ را ميداند ولى امر و نهى خدا جلوگيرى كند، و با اينكه براءى العين آنرا ديده و دانسته و توانائى بكار بردن آنرا دارد واميگذارد و كسيكه در دين از هيچ گـنـاهـى بـاك نـدارد فـرصـت جـوئى مـى كند و مكر را بكاز اندازد....)) و آشناتر بودن آنـحـضـرت بـمـكـر و حـيـله و داناتر بودنش در بكار بردن آن روشن است زيرا آنحضرت بـهـمه چيز داناتر از ديگران بوده است . اين بود ملخصى از گفتار مجلسى (ره ) در معناى حديث .2- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ يَجِي ءُ كُلُّ غَادِرٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِإِمَامٍ مَائِلٍ شِدْقُهُ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ وَ يَجِى ءُ كُلُّ نَاكِثٍ بَيْعَةَ إِمَامٍ أَجْذَمَ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عـليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) فرمود: بيايد هر كه عهد شكنى كند در روز قـيـامـت بـا امامى كه دهن او كج باشد تا داخل آتش گردد. و بيايد هر كه بيت امامى را شكسته دست بريده تا بهمان حال داخل آتش ‍ شود.



شــرح :
ممكن است از لحاظ ادبى كلمه ((بامام )) متعلق به ((قادر)) باشد و مقصود از ((امام )) امـام حـق بـاشـد چـنـانـچه مجلسى (ره ) گفته ، و پس از اين در خبر (5) بيايد و بنابراين مـعـنـاى حديث چنين شود: كه هر كه به امامى و پيشواى حقى از پيشوايان عهدشكنى كند با دهـن كـج وارد صـحـراى مـحـشر گردد و بهمين حال باشد تا بدوزخ رود، و ممكن است حرف (بـاء) در (بـامـام ) بـمعناى (مع ) باشد و متعلق به (يحيى ) باشد و مقصود از (امام ) امام ضـلالت و گمراهى باشد چنانچه فيض (ره ) گفته ، و بنابراين معنى چنين است : كه هر كـه عـهد شكنى كند بيايد در روز قيامت در زير پرچم امامى دهن كج تا بهمان وضع با او بدوزخ رود.3- عـَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ لَيْسَ مِنَّا مَنْ مَاكَرَ مُسْلِماً
اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :3
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : از مانيست كسيكه با مسلمانى نيرنگ كند.


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَرْيَتَيْنِ مِنْ أَهْلِ الْحَرْبِ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مَلِكٌ عَلَى حـِدَةٍ اقـْتـَتـَلُوا ثـُمَّ اصـْطَلَحُوا ثُمَّ إِنَّ أَحَدَ الْمَلِكَيْنِ غَدَرَ بِصَاحِبِهِ فَجَاءَ إِلَى الْمُسْلِمِينَ فـَصـَالَحـَهـُمْ عـَلَى أَنْ يـَغـْزُوَ مـَعـَهـُمْ تـِلْكَ الْمـَدِيـنـَةَ فـَقـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَنْبَغِى لِلْمـُسـْلِمـِيـنَ أَنْ يـَغـْدِرُوا وَ لَا يـَأْمـُرُوا بـِالْغـَدْرِ وَ لَا يـُقـَاتـِلُوا مَعَ الَّذِينَ غَدَرُوا وَ لَكِنَّهُمْ يُقَاتِلُونَ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدُوهُمْ وَ لَا يَجُوزُ عَلَيْهِمْ مَا عَاهَدَ عَلَيْهِ الْكُفَّارُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :4
ترجمه :
طـلحـة بـن زبـيـر گـويـد: از امـام صـادق عـليـه السـلام پـرسـيـدم : دو شـهـر اسـت و اهـل هـر دو كـافـر حـربـى هـسـتـنـد، و بـراى هـر كـدام پـادشـاهـى جـدا اسـت ، (اهـل آنـدو) بـاهـم جنگ كردند سپس سازش نمودند، پس از آن يكى از آندو پادشاه برفيقش (يـعـنـى بـپـادشـاه ديگرى ) خدعه زد و آمد با مسلمانان سازش كرد كه بوسيله آنها با آن شهر ديگر جنگ كند؟ امام صادق عليه السلام فرمود: براى مسلمين نشايد كه خدعه كنند، و نـه دسـتور بخدعه دهند، و نه جنگ كنند با آنانكه نيرنگ زنند (و عهد شكنى كنند) ولى مى تـوانـنـد هرجا كه مشركين را يافتند با آنها بجنگند، و آنچه كفار بر آن پيمان بسته اند بر آنان گذرا (و نافذ) نيست . (يعنى پيمان مشركين و سازششان با يكديگر صحيح نيست و مـانـع از جـنـگ مسلمانان با آنها نيست .و هر كجا كه مشركين را يافتند ميتوانند با آنها جنگ كنند).


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ عـَمـْرِو بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ الْحـَسـَنِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَجِى ءُ كُلُّ غَادِرٍ بِإِمَامٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَائِلًا شِدْقُهُ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :5
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: كه رسولخدا (ص ) فرمود: هر كه با امامى بيوفائى (و عهد شكنى كند) با دهن كج وارد محشر گردد تا بدوزخ رود.




6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ الْعـَبْدِيِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع ذَاتَ يَوْمٍ وَ هُوَ يَخْطُبُ عَلَى الْمِنْبَرِ بِالْكُوفَةِ يَا أَيُّهَا النَّاسُ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ كُنْتُ مِنْ أَدْهـَى النَّاسِ أَلَا إِنَّ لِكـُلِّ غـُدَرَةٍ فـُجـَرَةً وَ لِكـُلِّ فـُجـَرَةٍ كـُفـَرَةً أَلَا وَ إِنَّ الْغَدْرَ وَ الْفُجُورَ وَ الْخِيَانَةَ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :6
ترجمه :
اصـبـغ بـن نـبـاتـه گـويد: روز اميرالمؤ منين عليه السلام بر منبر كوفه خطبه خواند و فـرمـود: اى گـروه مـردم اگـر عـهـد شـكـنى بد نبود من سياستمدارترين مردم بودم ، آگاه باشيد كه هر عهد شكنى تباه كارى و هرزه گى است ، و هر تباه كارى ناسپاسى و كفرى در بر دارد، آگاه باشيد كه بيوفائى و تباه كارى و خيانت در آتش است .



*باب دروغ*
بَابُ الْكَذِبِ
1- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي النُّعْمَانِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا أَبَا النُّعْمَانِ لَا تَكْذِبْ عَلَيْنَا كَذِبَةً فَتُسْلَبَ الْحـَنـِيـفـِيَّةَ وَ لَا تـَطـْلُبـَنَّ أَنْ تـَكـُونَ رَأْسـاً فَتَكُونَ ذَنَباً وَ لَا تَسْتَأْكِلِ النَّاسَ بِنَا فـَتـَفـْتـَقـِرَ فـَإِنَّكَ مـَوْقـُوفٌ لَا مـَحـَالَةَ وَ مـَسـْئُولٌ فـَإِنْ صَدَقْتَ صَدَّقْنَاكَ وَ إِنْ كَذَبْتَ كَذَّبْنَاكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :1
ترجمه :
ابو نعمان گويد: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمود: اى ابا نعمان بر ما دروغى مبند تا دين خود را بر باد دهى ،و مبادا خواهيكه سر باشى (و جلو قرارگيرى ) تا دم شوى (و عـقـب بـمـانـى ) و بـوسيله ما مردم را مخور كه فقير گردى ، زيرا بناچار ترا نگذارند و پـرسـش كنند، پس اگر راست گوئى ما تصديقت كنيم و اگر دروغ گوئى ما ترا تكذيب كنيم .



شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمة در معناى فرمايش حضرت كه : ((مبادا بخواهى سر باشى تا دم شـوى )) چـنـد وجـه ذكـر كرده است اول اينكه دم كنايه از ذلت و پستى نزد خداوند و نزد بندگان شايسته و صالح او است . دوم اينكه مقصود عقب ماندن در آخرت است و به تشبيه لطيفى اشاره فرموده است ، و آن اينستكه اگر در راه باريكى يكدسته سوار بروند هنگام مراجعت و بازگشت آنستكه جلو بوده بناچار عقب قرار گيرد. سوم اينكه بواسطه طلب دنيا ذليل خواهى شد و مرادت در دنيا حاصل نگردد و بدان نرسى ، زيرا غالبا دنيا طلب بدان نـرسـد، و بـعـكـس آنـكـه از دنيا فرار كند آن را بيابد. چهارم اينكه رياست در دنيا براى مردمان متوسط بدست نيايد جز از راه توسل به بالاتر از خود، و چون غالبا رياست دنيا بدست نا اهلان است و رياست براى اهل حق در دنيا بندرت اتفاق افتد، پس ناچار بايد بنا اهـلان متوسل شود و تابع ايشان گردد و در زمره ياران و اعوان ايشان در آيد، و اين باعث شود كه در آخرت نيز با آنان محشور گردد.
و در گـفـتـار حـضـرتـكـه : ((و بـوسـيـله مـا مردم را مخور...)) گويد: يعنى بسبب ساختن خـبـرهـاى دروغ دربـاره مـا، يـا بـاحـكـام دروغ سـاخـتـن و نـسـبـت آنها را بمادادن ، مخواه كه اموال مردم را بخورى ، پس در دنيا يا در آخرت بيچاره و فقير شوى .2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ص يَقُولُ لِوُلْدِهِ اتَّقُوا الْكـَذِبَ الصَّغـِيـرَ مـِنـْهُ وَ الْكَبِيرَ فِي كُلِّ جِدٍّ وَ هَزْلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا كَذَبَ فِى الصَّغِيرِ اجـْتـَرَى عـَلَى الْكـَبـِيرِ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَصْدُقُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ صِدِّيقاً وَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَكْذِبُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ كَذَّاباً
اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: على بن حسين بفرزندانش مى فرمود: از دروغ كوچك و بـزرگـش ، جـدى و شـوخـيـش ‍ بـپـرهـيـزيد، زيرا آنكسكه در چيز كوچك دروغ گفت بدروغ بـزرگ نـيـز جـرئت پـيـدا كـند آيا ندانيد كه رسولخدا (ص ) فرمود: بنده (خدا) پيوسته راسـت گـويـد تـا خـدا او را صـديـق نـويسد، و پيوسته دروغ گويد تا خدا او را كذب (و دروغگو) نويسد.


3- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ مَفَاتِيحَ تِلْكَ الْأَقْفَالِ الشَّرَابَ وَ الْكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :3
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: خداى عزوجل براى بدى قفلهائى قرار داده ، و كليدهاى آنها را شراب قرار داده ، و دروغ بدتر از شراب است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـويـا سـرّش ايـنـسـتـكـه شـراب عـقـل را زائل كـند و با زائل شدن آن تمامى موانع چون شرم از خدا و خلق و تفكر در قبح و عـقـاب خـدا و مـفسده هاى دنيوى و اخروى بر داشته شود پس تمامى اين قفلها باز گردد. و گويا مراد بدروغى كه بدتر از شراب است دروغ بر خدا و حجتهاى اوست زيرا او همرديف كفر است ، و حلال شمردن شرابهاى حرام يكى از نتايج اين قسم دروغ است .4- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْكَذِبَ هُوَ خَرَابُ الْإِيمَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :4
ترجمه :
و نيز امام باقر عليه السلام فرمود: دروغ ويران كننده ايمان است .


5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ جَمِيعاً عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِى خَدِيجَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكَذِبُ عَلَى اللَّهِ وَ عـَلَى رَسُولِهِ ص مِنَ الْكَبَائِرِ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ الْأَحـْمَرِ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ يُكَذِّبُ الْكَذَّابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ الْمَلَكَانِ اللَّذَانِ مَعَهُ ثُمَّ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ كَاذِبٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :5
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ خدا و رسولش (ص ) از گناهان كبيره است .







6- عـَلِيُّ بـْنُ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ عـَنْ عـُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :6
ترجمه :
امـام بـاقـر (ع ) فـرمـود: اوليـن كـسـيـكـه دروغـگـو را تـكـذيـب كـنـد خـداونـد عزوجل است ، سپس دو فرشته كه با او هستند، سپس خود او هم ميداند كه دروغگو است .


7- عـَلِيُّ بـْنُ الْحـَكـَمِ عـَنْ أَبـَانٍ عـَنْ عـُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :7
ترجمه :
عـمـر بـن يـزيـد گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: دروغگو با برهانهاى روشن هلاك گردد، و پيروانش ‍ بوسيله شبهات .



توضيح :
فيض (ره ) گويد: مقصود از (كذاب ) و دروغگو در اينجا مدعى رياست است چون او با علم و دانـائى بـجـهـل خـود خـلاف واقـع گـويـد: و پـيـروانش بسبب حسن ظن و خوش بينى باو و احتمال راستگوئيش دچار اشتباه شوند.8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِى نَجْرَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قـَالَ سـَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ آيَةَ الْكَذَّابِ بِأَنْ يُخْبِرَكَ خَبَرَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَإِذَا سَأَلْتَهُ عَنْ حَرَامِ اللَّهِ وَ حَلَالِهِ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :8
ترجمه :
مـعاويه بن وهب گويد: شنيدم از امام صادق عليه السلام كه ميفرمود: نشانه دروغگو اينست كـه از آسـمـان و زمـيـن و مـشـرق و مـغـرب خـيـر مـيـدهـد، ولى آنـگـاه كـه از حـرام و حلال خدا از او بپرسى چيزى نزد او نيست كه پاسخ دهد.

[afsanah82]

9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْكَذِبَةَ لَتُفَطِّرُ الصَّائِمَ قُلْتُ وَ أَيُّنَا لَا يـَكـُونُ ذَلِكَ مِنْهُ قَالَ لَيْسَ حَيْثُ ذَهَبْتَ إِنَّمَا ذَلِكَ الْكَذِبُ عَلَى اللَّهِ وَ عَلَى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه :37 رواية :9
ترجمه :
ابـو بـصـيـر گـويـد: شـنـيـدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: يكدروغ روزه روز دارا بـگـشـايـد عـرضكردم : كداميك از ما است كه چنين كارى از او سر نزند؟ (و يكدروغ در روز نـگـويـد؟) فرمود: آن دروغ كه تو خيال كردى (منظور) نيست ، همانا آن دروغ بستن بخدا و رسولش و ائمه عليهم السلام است .


10- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ إِلَى أَبِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ ذُكـِرَ الْحـَائِكُ لِأَبـِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ مَلْعُونٌ فَقَالَ إِنَّمَا ذَاكَ الَّذِى يَحُوكُ الْكَذِبَ عَلَى اللَّهِ وَ عَلَى رَسُولِهِ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه :37 رواية :10
ترجمه :
در حـديـثـى مـرفـوع روايـت شـده كـه نـزد امام صادق عليه السلام گفته شد: كه بافنده ملعونست ؟ حضرت فرمود: اين آن بافنده ايست كه بر خدا و بر رسولش دروغ ببافد.


11- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عَبْدِ الْحـَمـِيـدِ الطَّائِيِّ عـَنِ الْأَصـْبـَغِ بـْنِ نـُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَا يَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ هَزْلَهُ وَ جِدَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :37 رواية :11
ترجمه :
حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: هيچ بنده اى مزه ايمان را نچشد تا دروغرا ترك كند چه شوخى باشد و چه جدى .



12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع الْكَذَّابُ هُوَ الَّذِى يَكْذِبُ فِى الشَّيْءِ قَالَ لَا مَا مِنْ أَحَدٍ إِلَّا يَكُونُ ذَلِكَ مِنْهُ وَ لَكِنَّ الْمَطْبُوعَ عَلَى الْكَذِبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :37 رواية :12
ترجمه :
عـبـد الرحمن بن حجاج گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : كذاب آنكس استكه در چـيـزى دروغـگـويـد؟ فـرمـود: نـه ، (زيرا) كسى نيست جز اينكه اين از او سر زند ولى مقصود آنكس است كه بدروغ عادت كرده است .


13- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِيفٍ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ع مَنْ كَثُرَ كَذِبُهُ ذَهَبَ بَهَاؤُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :37 رواية :13
ترجمه :
امـام صـادق عـليه السلام فرمود: عيسى بن مريم عليه السلام فرمود: هر كه دروغش زياد شد، آبرويش ‍ برود.


14- عَنْهُ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَنْبَغِى لِلرَّجـُلِ الْمـُسـْلِمِ أَنْ يـَجـْتـَنـِبَ مـُوَاخَاةَ الْكَذَّابِ فَإِنَّهُ يَكْذِبُ حَتَّى يَجِى ءَ بِالصِّدْقِ فَلَا يُصَدَّقُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :38 رواية :14
ترجمه :
امـير المؤ منين عليه السلام فرمود: براى مرد مسلمان سزاوار و شايسته است كه از رفاقت دروغگو بپرهيزد، زيرا كه او دروغگويد تا بدانجا كه اگر راست هم بگويد باور نشود.


15- عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ مِمَّا أَعَانَ اللَّهُ بِهِ عَلَى الْكَذَّابِينَ النِّسْيَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :38 رواية :15
ترجمه :
عبيد بن زرارة گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام ميفرمود: از چيزهائيكه خداوند بوسيله آن بدروغگوان كمك كرده است فراموشى است .


16- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِى يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ عَنْ بَعْضِ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكَلَامُ ثَلَاثَةٌ صِدْقٌ وَ كَذِبٌ وَ إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ قـَالَ قـِيـلَ لَهُ جـُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْإِصْلَاحُ بَيْنَ النَّاسِ قَالَ تَسْمَعُ مِنَ الرَّجُلِ كَلَاماً يَبْلُغُهُ فـَتـَخـْبـُثُ نـَفـْسـُهُ فـَتـَلْقَاهُ فَتَقُولُ سَمِعْتُ مِنْ فُلَانٍ قَالَ فِيكَ مِنَ الْخَيْرِ كَذَا وَ كَذَا خِلَافَ مَا سَمِعْتَ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :38 رواية :16
ترجمه :
از امام صادق عليه السلام حديث شده است كه فرمود: سخن بر سه گونه است : راست ، و دروغ ، و اصـلاح مـيـان مـردم ، (راوى ) گـويد: به آن حضرت عرض شد: قربانت اصلاح ميان مردم چيست ؟ فرمود: از كسى سخنى درباره ديگرى مى شنوى كه اگر آن سخن به او بـرسـد بـد دل مـى شـود، پـس تو او را ديدار كنى و باو بگوئى : از فلانى شنيدم كه درباره خوبى تو چنين و چنان ميگفت ، بر خلاف آنچه شنيده اى .


17- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحـَسَنِ الصَّيْقَلِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّا قَدْ رُوِّينَا عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع فِى قَوْلِ يُوسُفَ ع أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَس ارِقُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا سَرَقُوا وَ مَا كَذَبَ وَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ ع بـَلْ فـَعـَلَهُ كـَبـِيـرُهُمْ ه ذ ا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ ك انُوا يَنْطِقُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا فَعَلُوا وَ مَا كـَذَبَ قـَالَ فـَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا عِنْدَكُمْ فِيهَا يَا صَيْقَلُ قَالَ فَقُلْتُ مَا عِنْدَنَا فِيهَا إِلَّا التَّسـْلِيمُ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ أَحَبَّ اثْنَيْنِ وَ أَبْغَضَ اثْنَيْنِ أَحَبَّ الْخَطَرَ فِيمَا بَيْنَ الصَّفَّيْنِ وَ أَحَبَّ الْكَذِبَ فِى الْإِصْلَاحِ وَ أَبْغَضَ الْخَطَرَ فِى الطُّرُقَاتِ وَ أَبْغَضَ الْكَذِبَ فـِى غـَيـْرِ الْإِصـْلَاحِ إِنَّ إِبـْرَاهـِيـمَ ع إِنَّمـَا قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ ه ذ ا إِرَادَةَ الْإِصْلَاحِ وَ دَلَالَةً عَلَى أَنَّهُمْ لَا يَفْعَلُونَ وَ قَالَ يُوسُفُ ع إِرَادَةَ الْإِصْلَاحِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :38 رواية :17
ترجمه :
حـسـن صـيـقل گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : براى ما از امام باقر عليه السـلام روايـت شـده كـه درباره گفتار يوسف عليه السلام (كه فرمود): ((اى كاروان هر آينه شما دزد هستيد)) (سوره يوسف آيه 70) آنحضرت فرموده است : بخدا سوگند دزدى نكردند و يوسف هم دروغ نگفت ، و (هم چنين درباره آنچه ) ابراهيم فرمود: ((بلكه بزرگ آن بـتـان كـرده اسـت پـس بپرسيد از ايشان اگر هستند سخن گويان )) (سوره انبياء آيه 63) آنحضرت عليه السلام فرموده است : بخدا سوگند آنان نكرده بودند و ابراهيم نيز دروغ نـگـفـت ؟ حـضـرت صـادق (ع ) (كـه ايـنـكـلام را شـنـيـد) فـرمـود: اى صـيـقـل نـزد شـمـا در ايـنـبـاره چـيست ؟ گويد: عرض كردم : نزدما جز تسليم چيزى نيست ؟ گـويـد: پـس آنـحـضرت فرمود: خداوند دو چيز را دوست دارد و دو چيز را دشمن دارد، دوست دارد خرامندگى (و با تبختر راه رفتن ) را در ميان دو صف (از لشكر اسلام و كفر) و دوست دارد، دروغ گـفـتـن را در جـاى اصـلاح (بـيـن دو نـفـر يـا دو جمعيت از مسلمانان ) و دشمن دارد خـرامـنـدگـى در راهها و كويها را، و (همچنين ) دشمن دارد دروغ گفتن را در غير مقام اصلاح ، بـدرسـتـى كـه ابـراهيم عليه السلام كه فرمود: ((بلكه بزرگ ايشان اين كار را كرده اسـت )) بـخـاطـر اصـلاح (حال بت پرستان و نجات آنها از گمراهى ) بوده ، و راهنمائى (كردن آن جماعت ) باينكه آن بتان نمى توانند كارى انجام دهند و يوسف عليه السلام نيز بخاطر اصلاح (حال فاميل خود يا ديگران آن كلام را) فرمود.



توضيح :
در ايـنـكـه دروغ از مـحـرمـات اسـت بحثى نيست و چنانچه شيخ انصارى رضوان الله عليه فـرمـوده اسـت : حـرمـت آن بضرورت عقول و اديان و ادله اربعه ثابت است ، لكن در دو جهت بحث شده : يكى اينكه آيا از كبائر است يا نه ، ديگر در ذكر جاهائى كه دروغ جايز است امـا در جـهـت اول چون بحث در آن خارج از وضع ترجمه و توضيح اين روايت است خود دارى مى شود و براى توضيح بيشتر در اين باره خوانندگان محترم بمتاجر شيخ (ره ) مراجعه فـرمـايـنـد، و اما در جهت دوم آنچه از اخبار (كه پاره از آنها نيز پس از اين بيايد) و كلمات فـقـهـاء و دانـشـمـنـدان اسـتـفـاده مـى شـود آنـسـت كه دروغ در سه يا چهار مورد جايز است ، اول : در مـورد اضـطـرار و نـاچـارى مـانـنـد آنـكـه ضـررى بـه مـال و جان يا آبروى كسى متوجه گردد و براى دفع آن راهى جز دروغ نداشته باشد كه در چـنـيـن مـورد گذشته از آيات و روايات اجماع قائم است بر جواز دروغ براى دفع آن و مـشهور بر آنند كه اگر قدرت برتو ريه (و حقيقت پوشى بطورى كه دروغ هم نگويد) داشـته باشد بايد تورى كند، زيرا در چنين صورتى اضطرارى بر دروغ ندارد، دوم در صـورتـيـكـه قـصـد اصـلاح و سـازش دادن ميانه دو مسلمان يا دو جهت از مسلمانان را داشته باشد كه در چنين صورت نيز فقهاى عظام بر طبق رواياتى كه آمده است دروغ را جايز مى دانـنـد. سـوم در مـورد حـيله و نيرنگ در جنگ با دشمنان كه آنرا جايز دانسته اند مانند اينها بـآنـهـا بـگـويـد: فـرمـانـده شـمـا مـرد، يـا بـگـويـد: فـردا بـراى مـا كـمـك مـى آيـد و امثال اينها چهارم در مورد وعده مرد بزن خود كه در اينصورت نيز دروغ را جايز دانسته اند و بـعـضـى آنـرا مـقـيـد بـزن تـنـهـا نـيـز نـكـرده انـد بـلكـه در مـطـلق خـانـواده و اهـل ايـشـان (طـبق پاره از روايات وارده ) جايز ميدانند. و آنچه در توضيح اين روايت اكنون مورد بحث ما است مورد دوم است كه شخص ‍ از روى اراده اصلاح مرتكب دروغ شود.
مـجـلسـى (ره ) در گـفـتـار امـام صادق عليه السلام كه درباره كلام حضرت ابراهيم عليه السـلام فـرمـوده : ((ايـن كـلام را بخاطر اصلاح فرمود)) گفته است : شايد مقصود اراده اصـلاح حـال قـومـش بـود بـاينكه آنان را از پرستش بتان بر گرداند، زيرا هنگامى كه شـخـصـى خردمند در اسناد شكستن بتان بخود آنها انديشه كند، و بداند كه شكستن آنها از يـك مـوجـودى كـه فـاقد شعور و علم و قدرت است سرنزند، در نتيجه خواهد دانست كه آنها چـنـين كارى نكرده ، و چنين موجودى كه فاقد شعور و علم و قدرت است سرنزند، در نتيجه خـواهد دانست كه آنها چنين كارى نكرده ، و چنين موجوداتى كه قادر بر دفع زيان و خوارى از خـودشـان نـيستند، شايسته پرستش نخواهند بود، و همين باعث آن گردد كه اينان از اين كـردار بـرگردند و دست از پرستش بتان برداشته خداى يگانه را بپرستند. سپس وجوه ديـگـرى از دانـشـمـنـدان در تـفـسـيـر ايـن آيـه گـفـتـه انـد نـقـل فـرمـايـد كـه ذكـر تـمـامـى آنـهـا در ايـنـجـا مـوجـب تـطـويـل كـلام و خـارج از وضـع ترجمه است ، و براى تتميم فايده به ايراد يكى از آن وجـوه كـه بـحـديـثـى از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام نيز تاءييد شده است (با مختصر تصرفاتى كه اين بنده در آن نموده ام ) اكتفا مى شود و آن اينست كه :
در كلام (حضرت ابراهيم عليه السلام ) تقديم و تاءخيرى است و تقدير كلام چنين است :
((بـلكـه بـزرگ ايـشـان كـرده اسـت اگـر سـخـن مـى گويند، پس از ايشان بپرسيد)) و بـنـابـرايـن اسـنـاد عمل ببزرگ آنها مشروط بر سخن گفتن آنان شده ، و چون سخنى نمى گـفـتـنـد پـس فـاعـل آن نـبودند، و غرض (آنحضرت از اين طرز گفتار، و پيچ و خمى دادن مـطـلب بـا ايـنكه ترسى از صراحت لهجه در پاسخ آنان نداشت ) اين بود كه بيخردى و سـبـك مـغـزى آنـان را بـرخـشـان بكشد، و آنان را در پرستش چيزى كه نشنود و نه بيند و قـدرت بـرتكلم و دفع زيان از خود ندارد سرزنش كند، و تاءييد كند اين وجه را آنچه در كـتـاب احـتجاج روايت شده كه از حضرت صادق عليه السلام پرسش شد، حضرت فرمود: بزرگ آنها نكرده بود و ابراهيم نيز دروغ نگفت ، گفته شد: اين چگونه است ؟ فرمود: جز اين نيست كه ابراهيم گفت : ((بپرسيد از آنها اگر سخن گويند)) (معناى اين كلام اين است كـه ) اگـر سـخـن گـويـنـد پـس بزرگ آنها كرده است ، و اگر سخن نگويند بزرگ آنها كـارى نـكـرده اسـت ، پـس آنـهـا كـه سخن نگفتند و ابراهيم نيز دروغ نگفت (اين راجع بكلام ابراهيم عليه السلام ).
و امـا درباره كلام حضرت يوسف عليه السلام گفته است : گويا مقصوداصلاح بين خود و بـرادرانـش درباره نگهداشتن برادرش بنامين نزد خود، و گردن نهادن آنها باينكار بود، بـقـسـمـتـى كـه جاى نزاع براى دو طرف باقى نماند، و اين ممكن نبود مگر بدوكار، يكى نسبت دزدى به بنيامين ، و ديگرى دست آويز شدن بحكم پيروان يعقوب درباره شخص دزد و آن حـكـم ايـن بـود كه شخص دزد بايد يكسال بصورت بنده زر خريدى در اختيار صاحب مال باشد، ولى در مذهب شاه مصر اين حكم نبود، و بخاطر آنچه ذكر شد چنين دستورى داد.18- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِى مَخْلَدٍ السَّرَّاجِ عَنْ عِيسَى بْنِ حَسَّانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ كـُلُّ كـَذِبٍ مَسْئُولٌ عَنْهُ صَاحِبُهُ يَوْماً إِلَّا كَذِباً فِى ثَلَاثَةٍ رَجُلٌ كـَائِدٌ فـِى حـَرْبـِهِ فـَهـُوَ مـَوْضـُوعٌ عـَنْهُ أَوْ رَجُلٌ أَصْلَحَ بَيْنَ اثْنَيْنِ يَلْقَى هَذَا بِغَيْرِ مَا يـَلْقـَى بـِهِ هَذَا يُرِيدُ بِذَلِكَ الْإِصْلَاحَ مَا بَيْنَهُمَا أَوْ رَجُلٌ وَعَدَ أَهْلَهُ شَيْئاً وَ هُوَ لَا يُرِيدُ أَنْ يُتِمَّ لَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :40 رواية :18
ترجمه :
عيسى بن حسان گويد: از حضرت صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: از هر دروغگو در يك روزى باز پرسى شود جز در سه جا يكى مردى كه در نبرد خود (با دشمنان دين ) نـيـرنـگ زنـد كـه گـناهى بر او نيست ، ديگر مردى كه ميان دو كس را سازش دهد و اصلاح كـنـد، بـايـن برخورد كند بغير آنچه بديگرى برخورد كند، و مقصودش از اينكار اصلاح مـيـانـه آنـدو اسـت ، سـوم : مـردى كـه بزن خود (يا خوانواده اش ) بچيزى وعده دهد و قصد انجام دادن آنرا نداشته باشد.



شــرح :
مـجـلسـى عـليـه الرحـمـة گويد: مضمون اين حديث مورد اتفاق ميان عامه و خاصه است سپس حديثهائى در اينباره از عامه (و اهل سنت ) نيز روايت ميكند.19- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْمُصْلِحُ لَيْسَ بِكَذَّابٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :41 رواية :19
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: اصلاح كننده (بين دو نفر يا دو جمعيت ) دروغگو نيست .


20- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى الْكـَاهـِلِيِّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع بـِحَدِيثٍ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَ لَيْسَ زَعَمْتَ لِيَ السَّاعَةَ كَذَا وَ كَذَا فَقَالَ لَا فَعَظُمَ ذَلِكَ عـَلَيَّ فـَقـُلْتُ بـَلَى وَ اللَّهِ زَعـَمـْتَ فـَقـَالَ لَا وَ اللَّهِ مـَا زَعـَمْتُهُ قَالَ فَعَظُمَ عَلَيَّ فَقُلْتُ جـُعِلْتُ فِدَاكَ بَلَى وَ اللَّهِ قَدْ قُلْتَهُ قَالَ نَعَمْ قَدْ قُلْتُهُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ كُلَّ زَعْمٍ فِي الْقُرْآنِ كَذِبٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :41 رواية :20
ترجمه :
عبد الاعلى مولى آل سام گويد: حضرت صادق عليه السلام براى من حديثى بيان فرمود، پـس مـن بـه او عـرض كـردم : قـربـانـت آيـا هـم اكنون براى من چنين و چنان نه پنداشتى ؟ فرمود: نه ، پس اين حرف بر من گران آمد، عرض كردم : قربانت چرا بخدا سوگند آنرا گفتى ؟ فرمود: آرى آنرا گفتم مگر ندانيكه هر پندارى در قرآن (بمعناى ) دروغ است .



شــرح :
بـيـشـتـر مـوارديـكـه كـلمـه ((زعـم )) و پـنـدار در كـلام عـرب اسـتـعمال شود در مورد شك و موضوعاتى استكه حقيقت ندارد، مانند اينكه گويند: فلانكس اينگونه مى پندارد يا پنداشت و اساسا بعضى گفته اند: اين لفظ كنايه از دروغ است ، و ديـگـرى گـفـته است : بيشتر جاها در باطل استعمال شود، واز ابن قرطبه حكايت كنند كه گـفـتـه اسـت : ((زعـم )) و ((پـنـداشـت )) در خبرى گويند كه گوينده نداند حق است يا بـاطـل ، مـجـلسـى (ره ) پـس از نـقـل قـسـمـتـى از كـلمـات اهـل لغت در اين باره (كه آنچه بيانكرديم پاراى از آنها است ) گويد: پس از دانستن آنچه گـفـتـه شد روشن گردد: كه كلمه ((زعم )) و ((پنداشت )) يا حقيقت لغوى يا عرفى يا شـرعـى در دروغ اسـت و يا در گفتارى گويند كه از روى گمان يا وهم و بدون دانائى و بـصـيـرت گـفـتـه شود، و نسبت دادن آن بكسى كه گفتارش جز از روى حقيقت و يقين نيست ، رويه اصحاب يقين نيست ، اعتبار حضرت ((پندار)) و زعم را از خود نفى كرده است .21- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهـْلِ بـْنِ زِيـَادٍ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ أَسـْبـَاطٍ عـَنْ أَبـِي إِسـْحَاقَ الْخـُرَاسـَانـِيِّ قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص يَقُولُ إِيَّاكُمْ وَ الْكَذِبَ فَإِنَّ كُلَّ رَاجٍ طَالِبٌ وَ كُلَّ خَائِفٍ هَارِبٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :42 رواية :21
ترجمه :
ابـو اسـحـاق خـراسـانى گويد: اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمود: بپرهيزيد از دروغ زيرا هر شخصى اميدوارى جوينده است ، و هر بيمناكى گريزان .



شــرح :
فـيـض عليه الرحمة گويد: مقصود آنحضرت عليه السلام اينست كه در ادعاى بيم و اميد و خوف و رجاء از خدا دروغ نگوئيد، زيرا كه هر اميدوارى كوشاى در اسباب آن است ، و شما ايـنـگـونـه نـيـسـتـيـد و هـر بـيـمناكى از آنچه او را بيم نزديك كند گريزان است ، و شما اينگونه نيستيد.22- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ عـَمـْرٍو عـَنْ عـَطـَاءٍ عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا كَذَبَ عَلَى مُصْلِحٍ ثُمَّ تَلَا أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَس ارِقُونَ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا سَرَقُوا وَ مَا كَذَبَ ثُمَّ تَلَا بَلْ فَعَلَهُ كـَبِيرُهُمْ ه ذ ا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ ك انُوا يَنْطِقُونَ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا فَعَلُوهُ وَ مَا كَذَبَ بَابُ ذِى اللِّسَانَيْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :42 رواية :22
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرومود: رسول خدا (ص ) فرموده بر اصلاح كننده (و سازش دهـنـده ) دروغـى نـيـست ، سپس ‍ اين آيه را (كه در سوره يوسف عليه السلام است و خبر 17 گـذشـت ) تـلاوت فـرمـود: ((اى كـاروان هـر آيـنـه شـمـائيد دزدان )) سپس فرمود: بخدا سوگند دزدى نكردند، و يوسف هم دروغ نگفت ، سپس اين آيه را نيز (كه همان حديث گذشت ) تـلاوت فـرمـود: ((بـلكه بزرگ آنان اينكار را كرده است بپرسيد از ايشان اگر هستند سـخـن گـويان )) آنگاه فرمود: بخدا آنها نكرده بودند و ابراهيم عليه السلام نيز دروغ نگفت .



توضيح :
در ذيل حديث 17 شرحى بر نظائر اين حديث و معناى فرمايش حضرت در تفسير اين دو آيه كريمه گذشت مراجعه فرمائيد.
*باب شخص دو زبان و دو رو*
باب ذى اللسانين
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَوْنٍ الْقَلَانِسِيِّ عـَنِ ابـْنِ أَبِي يَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ لَقِيَ الْمُسْلِمِينَ بِوَجْهَيْنِ وَ لِسَانَيْنِ جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَهُ لِسَانَانِ مِنْ نَارٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :42 رواية :1
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه با مسلمانان به دورو و دو زبان برخورد كند، روز قيامت بيايد در حاليكه براى او دو زبان از آتش باشد.
شرح مقصود كسانى هستند كه براى جلب نفع دنيوى نزد هر كسى مطابق تمايلات او سخن گويند و باصطلاح معروف نان را بنرخ روز خورند، و اينكار باعث حقيقت پوشى ها و حق كشيهاى زيادى گردد و بقول علامه مجلسى (ره ) و ديگران اين عين نفاق است .


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِى شَيْبَةَ عَنِ الزُّهـْرِيِّ عـَنْ أَبـِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ يَكُونُ ذَا وَجْهَيْنِ وَ ذَا لِسَانَيْنِ يُطْرِى أَخَاهُ شَاهِداً وَ يَأْكُلُهُ غَائِباً إِنْ أُعْطِيَ حَسَدَهُ وَ إِنِ ابْتُلِيَ خَذَلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :43 رواية :2
ترجمه :
حضرت باقر عليه السلام فرمود: چه بد بنده ايست آن بنده ايكه داراى دو رو و دو زبان اسـت ، در حـضـور بـرادرش او را سـتايش كند (و يا در تمجيد او از حد بگذراند) و در پشت سـر او را بـخـورد يـعـنـى غيبت او كند چنانچه خدايتعالى فرمايد: ((و غيبت نكند برخى از شـمـا بـرخى را آيا دوست دارد يكى از شما كه بخورد گوشت برادر مرده خويش را، همانا خوش داريد آنرا)) (سوره حجرات آيه 12)


3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ رَفَعَهُ قَالَ قـَالَ اللَّهُ تـَبـَارَكَ وَ تـَعَالَى لِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ع يَا عِيسَى لِيَكُنْ لِسَانُكَ فِى السِّرِّ وَ الْعـَلَانـِيـَةِ لِسـَانـاً وَاحـِداً وَ كـَذَلِكَ قـَلْبـُكَ إِنِّى أُحـَذِّرُكَ نـَفـْسـَكَ وَ كَفَى بِى خَبِيراً لَا يـَصـْلُحُ لِسَانَانِ فِى فَمٍ وَاحِدٍ وَ لَا سَيْفَانِ فِى غِمْدٍ وَاحِدٍ وَ لَا قَلْبَانِ فِى صَدْرٍ وَاحِدٍ وَ كَذَلِكَ الْأَذْهَانُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :43 رواية :3
ترجمه :
عبدالرحمن بن حماد در حديثى مرفوع (كه آنرا بمعصوم رسانده است ) گويد: خداى تبارك و تعالى بعيسى بن مريم فرمود: اى عيسى بايد كه زبانت در پنهانى و آشكار يك زبان باشد، و هم چنين دلت ، همانا من تو را از نفس خودت ميترسانم و چون من آگاهى (براى تو) كـافـى اسـت ، دو زبـان در يـكـدهـان نـشـايـد، و دو شـمـشـيـر در يـك غـلاف نـگـنـجـد، و دو دل در يـك سـيـنـه نباشد، نهاد انسان نيز اين چنين است كه (دو عقيده مخالف در يكذهن نتواند جايگير شود.)

[afsanah82]

*باب قهر كردن و جدائى از برادر دينى*
باب الهجرة
1- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ الرَّبِيعِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ خـَالِدٍ رَفـَعَهُ قَالَ فِى وَصِيَّةِ الْمُفَضَّلِ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ لَا يـَفـْتَرِقُ رَجُلَانِ عَلَى الْهِجْرَانِ إِلَّا اسْتَوْجَبَ أَحَدُهُمَا الْبَرَاءَةَ وَ اللَّعْنَةَ وَ رُبَّمَا اسْتَحَقَّ ذَلِكَ كِلَاهُمَا فَقَالَ لَهُ مُعَتِّبٌ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ هَذَا الظَّالِمُ فَمَا بَالُ الْمَظْلُومِ قَالَ لِأَنَّهُ لَا يـَدْعـُو أَخـَاهُ إِلَى صـِلَتِهِ وَ لَا يَتَغَامَسُ لَهُ عَنْ كَلَامِهِ سَمِعْتُ أَبِى يَقُولُ إِذَا تَنَازَعَ اثـْنَانِ فَعَازَّ أَحَدُهُمَا الْآخَرَ فَلْيَرْجِعِ الْمَظْلُومُ إِلَى صَاحِبِهِ حَتَّى يَقُولَ لِصَاحِبِهِ أَيْ أَخِي أَنَا الظَّالِمُ حَتَّى يَقْطَعَ الْهِجْرَانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ صَاحِبِهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى حَكَمٌ عَدْلٌ يَأْخُذُ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَّالِمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :43 رواية :1
ترجمه :
در وصـيـت مـفـضل است كه (گويد:) شنيدم از حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: از هم جـدا نـشـونـد دو مـرد بـصـورت قـهـر كردن جز اينكه يكى از آندو سزاوار بيزارى (خدا و رسـولش از وى ) و لعـنـت (يـعـنـى دورى از رحـمـت حـق ) گـردد، و چه بسا كه هر دوى آنها سـزاور آن شـونـد، مـعتب (كه يكى از دوستان مخصوص آنحضرت بود) عرض كرد: خدا مرا بـقـربان تو گرداند! آنكه ظالم و ستمكار است اين سزاى اوست ، اما مظلوم چه جرمى دارد (كـه سـزاوار بـيـزارى و لعنت شود؟) فرمود: براى آنكه برادر خود را بآشتى و پيوست بـا خـود دعـوت نـمـى كـنـد، و از گـفتار او صرفنظر نمى كند (و آنرا نشنيده نمى گيرد) شنيدم پدرم مى گفت : هرگاه دو تن با هم ستيزه كنند و يكى بر ديگرى غالب آيد، بايد آن سـتـمـديده و مظلوم نزد رفيق ستمگر خود رود و باو بگويد: اى برادر من ستمكارم ، تا جـدائى مـيـانـه او و رفـيـقـش از بـيـن بـرود، پـس ‍ خـداى تـبـارك و تـعـالى حـكـيـم و عادل است و داد مظلوم را از ظالم بستاند.


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ ابْنِ أَبِي عـُمـَيـْرٍ عـَنْ هـِشـَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا هِجْرَةَ فَوْقَ ثَلَاثٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :44 رواية :2
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: كـه رسـول خدا (ص ) فرموده : بيش از سه روز جدائى و قهر كردن روا نيست .



شــرح :
مجلسى عليه الرحمة گويد: ظاهر اين حديث اينست كه اگر ميانه دو برادر ايمانى در اثر كوتاهى كردن در آداب معاشرت كدورت و نقارى پيدا شد و سر انجام بقهر و جدائى كشيد نـبـايـد بيش از سه روز ادامه دهند، و اما در آن سه روز ظاهرا عفو شده است و آن سبب تسكين غـضـب و بـدخـلقـى در اين مدت است ، با اينكه دلالت آن برجواز ادامه تا سه روز بمفهوم حديث است و دلالت مفهوم (و استدلال بآن ) ضعيف است .
و (بـايـد دانـسـت كـه ) ايـنگونه اخبار مخصوص است بغير بدعت گذاران و هوا پرستان و آنان كه برگناه خو گرفته اند و رها نمى كنند، و گرنه قهر و جدائى از آنان مطلوب و اين خود يكنوع نهى از منكر است .3- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَصْرِمُ ذَوِى قَرَابَتِهِ مِمَّنْ لَا يَعْرِفُ الْحَقَّ قَالَ لَا يَنْبَغِى لَهُ أَنْ يَصْرِمَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :44 رواية :3
ترجمه :
ابـو بـصـير گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم : از مرديكه از خويشاوندش بـخـاطر اينكه مذهب حق را نمى شناسند (و شيعه نيستند) ببرد (و قطع مراوده كند)؟ فرمود: سزاوار نيست كه از آنها ببرد.


4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ عَمِّهِ مُرَازِمِ بْنِ حَكِيمٍ قَالَ كَانَ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا يُلَقَّبُ شَلَقَانَ وَ كَانَ قَدْ صَيَّرَهُ فِى نَفَقَتِهِ وَ كـَانَ سـَيِّئَ الْخـُلُقِ فـَهـَجـَرَهُ فـَقَالَ لِى يَوْماً يَا مُرَازِمُ وَ تُكَلِّمُ عِيسَى فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ أَصَبْتَ لَا خَيْرَ فِى الْمُهَاجَرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :45 رواية :4
ترجمه :
مـرازم بـن حـكيم گويد: يكى از اصحاب ما كه بلقب شلقان او را ميخواندند (و نامش عيسى بـود) در خانه حضرت صادق عليه السلام بود، و حضرت او را ناظر بر خرج خانه خود كرده بود (يا خرج او را ميداد). مردى بد اخلاق بود، (و بدين سبب ) مرازم با او قهر كرده بـود، (مـرازم گـويـد:) روزى حـضـرت صـادق عـليـه السلام بمن فرمود: اى مرازم آيا با عـيـسى سخن مى گوئى (و با او آشتى كرده اى )؟ عرض كردم : آرى ، فرمود: خوب كردى در قهر خيرى نيست .


5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ دَاوُدَ بـْنِ كـَثـِيـرٍ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ أَبِى ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَيُّمَا مـُسـْلِمـَيْنِ تَهَاجَرَا فَمَكَثَا ثَلَاثاً لَا يَصْطَلِحَانِ إِلَّا كَانَا خَارِجَيْنِ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ لَمْ يَكُنْ بَيْنَهُمَا وَلَايَةٌ فَأَيُّهُمَا سَبَقَ إِلَى كَلَامِ أَخِيهِ كَانَ السَّابِقَ إِلَى الْجَنَّةِ يَوْمَ الْحِسَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :45 رواية :5
ترجمه :
داود بـن كـثير گويد: حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: پدرم فرمود: كه رسولخدا (ص ) فـرمـوده اسـت : هـر دو نـفـر مـسـلمـانـيـكـه از هـمـديـگـر قـهـر كـنـنـد و سـه روز بـر آنحال بمانند و با هم آشتى نكنند هر دو از اسلام بيرون روند، و ميانه آنهاپيوند دوستى ديـنـى نـبـاشـد، پـس هـر كـدام از آنـدو بسخن گفتن با برادرش پيشى گرفت ، او در روز حساب پيشرو به بهشت باشد.


6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جـَعـْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الشَّيْطَانَ يُغْرِى بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ مَا لَمْ يَرْجِعْ أَحَدُهُمْ عَنْ دِينِهِ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِكَ اسـْتـَلْقَى عَلَى قَفَاهُ وَ تَمَدَّدَ ثُمَّ قَالَ فُزْتُ فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً أَلَّفَ بَيْنَ وَلِيَّيْنِ لَنَا يَا مَعْشَرَ الْمُؤْمِنِينَ تَأَلَّفُوا وَ تَعَاطَفُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :45 رواية :6
ترجمه :
حـضرت باقر عليه السلام فرمود: همانا شيطان ميان دو مؤ من دشمنى اندازد و تا يكى از آن دو از ديـن برنگردد (آندو را رها نكند)، و همينكه چنين كردند بپشت بخوابد و دراز كشد، و سـپـس گويد: كامياب شدم ، پس خدا رحمت كند مرديرا كه ميانه دو تن از دوستان ما الفت اندازد، اى گروه مؤ منين باهم انس و الفت گيريد و با هم مهربانى كنيد.


7- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَحْفُوظٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يـَزَالُ إِبـْلِيـسُ فـَرِحاً مَا اهْتَجَرَ الْمُسْلِمَانِ فَإِذَا الْتَقَيَا اصْطَكَّتْ رُكْبَتَاهُ وَ تَخَلَّعَتْ أَوْصَالُهُ وَ نَادَى يَا وَيْلَهُ مَا لَقِيَ مِنَ الثُّبُورُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :45 رواية :7
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: پيوسته شيطان تا دو مسلمان باهم قهر هستند شادمان اسـت ، و همينكه با هم آشتى كنند زانوهايش بلرزد و بندهايش از هم جدا شود و فرياد زند: اى واى بر او (مقصود از او خود شيطان است بشرحى كه يايد) از آنچه بدو رسد از هلاكت .



شــرح :
فـيـض عليه الرحمة گويد: اينكه حضرت در گفتار شيطان در ((ياويله )) و ((لقى )) از تـكـلم التـفـات بـغـيب فرمود براى بركنارى داشتن نفس شريف خود از اينكه در عبارت نـسـبـت شـر بـآن دهد اگر چه در معنى منسوب بديگرى است و نظير آن در كلام شايع است (پايان كلام فيض ره )
و جـرزى در نـهـايـة گـويـد: در حـديث آمده : كه چون آدميزاد آيه سجده خواند و بسجده رود شيطان بكنارى رود و گريان شود و گويد: ((ياويله )) اى واى براو تا آنكه گويد: و مـعنى آن اى واى من واى اندوه من واى هلاكت من واى عذاب من نزد من بيا كه اينك زمان توانست ، و ايـنـكـه اضافه فرمود ((ويل )) را بضمير غايب و ((ويله )) گفت (با اينكه يا ويلى بـصـورت مـتـكـلم گـفـتـه شـود) از نـظـر حـمـل بـر مـعـنـى اسـت و عـدول از حـكـايـت گـفـتـار ابـليـس ((يـاويـلى )) فـرمـود بـراى ايـنـكـه نـخـواسـتـه است ((ويل )) را بخود نسبت دهد.
*باب قطع رحم*
بَابُ قَطِيعَةِ الرَّحِمِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمـَلِكِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِى حَدِيثٍ أَلَا إِنَّ فِى التَّبَاغُضِ الْحَالِقَةَ لَا أَعْنِى حَالِقَةَ الشَّعْرِ وَ لَكِنْ حَالِقَةَ الدِّينِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :46 رواية :1
ترجمه :
از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه رسولخدا (ص ) در ضمن حديثى فرمود: هر آينه بدرستيكه در دشمنى كردن با يكديگر ستردن و از بن بركندن است ، مقصودم ستردم مو نيست ، ولى ستردن دين است .



توضيح :
مـجـلسـى عـليه الرحمة گويد بجهت اينكه مصنف كتاب (شيخ كلينى ره ) اين حديث رادر اين بـاب آورده ايـن اسـت كـه دشـمـنـى كـردن بـا يـكـديـگـر شـامـل ارحـام نـيز مى باشد، يا براى اينستكه حالقه (ستردن ) در اخبار ديگر بقطع رحم تفسير شده است .2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عـَنْ حـُذَيـْفـَةَ بـْنِ مـَنْصُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اتَّقُوا الْحَالِقَةَ فَإِنَّهَا تُمِيتُ الرِّجَالَ قُلْتُ وَ مَا الْحَالِقَةُ قَالَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :46 رواية :2
ترجمه :
حـذيـفـه بـن مـنـصور گويد: حضرت امام صادق عليه السلام فرمود: از حالقه بپرهيزيد زيـرا كـه آن مـردادن را مـيـمـيراند (و نابودى ميكشاند) عرض كردم : حالقه چيست ؟ فرمود: قطع رحم است .


3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـِيسَى عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّ إِخْوَتِى وَ بَنِى عَمِّى قَدْ ضَيَّقُوا عَلَيَّ الدَّارَ وَ أَلْجـَئُونـِي مـِنـْهـَا إِلَى بـَيـْتٍ وَ لَوْ تـَكـَلَّمـْتُ أَخَذْتُ مَا فِى أَيْدِيهِمْ قَالَ فَقَالَ لِيَ اصـْبـِرْ فـَإِنَّ اللَّهَ سَيَجْعَلُ لَكَ فَرَجاً قَالَ فَانْصَرَفْتُ وَ وَقَعَ الْوَبَاءُ فِي سَنَةِ إِحْدَى وَ ثَلَاثِينَ وَ مِائَةٍ فَمَاتُوا وَ اللَّهِ كُلُّهُمْ فَمَا بَقِيَ مِنْهُمْ أَحَدٌ قَالَ فَخَرَجْتُ فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَيْهِ قـَالَ مـَا حـَالُ أَهـْلِ بَيْتِكَ قَالَ قُلْتُ لَهُ قَدْ مَاتُوا وَ اللَّهِ كُلُّهُمْ فَمَا بَقِيَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَقَالَ هُوَ بـِمـَا صـَنـَعـُوا بـِكَ وَ بـِعـُقـُوقـِهـِمْ إِيَّاكَ وَ قـَطْعِ رَحِمِهِمْ بُتِرُوا أَ تُحِبُّ أَنَّهُمْ بَقُوا وَ أَنَّهُمْ ضَيَّقُوا عَلَيْكَ قَالَ قُلْتُ إِى وَ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :47 رواية :3
ترجمه :
بـرخـى از اصـحـاب ما گويد: كه بحضرت صادق عرض كردم : برادران و عموزادگانم خانه ام را بر من تنك كرده و از همه آن خانه مرا بيك اطاق آن پناهنده كرده اند، و من چنانچه در ايـن بـاره اقـدام كنم آنچه در دست آنها است ميگيرم ؟ گويد: آنحضرت فرمود: صبر كن زيـرا خـداونـد بـرايـت گـشـايـشـى فـراهـم كـنـد، گـويـد: مـن منصرف شدم ، و وبائى در سال صد و سى و يك بيامد و بخدا سوگند همگى آنها مردند و يكنفر از آنها باقى نماند، گـويـد: مـن بـيـرون آمـدم (و بـنـزد آنـحـضـرت رفـتـم ) هـمـيـنـه بـر او وارد شـدم فرمود: حـال اهل خانه ات چطور است ؟ عرض كردم : بخدا سوگند همه آنها مردند، و يك نفر از آنها زنـده نـمـانـد، فـرمـود: ايـن براى آن كارى بود كه بتو كردند، و براى آن آزاريكه بتو رساندند و قطع رحميكه كردند نابود شدند، آيا ميخواست كه زنده باشندذ و بر تو تنگ بگيرند؟ عرض كردم : آرى بخدا سوگند.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـفـتـار آنـحضرت ((بعقوقهم )) متعلق است به ((بتروا)) كه بـنـابـرايـن تـرجـمـه آن چنين مى شود: و بواسطه آزاريكه كردند نابود شدند، و تو از قـطـع رحـم آنـهـا بپرهيز (پايان كلام مجلسى ره ) ولى ظاهر عبارت چنان بود كه ترجمه شد و من وجهى بر اين حمل نديدم لذا از تغيير ظاهر عبارت در ترجمه خود دارى شد.4- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ عـَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِى عُبَيْدَةَ عَنْ أَبِى جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ فـِى كـِتـَابِ عـَلِيٍّ ع ثـَلَاثُ خِصَالٍ لَا يَمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّى يَرَى وَبـَالَهـُنَّ الْبـَغـْيُ وَ قـَطِيعَةُ الرَّحِمِ وَ الْيَمِينُ الْكَاذِبَةُ يُبَارِزُ اللَّهَ بِهَا وَ إِنَّ أَعْجَلَ الطَّاعَةِ ثـَوَابـاً لَصـِلَةُ الرَّحـِمِ وَ إِنَّ الْقـَوْمَ لَيـَكـُونـُونَ فُجَّاراً فَيَتَوَاصَلُونَ فَتَنْمِى أَمْوَالُهُمْ وَ يـُثـْرُونَ وَ إِنَّ الْيـَمِينَ الْكَاذِبَةَ وَ قَطِيعَةَ الرَّحِمِ لَتَذَرَانِ الدِّيَارَ بَلَاقِعَ مِنْ أَهْلِهَا وَ تَنْقُلُ الرَّحِمَ وَ إِنَّ نَقْلَ الرَّحِمِ انْقِطَاعُ النَّسْلِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :47 رواية :4
ترجمه :
حضرت باقر عليه السلام فرمود: در كتاب على عليه السلام استكه : سه خصلت استكه هـر كـه دارا بـاشد نميرد تاوبال آنرا ببيند: ستم ، و قطع رحم ، قسم دروغ كه بدان با خـدا بـجـنـگ رود، و هـر آيـنـه آن طـاعـتـيكه ثواب و اجرش زودتر برسد صله رحم است ، و بـراسـتـى (چه بسا) مردميكه از حق روگردانند و با هم پيوند كنند (و صله رحم كنند) پس امـوالشـان زيـاد شود و ثروتمند گردند. و بدرستيكه قسم دروغ و قطع رحم خانه ها را ويـران و خـالى از اهـل و خـانـمـان كـنـد، و خـويـشاوندى را از جابر كند، و از جاى بركندن خويشى مايه قطع نسل گردد.


5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قـَالَ جـَاءَ رَجُلٌ فَشَكَا إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَقَارِبَهُ فَقَالَ لَهُ اكْظِمْ غَيْظَكَ وَ افْعَلْ فَقَالَ إِنَّهُمْ يَفْعَلُونَ وَ يَفْعَلُونَ فَقَالَ أَ تُرِيدُ أَنْ تَكُونَ مِثْلَهُمْ فَلَا يَنْظُرَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :48 رواية :5
ترجمه :
عنبسة بن عابد گويد: مردى نزد حضرت صادق عليه السلام آمد و از نزديكان (و خويشان ) خـود بـآنـحـضـرت شـكـايت كرد، حضرت بوى فرمود: خشمت را فرو نشان و بكن (يعنى دائمـا خشمت را فرو نشان و در صدد انتقام برميا) عرض ‍ كرد: آنها ميكنند (آنچه مى خواهند) و مـيـكـنـنـد (و شما بمن دستور فرو نشاندن خشمم را ميدهى ؟) فرمود: آيا تو هم مى خواهى مانند آنان باشى تا خدا توجهى بشما نكند.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى خدا رحمت خود را از همه شما در دنيا و آخرت باز دارد؟ و اما اگر بـا آنـهـا پـيـونـد كردى (و صله رحم كردى ) يا اينست كه باز گردند (و دست از آزار تو بردارند) پس رحمت حق شامل همه شما گردد و تو بآن سزاوارترى و حظت بيشتر است ، و يا اينستكه بازگشت نكنند، پس رحمت حق مخصوص تو گردد و هيچ انتقامى براى تو بهتر از اين نيست .6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَقْطَعْ رَحِمَكَ وَ إِنْ قَطَعَتْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :48 رواية :6
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : قطع رحم خود مكن اگر چه او از تو قطع كند.


7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قـَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِينَ ع فِى خُطْبَتِهِ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِى تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ فـَقـَامَ إِلَيـْهِ عـَبـْدُ اللَّهِ بـْنُ الْكَوَّاءِ الْيَشْكُرِيُّ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَ وَ تَكُونُ ذُنُوبٌ تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ فَقَالَ نَعَمْ وَيْلَكَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ إِنَّ أَهْلَ الْبَيْتِ لَيَجْتَمِعُونَ وَ يَتَوَاسَوْنَ وَ هـُمْ فـَجـَرَةٌ فـَيـَرْزُقـُهـُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ أَهـْلَ الْبـَيـْتِ لَيـَتـَفَرَّقُونَ وَ يَقْطَعُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَيَحْرِمُهُمُ اللَّهُ وَ هُمْ أَتْقِيَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :48 رواية :7
ترجمه :
ابـو حـمـزه ثـمـالى گـويد: اميرالمومنين عليه السلام در خطبه فرمود: پناه ميبرم بخدا از گناهانيكه در نابودى (گنه كار) شتاب كنند، عبدالله بن كواء يشكرى برخواست و گفت : اى اميرالمؤ منان مگر گناهانى هم هست كه در نابودى شتاب كنند؟ فرمود: آرى واى بر تو آن قـطع رحم است ، هر آينه (چه بسا) خاندانى هستند كه گردهم آيند و يارى هم كنند و با ايـنـكـه از حـق دورنـد خـداوند بآنها روزى دهد، و (چه بسا) خاندانيكه از هم جدا شوند و از همديگر ببرند پس خدا آنها را محروم (از روزى ) كند با اينكه پرهيزكارند.


8- عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِذَا قَطَّعُوا الْأَرْحَامَ جُعِلَتِ الْأَمْوَالُ فِى أَيْدِى الْأَشْرَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :48 رواية :8
ترجمه :
حـضرت باقر عليه السلام فرمود: كه اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده : هرگاه مردمان قطع رحم كنند اموال (و ثروتها) در دست اشرار قرار گيرد.



شــرح :
مـجـلسـى عليه الرحمة گويد: و اين بتجربه رسيده است و يكى از اسبابش اينستكه باهم مـخـاصـمـه و نـزاع كـنـنـد و نـزد حـكـام جـور و ظـلمـه بـمـرافـعـه مـيـرونـد، پـس امـوال خـود را بـا آنـهـا رشـوه دهـنـدو در نـتـيـجـه بـآنـهـا منتقل شود، و نيز هنگاميكه باهم نزاع كردند و همديگر را كمك نكردند اشرار بر آنها مسلط كردند و آن اموال را از دست آنها بگيرند.
*باب عقوق و آزردن پدر و مادر*
بَابُ الْعُقُوقِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَدِيدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَدْنَى الْعُقُوقِ أُفٍّ وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً أَهْوَنَ مِنْهُ لَنَهَى عَنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :49 رواية :1
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: كمترين آزار (به پدر و مادر) گفتن اف (به آنها) است ، و اگر خداى عزوجل چيزى را آسان تر و خوارتر از آن ميدانست از آن نهى مى فرمود.



توضيح :
اشـاره اسـت بـگـفـتـار خـدايـتـعـالى كـه در سـوره اسـراء آيـه 23 فـرمـايـد: ((فـا تـقـل لهـا اف ....)) پـس بـآنـدو (يعنى پدر و مادر) اف مگو و نهيب نزن بر ايشان ، و اف كـلمـهـيـاى اسـت كـه دركـراهـت و ضـجـر اسـتـعـمـال شـود، يعنى گوينده آن بواسطه بدى حال و كراهت از چيزى آنرا بر زبان جارى كند.2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص كـُنْ بـَارّاً وَ اقـْتـَصِرْ عَلَى الْجَنَّةِ وَ إِنْ كُنْتَ عَاقّاً فَظّاً فَاقْتَصِرْ عَلَى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :49 رواية :2
ترجمه :
رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: (بـا پدر و مادر) نيكو رفتار باش و در بهشت جايگزين شو و اگر عاق و جفا كارى با آتش ‍ (دوزخ ) بساز.


3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ صَالِحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ كُشِفَ غِطَاءٌ مـِنْ أَغـْطـِيـَةِ الْجَنَّةِ فَوَجَدَ رِيحَهَا مَنْ كَانَتْ لَهُ رُوحٌ مِنْ مَسِيرَةِ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ إِلَّا صِنْفٌ وَاحِدٌ قُلْتُ مَنْ هُمْ قَالَ الْعَاقُّ لِوَالِدَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :49 رواية :3
ترجمه :
يعقوب بن شعيب گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: چون روز قيامت شود، پرده از پـرده هـاى بـهـشـت را كـنـار زنـنـد، پـس هـر جـانـدارى بـوى آنـرا از مـسـافـت پـانـصـد سال ران بشنود، جز يكدسته ، عرض كردم : آنها كيانند؟ فرمود: عاق والدين خود.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص فـَوْقَ كـُلِّ ذِى بـِرٍّ بـِرٌّ حـَتَّى يُقْتَلَ الرَّجُلُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ فَإِذَا قـُتـِلَ فـِى سـَبـِيـلِ اللَّهِ فـَلَيـْسَ فـَوْقَهُ بِرٌّ وَ إِنَّ فَوْقَ كُلِّ عُقُوقٍ عُقُوقاً حَتَّى يَقْتُلَ الرَّجُلُ أَحَدَ وَالِدَيْهِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِكَ فَلَيْسَ فَوْقَهُ عُقُوقٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :49 رواية :4
ترجمه :
رسـولخـدا (ص ) فـرمـود: بـالاى نـيكى هر نيكوكارى نيكى است تا آنكه انسان در راه خدا كـشـتـه شـود، و چـون در راه خـدا كـشـتـه شد ديگر بالاى آن نيكى (و عملى بهتر) نيست ، و بـالاى هـر آزردنـى آزردنـى اسـت ، تا آنكه كسى يكى از پدر و مادر خود را بكشد، و چون چنين كرد بالاتر از آن آزردنى نيست .


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ نَظَرَ إِلَى أَبَوَيْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَانِ لَهُ لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ لَهُ صَلَاةً
اصول كافى جلد 4 صفحه :50 رواية :5
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـس بـپـدر و مـادر خـود نـظـر دشـمنى كند در صورتيكه آندو باو ستم (نيز) كرده باشند، خداوند نمازش را نپذيرد.



شــرح :
يعنى در صورت ستم باو نيز قبول نشود تا چه رسد باينكه نيكى باو كنند.6- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُرَاتٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ فـِي كـَلَامٍ لَهُ إِيَّاكـُمْ وَ عـُقـُوقَ الْوَالِدَيـْنِ فـَإِنَّ رِيحَ الْجَنَّةِ تُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ أَلْفِ عَامٍ وَ لَا يـَجـِدُهـَا عـَاقٌّ وَ لَا قَاطِعُ رَحِمٍ وَ لَا شَيْخٌ زَانٍ وَ لَا جَارُّ إِزَارِهِ خُيَلَاءَ إِنَّمَا الْكِبْرِيَاءُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :50 رواية :6
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السلام فرمود: كه رسولخدا (ص ) در ضمن سخنى از سخنان خود فـرمـود: بـپـرهـيـز از آزردن پـدر و مـادر، زيـرا بـوى بـهـشـت از مـسـافـت هـزار سـال شـنيده شود، ولى عاق والدين و بپرهيزيد از آزردن پدر و مادر، زيرا بوى بهشت از مسافت هزار سال شنيده شود، ولى عاق والدين و قطع كننده رحم و پير مرد زنا كار و آنكه جـامه اش را از روى تكبر و بزرگ منشى (بلند كند كه ) بر زمين كشد آنرا نشنوند، و جز اين نيست كه كبرياء و بزرگى از آن پروردگار جهانيانست .


7- عَنْهُ عَنْ يَحْيَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِى الْبِلَادِ السُّلَمِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ شَيْئاً أَدْنَى مِنْ أُفٍّ لَنَهَى عَنْهُ وَ هُوَ مِنْ أَدْنَى الْعُقُوقِ وَ مِنَ الْعُقُوقِ أَنْ يَنْظُرَ الرَّجُلُ إِلَى وَالِدَيْهِ فَيُحِدَّ النَّظَرَ إِلَيْهِمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :50 رواية :7
ترجمه :
حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: اگر خداوند چيزى را (در آزردن پدر و مادر) كمتر از اف مـى دانـسـت از آن نـهـى مـيـكرد، و آن كمترين مراتب آزردن است ، و از جمله آزردن است كه كسى به پدر و مادر خود خيره نگاه كند.

[afsanah82]

8- عـَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَبـِي نـَظَرَ إِلَى رَجُلٍ وَ مَعَهُ ابْنُهُ يَمْشِى وَ الِابْنُ مُتَّكِئٌ عَلَى ذِرَاعِ الْأَبِ قَالَ فَمَا كَلَّمَهُ أَبِى ع مَقْتاً لَهُ حَتَّى فَارَقَ الدُّنْيَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :50 رواية :8
ترجمه :
حـضـرت بـاقر عليه السلام فرمود: پدرم بمردى نگاه كرد كه پسرش بهمراه او بود و آن پسر بشانه پدرش تكيه كرده بود، فرمود: پدرم با آن پسر از بدى آن كارش سخن نگفت تا از دنيا رفت .


9- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَدِيدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَدْنَى الْعُقُوقِ أُفٍّ وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ أَيْسَرَ مِنْهُ لَنَهَى عَنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :51 رواية :9
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: كمترين آزردن پدر و مادر گفتن اف است ، و اگر خداوند چيزى را آسانتر از آن ميدانست از آن نهى ميفرمود.



*باب بيزارى از نسبت*
بَابُ الِانْتِفَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَفَرَ بِاللَّهِ مَنْ تَبَرَّأَ مِنْ نَسَبٍ وَ إِنْ دَقَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :51 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق عليه السلام فرمود: آن كس كه از نسب خود اگر چه پست باشد بيزارى جويد بخدا كافر شده است .


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِى الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَفَرَ بِاللَّهِ مَنْ تَبَرَّأَ مِنْ نَسَبٍ وَ إِنْ دَقَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :51 رواية :2
ترجمه :
(اين حديث نيز مانند حديث اول است )



3- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ رِجَالٍ شـَتَّى عـَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُمَا قَالَا كُفْرٌ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ الِانْتِفَاءُ مِنْ حَسَبٍ وَ إِنْ دَقَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :51 رواية :3
ترجمه :
جـمـع زيـادى از راويـان حديث از حضرت باقر و حضرت صادق عليهماالسلام روايت كرده اند كه فرمودند: انكار نسب كفر بخداى عظيم است اگر چه آن نسب پست و كم ارزش باشد.



*باب كسيكه مسلمانان را آزار كند و خوارشان شمارد*
بَابُ مَنْ آذَى الْمُسْلِمِينَ وَ احْتَقَرَهُمْ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِيَأْذَنْ بِحَرْبٍ مِنِّى مَنْ آذَى عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ وَ لْيَأْمَنْ غَضَبِي مَنْ أَكْرَمَ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ مِنْ خَلْقِى فِى الْأَرْضِ فِيمَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمـَغـْرِبِ إِلَّا مـُؤْمـِنٌ وَاحـِدٌ مـَعَ إِمَامٍ عَادِلٍ لَاسْتَغْنَيْتُ بِعِبَادَتِهِمَا عَنْ جَمِيعِ مَا خَلَقْتُ فِى أَرْضـِى وَ لَقـَامـَتْ سـَبـْعُ سـَمـَاوَاتٍ وَ أَرَضـِيـنَ بـِهـِمَا وَ لَجَعَلْتُ لَهُمَا مِنْ إِيمَانِهِمَا أُنْساً لَا يَحْتَاجَانِ إِلَى أُنْسِ سِوَاهُمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :51 رواية :1
ترجمه :
هـشـام بـن سـالم گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق عـليـه السـلام مـى فـرمـود: خـداى عـزوجـل فـرمـايـد: بجنگ بامن اعلان دهد آنكس كه بنده مؤ من مرا بيازارد، و از خشم من آسوده خـاطـر بـاشـد آنـكـس كـه بـنـده مـؤ من مرا گرامى دارد، و اگر در ميانه شرق و مغرب زمين آفـريده از آفريده هايم جز يك مؤ من و يك پيشواى عادلى با او نباشد، من بعبادت آندو از تـمـامـى آنـچـه در زمـينم آفريدم بى نياز باشم و هر آينه هفت آسمان و هفت زمين بخاطر او برپا باشند، و براى آندو از ايمانى كه دارند آرامشى فراهم سازم كه نيازى به آرامش ديگرى نداشته باشند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقـصـود از بـى نـيازى خداوند بعبادت يكمؤ من و يك امام از عبادت ديـگـران پـذيـرفـتـن عـبـادت آنـدو اسـت و گـرنـه خـداى متعال غنى بالذات است و نيازى بعبادت هيچكس ندارد، و نيز مقصود از بودن يك مؤ من و يك پـيـشـوا اعـم اسـت از ايـنـكـه بـالفـعـل آن مـؤ مـن مـوجـود باشد يا بالقوه ، زيرا چه بسا پيمبرانى كه مبعوث شدند و تا مدتى كسى بآنها ايمان نياورد چنانچه در باب كمى عدد مؤ منين گذشت كه حضرت ابراهيم عليه السلام يك تنه عبادت خداى را ميكرد و كسى با او نـبـود تـا آنـكه خداوند او را به اسمعيل و اسحاق ماءنوس كرد، و بعضى گفته اند مقصود بيان حال اين امت است پس منافاتى با تنهائى پيمبران گذشته ندارد.2- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُنْذِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَيْنَ الصُّدُودُ لِأَوْلِيَائِى فَيَقُومُ قَوْمٌ لَيـْسَ عـَلَى وُجـُوهـِهـِمْ لَحـْمٌ فـَيُقَالُ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ آذَوُا الْمُؤْمِنِينَ وَ نَصَبُوا لَهُمْ وَ عَانَدُوهُمْ وَ عَنَّفُوهُمْ فِى دِينِهِمْ ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِمْ إِلَى جَهَنَّمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :52 رواية :2
ترجمه :
مفضل بن عمر گويد: كه حضرت صادق عليه السلام فرمود: چون روز قيامت شود يك منادى نـدا كـنـد: كـجايند روگردانان از دوستان من ؟ پس دسته اى كه صورت آنها گوشت ندارد بـرخـيـزنـد، پـس گـفـتـه شـود: اينهايند آنكسانى كه مؤ منين را آزردند، و با آنان دشمنى كردند، و عناد ورزيدند، و آنها را در دينشان با درشتى سرزنش كردند، سپس فرمان شود كه آنان را بدوزخ برند.


3- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عـَنْ حـَمَّادِ بـْنِ بـَشـِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مَنْ أَهَانَ لِى وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِى
اصول كافى جلد 4 صفحه :52 رواية :3
ترجمه :
از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام حـديـث شـده كـه فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: خـدايـتـعـالى فـرموده است : هر كه بيك دوستى از من اهانت كند، بتحقيق بجنگ با من كمين كرده است .


4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ حَقَّرَ مُؤْمِناً مِسْكِيناً أَوْ غَيْرَ مِسْكِينٍ لَمْ يَزَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَاقِراً لَهُ مَاقِتاً حَتَّى يَرْجِعَ عَنْ مَحْقَرَتِهِ إِيَّاهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :52 رواية :4
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فرمود: هر كه مؤ منى را خوار شمارد چه (آن مؤ من ) مستمند بـاشـد يـا غـيـر مـستمند، پيوسته خداى عزوجل او را خوار و دشمن دارد تا آنگاه كه از خوار شمردن آن مؤ من برگردد.


5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُعَلَّى بْنِ خـُنـَيـْسٍ قـَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَقُولُ مَنْ أَهَانَ لِى وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِى وَ أَنَا أَسْرَعُ شَيْءٍ إِلَى نُصْرَةِ أَوْلِيَائِي
اصول كافى جلد 4 صفحه :53 رواية :5
ترجمه :
مـعـلى بـن خـنـيـس گـويد: شنيدم از حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: خداى تبارك و تـعـالى فرمايد: هر كه بيكدوست من اهانت كند بجنگ بامن كمين كرده ، و من بيارى دوستانم از هر چيز شتابان ترم .


6- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ خـُنـَيـْسٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ نَابَذَنِى مَنْ أَذَلَّ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :53 رواية :6
ترجمه :
و نـيـز گـويـد: از آنـحـضـرت شـنـيـدم كـه فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: خداى عزوجل فروموده : آشكارا بجنگ با من برخاسته آنكس كه بنده مؤ من مرا خوار كند.


7- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجـَبَّارِ جـَمـِيعاً عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَهَانَ لِى وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِى وَ مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدٌ بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بـِالنَّافـِلَةِ حـَتَّى أُحـِبَّهُ فـَإِذَا أَحـْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِي يـُبـْصـِرُ بـِهِ وَ لِسـَانـَهُ الَّذِى يـَنْطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الَّتِى يَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِى أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِى أَعْطَيْتُهُ وَ مَا تَرَدَّدْتُ عَنْ شَيْءٍ أَنَا فَاعِلُهُ كَتَرَدُّدِي عَنْ مَوْتِ الْمُؤْمِنِ يَكْرَهُ الْمَوْتَ وَ أَكْرَهُ مَسَاءَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :53 رواية :7
ترجمه :
حـمـاد بـن بـشـيـر گـويـد: شـنـيـدم از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام كـه فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده خـداى عـزوجـل فـرمايد: هر كه بدوستى از من اهانت كند بتحقيق بـراى جـنگ با من كمين كرده است ، و هيچ بنده بچيزى بمن تقرب نجويد كه نزد من محبوب تر از آنچه بر او واجب كرده ام باشد، و همانا او بوسيله نماز نافله بمن نزديك شود تا آنجا كه من او را دوست بدارم ، و هنگامى كه او را دوست بدارم گوش او شوم همان گوشى كـه بـا آن ميشنود و چشم او گردم همان چشمى كه با آن ببيند، و زبانش شوم همان زبانى كـه بـا آن سـخن گويد، و دست او گردم ، همان دستى كه با آن بگيرد، اگر مرا بخواند اجابتش كنم ، و اگر از من خواهشى كند باو بدهم ، و من در كاريكه انجام دهم هيچگاه ترديد نداشته ام مانند ترديديكه در مرگ مؤ من دارم ، (زيرا) او مرگ را خوش ندارد، و من ناخوش كردن او را.



توضيح :
شـر ايـن حـديـث و پـاره تـوضـيـحـات مـربـوط بـآن در ذيل حديث 8 بيايد.8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ لَمَّا أُسْرِيَ بِالنَّبِيِّ ص قَالَ يَا رَبِّ مَا حـَالُ الْمـُؤْمـِنِ عـِنـْدَكَ قـَالَ يَا مُحَمَّدُ مَنْ أَهَانَ لِى وَلِيّاً فَقَدْ بَارَزَنِى بِالْمُحَارَبَةِ وَ أَنَا أَسْرَعُ شـَيْءٍ إِلَى نـُصـْرَةِ أَوْلِيـَائِي وَ مـَا تـَرَدَّدْتُ عَنْ شَيْءٍ أَنَا فَاعِلُهُ كَتَرَدُّدِى عَنْ وَفَاةِ الْمُؤْمِنِ يـَكـْرَهُ الْمـَوْتَ وَ أَكـْرَهُ مـَسـَاءَتـَهُ وَ إِنَّ مـِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ مَنْ لَا يُصْلِحُهُ إِلَّا الْغِنَى وَ لَوْ صـَرَفـْتـُهُ إِلَى غَيْرِ ذَلِكَ لَهَلَكَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ مَنْ لَا يُصْلِحُهُ إِلَّا الْفَقْرُ وَ لَوْ صـَرَفـْتـُهُ إِلَى غـَيـْرِ ذَلِكَ لَهـَلَكَ وَ مـَا يَتَقَرَّبُ إِلَيَّ عَبْدٌ مِنْ عِبَادِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افـْتـَرَضـْتُ عـَلَيـْهِ وَ إِنَّهُ لَيـَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ إِذاً سـَمـْعَهُ الَّذِى يَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِى يُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ الَّذِى يَنْطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الَّتِى يَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِى أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِى أَعْطَيْتُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :54 رواية :8
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فرمود: چون پيغمبر (ص ) را بآسمان بردند عرض كرد: پـروردگـارا حـال مؤ من نزد تو چگونه است ؟ فرمود: اى محمد هر كه بدوستى از من اهانت كند آشكارا بجنگ من آمده و من بيارى دوستانم از هر چيزى شتابانترم ، و من در هر كارى كه انـجـام دهـم آن انـدازه تـرديد ندارم كه در باره وفات مؤ من ترديد دارم ، او از مرگ بدش آيـد، و مـن ناراحت كردن او را خوش ندارم ، و براستى برخى از بندگان مؤ من من هستند كه جـز تـوانـگـرى آنـانـرا اصـلاح نـكـنـد (و حـالشـان را نـيـكـو نـسـازد) و اگـر بحال ديگرى او را در آورم نابود و هلاك گردد، و برخى از بندگان مؤ من من هستند كه جز نـدارى و فـقـر آنـانـرا اصـلاح نـكـنـد، و اگـر او را بـحـال ديـگـرى بگردانم هر آينه هلاك گردد، و هيچيك از بندگانم بمن تقرب نجويد با عـمـليـكـه نـزد مـن محبوبتر باشد از آنچه بر او واجب كرده ام ، و بدرستيكه بوسيله نماز نـافـله بـمـن تـقـرب جـويد تا آنجا كه من دوستش دارم ، و چون دوستش دارم آنگاه گوش او شـوم كه بدان بشنود، و چشمش شوم كه بدان ببيند، و زبانش گردم كه بدان بگويد، و دسـتش شوم كه بدان برگيرد، اگر بخواندم اجابتش كنم ، و اگر خواهشى از من كند باو بدهم .



شــرح :
ايـندو حديث از لحاظ معنى از احاديث مشكله است كه چند جاى آن احتياج بشرح و توضيح دارد و دانـشـمـنـدان بـزرگـوار شـيـعـه هـر كـدام در خـور فهم مردمان شرحى بر آن نگاشته و تـوضـيـحـاتـى داده انـد، و مـا نـيـز بـنـوبـه خـود بـا رعـايـت كـمـال اخـتـصـار مـلخـصـى از آن كـلمـات را در چـنـد مـورد نقل مى كنيم :
از جـاهـائى كـه مـورد بـحـث در ايـن دو حـديـث قرار گرفته است . آنجا كه فرمايد: ((و ما يـتـقـرب الى عـبـد بـشـى ء احـب ...)) كـه از آن اسـتـفـاده شـود كـه عـمـل واجـب هـمـيـشـه از لحـاظ فـضـيـلت و ثـواب بـرتـر از عـمـل مـسـتـحـب است لكن مرحوم شهيد در قواعد فرموده است : ما جاهائى داريم كه از تحت اين قـاعـده خـارج اسـت ، مـانـنـد بـرى ء كـردن ذمـه بـدهـكـار در مـقـابل مهلت دادن باوكه اولى مستحب است و دومى واجب و اولى فضيلتش در ثواب زيادتر است ، و مانند اعاده نماز واجبى كه مكلف خوانده است با جماعت كه دومى با اينكه مستحب است بـيـسـت و هـفـت درجـه بـرتـر از نـماز فراداى واجب است ، و مانند نماز در بقاع شريفه كه بـرتـر از غـيـر آن اسـت بـعـد هـزار بـرابـر تـا دوازده بـرابـر ديـگـر مـوارد، و در حـل آن گـفـتـه اسـت : ولى در تـمـام ايـن موارد در حقيقت مستحب با خود واجب نيست ، و فزونى ثـواب بـخـاطـر اينست كه مشتمل بر مصلحتى زائد برانجام واجب است نه بخاطر آن قيد، و مـجـلسـى (ره ) پـس از مـنـاقـشـاتـى در اين كلام گويد: ممكن است اين اخبار و نظائر آن كه دلالت بـر بـرترى واجب بر مستحب كند مخصوص بنوع خودش باشد مانند برترى نماز واجـب بـر مـسـتـحب ، و بنابراين لازم نيايد كه رد سلام واجب (مثلا) برتر باشد از يك حج مستحب يا نماز جعفر و يا ساختن پل يا مدرسه بزرگى .
2ـ در آنجا كه فرمايد: ((و ما ترددت فى شى ء... در هيچ چيز ترديد نكردم مانند ترديد در مـرگ مـؤ مـن ...)) كـه نـسـبـت تـرديـد بـه خـداى سـبـحـان احـتـيـاج بـه تـاءويـل دارد و در تاءويل آن وجوهى گفته اند يكى اينكه ممكن است ترديد اشاره بمحو و اثـبات در لوحشان باشد، زيرا اجل و زمان مرگش در يك زمان معينى در لوح نوشته شده ، و آن بـنـده دعـاى در تـاءخـيـر آن كند يا صدقه بدهد، و خداوند آنرا محو كرده و مرگش زا بـزمـان ديـگـرى انـدازد، پـس اين كار همانند كار شخص متردد است و بطور استعاره بر او ترديد اطلاق شده .
وجه ديگر اينكه مقصود از تردد در حديث برطرف كردن كراهتى است كه بنده از مرك دارد و رفع علاقه او از دنيا كه اين احتياج به پيش آوردن حالاتى از جانب پروردگار دارد كه يـكـسـره عـلاقـه او را از دنـيـا بـكـنـد و كـراهـتـش را از مـرك زائل كـنـد، مـانـنـد مرض . پيرى . زمينگيرى . فقر. و احتياج . بلاهاى ناگهانى و شديد و امثال اينها كه تديجا مرك را بر بنده خدا آسان كند و مشتاق آن گردد و در اين حديث از اين معنى تعبير به ترديد شده چون از جهت وصف با كار شخص متردد شبيه است .
3ـ در مـعنى جمله كه فرمايد: ((فاذا اءحببته كنت سمعه ... چون او را دوست داشتم گوش او گـردم كـه بـدان بـشـنـود...))كـه بـه ظـاهـر آن نـمـى شـود چـنـگ زد و نـيـاز بـه تـاءويـل دارد و بـرخـى از صـوفـيـه بـه ظـاهـر آن تـمـسـك كـرده و قـائل بـه اتـحـاد و حلول شده اند و از استعارات لطيفه كه در بواطن اين الفاظ است روى بـر تـافـتـه و بـه گـمـراهـى افـتـاده انـد و ديگران را نيز گمراه ساخته اند، با اينكه حـلول و اتـحـاد نزد تمام خردمندان محال است ، و چگونه ممكن است چيزى كه با تمام اشيائ در حقيقت و آثار متباين است متحد گردد، در صورتيكه اينان در كفر صريحى كه گفته اند از اتـحـاد و حـلول بـا خـصـوص عـارفان و محبين اكنفا نكرده اند، و خداى سبحان را با همه موجودات حتى سگان و خوكان و قاذورات متحد دانسته اند و پروردگار سبحان منزه است از ايـن گـفـتـار سـخيف كه هيچ خردمندى حتى قائلين به اين گفتار به اتحاد خودشان با اين مـوجـودات پست تن در ندهند و اتحاد بوجود ناتوان پستى چون خود را با آنها نپذيرند و خـود را بـرتـر از آن دانـنـد تـا چـه رسـد بـه آفـريـدگـار جـهـانـيـان ، و در تـاءويـل ايـن اخـبـار كـه بـر طـريـق استعاره و مجاز وارد شده و مانند آن در قرآن و حديث و سـخـنـان دانـشـمـنـدان عـرب بـسـيـار اسـت و جـوهـى گـفـتـه انـد: اول آنـكـه ايـنـگونه تعبيرات براى مبالغه در قرب بخدا است و بخاطر بيان تسلط محبت بر ظاهر و باطن و عيان و نهان بنده است ، پس مقصود، واللّه اعلم اينست كه چون بنده ام را دوسـت دارم او را بـمقام انس خود بكشم ، و داخل عالم قدس گردانم و انديشه اش را غرق در اسـرار مـلكوت كنم ، و حواسش را در تصرف نورانيت انوار جبروت در آورم ، پس قدمش در مـقـام قـرب ثـابت گردد، و گوشت و خونش بمحبت آميخته گردد تا آنجا كه يكسره از نفس خـود غـافـل گـردد، و اغـيـار از نـظـر او پراكنده شوند و من بمنزله گوش و چشمش شوم ، چـنـانـچـه در مـبـالغـه مـحـبـت بـيـن دو دوسـت گـويـنـد: تـو گـوش و چـشـم و دل منى ... دوم آنكه مقصود اين باشد كه بواسطه شدت محبت بحق تعالى و تخلق باخلاق خدا جلو علام از خود اراده و محبتى ندارد، و نشنود جز آنكه خدا خواهد، و نگاه نكند جز بآنچه خـدا دوسـت دارد... سـوم ايـنـكه خداوند سبحان در بدن انسان و قلب و روحش ‍ قواى ضعيفه بوديعت نهاده كه تمامى آنها در معرض زوال و فنا است ، پس اگر آنها را در پيروى هواى نفس و شهوات جسمانى صرف كرد دستخوش زوال گردد و جز حسرت و ندامت اثرى از آنها بجاى نماند، و اگر در اطاعت پروردگار و پيروى او بكار برد خداوند آنها را نيرو دهد و تـقـويـت كـنـد تـا آنـجـا كـه يـكـسـره كـامـل گـردد و ابـدى شـود و امـثـال مـرگ و كـرى و كـورى و گنگى در او نقصى نياورد، و چنان شود كه در قبر و قيامت نـيـز هـمـانـنـد اين عالم بشنود و ببيند و سخن گويد، چنانچه در حديث شريفه نبوى است : ((مـا قـلعـت بـاب خيبر بقوة جسمانية بل بقوة ربانيه )) و اين وجوه را شيخ بهائى قدس سره فرموده و ديگران از او نقل كرده اند.9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنِ اسْتَذَلَّ مُؤْمِناً وَ اسْتَحْقَرَهُ لِقِلَّةِ ذَاتِ يَدِهِ وَ لِفَقْرِهِ شَهَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 56 رواية :9
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه مؤ منى را بخاطر ندارى و فقرش پست و كوچك شمارد، خداوند روز قيامت او را در برابر خلائق رسوا كند ( و بزشتى شهره سازد)


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص لَقـَدْ أَسـْرَى رَبِّى بـِى فَأَوْحَى إِلَيَّ مِنْ وَرَاءِ الْحِجَابِ مَا أَوْحَى وَ شـَافـَهـَنـِي إِلَى أَنْ قـَالَ لِي يـَا مـُحـَمَّدُ مـَنْ أَذَلَّ لِى وَلِيـّاً فـَقَدْ أَرْصَدَنِى بِالْمُحَارَبَةِ وَ مَنْ حَارَبَنِى حَارَبْتُهُ قُلْتُ يَا رَبِّ وَ مَنْ وَلِيُّكَ هَذَا فَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّ مَنْ حَارَبَكَ حَارَبْتَهُ قَالَ لِى ذَاكَ مَنْ أَخَذْتُ مِيثَاقَهُ لَكَ وَ لِوَصِيِّكَ وَ لِذُرِّيَّتِكُمَا بِالْوَلَايَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :56 رواية :10
ترجمه :
و از آن حـضـرت روايـت شده كه رسول خدا (ص ) فرمود: همانا پروردگار من مرا بآسمان بـالا بـرد، و از پـس پرده حجاب بمن وحى كرد آنچه كرد، و بى واسطه با من سخن گفت تا آنكه بمن فرمود: اى محمد هر كه دوستى از من خوار كند بجنگ با من كمين كرده ، و آنكه با من جنگ كند با او بجنگم ، گفتم : پروردگارا اين دوست تو كيست ؟ من دانستم كه هر كه با تو بجنگد تو با او بجنگى ؟ بمن فرمود: او آن كسى است كه من براى تو و وصيت و فرزندانت بولايت و دوستى از او پيمان گرفته ام .



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: مقصود از حجاب و پرده همان حجاب معنوى است كه امكان بنده خداو ممكن بـودن اوسـت كـه مـانـع از درك حـقـيـقت ربوبيت است ، و بعضى گفته اند: مقصود از حجاب فرشته است ، مقصود از ((مشافهه ))بدون وساطت فرشته است .11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنِ اسْتَذَلَّ عَبْدِيَ الْمـُؤْمِنَ فَقَدْ بَارَزَنِي بِالْمُحَارَبَةِ وَ مَا تَرَدَّدْتُ فِى شَيْءٍ أَنَا فَاعِلُهُ كَتَرَدُّدِي فِي عَبْدِيَ الْمـُؤْمـِنِ إِنِّي أُحـِبُّ لِقـَاءَهُ فـَيـَكـْرَهُ الْمـَوْتَ فـَأَصـْرِفـُهُ عـَنـْهُ وَ إِنَّهُ لَيـَدْعـُونـِى فِى الْأَمْرِ فَأَسْتَجِيبُ لَهُ بِمَا هُوَ خَيْرٌ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :57 رواية :11
ترجمه :
و نـيـز از آنـحـضـرت روايـت شـده كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: خـداى عزوجل فرموده است : هر كه بنده مؤ من مرا خوار پندارد بجنگ آشكار با من برخاسته ، و من ترديد نكنم در كارى كه انجام دهم مانند تريديكه درباره بنده مؤ منم دارم ، زيرا من ديدار او را دوست دارم و او از مرگ كراهت دارد، پس من مرگ را از او بگردانم ، و بدرستيكه او مرا در كارى مى خواند و من برايش اجابت كنم بچيزى كه بهتر است براى او (از آنچه خواسته بود)



شــرح :
يـعنى در برابر دعايش آنچه بصلاح او است باو دهم و همين است معناى اجابت دعا نه اينكه عـطـاى خـداونـد مـطـابـق خـواسـتـه او باشد، زيرا هر چه خواهد براى خير خود خواهد منتهى گـاهى در تشخيص خطا مى كند و آخر كار مى فهمد كه آنچه خداوند باو داده خير بوده نه آنـچـه خـودش خـواسـتـه بـود. و مـعـنـاى آن جـمـله كه فرمايد: ((و من ترديد نكنم ...)) در ذيل حديث 8 گذشت مراجعه شود.

[afsanah82]

*باب كسيكه دنبال عيبجوئى و لغزش مؤ منان است*
بَابُ مَنْ طَلَبَ عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِينَ وَ عَوْرَاتِهِمْ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ وَ الْفـَضـْلِ ابـْنـَيْ يـَزِيـدَ الْأَشـْعَرِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَا أَقـْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ إِلَى الْكُفْرِ أَنْ يُوَاخِيَ الرَّجُلَ عَلَى الدِّينِ فَيُحْصِيَ عَلَيْهِ عَثَرَاتِهِ وَ زَلَّاتِهِ لِيُعَنِّفَهُ بِهَا يَوْماً مَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :57 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر و حـضرت صادق عليهما السلام فرمودند: نزديكتر چيزى كه بنده بكفر دارد اين است كه با مردى عقد برادرى در دين بسته باشد و لغزش ها و خطاهاى او را شمار كند كه روزى او را بآنها سرزنش كند.



2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا مَعْشَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ يُخْلِصِ الْإِيمَانَ إِلَى قَلْبِهِ لَا تَذُمُّوا الْمُسْلِمِينَ وَ لَا تَتَبَّعُوا عَوْرَاتِهِمْ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عـَوْرَاتـِهـِمْ تـَتـَبَّعَ اللَّهُ عـَوْرَتـَهُ وَ مـَنْ تـَتَبَّعَ اللَّهُ تَعَالَى عَوْرَتَهُ يَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِى بَيْتِهِ عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :57 رواية :2
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خـدا(ص ) فـرمـوده اسـت : اى گـروهـيـكـه بـزبـان اسـلام آورده و بدلش ايمان نرسيده (و پـيـوسـت نشده ) مسلمانان را نكوهش نكنيد، و از عيوب آنان جستجو نكنيد، زيرا هر كه عيوب آنـهـا را جـسـتـجـو كـنـد، خـداونـد عـيـوب او را دنـبـال كـنـد، و هـر كـه خـداونـد عـيـبـش را دنبال كند رسوايش كند گر چه در خانه اش ‍ باشد.
و از حضرت باقر عليه السلام مانند اين حديث روايت شده است .


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بـُكـَيـْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَقْرَبَ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ إِلَى الْكُفْرِ أَنْ يُوَاخِيَ الرَّجُلُ الرَّجُلَ عَلَى الدِّينِ فَيُحْصِيَ عَلَيْهِ عَثَرَاتِهِ وَ زَلَّاتِهِ لِيُعَنِّفَهُ بِهَا يَوْماً مَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :58 رواية :3
ترجمه :
و نيز از آن حضرت باقر (عليه السلام ) (مانند حديث 1) روايت شده است .




4- عـَنـْهُ عـَنِ الْحـَجَّالِ عـَنْ عـَاصـِمِ بـْنِ حـُمَيْدٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص يـَا مـَعـْشـَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ يُسْلِمْ بِقَلْبِهِ لَا تَتَبَّعُوا عَثَرَاتِ الْمـُسـْلِمـِينَ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ الْمُسْلِمِينَ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ يَفْضَحْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :58 رواية :4
ترجمه :
و نيز از آن حضرت از رسول خدا (صلى الله وآله وسلم ) (مانند حديث 2)روايت شده است .




5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ أَوِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا تَطْلُبُوا عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ أَخِيهِ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثَرَاتِهِ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثَرَاتِهِ يَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِى جَوْفِ بَيْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 58 رواية :5
ترجمه :
و از حـضـرت صادق (عليه السلام ) از رسول خدا (صلى الله وآله وسلم ) حديث شده است كـه فـرمـود: لغزشهاى مؤ منين را جستجو نكنيد، زيرا هر كه لغزشهاى برادرش را جستجو كـنـد، خـداونـد لغـزشـهـايـش را دنـبـال كـنـد، و هـر كـه را خـداونـد لغـزشـهـايـش را دنبال كند رسوايش سازد گر چه در درون خانه اش باشد.


6- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِى جـَعْفَرٍ ع قَالَ أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ إِلَى الْكُفْرِ أَنْ يُوَاخِيَ الرَّجُلُ الرَّجُلَ عَلَى الدِّينِ فَيُحْصِيَ عَلَيْهِ زَلَّاتِهِ لِيُعَيِّرَهُ بِهَا يَوْماً مَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :58 رواية :6
ترجمه :
و از حضرت باقر(عليه السلام ) (مانند حديث 1) روايت شده است .




7- عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَبْعَدُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ أَنْ يَكُونَ الرَّجُلُ يُوَاخِيَ الرَّجُلَ وَ هُوَ يَحْفَظُ عَلَيْهِ زَلَّاتِهِ لِيُعَيِّرَهُ بِهَا يَوْماً مَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :58 رواية :7
ترجمه :
حضرت صادق (عليه السلام ) فرمود: دورترين بنده از خدا آن است كه با مردى برادرى كند و لغزشهاى او را بر او نگهدارى كند كه روزى بر آنها سرزنشش كند.



*باب سرزنش*
بَابُ التَّعْيِيرِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَنَّبَ مُؤْمِناً أَنَّبَهُ اللَّهُ فِى الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :59 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق (عـليه السلام ) فرمود: هر كه مؤ منى را سرزنش كند، خدا او را در دنيا و آخرت سرزنش ‍ كند.


2- عـَنـْهُ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِى عُمَيْرٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَنْ أَذَاعَ فـَاحـِشَةً كَانَ كَمُبْتَدِئِهَا وَ مَنْ عَيَّرَ مُؤْمِناً بِشَيْءٍ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يَرْكَبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :59 رواية :2
ترجمه :
حـضـرت صـادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله و آله و سلم فرموده است : هر كـه كـار زشـتـى را فـاش كـنـد چون كسى است كه آن را انجام داده ، و هر كه مؤ منى را به چيزى سرزنش كند نميرد تا مرتكب آن شود.


3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ عَيَّرَ مُؤْمِناً بِذَنْبٍ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يَرْكَبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :59 رواية :3
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليه السلام فرمود: هر كه مؤ منى را به گناهى سرزنش كند نميرد تا آنرا مرتكب گردد.


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ لَقِيَ أَخَاهُ بِمَا يُؤَنِّبُهُ أَنَّبَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ و
اصول كافى جلد 4 صفحه :59 رواية :4
ترجمه :
نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه مـؤ منى را ديدار كند به چيزى كه او را سرزنش كند، خداوند او را در دنيا و آخرت سرزنش كند.



*باب غيب و بهتان*
بَابُ الْغِيبَةِ وَ الْبَهْتِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْغـِيـبـَةُ أَسْرَعُ فِى دِينِ الرَّجُلِ الْمُسْلِمِ مِنَ الْأَكِلَةِ فِى جَوْفِهِ قَالَ وَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْجـُلُوسُ فـِى الْمـَسْجِدِ انْتِظَارَ الصَّلَاةِ عِبَادَةٌ مَا لَمْ يُحْدِثْ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا يُحْدِثُ قَالَ الِاغْتِيَابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :59 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق (عـليـه السـلام ) فـرمـود: كـه رسـول خـدا صلى الله و آله و سلم غيب در (نابودى ) دين مرد مسلمان زودتر كارگر شود از بيمارى خوره در درون او.
فـرمـود: و نـيز آن حضرت صلى الله عليه و آله فرموده است : نشستن در مسجد به انتظار نـمـاز عـبـادت اسـت تـا حـدثـى از او سـرزنـد عـرض شـد: اى رسول خدا حدص چيست ؟ فرمود: غيبت كردن است .



شــرح :
غـيـبت در لغت به معناى اغتباب است و آن ياد كردن انسان است ديگرى را به چيزى كه در آن بدى اوست ، جوهرى در صحاح گويد: آن است كه پشت سرشخصى عفيف سخنى گويد كه اگـر بـه شـنـود غـمناكش كند، پس اگر راست باشد غيبت است ، و اگر دروغ باشد بهتان است )) و اما در عرف شرع مجلسى (ره ) و ديگران گفته اند: غيبت در نظر شرع ياد كردن شـخـص مـعـين يا آنكه در حكم معين است (ماننداينكه بگويد: يكى از دو قاضى اين شهر) در نـبـودن او و در حـال غـيبتش به چيزى كه در او هست و بد دارد نسبت دادن زبان باشد يا به اشـاره يـا بـكـنـايـه ، گوشه زند يا تصريح كند. و غيبت از گناهان كبيره و بزرگ است چنانچه شيخ (ره ) در متاجر گويد نهايت ظاهر اخبار حرمت آن را مخصوص به مؤ من فرموده ، و البـتـه بـايـد دانـست كه در موارد زيادى غيبت را جايز دانسته اند. و از حرمت آن استثناء شـده اسـت كـه بـراى اطـلاع بـيـشـتـر خـوانـنـدگـان مـحـتـرم بـكـتـاب مـتـاجـر شـيـخ و مرآة العقول مجلسى عليهما الرحمة و غير آنها مراجعه كنند.2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ قـَالَ فِي مُؤْمِنٍ مَا رَأَتْهُ عَيْنَاهُ وَ سَمِعَتْهُ أُذُنَاهُ فَهُوَ مِنَ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْف احِشَةُ فِى الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذ ابٌ أَلِيمٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :60 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمود: هر كه درباره مؤ منى بگويد آنچه دو چشمش ديده و دو گـوشـش شـنـيـده پس او از كسانى است كه خداى عزوجل درباره آنها فرموده : همانا آنانكه دوست دارند فراوان (يافاش ) شود فحشاء درباره آنان كه ايمان آورده اند، ايشان را است عذابى دردناك ، (سوره نور آيه 18)



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقـصـود ايـن اسـت كـه مـورد آيـه تـنـهـا بـهـتـان نـيـسـت بـلكـه شامل حقى هم كه ديده و شنيده است ميشود.3- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُعـَلَّى بـْنِ مـُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سـِرْحـَانَ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْغِيبَةِ قَالَ هُوَ أَنْ تَقُولَ لِأَخِيكَ فِى دِينِهِ مَا لَمْ يَفْعَلْ وَ تَبُثَّ عَلَيْهِ أَمْراً قَدْ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ لَمْ يُقَمْ عَلَيْهِ فِيهِ حَدٌّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :60 رواية :3
ترجمه :
داود بـن سـرحـان گـويد: از امام صادق عليه السلام از غيبت پرسيدم (كه چيست ؟) فرمود: اين است كه درباره برادرت در دين او بگويى چيزيرا كه نكرده است ، و بزبان او منتشر كنى چيزيرا كه خداوند بر او پوشانيده بود و حدى درباره آن اقامه نكرده بود.



شــرح :
در كـلام حـضـرت كـه فـرمـود: ((بـرادرت در ديـن او... )) دو احـتـمـال مى رود، يكى آنكه مقصود برادر دينى باشد كه در اين صورت فهميده شود: كه غـيـبـت كـافـر و مـخـالف جـايـز اسـت ، و ديـگـر آنـكـه جـمـله مـتـعـلق بـه ((تـقول )) باشد كه معنا چنين شود كه ((بگويى درباره دين او چيزى را كه نكرده است )) بـنـسـبـت دادن كـفـر و يـا مـعـصـيـتـى بـاو، و هـر دو احـتـمـال را مـجـلسـى (ره ) ذكـر كـرده اسـت و سـپـس گـويـد: ايـن حـديـث دلالت كند كه غيبت شـامـل بـهـتـان نـيز مى شود و اين اصطلاح ديگرى است براى غيبت . سپس وجهى ذكر كرده براى اينكه مقصود همان غيبت اصطلاحى باشد و معناى تازه نباشد.4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ حَفْصِ بـْنِ عـُمـَرَ عـَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـُئِلَ النَّبـِيُّ ص ‍ مـَا كـَفَّارَةُ الِاغـْتـِيـَابِ قـَالَ تَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِمَنِ اغْتَبْتَهُ كُلَّمَا ذَكَرْتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :61 رواية :4
ترجمه :
از امـام صـادق عـليـه السـلام حـديـث شـده كـه فـرمـود: از پـيـغمبر صلى الله عليه و آله پرسيدند: كفاره غيبت چيست ؟ فرمود: از خداوند طلب آمرزش كنى براى آنكه غيبتش كردى هر زمان بيادش افتادى .



شــرح :
- از اين حديث استفاده شود كه در كفاره غيبت استحلال (و حلاليت طلبيدن ) واجب نيست چنانچه جـمـاعـتـى نـيـز واجـب نـدانـسـتـه انـد، و در مـقـابـل جـمـع زيـادى واجـب دانـسـته اند، و جمعى تـفـصـيـل داده انـد مـيـانـه آنـمـوردى كـه غـيـبـت بـگـوش او رسـيـده بـاشـد كـه : ايـنـجـا اسـتـحـلال واجـب اسـت ، و آنجائيكه بگوشش نرسيده باشد كه واجب نيست و استغفار كافى اسـت مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـمـكـن اسـت ايـن خـبـر را نـيـز حـمـل بـر ايـن صـورت دوم كـرد و بـديـنـوسـيـله ميان تمامى اخبار در باب غيبت جمع كرد و توافق كرد.5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عـَطـِيَّةَ عـَنِ ابْنِ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ بَهَتَ مُؤْمِناً أَوْ مُؤْمِنَةً بِمَا لَيْسَ فـِيـهِ بـَعـَثـَهُ اللَّهُ فـِى طـِيـنـَةِ خـَبَالٍ حَتَّى يَخْرُجَ مِمَّا قَالَ قُلْتُ وَ مَا طِينَةُ الْخَبَالِ قَالَ صَدِيدٌ يَخْرُجُ مِنْ فُرُوجِ المُومِسَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :61 رواية :5
ترجمه :
ابـن ابى يعفور از امام صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود: هر كه بمرد مؤ من يا زن مـؤ مـنـه بـهـتـان زنـد بـآنـچـه در او نـيـسـت ، خـداونـد او را در طـيـنـت خبال برانگيزد و نگهدارد تا از آنچه گفته بيرون آيد، گويد: من عرض كردم : طينت چيست ؟ فرمود: چركى است كه از فرج زنان بدكاره بيرون آيد.



شــرح :
معناى كلام حضرت كه فرمود: ((تا از آنچه گفته بيرون آيد)) ممكن است كنايه از دوام و خـلود بـاشـد زيـرا اثـبـات آن بـر او مـمـكـن نـيـسـت چـونـكـه بـهـتـان زده ، و مـحـتـمـل اسـت مـقصود پاك شدن از چركى گناه بوسيله آتش باشد، و طيبى در شرح مشكوة گـفـتـه اسـت : يـعـنـى تـوبـه كـنـد يا پاك شود، و مجلسى (ره ) فرمايد: شايد مقصودش توبه در دنيا باشد لكن بعيد است .6- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ رَجُلٍ لَا نَعْلَمُهُ إِلَّا يـَحـْيـَى الْأَزْرَقَ قـَالَ قـَالَ لِى أَبـُو الْحـَسـَنِ ص مـَنْ ذَكَرَ رَجُلًا مِنْ خَلْفِهِ بِمَا هُوَ فِيهِ مِمَّا عَرَفَهُ النَّاسُ لَمْ يَغْتَبْهُ وَ مَنْ ذَكَرَهُ مِنْ خَلْفِهِ بِمَا هُوَ فِيهِ مِمَّا لَا يَعْرِفُهُ النَّاسُ اغْتَابَهُ وَ مَنْ ذَكَرَهُ بِمَا لَيْسَ فِيهِ فَقَدْ بَهَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :61 رواية :6
ترجمه :
از يحيى ازرق حديث شده كه گفت : حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر) عليه السلام بمن فرمود: هر كه پشت سر مردى چيزى را گويد كه در اوست و مردم ميدانند كه آنچيز در اوست غـيبت كرده او را نكرده ، و هر كه پشت سر كسى چيزيرا گويد كه در اوست ولى مردم نمى دانـنـد غـيـبـتش كرده ، و هر كه پشت سر كسى چيزى گويد كه در او نيست به او بهتان زده است .


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الْغِيبَةُ أَنْ تَقُولَ فِى أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عـَلَيـْهِ وَ أَمَّا الْأَمـْرُ الظَّاهـِرُ فـِيـهِ مِثْلُ الْحِدَّةِ وَ الْعَجَلَةِ فَلَا وَ الْبُهْتَانُ أَنْ تَقُولَ فِيهِ مَا لَيْسَ فِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :62 رواية :7
ترجمه :
عـبـدالرحـمـن بـن سـيـابـه گـويـد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: غيبت آنستكه درباره برادرت بگوئى چيزى را كه خدا بر او پوشانده است ، و اما چيزى را كه در وجود او آشـكـار و ظـاهـر اسـت مـثل تندخوئى و شتابزدگى (گفتن آن ) غيبت نيست ، بهتان آنستكه درباره اش بگوئى چيزيكه در او نيست .



*باب داستان سرائى بر ضرر مؤ من*
بَابُ الرِّوَايَةِ عَلَى الْمُؤْمِنِ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قـَالَ قـَالَ لِى أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع مَنْ رَوَى عَلَى مُؤْمِنٍ رِوَايَةً يُرِيدُ بِهَا شَيْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوءَتِهِ لِيـَسـْقـُطَ مـِنْ أَعـْيـُنِ النَّاسِ أَخـْرَجـَهُ اللَّهُ مـِنْ وَلَايـَتِهِ إِلَى وَلَايَةِ الشَّيْطَانِ فَلَا يَقْبَلُهُ الشَّيْطَانُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :62 رواية :1
ترجمه :
مـفـضـل بـن عـمـر گـويـد: امـام صـادق عـليـه السلام به من فرمود: هر كه بر ضرر مؤ من داستانى بگويد و قصدش عيب او و ريختن آبرويش باشد كه از چشم مردم بيفتد خداوند او را از دوستى خود بدوستى شيطان براند و شيطان هم او را نپذيرد.


2- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ عـَنِ الْحـَسـَنِ بـْنِ مـَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ عَوْرَةُ الْمـُؤْمـِنِ عـَلَى الْمُؤْمِنِ حَرَامٌ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ تَعْنِى سُفْلَيْهِ قَالَ لَيْسَ حَيْثُ تَذْهَبُ إِنَّمَا هِيَ إِذَاعَةُ سِرِّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :62 رواية :2
ترجمه :
عـبـد اللّه بـن سـنـان گـويـد: بـآن حـضـرت عـرض كردم : عورت مؤ من بر مؤ من حرامست ؟ فـرمود: آرى ، عرض كردم : مقصود شما دو عضو پائين تنه اوست ؟ فرمود: آنچه كه فهم تو بدان رفته است نيست همانا عورت مؤ من فاش كردن سّر اوست .


3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنْ زَيْدٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع فـِيـمـَا جـَاءَ فـِى الْحـَدِيـثِ عـَوْرَةُ الْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ حَرَامٌ قَالَ مَا هُوَ أَنْ يَنْكَشِفَ فَتَرَى مِنْهُ شَيْئاً إِنَّمَا هُوَ أَنْ تَرْوِيَ عَلَيْهِ أَوْ تَعِيبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :63 رواية :3
ترجمه :
از زيد روايت شده است كه امام صادق عليه السلام درباره اينكه در حديث آمده : ((عورت مؤ مـن بر مؤ من حرام است )) فرمود: اين نيست كه مؤ من برهنه شود و تو از او چيزى ببينى ؟ هـمـانـا مـقـصـود اين است كه بضرر او داستانى بگوئى يا او را غيبت كنى (و نسبت عيب باو دهى ).



*باب شماتت و شادكامى بگرفتارى مؤ من*
بَابُ الشَّمَاتَةِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ إِبـْرَاهـِيـمَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ الْأَشـْعَرِيِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَا تـُبـْدِي الشَّمـَاتـَةَ لِأَخِيكَ فَيَرْحَمَهُ اللَّهُ وَ يُصَيِّرَهَا بِكَ وَ قَالَ مَنْ شَمِتَ بِمُصِيبَةٍ نَزَلَتْ بِأَخِيهِ لَمْ يَخْرُجْ مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى يُفْتَتَنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :63 رواية :1
ترجمه :
ابـان بـن عـبـد المـلك از امـام صـادق (عـليـه السـلام ) حـديث كند كه آن حضرت فرمود: در گرفتارى برادر (دينى ) خود اظهار شادى و شماتت مكن تا (در نتيجه ) خداوند باو ترحم كـنـد و آن گـرفـتـارى را بـه سوى تو بگرداند.هر كس به مصيبتى كه ببرادر (دينيش ) رسيده شادكام شود از دنيا نرود تا خودش گرفتار آن شود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنكه در اين حديث از اظهار شادى و شماتت نهى شده براى اينكه بسا شادى در دل دشمن بى اختيار بيايد، و تكليف عامه مردم بر خلاف آن حرج (و دشوار) است و با شريعت سهلة منافات دارد.
*باب دشنام گوئى*
بَابُ السِّبَابِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سِبَابُ الْمُؤْمِنِ كَالْمُشْرِفِ عَلَى الْهَلَكَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :63 رواية :1
ترجمه :
از امام صادق عليه السلام روايت شده كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: دشنام گوى مؤ من مانند كسى است كه در پرتگاه هلاكت است .



شــرح :
در لفـظ ((سـبـاب )) و ((مـشـرف )) مـجـلسـى (ره ) دو احـتـمـال ذكـر كـرده يـكى ((سباب )) بكسر سين كه مصدر و بمعناى دشنام گوئى است و ((مـشـرف )) بـكـسـر راء كه اسم فاعل و بمعناى كسيكه در پرتگاه هلاكت قرار گيرد، و ديـگرى ((سباب )) بفتح سين و تشديد باء كه صيغه مبالغه و بمعناى بسيار دشنامگو و ((مـشـرف )) بـفـتـح راء كه مصدر ميمى و به معناى پرت شدن است . سپس درباره خود دشنام گويد: دشنام بحسب لغت شامل قذف يعنى نسبت بزنا و زنازادگى هم ميشود، و بعيد نيست بيشتر اين اخبار نيز شامل آن گردد، ولى در اصطلاح فقهاء آنستكه قذف نباشد مانند ايـنـكـه بـگـويـد: اى شـرابـخـوار، اى مـلعـون ، اى سـگ ، اى خـوك ،... و امثال اينها كه متضمن استخفاف و توهين باشد.2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بـْنِ أَيُّوبَ عـَنْ عـَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سِبَابُ الْمُؤْمِنِ فُسُوقٌ وَ قِتَالُهُ كُفْرٌ وَ أَكْلُ لَحْمِهِ مَعْصِيَةٌ وَ حُرْمَةُ مَالِهِ كَحُرْمَةِ دَمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :64 رواية :2
ترجمه :
امـام بـاقـر (عـليـه السـلام ) فـرمـود: كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : دشنامگويى بمؤ من نافرمانى است ، و جنگيدن با او كفر است ، و خوردن گوشش (بوسيله غيبت ) گناه است ، و احترام مال مؤ من مانند احترام خون اوست .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: مقصود از كفر در جنگيدن با مؤ من كفرى است كه بمرتكب كبيره اطلاق شـود، يـا كـفـر واقـعـى اسـت در صـورتـى كـه آنـرا حـلال شـمـارد، و گـفته شده : گويا از باب اينكه جنگيدن از اسباب كفر است بطور مجاز كفر ناميده شده يا مقصود كفران نعمت الفت بين مسلمانان است كه خداوند قرار داده است .3- عـَنـْهُ عـَنِ الْحـَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قـَالَ إِنَّ رَجـُلًا مِنْ بَنِى تَمِيمٍ أَتَى النَّبِيَّ ص فَقَالَ أَوْصِنِي فَكَانَ فِيمَا أَوْصَاهُ أَنْ قَالَ لَا تَسُبُّوا النَّاسَ فَتَكْتَسِبُوا الْعَدَاوَةَ بَيْنَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 64 رواية :3
ترجمه :
حـضرت باقر (عليه السلام ) مردى از قبيله بنى تميم نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمـده عـرض كـرد: بـمـن سـفـارشـى (و وصـيتى ) بفرما، پس در آنچه حضرت باو سفارش فـرمـود ايـن بـود كه : بمردم دشنام مدهيد تا (در نتيجه ) كسب عداوت (و دشمنى ) ميان آنها كنيد.

[afsanah82]

4- ابـْنُ مـَحـْبـُوبٍ عـَنْ عـَبـْدِ الرَّحـْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ مُوسَى ع فِى رَجُلَيْنِ يـَتـَسـَابَّانِ قـَالَ الْبـَادِى مـِنـْهـُمـَا أَظـْلَمُ وَ وِزْرُهُ وَ وِزْرُ صـَاحـِبـِهِ عَلَيْهِ مَا لَمْ يَعْتَذِرْ إِلَى الْمَظْلُومِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :64 رواية :4
ترجمه :
عـبـد الرحـمـن بن حجاج از حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام ) حديث كند كه درباره دو مـرديكه بهم دشنام دهند فرمود: آنكه آغاز بدشنام كرد ستمكارتر است ، و گناه او و گناه رفيقش بگردن اوست تا زمانيكه از ستمكشيده (و مظلوم ) معذرت نخواسته .


5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جـَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَا شَهِدَ رَجُلٌ عَلَى رَجُلٍ بِكُفْرٍ قَطُّ إِلَّا بَاءَ بِهِ أَحَدُهُمَا إِنْ كَانَ شـَهـِدَ بـِهِ عـَلَى كـَافـِرٍ صـَدَقَ وَ إِنْ كـَانَ مـُؤْمِناً رَجَعَ الْكُفْرُ عَلَيْهِ فَإِيَّاكُمْ وَ الطَّعْنَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :64 رواية :5
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: هـيـچـگـاه مـردى بـكـفـر مـرد ديـگـر گـواهى ندهد (مثل اينكه بگويد: تو كافرى ، يا بگويد، اى كافر) جز اينكه از آندو بر گردد، اگر بـكفر كافرى گواهى داده (يعنى طرفش واقعاكافر بوده ) كه راست گفته ، و اگر مؤ من است كفر بخودش بر گردد، پس مبادا به مومنى طعن زنيد.


6- الْحـَسـَنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ اللَّعْنَةَ إِذَا خَرَجَتْ مِنْ فِى صَاحِبِهَا تَرَدَّدَتْ فَإِنْ وَجَدَتْ مَسَاغاً وَ إِلَّا رَجَعَتْ عَلَى صَاحِبِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :65 رواية :6
ترجمه :
على بن حمزة گويد: از حضرت باقر يا حضرت صادق عليهما السلام شنيدم كه فرمود: هـمـيـن كه لعنت از دهان كسى بيرون آمد (در هو) مردد ماند، پس اگر جائى پيدا كرد (كه در آن قرار گيرد) برود. وگرنه بصاحب خود( يعنى گوينده ) بر گردد.


7- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عـَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنـَانٍ عـَنْ أَبـِى حـَمـْزَةَ الثُّمـَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّعـْنـَةَ إِذَا خـَرَجَتْ مِنْ فِي صَاحِبِهَا تَرَدَّدَتْ بَيْنَهُمَا فَإِنْ وَجَدَتْ مَسَاغاً وَ إِلَّا رَجَعَتْ عَلَى صَاحِبِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :65 رواية :7
ترجمه :
ابـوحـمـزه ثـمـالى گويد: شنيدم حضرت باقر (عليه السلام ) مى فرمود: (و مانند حديث گذشته را روايت كرده است ).



8- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ قـَالَ سـَمـِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا قَالَ الرَّجُلُ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ أُفٍّ خَرَجَ مِنْ وَلَايـَتِهِ وَ إِذَا قَالَ أَنْتَ عَدُوِّى كَفَرَ أَحَدُهُمَا وَ لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنْ مُؤْمِنٍ عَمَلًا وَ هُوَ مُضْمِرٌ عَلَى أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ سُوءاً
اصول كافى جلد 4 صفحه :65 رواية :8
ترجمه :
و نـيـز ابـوحـمزه گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: هنگاميكه مردى ببرادر مـومـن خـود بگويد ((اف ))از پيوند (دينى ) با او بيرون رفته ، و هرگاه باو بگويد: تـو دشـمـن مـنـى ، يـكى از آندو كافر شده اند، و خداوند از هر مومنى كه نيت بد نسبت به برادر مومنش در دل دارد هيچ عملى را نپذيريد.


9- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رِبْعِيٍّ عَنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَا مِنْ إِنْسَانٍ يَطْعُنُ فِى عَيْنِ مُؤْمِنٍ إِلَّا مَاتَ بِشَرِّ مِيتَةٍ وَ كَانَ قَمِناً أَنْ لَا يَرْجِعَ إِلَى خَيْرٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :65 رواية :9
ترجمه :
حـضرت باقر (عليه السلام ) فرمود: هيچ انسانى در چشم مومنى (يعنى روبرو) باو طعن نزند جز اينكه ببدترين مرگها بميرد، و سزاوار است كه بخير (و سعادت ) باز نگردد.



*باب تهمت و بد گمانى*
بَابُ التُّهَمَةِ وَ سُوءِ الظَّنِّ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا اتَّهَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ مِنْ قَلْبِهِ كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِى الْمَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 66 رواية :1
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـمينكه مؤ من برادر (دينى ) خود را تهمت زند ايمان از دلش زدوده شود، چون نمك در آب .


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ حَازِمٍ عـَنْ حـُسـَيْنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنِ اتَّهَمَ أَخَاهُ فـِى دِيـنـِهِ فـَلَا حـُرْمـَةَ بـَيـْنـَهُمَا وَ مَنْ عَامَلَ أَخَاهُ بِمِثْلِ مَا عَامَلَ بِهِ النَّاسَ فَهُوَ بَرِى ءٌ مِمَّا يَنْتَحِلُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 66 رواية :2
ترجمه :
عـمر بن يزيد از پدرش حديث كند كه گفت : شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: هر كس برادر دينى خود را تهمت زند، احترامى ميان آندو بجا نماند، و هر كه با برادر (دينى ) خـود مـانـند ساير مردم معامله كند او از آنچه خود را بدان بسته (يعنى مذهب حقه ) بيزار و بركنار شده است .


3- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع فـِى كَلَامٍ لَهُ ضَعْ أَمْرَ أَخِيكَ عَلَى أَحْسَنِهِ حَتَّى يَأْتِيَكَ مَا يَغْلِبُكَ مِنْهُ وَ لَا تَظُنَّنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ أَخِيكَ سُوءاً وَ أَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِى الْخَيْرِ مَحْمِلًا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 66 رواية :3
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام روايـت شـده كـه امـيـرالمـؤ منين عليه السلام در ضمن سخنى از (سخنان ) خود فرمود: هر كار (ى كه از) برادر دينى خود (سرزند آن ) را ببهترين وجه آن حـمـل كـن ، تـا كـارى كـنـد كـه راه تـوجـيـه را بر تو ببندد، و هيچگاه بسخنيكه از (دهان ) بـرادرت بـيـرون آيـد گـمـان بـد مـبـر، در صـورتـيـكـه بـراى آن سـخـن محمل خوبى مييابى .



شــرح :
مـقـصـود ايـن اسـتـكـه هر گفتارى يا كردارى از برادر دينى سرزند كه داراى دو وجه است يـكـى نـيـك و يـكـى بـد، بـايـد تـا آنـجـا كـه مـقـدور انـسـان اسـت آنـرا حـمـل بـر وجـه نيك كند گر چه احتمال طرف ديگر را هم بدهد و تجسس و وارسى كردن هم جـايـز نـيـسـت و خـداونـد از آن نـهـى فـرمـوده ، مـگـر آنـكـه راهـى بـر حمل وجه نيك بدست نياورى يا آنرا بر تو ببندد.
*باب كسيكه براى برادر دينى خود خير انديشى نكند*
بَابُ مَنْ لَمْ يُنَاصِحْ أَخَاهُ الْمُؤْمِنَ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِي حَفْصٍ الْأَعـْشَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ سَعَى فِى حَاجَةٍ لِأَخِيهِ فَلَمْ يَنْصَحْهُ فَقَدْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 67 رواية :1
ترجمه :
ابـو حـفص اعشى گويد: شنيدم از امام صادق عليه السلام كه مى فرمود: رسولخدا صلى الله عـليـه وآله فـرمـود: هـر كه دنبال انجام حاجت برادر دينى خود رود ولى خير انديشى براى او نكند بخدا و رسولش خيانت كرده است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى تلاش براى قضاء حاجت او نكند، و اهميت بآن ندهد.2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ أَيُّمَا مُؤْمِنٍ مَشَى فِى حَاجَةِ أَخِيهِ فَلَمْ يُنَاصِحْهُ فَقَدْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 67 رواية :2
ترجمه :
سـمـاعـة گـويـد: شـنـديـدم امـام صـادق عـليـه السـلام مـى فـرمـود: هـر مـؤ مـنـى كـه دنـبـال حـاجـت بـرادر (دينى ) خود رود و براى او خير انديشى نكند بخدا و رسولش خيانت كرده .


3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ جَمِيعاً عَنْ إِدْرِيسَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُصَبِّحِ بْنِ هِلْقَامَ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ أَيُّمَا رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا اسْتَعَانَ بِهِ رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِهِ فِى حَاجَةٍ فَلَمْ يـُبـَالِغْ فـِيـهـَا بـِكـُلِّ جـُهـْدٍ فَقَدْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ أَبُو بَصِيرٍ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع مَا تَعْنِى بِقَوْلِكَ وَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ مِنْ لَدُنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى آخِرِهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 67 رواية :3
ترجمه :
ابـو بـصير گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: ه ركه از ياران ما كه يكى از بـرادران (ديـنـيـش ) در كـارى از او كـمـك و يارى بخواهد و تا آنجا كه مى تواند در آن كـوشـش نـكـند بخدا و رسولش و مؤ منين خيانت كرده ، ابو بصير گويد: بحضرت عرض كردم : مقصود شما از مؤ منين چيست ؟ فرمود: از زمان اميرالمؤ منين عليه السلام تا آخر آنان .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـحـتـمـل اسـت مـقـصـود از مـؤ مـنـيـن ائمه عليهم السلام باشند زيرا مؤ منين حقيقى آنهايند چنانچه در روايـات مـؤ مـنـيـن بـآنـان تـفـسـيـر شـده اسـت ، و مـحـتـمـل اسـت شامل سايرين نيز گردد.4- عـَنـْهـُمـَا جَمِيعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ مـَشـَى فـِي حـَاجـَةِ أَخـِيـهِ ثـُمَّ لَمْ يـُنَاصِحْهُ فِيهَا كَانَ كَمَنْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ كَانَ اللَّهُ خَصْمَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 68 رواية :4
ترجمه :
ابـو جـمـيـله گـويـد: شـنـيـدم امـام صـادق عـليـه السـلام مـى فـرمـود: هـر كـه دنـبال حاجت برادر (دينى ) خود رود سپس نسبت به او خير انديشى نكند مانند كسى است كه بخدا و رسولش خيانت كرده ، و خدا خصم او است .


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ حَازِمٍ عـَنْ حـُسَيْنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنِ اسْتَشَارَ أَخَاهُ فَلَمْ يَمْحَضْهُ مَحْضَ الرَّأْيِ سَلَبَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَأْيَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 68 رواية :5
ترجمه :
امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه از بـرادر (دينى ) خود مشورت كند، و او راءى خـالص و بـى غـرضـانـه بـاو نـدهـد، خـداى عـزوجـل راءى (يـعـنـى عقل و تدبير) او را بگيرد.


6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ أَيُّمـَا مـُؤْمـِنٍ مَشَى مَعَ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ فِى حَاجَةٍ فَلَمْ يُنَاصِحْهُ فَقَدْ خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 68 رواية :6
ترجمه :
سـمـاعـة گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: هر مؤ منى كه با برادر مؤ منش دنبال حاجتى از او برود و براى او مصلحت انديشى نكند بخدا و رسولش خيانت كرده .



*باب خلف وعده*
بَابُ خُلْفِ الْوَعْدِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ عـِدَةُ الْمـُؤْمـِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ بَدَأَ وَ لِمـَقـْتـِهِ تـَعـَرَّضَ وَ ذَلِكَ قـَوْلُهُ ي ا أَيُّهـَا الَّذِيـنَ آمـَنـُوا لِمَ تـَقـُولُونَ م ا ل ا تـَفـْعـَلُونَ كـَبـُرَ مـَقـْتـاً عـِنـْدَ اللّ هِ أَنْ تـَقـُولُوا م ا ل ا تَفْعَلُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 68 رواية :1
ترجمه :
هـشـام بـن سـالم گـويـد: از امـام صـادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: وعده مؤ من به بـرادر (ديـن ) خـود نذرى است كه كفاره ندارد، پس هر كه بآ وفا نكند بمخالفت وعده با خدا برخاسته و خود را در غضب او انداخته ، اين است گفتار خدايتعالى كه (فرمايد:): ((اى كـسـانـيـكـه ايمان آورده ايد چرا گوئيد آنچه را نكنيد چه دشمنى گرانى است نزد خدا كه بگوئيد آنچه را نكنيد)) (سوره صف آيه 2 3).



شــرح :
مـقـصـود از گـفـتـار حـضرت كه فرمود:((نذرى است كه كفاره ندارد)) بحسب ظاهر براى تـغـليـظ و اهـمـيـت آن بـر سـايـر نذرها است ، و حمل بر تخفيف و سبكتر بودنش از نذرهاى ديگر، خلاف ظاهر و سياق عبارت است ، مجلسى (ره ) گويد: اينكه فرمود: ((فبخلف الله بـداء)) بـراى ايـنـسـت كـه خـداونـد از بـنـدگـان پـيـمـان گـرفـتـه كـه بـدسـتـوراتـش عـمـل كنند و نواهى او را ترك نمايند، و چون دستور بوفاء بعهد داده و از خلف و عده نهى فـرمـوده ، پـس آنـكـس كـه خـلف وعـده كـند با عهد خدا مخالف كرده ، سپس در تفسير آيه و شـاءن نـزولش گـفـتار مفسرين و مختار خود را نقل فرموده كه جمعى گفته اند آيه درباره مـنـافـقين و مخالفين نازل شده و ذكر آن بطول انجاميد و از وضع ترجمه و شرح ما خارج است .2- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ شُعَيْبٍ الْعَقَرْقُوفِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَفِ إِذَا وَعَدَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 69 رواية :2
ترجمه :
امـام صـادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرموده : هر كه بخدا و روز جزا ايمان دارد بايد بوعده كه ميدهد وفا كند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: اين دو حديث با قوت سندى كه دارند دلالت بر وجوب وفاء بعهد كـنـنـد و در حـديـث اول تـهـديـدى شـديـدى اسـت كـه و دلالت كـنـد كـه آيـه در خـلف وعـده نـازل شـده و آن مـشـتـمل بر تاءكيدات و مبالغاتى است كه بضميمه حديث معتبر دلالت بر وجـوب وفـاء بـوعده كند. با اينكه ظاهر كلمات بيشتر علماء شيعه اينست كه بوفاء بعهد مـسـتحب است مگر اينكه وعده در ضمن عقد لازمى باشد، سپس بر دلالت آيه اشكالى ميكند و از آن جـواب دهـد كه ملخصش ‍ اينست كه اگر گفته شود در آيه احتمالاتى است خصوص با ايـنـكـه در اخـبـار شـيـعـه و سـنـى آمـده اسـت كـه آيـه دربـاره مـنـافـقـيـن و مـخـالفـيـن نـازل گـرديـده ، در جـواب گـوئيـم : كـه سـيـاق آيـه عـمـومـيـت دارد و مـورد نـزول ، بـاعـث تـخـصـيـص آيـه نـگـردد، و پـس از بـيـان اشـكـال و جواب در وجه اينكه بيشتر علماء شيعه وفاء بعهد را مستحب دانسته اند مطالبى بـيـان فـرمـوده و كـلمـاتـى از دانـشمندان ايراد كرده و در پايان براى وعده مراتبى بيان داشـتـه كـه در بعضى از آنها وفاء بعهد واجب و در بعضى مستحب است ، و براى توضيح بيشتر به مرآت العقول مراجعه شود.
*باب كسيكه در بروى برادر مؤ من خود ببندد*
بَابُ مَنْ حَجَبَ أَخَاهُ الْمُؤْمِنَ
1- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ جَمِيعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَيُّمـَا مـُؤْمـِنٍ كـَانَ بـَيـْنـَهُ وَ بَيْنَ مُؤْمِنٍ حِجَابٌ ضَرَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْجَنَّةِ سَبْعِينَ أَلْفَ سُورٍ مَا بَيْنَ السُّورِ إِلَى السُّورِ مَسِيرَةُ أَلْفِ عَامٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 69 رواية :1
ترجمه :
مـفـضـل بـن عمر گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر مؤ منى كه ميانه او و مؤ من ديـگر حاجتى باشد خداى عزوجل ميان او و بهشت هفتاد هزار ديوار بلند بكشد كه بين هر دو ديوار هزار سال راه مسافت باشد.



2- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ الرِّضَا ص فَقَالَ لِى يَا مُحَمَّدُ إِنَّهُ كَانَ فِى زَمَنِ بـَنـِى إِسـْرَائِيلَ أَرْبَعَةُ نَفَرٍ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَأَتَى وَاحِدٌ مِنْهُمُ الثَّلَاثَةَ وَ هُمْ مُجْتَمِعُونَ فِى مـَنـْزِلِ أَحـَدِهـِمْ فـِى مـُنـَاظـَرَةٍ بـَيْنَهُمْ فَقَرَعَ الْبَابَ فَخَرَجَ إِلَيْهِ الْغُلَامُ فَقَالَ أَيْنَ مَوْلَاكَ فـَقـَالَ لَيـْسَ هـُوَ فـِى الْبـَيـْتِ فَرَجَعَ الرَّجُلُ وَ دَخَلَ الْغُلَامُ إِلَى مَوْلَاهُ فَقَالَ لَهُ مَنْ كَانَ الَّذِى قَرَعَ الْبَابَ قَالَ كَانَ فُلَانٌ فَقُلْتُ لَهُ لَسْتَ فِى الْمَنْزِلِ فَسَكَتَ وَ لَمْ يَكْتَرِثْ وَ لَمْ يـَلُمْ غـُلَامَهُ وَ لَا اغْتَمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ لِرُجُوعِهِ عَنِ الْبَابِ وَ أَقْبَلُوا فِى حَدِيثِهِمْ فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ بَكَّرَ إِلَيْهِمُ الرَّجُلُ فَأَصَابَهُمْ وَ قَدْ خَرَجُوا يُرِيدُونَ ضَيْعَةً لِبَعْضِهِمْ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ وَ قـَالَ أَنـَا مـَعـَكـُمْ فَقَالُوا لَهُ نَعَمْ وَ لَمْ يَعْتَذِرُوا إِلَيْهِ وَ كَانَ الرَّجُلُ مُحْتَاجاً ضَعِيفَ الْحَالِ فـَلَمَّا كـَانـُوا فـِى بـَعـْضِ الطَّرِيـقِ إِذَا غـَمـَامـَةٌ قَدْ أَظَلَّتْهُمْ فَظَنُّوا أَنَّهُ مَطَرٌ فَبَادَرُوا فَلَمَّا اسـْتـَوَتِ الْغـَمـَامـَةُ عـَلَى رُءُوسِهِمْ إِذَا مُنَادٍ يُنَادِى مِنْ جَوْفِ الْغَمَامَةِ أَيَّتُهَا النَّارُ خُذِيهِمْ وَ أَنَا جـَبـْرَئِيـلُ رَسـُولُ اللَّهِ فـَإِذَا نَارٌ مِنْ جَوْفِ الْغَمَامَةِ قَدِ اخْتَطَفَتِ الثَّلَاثَةَ النَّفَرِ وَ بَقِيَ الرَّجُلُ مَرْعُوباً يَعْجَبُ مِمَّا نَزَلَ بِالْقَوْمِ وَ لَا يَدْرِى مَا السَّبَبُ فَرَجَعَ إِلَى الْمَدِينَةِ فَلَقِيَ يُوشَعَ بْنَ نُونٍ ع فَأَخْبَرَهُ الْخَبَرَ وَ مَا رَأَى وَ مَا سَمِعَ فَقَالَ يُوشَعُ بْنُ نُونٍ ع أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اللَّهَ سـَخـِطَ عـَلَيـْهـِمْ بَعْدَ أَنْ كَانَ عَنْهُمْ رَاضِياً وَ ذَلِكَ بِفِعْلِهِمْ بِكَ فَقَالَ وَ مَا فِعْلُهُمْ بـِى فـَحـَدَّثـَهُ يـُوشـَعُ فـَقَالَ الرَّجُلُ فَأَنَا أَجْعَلُهُمْ فِى حِلٍّ وَ أَعْفُو عَنْهُمْ قَالَ لَوْ كَانَ هَذَا قَبْلُ لَنَفَعَهُمْ فَأَمَّا السَّاعَةَ فَلَا وَ عَسَى أَنْ يَنْفَعَهُمْ مِنْ بَعْدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 69 رواية :2
ترجمه :
مـحـمـد بـن سـنـان گـويـد: نزد حضرت رضا عليه السلام بودم پس بمن فرمود: اى محمد بدرستيكه در زمان بنى اسرائيل چهار نفر مؤ من بودند، پس (روزى ) يكى از آنان نزد آن سه نفر ديگر كه در منزل يكى از آنان براى صحبتى گرد آمده بودند رفت و در زد، غلام بـيـرون آمـد و باو گفت : آقايت كجاست ؟ گفت : در خانه نيست ، آنمرد بر گشت و غلام نيز نـزد آقايش رفت ، آقايش از او پرسيد: آنكه در زد كه بود گفت : فلانكسى بود و من باو گـفـتـم : كه شما در خانه نيستند؟ آنمرد ساكت شد و اعتنائى نكرد و غلام خود را در اينباره سرزنش نكرد و هيچكدام يك از آن سه نفر از اين پيش آمد اندوهى بخود راه ندادند و شروع بـدنـبـاله سـخـن خود كردند؟ همينكه فرداى آنروز شد آنمرد مؤ من بامداد بنزد آن سه نفر رفـت و بـآنـهـا بـرخـورد كـرد كـه هـر سـه از خـانـه بـيـرون آمـده بـودنـد و مى خواستند بكشتزارى (يا باغى ) كه از يكى از آنان بود بروند، پس به آنان سلام كرد و گفت : من هم با شما هستم (و بهمراه شما بيايم ؟) گفتند:
آرى و از او نـسـبـت به پيش آمد ديروز عذر خواهى نكردند و او مردى مستمند و ناتوان بود، پس (براه افتادند) و همين طور كه در قسمتى از راه ميرفتند ناگاه قطعه ابرى بالاى سر آنـهـا آمـد و بـر آنـهـا سايه انداخت ، آنان گمان كردند كه باران است ، پس شتافتند (كه بـاران نـخـورنـد ولى ) چـون ابـر بـالاى سـرشـان قرار گرفت يكمنادى از ميان آن ابر فـريـاد زد: اى آتـش ، ايـنـان را (در كـام خـود) بـگـيـر و مـن جـبـرئيـل فـرستاده خدايم ، بناگاه آتشى از دل آن ابر بيرون آمد و آن سه نفر را در خود فـرو برد، و آنمرد مؤ من تنها و هراسناك بماند و از آنچه بر سر آنها آمده بود در شگفت بـود و نـمـيـدانـسـت سـبـب چـيست ؟ پس به شهر برگشت و حضرت يوشع بن نون (وصى حـضـرت موسى ) عليه السلام را ديدار كردن و جريان را با آنچه ديده و شنيده بود باو گفت :
يـوشـع بـن نـون فـرمود: آيا نمى دانى كه خداوند بر آنها خشم كرد پس از آنكه از آنان خشنود و راضى بود، و اين پيش آمد براى آن كارى بود كه با تو كردند عرض كرد: مگر آنـهـا بـا مـن چـه كـردنـد؟ يـوشـع جـريـان را گـفـت ، آنـمـرد گـفـت : مـن آنـهـا را حـلال كـردم و از آنـهـا گذشتم ؟ فرمود: اگر اين (گذشت تو) پيش از آمدن عذاب بود به آنـهـا سـود مـيـداد ولى اكـنـون بـراى آنـان سـودى ندارد، و شايد پس از اين به آنها سود بخشند.


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهـْلِ بـْنِ زِيَادٍ عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مـُفـَضَّلٍ عـَنْ أَبـِى عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَيُّمَا مُؤْمِنٍ كَانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مُؤْمِنٍ حِجَابٌ ضَرَبَ اللَّهُ بـَيـْنـَهُ وَ بَيْنَ الْجَنَّةِ سَبْعِينَ أَلْفَ سُورٍ غِلَظُ كُلِّ سُورٍ مَسِيرَةُ أَلْفِ عَامٍ مَا بَيْنَ السُّورِ إِلَى السُّورِ مَسِيرَةُ أَلْفِ عَامٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 71 رواية :3
ترجمه :
(اين حديث مانند حديث اول است كه ترجمه آن گذشت ).





4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا تَقُولُ فِى مـُسـْلِمٍ أَتـَى مُسْلِماً زَائِراً أَوْ طَالِبَ حَاجَةٍ وَ هُوَ فِى مَنْزِلِهِ فَاسْتَأْذَنَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَأْذَنْ لَهُ وَ لَمْ يـَخـْرُجْ إِلَيـْهِ قـَالَ يـَا أَبـَا حـَمـْزَةَ أَيُّمَا مُسْلِمٍ أَتَى مُسْلِماً زَائِراً أَوْ طَالِبَ حَاجَةٍ وَ هُوَ فِى مـَنـْزِلِهِ فـَاسـْتـَأْذَنَ لَهُ وَ لَمْ يـَخْرُجْ إِلَيْهِ لَمْ يَزَلْ فِى لَعْنَةِ اللَّهِ حَتَّى يَلْتَقِيَا فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فِى لَعْنَةِ اللَّهِ حَتَّى يَلْتَقِيَا قَالَ نَعَمْ يَا أَبَا حَمْزَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 71 رواية :4
ترجمه :
ابـو حمزه گويد: بحضرت باقر عرضركردم : قربانت ، چه فرمائى درباره مسلمانيكه براى ديدار يا براى حاجتى نزد مسلمانى برود و او در خانه باشد و اجازه ورود بخواهد، و او اجازه ندهد و از خانه هم بيرون نيايد؟ فرمود: اى اباحمزه هر مسلمانى كه براى ديدار يـا خـواسـتـن حاجتى نزد مسلمانى برود و او در خانه باشد اجازه ورود بخواهد و او بيرون نيايد پيوسته در لعنت خدا باشد تا همديگر را ديدار كنند، عرض كردم : قربانت در لعنت خدا است تا همديگر را ديدار كنند؟ فرمود: آرى اى ابا حمزه .

[afsanah82]

توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد مقصود ديدار براى عذر خواهى يا بهمراه عذر خواهى باشد.
*باب كسيكه برادر دينيش از او كمك بخواهد و او كمكش ندهد*
بَابُ مَنِ اسْتَعَانَ بِهِ أَخُوهُ فَلَمْ يُعِنْهُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ أَمِينٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ بَخِلَ بِمَعُونَةِ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ وَ الْقِيَامِ لَهُ فِي حَاجَتِهِ إِلَّا ابْتُلِيَ بِمَعُونَةِ مَنْ يَأْثَمُ عَلَيْهِ وَ لَا يُؤْجَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 71 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: كـسـيـكـه در كـمـك كـردن بـه بـرادر مـسـلمـانـش بـخـل ورزد و از اقـدام در انـجـام حـاجـتـش دريـغ كـنـد گـرفـتـار بكمل كسى شود كه در آن كمك گناهكار (خدا) شود و مزدى هم نبرد.


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ أَيُّمـَا رَجـُلٍ مـِنْ شِيعَتِنَا أَتَى رَجُلًا مِنْ إِخْوَانِهِ فَاسْتَعَانَ بِهِ فِى حـَاجـَتـِهِ فـَلَمْ يـُعـِنـْهُ وَ هـُوَ يـَقْدِرُ إِلَّا ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِأَنْ يَقْضِيَ حَوَائِجَ غَيْرِهِ مِنْ أَعْدَائِنَا يُعَذِّبُهُ اللَّهُ عَلَيْهَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 72 رواية :2
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هر مردى از شيعيان ما كه نزد مردى از برادرانش برود و درباره حاجتى از او كمك بخواهد و او با اينكه قدرت بر آن دارد كمكش نكند خداوند او را گرفتار كند كه حاجت ديگرى از دشمنان ما را بر آورد و بدان واسطه خداوند در روز قيامت او را عذاب كند.


3- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنِ الْخَطَّابِ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ سـَدِيـرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمْ يَدَعْ رَجُلٌ مَعُونَةَ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ حَتَّى يَسْعَى فِيهَا وَ يُوَاسِيَهُ إِلَّا ابْتُلِيَ بِمَعُونَةِ مَنْ يَأْثَمُ وَ لَا يُؤْجَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 72 رواية :3
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمود: كسى كمك به برادر مسلمان خود و كوشش در آن و هـمدردى و همكارى با او را وانگذارد جز اينكه گرفتار بكمك كس گردد كه در آن گناهكار شود و اجراى نبرد.


4- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جـَعـْفـَرٍ عـَنْ أَخـِيـهِ أَبـِى الْحـَسـَنِ ع قـَالَ سـَمـِعـْتـُهُ يَقُولُ مَنْ قَصَدَ إِلَيْهِ رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِهِ مـُسـْتـَجِيراً بِهِ فِى بَعْضِ أَحْوَالِهِ فَلَمْ يُجِرْهُ بَعْدَ أَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ فَقَدْ قَطَعَ وَلَايَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 72 رواية :4
ترجمه :
عـلى بـن جعفر از برادرش حضرت موسى بن جعفر عليه السلام حديث كند و گويد: شنيدم كـه مـى فـرمـود: هـر كـه مـردى از بـرادران (ايـمـانـيـش ) بـاو رو كـنـد و درپـاراى از گرفتاريهايش باو پناه آورد و او پناهش ندهد با اينكه قدرت بر آن دارد، بتحقيق پيوند خود را از خداى عزوجل بريده است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: يعنى در دفع ظلمى يا قضاء حاجتى ضرورى باو پناهنده شود، و مـقـصـود از قـطـع ولايت خداوند، يا دوستى او با خدا است ، و يا دوستى خدا با او است ، يا يارى خداوند او را يا يارى او خداوند را است ، و يا كنايه از سلب ايمان است زيرا خداوند ولى مؤ منين است .
*باب كسيكه مؤ منى را از چيز خود ياديگرى منع كند.*
بَابُ مَنْ مَنَعَ مُؤْمِناً شَيْئاً مِنْ عِنْدِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِ غَيْرِهِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ جَمِيعاً عَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَلِيٍّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ أَحْنَفَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَيُّمَا مـُؤْمـِنٍ مـَنـَعَ مـُؤْمـِنـاً شَيْئاً مِمَّا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَيْهِ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِ غَيْرِهِ أَقَامَهُ اللَّهُ يـَوْمَ الْقـِيـَامـَةِ مـُسـْوَدّاً وَجـْهُهُ مُزْرَقَّةً عَيْنَاهُ مَغْلُولَةً يَدَاهُ إِلَى عُنُقِهِ فَيُقَالُ هَذَا الْخَائِنُ الَّذِى خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 72 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: هر مؤ منى كه مؤ من ديگرى را از چيز خود يا ديگرى كه قدرت بر آن دارد منع كند و آن مؤ من نيز نيازمند آن چيز است ، روز قيامت خداوند او را با روى سياه و چشم كبود و دستهاى بسته بگردن ، روى پا نگهدارد پس گفته شود: اين است آن خيانتكارى كه بخدا و رسولش خيانت كرده ، سپس فرمان دهند كه او را بدوزخ برند.




شــرح :
كبودى چشم آنان در روز قيامت بواسطه شدت عطش يا شدت دهشت و ترس آنها است چنانچه از غـريـب القـرآن و غير آن در تفسير گفتار خدايتعالى ((و نحشر المجرمين يومئذ زرقا)) نـقل شده ، و محتمل است كنايه از زشتى منظر آنها نزد عرب كبودى آن بوده است زيرا سخت ترين دشمنان آنها روميان بودند و آنها كبود چشم بوده اند.2- ابـْنُ سـِنَانٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا يُونُسُ مَنْ حَبَسَ حَقَّ الْمُؤْمِنِ أَقَامَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ خَمْسَمِائَةِ عَامٍ عَلَى رِجْلَيْهِ حَتَّى يَسِيلَ عَرَقُهُ أَوْ دَمُهُ وَ يُنَادِى مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ هَذَا الظَّالِمُ الَّذِى حَبَسَ عَنِ اللَّهِ حَقَّهُ قَالَ فَيُوَبَّخُ أَرْبَعِينَ يَوْماً ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 73 رواية :2
ترجمه :
يونس بن ظبيان گويد: كه حضرت صادق عليه السلام فرمود: اى يونس هر كه حق مؤ منى را حـبـس كـنـد خـداى عـزوجـل در روز قـيـامـت پـانـصـد سال او را روى دو پا نگهدارد تا عرقش يا خونش (ترديد از راوى حديث است ) جارى شود، و مـنـادى از جـانب خداوند ندا كند: اين است آن ستمكاريكه حق خدا را از او حبس كرده ، حضرت فرموده : پس چهل روز سرزنش شود، سپس فرمان شود او را بدوزخ برند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ترديد در كلام حضرت كه فرمود: ((عرقش يا خونش )) از راوى حـديـث است (چنانچه در ترجمه گذشت ) و بعضى گويند لفظ ((او)) براى تقسيم است يـعـنى اگر ستمش كم است عرقش جارى شود و اگر زياد است خونش جارى گردد، تا آنجا كـه فـرمـايـد و ايـن حـديـث دلالت دارد بـر ايـنـكـه حـق مـؤ مـن بـخـاطـر كمال قربى كه دارد، حق خداى عزوجل است .3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ سـِنـَانٍ عـَنْ مـُفـَضَّلِ بـْنِ عـُمـَرَ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ كَانَتْ لَهُ دَارٌ فـَاحـْتـَاجَ مـُؤْمِنٌ إِلَى سُكْنَاهَا فَمَنَعَهُ إِيَّاهَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا مَلَائِكَتِى أَ بَخِلَ عَبْدِى عَلَى عَبْدِى بِسُكْنَى الدَّارِ الدُّنْيَا وَ عِزَّتِى وَ جَلَالِى لَا يَسْكُنُ جِنَانِى أَبَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 73 رواية :3
ترجمه :
مـفـضل بن عمر گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه خانه داشته باشد و مؤ مـنـى بـنـشـسـتـن در آن نـيـازمـنـد اسـت و از جـلوگـيـرى كـنـد (يـا دريـغ كـنـد) خـداى عزوجل (بفرشتگانش ) خطاب كند كه : اى فرشتگان من بنده مؤ من ببنده ديگرم از نشستن در خانه دنيا بخل ورزيد، بعزت و جلال خودم سوگند او هرگز ساكن بهشت من نگردد.


4- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جـَعـْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ مَنْ أَتَاهُ أَخُوهُ الْمُؤْمِنُ فِى حَاجَةٍ فَإِنَّمَا هِيَ رَحْمَةٌ مِنَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ سَاقَهَا إِلَيْهِ فَإِنْ قَبِلَ ذَلِكَ فَقَدْ وَصَلَهُ بِوَلَايَتِنَا وَ هُوَ مَوْصُولٌ بِوَلَايَةِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ إِنْ رَدَّهُ عـَنْ حـَاجـَتِهِ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى قَضَائِهَا سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِ شُجَاعاً مِنْ نـَارٍ يـَنْهَشُهُ فِى قَبْرِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَغْفُورٌ لَهُ أَوْ مُعَذَّبٌ فَإِنْ عَذَرَهُ الطَّالِبُ كَانَ أَسْوَأَ حَالًا قَالَ وَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ قَصَدَ إِلَيْهِ رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِهِ مُسْتَجِيراً بِهِ فِى بَعْضِ أَحْوَالِهِ فَلَمْ يُجِرْهُ بَعْدَ أَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ فَقَدْ قَطَعَ وَلَايَةَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 74 رواية :4
ترجمه :
على بن جعفر گويد از حضرت موسى بن جعفر (ع ) شنيدم فرمود: هر كه برادر مؤ منش در حـاجـتـى نـزد او آيـد هـمـانـا آن رحـمـتـى اسـت از جـانـب خـداى عزوجل كه بسوى او روانه كرده است پس اگر آنرا بپذيرد (اين پذيرش ) او را بولايت و دوسـتـى مـا رسـانـده اسـت ، و آن بـولايـت خـداى عـزوجل پيوند است ، و اگر از حاجتش باز گـرداند، و با اينكه قدرت بر بر آوردن آن حاج دارد آنرا بر نياورد خداوند مار آتشينى بـر او مـسـلط و چـيـره كند كه تا روز قيامت در قبرش او را نيش زند، خواه آمرزيده باشد و خواه در عذاب باشد، و اگر (در اينصورت بدروغ معذرت خواهى كند) آن مؤ من حاجت مند نيز عـذرش را بـپـذيـرد حـالش بـدتـر اسـت . (يـعـنى حال آن مؤ من حاجتمند چون دروغگوئى را تـصـديـق كـرده و نهى از منكر ننموده ، يا حال آن شخص رد كننده و عذر تراش زيرا ادعاى دروغكرده ).
گـويـد: و شـنيدم از آنحضرت كه ميفرمود: هر كه يكى از برادران (دينيش ) آهنگ او كند كه بـاو پـنـاهـنده شود درباره برخى از گرفتاريهايش و او پناهش ندهد با اينكه توانائى بر آن دارد، ولايت و دوستى خدا را از خود بريده است .



*باب كسيكه مؤ منيرا بترساند*
بَابُ مَنْ أَخَافَ مُؤْمِناً
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنـَانٍ عـَنْ أَبـِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ نَظَرَ إِلَى مُؤْمِنٍ نَظْرَةً لِيُخِيفَهُ بِهَا أَخَافَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 74 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق عليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) فرموده است : هر كه بمؤ منى نگاه كند نگاهى كه او را بآن بترساند، خداى عزوجل در روزيكه سايه (رحمت و پناهگاهى ) جز سايه (رحمت ) او نيست او را بترساند.


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ الْخَفَّافِ عَنْ بَعْضِ الْكُوفِيِّينَ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ رَوَّعَ مـُؤْمـِنـاً بـِسُلْطَانٍ لِيُصِيبَهُ مِنْهُ مَكْرُوهٌ فَلَمْ يُصِبْهُ فَهُوَ فِى النَّارِ وَ مـَنْ رَوَّعَ مـُؤْمـِنـاً بـِسـُلْطـَانٍ لِيـُصـِيبَهُ مِنْهُ مَكْرُوهٌ فَأَصَابَهُ فَهُوَ مَعَ فِرْعَوْنَ وَ آلِ فِرْعَوْنَ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :2
ترجمه :
و نـيـز آنـحـضرت عليه السلام فرمود: كسيكه مؤ منى را از سلطانى بترساند باينكه از جـانـب آن سلطان بدى باو ميرسد و نرسد او در آتش است ، و اگر بترساند او را باينكه از سلطانى باو بدى ميرسد و برسد با فرعون و پيروان فرعون در آتش ‍ است .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ أَعـَانَ عـَلَى مـُؤْمـِنٍ بـِشـَطْرِ كَلِمَةٍ لَقِيَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ آيِسٌ مِنْ رَحْمَتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :3
ترجمه :
و نـيـز فـرمـود: هـر كـه بـه نـيـم كـلمـه بـر ضـرر مـؤ مـنـى اقـدام كـنـد روز قـيـامت خداى عزوجل را ديدار كند و ميان دو چشمش ‍ نوشته شده : نا اميد است از رحمت من .



*باب سخن چينى*
بَابُ النَّمِيمَةِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنْ أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِشِرَارِكُمْ قَالُوا بَلَى يَا رَسـُولَ اللَّهِ قـَالَ الْمـَشَّاءُونَ بـِالنَّمـِيـمـَةِ الْمـُفـَرِّقـُونَ بـَيـْنَ الْأَحـِبَّةِ الْبـَاغُونَ لِلْبُرَآءِ الْمَعَايِبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: رسولخدا (ص ) (باصحاب ) فرمود: آيا شما را بـبـدترينتان آگاه نكنم ؟ عرض كردند: چرا يارسول الله ، فرمود: آنان كه بسخن چينى روند، و ميانه دوستان جدائى افكنند، و براى مردمان پاك دامن عيب جوئى كنند.


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُوسُفَ بْنِ عَقِيلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ مُحَرَّمَةٌ الْجَنَّةُ عَلَى الْقَتَّاتِينَ الْمَشَّاءِينَ بِالنَّمِيمَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :2
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمود: بهشت بر دروغپردازان (يا كار آگاهان كه ) سخن چينى كنند حرام است .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَصْبَهَانِيِّ عَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِينَ ع شِرَارُكُمُ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْمُبْتَغُونَ لِلْبُرَآءِ الْمَعَايِبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :3
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: امـيرالمؤ منين عليه السلام فرمود: بدترين شما آنـكـسـانـى هستند كه سخن چينى كنند، و ميان دوستان جدائى افكنند، و براى پاك دامنان عيب جويند.



شــرح :
از مرحوم شهيد (ره ) در اينجا كلامى نقل كنند و ملخصش اينستكه فرموده : بدانكه سخن چينى در بيشتر كلمات دانشمندان در حكايت كردار بوسيله گفتار بكار رفته ولى بايد دانست كه اخـتـصـاص بـگـفـتـار و كـردار نـدارد بـلكـه مـعـنـاى اعـمـى اسـتـكـه شـامـل غـيـر كردار و نوشتن و رمز و اشاره نيز ميشود، و تفسير كاملش اينست كه سخن چينى يعنى افشا كردن رازيكه افشاى آن بد است و موجب ناراحتى مردمان گردد، خواه براى آنكه از او نـقـل شـده بـد بـاشـد يـا از نـظـر آنـكـه بـراى او نـقل شود يا براى شخص ثالثى ، و خواه افشاى راز بوسيله گفتن باشد يا بنوشتن يا باشاره يا بساير اسباب ، و خواه آن رازيكه فاش مى كند كردار كسى باشد يا گفتارش ، و خـواه افـشـاى آن راز عـيـبى بر آن شخص باشد يا نه ، بلكه حقيقت تمامى و سخن چين افـشـاى راز و كـشـف نـهـانى است كه افشاى آن بداست ، و آن گناه است مگر در جاهائى كه افـشـاى آن براى مسلمانى سودى داشته باشد يا جلوگيرى از معصيتى كند، چنانچه اگر بـبـيـند كسى مال ديگرى را برداشت كه بخاطر حق آنكس كه مالش رفته گواهى دهد، و اما اگر ببيند كسى مال خود را پنهان ميكند بازگو كردن آن سخن چينى است .
*باب فاش كردن اسرار مذهب*
بَابُ الْإِذَاعَةِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ قـَالَ سـَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَيَّرَ أَقْوَاماً بِالْإِذَاعَةِ فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذ ا ج اءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذ اعُوا بِهِ فَإِيَّاكُمْ وَ الْإِذَاعَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 76 رواية :1
ترجمه :
مـحـمـد بـن عـجـلان گـويـد: شـنـيـدم از حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: همانا خداى عـزوجـل سـرزنـش كـرده اسـت بـواسـطـه فـاش كـردن اسـرار، مردمانى را در گفتارش كه فرمايد: ((و هرگاه برسد ايشان را امرى درباره امنيت يا ناامنى آنرا فاش كنند)) (سوره نساء آيه 83) (سپس فرمود:) بپرهيزيد از فاش كردن (اسرار).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) پـس از نـقـل كـلام بـيـضـاوى در تـفـسـيـر آيـه شـريـفـه فـرمـايـد: و بهر حـال آيـه دلالت دارد بـر مـذمت فاش كردن آنچه در افشاى آن مفسده است ، و غرض حضرت بـر حـذر داشـتـن از فـاش كردن اسرار ائمه عليهم السلام نزد مخالفين است ، زيرا بسبب مـفـسـده و ضـرر بـر ائمـه و مـؤ مـنـيـن گـردد، و مـمـكـن اسـت فـاش كـردن پـاره اى از مـسـائل غـامـضـه (و مـشـكـلات ) عـلوم را كـه پـايـه خـرد و فـهم عامه مردم بدان نرسد نيز شامل گردد چنانچه در باب كتمان گذشت .2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ أَذَاعَ عـَلَيـْنَا حَدِيثَنَا فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ جَحَدَنَا حَقَّنَا قَالَ وَ قَالَ لِمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ الْمُذِيعُ حَدِيثَنَا كَالْجَاحِدِ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 76 رواية :2
ترجمه :
حـضـرت صـادق عليه السلام فرمود: هر كه حديث ما را بر ضرر ما فاش كند مانند كسى است كه دانسته حق ما را انكار كند.
و بمعل بن خنيس فرمود: فاش كننده حديث ما چون انكار كننده آن است .


3- يُونُسُ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنِ ابْنِ أَبِى يَعْفُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَذَاعَ عَلَيْنَا حَدِيثَنَا سَلَبَهُ اللَّهُ الْإِيمَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :3
ترجمه :
ابن ابى يعفور گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه بر ضرر ما حديث ما را فاش كند خداوند ايمان او را ببرد.


4- يـُونـُسُ بـْنُ يـَعْقُوبَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا قَتَلَنَا مَنْ أَذَاعَ حَدِيثَنَا قَتْلَ خَطَإٍ وَ لَكِنْ قَتَلَنَا قَتْلَ عَمْدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :4
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: آنكه حديث ما را فاش كند ما را بخطا نكشته است بلكه از روى عمد كشته است .



توضيح :
گـويـا مـقـصـود حـضـرت اينستكه چون افشاء حديث ائمه اطهار و ترك تقيه ، گاهى منجر بـكـشـتـن آنـهـا مـيـشـده در ايـنـصـورت راويـان بـاعـث بـر قتل آنها ميشدند و دانسته آنها را بكشتن ميدادند.5- يـُونـُسُ عـَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ يُحْشَرُ الْعَبْدُ يـَوْمَ الْقـِيـَامَةِ وَ مَا نَدِيَ دَماً فَيُدْفَعُ إِلَيْهِ شِبْهُ الْمِحْجَمَةِ أَوْ فَوْقَ ذَلِكَ فَيُقَالُ لَهُ هَذَا سَهْمُكَ مِنْ دَمِ فُلَانٍ فَيَقُولُ يَا رَبِّ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ أَنَّكَ قَبَضْتَنِى وَ مَا سَفَكْتُ دَماً فَيَقُولُ بَلَى سـَمـِعـْتَ مـِنْ فـُلَانٍ رِوَايـَةَ كـَذَا وَ كـَذَا فَرَوَيْتَهَا عَلَيْهِ فَنُقِلَتْ حَتَّى صَارَتْ إِلَى فُلَانٍ الْجَبَّارِ فَقَتَلَهُ عَلَيْهَا وَ هَذَا سَهْمُكَ مِنْ دَمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :5
ترجمه :
مـحـمـد بـن مـسـلم گـويد: شنيدم حضرت باقر عليه السلام مى فرمود: بنده خدا روز قيامت مـحـشور شود و (با اينكه در دنيا) دستش بخونى آلوده نشده (وخوى نريخته ) باندازه يك حـجـامـت يـا بـيـشـتر خون باو بدهند و بگويند: اين سهم تو است از خون فلانكس ؟ عرض مـيـكـنـد: پـروردگـارا تـو خـود مـيـدانـيـكـه هـمـانـا جـان مـرا گـرفـتـى (و در آنـحـال ) من خون كسى را نريخته بودم (و هيچ خونى بگردنم نبود؟) خداوند فرمايد: آرى تـو از فلانى روايتى چنين و چنان شنيدى و بضرر او بازگو كردى ، پس زبان بزبان بفلان جبار (و ستمكار) رسيد و بدان روايت او را كشت ، و اين بهره تو از خون اوست .


6- يـُونُسُ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ذ لِكَ بـِأَنَّهـُمْ ك انـُوا يـَكـْفـُرُونَ بـِآي اتِ اللّ هِ وَ يـَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذ لِكَ بِم ا عـَصـَوْا وَ ك انـُوا يـَعـْتَدُونَ قَالَ وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَ لَا ضَرَبُوهُمْ بِأَسْيَافِهِمْ وَ لَكـِنَّهـُمْ سـَمـِعـُوا أَحـَادِيـثـَهـُمْ فـَأَذَاعـُوهـَا فَأُخِذُوا عَلَيْهَا فَقُتِلُوا فَصَارَ قَتْلًا وَ اعْتِدَاءً وَ مَعْصِيَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :6
ترجمه :
اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: حضرت صادق عليه السلام اين آيه را تلاوت فرمود: ((اين بدان بود كه كفر ميورزيدند بآيات پروردگار و ميكشتند پيامبران را بنا حق ، اين بدان شـد كـه نـافـرمانى كردند و بودند تجاوز كنندگان )) (سوره بقره آيه 61) و فرمود: بـخـدا سوگند آنانرا بدستهاى خود نكشتند و بشمشيرهاى خود نزدند بلكه حديثهاى آنان را شـنـيـدنـد پـس آنها را فاش كردند، و آنان را بدان سبب گرفتند و كشته شدند پس هم كشتن شد و هم نافرمانى و هم تجاوز.



توضيح :
مقصود حضرت تفسير آيه شريفه است كه خداوند نسبت كشتن و نافرمانى و تجاوز بآنان داده است و اينكه همان فاش ‍ كردن حديثهاى آنان باعث اين سه گناه براى آنها شد.7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى بـَصـِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ يَقْتُلُونَ الْأَنْبِي اءَ بِغَيْرِ حَقٍّ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَسْيَافِهِمْ وَ لَكِنْ أَذَاعُوا سِرَّهُمْ وَ أَفْشَوْا عَلَيْهِمْ فَقُتِلُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :7
ترجمه :
ابـوبـصـيـر گـويـد: حـضـرت صـادق عـليـه السـلام در (تـفـسـيـر) گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و مـيـكـشـتـنـد پـيـامـبـران را بـنـاحـق )) (سـوره آل عمران آيه 112) فرمود: هر آينه بخدا سوگند كه آنها را با شمشيرهايشان نكشتند،
ولى سر آنها فاش كردند و شهرت دادند پس كشته شدند.


8- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جـَلَّ عـَيَّرَ قـَوْمـاً بـِالْإِذَاعـَةِ فـَقَالَ وَ إِذ ا ج اءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذ اعُوا بِهِ فَإِيَّاكُمْ وَ الْإِذَاعَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :8
ترجمه :
مانند حديث اول است .

[afsanah82]

9- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَذَاعَ عَلَيْنَا شَيْئاً مِنْ أَمْرِنَا فَهُوَ كَمَنْ قَتَلَنَا عَمْداً وَ لَمْ يَقْتُلْنَا خَطَأً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :9
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه چيزى از كارهاى ما را فاش كند او همانند كسى است كه ما را بعمد كشته است و بخطا نكشته .


10- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ نَصْرِ بْنِ صَاعِدٍ مَوْلَى أَبـِى عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مُذِيعُ السِّرِّ شَاكٌّ وَ قَائِلُهُ عِنْدَ غَيْرِ أَهْلِهِ كَافِرٌ وَ مَنْ تَمَسَّكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى فَهُوَ نَاجٍ قُلْتُ مَا هُوَ قَالَ التَّسْلِيمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :10
ترجمه :
نصر بن صاعد از پدرش حديث كند كه گفت : شنيدم از امام صادق عليه السلام مى فرمود: فـاش كـنـنـده سر، شاك (و سست عقيده ) است ، و گوينده آن پيش نا اهلان كافر است ، و هر كـه بـه ريـسـمـان مـحـكـم چنگ زند رستگار است ، من عرضكردم : (آن ريسمان محكم ) چيست ؟ فرمود: تسليم (و سر فرود آوردن در مقابل فرمان امام ) است .


11- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ صـَالِحِ بـْنِ أَبـِي حـَمَّادٍ عـَنْ رَجـُلٍ مـِنَ الْكُوفِيِّينَ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكـَابـُلِيِّ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ الدِّينَ دَوْلَتَيْنِ دَوْلَةَ آدَمَ وَ هِيَ دَوْلَةُ اللَّهِ وَ دَوْلَةَ إِبْلِيسَ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ يُعْبَدَ عَلَانِيَةً كَانَتْ دَوْلَةُ آدَمَ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ يُعْبَدَ فِى السِّرِّ كَانَتْ دَوْلَةُ إِبْلِيسَ وَ الْمُذِيعُ لِمَا أَرَادَ اللَّهُ سَتْرَهُ مَارِقٌ مِنَ الدِّينِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :11
ترجمه :
ابـو خـالد كـابـلى از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: خـداى عـزوجـل ديـن را دو دولت قـرار داده دولت آدم و آن دولت خـدا است و دولت ابليس ، هنگاميكه خـداونـد خـداونـد اراده فـرمـايـد كـه آشكارا پرستش شود دولت آدم بر سر كار باشد، و هـمـيـنـكه اراده فرمايد كه در پنهانى پرستش شود دولت ابليس بر سر كار آيد، و آنكس كه فاش كند چيزى كه خداوند خواسته است پنهان باشد، او از دين بيرون رفته (و خارج شده ) است .


12- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحـَجَّاجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنِ اسْتَفْتَحَ نَهَارَهُ بِإِذَاعَةِ سِرِّنَا سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِ حَرَّ الْحَدِيدِ وَ ضِيقَ الْمَحَابِسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :12
ترجمه :
حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه روز خود را با افشاء راز ما بگشايد، خداوند حرارت آهن و تنگناى زندانها را بر او مسلط گرداند.



*باب كسيكه بخاطر فرمان بردارى بندگان نافرمانى خدا كند*
بَابُ مَنْ أَطَاعَ الْمَخْلُوقَ فِى مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ طَلَبَ رِضَا النَّاسِ بِسَخَطِ اللَّهِ جَعَلَ اللَّهُ حَامِدَهُ مِنَ النَّاسِ ذَامّاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :1
ترجمه :
از حـضـرت صـادق عـليـه السلام حديث شده كه رسولخدا (ص ) فرمود: هر كس خوشنودى مردم را بخشم خدا جويد، خداوند ستايش كننده او را نكوهش كننده اش قرار دهد.



شــرح :
شـايـد مـقصود اينستكه آنكس كه بخاطر او و خوشنوديش اين كار را انجام داده و توقع مدح از او داشـته است ، خداوند چنان كند، كه هم او نكوهشش كند. يا مقصود استكه جلوى رو مدحش كنند و پشت سر مذمتش نمايند.2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عـَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ طَلَبَ مـَرْضـَاةَ النَّاسِ بـِمـَا يـُسـْخـِطُ اللَّهَ كَانَ حَامِدُهُ مِنَ النَّاسِ ذَامّاً وَ مَنْ آثَرَ طَاعَةَ اللَّهِ بِغَضَبِ النَّاسِ كَفَاهُ اللَّهُ عَدَاوَةَ كُلِّ عَدُوٍّ وَ حَسَدَ كُلِّ حَاسِدٍ وَ بَغْيَ كُلِّ بَاغٍ وَ كَانَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ نَاصِراً وَ ظَهِيراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :2
ترجمه :
از حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام حـديـث شـده اسـت كـه رسـولخـدا (ص ) فـرمـود: هر كس خـوشـنـودى مـردم را بـچـيـزى بـجـويد كه خدا را در آنچيز بخشم آورد، ستاينده او از مردم نـكـوهـشـش كـنـد، و هـر كه فرمانبرداى خدا را بخشم مردم مقدم دارد خداوند دشمنى كردن هر دشـمـنـى را از او كـفـايت كند و رشك بردن حسودى و ستم هر ستمكارى را از او باز دارد، و خداى عزوجل ياور و پشتيبان او شود.


3- عـَنْهُ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِى قُرَّةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَتَبَ رَجـُلٌ إِلَى الْحـُسَيْنِ ص عِظْنِى بِحَرْفَيْنِ فَكَتَبَ إِلَيْهِ مَنْ حَاوَلَ أَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ كَانَ أَفْوَتَ لِمَا يَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِمَجِى ءِ مَا يَحْذَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :80 رواية :3
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السلام فرمود: مردى بحسين عليه السلام نوشت : مرا با دو حرف پـنـد بده ؟ آنحضرت در جواب نوشت : هر كه امرى را با نافرمانى خدا بجويد آنچه اميد دارد زودتر از دستش برود، و از آنچه مى گريزد زودتر بسرش ‍ آيد.


4- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مـُسـْلِمٍ قـَالَ قـَالَ أَبـُو جـَعـْفـَرٍ ع لَا دِيـنَ لِمـَنْ دَانَ بِطَاعَةِ مَنْ عَصَى اللَّهَ وَ لَا دِينَ لِمَنْ دَانَ بِفِرْيَةِ بَاطِلٍ عَلَى اللَّهِ وَ لَا دِينَ لِمَنْ دَانَ بِجُحُودِ شَيْءٍ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :80 رواية :4
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: ديـن نـدارد آنـكـس كـه فـرمانبردارى كسى را كه نافرمانى خدا كند دين خود قرار دهد، و دين ندارد كسيكه افتراء باطلى را بر خدا دين خود كند، و دين ندارد كسيكه انكار يكى از آيات خدا را دين خود كند.



شــرح :
يعنى فرمانبردارى معصيت كار و افتراء باطل و انكار آيات خدا را عبادت خود قرار دهد و آن را ديـن خـود دانـد مـانـنـد كـسـانـيـكـه احـكـام خـدا را مـنـكـر شـونـد يـا بـبـاطـل تـوجـيـه كـنـنـد و هـمـان را ديـن خـدا خـوانـنـد فـيـض كـاشـانـى (ره ) بـراى قـسمت اول حـديـث مـثـال زده اسـت بـآنـكـه پـيـروى از خـلفـاء نـاحـق كـردنـد، و بـراى قـسـمـت دوم مثل زده است بآنكه مدعى هستند كه خداوند خلافت را باختيار مردم نهاد و مردم ميتوانند براى خـود خـليـفه انتخاب كنند در صورتيكه اين افتراء باطلى است بر خداوند: و خداوند اجازه انـتـخـاب خـليـفـه را بـمـردم نـداده ، و بـراى قـسـمـت سـوم مـثـال زده بـآنـكـه آيـاتـى كـه دربـاره امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام نازل شده بود منكر شده و آنرا دين خود ميدانستند، سپس گويد: آنچه گفتيم مثالهائى بود بـراى تـوضـيـح حـديـث و گـرنـه حـديـث عـمـومـيـت دارد و شامل شود هر كس را كه چنين باشد.5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ ع عـَنْ جـَابـِرِ بـْنِ عـَبـْدِ اللَّهِ الْأَنـْصـَارِيِّ قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَنْ أَرْضَى سُلْطَاناً بِسَخَطِ اللَّهِ خَرَجَ مِنْ دِينِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :80 رواية :5
ترجمه :
حـضـرت صـادق عليه السلام از جابر بن عبدالله انصارى حديث كند كه رسولخدا (ص ) فرمود: هر كه سلطانى را بوسيله خشم خداوند خوشنود سازد از دين خدا بيرون رود.



*باب عقوبتهاى سريع گناهان*
بَابٌ فِى عُقُوبَاتِ الْمَعَاصِى الْعَاجِلَةِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مـُحـَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ خَمْسٌ إِنْ أَدْرَكْتُمُوهُنَّ فَتَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْهُنَّ لَمْ تَظْهَرِ الْفَاحِشَةُ فِى قَوْمٍ قَطُّ حَتَّى يُعْلِنُوهَا إِلَّا ظـَهَرَ فِيهِمُ الطَّاعُونُ وَ الْأَوْجَاعُ الَّتِى لَمْ تَكُنْ فِى أَسْلَافِهِمُ الَّذِينَ مَضَوْا وَ لَمْ يَنْقُصُوا الْمـِكـْيـَالَ وَ الْمـِيـزَانَ إِلَّا أُخـِذُوا بـِالسِّنِينَ وَ شِدَّةِ الْمَئُونَةِ وَ جَوْرِ السُّلْطَانِ وَ لَمْ يَمْنَعُوا الزَّكَاةَ إِلَّا مُنِعُوا الْقَطْرَ مِنَ السَّمَاءِ وَ لَوْ لَا الْبَهَائِمُ لَمْ يُمْطَرُوا وَ لَمْ يَنْقُضُوا عَهْدَ اللَّهِ وَ عَهْدَ رَسُولِهِ إِلَّا سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ عَدُوَّهُمْ وَ أَخَذُوا بَعْضَ مَا فِى أَيْدِيهِمْ وَ لَمْ يَحْكُمُوا بِغَيْرِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَأْسَهُمْ بَيْنَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :81 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمود: رسولخدا (ص ) فرموده : پنج چيز است كه اگر بـآنها برخورد كرديد از آنها بخدا پناه بريد: هرگز در مردمى زنا پيدا نشود كه آن را آشـكـارا كـنـنـد جـز ايـنـكه در ايشان طاعون و دردهائيكه در گذشتگان آنها سابقه نداشته پـديـدار گـردد، و از پـيـمـانـه و تـرازو كـم نـگذارند جز اينكه بقحطى و سختى مخارج زنـدگـى و سـتـم سـلطـان گرفتار شوند، و از دادن زكوة منع نكنند جز اينكه آمدن باران آسـمـان بر آنها ممنوع گردد و اگر بخاطر چهار پايان نبود هيچ باران بر آنها نبارد، و پـيـمـان خـدا و رسـولش را نـشـكـنـند جز اينكه خداوند دشمنانشان را بر ايشان چيره كند و بـرخـى امـوالشـان را بـگـيـرد، و بـغـيـر آنـچـه خـداى عزوجل نازل كرده حكم نكنند جز اينكه خداوند كشمكش و ستيزه ميان آنها قرار دهد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: بعضى گفته اند كه بر هر گناهى عقوبتى مناسب با آن مترتب شده زيـرا در اولى ضـايـع كـردن نـسـل اسـت و بـا طـاعـون كـه مـوجـب قـطـع نـسـل اسـت مـنـاسـب اسـت ، و در دومـى چـون مـقـصـود در كـم فـروشـى ازديـاد مـال اسـت بـا قحطى و سختى و جور سلطان مناسب است ، و در سومى چون از دادن آنچه كه خـدا بـوسـيـله آب بـآنـهـا داده جـلوگـيـرى كـرده انـد يـا جـلوگـيـرى نـزول باران مناسب است ، و در چهارمى ترك عدل مناسب با تسلط دشمن است ، ترك نمودن شـريـعـت و پـشـت پـا زدن قـوانـين حقه مناسب با وقوع ظلم ميان ايشان و غلبه بعضى بر بعضى است .
2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ وَ عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ وَجَدْنَا فِى كِتَابِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِذَا ظـَهـَرَ الزِّنَا مِنْ بَعْدِى كَثُرَ مَوْتُ الْفَجْأَةِ وَ إِذَا طُفِّفَ الْمِكْيَالُ وَ الْمِيزَانُ أَخَذَهُمُ اللَّهُ بـِالسِّنِينَ وَ النَّقْصِ وَ إِذَا مَنَعُوا الزَّكَاةَ مَنَعَتِ الْأَرْضُ بَرَكَتَهَا مِنَ الزَّرْعِ وَ الثِّمَارِ وَ الْمَعَادِنِ كُلَّهَا وَ إِذَا جَارُوا فِى الْأَحْكَامِ تَعَاوَنُوا عَلَى الظُّلْمِ وَ الْعُدْوَانِ وَ إِذَا نَقَضُوا الْعَهْدَ سـَلَّطَ اللَّهُ عـَلَيـْهـِمْ عـَدُوَّهـُمْ وَ إِذَا قَطَّعُوا الْأَرْحَامَ جُعِلَتِ الْأَمْوَالُ فِى أَيْدِى الْأَشْرَارِ وَ إِذَا لَمْ يـَأْمـُرُوا بـِالْمـَعـْرُوفِ وَ لَمْ يَنْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لَمْ يَتَّبِعُوا الْأَخْيَارَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِى سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ شِرَارَهُمْ فَيَدْعُوا خِيَارُهُمْ فَلَا يُسْتَجَابُ لَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :81 رواية :2
ترجمه :
و نـيـز حـضرت باقر عليه السلام فرمود: كه در كتاب رسولخدا يافتيم (نوشته بود): هـر گـاه پـس از من زنا پديدار شود مرگ ناگهانى فراوان گردد، و هرگاه از پيمانه و تـرازو كـم شـود، خـداونـد آنـان را بـقـحـطـى و كـمـى (خـوار و بـار و سـايـر وسـائل زنـدگـى ) مـاءخـوذ دارد، و هـرگاه از دادن زكاة دريغ كنند، زمين بركات خود را از زراعـت و مـيـوه هـا و مـعـادن هـمه آنها (از آنان ) دريغ كند، و هرگاه در احكام بنا حق حكم كنند همكارى در ستم و عدوان كنند (و بستم همديگر دچار شوند) و چون پيمان شكنى كنند خداوند دشـمـنـشـان را بـر آنـان مـسـلط كـنـد، و چـون قـطـع رحـم كـنـنـد خـداونـد امـوال (و ثـروتـها) را در دست اشرار قرار دهد، و چون امر بمعروف و نهى از منكر نكنند و پـيـروى از نـيـكـان اهـل بين من ننمايند خداوند اشرار آنان را بر ايشان مسلط گرداند، پس نيكان آنها دعا كنند و مستجاب نشود.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه قـطـع رحـم سـبـب افـتـادن امـوال در دسـت اشـرار اسـت بتجره رسده و براى آن اسبابى نهانى و ظاهرى است ، و عمده اسباب نهانى آن قطع لطف خداوند از ايشان است و از جمله اسباب ظاهرى آن اينستكه آنها در جـلوگـيـرى از سـتـم هـمـكـارى نـكـنـنـد پـس اشـرار بـر آنـهـا چـيـره گـردنـد و اموال آنها را بگيرند.
*باب همنشينى با گنهكاران*
بَابُ مُجَالَسَةِ أَهْلِ الْمَعَاصِى
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي زِيَادٍ النَّهْدِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَجْلِسَ مَجْلِساً يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ وَ لَا يَقْدِرُ عَلَى تَغْيِيرِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :82 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليه السلام فرمود: براى مؤ من سزاوار نيست كه در مجلسى بنشيند كه خداوند در آن مجلس نافرمانى شود و آن مؤ من قدرت بر بهمزدن آن مجلس نداشته باشد.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحـَسـَنِ ع يَقُولُ مَا لِى رَأَيْتُكَ عِنْدَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَعْقُوبَ فَقَالَ إِنَّهُ خَالِى فَقَالَ إِنَّهُ يَقُولُ فِى اللَّهِ قَوْلًا عَظِيماً يَصِفُ اللَّهَ وَ لَا يُوصَفُ فَإِمَّا جَلَسْتَ مَعَهُ وَ تَرَكْتَنَا وَ إِمَّا جـَلَسـْتَ مـَعـَنـَا وَ تَرَكْتَهُ فَقُلْتُ هُوَ يَقُولُ مَا شَاءَ أَيُّ شَيْءٍ عَلَيَّ مِنْهُ إِذَا لَمْ أَقُلْ مَا يَقُولُ فـَقـَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع أَ مَا تَخَافُ أَنْ تَنْزِلَ بِهِ نَقِمَةٌ فَتُصِيبَكُمْ جَمِيعاً أَ مَا عَلِمْتَ بِالَّذِى كـَانَ مـِنْ أَصـْحـَابِ مـُوسـَى ع وَ كـَانَ أَبـُوهُ مـِنْ أَصْحَابِ فِرْعَوْنَ فَلَمَّا لَحِقَتْ خَيْلُ فِرْعَوْنَ مـُوسَى تَخَلَّفَ عَنْهُ لِيَعِظَ أَبَاهُ فَيُلْحِقَهُ بِمُوسَى فَمَضَى أَبُوهُ وَ هُوَ يُرَاغِمُهُ حَتَّى بَلَغَا طـَرَفـاً مـِنَ الْبَحْرِ فَغَرِقَا جَمِيعاً فَأَتَى مُوسَى ع الْخَبَرُ فَقَالَ هُوَ فِى رَحْمَةِ اللَّهِ وَ لَكِنَّ النَّقِمَةَ إِذَا نَزَلَتْ لَمْ يَكُنْ لَهَا عَمَّنْ قَارَبَ الْمُذْنِبَ دِفَاعٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :82 رواية :2
ترجمه :
جـعفرى گويد: شنيدم حضرت ابوالحسن عليه السلام بمن فرمود: چرا مينگرم كه تو نزد عـبـدالرحـمـن بـن يـعـقوب هستى ، (جعفرى ) عرض كرد: او دائى من است ؟ حضرت فرمود: او درباره خدا سخن ناهموارى گويد؟ خدا را (بصورت اجسام و اوصاف آن ) وصف كند؟ پس يا بـا او هـمـنشين شو و ما را واگذار يا با ما بنشين و او را ترك كن عرضكردم : او هر چه مى خواهد بگويد بمن چه زيانى دارد وقتيكه من نگويم آنچه را كه او گويد؟ ابوالحسن عليه السـلام فـرمـود: آيـا نـمـى تـرسـى از ايـنـكـه بـه او عـذابـى نـازل گـردد و هـر دوى شـما را فرا گيرد؟ آيا ندانى (داستان ) آنكس را كه خود از ياران مـوسـى عـليـه السـلام بـود و پـدرش از ياران فرعون ، پس هنگاميكه لشكر فرعون (در كـنار دريا) بموسى (و يارانش ) رسيد، (آن پسر) از موسى جدا شد كه پدرش را پند دهد و بـمـوسـى (و يـارانش ) ملحق سازد، و پدرش براه خود (در لشكر فرعون ) ميرفت و اين جوان با او (درباره مذهبش ) ستيزه ميكرد، تا اينكه هر دو بكنارى از دريا رسيدند و (همينكه لشـكـر فرعون غرق شدند) آندو نيز باهم غرق شدند، خبر بموسى عليه السلام رسيد، فرمود: او در رحمت خدا است ولى چون عذاب نازل گردد از آنكه نزديك گنهكار است دفاعى نشود.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: جعفرى (راوى حديث ) همان ابوهاشم داود بن قاسم جعفرى است و او از بزرگان اصحاب ما است ، و گويند: كه او حضرت رضا عليه السلام را تا آخرين امامان درك كـرده ، و حـضـرت ابـوالحـسـن عـليـه السـلام (درحـديـث ) محتمل است حضرت رضا يا حضرت هادى عليه السلام باشند،
و مـمـكن است مقصود از جعفرى در اينجا سليمان بن جعفر باشد چنانچه در كتاب مجالس مفيد (ره ) بدان تصريح شده است .3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عـُمـَرَ بـْنِ يـَزِيـدَ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِيرُوا عِنْدَ النَّاسِ كَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :83 رواية :3
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: با اهل بدعت رفاقت و هم نشينى نكنيد تا نزد مردم چون يكى از آنها محسوب شويد، رسولخدا (ص ) فرمود: انسان بر كيش دوست و رفيق خود است .


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سـِرْحـَانَ عـَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا رَأَيْتُمْ أَهْلَ الرَّيْبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بـَعْدِى فَأَظْهِرُوا الْبَرَاءَةَ مِنْهُمْ وَ أَكْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ الْقَوْلَ فِيهِمْ وَ الْوَقِيعَةَ وَ بَاهِتُوهُمْ كـَيـْلَا يـَطـْمـَعـُوا فـِى الْفـَسـَادِ فـِى الْإِسْلَامِ وَ يَحْذَرَهُمُ النَّاسُ وَ لَا يَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ يَكْتُبِ اللَّهُ لَكُمْ بِذَلِكَ الْحَسَنَاتِ وَ يَرْفَعْ لَكُمْ بِهِ الدَّرَجَاتِ فِى الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :83 رواية :4
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام حـديث شده است كه فرمود: رسولخدا (ص ) فرموده است : هـرگـاه پـس از مـن اهـل ريـب و بـدعـت را ديديد بيزارى خود را از آنها آشكار كنيد، و بسيار بـآنـهـا دشـنـام دهـيـد، و دربـاره آنـه بـد گـوئيـد، و آنـهـا را بـا بـرهـان و دليـل خـفـه كـنـيـد كه (نتوانند در دل مردم القاء شبهه كنند و) نتوانند بفساد در اسلام طمع كـنـنـد، و در نـتـيـجـه مـردم از آنـهـا دورى كـنند و بدعتهاى آنها را ياد نگيرند، و خداوند در بـرابـر ايـن كـار بـراى شما حسنات بنويسد و درجات بنويسد و درجات شما را در آخرت بالا برد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: گويا مقصود از اهل ريب آنهائى هستند كه در دين شك كنند. و مردم را با القاء شبهات بشبه اندازند، و گفته شده : كه مقصود كسانى هستند كه پايه دين آنها بـر گـمـان و اوهـام فـاسـده بـنـا نـهـاده شـده مـانـنـد عـلمـاى اهل خلاف ؛ سپس كلام مصباح اللغة را در معناى بدعت ذكر كرده ، و پس از آن فرمايد: بدعت در عـرف شـرع بـآن چـيـزى گـويـند كه پس از رسولخدا (ص ) پديدار گشته و درباره خـصـوص آن نصى نرسده و داخل در تحت دستورات عمومى هم نباشد يا بطور خصوص يا عـمـوم از آن نـهـى شـده ، پـس آنـچـه در عـمـومـات (واجـبـه يـا مـسـتـحـبـه ) داخـل اسـت بـدعـت شـامـل آن نـگـردد مـانـنـد سـاخـتـن مـدارس و امـثـالش كـه داخـل در عـمـومـات (مـسـتـحـبـه ) سـكـنا دادن بمؤ من و كمك كردن بآنه است ، و مانند تاءليف كـتـابهاى علمى كه داخل در كمك بعلوم شرعيه است ، و مانند (پوشيدن يا دوختن ) جامه ها و يـا خـوردن غـذاهـائى كـه در زمـان رسـول خـدا (ص ) نـبـوده كـه داخـل در عـمـومـات حـليـت (زيـنـت و اءكـل ) اسـت و نـهـيـى دربـاره آن نـرسـيـده ، و آنـچـه داخـل در ايـن گـونـه عـمـومـات است تا بدان خصوصيتى ندهند بدعت نيست ، و گرنه اگر بصورت خاصى انجام دهند كه دليل و نصى نداشته باشد بدعت گردد، مانند اينكه نماز بـهـتـريـن مـوضـوعـسـت و در هر وقت و زمان انجام آن مستحب است اما اگر همين نماز را در وقت مـخـصـوص و مـكـان مـخـصـوص و ركـعـات مـخـصـوصـى بـدون دليـل و نـصـى بـجـا آورد بدعت گردد (مانند دستوريكه عمر براى جماعت خواندن نمازهاى نافله شبهاى ماه رمضان داد، و خود او هم گفت : خوب بدعتى است ) و هم چنين ساير كارها، و اينكه اهل سنت بدعت را مانند احكام پنجگانه (واجب ، مستحب ، حرام ، مكروه ، مباح ،) پنج قسمت كـرده انـد بـراى تصحيح همان گفتار عمر است (چنانچه رسولخدا (ص ) فرموده است : كه هـر بـدعـتـى گمراهى است ، و هر گمراهى راهش بدوزخ است ، و آنچه عمر كر از بدعتهاى مـحرمه است زيرا پيغمبر (ص ) از جماعت در نافله نهى فرموده بود، پس اين تقسيم ، آنان را نـفـع نـبـخـشـد، سـپـس مـرحـوم مـجـلسـى (ره ) كـلام شـهـيـد (ره ) را در ايـن بـاره نقل فرموده كه آنهم نظير كلامى است كه گذشت .5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ عَنْ مُيَسِّرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَنْبَغِى لِلْمُسْلِمِ أَنْ يُوَاخِيَ الْفَاجِرَ وَ لَا الْأَحْمَقَ وَ لَا الْكَذَّابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :84 رواية :5
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمايد: براى مسلمان سزاوار نيست كه با فاجر (هرزه ، تباهكار، نافرمان ) و نه با احمق و نه با دروغگو رفاقت كند.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه دروغـگـو را در ايـن حـديـث جـدا ذكـر فـرمـوده بـا ايـنـكـه داخل در فاجر بود براى اينست كه زيان او بيش از ساير فجار است .

[afsanah82]

6- عـَنـْهُ عـَنْ عـَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ الْكِنْدِيِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمِنِينَ ص إِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قَالَ يَنْبَغِى لِلْمُسْلِمِ أَنْ يَجْتَنِبَ مُوَاخَاةَ ثَلَاثَةٍ الْمَاجِنِ وَ الْأَحْمَقِ وَ الْكَذَّابِ فَأَمَّا الْمَاجِنُ فَيُزَيِّنُ لَكَ فِعْلَهُ وَ يُحِبُّ أَنْ تَكُونَ مِثْلَهُ وَ لَا يُعِينُكَ عَلَى أَمْرِ دِينِكَ وَ مَعَادِكَ وَ مُقَارَنَتُهُ جَفَاءٌ وَ قَسْوَةٌ وَ مَدْخَلُهُ وَ مَخْرَجُهُ عَلَيْكَ عَارٌ وَ أَمَّا الْأَحـْمـَقُ فـَإِنَّهُ لَا يـُشـِيـرُ عَلَيْكَ بِخَيْرٍ وَ لَا يُرْجَى لِصَرْفِ السُّوءِ عَنْكَ وَ لَوْ أَجْهَدَ نَفْسَهُ وَ رُبَّمَا أَرَادَ مَنْفَعَتَكَ فَضَرَّكَ فَمَوْتُهُ خَيْرٌ مِنْ حَيَاتِهِ وَ سُكُوتُهُ خَيْرٌ مِنْ نُطْقِهِ وَ بـُعْدُهُ خَيْرٌ مِنْ قُرْبِهِ وَ أَمَّا الْكَذَّابُ فَإِنَّهُ لَا يَهْنِئُكَ مَعَهُ عَيْشٌ يَنْقُلُ حَدِيثَكَ وَ يَنْقُلُ إِلَيْكَ الْحـَدِيـثَ كُلَّمَا أَفْنَى أُحْدُوثَةً مَطَّهَا بِأُخْرَى حَتَّى إِنَّهُ يُحَدِّثُ بِالصِّدْقِ فَمَا يُصَدَّقُ وَ يُغْرِى بـَيـْنَ النَّاسِ بـِالْعـَدَاوَةِ فـَيـُنـْبـِتُ السَّخـَائِمَ فـِى الصُّدُورِ فـَاتَّقـُوا اللَّهَ وَ انـْظـُرُوا لِأَنْفُسِكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :85 رواية :6
ترجمه :
حـضـرت صـادق عليه السلام فرمود: هرگاه اميرالمؤ منان عليه السلام بمنبر بلا ميرفت مـيـفـرمـود: بـراى مـسـلمـان سزاوار است كه از رفاقت با سه كس اجتناب كند: بى باك (در گفتار و كردار و هرزه )، و احمق ، و دروغگو، اما شخص بى باك و هرزه ، كار خو را براى تـو زيـنت دهد، و دوست دارد كه تو هم مانند او باشى ، و در كار دين و آخرتت تو را يارى نـكـنـد، و رفـاقـت با او جفا و سخت دلى آرد، و رفت و آمدش براى تو ننگ و عار است ، و اما احـمـق پـس او بخير و خوبى تو دستور ندهد، و در دفع شر از تو اميدى باو نيست ! اگر چـه خـود را بـتـعـصـب و رنـج انـدازد، و چـه بـسـا بـخـواهد كه بتو سودى برساند (ولى بواسطه حماقتش ) بتو زيان رساند پس مرگ او بهتر از زندگيش باشد، و خموشيش به از سـخـن گـفـتـن اسـت ، و دورى اش بـه از نـزديـكـى است ، و اما دروغگو هيچ گاه زندگى بهمراهى او برتر گواراتر نيست گفته تو را نزد ديگران برد، و حديث ديگران را نزد تو آرد، و هر گاه داستانى را بآخر رساند داستان ديگرى بدنبالش افزايد تا آنجا كه بسا رسالت گويد ولى باور نكنند، و ميان مردم دشمنى اندازد، و در سينه مردمان كينه ها بـرويـانـد، پـس از خدا بترسيد و خود با بپائيد (كه با چه كسى رفاقت مى كنيد و طرح دوستى مى افكنيد).


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ بَعْضِ أَصـْحـَابـِهِ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مُسْلِمٍ أَوْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ ع قَالَ قَالَ لِى عـَلِيُّ بـْنُ الْحـُسـَيـْنِ ص يـَا بـُنـَيَّ انـْظـُرْ خـَمـْسـَةً فـَلَا تـُصَاحِبْهُمْ وَ لَا تُحَادِثْهُمْ وَ لَا تـُرَافـِقـْهـُمْ فـِى طَرِيقٍ فَقُلْتُ يَا أَبَهْ مَنْ هُمْ قَالَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْكَذَّابِ فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَةِ السَّرَابِ يـُقـَرِّبُ لَكَ الْبـَعـِيـدَ وَ يـُبـَاعـِدُ لَكَ الْقَرِيبَ وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفَاسِقِ فَإِنَّهُ بـَائِعـُكَ بِأُكْلَةٍ أَوْ أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْبَخِيلِ فَإِنَّهُ يَخْذُلُكَ فِى مَالِهِ أَحْوَجَ مَا تـَكـُونُ إِلَيـْهِ وَ إِيَّاكَ وَ مـُصـَاحـَبـَةَ الْأَحـْمـَقِ فـَإِنَّهُ يـُرِيـدُ أَنْ يَنْفَعَكَ فَيَضُرُّكَ وَ إِيَّاكَ وَ مـُصـَاحـَبـَةَ الْقـَاطـِعِ لِرَحـِمـِهِ فَإِنِّى وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فِى كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِى ثَلَاثَةِ مَوَاضِعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِى الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْح امـَكـُمْ أُول ئِكَ الَّذِيـنَ لَعَنَهُمُ اللّ هُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى أَبْص ارَهُمْ وَ قَالَ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّ هِ مِنْ بَعْدِ مِيث اقِهِ وَ يَقْطَعُونَ م ا أَمَرَ اللّ هُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِى الْأَرْضِ أُول ئِكَ لَهـُمُ اللَّعـْنـَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدّ ارِ وَ قَالَ فِى الْبَقَرَةِ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّ هِ مِنْ بـَعـْدِ مـِيـث اقـِهِ وَ يـَقـْطـَعـُونَ م ا أَمـَرَ اللّ هُ بـِهِ أَنْ يـُوصـَلَ وَ يـُفـْسـِدُونَ فـِى الْأَرْضـِ أُول ئِكَ هُمُ الْخ اسِرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :85 رواية :7
ترجمه :
از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام از پـدرش حـديـث شده كه فرمود: پدرم على بن الحسين (عليهم السلام ) بمن فرمود: پنجكسى را در نظر داشته باش و با آنها همراه وهم صحبت و رفـيـق راه مـشو، من گفتم پدر جان آنها چه كسانند؟ فرمود: بپرهيز از همراهى و رفاقت با دروغگو زيرا او بمنزله سرابى است كه دور را بتو نزديك و نزديك را بتو دور سازد، (و بـواسـطـه حماقتش ) بتو زيان رساند، و بپرهيز از رفاقت با قاطع رحم زيرا او ميخواهد بـتـو سـود رساند (و بواسطه حماقتش ) بتو زيان رساند، و بپرهيز از رفاقت با قاطع رحـم زيـرا مـن يـافـتـم او را كـه در سـه جـاى قـرآن بـاو لعـن شـده اسـت : خـداى عـزوجـل فـرمـوده اسـت : ((پـس آيـا اميد داريد كه هرگاه بسرپرستى گمارده شديد آنكه تـبهكارى كنيد در زمين و قطع رحم كنيد، آنانند كه خداوند لعنتشان كرده پس كرشان ساخت و چـشـم هـاى آنـهـا را كـور كـرد)) (سـوره مـحمد آيه 23) و نيزفرموده است : ((آنانكه مى شـكـنـنـد پيمان خدا را پس از بستنش و ميبرند آنچه خداوند دستور داده كه پيوند باشد، و تـبـهكارى كنند در زمين آنان را است لعنت و براى ايشان است بدى آن سراى )) (سوره رعد آيـه 24) و در سـوره بـقـره (آيه 27) فرموده است : ((آنانكه پيمان خدا را پس از بستنش بشكنند و ببرند آنچه را خداوند دستور پيوندش ‍ داده و فساد كنند در زمين همانا آنند زيان كاران )).


8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ شُعَيْبٍ الْعَقَرْقُوفِيِّ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عـَنْ قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِى الْكِت ابِ أَنْ إِذ ا سـَمِعْتُمْ آي اتِ اللّ هِ يُكْفَرُ بِه ا وَ يُسْتَهْزَأُ بِه ا إِلَى آخِرِ الْآيَةِ فَقَالَ إِنَّمَا عَنَى بِهَذَا إِذَا سـَمـِعـْتـُمُ الرَّجـُلَ الَّذِى يـَجـْحـَدُ الْحـَقَّ وَ يـُكـَذِّبُ بِهِ وَ يَقَعُ فِى الْأَئِمَّةِ فَقُمْ مِنْ عِنْدِهِ وَ لَا تُقَاعِدْهُ كَائِناً مَنْ كَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :86 رواية :8
ترجمه :
شـعـيـب عـقـر قـوفـى گـويـد: پـرسـيـدم از حـضـرت صـادق عليه السلام از گفتار خداى عـزوجـل (كـه فـرمـايـد): ((و بـتـحـقـيـق فرو آورده است بر شما در كتاب كه اگر شنيديد بآيات خدا كفر ورزى مى شود يا استهزاء مى شود بدانها....)) تا آخر آيه (كه فرمايد: با ايشان ننشينيد، سوره نساء آيه 140).
حضرت فرمود: مقصود از اين گفتار اين است كه هرگاه شنيديد كه مردى حق را كنار ميكند و دروغ مـى پـندارد، و درباره امامان عليهم السلام بد مى گويد از نزد او برخيز و هم نشين با و مشو، هر كه خواهد باشد.


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ عَبْدِ الْأَعـْلَى بـْنِ أَعـْيـَنَ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَجْلِسُ مَجْلِساً يُنْتَقَصُ فِيهِ إِمَامٌ أَوْ يُعَابُ فِيهِ مُؤْمِنٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :87 رواية :9
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فرمود: هر كه ايمان بخدا و روز قيامت دارد در مجلسى كه امامى را مذمت كنند يا مؤ منى را عيب كنند ننشيند.



10- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص ‍ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَقُومُ مَكَانَ رِيبَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :87 رواية :10
ترجمه :
و نيز فرمود: كه اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده : هر كه ايمان بخدا و روز جزا دارد در مكان تهمت و شك نايستد.



شــرح :
مجلسى عليه الرحمة گويد: گويا مقصود نهى از حضور درجائى است كه موجب تهمت بفسق يـا كـفر يا ذمائم اخلاقى گردد، زيرا انسان نزد مردم متهم باين صفات گردد و گاهى در دل انـسـان نـيـز اثـر كـنـد و بـاطن شخص ملوث گردد، و ممكن است كه مقصود جلوگيرى از مـجـالسـت بـا كـسـانـى بـاشـد كـه ايـجـاد شـكـوك و شـبـهـه در ديـن كـنـنـد و بـخـيـال خـود آن را كـيـاسـت پـنـدارنـد و مـردم را بـديـن وسـيـله از طـريـق اهل يقين گمراه كنند.11- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ عَبْدِ الْأَعـْلَى قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ مـَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَقْعُدَنَّ فِى مَجْلِسٍ يُعَابُ فِيهِ إِمَامٌ أَوْ يُنْتَقَصُ فِيهِ مُؤْمِنٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :87 رواية :11
ترجمه :
عـبـد الاعـلى گـويد: شنيدم از حضرت صادق عليه السلام كه مى فرمود: هر كسى بخدا و روز جـزا ايـمـان دارد نـبـايد در مجلسى بنشيند كه امامى را در آن عيب كنند يا مؤ منى را مذمت نمايد.


12- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مـُوسـَى قـَالَ حَدَّثَنِي أَخِى وَ عَمِّى عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَلَاثَةُ مَجَالِسَ يَمْقُتُهَا اللَّهُ وَ يُرْسِلُ نَقِمَتَهُ عَلَى أَهْلِهَا فَلَا تُقَاعِدُوهُمْ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ مَجْلِساً فِيهِ مَنْ يَصِفُ لِسَانُهُ كَذِباً فِى فُتْيَاهُ وَ مَجْلِساً ذِكْرُ أَعْدَائِنَا فِيهِ جَدِيدٌ وَ ذِكْرُنَا فِيهِ رَثٌّ وَ مَجْلِساً فِيهِ مَنْ يـَصـُدُّ عـَنَّا وَ أَنْتَ تَعْلَمُ قَالَ ثُمَّ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ثَلَاثَ آيَاتٍ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ كَأَنَّمَا كُنَّ فِى فِيهِ أَوْ قَالَ فِى كَفِّهِ وَ ل ا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللّ هِ فَيَسُبُّوا اللّ هَ عـَدْواً بـِغـَيـْرِ عـِلْمٍ وَ إِذ ا رَأَيـْتَ الَّذِيـنَ يـَخـُوضـُونَ فـِى آي اتـِن ا فـَأَعـْرِضْ عـَنْهُمْ حَتّ ى يـَخـُوضـُوا فـِى حـَدِيـثٍ غـَيـْرِهِ وَ ل ا تـَقـُولُوا لِم ا تـَصـِفُ أَلْسـِنـَتـُكـُمُ الْكـَذِبَ ه ذ ا حَل الٌ وَ ه ذ ا حَر امٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللّ هِ الْكَذِبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :87 رواية :12
ترجمه :
و نـيـز آنحضرت عليه السلام فرمود: سه مجلس استكه خداوند آنها را دشمن دارد، و عذاب خـود را بر اهل آن بفرستد، پس با آنان ننشينيد و مجالست نكنيد، يكى آن مجلسى كه در آن كسى باشد كه در فتواى خود دروغ گويد، و ديگر مجلسى كه ذكر دشمنان ما در آن تازه و نـو، ولى ذكـر مـا در آن كـهـنـه بـاشد، و ديگر مجلسى كه در آن كسى استكه از پيروى مـا(مـردم را) با ميدارد و تو ميدانى (كه او چنين كسى است ، عبدالاعلى گويد): سپس حضرت صـادق عـليـه السلام سه آيه از كتاب خدا خوان كه گويا در دهانش بود يا گفت : گويا در مـشـقش بودـ (اول اين آيه بود سوره انعام آيه 108:) ((دشنام ندهيد آنان را كه جز خدا ميخوانند تا (آنها نيز) دشنام دهند خدا را ستمگرانه بنادانى )) (دوم آيه 86 از همان سوره ) ((و هـرگـاه بـنـى آنـان را كه فرو روند در آيتهاى ما پس رو گردان از ايشان تا فرو رونـد در داسـتـانـى ديـگـر)) (سـوم آيـه 116 از سـوره نـحـل ) ((و نـگـوئيـد بـدانـچـه مـيـسـتـايـد زبـانـهـاى شـمـا بـدروغ ايـن حلال است و اين حرام است تا بدروغ بر خدا افتراء بنديد)).


13- وَ بـِهـَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ سَعِيدٍ الْجُمَحِيُّ قَالَ حَدَّثَنِى هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا ابْتُلِيتَ بِأَهْلِ النَّصْبِ وَ مـُجـَالَسـَتِهِمْ فَكُنْ كَأَنَّكَ عَلَى الرَّضْفِ حَتَّى تَقُومَ فَإِنَّ اللَّهَ يَمْقُتُهُمْ وَ يَلْعَنُهُمْ فَإِذَا رَأَيْتَهُمْ يَخُوضُونَ فِى ذِكْرِ إِمَامٍ مِنَ الْأَئِمَّةِ فَقُمْ فَإِنَّ سَخَطَ اللَّهِ يَنْزِلُ هُنَاكَ عَلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :88 رواية :13
ترجمه :
و نيز آنحضرت (عليه السلام ) فرمود: هرگاه بناصبى ها و همنشينى آنها گرفتار شديد پـس مـانـند كسى باش كه روى سنگ سرخ شده نشسته باشى تا برخيزى ، زيرا خداوند آنـهـا را دشـمـن دارد و لعنت كند پس هرگاه ديدى كه درباره امام از امامان بد گويند وقتى زيرا غضب خداوند در چنين وقتى بر ايشان نازل گردد.


14- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحـَجَّاجِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ قَعَدَ عِنْدَ سَبَّابٍ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ تَعَالَى
اصول كافى جلد 4 صفحه :88 رواية :14
ترجمه :
و نيز آنحضرت (عليه السلام ) فرمود: هر كه نزد دشنام گويى به اولياى خدا بنشيند خداى تعالى را نافرمانى كرده است .



15- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عـُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَعَدَ فِى مَجْلِسٍ يُسَبُّ فِيهِ إِمَامٌ مِنَ الْأَئِمَّةِ يـَقـْدِرُ عـَلَى الِانـْتـِصَابِ فَلَمْ يَفْعَلْ أَلْبَسَهُ اللَّهُ الذُّلَّ فِى الدُّنْيَا وَ عَذَّبَهُ فِى الْآخِرَةِ وَ سَلَبَهُ صَالِحَ مَا مَنَّ بِهِ عَلَيْهِ مِنْ مَعْرِفَتِنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :88 رواية :15
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر (عـليـه السـلام ) فرمود: هر كه بنشيند در مجلسى كه در آن به امامى از امـامان دشنام گويند و مى تواند برخيزد و نكند خداوند ذلت را در دنيا بر او بپوشاند و در آخـرت او را عـذاب كند، و آن چيز نيكى كه بدادن آن بر او منت نهاده (يعنى ) معرفت ما را از او بگيرد.


16- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عـَنِ الْحـَسـَنِ بـْنِ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عـَنِ الْيـَمـَانِ بـْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ قَالَ رَأَيْتُ يَحْيَى ابْنَ أُمِّ الطَّوِيلِ وَقَفَ بِالْكُنَاسَةِ ثُمَّ نَادَى بـِأَعـْلَى صَوْتِهِ مَعْشَرَ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ إِنَّا بُرَآءُ مِمَّا تَسْمَعُونَ مَنْ سَبَّ عَلِيّاً ع فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ نـَحْنُ بُرَآءُ مِنْ آلِ مَرْوَانَ وَ مَا يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ثُمَّ يَخْفِضُ صَوْتَهُ فَيَقُولُ مَنْ سـَبَّ أَوْلِيـَاءَ اللَّهِ فـَلَا تُقَاعِدُوهُ وَ مَنْ شَكَّ فِيمَا نَحْنُ عَلَيْهِ فَلَا تُفَاتِحُوهُ وَ مَنِ احْتَاجَ إِلَى مـَسـْأَلَتـِكـُمْ مـِنْ إِخـْوَانِكُمْ فَقَدْ خُنْتُمُوهُ ثُمَّ يَقْرَأُ إِنّ ا أَعْتَدْن ا لِلظّ الِمِينَ ن اراً أَح اطَ بـِهِمْ سُر ادِقُه ا وَ إِنْ يَسْتَغِيثُوا يُغ اثُوا بِم اءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِى الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّر ابُ وَ س اءَتْ مُرْتَفَقاً
اصول كافى جلد 4 صفحه :89 رواية :16
ترجمه :
يمان بن عبيد الله گويد: يحيى پسرام طويل را ديدم كه در كناسه (ميدان بزرگ كوفه ) ايستاده و با بلندترين آوازش فرياد مى زد و مى گفت : اى گروه دوستان خدا ما بيزاريم از آنـچـه شـمـا مـى شـنويد، هر كه على (عليه السلام ) را سب كند لعنت خدا بر او باد، ما بـيـزاريـم از آل مـروان و آنـچه بجز از خدا مى پرستند، پس صدايش را كوتاه مى كرد و (آهسته تر) مى گفت : هر كس اولياء خدا را سب كرد با او نشينيد، و هر كه شك دارد در آنچه مـا بـدان هـسـتـيـم با او محاكمه نكنيد، و هر كه از برادرانتان نيازمند بخواهش و گدائى از شـمـا شـد بـه او خـيانت كرده ايد (يعنى پيش از اين كه خواهش كند به او عطا كند كه نياز بـه سـؤ ال پيدا نكند) سپس مى خواند (اين آيه شريفه را) ((همانا ما آماده كرده ايم براى سـتـمكاران آتشى كه فرا گرفته است بديشان سرا پرده آن و اگر فرياد كنند فرياد رسـى شـود بـه آبى چون آهن گداخته ، بريان كند چهره ها را، كه زشت نوشابه ايست و چه زشت آسايشگاهى )) (سوره كهف آيه 29).



شــرح :
يـحـيـى بـن ام الطـويـل مـطـعمى از اصحاب حضرت زين العابدين (عليه السلام ) است ، و فـضـل بـن شـاذان گـفـته است : در اول كار على بن الحسين (عليه السلام ) بجز پنج نفر نـبـودند كه از جمله آنها يحيى بن ام الطويل بود، و از حضرت صادق عليه السلام روايت كـرده كه فرمود: پس از شهادت حسين عليه السلام مردم برگشتند جز سه نفر: ابو خالد كـابـلى ، و يحيى بن ام الطويل ، و جبير بن مطعم ، سپس مردم (كم كم ) آمدند و پيوستند و فـراوان شـدنـد. و از حـضرت باقر عليه السلام رواست شده كه حجاج يحيى را خواست و گفت به ابى تراب لعنت كن و دستور داد كه دست و پايش را قطع كنند و او را كشت .
*باب اصناف مردم*
بَابُ أَصْنَافِ النَّاسِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ سُلَيْمٍ مَوْلَى طِرْبَالٍ قَالَ حـَدَّثـَنـِي هـِشـَامٌ عـَنْ حـَمـْزَةَ بـْنِ الطَّيَّارِ قـَالَ قَالَ لِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع النَّاسُ عَلَى سِتَّةِ أَصـْنَافٍ قَالَ قُلْتُ أَ تَأْذَنُ لِى أَنْ أَكْتُبَهَا قَالَ نَعَمْ قُلْتُ مَا أَكْتُبُ قَالَ اكْتُبْ أَهْلَ الْوَعِيدِ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ أَهْلِ النَّارِ وَ اكْتُبْ وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا ص الِحاً وَ آخَرَ سـَيِّئاً قـَالَ قـُلْتُ مَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ وَحْشِيٌّ مِنْهُمْ قَالَ وَ اكْتُبْ وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللّ هِ إِمّ ا يـُعـَذِّبـُهُمْ وَ إِمّ ا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ قَالَ وَ اكْتُبْ إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّج الِ وَ النِّس اءِ وَ الْوِلْد انِ ل ا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَ ل ا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً إِلَى الْكُفْرِ وَ لَا يـَهـْتـَدُونَ سـَبـِيـلًا إِلَى الْإِيمَانِ فَأُول ئِكَ عَسَى اللّ هُ أَنْ يَعْفُوَ عَنْهُمْ قَالَ وَ اكْتُبْ أَصـْحـَابَ الْأَعـْرَافِ قـَالَ قـُلْتُ وَ مـَا أَصـْحـَابُ الْأَعـْرَافِ قـَالَ قـَوْمٌ اسـْتـَوَتْ حـَسـَنـَاتُهُمْ وَ سَيِّئَاتُهُمْ فَإِنْ أَدْخَلَهُمُ النَّارَ فَبِذُنُوبِهِمْ وَ إِنْ أَدْخَلَهُمُ الْجَنَّةَ فَبِرَحْمَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :90 رواية :1
ترجمه :
حمزة بن طيار گويد: حضرت صادق عليه السلام بمن فرمود: مردم بر شش گونه هستند، گـويـد: عـرض كـردم : اجـاز بـفـرمـائيـد آنـرا بـنـويسم ؟ فرمود: آرى ، عرض كردم : چه بنويسم ؟ فرمود: بنويس اهل وعيد از اهل بهشت و دوزخ .
و بنويس : ((و ديگران كه اعتراف كردند بگناهان خويش و بيامختند كردار خوب را باكر داريـد، (سوره توبه آيه 102) گويد: عرض كردم : اينها كيانند؟ فرمود: وحشى (كشنده حضرت حمزه بن عبدالمطلب سيد الشهداء عموى پيغمبر اكرم (ص ) از اينهاست ، فرمود:
و بنويس ((و ديگران كه با اميد خدايند يا عذابشان كند يا توبه شان بپذيرد)) (سوره تـوبـه آيـه 106). و بنويس ((مگر ناتوانان از مردان و زنان و كودكان كه نه چاره اى تـوانـنـد و نـه راه بـجـائى برند)) كه نه چاره اى بسوى كفر دارند و نه راهى بايمان دارنـد ((ايـنـهـا را امـيـد اسـت خـداونـد در گـذرد از ايـشان )) (سوره نساء آيه 98 و 99). فرمود:
و بـنـويـس اصـحاب اعراف ، گويد: عرض كردم : اصحاب اعراف كيانند؟ فرمود: مردميكه كـارهـاى نـيـك و كـارهـاى بـد آنـهـا بـرابـر بـاشـد، پـس اگـر آنها را بدوزخ برد بسبب گناهانشان است ، و اگر ببهشت برد رحمت اوست .



شــرح :
شـش گـروه كـه امـام عـليـه السـلام فـرمـود: بـاعـتـبـار ايـنـسـتـكـه دسـتـه اول بـر دو دسـتـه شـونـد يـك دسـتـهـه اهـل وعـد بـبـهـشـت ، و يـك دسـتـه اهل وعيد بدوزخ كه بنا بر اين شش گروه ميشوند چنانچه از حديث بعد معلوم شود، مجلسى عـليـه الرحـمـة گـويـد: ايـنـكـه فـرمـود: ((اهـل وعـيـد)) يـعـنـى اهـل وعد و وعيد و از باب تغليب بذكر يكى از آندو اكتفا فرمود، و در پاره اى از نسخه ها كـلمـه الوعـد (بـجـاى الوعـيـد) ذكـر شده ، و در برخى ((وعدين )) است و او ظاهرتر است يعنى كسانيكه درباره آنها وعده ثواب يا تهديد بعقاب محقق شده كه هرگاه بيكى از اين دو حـالت بـمـيـرنـد، پـس اهـل وعـد اهـل بـهـشـتـنـد و اهـل و عـيـد اهل دوزخ .
و در جـمـله ((لا يـسـطـيـعـون حـيلة ...)) كه نه چاره دارند و نه راه بجائى برند. گويد: يـعـنـى عـاجـزنـد از هـجـرت بمدينه چون خرجى و وسيله ندارند و چاره اى هم ندارند و راه نـجـاتـى از شـهـر مكه ندارند ((اينانند كه اميد است خداوند از ايشان در گذرد)) چون در هـجـرت نـكـردن بـمـديـنـه مـعـذورنـد. ايـن گـفـتـار مـفـسـريـن اسـت ، ولى بـنـا بـر تـاءويـل امـام (عـليـه السـلام ) يـعـنـى تـوانـائى بـر فـهـمـيـدن از روى دليـل بـراى كفر ندارند و راهى هم بر ايمان بواسطه ابله بودن و كم خرديشان ندارند، پـس ايـشـان مـعـذورنـد، و شـايـد ايـن از بـطـون آيـه بـاشـد و مـمـكـن اسـت ظـاهـر آيه نيز شـامـل آن بـاشـد چـون در مـكـه انـسـانـى از ايـن قـبـيـل وجـود داشـتـنـد كـه بـراى آنـهـا تحصيل آن ميسر نبوده است .
و اما اعراف پس تفسير آن در سابق گذشت ، و برخى از مفسرين گفته اند: آن ديوارى است مـيـانـه بـهـشـت و جـهـنـم ، سـپـس ‍ اشـكـال و جـوابـى نـقـل مـى كـنـد كـه ذكـر آن بطول انجامد و براى توضيح بيشتر خوانندگان محترم بتفاسير رجوع كنند.2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ الطَّيَّارِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع النَّاسُ عَلَى سِتِّ فِرَقٍ يَئُولُونَ كُلُّهُمْ إِلَى ثَلَاثِ فِرَقٍ الْإِيـمَانِ وَ الْكُفْرِ وَ الضَّلَالِ وَ هُمْ أَهْلُ الْوَعْدَيْنِ الَّذِينَ وَعَدَهُمُ اللَّهُ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْكـَافـِرُونَ وَ الْمـُسـْتَضْعَفُونَ وَ الْمُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَ الْمُعْتَرِفُونَ بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً وَ أَهْلُ الْأَعْرَافِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :91 رواية :2
ترجمه :
و نيز حمزة بن طيار از آنحضرت (عليه السلام ) حديث كند كه فرمود: مردم شش دسته اند كـه بـسـه دسـتـه بـرگـردنـد ايـمـان ، كـفـر، گـمـراهـى ، و ايـشـان اهـل دو وعـدنـد كـه خـداونـد بـآنـهـا وعـده بـهـشـت و دوزخ داده اسـت : مؤ منان ، و كافران ، و نـاتـوانـان ، و آنـانـكـه باميد خدايند (و كارشان با خداست ) يا عذابشان كند و يا توبه شـان را بپذيرد، و آنانكه بگناهان خويش اعتراف كنند و كردار خوب را با كردار بد بهم آميخته اند، و ديگر اهل اعراف هستند.

[afsanah82]

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ دَخَلْتُ أَنَا وَ حُمْرَانُ أَوْ أَنَا وَ بُكَيْرٌ عَلَى أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّا نَمُدُّ الْمِطْمَارَ قَالَ وَ مَا الْمِطْمَارُ قُلْتُ التُّرُّ فَمَنْ وَافَقَنَا مِنْ عَلَوِيٍّ أَوْ غَيْرِهِ تَوَلَّيْنَاهُ وَ مَنْ خَالَفَنَا مِنْ عَلَوِيٍّ أَوْ غَيْرِهِ بَرِئْنَا مِنْهُ فَقَالَ لِي يَا زُرَارَةُ قَوْلُ اللَّهِ أَصْدَقُ مِنْ قَوْلِكَ فَأَيْنَ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جـَلَّ إِلَّا الْمـُسـْتـَضـْعـَفـِيـنَ مـِنَ الرِّج الِ وَ النِّس اءِ وَ الْوِلْد انـِ ل ا يـَسـْتـَطـِيعُونَ حِيلَةً وَ ل ا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا أَيْنَ الْمُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ أَيْنَ الَّذِينَ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً أَيْنَ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ أَيْنَ الْمُؤَلَّفَةُ قُلُوبُهُمْ
وَ زَادَ حـَمَّادٌ فـِى الْحَدِيثِ قَالَ فَارْتَفَعَ صَوْتُ أَبِى جَعْفَرٍ ع وَ صَوْتِى حَتَّى كَانَ يَسْمَعُهُ مَنْ عَلَى بَابِ الدَّارِ
وَ زَادَ فِيهِ جَمِيلٌ عَنْ زُرَارَةَ فَلَمَّا كَثُرَ الْكَلَامُ بَيْنِى وَ بَيْنَهُ قَالَ لِى يَا زُرَارَةُ حَقّاً عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا يُدْخِلَ الضُّلَّالَ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :91 رواية :3
ترجمه :
زراره گـويـد: مـن و حـمـران يـا مـن و بـكـير خدمت امام محمد باقر (عليه السلام ) شرفياب شديم ، من بوى عرض كردم : ما خود را تراز كنيم (و بسنجيم ) فرمود: تراز چيست ؟ عرض كردم : ريسمانكار (بنايان ) پس هر كس با ما موافقت داشت چه علوى باشد (و منسوب بامير المؤ منين عليه السلام باشد) چه غير او او را دوست داريم (يا با او دوستى كنيم ) و هر كه بـا مـا مـخـالف بـود چه علوى باشد چه غير او از او بيزارى جوئيم ؟ پس بمن فرمود: اى زرارة گـفـتـار خـداونـد از گـفـتـه تـو درسـت تـر اسـت ، پـس كـجـايـنـد آنـهـا كـه خـداى عـزوجـل (دربـاره شـان ) فرمايد: ((مگر ناتوانان از مردان و زنان و كودكان كه نه چاره دارنـد و نـه راه بـجـائى بـرنـد)) (سـوره نـسـاء آيـه 98) كـجايند آنانكه باميد خدايند؟ كـجـايـند آنانكه كار نيك را با كردار بد بهم آميختند؟ كجايند اصحاب اعراف ؟ كجايند مؤ لفـه قـلوبـهـم ؟ (يـعـنـى دل بـدسـت آوردگـان ، و آنـهـا دسـتـه اى از اشـراف زمـان رسـول خـدا (ص ) بـودنـد كـه آن حـضـرت سـهـمـى از زكـاة بـآنـهـا مـيـداد كـه دل آنها را بدست آورد و براى جنگ با دشمنان اسلام بآنان استعانت جويد).
حماد (از قول زراره ) در اين حديث افزوده است : كه آواز امام باقر (عليه السلام ) و صداى من بلند شد تا حديكه هر كه در خانه بود مى شنيد.
و جـمـيـل از قـول زراره در حـديـث افـزوده اسـت : (زراره گـفـت :) همينكه سخن ميان من و آخرت حضرت بدراز كشيد بمن فرمود: (آيا) بر خداوند حتم است كه گمراهان را ببهشت نبرد؟



شــرح :
مـقـصـود ايـن اسـتـكه حضرت باقر (عليه السلام ) قصدش آگاهى دادن زراره و آنانكه در مـجـلسـى حـضـور داشـتـه انـد بـاشتباه او بود كه پنداشته است ميزان در خوبى و بدى و اهـل بـهـشـت و دوزخ فـقـط هـم عقيدگى با شيعه است ، و امام عليه السلام فرموده بسا كه نـاتـوان در ديـن از مـخـالفـين كه عنادى نورزند و ساير اصنافيكه ذكر فرموده است به بهشت روند زيرا كه خداوند وعده عفو آمرزش به آنها داده است و نبايد از آنها بيزارى جست ضـمـنـا از رويهمرفته اين حديث استفاده شود كه زراره مرد بى ادب و بى اطلاعى بوده و حـديث بحسب ظاهر دلالت بر مذمت زراره كند در صورتيكه جلالت قدر و مقام او مورد اتفاق شـيـعـه اسـت و روايـات بـسـيارى در مدح او رسيده تا بجائيكه او را فقيه ترين اصحاب حضرت باقر و صادق عليهما السلام دانسته اند، و لذا براى جواب از اين حديث و نظائر آن وجـوهـى گـفـتـه انـد: مـانـنـد اينكه گفته اند: اين امور در آغاز كارش بوده پيش از آنكه مـعرفتش كامل گردد، يا اينكه طبع و خوى او اينگونه بوده و نمى توانسته خود دارى كند از بحث و مشاجره نه بخاطر شك و ترديد و بى اعتنائى او، يا قصدش آموختن كيفيت مناظره در ايـن مـطـلب بـوده كـه با مخالفين بتواند بحث كند، يا از شدت علاقه اى كه به ائمه عليهم السلام داشته است راضى نمى شده كه مخالفين ببهشت روند.
مـطـلب ديـگـرى كـه لازم بـه تـوضـيـح اسـت ايـنـكـه در بـعـضـى نـسـخـه هـا ((ان يدخل الجنة )) بدون لفظ ((لا)) است كه ترجمه اش چنين شود ((كه برخدا حتم است كه گـمـراهـان را بـبهشت برد)) و چون اجماع همه فرقه هاى اسلامى و روايات بسيار زيادى دلالت دارد بـر ايـنـكه كفار ببهشت نمى روند مجلسى (ره ) فرموده است : يعنى بعضى از آنها به بهشت روند و مقصود از گمراهان مستضعفين و ديگر اصناف مذكوره در حديث هستند و آنها كافر نباشند. و با بودن لفظ ((لا)) هم فرموده است : كه استفهام انكارى است .
*باب كفر*
بَابُ الْكُفْرِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ كَثِيرٍ الرَّقِّيِّ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع سُنَنُ رَسُولِ اللَّهِ ص كَفَرَائِضِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـَرَضَ فَرَائِضَ مُوجَبَاتٍ عَلَى الْعِبَادِ فَمَنْ تَرَكَ فَرِيضَةً مِنَ الْمُوجَبَاتِ فَلَمْ يَعْمَلْ بِهَا وَ جَحَدَهَا كَانَ كَافِراً وَ أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ بِأُمُورٍ كُلُّهَا حَسَنَةٌ فَلَيْسَ مَنْ تَرَكَ بَعْضَ مَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عِبَادَهُ مِنَ الطَّاعَةِ بِكَافِرٍ وَ لَكِنَّهُ تَارِكٌ لِلْفَضْلِ مَنْقُوصٌ مِنَ الْخَيْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :93 رواية :1
ترجمه :
داود بـن كـثـيـر رقـى گويد: بحضرت صادق عرض كردم : سنتهاى رسولخدا (ص ) چون فـرائض خـداونـد عـزوجـل مـى بـاشـد؟ فـرمـود: بـدرسـتـيـكـه خـداى عزوجل فرائضى را فرض فرموده كه بر بندگان لازم گشته ، پس هر كه فريضه اى از آنـچـه لازم شـده تـرك كـنـد و بـان عـمـل نـكـنـد و مـنـكـر آن شـود كـافـر اسـت و (رسـول خـدا (ص ) بـكـارهـائى فـرمـان داده كه همه آنها خوب است ، پس كسيكه برخى از آنـچه خداى عزوجل بندگانش را بآن فرمان داده از طاعتش ترك كند كافر نيست ولى ترك فضيلت كرده و از خير كم بهره است .



شــرح :
فيض عليه الرحمة گويد: مقصود حضرت اينست كه همه اين دستورات (اعم از فرائض خدا و سنتهاى رسولخدا (ص ) بفرمان خدا است كه از زبان پيغمبر (ص ) رسيده (و از اين جهت فـرقى ميانه آنها نيست منتهى ) بعضى از آنها فرائض ‍ لازمه است كه ترك آنها با انكار مـوجـب كـفـراست ، و بعضى فضيلت است كه ترك آن (موجب كفر نيست ولى ) موجب كمى خير است .2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ وَ اللَّهِ إِنَّ الْكـُفـْرَ لَأَقـْدَمُ مِنَ الشِّرْكِ وَ أَخْبَثُ وَ أَعْظَمُ قَالَ ثُمَّ ذَكَرَ كُفْرَ إِبْلِيسَ حِينَ قَالَ اللَّهُ لَهُ اسْجُدْ لاِدَمَ فَأَبَى أَنْ يَسْجُدَ فَالْكُفْرُ أَعْظَمُ مِنَ الشِّرْكِ فَمَنِ اخْتَارَ عَلَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ أَبـَى الطَّاعـَةَ وَ أَقـَامَ عـَلَى الْكـَبـَائِرِ فـَهـُوَ كـَافِرٌ وَ مَنْ نَصَبَ دِيناً غَيْرَ دِينِ الْمُؤْمِنِينَ فَهُوَ مُشْرِكٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :93 رواية :2
ترجمه :
زراره گـويـد: حـضـرت باقر عليه السلام فرمود: بخدا سوگند كفر جلوتر از شرك و پـليـدتـر و بـزرگتر از آن است گويد: سپس ‍ كفر ابليس را ياد آور شد هنگاميكه خداوند بـاو فـرمود: بآدم سجده كن ، و او از سجده كردن سرباز زد، پس كفر بزرگتر از شرك است ، پس هر كه ديگرى را بر خداى عزوجل برگزيند و از فرمانبردارى او سرباز زند و بـر ارتـكاب گناهان كبيره ايستادگى كند او كفر است ، و هر كه دين و كيشى غير از دين مؤ منين برپا دارد مشرك است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: آنچه از اين اخبار براى من آشكار شود اينستكه مقصود بيان كفر آن كـسـى اسـتـكـه مـنـكـر امامت اميرالمؤ منين عليه السلام شده و بر او پيشى گرفته و با او جـنـگـيـده اسـت ، و غـرض ايـنـسـت كه اينها پليدتر از مشركين هستند، و از اين روايات ظاهر گـردد كـه كـفـر عـبـارت اسـت از تـرك اطـاعـت خـداوند از روى عناد و تكبر ورزى ، و شرك آنـسـتكه براى خداوند در ميان خلق يا در عبادت يا اطاعت شريكى بسازد چه اينكار از روى عـنـاد بـاشـد يـا از روى نـادانـى و گمراهى ، پس آنحضرت بيان فرمود: كه ترك اطاعت خـداونـد دانـسـتـه و از روى علم باعناد و تكبر پليدتر و جلوتر از شرك است زيرا اولين گناهى كه از روى عناد سر زد گناه ابليس بود زيرا او شرك نورزيد بلكه ترك سجده و اطاعت حق نمود از روى عناد و تكبر.3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ ذُكِرَ عِنْدَهُ سَالِمُ بْنُ أَبِى حَفْصَةَ وَ أَصْحَابُهُ فَقَالَ إِنَّهُمْ يُنْكِرُونَ أَنْ يـَكـُونَ مـَنْ حَارَبَ عَلِيّاً ع مُشْرِكِينَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع فَإِنَّهُمْ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ كُفَّارٌ ثُمَّ قـَالَ لِى إِنَّ الْكـُفـْرَ أَقـْدَمُ مـِنَ الشِّرْكِ ثـُمَّ ذَكَرَ كُفْرَ إِبْلِيسَ حِينَ قَالَ لَهُ اسْجُدْ فَأَبَى أَنْ يـَسـْجـُدَ وَ قَالَ الْكُفْرُ أَقْدَمُ مِنَ الشِّرْكِ فَمَنِ اجْتَرَى عَلَى اللَّهِ فَأَبَى الطَّاعَةَ وَ أَقَامَ عَلَى الْكَبَائِرِ فَهُوَ كَافِرٌ يَعْنِى مُسْتَخِفٌّ كَافِرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :94 رواية :3
ترجمه :
زراره گـويـد: نـزد حضرت باقر عليه السلام از سالم بن اءبى حفصه پيروانش ذكرى بـمـيـان آمـد پـس (زراره يـا ديـگـرى ) گفت : اينان منكرند كه هر كه با على عليه السلام جـنـگـيـده مـشـرك اسـت ؟ حـضـرت بـاقـر عليه السلام فرمود: پس (لابد) پندارند كه آنها كـافـرند، سپس بمن فرمود: كفر جلوتر از شرك است ، پس متذكر كفر ابليس شد در آنجا كـه خـداونـد باو فرمود: سجده كن و او سرباز زد، و (مجددا) فرمود: كفر جلوتر از شرك است ، پس هر كه بر خدا دليرى كند و از اطاعتش سرباز زند و بر ارتكاب گناهان كبيره ايستادگى كند پس او كافر است ، يعنى استخفاف كرده (و سبك شمرده ) و كافر است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: سالم بن اءبى حفصه از كسانى است كه امام سجاد و حضرت باقر و حـضـرت صـادق عـليـه السـلام روايـت نـقـل كند و زيدى مذهب بوده و از سران آنها است ، و حـضـرت صـادق عـليـه السـلام او را لعـنـت و تـكذيب و تكفير كرده است و در ذم او روايات زيادى رسيده .
و در جـمـله ((يـعـنـى مـسـتخف كافر)) كه در آخر حديث است گويد: ظاهر اين است كه گفته يـكى از راويان حديث است ، و گفته شده : كه شايد كلام امام عليه السلام باشد و مقصود ايـن بـاشـد كـه در صورتى بكفر تارك اطاعت حكم شود، كه استخفاف كند، يا مقصود اين باشد كه آنكه هميشه ترك اطاعت كند ناچار بايد استخفاف كننده هم باشد.4- عـَنـْهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنّ ا هَدَيْن اهُ السَّبِيلَ إِمّ ا ش اكِراً وَ إِمّ ا كَفُوراً قَالَ إِمَّا آخِذٌ فَهُوَ شَاكِرٌ وَ إِمَّا تَارِكٌ فَهُوَ كَافِرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :95 رواية :4
ترجمه :
حـمـران بـن اعـيـن گـويـد: از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام پـرسـيـدم از گـفـتـار خـداى عـزوجـل (كـه در سـوره دهـر آيـه 3 فـرمـايد:) ((همانا براه رهبريش كرديم يا سپاسگذار بـاشـد و يـا نـاسـپـاس )) در پـاسـخ فـرمـود: يـا بـگـيـرد (و عـمـل كـنـد) پـس او (سـپـاسـگـزار و) شـاكـراسـت و يـا وانـهـد (و عمل نكند) پس او (ناسپاس ) و كافر است .


5- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عـُبـَيـْدٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِالْإِيم انِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ قَالَ تَرْكُ الْعَمَلِ الَّذِى أَقَرَّ بِهِ مِنْ ذَلِكَ أَنْ يَتْرُكَ الصَّلَاةَ مِنْ غَيْرِ سُقْمٍ وَ لَا شُغُلٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :95 رواية :5
ترجمه :
زراره گـويـد: از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام پـرسـيـدم از گـفـتـار خـداى عزوجل (در سوره مائده آيه 5 كه فرمايد:) ((و آنكه كفر ورزد بايمان همانا تباه شده است كـردار او)) فـرمـود: يـعنى ترك كند كردارى را كه بدان اعتراف كرده است ، و از آن جمله اسـت تـرك نـمـاز بـدون كـسـالت و بـيـمـارى و نـه از روى اشتغال بكارى .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: بعضى گفته اند: ((باء)) آيه شريفه ((و من يكفر بالايمان )) بـمـعـنـاى عـوض اسـت يـعـنـى هـر كه كفر ورزد بجاى ايمان ، يا براى مصاحبت است يعنى بـهـمـراه ايـمـان ، پـس بـنـابـر اول يـعـنـى كـفـر بـعـد از ايـمـان و بـنـا بر دوم يعنى در دل مـنـكـر شـود و در ظـاهـر اقرار كند، سپس كلام بيضاوى و طبرسى را در تفسير آن بيان كـرده آنـگـاه گـويـد: مـقـصـود امـام (عليه السلام ) از ترك كردار كه موجب كفر است يعنى ارتـكـاب هـر كـبـيـره يـا آن كـبيره اى كه انجام آن از نبودن يقين و استخفاف بدين خبر دهد، چنانچه از مثال زدن بترك نماز بدون عذر بر ميآيد.6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُوسَى بْنِ بُكَيْرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الْكُفْرِ وَ الشِّرْكِ أَيُّهُمَا أَقْدَمُ قَالَ فَقَالَ لِى مَا عَهْدِى بِكَ تُخَاصِمُ النَّاسَ قـُلْتُ أَمـَرَنـِى هـِشـَامُ بـْنُ سـَالِمٍ أَنْ أَسـْأَلَكَ عـَنْ ذَلِكَ فـَقـَالَ لِى الْكُفْرُ أَقْدَمُ وَ هُوَ الْجُحُودُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلّ ا إِبْلِيسَ أَبى وَ اسْتَكْبَرَ وَ ك انَ مِنَ الْك افِرِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :95 رواية :6
ترجمه :
موسى بن بكر گويد: از حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر) عليهماالسلام پرسيدم كفر و شـرك كداميك جلوترند؟ گويد: بمن فرمود: من از تو سابقه ستيزه و مخاصمه با مردم را نـداشـتـم ؟ عـرض كـردم : هـشـام بـن سـالم بـمـن دسـتـور داده كـه ايـن سـؤ ال را از شـمـا بـكـنـم ، فـرمـود: كـفـر جـلوتـر اسـت و آن انـكـار اسـت خـداى عـزوجـل فـرمـوده : ((جز ابليس كه سرپيچيده و بزرگى طلبيد و بود از كفار)) (سوره بقره آيه 35)



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در آنـجـا كـه امـام عليه السلام فرمايد: ((ما عهدى بك تخاصم الناس )) يعنى من نميدانستم كه تو هم با مردم بحث كنى و در افتى ، يا اينكه ، پيش از اين از آنان كـه بـا مـخـالفـيـن مـخـاصـمـه كـنـى نـبـودى و در ايـنـگـونـه مـسـائل كـه مـورد مـخـاصـمه ميان متكلمين است وارد نمى شدى و اين پرسش تو ميرساند كه شروع كرده اى .7- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ زُرَارَةَ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي جـَعـْفَرٍ ع يَدْخُلُ النَّارَ مُؤْمِنٌ قَالَ لَا وَ اللَّهِ قُلْتُ فَمَا يَدْخُلُهَا إِلَّا كَافِرٌ قـَالَ لَا إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ فَلَمَّا رَدَدْتُ عَلَيْهِ مِرَاراً قَالَ لِى أَيْ زُرَارَةُ إِنِّي أَقُولُ لَا وَ أَقُولُ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ وَ أَنْتَ تَقُولُ لَا وَ لَا تَقُولُ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ قَالَ فَحَدَّثَنِي هِشَامُ بْنُ الْحَكَمِ وَ حـَمَّادٌ عـَنْ زُرَارَةَ قـَالَ قـُلْتُ فِى نَفْسِى شَيْخٌ لَا عِلْمَ لَهُ بِالْخُصُومَةِ قَالَ فَقَالَ لِى يَا زُرَارَةُ مـَا تـَقـُولُ فـِيـمـَنْ أَقـَرَّ لَكَ بـِالْحـُكـْمِ أَ تـَقـْتـُلُهُ مـَا تـَقُولُ فِى خَدَمِكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ أَ تَقْتُلُهُمْ قَالَ فَقُلْتُ أَنَا وَ اللَّهِ الَّذِى لَا عِلْمَ لِى بِالْخُصُومَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :96 رواية :7
ترجمه :
زراره گـويد: بحضرت باقر عليه السلام عرض كردم : مؤ من بدوزخ ميرود؟ فرمود: نه بخدا سوگند، عرض كردم : پس ‍ بدوزخ نرود جز كافر؟ فرمود: نه مگر آنكه خدا خواهد، و چون چند بار (اى حرف را) تكرار كردم بمن فرمود: اى زراره من ميگويم : نه ، و ميگويم : مگر آنكه خدا خواهد، و تو ميگوئى : نه ، و نميگوئى : مگر آنكه خدا خواهد؟.
(راوى گويد: هشام بن حكم و حماد براى من حديث كردند: كه زراره گفت : من با خود گفتم : (ايـن آقـا) اسـتـادى اسـت كـه عـلم بـحـث و مـنـاظـره نـدارد؟ گـويـد: (هـمـيـنـكـه ايـن مطلب در دل مـن خطور كرد) به من فرمود: اى زراره چه گويى درباره كسى كه براى تو به حكم اسـلام اقـرار كند (و گويد: هر چه تو گويى من به همان معتقدم ) آيا او را مى كشى ؟ (يا از او مـى پـذيـرى ؟ بـنـابـرايـن كـه ((تقبله )) باشد چنانچه در نسخه وافى است ) چه گـوئى دربـاره خـدمت كاران و خانواده تان آيا ايشان را مى كشى ؟ (زراره ) گويد: عرض كردم به خدا سوگند منم كه علم بحث و مناظره ندارم .



شــرح :
از روى هـم رفـتـه حـديـث مـعـلوم مـى شـود كـه زراره خـيـال كـرده اسـت كـه مـردم بـه دو دسـتـه انـد يـا مـؤ مـن (و او شـيـعـه عـادل امـامـى اسـت كه مرتكب نشود) و يا كافر (و او كسى است كه اين گونه نباشد) و امام (عليه السلام ) خواسته اين نظريه را رد كند و واسطه اى در اين ميانه ثابت كند كه آنها مـرتكبين گناهان كبيره از شيعه و مستضعفين از سنى ها و آنها كه حجت بر آنها تمام نگشته است از ساير فرق كه اينها واسطه ميان مؤ من و كافرند و ممكن است به دوزخ روند و ممكن است به بهشت برده شوند، و زراره اين گونه اشخاص را يا يكسره جزء كافر مى شمرده و يا برخى را جزء مؤ منين و برخى را جز كفار ميدانسته و روى اين جهت اسرار داشته و روا نـمى دانسته كه مؤ من بدوزخ رود و غيز مؤ من ببهشت . تا بحديكه در ذهنش خطور كرده كه آنـحـضرت علم خصومت (و بحث و مناظره ) ندارد، زيرا چنانچه مجلسى عليه الرحمة گويد: ظـاهـر ايـنستكه غرضش از ((لا علم له بالخصومة )) امام عليه السلام است ، و باصطلاح مجع ضمير ((له )) آن بزرگوار است ، و حملش بر اينكه مقصود خود او باشد بعيد است ، مـنـتهى اين حرف پيش آيد كه اين مطلب با جلالت مقام زراره مناسب نيست لذا مجلسى (ره ) فرموده است : مجرد خطور بذهن مؤ اخذه ندارد.
و در جـمـله ((فـيـمـن اقرللك بالحكم )) فيض عليه الرحمة گويد: يعنى بتو گويد: من بـر مـذهـب تـو هستم و هر چه تو حكم كنى كه معتقد باشم من بدان معتقدم و آنرا دين خود در بـرابـر خـدا دانـم آيـا از او مـى پـذيـرى (بـنـا بـرنسخه وافى كه ((اءتقبله ))است ) و بـمـجرد تقليد حكم بايمان او ميكنى و هم چنين درباره خدمتگذاران و خانواده خود، پس زراره از جـواب عاجز شد و دانست كه اوست كه علم بمناظره و خصومت ندارد ناه امام (عليه السلام )، و جـهـت اينكه از جواب عاجز ماند اين بود كه چطور ميتوانست بمجرد تقليد بدون فهم و بصيرت حكم بايمان آنها كند، و يا چطور مى توانست با اين اقرار حكم بكفر آنها كند پس واسطه اى در اين ميان ثابت شد.8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ هـَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ سـُئِلَ عـَنِ الْكُفْرِ وَ الشِّرْكِ أَيُّهُمَا أَقْدَمُ فَقَالَ الْكُفْرُ أَقْدَمُ وَ ذَلِكَ أَنَّ إِبْلِيسَ أَوَّلُ مـَنْ كـَفـَرَ وَ كـَانَ كـُفْرُهُ غَيْرَ شِرْكٍ لِأَنَّهُ لَمْ يَدْعُ إِلَى عِبَادَةِ غَيْرِ اللَّهِ وَ إِنَّمَا دَعَا إِلَى ذَلِكَ بَعْدُ فَأَشْرَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :97 رواية :8
ترجمه :
مـسـعـدة بـن صـدقـه گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق عـليـه السـلام در جـواب ايـن سـؤ ال كـه كـداميك از كفر و شرك جلوتر است ؟ـ فرمود: كفر جلوتر است ، براى اينكه ابليس نـخـسـتين كسى بود كه كافر شد، و كفر او غير از شرك بود زيرا او به پرستش غير از خدا دعوت نكرد، و همانا پس از آن (مردم را بپرستش غير خدا) خواند و مشرك شد.


9- هـَارُونُ عـَنْ مـَسـْعـَدَةَ بـْنِ صَدَقَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ سُئِلَ مَا بَالُ الزَّانِى لَا تـُسـَمِّيـهِ كـَافـِراً وَ تـَارِكُ الصَّلَاةِ قـَدْ سـَمَّيـْتـَهُ كَافِراً وَ مَا الْحُجَّةُ فِى ذَلِكَ فَقَالَ لِأَنَّ الزَّانـِيَ وَ مـَا أَشـْبـَهـَهُ إِنَّمـَا يَفْعَلُ ذَلِكَ لِمَكَانِ الشَّهْوَةِ لِأَنَّهَا تَغْلِبُهُ وَ تَارِكُ الصَّلَاةِ لَا يـَتـْرُكُهَا إِلَّا اسْتِخْفَافاً بِهَا وَ ذَلِكَ لِأَنَّكَ لَا تَجِدُ الزَّانِيَ يَأْتِي الْمَرْأَةَ إِلَّا وَ هُوَ مُسْتَلِذٌّ لِإِتـْيـَانـِهِ إِيَّاهَا قَاصِداً إِلَيْهَا وَ كُلُّ مَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ قَاصِداً إِلَيْهَا فَلَيْسَ يَكُونُ قَصْدُهُ لِتـَرْكـِهـَا اللَّذَّةَ فـَإِذَا نـُفـِيـَتِ اللَّذَّةُ وَقـَعَ الِاسـْتـِخـْفـَافُ وَ إِذَا وَقَعَ الِاسْتِخْفَافُ وَقَعَ الْكـُفْرُ قَالَ وَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قِيلَ لَهُ مَا الْفَرْقُ بَيْنَ مَنْ نَظَرَ إِلَى امْرَأَةٍ فَزَنَى بـِهـَا أَوْ خـَمـْرٍ فـَشَرِبَهَا وَ بَيْنَ مَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ حَتَّى لَا يَكُونَ الزَّانِى وَ شَارِبُ الْخَمْرِ مـُسـْتـَخـِفـّاً كـَمـَا يَسْتَخِفُّ تَارِكُ الصَّلَاةِ وَ مَا الْحُجَّةُ فِى ذَلِكَ وَ مَا الْعِلَّةُ الَّتِى تَفْرُقُ بـَيـْنـَهـُمـَا قَالَ الْحُجَّةُ أَنَّ كُلَّمَا أَدْخَلْتَ أَنْتَ نَفْسَكَ فِيهِ لَمْ يَدْعُكَ إِلَيْهِ دَاعٍ وَ لَمْ يَغْلِبْكَ غـَالِبُ شَهْوَةٍ مِثْلَ الزِّنَى وَ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ أَنْتَ دَعَوْتَ نَفْسَكَ إِلَى تَرْكِ الصَّلَاةِ وَ لَيْسَ ثَمَّ شَهْوَةٌ فَهُوَ الِاسْتِخْفَافُ بِعَيْنِهِ وَ هَذَا فَرْقُ مَا بَيْنَهُمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :97 رواية :9
ترجمه :
و نـيـز گـويـد: شـنـيـدم از آنـحـضـرت كـه در پـاسـخ سـؤ ال كـه چـگـونـه شـد كـه شـمـا زنـاكـار را كـافـر نـنـامـى ولى تـارك نـمـاز را كـافـر دليل بر اين چيست ؟ فرمود: چون زناكار و آنكه مانند اوست همانا اين كار را بخاطر غلبه شـهـوت كـنـد، ولى تارك نماز آنرا ترك نكند جز از روى استخفاف (و سبك شمردن ) آن و ايـن بـراى آنـسـتكه زناكارى نيست كه نزد زنى رود جز اينكه از نزديكى با او طلب لذت كند و هدفش (كاميابى ) و التذاذ است ، ولى هر كه نماز را ترك كند و قصد آن كند هدفش در تـرك آن لذت نيست ، و چون لذتى نيست (پس براى ) استخفاف (و سبك شمردن ) است ، و هرگاه استخفاف شد كفر واقع شود.
گـويـد: و نـيـز از آنحضرت پرسش شد و بوى عرض شد: چه فرق است : ميان كسى كه بزنى نگاه كند پس با او زنا كند يا بشرابى (برسد) و آنرا بنوشد و ميان كسيكه نماز را تـرك كـنـد كـه زنـا كـنـنـده و شـراب خـوار اسـتـخفاف كننده نباشند چنانچه تارك نماز اسـتـحفاف كننده است ؟ و دليل در اين باره چيست ؟ و بچه علت بين آن دو جدا شود؟ فرمود: دليل و حجت اينستكه هر چيزى كه تو خود را وارد در آن كنى داعى و غلبه شهوت ترا بر آن وانداشته چنانچه در زنا شراب خوارى (كه غلبه شهوت سبب ارتكاب آنها است ) و تو خـودت داعـى خـويـشـتـن بـر تـرك نماز شدى و گرنه در اينجا شهوتى نيست ، بلكه عين استخفاف و بى اعتنائى است و همين است فرق ميانه آن دو.



شــرح :
مجلسى عليه رحمة گويد: ظاهر از كفر در اينجا ارتكاب چيزى است كه كم اعتنائى بدين و سـسـتـى يـقـيـن را ميرساند زيرا داعى قوى بر مخالفت امر پروردگار ندارد، و همين موجب عـذاب عظيم و كيفر طولانى است ، و اين آن كفر نيست كه سبب خلود در آتش با كفار باشد و شـفـاعـت شـافعين هم سودشان ندهد، و در دنيا نيز احكام كفار مانند نجاست و ممنوع بودن از نـكـاح وارث بـر آنـهـا جـارى گـردد. و حـمـل آن بـر مـورد اسـتـحـلال و انـكـار (نـمـاز) هـم بـعـيـد اسـت ، زيـرا زنـا كـار هـم در صـورت استحلال كافر است ، پس اين يكى از معانى كفر و درجه اى از درجات آن است چنانچه ايمان درجات دارد.10- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ شَكَّ فِى اللَّهِ وَ فِى رَسُولِهِ ص فَهُوَ كَافِرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :98 رواية :10
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه در خدا و رسولش شك كند كافر است .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـن حـديـث دلالت كـنـد بـر ايـنـكـه شـك در اصول دين نيز موجب كفر است چنانچه گذشت و پس از اين نيز ان شاءالله بيايد، و گويا حـديـث مـحـمـول اسـت بـر شـك پـس از اتمام حجت ، و مقصود از كفر چيزى استكه در برابر ايمانست پس مستضعفين را نيز شامل گردد، و كفر باين معنى مستلزم خلود در آتش نباشد.11- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مـَنْ شـَكَّ فـِي رَسـُولِ اللَّهِ ص قـَالَ كـَافِرٌ قُلْتُ فَمَنْ شَكَّ فِى كُفْرِ الشَّاكِّ فَهُوَ كَافِرٌ فَأَمْسَكَ عَنِّى فَرَدَدْتُ عَلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَاسْتَبَنْتُ فِى وَجْهِهِ الْغَضَبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :98 رواية :11
ترجمه :
منصور بن حازم گويد: به حضرت صادق عليه السلام عرض كردم : كسيكه شك در باره رسـول (ص ) دارد (حـكـمـش ‍ چـيـست )؟ فرمود: كافر است ، عرض كردم : كسيكه شك در كفر شـاك دارد او هـم كـافـر اسـت ؟ حـضـرت از پـاسـخ (بـايـن سـؤ ال ) خـود دارى كرد و من تا سه بار تكرار كردم ديدم آثار خشم در چهره اش ظاهر گرديد (من هم ساكت شدم ).



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: اينكه حضرت پاسخش را نداده و از او هم در خشم شده براى اينستكه چـنين پرسشى مورد نداشت ، و واضح استكه اين شك موجب كفر نيست و گرنه خود پرستش كننده نيز درباره كفر او شك داشته و اطلاعى نداشته و لذا پرستش نموده است .

[afsanah82]

12- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عـَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِالْإِيم انِ فَقَدْ حـَبـِطَ عَمَلُهُ فَقَالَ مَنْ تَرَكَ الْعَمَلَ الَّذِى أَقَرَّ بِهِ قُلْتُ فَمَا مَوْضِعُ تَرْكِ الْعَمَلِ حَتَّى يَدَعَهُ أَجْمَعَ قَالَ مِنْهُ الَّذِى يَدَعُ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً لَا مِنْ سُكْرٍ وَ لَا مِنْ عِلَّةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :99 رواية :12
ترجمه :
عـبـيـد بـن زراره گـويـد: از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام از تـفـسـيـر گـفـتـار خـداى عـزوجـل پـرسـيـدم كه فرمايد: ((و آنكه كفر ورزد بايمان همانا كردارش تباه شده است ؟ (سـوره مـائده آيـه 5) فـرمـود: مـقـصود آنكسى استكه كرداريكه بآن اقرار و اعتراف كرده ترك كند، عرض كردم ، مرتبه ترك آن عمل چيست ؟ همه آن را وانهد؟ فرمود از آنست كسيكه عمدا نماز را ترك كند بدون اينكه مست باشد و يا علتى داشته باشد،



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((فـمـا مـوضـع تـرك العـمـل )) دو احـتـمـال دارد: اول ايـنـكـه مـقـصـود اسـتـعـلام از ايـن بـاشـد كـه مـراد تـرك تـمـام اعـمـال است يا برخى از آنها هم دارى اين حكم است ؟ امام عليه السلام پاسخ داده است : كه مراد دومى است و ترك برخى هم (مانند ترك نماز) موجب كفر است دوم اينكه غرض استعلام از ايـن بوده است كه هر عملى تركش چنين است يا برخى از آنها تركش چنين است يا برخى از آنـها تركش موجب كفر است ؟ حضرت در پاسخ اشاره فرمود برخى چنين است يا برخى از آنـها تركش موجب كفر است ؟ حضرت در پاسخ اشاره فرمود كه برخى چنين است نه هر عـمـلى ، و در هـر دو صـورت كـلمـه ((ما)) استفهاميه است و در جمله ((حتى يدعه اءجمع )) استفهام مقدر است .13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ وَ حَمَّادٍ عَنْ أَبِي مـَسـْرُوقٍ قـَالَ سـَأَلَنـِي أَبـُو عـَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ فَقَالَ لِى مَا هُمْ قُلْتُ مُرْجِئَةٌ وَ قـَدَرِيَّةٌ وَ حـَرُورِيَّةٌ فـَقَالَ لَعَنَ اللَّهُ تِلْكَ الْمِلَلَ الْكَافِرَةَ الْمُشْرِكَةَ الَّتِى لَا تَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى شَيْءٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :99 رواية :13
ترجمه :
ابـو مـسـروق گـويـد: حـضـرت عـليـه السـلام از مـن دربـاره اهـل بـصـره پـرسـيـد و فرمود: بر چه (مذهبى ) هستند؟ عرض كردم : مرجئه ، و قدريه ، و حروريه ، فرمود: خدا لعنت كند اين ملتهاى كافر مشرك را كه بهيچوجه خدا پرست نيستند.



شــرح :
مـجـئه آنهايند كه گمان كنند ايمان فقط همان علم به آنچه پيغمبر آورده است مى باشد، و هيچ گناهى با وجود ايمان زياد نرساند چنانچه هيچ طاعتى با كفر سود ندهد.
و قـدريـه در اخـبـار بـهـر دو دسـته جبرى و تفويضى اطلاق شده و هر دو دسته از مذهب حق بـدورنـد، و مذهب حق همانست كه ائمه دين عليهم السلام فرمودند: كه ((لا جبر ولا تفويض بل امر بين امرين )).
و حروريه دسته اى از خوارجند كه به حروراء (كه محلى است نزديك كوفه ) منسوبند.14- عـَنـْهُ عَنِ الْخَطَّابِ بْنِ مَسْلَمَةَ وَ أَبَانٍ عَنِ الْفُضَيْلِ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِى جَعْفَرٍ ع وَ عِنْدَهُ رَجُلٌ فَلَمَّا قَعَدْتُ قَامَ الرَّجُلُ فَخَرَجَ فَقَالَ لِى يَا فُضَيْلُ مَا هَذَا عِنْدَكَ قُلْتُ وَ مَا هُوَ قَالَ حَرُورِيٌّ قُلْتُ كَافِرٌ قَالَ إِي وَ اللَّهِ مُشْرِكٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :99 رواية :14
ترجمه :
فضيل گويد: وارد شدم بر حضرت باقر (عليه السلام ) و نزدش مردى بود، پس چون من نـشـسـتـم آن مـرد: بـرخـاسـت و بـيـرون رفـت ، حـضـرت بـمـن فـرمـود اى فـضيل اين كه بود نزد تو؟ گفتم كه بود؟ فرمود: حرورى بود (و مذهب حروريه را داشت ) عرض كردم : او كافر است : فرمود: آرى بخدا سوگند مشرك است .


15- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قـَالَ سـَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ كُلُّ شَيْءٍ يَجُرُّهُ الْإِقْرَارُ وَ التَّسْلِيمُ فَهُوَ الْإِيمَانُ وَ كُلُّ شَيْءٍ يَجُرُّهُ الْإِنْكَارُ وَ الْجُحُودُ فَهُوَ الْكُفْرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :100 رواية :15
ترجمه :
مـحـمـد بن مسلم گويد: شنيدم از امام محمد باقر عليه السلام مى فرمود: هر چه را اقرار و تسليم بياورد ايمان است و هر چه را انكار و حجود بياورد آن كفر است .


16- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى حـَمـْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ عَلِيّاً ص بَابٌ فَتَحَهُ اللَّهُ مَنْ دَخَلَهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ كَانَ كَافِراً
اصول كافى جلد 4 صفحه :100 رواية :16
ترجمه :
ابـو حـمـزه گـويـد: شـنـديـدم از امـام باقر عليه السلام كه مى فرمود: همانا على (عليه السـلام ) درى اسـت كـه خـداونـد (بـروى مـردمـان ) گـشـود، هـر كـه داخل آن گردد مؤ من است ، و هر كه از آن بيرون رود كافر است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقصود از داخل آنكس باشد كه معرفت درباره حقش دارد و مقصود از خارج آنكس استكه منكرش باشد چه مطلقا و چه آنكه در مرتبه خودش منكر او گردد.17- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ ابْنِ سِنَانٍ وَ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص طـَاعـَةُ عـَلِيٍّ ع ذُلٌّ وَ مـَعـْصـِيَتُهُ كُفْرٌ بِاللَّهِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ يَكُونُ طَاعَةُ عَلِيٍّ ع ذُلًّا وَ مَعْصِيَتُهُ كُفْراً بِاللَّهِ قَالَ إِنَّ عَلِيّاً ع يَحْمِلُكُمْ عَلَى الْحَقِّ فَإِنْ أَطَعْتُمُوهُ ذَلَلْتُمْ وَ إِنْ عَصَيْتُمُوهُ كَفَرْتُمْ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :100 رواية :17
ترجمه :
رسـولخـدا (ص ) فـرمـود: طـاعـت عـلى (عـليـه السـلام ) ذلت و خـوارى اسـت ، و مـعـصـيت و نـافـرمـانـى او سـبـب كـفـر بـخـداسـت ، عـرض شـد: اى رسول خدا چگونه طاعت على ذلت و نافرمانيش كفر بخداست ؟ فرمود: هر آينه على (عليه السـلام ) شـمـا را بـحـق وا مـيدارد، پس اگر او را فرمان بريد (در دنيا) و در نظر مردمان خـوار بـاشـيـد، و اگـر نـافـرمـانـيـش كـنـيـد بـخـداى عزوجل كافر شويد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظـاهر اينستكه مقصود ذلت و خوارى در دنيا و نزد مردم است ، زيرا اطـاعتش موجب ترك دنيا و زيور آنست ، و بتقسيم مساوى بين شريف و وضيع راضى باشد، و بحكم حلال قناعت كند، و تواضع نموده تكبر نورزد و تمامى اينها از چيزهائى است كه موجب ذلت نزد مردم دنيا ميشود.18- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنِى إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى بَكْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع يَقُولُ إِنَّ عَلِيّاً ع بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْهُدَى فَمَنْ دَخَلَ مـِنْ بـَابِ عـَلِيٍّ كـَانَ مـُؤْمـِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ كَانَ كَافِراً وَ مَنْ لَمْ يَدْخُلْ فِيهِ وَ لَمْ يَخْرُجْ مِنْهُ كَانَ فِى الطَّبَقَةِ الَّذِينَ لِلَّهِ فِيهِمُ الْمَشِيئَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :101 رواية :18
ترجمه :
ابـراهـيم بن ابى بكر گويد: شنيدم از حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: هر آينه على عليه السلام درى است از درهاى هدايت ، پس هر كه آندر وارد شود مؤ من است و هر كـه از آن بـيـرون رود كـافـر اسـت ، و هـر كـه وارد آن نشود و بيرون نرود در آن طبقه اى باشد كه كارشان با خدا است (و هر چه خواهد درباره آنان انجام دهد).


19- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَوْ أَنَّ الْعِبَادَ إِذَا جَهِلُوا وَقَفُوا وَ لَمْ يَجْحَدُوا لَمْ يَكْفُرُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :101 رواية :19
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: اگر بندگان در هنگاميكه نميدانستند توقف ميكردند و انكار نميكردند كافر نمى شدند.


20- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جـَعـْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَصَبَ عَلِيّاً ع عَلَماً بَيْنَهُ وَ بَيْنَ خَلْقِهِ فَمَنْ عَرَفَهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ أَنْكَرَهُ كَانَ كَافِراً وَ مَنْ جَهِلَهُ كَانَ ضَالًّا وَ مَنْ نَصَبَ مَعَهُ شَيْئاً كَانَ مُشْرِكاً وَ مَنْ جَاءَ بِوَلَايَتِهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ مَنْ جَاءَ بِعَدَاوَتِهِ دَخَلَ النَّارَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :101 رواية :20
ترجمه :
حـضـرت باقر (عليه السلام ) فرمود: خداى عزوجل على عليه السلام را ميان خود و خلقش بـراى رهـبـرى منصوب فرموده ، پس هر كه او را بشناسد مؤ من است ، و هر كس او را انكار كـنـد كـافـر اسـت و هر كه درباره او توقف كند (و منكر نشود) گمراه است ، و هر كه با او ديگرى را همراه كند مشرك است ، و هر كه با دوستى او آيد ببهشت رود، و هر كه با دشمنى او آيد بدوزخ رود.


21- يـُونـُسُ عـَنْ مـُوسـَى بـْنِ بـَكـْرٍ عـَنْ أَبِى إِبْرَاهِيمَ ع قَالَ إِنَّ عَلِيّاً ع بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَمَنْ دَخَلَ بَابَهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْ بَابِهِ كَانَ كَافِراً وَ مَنْ لَمْ يَدْخُلْ فِيهِ وَ لَمْ يَخْرُجْ مِنْهُ كَانَ فِى الطَّبَقَةِ الَّتِى لِلَّهِ فِيهِمُ الْمَشِيئَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :101 رواية :21
ترجمه :
حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام فرمود: بدرستيكه على عليه السلام درى از درهاى بـهـشت است هر كس از اين در در آيد مؤ من است ، و هر كه از آن بيرون رود كافر است ، و هر كـه نـه در آيـد و نـه بـيـرون رود در آن طـبقه اى باشد كه كارشان با خدا است (و هر چه خواهد درباره آنان همان كند).



*باب اقسام كفر*
بَابُ وُجُوهِ الْكُفْرِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي عَمْرٍو الزُّبـَيْرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِى عَنْ وُجُوهِ الْكُفْرِ فِى كِتَابِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ قـَالَ الْكـُفـْرُ فـِى كـِتَابِ اللَّهِ عَلَى خَمْسَةِ أَوْجُهٍ فَمِنْهَا كُفْرُ الْجُحُودُ وَ الْجُحُودُ عـَلَى وَجـْهـَيـْنِ وَ الْكـُفـْرُ بـِتـَرْكِ مـَا أَمـَرَ اللَّهُ وَ كُفْرُ الْبَرَاءَةِ وَ كُفْرُ النِّعَمِ فَأَمَّا كُفْرُ الْجُحُودِ فَهُوَ الْجُحُودُ بِالرُّبُوبِيَّةِ وَ هُوَ قَوْلُ مَنْ يَقُولُ لَا رَبَّ وَ لَا جَنَّةَ وَ لَا نَارَ وَ هُوَ قَوْلُ صِنْفَيْنِ مِنَ الزَّنَادِقَةِ يُقَالُ لَهُمُ الدَّهْرِيَّةُ وَ هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ وَ م ا يُهْلِكُن ا إِلَّا الدَّهْرُ وَ هُوَ دِيـنٌ وَضـَعـُوهُ لِأَنـْفُسِهِمْ بِالِاسْتِحْسَانِ عَلَى غَيْرِ تَثَبُّتٍ مِنْهُمْ وَ لَا تَحْقِيقٍ لِشَيْءٍ مِمَّا يَقُولُونَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ هُمْ إِلّ ا يَظُنُّونَ أَنَّ ذَلِكَ كَمَا يَقُولُونَ وَ قَالَ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَو اءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ ل ا يُؤْمِنُونَ يَعْنِى بِتَوْحِيدِ اللَّهِ تَعَالَى فَهَذَا أَحَدُ وُجُوهِ الْكُفْرِ وَ أَمَّا الْوَجْهُ الْآخَرُ مِنَ الْجُحُودِ عَلَى مَعْرِفَةٍ وَ هُوَ أَنْ يَجْحَدَ الْجَاحِدُ وَ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ حَقٌّ قَدِ اسْتَقَرَّ عِنْدَهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جَحَدُوا بِه ا وَ اسْتَيْقَنَتْه ا أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ك انُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمّ ا ج اءَهـُمْ م ا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللّ هِ عَلَى الْك افِرِينَ فَهَذَا تَفْسِيرُ وَجْهَيِ الْجُحُودِ وَ الْوَجـْهُ الثَّالِثُ مـِنَ الْكـُفْرِ كُفْرُ النِّعَمِ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ تَعَالَى يَحْكِي قَوْلَ سُلَيْمَانَ ع ه ذ ا مـِنْ فـَضـْلِ رَبِّى لِيـَبـْلُوَنـِى أَ أَشـْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ وَ مَنْ شَكَرَ فَإِنَّم ا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ كـَفـَرَ فـَإِنَّ رَبِّى غـَنِيٌّ كَرِيمٌ وَ قَالَ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذ ابِى لَشـَدِيـدٌ وَ قـَالَ فـَاذْكـُرُونـِى أَذْكـُرْكـُمْ وَ اشـْكـُرُوا لِى وَ ل ا تَكْفُرُونِ وَ الْوَجْهُ الرَّابِعُ مِنَ الْكُفْرِ تَرْكُ مَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ وَ إِذْ أَخـَذْن ا مـِيـث اقـَكـُمْ ل ا تـَسـْفـِكـُونَ دِم اءَكـُمْ وَ ل ا تـُخـْرِجـُونَ أَنـْفـُسـَكـُمْ مـِنْ دِي ارِكـُمْ ثـُمَّ أَقـْرَرْتـُمْ وَ أَنـْتـُمْ تـَشـْهـَدُونَ ثـُمَّ أَنـْتـُمْ ه ؤُل اءِ تـَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ وَ تُخْرِجُونَ فَرِيقاً مِنْكُمْ مِنْ دِي ارِهِمْ تَظ اهَرُونَ عَلَيْهِمْ بِالْإِثْمِ وَ الْعـُدْو انِ وَ إِنْ يـَأْتـُوكـُمْ أُس ارى تـُف ادُوهـُمْ وَ هـُوَ مـُحـَرَّمٌ عـَلَيـْكـُمْ إِخْر اجُهُمْ أَ فَتُؤْمِنُونَ بـِبـَعـْضِ الْكـِت ابِ وَ تـَكـْفـُرُونَ بـِبـَعْضٍ فَم ا جَز اءُ مَنْ يَفْعَلُ ذ لِكَ مِنْكُمْ فَكَفَّرَهُمْ بـِتـَرْكِ مـَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ نَسَبَهُمْ إِلَى الْإِيمَانِ وَ لَمْ يَقْبَلْهُ مِنْهُمْ وَ لَمْ يَنْفَعْهُمْ عـِنـْدَهُ فَقَالَ فَم ا جَز اءُ مَنْ يَفْعَلُ ذ لِكَ مِنْكُمْ إِلّ ا خِزْيٌ فِي الْحَي اةِ الدُّنْي ا وَ يَوْمَ الْقِي امـَةِ يـُرَدُّونَ إِلى أَشَدِّ الْعَذ ابِ وَ مَا اللّ هُ بِغ افِلٍ عَمّ ا تَعْمَلُونَ وَ الْوَجْهُ الْخَامِسُ مِنَ الْكُفْرِ كُفْرُ الْبَرَاءَةِ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَحْكِى قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ ع كَفَرْن ا بِكُمْ وَ بَد ا بَيْنَن ا وَ بـَيْنَكُمُ الْعَد اوَةُ وَ الْبَغْض اءُ أَبَداً حَتّ ى تُؤْمِنُوا بِاللّ هِ وَحْدَهُ يَعْنِى تَبَرَّأْنَا مِنْكُمْ وَ قـَالَ يـَذْكـُرُ إِبـْلِيـسَ وَ تـَبـْرِئَتـَهُ مـِنْ أَوْلِيـَائِهِ مِنَ الْإِنْسِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنِّى كَفَرْتُ بِم ا أَشـْرَكـْتـُمُونِ مِنْ قَبْلُ وَ قَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللّ هِ أَوْث اناً مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِى الْحَي اةِ الدُّنـْي ا ثـُمَّ يـَوْمَ الْقـِي امـَةِ يـَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ وَ يَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضاً يَعْنِى يَتَبَرَّأُ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :102 رواية :1
ترجمه :
ابـو عـمـر زبـيـرى گـويـد: بـه حـضرت صادق عليه السلام عرضكردم : مرا آگاه فرما بـايـنـكه كفر در كتاب خداى عزوجل (قرآن ) بچند وجه است ؟ فرمود: كفر در كتاب خدا بر پنج وجه است :
كـفر حجود (و انكار ربوبيت ) و ان بر دو قسم است ، و كفر بترك كردن آنچه خداوند بآن فرمان داده ، و كفر برائت (و بيزارى جستن ) و كفر نعمتها.
امـا كـفـر حـجـود: پـس همان انكار بربوبيت است ، و آن گفتار كسى است كه مى گويد: نه پروردگارى است و نه بهشتى و نه دوزخى ، اينها دو دسته از زنديقان هستند كه بايشان دهـريـه گـويـنـد، و آنـهـايـنـد كـسـانـيكه گويند: ((و هلاك نكند ما را جز دهر)) (و خداوند گـفـتـارشـان را در قرآن مجيد در سوره جاثيه آيه 24 حكايت كند) و آن دينى استكه براى خـداى بـسـليـقـه و نـظـر خودشان ساخته اند، بدون اينكه بررسى و تحقيق و كاوشى در اطـراف آنـچـه مـيـگـويـنـد بـكـنند، خداى عزوجل دنبال آن فرمايد: ((نيستند جز اينكه پندار كـنـنـد)) (يـعـنـى پـنـدارنـد) مـطلب همانطور است كه آنها گويند، و نيز فرمايد: ((همانا آنـانـكـه كـافـرنـد يـكسان است بر ايشان بترسانيشان يا نترسانيشان ايمان نياروند)) (سوره بقره آيه 6) يعنى بتوحيد خداوند (كافر شدند) پس اين يكى از وجوه كفر.
و اما وجه ديگر: آن انكار با معرفت است ، و آن اينست كه منكر با اينكه ميداند مطلب حق است انـكـار كـنـد، و بـا ايـنـكـه مـطـلب نـزد او ثـابـت شـده ، و خـداى عـزوجـل در ايـن بـاره فـرمـوده است : ((و انكار كردند آنها را در حاليكه يقين بدانها داشت دلهـاى ايـشـان ، از روى سـتـمـگـرى و سـركـشـى ، (سـوره نمل آيه 14) و نيز خداى عزوجل فرموده است : ((وبدند (يهود مدينه ) كه از پيش (از آمدن پـيـغـمـبـر (ص ) پـيـروزى مـى جـسـتند بر آنانكه كفر ورزيدند، و چون آمد ايشان را آنچه شـنـاخـتـه بـودنـد، بدان كافر شدند، پس لعنت خدا بر كافرين باد)) (سوره بقره آيه 89) اين بود تفسير دو وجه (كفر) جحود و انكار.
و وجـه سـوم از وجوه كفر: كفر بنعمت (يعنى كفران نعمت ) است و اينست گفتار خداى تعالى كـه از سـليـمـان حـكـايـت كـنـد كـه (فـرمـود): ((ايـن از فـضـل پـروردگـارم بـاشـد تـا مرا بيازمايد كه آيا شكرم بكنم يا كفران ورزم ، و آنكه شكر كند جز اين نيست كه براى خويشتن سپاسگزارى ، و آنكه كفران كند همانا پروردگار مـن بـى نـياز و گرامى است )) (سوره نمل آيه 40) و نيز فرمايد: ((اگر شكر گزاريد بـيـفـزايـم شـما را و اگر كفر ورزيد همانا عذاب من سخت است )) (سوره ابراهيم آيه 7) و نـيـز فـرمـايـد: ((پـس يـاد كـنيد مرا تا ياد كنم شما را و مرا شكر كنيد و كفر نورزيد)) (سوره بقره آيه 152).
و وجـه چـهـارم از وجـوه كـفـر: تـرك آن چـيـز اسـت كـه خـداى عـزوجـل بـدان فـرمـان داده ، و ايـنـسـت گـفـتـار خـداى عـزوجـل ((و هـنـگـاميكه گرفتيم پيمان شما را كه نريزيد خونهاى خود را و بيرون نكنيد همديگر را از ديار خويش پس اقرار كرديد و شما بر آن گواه بوديد، سپس اينكه شمائيد كـه مـيـكـشيد همديگر را و بيرون مى كنيد گروهى را از خانه هايشان پشتيبانى جوئيد بر ايـشـان بـگـنـاه و سـتـم و اگـر بـا سـيـرى آنها را نزد شما آورند فديه از ايشان دهيد در حاليكه حرام است بر شما بيرون راندن ايشان آيا ايمان آوريد ببعضى از كتاب (تورات ) و كـافر شويد ببعضى از آن ؟ چيست كيفر آنكه از شما اين كار را بكند؟)) (سوره بقره آيـه 84 85) پـس خداوند اينها را بسبب ترك آنچه باو فرمان داده كافر دانسته ، و نسبت ايـمـان بـآنـا داده ولى از آنها نپذيرفته و آن ايمان نزد خداوند براى ايشان سودى ندهد، پـس فرموده : ((پس چيست كيفر آنكه از شما اين كار را بكند جز خوارى در زندگانى دنيا و روز رسـتـاخـيـز بـر گـردانـده شـود بـسـوى سـخـت تـريـن عـذاب و خـدا غافل نيست از آنچه شما ميكنيد)).
وجـه پـنـجـم از وجـوه كـفـر: كـفـر (بـمـعـنـاى ) بـيـزارى اسـت ، و ايـنـسـت گـفـتـار خـداى عـزوجـل كـه (در سـوره مـمتحنه آيه 4) از حضرت ابراهيم (عليه السلام ) حكايت كند (بقوم خـود فـرمـود:) ((مـا كفر ورزيديم بشما و پديدار شد ميان ما و شما دشمنى و كينه براى هميشه تا آنگاه كه شما ايمان بخداى يگانه آوريد)) يعنى ما از شما بيزاريم ، و خداوند در آنجا كه (داستان ) شيطان و بيزارى جستن او را از دوستانش از آدميزاده در قيامت ياد ميكند فرمايد: ((جز اين نيست كه شما بر گرفتيد بتانى را بجز خدا بدوستى ميان خويش در زنـدگـانـى دنيا پس روز قيامت كفر ورزد برخى از شما ببرخى و لعن كند برخى از شما برخى را، (سوره عنكبوت آيه 25) يعنى بيزارى جويد برخى از شما از برخى .



*باب ستونهاى كفر و شعبه هاى آن*
بَابُ دَعَائِمِ الْكُفْرِ وَ شُعَبِهِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ عُمَرَ بـْنِ أُذَيـْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِى عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ص قَالَ بُنِيَ الْكُفْرُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ الْفِسْقِ وَ الْغُلُوِّ وَ الشَّكِّ وَ الشُّبْهَةِ وَ الْفِسْقُ عَلَى أَرْبـَعِ شـُعـَبٍ عـَلَى الْجـَفَاءِ وَ الْعَمَى وَ الْغَفْلَةِ وَ الْعُتُوِّ فَمَنْ جَفَا احْتَقَرَ الْحَقَّ وَ مَقَتَ الْفـُقـَهـَاءَ وَ أَصـَرَّ عـَلَى الْحـِنـْثِ الْعـَظِيمِ وَ مَنْ عَمِيَ نَسِيَ الذِّكْرَ وَ اتَّبَعَ الظَّنَّ وَ بَارَزَ خَالِقَهُ وَ أَلَحَّ عَلَيْهِ الشَّيْطَانُ وَ طَلَبَ الْمَغْفِرَةَ بِلَا تَوْبَةٍ وَ لَا اسْتِكَانَةٍ وَ لَا غَفْلَةٍ وَ مَنْ غَفَلَ جَنَى عَلَى نَفْسِهِ وَ انْقَلَبَ عَلَى ظَهْرِهِ وَ حَسِبَ غَيَّهُ رُشْداً وَ غَرَّتْهُ الْأَمَانِيُّ وَ أَخَذَتْهُ الْحـَسْرَةُ وَ النَّدَامَةُ إِذَا قُضِيَ الْأَمْرُ وَ انْكَشَفَ عَنْهُ الْغِطَاءُ وَ بَدَا لَهُ مَا لَمْ يَكُنْ يَحْتَسِبُ وَ مَنْ عَتَا عَنْ أَمْرِ اللَّهِ شَكَّ وَ مَنْ شَكَّ تَعَالَى اللَّهُ عَلَيْهِ فَأَذَلَّهُ بِسُلْطَانِهِ وَ صَغَّرَهُ بِجَلَالِهِ كـَمـَا اغـْتـَرَّ بـِرَبِّهِ الْكـَرِيـمِ وَ فـَرَّطَ فـِى أَمـْرِهِ وَ الْغُلُوُّ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى التَّعَمُّقِ بـِالرَّأْيِ وَ التَّنـَازُعِ فِيهِ وَ الزَّيْغِ وَ الشِّقَاقِ فَمَنْ تَعَمَّقَ لَمْ يُنِبْ إِلَى الْحَقِّ وَ لَمْ يَزْدَدْ إِلَّا غـَرَقـاً فـِى الْغـَمـَرَاتِ وَ لَمْ تَنْحَسِرْ عَنْهُ فِتْنَةٌ إِلَّا غَشِيَتْهُ أُخْرَى وَ انْخَرَقَ دِينُهُ فَهُوَ يـَهـْوِى فـِى أَمْرٍ مَرِيجٍ وَ مَنْ نَازَعَ فِى الرَّأْيِ وَ خَاصَمَ شُهِرَ بِالْعَثَلِ مِنْ طُولِ اللَّجَاجِ وَ مَنْ زَاغَ قـَبـُحـَتْ عـِنـْدَهُ الْحـَسـَنـَةُ وَ حـَسـُنـَتْ عِنْدَهُ السَّيِّئَةُ وَ مَنْ شَاقَّ اعْوَرَّتْ عَلَيْهِ طُرُقُهُ وَ اعـْتـَرَضَ عـَلَيـْهِ أَمـْرُهُ فـَضَاقَ عَلَيْهِ مَخْرَجُهُ إِذَا لَمْ يَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الشَّكُّ عَلَى أَرْبـَعِ شـُعـَبٍ عـَلَى الْمـِرْيـَةِ وَ الْهـَوَى وَ التَّرَدُّدِ وَ الِاسـْتـِسـْلَامِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَبِأَيِّ آل اءِ رَبِّكَ تَتَم ارى وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى عَلَى الْمِرْيَةِ وَ الْهَوْلِ مِنَ الْحَقِّ وَ التَّرَدُّدِ وَ الِاسـْتـِسْلَامِ لِلْجَهْلِ وَ أَهْلِهِ فَمَنْ هَالَهُ مَا بَيْنَ يَدَيْهِ نَكَصَ عَلَى عَقِبَيْهِ وَ مَنِ امْتَرَى فِى الدِّيـنِ تـَرَدَّدَ فـِى الرَّيـْبِ وَ سـَبـَقـَهُ الْأَوَّلُونَ مـِنَ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ وَ أَدْرَكَهُ الْآخَرُونَ وَ وَطِئَتْهُ سَنَابِكُ الشَّيْطَانِ وَ مَنِ اسْتَسْلَمَ لِهَلَكَةِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ هَلَكَ فِيمَا بَيْنَهُمَا وَ مَنْ نَجَا مِنْ ذَلِكَ فـَمـِنْ فـَضْلِ الْيَقِينِ وَ لَمْ يَخْلُقِ اللَّهُ خَلْقاً أَقَلَّ مِنَ الْيَقِينِ وَ الشُّبْهَةُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ إِعْجَابٍ بِالزِّينَةِ وَ تَسْوِيلِ النَّفْسِ وَ تَأَوُّلِ الْعِوَجِ وَ لَبْسِ الْحَقِّ بِالْبَاطِلِ وَ ذَلِكَ بـِأَنَّ الزِّيـنـَةَ تَصْدِفُ عَنِ الْبَيِّنَةِ وَ أَنَّ تَسْوِيلَ النَّفْسِ يُقَحِّمُ عَلَى الشَّهْوَةِ وَ أَنَّ الْعِوَجَ يـَمِيلُ بِصَاحِبِهِ مَيْلًا عَظِيماً وَ أَنَّ اللَّبْسَ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ فَذَلِكَ الْكُفْرُ وَ دَعَائِمُهُ وَ شُعَبُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :104 رواية :1
ترجمه :
امـيـرالمـؤ منين (عليه السلام ) فرمود: كفر بر چهار پايه استوار شده : فسق ، غلو. شك ، شبهه . و فسق (نيز) بر چهار شعبه است : جف ، كورى ، غفلت ، سركشى .
پس هر كه جفا كن حق را كوچك شمرده ، و فقهاء را دشمن داشته ، و بر گناه بزرگ اصرار كـرده اسـت ، و هـر كـه كـور دل شـود ذكـر (حـق ) را فـرامـوش كـنـد، و (در اصـول ديـن يـا در تـمـام احـكـام آن ) پـيـروى از گمان كند، و با آفريننده خود جنگ كند، و شـيطان بر او چيره گردد، و بدون توبه (و پشيمانى از كرده خويش ) و (همچنين ) بدون زارى (در طلب آمرزش ) و بدون غفلت نبودن از گناه (از خدا) آمرزش خواهد.
و هـر كـه غـفـلت كـنـد بـرخـود خـيـانـت كرده (و خود را بهلاكت افكنده ، و از دين خود) بپشت برگشته ، و گمراهى خود را رشد و صلاح پنداشته ، آرزوها (و وعده هاى دروغين شيطان ) او را فـريـب دهـد (و سـرگـرم كـنـد) و حسرت و پشيمانى در هنگاميكه كار از كار بگذرد و پـرده بـرداشـتـه شـود او را فرا گيرد، و برايش آشكار گردد كه آنطور كه او ميپنداشت نـبـوده . و هـر كـه از فـرمـان خـدا سركشى كن بشك افتاده ، و هر كه بشك افتد خدا بر او بـزرگـى (و عـضـب ) كـنـد، و او را بـسـلطـنـت (و قـدرت ) خـود خوار سازد، و (نزد خلايق ) بوسيله جلال (و عظمت ) خود او را كوچك كند چنانچه بپروردگار كريم خود فريفته شده و مغرور شود (و كرم او را دستاويز كرده ) و در فرمان او كوتاهى كند.
(مجلسى (ره ) از برخى از افاضل نـقـل كـنـد كـه گـفـتـه است ((از مغرورين آنانند كه حشر و نشر را منكر شوند، و از آنجمله هستند:
كسانى كه پندارند تهديد پيغمبران از براى بيم دادنست و كيفرى در آخرت نيست .
و كسانى كه گويند لذتهاى دنيا يقيتى است و كيفر آخرت مشكوك و يقين را بخاطر شك رها نكنند.
و كسانى كه نافرمانى كنند و گويند خداوند غفور و رحيم است .
و كسانى كه پندارند دنيا نقد است و آخرت نسيه و نقد از نسيه بهتر است .
و كـسـانـى كـه بـخـودشـان و كـردارشـان مـغـرور و از آفـات آن غافل باشند.
و كـسـانـى كـه بـعـلم خـود مـغـرور شـونـد، آنـكـه پـنـدارد كـه بـحـد كمال رسيده و مانندش كسى نيست گويا آنچه درباره دانشمندان مغرور بدانش رسيده نشنيده .
و كسانى كه بعلم و عمل اكتفا كرده و از شستشوى باطن از اخلاق زشت غفلت نموده و پندارد كه بهمان اندازه مستحق ثواب شايان است .
و آنـانـكـه بـخـود دانـش فـريـفـتـه شـده و بـعـلوم دنـيـائى پـرداخـتـه و از تحصيل علم آخرت باز مانده .
و كسانى كه بعبادت فريفته شده .
و آنـانـكـه بـمـال و مـنـال مـغرور گشته . يا باولاد و انصار فريفته شده . يا بجاه و مقام گول خورده . و غير اينها از اسباب بزرگ منشى كه در شماره نيايد)).
(و بـهـر صـورت امـيـرالمؤ منين (عليه السلام ) دنباله حديث فرمود: و غلو بر چهار شعبه اسـت : بـر تـعـمق در راءى (و دقت بسيار نمودن ). تنازع در راءى . كجى (و اغراق از حق ). شقاق (و دشمنى كردن با حق پرستان )،
پـس هـر كـه بسيار دقت (خرده بينى ) كند بحق نگرايد، و جز غرق شدن در امواج خروشان (شـبـهـات و ابـاطـيـل ) نـيـفزايد، فتنه از او دور نشود (و گروهى از عقدهاى اعتقادى او باز نـشـود) جـز ايـنـكه فتنه ديگرى (و مشكل تازه اى ) گريبانگيرش ‍ شود و پرده دينش (با قـيـچـى فـتـنـه ) بـدرد، پـس در كـار درهـم و بـرهـمـى فـرو افـتـد (و حـق و بـاطـل بـر او مـخـتـلط گـردد). و هـر كـه در راءى نـزاع و ستيزه كند بحماقت (يابسستى و بـزدلى ) شـهـره گـردد (و ايـن ) بـخـاطـر لجـبـازى دنـبـاله دار (اواسـت ). و هـر كـه كـج دل شـد خوبى در نزد او زشت گردد، و بدى در نظر او زيبا گردد. و هر كه شقاق كند (و بـا حـق پـرسـتان دشمنى و نزاع كند) راههاى زندگى بر او تيره و تاريك گردد، و كار بر او دشوار شود، و بتنگنائى دچار گردد كه راه خلاصى از آن بسته شود، زيرا از راه مؤ منين پيروى نكرده است .
و شـك داراى چـهـار شـعـبـه اسـت : مـريـه (يـعـنـى تـرديـد. شـك و جـدل )، هـوى و تـردد، اسـتـسـلام (يـعـنـى تـن دادن و گـردن نـهـادن ) و ايـنست گفتار خداى عزوجل : ((پس بكدام نعمتهاى پروردگارت ستيزه جوئى ، (سوره نجم آيه 55)
و در روايـت ديـگـر اسـت (كـه فـرمـود: شـك ): بـرمـريـه اسـت ، و هراس از حق ، و تردد، و اسـتـسـلام در بـرابـر نـادانـى و اهـل آن ،. پس هر كه از آنچه در پيش او است (از حق و رغبت بـسـوى آخـرت ) بـهـراسـد بـپـشـت سـر (يـعـنـى بـسـوى باطل و دنيا) برگردد، و هر كه در دين ستيزه كند در شك بچرخد، و همرديفان او از مؤ منين از روى پيشى گرفته (چون شك ندارند) و باز ماندگان (در ايمان كه پس از او بودند) او را دريابند، و لگد مال شياطين گردد، و هر كه بهلاكت دنيا و آخرت تن دهد در اين ميان (نـيـز) بـهـلاكـت رسـد و هـر كـه از آن رهـائى يـابـد از فضل يقين است ، و خدا چيزى كمتر از يقين نيافريده است .
و شبهه بر چهار شعبه است : شادمان شدن بزينت (دنيا يا راءيهاى فاسده اى كه نزد خود زينت داده )، و خود آرائى (به اءباطيل )، و باز گرداندن كج (را براست بنظر خويشتن )، و در آمـيـخـتـن مـايـه افـتـادن در شـهـوت اسـت ، و كـجـى صـاحب خود را بانحراف بزرگى بـكشاند، و آميختن حق بباطلى تاريكيهائى است كه رويهم انباشته . اينست كفر و ستونها و شعبه هاى آن .

[afsanah82]

*باب صفت نفاق و منافق*
بَابُ صِفَةِ النِّفَاقِ وَ الْمُنَافِقِ
1- قَالَ وَ النِّفَاقُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَى الْهَوَى وَ الْهُوَيْنَا وَ الْحَفِيظَةِ وَ الطَّمَعِ فَالْهَوَى عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الْبَغْيِ وَ الْعُدْوَانِ وَ الشَّهْوَةِ وَ الطُّغْيَانِ فَمَنْ بَغَى كَثُرَتْ غَوَائِلُهُ وَ تـُخُلِّيَ مِنْهُ وَ قُصِرَ عَلَيْهِ وَ مَنِ اعْتَدَى لَمْ يُؤْمَنْ بَوَائِقُهُ وَ لَمْ يَسْلَمْ قَلْبُهُ وَ لَمْ يَمْلِكْ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ لَمْ يَعْذِلْ نَفْسَهُ فِى الشَّهَوَاتِ خَاضَ فِى الْخَبِيثَاتِ وَ مَنْ طَغَى ضـَلَّ عـَلَى عـَمـْدٍ بـِلَا حـُجَّةٍ وَ الْهـُوَيـْنَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الْغِرَّةِ وَ الْأَمَلِ وَ الْهَيْبَةِ وَ الْمـُمـَاطـَلَةِ وَ ذَلِكَ بـِأَنَّ الْهـَيـْبـَةَ تَرُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ الْمُمَاطَلَةَ تُفَرِّطُ فِى الْعَمَلِ حَتَّى يَقْدَمَ عَلَيْهِ الْأَجَلُ وَ لَوْ لَا الْأَمَلُ عَلِمَ الْإِنْسَانُ حَسَبَ مَا هُوَ فِيهِ وَ لَوْ عَلِمَ حَسَبَ مَا هُوَ فِيهِ مَاتَ خـُفـَاتـاً مـِنَ الْهـَوْلِ وَ الْوَجـَلِ وَ الْغِرَّةَ تَقْصُرُ بِالْمَرْءِ عَنِ الْعَمَلِ وَ الْحَفِيظَةُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الْكِبْرِ وَ الْفَخْرِ وَ الْحَمِيَّةِ وَ الْعَصَبِيَّةِ فَمَنِ اسْتَكْبَرَ أَدْبَرَ عَنِ الْحَقِّ وَ مَنْ فـَخـَرَ فـَجـَرَ وَ مَنْ حَمِيَ أَصَرَّ عَلَى الذُّنُوبِ وَ مَنْ أَخَذَتْهُ الْعَصَبِيَّةُ جَارَ فَبِئْسَ الْأَمْرُ أَمْرٌ بَيْنَ إِدْبَارٍ وَ فُجُورٍ وَ إِصْرَارٍ وَ جَوْرٍ عَلَى الصِّرَاطِ وَ الطَّمَعُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ الْفَرَحِ وَ الْمـَرَحِ وَ اللَّجَاجَةِ وَ التَّكَاثُرِ فَالْفَرَحُ مَكْرُوهٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْمَرَحُ خُيَلَاءُ وَ اللَّجَاجَةُ بَلَاءٌ لِمَنِ اضْطَرَّتْهُ إِلَى حَمْلِ الْآثَامِ وَ التَّكَاثُرُ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ شُغُلٌ وَ اسْتِبْدَالُ الَّذِى هُوَ أَدْنَى بِالَّذِى هُوَ خَيْرٌ فَذَلِكَ النِّفَاقُ وَ دَعَائِمُهُ وَ شُعَبُهُ وَ اللَّهُ قَاهِرٌ فَوْقَ عِبَادِهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ وَ جَلَّ وَجْهُهُ وَ أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَ انْبَسَطَتْ يَدَاهُ وَ وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَتُهُ وَ ظَهَرَ أَمْرُهُ وَ أَشْرَقَ نُورُهُ وَ فَاضَتْ بَرَكَتُهُ وَ اسْتَضَاءَتْ حِكْمَتُهُ وَ هَيْمَنَ كِتَابُهُ وَ فَلَجَتْ حُجَّتُهُ وَ خَلَصَ دِينُهُ وَ اسْتَظْهَرَ سُلْطَانُهُ وَ حَقَّتْ كَلِمَتُهُ وَ أَقْسَطَتْ مَوَازِينُهُ وَ بَلَّغَتْ رُسُلُهُ فَجَعَلَ السَّيِّئَةَ ذَنـْبـاً وَ الذَّنـْبَ فـِتـْنـَةً وَ الْفِتْنَةَ دَنَساً وَ جَعَلَ الْحُسْنَى عُتْبَى وَ الْعُتْبَى تـَوْبـَةً وَ التَّوْبـَةَ طـَهـُوراً فـَمـَنْ تـَابَ اهْتَدَى وَ مَنِ افْتُتِنَ غَوَى مَا لَمْ يَتُبْ إِلَى اللَّهِ وَ يَعْتَرِفْ بِذَنْبِهِ وَ لَا يَهْلِكُ عَلَى اللَّهِ إِلَّا هَالِكٌ اللَّهَ اللَّهَ فَمَا أَوْسَعَ مَا لَدَيْهِ مِنَ التَّوْبَةِ وَ الرَّحـْمـَةِ وَ الْبـُشـْرَى وَ الْحِلْمِ الْعَظِيمِ وَ مَا أَنْكَلَ مَا عِنْدَهُ مِنَ الْأَنْكَالِ وَ الْجَحِيمِ وَ الْبَطْشِ الشَّدِيدِ فَمَنْ ظَفِرَ بِطَاعَتِهِ اجْتَلَبَ كَرَامَتَهُ وَ مَنْ دَخَلَ فِى مَعْصِيَتِهِ ذَاقَ وَبَالَ نَقِمَتِهِ وَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :107 رواية :1
ترجمه :
(و هم اميرالمؤ منين عليه السلام ) فرمود: و نفاق بر چهار ستون استوار است : بر هوى (و هوس ) و سهل انكارى (در امر دين )، و خشم ورزى ، و طمع .
و هـوى پرستى بر چهار شعبه است : بر ستم ، و زورگويى و تجاوز، و شهوت رانى ، و سـركـشى ، پس هر كه ستم كرد بلاها و گرفتاريهايش زياد شود، و او را واگذارند و از كمك باو خوددارى شود، و هر كه تجاوز كند و زور بگويد از سختيها نياسايد، و دلش آرام نـبـاشـد، و از شـهـوتـرانـيـهـا خـوددارى نـتـوانـد، و هـر كـه شـهـوت خـود را تـعـديل نكند در پليديها فرو رود، و هر كه سركشى كند بدون برهان و از روى عمد خود را گمراه كند.
و سـهـل انـگـارى بـر چـهـار شـعـبه است : بر فريب (خوردن برحمت حق سبحانه و غفلت از شـيـطان )، و آرزو، و ترس و بيم (از غير خدا) و امروز و فردا كردن ، و اين براى آنستكه تـرس و بـيـم (از غـيـر خـدا) راه حـق را بـبـنـدد، و امـروز و فـردا كـردن مـوجـب كـوتاهى در عـمـل گـردد تـا (آنـگـاه كـه ) مـرگ او بـرسـد، و اگـر آرزو نباشد (شخص ) بحساب خود بـرسـد، و اگـر حـساب كار خود را بداند و ار هراس و ترس بمرگ ناگهانى بميرد، (و فريب رحمت حق خوردن ) دست انسان را از عمل كوتاه كند.
مـجـلسـى (ره ) در شـرح ((حـسـب مـا فيه ...)) گويد: ((حسب )) بتحريك بمعناى رسيدن بـحـسـاب و انـدازه و شـمـاره و آنـچـه در آنـسـت از عـمـر و عـمـل و ايـن اشـاره اسـت بگفتار پيغمبر (ص ) كه فرمود: بحساب خودتان برسيد پيش از آنـكـه بـحـسـاب شـمـا بـرسـنـد، تـا آنـكـه گـويـد: و حاصل اينكه اگر آرزو و غفلتى كه لازمه اوست در كار نبود بحساب عمر خود و آنچه از آن صرف كرده و گناهانى كه كسب كرده مى رسيد، و مى انديشيد كه ممكن است بزودى مرگش فـرا رسـد و دست خالى از عمل و توشه بآخرت رود، و درباره سختيهاى مرگ و هراسهاى پـس از آن و دشـواريـهـاى قـيـامت و كيفرهاى سختى كه در انتظار اوست انديشه و تفكر مى كـرد، حـقش اين بود كه از ترس و دهشت فجاءه كند و ناگهان بميرد چنانچه همام آنگاه كه اوصـاف مـؤ مـنين را شنيد ناگهان (بروى زمين افتاد) و جان داد اين آرزو استكه انسان را از تـمام اين افكار و انديشه ها باز دارد، و از اينجا روشن شود كه در مقدارى از آرزو و غفلت حـكـمت نظام نوع انسان و بقاء عالم نهفته است ولى زياده روى در آن موجب شقاوت در آخرت گردد، و بر گرديم بدنباله حديث كه امير المؤ منين عليه السلام فرمود:).
و خشم ورزى بر چهار شعبه است ، بر كبر، و فخر (كردن بحسب و نسب و غير اينها)، پس هـر كـه كـبـر ورزد بحق پشت كند، و هر كه فخر كند (بر خود بنازد) نافرمانى كرده (يا دروغ گـفـتـه و خـلاف كـرده ) و هـر كـه حـميت كشد بگناهان اصرار ورزد (و بواسطه حميت بنظائر و فحاشى و آدمكشى و جنايات ديگر دچار گردد) و هر كه تعصب او را فرا گيرد سـتم كند (يا از راه راست منحرف شود)، پس چه بدچيز است خشم ورزى كه ميان پشت كردن بـحـق و نـافرمانى و اصرار بر گناه و انحراف را از راه راست قرار گرفته است . (اين معنى بنا بر توضيحى استكه آخر حديث بيايد).
و طـمـع بـر چهار شعبه است : شادى و شادكامى و تبختر، و سرسختى ، و فزون طلبى ، پـس شـادى نـزد خـداونـد خوش ‍ نيست (و بد است ) و شادكامى و تبختر خودپسندى است ، و سرسختى بلائى استكه اگر كسى دچار شد او را بكشيدن بار گناهان وادار مى سازد، و فـزون طـلبـى (و بـرتـرى جـوئى ) بـازى و سـرگـرمـى و (مـوجـب ) بـاز داشـتـن دل (از ياد خداى تعالى ) است و پذيرفتن چيزيست (يعنى دنيا و سرگرمى هاى آن ) بجاى آنچه بهتر است (يعنى آخرت و نعمتهاى آن مى باشد).
پـس ايـن بـود نفاق و ستونها و شعبه هاى آن ، و خداوند بر تمام بندگان خود غالب است نـامـش بـلنـد و ذاتـش والا اسـت ، و زيـبا و نيكو ساخته است خلقت هر چيز را، دو دست جودش گشاده است ، و رحمتش همه چيز را فرا گرفته ، امر او عيان و نورش تابان است ، بركتش بـسـيار و حكمتش نورانى است ، كتابش پابرجا و حجتش پيروز و هويدا است ، دينش پاك و سـلطـنـتش محكم و پيروز است ، سخنش حق ، و موازينش عادلانه و رسولانش رساننده بودند، بـدكـردارى را گـنـاه دانـسـتـه ، و گـناه را فتنه ، و فتنه را چركى شمرده ، و كار نيك را بـازگـشـت دانـسـتـه ، و بازگشت را توبه ، و توبه را پاك كنده قرار داده ، پس هر كه توبه كند براه راست هدايت يافته ، و هر كه گرفتار فتنه گمراه شده تا ماداميكه بخدا بـازگـشـت نـكـنـد و بگناهش ‍ اعتراف ننمايد، بر خدا دليرى نكند مگر هلاك شونده . از خدا بترسيد، از خدا بترسيد! كه چه اندازه باب توبه و رحمت و بشارت و بردبارى بزرگ در درگـاهش و وسيع است ، و چه اندازه سخت است آن شكنجه ها و دوزخ و سختيگرى او، پس هـر كـه بـاطـاعـتـش دسـت يـابـد كـرامـتـش را بخود جلب كند، و هر كه در نافرمانيش درآيد ناگوارى و سختى پاداش كيفر او را چشد و بزودى زود روز پشيمانيش فرا رسد.



توضيح :
و شـرح : مـواردى از ايـن بـحـث شـريـف محتاج بشرح و توضيح است كه قسمتى از آنها در ضـمـن تـرجـمـه مـا بـيـن پـرانـتـز ذكـر شـد، و پـاره اى از آن مـوكـول بـپـايان حديث گرديد، يكى در جمله : ((فبئس الامر بين ادبار و فجور....!)) كه آنـچـه ترجمه شد بنابر شرحى است كه مجلسى عليه الرحمه فرموده است باينكه كلمه ((على )) در جمله ((على الصراط)) بمعناى ((عن )) باشد، و مقصود از ((صراط)) هم مـعـنـاى لغـوى آن بـاشـد، امـا بـنـابـر احـتـمـال ديـگـر كـه ((عـلى )) بـمعناى حقيقى آن و ((صـراط)) هـم مـقـصـود صـراط در قـيـامـت بـاشـد مـعـنى چنين است ((پس بد وضعى است وضـعـيـكـه مـيـان پـشـت كـردن حـق و نـافـرمـانى و اصرار بگناه و ستم است هنگام عبور از ((صـراط)) ولى مـعـناى اول ظاهرتر است و احتياج آن بارتكاب خلاف ظاهر و تصرفات در عبادت كمتر از دومى است .
و ديـگـرى در مـورد صـفـاتـى كـه امـيـر المـؤ منين عليه السلام درباره نفاق و منافق بيان فرمود، مجلسى عليه الرحمه از بعضى نقل كند كه گفته اند: احاديث اين باب دلالت دارد بـر ايـنـكـه مـؤ مـن كـمـيـابـتـر است از كبريت احمر زيرا هيچيك از علما و صالحين نيستند كه گـرفـتـار برخى از اين صفات (كه حضرت براى نفاق و منافق بيان فرمود) نباشند تا چه رسد بديگران ، و روى اين جهت تاءويلاتى از دانشمندان براى حديث ذكر فرموده كه بـازگـشـت جـملگى آنها باينست كه هركس اين گناهان را مرتكب شود از روى بى اعتنايى بـديـن و اين كار عادت او گردد و از دين خارج گشته و در زمره منافقين صدر اسلام درآيد. ولى اگـر گـاهى پاره اى از آنها از بعضى از مؤ منين بواسطه غلبه شهوت و هواى نفس سرزد موجب خروج از دين نگشته گرچه در اسم با منافقين مشاركت دارد.
و در جـمـله ((تعالى ذكره )) گويد: يعنى از نقائص يا از اينكه مانند ذكر مخلوق باشد، يـا از ايـنـكـه كـسـى آنطور كه شايد ذكرش كند. و تاءييد وجه دوم است آنچه در دعاء آمده ((تعالى ذكرك عن المذكورين )).
و ((جـل وجـه )) گـويد: يعنى ذات او اجل است از اين كه بكنهش برسند، يا مقصود از وجه انبياء و حجتهاى اويند، و يا دين او است .
و در ((وانـبسطت يداه )) گويد: اشاره است بگفتار خداى تعالى (در سوره مائده آيه 64) ((و يهود گفتند دست خدا بسته است ، بسته باد دستهاى آنان و لعنت بر آنها باد بدانچه گـفـتـنـد بـلكـه دسـت هاى او باز است مى بخشد و هر گونه بخواهد)) و گفته اند: اينكه ((يـد)) را تـثـنـيـه آورد، و دو دسـت فـرمـود بـراى مـبـالغـه در رد يـهـود و نـفـى بـخـل از خـداى تـعـالى و بـراى اثـبـات غايت جود است ، زيرا نهايت سخاوت براى سخى بـايـنـسـت كـه بـا هر دو دست بخشش كند، طبرسى (ره ) گويد: لفظ ((يد)) در لغت بر پـنـج وجـه آمـده است : (1) عضو بدن (2) نعمت (3) قوت (4) ملك و سلطنت (5) براى اسناد فـعـل بـفـاعـل . سـپـس گـفـتـه اسـت ، و چـون شـخـص سـخـاوتـمـنـد بـدسـت بخشد و شخص بـخـيل دستش را از بخشش نگهدارد جود و بخل را بدست نسبت داده اند، و بشخص سخاوتمند گـويـنـد: دسـت بـاز، و بـه بـخـيـل گـويند: دست بسته .... تا آنجا كه خود مجلسى (ره ) گويد و متحمل است دو دست در اينجا كنايه از نعمت و بلا باشد...
و در ((ظهر امره )) گويد: يعنى وجود و علم و قدرت و حكمتش بسبب آنچه در آفاق و انفس آشـكـار كـرده ، يا مقصود دين و شريعت اوست در ميان بندگان تا بعبوديت او اعتراف كنند، يا مقصود امر تكوينى استكه دلالت بر كمال قدرتش ‍ كند.
((و اشرف نوره )) يعنى اضافه فرمود نور و جود علم و كمالات را بر جميع مواد قابله بحسب قابليت و استعدادشان ، و گفته شده : مقصود از علم نور اوست كه در دلهاى عارفان انداخته ، و يا برهانهايى استكه راهنمايى بر وحدانيت و بزرگى ذات و صفاتش كنند، يا نـبـوت مـحمد (ص ) است و يا نور ولايت است كه در قرآن بدان اشاره شده است كه فرمايد ((مـى خواهند با دهانهاى خويش نور خدا را خاموش كنند و خدا تمام كننده است نور خويش را اگر چه بد دارند كافران )) (سوره صف آيه 8).
((و هـمـيـن كـتـابـه )) يـعنى كتابش حافظ و شاهد و رقيب بر همه چيز است زيرا بيان هر چـيـزى در آن است ، يا اينكه بر ديگر كتابها ناظر و رقيب است زيرا گواه بر صحت آنها اسـت ، و ايـن مـعـناى دوم روشن است زيرا اشاره است بگفتار خداى تعالى : ((و فرستاديم بر تو كتاب را بحق تصديق كننده آنچه پيش روى اوست از كتاب و نگهبانى بر آن ....)) (سـوره مـائده آيـه 48) كـه بـيـضاوى گويد: يعنى رقيب بر ساير كتابها كه آنها را از تغيير نگهدارد و بثبات و درستى آنها گواهى دهد.
((و الذنـب فـتـنـة )) يـعـنـى گـمـراهى از حق ، يا امتحان و آزمايش است ، زيرا همه تكاليف وسـيـله آزمـايـش بـندگان است يا سبب مفتون شدن بدنيا و تسلط شيطان بر او است ، و در قاموس گفته است : ((فتنه بمعناى آزمايش و دلدادن بچيزى و گمراهى . و گناه ، و كفر. و فـضـيـحـت . و عـذاگـويـد: و گـمـراه كـردن . و ديـوانـگـى و مـحـنـت . و مـال و اولاد، و اخـتـلاف مردمان در آراء است )) و بيشتر اين معانى (كه در قاموس گفته ) در اينجا مناسب است .
ايـن بـود شـرح قـسـمـتـى از ايـن حـديـث شـريف و براى اطلاع از شرح تمامى حديث بمرآة العقول مراجعه شود.2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنِ الْحـُسـَيـْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحـَمـِيـدِ وَ الْحـُسـَيـْنِ بـْنِ سـَعـِيدٍ جَمِيعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ قَالَ كَتَبْتُ إِلَى أَبِى الْحَسَنِ ع أَسْأَلُهُ عَنْ مَسْأَلَةٍ فَكَتَبَ إِلَيَّ إِنَّ الْمُن افِقِينَ يُخ ادِعُونَ اللّ هَ وَ هُوَ خ ادِعُهُمْ وَ إِذ ا ق امـُوا إِلَى الصَّل اةِ ق امـُوا كـُس الى يـُر اؤُنَ النّ اسَ وَ ل ا يـَذْكـُرُونَ اللّ هَ إِلّ ا قـَلِيـلًا مـُذَبـْذَبـِيـنَ بـَيـْنَ ذ لِكـَ ل ا إِلى ه ؤُل اءِ وَ ل ا إِلى ه ؤُل اءِ وَ مـَنْ يـُضـْلِلِ اللّ هُ فـَلَنْ تـَجـِدَ لَهُ سَبِيلًا لَيْسُوا مِنَ الْكـَافـِرِيـنَ وَ لَيْسُوا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ لَيْسُوا مِنَ الْمُسْلِمِينَ يُظْهِرُونَ الْإِيمَانَ وَ يَصِيرُونَ إِلَى الْكُفْرِ وَ التَّكْذِيبِ لَعَنَهُمُ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :111 رواية :2
ترجمه :
مـحـمـد بـن فـضـيـل گويد: بحضرت اءبى الحسن عليه السلام نوشتم و از مسئله اى از او پـرسـش كـردم در پاسخ بمن نوشت : ((همانا منافقان نيرنگ ورزند با خدا و اوست فريب دهنده ايشان و هرگاه برخيزند بسوى نماز برخيزيد سرگران خود نمايى كنند بمردم و ياد نكنند خدا را جز اندكى ، در اين ميانه سرگردانند نه بسوى اينانند و نه بسوى آنان و هـر كـه را خدا گمراه سازد براى او راهى نيابى )) (سوره نساء آيه 142 143) اينها نـه از كفارند و نه از مسلمانان ، اظهار ايمان كنند و بسوى كفر و تكذيب روند، خدا آنها را لعنت كند.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: امـا از كـفار نيستند چون اظهار ايمان كنند و شهادتين بر زبان جارى سـازنـد، و از مـسـلمـانـان نـيـسـتـنـد چـون در دل انـكـار كـنـنـد. و مـجـلسـى (ره ) در مـرآة العـقـول از بـعـضـى نـقـل كـنـد كـه گـفـتـه انـد: شـايـد ذكـر نـشـدن اصـل مـسـئله در حـديـث بـجـهـت تـقـيـه بـوده اسـت ، و شـايـد سـؤ ال از حـال مـاءمون بوده زيرا او از دشمنان اهل بيت عليهم السلام بود و براى مصلحت اظهار تـشـيـع مـى كـرد، و مـقـصـود حـضـرت در پـاسـخ او و شـيـعـه مـآبان منافق اطراف او چون ذوالرياستين باشد.3- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ جُمْهُورٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنِ الْهـَيـْثـَمِ بـْنِ وَاقـِدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ سـُلَيـْمَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ص قَالَ قَالَ إِنَّ الْمُنَافِقَ يَنْهَى وَ لَا يَنْتَهِى وَ يَأْمُرُ بِمَا لَا يَأْتِى وَ إِذَا قَامَ إِلَى الصَّلَاةِ اعـْتـَرَضَ قـُلْتُ يـَا ابـْنَ رَسـُولِ اللَّهِ وَ مَا الِاعْتِرَاضُ قَالَ الِالْتِفَاتُ وَ إِذَا رَكَعَ رَبـَضَ يـُمـْسـِى وَ هـَمُّهُ الْعـَشـَاءُ وَ هـُوَ مُفْطِرٌ وَ يُصْبِحُ وَ هَمُّهُ النَّوْمُ وَ لَمْ يَسْهَرْ إِنْ حَدَّثَكَ كَذَبَكَ وَ إِنِ ائْتَمَنْتَهُ خَانَكَ وَ إِنْ غِبْتَ اغْتَابَكَ وَ إِنْ وَعَدَكَ أَخْلَفَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 111 رواية : 3
ترجمه :
ابو حمزه از حضرت على بن الحسين عليهما السلام حديث كند كه فرمود: همانا منافق (آنكس اسـت ) كـه (از كـارى ) نـهـى كـنـد ولى خود او (از آن كار) دست نمى كشد، و فرمان مى دهد بـدانچه خود نمى كند، و چون بنماز ايستد اعتراض كند، عرضكردم : اى فرزند رسولخدا اعـتـراض چـيـسـت ؟ فـرمـود: روبـراسـت و چـپ گـردانـيـدن ، و چون ركوع كند خود را (مانند گـوسـفـنـد) بـزمـيـن انـدازد (يـعـنـى بـعـد از ركـوع نـايـسـتـد و بـهـمـان حـال بـسجده رود) روزش را شب كند و اندوهى جز خوردن شام ندارد با اينكه روزه هم نبوده اسـت ، و چـون بـامـداد كـنـد انـدوهى جز خوابيدن ندارد با اينكه شب را بيدار نبوده ، اگر بـراى تـو حديثى گويد دروغ گويد و اگر نزدش چيزى بامانت گذارى بتو خيانت كند، اگـر از او پـنـهـان بـاشـى تو را غيبت كند (و بدگوئى كند) و اگر بتو وعده بدهد وفا نكند.


4- عَنْهُ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ بَحْرٍ رَفَعَهُ مِثْلَ ذَلِكَ وَ زَادَ فِيهِ إِذَا رَكَعَ رَبَضَ وَ إِذَا سَجَدَ نَقَرَ وَ إِذَا جَلَسَ شَغَرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 112 رواية : 4
ترجمه :
عبدالملك بن بحر مانند همين حديث را بطور مرفوع از آنحضرت حديث كرده و در آن افزوده اسـت : چـون ركـوع كـند چون گوسفند بزمين افتد، و چون سجده كند نوك بزمين زند (چون كلاغى كه دانه از زمين برچيند، يعنى سجده را بسيار كوتاه بجا آورد) و چون بنشيند چون سگى است كه بر سر دم نشيند.



شــرح :
مـحـتـمل است اين تعبير اشاره بترك جلسه استراحت باشد، و مجلسى (ره ) گويد: ظاهرتر نـزد من آنست كه اين تعبير اشاره است بآنچه بيشتر مخالفين در تشهد مستحب دانند كه بر ورك چـپ نشينند و پاى راست را روى پاى چپ اندازند و قدم راست را بلند كنند بطورى كه سر انگشتان بطرف قلب قرار گيرد.5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَعِيدِ بـْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَثَلُ الْمُنَافِقِ مَثَلُ جِذْعِ النَّخْلِ أَرَادَ صَاحِبُهُ أَنْ يَنْتَفِعَ بِهِ فِى بَعْضِ بِنَائِهِ فَلَمْ يَسْتَقِمْ لَهُ فِى الْمَوْضِعِ الَّذِى أَرَادَ فَحَوَّلَهُ فِى مَوْضِعٍ آخَرَ فَلَمْ يَسْتَقِمْ لَهُ فَكَانَ آخِرُ ذَلِكَ أَنْ أَحْرَقَهُ بِالنَّارِ
اصول كافى ج : 4 صفحه : 113 رواية : 5
ترجمه :
رسولخدا (ص ) فرمود: منافق بمانند تنه درخت خرما است كه صاحب آن بخواهد در قسمتى از ساختمانش از آن بهره مند گردد و در آنجا كه خواهد (بواسطه كجى ) قرار نگيرد، پس بـجـاى ديـگـرش بـرد (آنـجـا نـيـز) قـرار نـگـيـرد، و سـرانـجامش اينست كه آنرا به آتش بسوزاند.


6- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَبـْدِ الرَّحـْمـَنِ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا زَادَ خُشُوعُ الْجَسَدِ عَلَى مَا فِى الْقَلْبِ فَهُوَ عِنْدَنَا نِفَاقٌ
اصول كافى ج : 4 صفحه : 113 رواية : 6
ترجمه :
و نـيـز آنـحـضـرت (ص ) فـرمـود: آنـچـه از خـشـوع بـدن بـر آنـچـه در دل است بچربد آن در نزد ما نفاق است .



شــرح :
مـجـلسى (ره ) گويد: اين حديث دلالت دارد بر انيكه زيادى خشوع بدن بر خشوع قلب از روى ريـا و نـفـاق اسـت ، و در گـفـتـارش كـه فـرمـود: ((عندنا)) اشاره است باينكه نفاق حقيقتى نيست بلكه خصلت بدى است كه شبيه بنفاق است .

[afsanah82]

*باب شرك*
بَابُ الشِّرْكِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ بُرَيْدٍ الْعِجْلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ سـَأَلْتُهُ عَنْ أَدْنَى مَا يَكُونُ الْعَبْدُ بِهِ مُشْرِكاً قَالَ فَقَالَ مَنْ قَالَ لِلنَّوَاةِ إِنَّهَا حَصَاةٌ وَ لِلْحَصَاةِ إِنَّهَا نَوَاةٌ ثُمَّ دَانَ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :113 رواية : 1
ترجمه :
بـريـد عـجـلى گويد: از حضرت باقر عليه السلام پرسيدم : از كمترين چيزى كه بنده بـدان مـشـرك گـردد؟ گويد: فرمود: هر كه بهسته اى بگويد: سنگريزه ، و بسنگريزه بگويد: هسته ، و بآن متدين گردد.



شــرح :
فيض عليه الرحمه گويد: يعنى بقلب خود اعتقاد بآن پيدا كند و آنرا دين خود قرار دهد و سـر اينكه شرك است آنست كه به پيروى هواى نفس برگردد، و صاحب اين عقيده اگر چه خدا را عبادت كند ولى هواى نفس را هم اطاعت كند و در اطاعت براى خدا شريك قرار داده است .2- عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى الْعَبَّاسِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَدْنَى مَا يَكُونُ بِهِ الْإِنْسَانُ مُشْرِكاً قَالَ فَقَالَ مَنِ ابْتَدَعَ رَأْياً فَأَحَبَّ عَلَيْهِ أَوْ أَبْغَضَ عَلَيْهِ
اصول كافى ج : 4 صفحه : 113 رواية : 2
ترجمه :
ابـوالعـبـاس گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم : از كمترين چيزى كه انسان بدان مشرك شود؟
گـويـد: فـرمود: هر كه راءيى را بدعت گذارد چه بواسطه آن محبوب گردد، و چه بدان واسطه مبغوض شود.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: راءى مبتدع آنست كه مستند شرعى نداشته باشد چه اينكه آن راءى در اصول باشد و چه در فروع ، و اما آنكس كه در فهم كتاب و سنت با كوشش فراوانى كه كرده خطا كند ظاهر اينست كه داخل در بدعت گذار نباشد.3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عـَنْ سـَمـَاعَةَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ وَ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ م ا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّ هِ إِلّ ا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ قَالَ يُطِيعُ الشَّيْطَانَ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُ فَيُشْرِكُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 114 رواية : 3
ترجمه :
حـضرت صادق عليه السلام در گفتار خداى عزوجل : ((و ايمان نياورند بيشتر آنان بخدا جـز اينكه ايشانند مشركان )) (سوره يوسف آيه 106) فرمود: شيطان را ندانسته پيروى كند پس مشرك گردد.


4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ ضُرَيْسٍ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع فـِي قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ م ا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّ هِ إِلّ ا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ قَالَ شـِرْكُ طـَاعـَةٍ وَ لَيـْسَ شـِرْكَ عِبَادَةٍ وَ عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ النّ اسِ مَنْ يَعْبُدُ اللّ هَ عَلى حـَرْفٍ قـَالَ إِنَّ الْآيـَةَ تـَنـْزِلُ فـِى الرَّجُلِ ثُمَّ تَكُونُ فِى أَتْبَاعِهِ ثم قُلْتُ كُلُّ مَنْ نَصَبَ دُونَكُمْ شَيْئاً فَهُوَ مِمَّنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ فَقَالَ نَعَمْ وَ قَدْ يَكُونُ مَحْضاً
اصول كافى ج : 4 صفحه : 114 رواية : 4
ترجمه :
ضـريـس از آنـحـضـرت عـليـه السـلام حـديـث كـنـد كـه در گـفـتـار خـداى عـزوجـل (در هـمـيـن آيـه ) فـرمـود: شرك در طاعت است نه شرك در عبادت ، و از گفتار خداى عـزوجـل ((و بـرخـى از مـردمـنـد كـه خـدا را بـر حـرف پرستش كنند)) (سوره حج آيه 11 پرسيدم ؟) فرمود: آيه درباره مردى نازل شده و سپس درباره پيروان او هم باشد، پس من عرضكردم : هر كه در برابر شما چيزى بر پا دارد او از كسانى است كه خدا را بر حرف پرستيده ؟ فرمود: آرى و گاهى مشرك محض ‍ باشد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى مقصود: شرك از نظر اطاعت و پيروى كردن غير از خداوند است و گـرچه عبادت و پرستش و سجده بر او نكند، مانند كسيكه پيروى شيطان يا هواى نفس يا انـسـان گـمراه يا گمراه كننده را بكند كه او با خدا شريك قرار داده ، تا آنكه در تفسير آيـه دوم گـويـد و حـاصـل ايـنـسـت كـه پـرسـتـش كـنـنـده از حـال مـخـالفـيـن پـرسـتـش كـرده كـه آيـا ايـشـان اهـل ايـن آيـه هـسـتـنـد؟ فـرمـود: بـرخـى اهـل آن هـسـتـنـد و بـرخـى مـشـرك مـحـض مـى بـاشـنـد، مـتـحـمـل است تنمه كلام سابق امام عليه السلام باشند يعنى گاهى درباره مردى بتنهايى بـاشـد و گـاهـى دربـاره پـيـروانـش ، و در بعضى نسخه ها ((محضا)) ضبط شده كه او صريح در همين معناى اخير است .5- يـُونـُسُ عـَنْ دَاوُدَ بـْنِ فـَرْقـَدٍ عـَنْ حـَسَّانَ الْجـَمَّالِ عـَنْ عـَمِيرَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ أُمِرَ النَّاسُ بِمَعْرِفَتِنَا وَ الرَّدِّ إِلَيْنَا وَ التَّسْلِيمِ لَنَا ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ صَامُوا وَ صَلَّوْا وَ شَهِدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ جَعَلُوا فِى أَنْفُسِهِمْ أَنْ لَا يَرُدُّوا إِلَيْنَا كَانُوا بِذَلِكَ مُشْرِكِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :114 رواية :5
ترجمه :
عـمـيـره گـويد: از حضرت صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: مردم بشناسائى ما و مـراجـعـه بـمـا و تـسليم شدن براى ما ماءمورند، سپس فرمود: و اگر چه روزه بگيرند و نماز گزارند و گواهى دهند كه معبودى جز خداى يگانه نيست ؛ ولى پيش خود بنا گذارند كه بما مراجعه نكنند بهمان سبب مشرك گردند.


6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يـَحـْيـَى الْكـَاهـِلِيِّ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَوْ أَنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَقـَامـُوا الصَّلَاةَ وَ آتـَوُا الزَّكـَاةَ وَ حـَجُّوا الْبـَيـْتَ وَ صَامُوا شَهْرَ رَمَضَانَ ثُمَّ قَالُوا لِشَيْءٍ صـَنـَعـَهُ اللَّهُ أَوْ صـَنـَعـَهُ النَّبـِيُّ ص أَلَّا صـَنـَعَ خـِلَافَ الَّذِي صـَنـَعَ أَوْ وَجـَدُوا ذَلِكَ فِي قـُلُوبـِهـِمْ لَكـَانـُوا بـِذَلِكَ مـُشـْرِكـِيـنَ ثـُمَّ تـَلَا هـَذِهِ الْآيـَةَ فـَل ا وَ رَبِّكَ ل ا يـُؤْمـِنـُونَ حـَتّ ى يـُحـَكِّمـُوكَ فـِيـم ا شـَجـَرَ بـَيـْنـَهـُمْ ثـُمَّ ل ا يـَجِدُوا فِى أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمّ ا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَعَلَيْكُمْ بِالتَّسْلِيمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :115 رواية :6
ترجمه :
عـبـدالله بن يحيى كاملى گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: اگر چنانچه مردمى خـداى يـگـانه و بى شريك را پرستش كنند، و نماز را برپا دارند، سپس بچيزى كه خدا كـرده يـا پـيغمبر (ص ) ساخته اعتراض كنند و بگويند: كه چرا بر خلاف آن نساخته ؟ يا در دل خود چنين اعتراضى كنند (گرچه بزبان نياورند) بهمين اعتراض مشرك شوند، سپس ايـن آيـه را تـلاوت فـرمـود، ((نـه چنين است بپروردگار تو سوگند ايمان نياوردند تا بـداورى بـگـزيـنـند تو را در آنچه سرزده است بين ايشان و سپس نيابند در دلهاى خويش چـاره اى از آنچه تو قضاوت كرده اى و تسليم شوند تسليم شدنى )) (سوره نساء آيه 65) سپس حضرت صادق عليه السلام فرمود: بر شما است كه تسليم باشيد.


7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ مـُسـْكَانَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اتَّخَذُوا أَحْب ارَهُمْ وَ رُهْب انَهُمْ أَرْب اباً مِنْ دُونِ اللّ هِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا دَعَوْهُمْ إِلَى عِبَادَةِ أَنـْفـُسـِهـِمْ وَ لَوْ دَعـَوْهـُمْ إِلَى عـِبـَادَةِ أَنْفُسِهِمْ لَمَا أَجَابُوهُمْ وَ لَكِنْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً وَ حَرَّمُوا عَلَيْهِمْ حَلَالًا فَعَبَدُوهُمْ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :115 رواية :7
ترجمه :
ابـوبـصـيـر گـويـد: از امـام صـادق عـليـه السـلام پـرسـيـدم : از گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((كـشـيـشـان و ديرنشينان خود را خدايانى در برابر گرفتند)) (سوره توبه 31) فـرمـود: هـر آيـنـه بـخدا سوگند آنها ايشان را بپرستش خودشان نخواندند، و اگر بـپـرسـتـش ‍ خـود خـوانـده بـودنـد ايـشـان نـمـى پـذيـرفـتـنـد ولى حـرامـى را بـر ايشان حـلال كـردنـد، و حلالى را بر ايشان حرام كردند، پس آنها را ندانسته از همين راه پرستش كردند.


8- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عـُمـَيـْرٍ عـَنْ رَجـُلٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ أَطـَاعَ رَجـُلًا فـِى مـَعـْصـِيـَةٍ فـَقَدْ عَبَدَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه :116 رواية :8
ترجمه :
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه مردى را در گناهى پيروى كند بتحقيق كه او را پرستش كرده است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: و سـر ايـن مـطـلب آنـسـت كـه پـرسـتـش جـز خـضـوع و تـذلل و اطـاعـت و انـقـيـاد نـيـست ، و روى همين حساب خداى سبحان پيروى هواى نفس و اطاعت شـيـطـان را پـرسـتـش آنـدو ناميده در آنجا كه فرمايد: ((آيا ديدى آنكس را كه برگرفت خـداى خويش را هوس خويش )) (سوره جاثيه آيه 23) و نيز فرمايد: ((آيا بشما سفارش نـكـرديـم اى بـنى آدم كه نپرستيد شيطان را كه او شما را دشمنى است آشكار، (سوره يس آيه 60).
*باب شك*
بَابُ الشَّكِّ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ كَتَبْتُ إِلَى الْعـَبـْدِ الصَّالِحِ ع أُخـْبـِرُهُ أَنِّى شـَاكٌّ وَ قـَدْ قـَالَ إِبـْرَاهـِيـمُ ع رَبِّ أَرِنِى كَيْفَ تُحْيِ الْمـَوْتـى وَ أَنِّي أُحـِبُّ أَنْ تُرِيَنِي شَيْئاً فَكَتَبَ ع إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ مُؤْمِناً وَ أَحَبَّ أَنْ يَزْدَادَ إِيمَاناً وَ أَنْتَ شَاكٌّ وَ الشَّاكُّ لَا خَيْرَ فِيهِ وَ كَتَبَ إِنَّمَا الشَّكُّ مَا لَمْ يَأْتِ الْيَقِينُ فَإِذَا جَاءَ الْيَقِينُ لَمْ يَجُزِ الشَّكُّ وَ كَتَبَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ وَ م ا وَجَدْن ا لِأَكْثَرِهِمْ مِنْ عَهْدٍ وَ إِنْ وَجَدْن ا أَكْثَرَهُمْ لَف اسِقِينَ قَالَ نَزَلَتْ فِى الشَّاكِّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :116 رواية :1
ترجمه :
حـسـيـن بـن حـكـم گـويـد: بـحـضـرت مـوسـى بـن جـعـفـر عـليـهـمـا السـلام نـوشـتـم و از حـال خـود او را آگـاه كـردم كـه مـن در شـك افتاده ام ، و حضرت ابراهيم عليه السلام بخدا عـرضـكـرد: ((پـروردگـارا بـمـن بنما چگونه مرده ها را زنده مى كنى ، (سوره بقره آيه 260) و مـن دوست دارم كه شما (نيز براى رفع شك من ) چيزى (و عقيده داشت ) و مى خواست كه ايمانش را افزون كند، ولى تو در شكى ، و در شك خيرى نيست ، و نوشت : جز اين نيست كـه شـك تا جائيست كه يقين نيامده ، و چون يقين آمد شك روا نباشد، و نوشت : بدرستى كه خـداى عـزوجـل فـرمـايـد: ((و نـيـافـتـم براى بيشتر شان عهدى و دريافتم بيشترشان را نـافـرمـان )) (سـوره اعـراف آيـه 102) و فـرمـود: ايـن آيـه دربـاره شـك كـنـنـده نازل شده .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: غرض راوى از نقل داستان حضرت ابراهيم عليه السلام عذر تراشى بـراى شـك خـود بـوده باينكه ابراهيم با مرتبه نبوت درباره مردگان در شك بوده و از خـدا چـيـزى بـراى بـرطـرف كـردن شـك خـود پـرسـتـش كرده ، و آنچه راوى اين حديث سؤ ال كـرده يـا مـعـجـزه بـوده يـا دليـلى بـر امـامـت ، و بـنـابـر اول يا حضرت معجزه اى برايش آشكار كرده و راوى بيان نكرده است ، و يا آنحضرت عليه السلام مصلحت در آشكار كردن آن نديده . يا مى دانسته كه شك او روى وسواس و عناد است و گـرنـه حـجـت بـر او تـمـام شـده و حـق بـرايـش آشـكـار گـرديـده ، و بـنـابـر احتمال دوم نيز هر سه وجه احتمال مى رود و آخرى ظاهرتر است ، و اما عذرى كه براى شك خـود آورده اسـت حـضـرت آن را ابطال كرده است باينكه ابراهيم شك نداشت ... بلكه بجهت ازدياد يقين بود و بتعبير ديگر او علم اليقين داشت و طالب عين اليقين بود ولى تو چنانچه خـود اعـتـراف كرده اى شك دارى و خيرى در آن نيست زيرا هر چه خير است در ايمان است و او بجز با يقين حاصل نگردد.
و در جـمـله ((انـمـا الشـك مـا لم يـاءت اليـقـيـن )) گـويـد: ايـن جـمـله دو احـتـمـال دارد اول ايـنـكـه تـاءكـيـد هـمان جمله سابق باشد كه فرمود: ابراهيم مؤ من بود و حـاصـل مـعـنى اين است كه او يقين بقدرت خداى تعالى بر زنده كردن مردگان داشت و شك با يقين اجتماع نكنند، و جواز (در فرمايش آنحضرت ((لم يجز)) ) به معناى امتناع است .
دوم مـراد بـيـقين آن چيزى است كه يقين آورد و شك بعد از آن وسوسه و عناد است (و اين همان وجهى است كه فيض ‍ (ره ) نيز در وافى فرموده است ).
سـپـس مـجـلسـى (ره ) پـس تـفـسير آيه شريفه ((و ما وجدنا لاكثرهم من عهد...)) گويد: و شـايد تاءويل حضرت عليه السلام باين باز گردد كه خداى تعالى از ايشان بواسطه آن عـقـلى كـه بـآنـهـا داده پـيـمـان گـرفـتـه كه همان را بكار اندازند و يقين كنند، و آن را واگذارند و پس مشاهده معجزات روشن فاسق شدند و از ايمان بيرون رفتند.2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ الْخُرَاسَانِيِّ قـَالَ كـَانَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع يـَقـُولُ فِى خُطْبَتِهِ لَا تَرْتَابُوا فَتَشُكُّوا وَ لَا تَشُكُّوا فَتَكْفُرُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :117 رواية :2
ترجمه :
ابـواسـحاق خراسانى گويد: اءميرالمؤ منين عليه السلام در خطبه اش مى فرمود: ترديد (درباره دين و احكام آن ) بخود راه ندهيد تا بشك افتيد، پس كافر شويد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: شـايـد مـقـصـود ورود در شـبـهـاتـى اسـت كـه مـوجب شك گردد، يا نـارضـايـتـى بـه قـضـاى خـدا اسـت و مـتـهـم هـم ساختن خداوند در قضاى اوست ، يا مقصود ترديدى است كه ريشه و مبداء شك است .3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الْخـَزَّازِ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع جَالِساً عَنْ يَسَارِهِ وَ زُرَارَةُ عـَنْ يـَمـِينِهِ فَدَخَلَ عَلَيْهِ أَبُو بَصِيرٍ فَقَالَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِيمَنْ شَكَّ فـِى اللَّهِ فـَقـَالَ كـَافـِرٌ يـَا أَبـَا مـُحَمَّدٍ قَالَ فَشَكَّ فِى رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ كَافِرٌ قَالَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى زُرَارَةَ فَقَالَ إِنَّمَا يَكْفُرُ إِذَا جَحَدَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :117 رواية :3
ترجمه :
مـحـمـد بـن مـسلم مى گويد: نزد حضرت صادق عليه السلام در سمت چپ آن حضرت نشسته بودم ، و زراره در سمت راستش بود، پس ابو بصير وارد شد و عرض كرد: يا ابا عبدالله چـه فـرمـائى دربـاره كـسى كه در خدا شك كند؟ فرمود: كافر است اى ابا محمد (ابا محمد كـنـيه ابوبصير است ) عرض كرد: اگر در پيغمبر شك كند (چطور)؟ فرمود: كافر است ؟ (مـحـمـد بـن مـسـلم ) گـويـد: پـس حضرت رو به زراره كرد و فرمود: همانا كافر شود در صورتى كه انكار كند.



توضيح :
ايـن كـه حـضـرت در پـايـان حـديـث رو بـه زراره كـرد و فـرمـود: ((هـمانا كافر شود در صـورتـى كـه انـكار كند)) شايد بخاطر اين بوده كه زراره واسطه ميان ايمان و كفر را قـبـول نداشته چنان كه مطلب در ضمن حديثى در باب كفر حديث (7) گذشت ، و مقصود امام (عـليـه السـلام ) ايـن است كه به مجرد شك كافر نشود بلكه شك در صورتى موجب كفر است كه از روى انكار باشد اگر چه در صورت شك مؤ من هم نيست ،4- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِيِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خـَارِجـَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيم انَهُمْ بِظُلْمٍ قَالَ بِشَكٍّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :118 رواية :4
ترجمه :
ابـو بـصـيـر گـويد: پرسيدم از حضرت صادق (عليه السلام ) از (تفسير) گفتار خداى عـزوجـل : ((آنانكه ايمان آوردند و ايمانشان را به ستم آلوده نكردند )) (سوره انعام آيه 82) فرمود: (مقصود از ستم ) شك است (يعنى ايمانشان را به شك نيالوده اند).


5- الْحـُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الشَّكَّ وَ الْمَعْصِيَةَ فِى النَّارِ لَيْسَا مِنَّا وَ لَا إِلَيْنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :118 رواية :5
ترجمه :
امام صادق عليه السلام فرمود: شك و نافرمانى در آتشند، نه از ما هستند و نه به سوى ما توجه دارند.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: نـظـر امـام (عـليـه السـلام ) كـنـايه از شك و نافرمانى است ، زيرا استحقاق آنان كه شك كنند و نافرمانى كنند براى آتش بخاطر شك و نافرمانى است پس مقصود اهل آنهايند.6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ شَكَّ فِى اللَّهِ بَعْدَ مَوْلِدِهِ عَلَى الْفِطْرَةِ لَمْ يَفِئْ إِلَى خَيْرٍ أَبَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه :118 رواية :6
ترجمه :
و نـيـز آن حـضـرت (عـليه السلام ) فرمود: كسى كه بر فطرت توحيد (و از پدر و مادر خداپرست ) بدنيا آيد درباره خدا شك كند هرگز به خير باز نگردد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظـاهـر ايـن حـديـث ايـن اسـت كـه تـوبـه مـرتـد فـطـرى قبول نشود چنانچه مشهور است .7- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ رَفَعَهُ إِلَى أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا يَنْفَعُ مَعَ الشَّكِّ وَ الْجُحُودِ عَمَلٌ
اصـول كافى جلد 4 صفحه :118 رواية :7
ترجمه :
حضرت باقر (عليه السلام ) فرمود: با شك و انكار هيچ عملى سود ندارد.


8- وَ فـِى وَصِيَّةِ الْمُفَضَّلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ شَكَّ أَوْ ظَنَّ وَ أَقَامَ عَلَى أَحَدِهِمَا أَحْبَطَ اللَّهُ عَمَلَهُ إِنَّ حُجَّةَ اللَّهِ هِيَ الْحُجَّةُ الْوَاضِحَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :119 رواية :8
ترجمه :
در وصـيـت مـفـضل است كه گويد: شنيدم حضرت صادق (عليه السلام ) فرمود: هر كه شك كـنـد و يـا گـمـان برد و بر يكى از آن دو به ايستد خداوند عملش را هدر كند، بدرستيكه حجت خدا همان حجت روشن است .



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: يعنى حجت خدا در اصول دين واضح است و يقين آورد پس شك و گمان مـوجـب عذر انسانى نيست و از كوتاهى او در تحصيل يقين خبر دهد، سپس گويد: بدانكه اين اخـبـار دلالت كـنـد كـه عـلم يـقينى در ايمان معتبر است ، و اين كه شخص شاك و بلكه آنكه گمان دارد در عقايد ايمانيه ، كافر است تا آنكه گويد: و آخر چيزى كه مى توان درباره ايـن اخـبـار گـفـت : هـمـان اسـت كـه ايـن در خـصـوص اصـول ديـن اسـت و قـسـمـتـى از بـحـث مـربـوط بـه آن در اول اين كتاب (مرآة العقول ) گذشت .9- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ أَسـْبـَاطٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ قـُلْتُ إِنَّا لَنَرَى الرَّجُلَ لَهُ عِبَادَةٌ وَ اجْتِهَادٌ وَ خُشُوعٌ وَ لَا يَقُولُ بِالْحَقِّ فَهَلْ يَنْفَعُهُ ذَلِكَ شَيْئاً فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ الْبَيْتِ مَثَلُ أَهْلِ بَيْتٍ كَانُوا فِى بَنِى إِسْرَائِيلَ كَانَ لَا يَجْتَهِدُ أَحَدٌ مِنْهُمْ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً إِلَّا دَعَا فَأُجِيبَ وَ إِنَّ رَجُلًا مِنْهُمُ اجْتَهَدَ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثـُمَّ دَعـَا فـَلَمْ يـُسْتَجَبْ لَهُ فَأَتَى عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ ع يَشْكُوا إِلَيْهِ مَا هُوَ فِيهِ وَ يَسْأَلُهُ الدُّعـَاءَ قـَالَ فـَتَطَهَّرَ عِيسَى وَ صَلَّى ثُمَّ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا عـِيـسَى إِنَّ عَبْدِى أَتَانِى مِنْ غَيْرِ الْبَابِ الَّذِى أُوتَى مِنْهُ إِنَّهُ دَعَانِى وَ فِى قَلْبِهِ شَكٌّ مِنْكَ فـَلَوْ دَعَانِى حَتَّى يَنْقَطِعَ عُنُقُهُ وَ تَنْتَثِرَ أَنَامِلُهُ مَا اسْتَجَبْتُ لَهُ قَالَ فَالْتَفَتَ إِلَيْهِ عـِيـسـَى ع فـَقـَالَ تَدْعُو رَبَّكَ وَ أَنْتَ فِى شَكٍّ مِنْ نَبِيِّهِ فَقَالَ يَا رُوحَ اللَّهِ وَ كَلِمَتَهُ قَدْ كـَانَ وَ اللَّهِ مـَا قـُلْتَ فَادْعُ اللَّهَ لِى أَنْ يَذْهَبَ بِهِ عَنِّى قَالَ فَدَعَا لَهُ عِيسَى ع فَتَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ قَبِلَ مِنْهُ وَ صَارَ فِى حَدِّ أَهْلِ بَيْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :119 رواية : 9
ترجمه :
مـحـمد بن مسلم از يكى از دو امام باقر يا صادق (عليه السلام ) حديث كند كه بوى عرض كـردم : مـا مـى بـينيم مردى را كه داراى عبادت و كوشش و خشوع در دين است ولى معتقد بحق (يـعنى امامت شما) نيست ، آيا اين اعمال باو سودى بخشد؟ فرمود: اى ابا محمد جز اين نيست كـه مـثـل (مـا) اهـل بـيـت و (و مـردم )، مـثـل آن خـانـدانـى هـسـتـنـد كـه در بـنـى اسـرائيـل بـودنـد، و هـيـچ يـك از آنـهـا نـبـودنـد، و هـيـچ يـك از آنـهـا نـبـود كـه چـهـل شـب كـوشـش كـنـد (و ريـاضـت كـشـد) جـز ايـنـكـه (پـس از چـهـل شـب ) دعـا مـيـكـرد و دعـايـش اجـابـت مـيـشـد، (ولى وقـتـى ) يـكـى از آنـهـا چـهـل شـب كـوشـش كرد سپس ‍ دعا، و دعايش باجابت نرسيد، پس نزد عيسى بن مريم (عليه السـلام ) تـطـهـيـر كـرده و نـمـاز خـوانـد سـپـس بـدرگـاه خـداى عـزوجـل دعـا كـرد، خـداى عـزوجـل بـاو وحـى كرد اى عيسى اين بنده من نزد من آمد اما بغير از آنـدريـكـه بـايـد بـيـايـد، او مـرا خـوانـد ولى در دلش نـسـبت بتو شك داشت ، پس (با اين حـال ) اگـر (آنـقـدر) مـرا بـخواند كه گردنش ببرد و انگشتانش بريزد دعايش را اءجابت نـكـنـم ، پـس حضرت عيسى (عليه السلام ) بآن مرد رو كرده فرمود: تو پروردگارت را مـى خـوانى و نسبت به پيغمبرش شك دارى ؟ عرض كرد: يا روح الله بخدا سوگند آنچه گـفـتـى هـمـانـطـور بـود (و مـن درباره تو شك دارم ) اكنون از خدا بخواه كه اين شك را از دل مـن بـبـرد، (حـضـرت صـادق عـليـه السـلام ) فـرمود: كه عيسى براى او دعا كرد و خدا توبه آن مرد را پذيرفت و قبول كرد و او بمانند خاندان خود گرديد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((مـقـصـود از اهـل بيت اصحاب آنهايند با دوستان واقعى آنننهايند ((پـايـان ))ولى مـمـكـن اسـت مـقـصـود خـود اهـل بـيـت ع بـاشند چنانچه ترجمه شد و وجه حـمل مجلسى مرحوم بر آنچه فرموده است سياق لفظى عبارت است ولى وجود قرينه ما را از ايـن عـمـل بـى نـيـاز كـنـد، فـيـض عـليـه الرحـمـة گـويـد: حـضـرت در ايـن حـديـث اهـل بـيـت پـيـغـمـبـر (ص ) و امـت او را بـه عـيـسـى (عـليـه السـلام ) و امـتـش مـثـل زده در ايـن كـه آنـهـا كـه دربـاره اهـل بـيـت (عليه السلام ) شك داشته باشند دعايشان مـسـتـجـاب نـشـود و عـبـادتـشان قبول درگاه واقع نگردد، و در حديث اشاره به اين كه شك درباره آنها چون شك درباره پيغمبر است زيرا عيسى (عليه السلام ) پيغمبر بود.

[afsanah82]

*باب گمراهى يا گمراهان*
بَابُ الضَّلَالِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ هَاشِمٍ صـَاحـِبِ الْبَرِيدِ قَالَ كُنْتُ أَنَا وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ أَبُو الْخَطَّابِ مُجْتَمِعِينَ فَقَالَ لَنَا أَبُو الْخَطَّابِ مَا تَقُولُونَ فِيمَنْ لَمْ يَعْرِفْ هَذَا الْأَمْرَ فَقُلْتُ مَنْ لَمْ يَعْرِفْ هَذَا الْأَمْرَ فَهُوَ كَافِرٌ فَقَالَ أَبُو الْخَطَّابِ لَيْسَ بِكَافِرٍ حَتَّى تَقُومَ عَلَيْهِ الْحُجَّةُ فَإِذَا قَامَتْ عَلَيْهِ الْحُجَّةُ فَلَمْ يـَعـْرِفْ فـَهُوَ كَافِرٌ فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ سُبْحَانَ اللَّهِ مَا لَهُ إِذَا لَمْ يَعْرِفْ وَ لَمْ يَجْحَدْ يـَكـْفـُرُ لَيـْسَ بـِكـَافـِرٍ إِذَا لَمْ يـَجـْحـَدْ قـَالَ فـَلَمَّا حـَجـَجـْتُ دَخـَلْتُ عـَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ فـَأَخْبَرْتُهُ بِذَلِكَ فَقَالَ إِنَّكَ قَدْ حَضَرْتَ وَ غَابَا وَ لَكِنْ مَوْعِدُكُمُ اللَّيْلَةَ الْجَمْرَةُ الْوُسْطَى بـِمـِنـًى فـَلَمَّا كـَانـَتِ اللَّيـْلَةُ اجـْتـَمَعْنَا عِنْدَهُ وَ أَبُو الْخَطَّابِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ فَتَنَاوَلَ وِسـَادَةً فـَوَضـَعـَهـَا فـِى صَدْرِهِ ثُمَّ قَالَ لَنَا مَا تَقُولُونَ فِى خَدَمِكُمْ وَ نِسَائِكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ أَ لَيـْسَ يـَشـْهـَدُونَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ قُلْتُ بَلَى قَالَ أَ لَيْسَ يَشْهَدُونَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ص قـُلْتُ بـَلَى قَالَ أَ لَيْسَ يُصَلُّونَ وَ يَصُومُونَ وَ يَحُجُّونَ قُلْتُ بَلَى قَالَ فَيَعْرِفُونَ مـَا أَنـْتـُمْ عـَلَيـْهِ قـُلْتُ لَا قَالَ فَمَا هُمْ عِنْدَكُمْ قُلْتُ مَنْ لَمْ يَعْرِفْ هَذَا الْأَمْرَ فَهُوَ كَافِرٌ قَالَ سـُبـْحـَانَ اللَّهِ أَ مـَا رَأَيـْتَ أَهـْلَ الطَّرِيـقِ وَ أَهـْلَ الْمـِيـَاهِ قُلْتُ بَلَى قَالَ أَ لَيْسَ يُصَلُّونَ وَ يَصُومُونَ وَ يَحُجُّونَ أَ لَيْسَ يَشْهَدُونَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ قُلْتُ بَلَى قـَالَ فـَيـَعـْرِفـُونَ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ قُلْتُ لَا قَالَ فَمَا هُمْ عِنْدَكُمْ قُلْتُ مَنْ لَمْ يَعْرِفْ هَذَا الْأَمْرَ فـَهـُوَ كـَافـِرٌ قـَالَ سـُبـْحـَانَ اللَّهِ أَ مـَا رَأَيـْتَ الْكـَعـْبَةَ وَ الطَّوَافَ وَ أَهْلَ الْيَمَنِ وَ تَعَلُّقَهُمْ بـِأَسـْتـَارِ الْكـَعـْبَةِ قُلْتُ بَلَى قَالَ أَ لَيْسَ يَشْهَدُونَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ص وَ يـُصـَلُّونَ وَ يـَصـُومـُونَ وَ يـَحـُجُّونَ قُلْتُ بَلَى قَالَ فَيَعْرِفُونَ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ قـُلْتُ لَا قـَالَ فـَمـَا تـَقُولُونَ فِيهِمْ قُلْتُ مَنْ لَمْ يَعْرِفْ فَهُوَ كَافِرٌ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ هَذَا قـَوْلُ الْخـَوَارِجِ ثـُمَّ قـَالَ إِنْ شـِئْتـُمْ أَخْبَرْتُكُمْ فَقُلْتُ أَنَا لَا فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ شَرٌّ عَلَيْكُمْ أَنْ تَقُولُوا بِشَيْءٍ مَا لَمْ تَسْمَعُوهُ مِنَّا قَالَ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ يُدِيرُنَا عَلَى قَوْلِ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :120 رواية :1
ترجمه :
هـاشـم صـاحـب بـريـد گـويـد: مـن بـا مـحـمـدبـن مـسـلم و ابو الخطاب گردهم بوديم پس ابوالخطاب به ما گفت : چه گوئيد درباره كسى كه امر امامت را نشناسد؟ من گفتم : هر كه آنـرا نـشناسد كافر است ، ابوالخطاب گفت : كافر نيست تا حجت بر او اقامه شود و چون حجت بر او اقامه شد و آنرا نپذيرفت آنگاه كافر است ، محمد بن مسلم به او گفت : سبحان الله اگـر نـپـذرد و انـكـار هـم نكند كافر است ؟ اگر انكار نكند كافر نيست ، گويد (اين جـريـان گـذشـت تا به حج رفتيم ) همين كه حج كردم خدمت حضرت صادق (عليه السلام ) شـرفـيـاب شـدم و جـريـان را خـدمـتـش عرضه داشتم ، فرمود: تو اكنوى هستى ولى آن دو غايبند موعد شما (هر سه ) امشب نزد جمره وسطى درمنى باشد.
گويد همينكه شب شد من و محمد بن مسلم و اءبولخطاب خدمتش رفتيم ، پس حضرت بالشى برداشت و بسيهه نهاد (و بر آن تكيه زد) سپس بما فرمود: شما درباره خدمتكاران و زنان و خاندان خود چه گوئيد؟
آيـا شـهـادت و گـواهـى بـيگانى خدا يگانه ندهند؟ عرض كردم : چرا، فرمود: آيا گواهى نـدهـنـد كه محمد (ص ) رسول (و فرستاده ) خدا است ؟ عرض كردم : چرا، فرمود: آيا آنچه شـمـا بـر آنيد (از شناسائى امام و امر امامت ) آنها مى شناسند و ميفهمند؟ عرض كردم : نه ، فرمود: آنها در نظر شما چگونه هستند؟ عرض كردم : هر كه امر امامت را نشناسد كافر است .
فرمود: سبحان الله ؛ آيا اينان كه سر راههاى (ى مكه و غير آن ) و كنار آبها(ى چاه و غيره مـنـزل كـرده انـد) نديده اى ؟ عرض كردم : چرا، فرمود: آيا نيستكه اينها نماز مى خوانند و روزه مـيگيرند و حج ميكنند؟ آيا نيستكه گواهى دهند كه معبودى جز خداى يگانه نيست و محمد (ص ) رسولخدا است ؟ عرضكردم : چرا، فرمود: آنچه شما برآنيد (از اءمرا است ) ميدانند؟ عـرضـكردم : نه ، فرمود: آنها در نزد شما چگونه هستند؟ عرض كردم : هر كه اين امر امامت را نشاسد كافر است .
فـرمـود: سـبحان الله ؛ آيا اينان كه سر راهها(ى مكه و غيره آن ) و كنار آبها(ى چاه و غيره مـنـزل كـرده اند) نديده اى ؟ عرض ‍ كردم : چرا، فرمود: آيا نيستكه اينها نماز مى خوانند و روزه ميگيرند و حج ميكنند؟ آيا اينستكه گواهى دهند كه معبودى جز خداى يگانه نيست و محمد (ص ) رسولخدا است ،
عـرض كـردم : چـرا، فـرمـود: آنچه شما بر آنيد (از اءمر امامت ) ميدانند؟ عرض كردم : نه ، فـرمـود: آنها در نزد شما چگونه هستند؟ عرض كردم : هر كه اين امر امامت را نشناسد كافر است .
فـرمـود سـبـحـان الله : آيـا تـو خـانـه كـعـبـه و طـواف كـنـنـدگـان آن اهـل يمن و آويختن آنها را بپرده كعبه نديده اى ؟ عرض كرد: چرا، فرمود: آيا گواهى ندهند كـه معبودى جز خداى يگانه نيست و محمد (ص ) رسولخدا است و (آيا) نماز نخوانند و روزه نگيرند و حج نكنند؟ عرض كرد: چرا، فرمود: آيا آنچه شما بر آيند (از امر امامت ) ميدانند؟ عـرض كردم : نه ، فرمود: درباره آنها چه گوئيد؟ عرض كردم : هر كه نشناسد (امر امامت را) او كافر است .
فرمود: سبحان الله : اين گفتار خوارج است ، سپس فرمود، اگر بخواهيد آگاهتان كنم ؟ من عـرض كـردم : نـه ، پـس فـرمود: همانا براى شما بد است كه چيزى را تا از ما نشنيده اى بگوئيد: من فهميدم كه حضرت ما را بگفتار محمد بن مسلم وا ميدارد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: عقيده صاحب بريد اين بوده كه هر كه امر امامت را نشناسد چه حجت بر او قائم شود و چه انكار هم بكند يا نكند كافر است ، ولى عقده محمد بن مسلم اين بوده كـه در صـورتـى كـافـر اسـت كـه انـكـار كند، و اگر انكار نكند كافر نيست ، و اين همان واسـطـه بين ايمان و كفر است كه متضعف و گمراه ناميده شود، و گويا مقصود از كافر در اينجا كسى است كه احكام كفر مانند نجاست و عدم جواز مباشرت و نكاء و غيره آن بر او بار بـاشـد چـنـاچه برخى از اصحاب گفته اند و گرنه در استحقاق عقوبت و خلود برخى از آنان در آتش خلافى نيست .
و اين كه حضرت فرمود: ((اين گفتار خوارج است )) زيرا آنها گويند: هر كه گناه كبيره كـنـدو اصرار بر صغيره كند كافر است و از اسلام بيرون رود و سزاوار كشتن است ، و از ايـن رو بـكـفـر امـيـرالمـؤ مـنـين (عليه السلام ) در قصه حكميت حكم كنند، با اينكه خود آنها حـضـرت را بـر قـبـول حـكـمـيـت وا داشـتـنـد، و او را مـجـبـور بـر قـبـول حـكـم آن مرد احمق و جائر و دشمن اميرالمؤ منين (عليه السلام ) كردند، و با اينكه آن بزرگوار بطور مطلق بحكم آنان رضا نداد، بلكه در صورتى كه بر طبق كتاب و سنت حـكـم كـنـند رضايت داد، و آن دو ملعون بر خلاف كتاب و سنت حكم كردند و آنچه آن حضرت (عـليـه السـلام ) انـجـام داد معصيت نبود و تفصيل اين مطلب را در كتاب كبيرمان گفته ايم . فـيـض (ره ) گـويـد: ايـن كـه راوى حـاضـر نـشـد كـه حـضـرت صـادق عليه السلام بحق آگاهشان كند براى اين بوود كه دانست كه حضرت بر خلاف عقيده او بگويد، و آنگاه نزد آن دو نفر كه طرف نزاعش بودند رسوا شود از اين رو حاضر نشد و شايد پيش خود مطلب را قبول كرده بود و از حرف سابقش برگشته است .2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ قـُلْتُ لَهُ فـَمـَا تَقُولُ فِى مُنَاكَحَةِ النَّاسِ فَإِنِّى قَدْ بَلَغْتُ مَا تَرَاهُ وَ مَا تَزَوَّجْتُ قَطُّ فـَقَالَ وَ مَا يَمْنَعُكَ مِنْ ذَلِكَ فَقُلْتُ مَا يَمْنَعُنِى إِلَّا أَنَّنِى أَخْشَى أَنْ لَا تَحِلَّ لِى مُنَاكَحَتُهُمْ فـَمـَا تـَأْمـُرُنـِى فـَقَالَ فَكَيْفَ تَصْنَعُ وَ أَنْتَ شَابٌّ أَ تَصْبِرُ قُلْتُ أَتَّخِذُ الْجَوَارِيَ قَالَ فـَهـَاتِ الْآنَ فـَبِمَا تَسْتَحِلُّ الْجَوَارِيَ قُلْتُ إِنَّ الْأَمَةَ لَيْسَتْ بِمَنْزِلَةِ الْحُرَّةِ إِنْ رَابَتْنِي بِشَيْءٍ بِعْتُهَا وَ اعْتَزَلْتُهَا قَالَ فَحَدِّثْنِى بِمَا اسْتَحْلَلْتَهَا قَالَ فَلَمْ يَكُنْ عِنْدِى جَوَابٌ فـَقُلْتُ لَهُ فَمَا تَرَى أَتَزَوَّجُ فَقَالَ مَا أُبَالِى أَنْ تَفْعَلَ قُلْتُ أَ رَأَيْتَ قَوْلَكَ مَا أُبَالِى أَنْ تـَفـْعـَلَ فـَإِنَّ ذَلِكَ عـَلَى جـِهـَتـَيـْنِ تـَقـُولُ لَسـْتُ أُبَالِى أَنْ تَأْثَمَ مِنْ غَيْرِ أَنْ آمُرَكَ فَمَا تَأْمُرُنِى أَفْعَلُ ذَلِكَ بِأَمْرِكَ فَقَالَ لِى قَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَزَوَّجَ وَ قَدْ كَانَ مِنْ أَمْرِ امْرَأَةِ نُوحٍ وَ امْرَأَةِ لُوطٍ مَا قَدْ كَانَ إِنَّهُمَا قَدْ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَقُلْتُ إِنَّ رَسـُولَ اللَّهِ ص لَيـْسَ فـِى ذَلِكَ بـِمـَنـْزِلَتـِى إِنَّمَا هِيَ تَحْتَ يَدِهِ وَ هِيَ مُقِرَّةٌ بِحُكْمِهِ مُقِرَّةٌ بِدِينِهِ قَالَ فَقَالَ لِي مَا تَرَى مِنَ الْخِيَانَةِ فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَخ انَت اهُم ا مَا يَعْنِى بِذَلِكَ إِلَّا الْفَاحِشَةَ وَ قَدْ زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ ص فُلَاناً قَالَ قُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ مَا تَأْمُرُنِى أَنْطَلِقُ فَأَتَزَوَّجُ بِأَمْرِكَ فَقَالَ لِى إِنْ كُنْتَ فَاعِلًا فَعَلَيْكَ بِالْبَلْهَاءِ مِنَ النِّسَاءِ قُلْتُ وَ مَا الْبَلْهَاءُ قَالَ ذَوَاتُ الْخُدُورِ الْعَفَائِفُ فَقُلْتُ مَنْ هِيَ عَلَى دِينِ سَالِمِ بْنِ أَبِي حَفْصَةَ قـَالَ لَا فـَقـُلْتُ مـَنْ هـِيَ عـَلَى دِيـنِ رَبِيعَةِ الرَّأْيِ فَقَالَ لَا وَ لَكِنَّ الْعَوَاتِقَ اللَّوَاتِي لَا يـَنـْصـِبـْنَ كـُفـْراً وَ لَا يَعْرِفْنَ مَا تَعْرِفُونَ قُلْتُ وَ هَلْ تَعْدُو أَنْ تَكُونَ مُؤْمِنَةً أَوْ كَافِرَةً فـَقـَالَ تـَصـُومُ وَ تُصَلِّى وَ تَتَّقِى اللَّهَ وَ لَا تَدْرِى مَا أَمْرُكُمْ فَقُلْتُ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جـَلَّ هـُوَ الَّذِى خـَلَقَكُمْ فَمِنْكُمْ ك افِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ لَيْسَ بـِمـُؤْمـِنٍ وَ لَا كـَافِرٍ قَالَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَوْلُ اللَّهِ أَصْدَقُ مِنْ قَوْلِكَ يَا زُرَارَةُ أَ رَأَيْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَطُوا عَمَلًا ص الِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً عَسَى اللّ هُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ فَلَمَّا قَالَ عَسَى فَقُلْتُ مَا هُمْ إِلَّا مُؤْمِنِينَ أَوْ كَافِرِينَ قَالَ فَقَالَ مَا تَقُولُ فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا الْمـُسـْتـَضـْعـَفـِيـنَ مـِنَ الرِّج الِ وَ النِّس اءِ وَ الْوِلْد انـِ ل ا يـَسـْتـَطـِيـعـُونَ حـِيـلَةً وَ ل ا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا إِلَى الْإِيمَانِ فَقُلْتُ مَا هُمْ إِلَّا مُؤْمِنِينَ أَوْ كـَافـِرِيـنَ فـَقَالَ وَ اللَّهِ مَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ وَ لَا كَافِرِينَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيَّ فَقَالَ مَا تَقُولُ فِي أَصـْحـَابِ الْأَعـْرَافِ فـَقـُلْتُ مَا هُمْ إِلَّا مُؤْمِنِينَ أَوْ كَافِرِينَ إِنْ دَخَلُوا الْجَنَّةَ فَهُمْ مُؤْمِنُونَ وَ إِنْ دَخـَلُوا النَّارَ فـَهـُمْ كَافِرُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ وَ لَا كَافِرِينَ وَ لَوْ كَانُوا مُؤْمِنِينَ لَدَخـَلُوا الْجـَنَّةَ كـَمـَا دَخـَلَهـَا الْمـُؤْمـِنـُونَ وَ لَوْ كـَانـُوا كـَافـِرِيـنَ لَدَخـَلُوا النَّارَ كـَمـَا دَخَلَهَا الْكـَافـِرُونَ وَ لَكـِنَّهـُمْ قـَوْمٌ قَدِ اسْتَوَتْ حَسَنَاتُهُمْ وَ سَيِّئَاتُهُمْ فَقَصُرَتْ بِهِمُ الْأَعْمَالُ وَ أَنَّهُمْ لَكَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقُلْتُ أَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ هُمْ أَمْ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَقَالَ اتْرُكْهُمْ حَيْثُ تـَرَكـَهـُمُ اللَّهُ قـُلْتُ أَ فـَتـُرْجـِئُهُ.j.إِنَّنـِ� � أَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ أَنْتَ لَا تَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَمَا إِنَّكَ إِنْ كَبِرْتَ رَجَعْتَ وَ تحَلَّلَتْ عَنْكَ عُقَدُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :122 رواية :2
ترجمه :
زراره گـويـد: بـحـضـرت بـاقـر (عـليـه السـلام ) عـرض كـردم : چـه فـرمـائى دربـاره زنـاشوئى با اين مردم (كه قائل بامامت شما نيستند يعنى سنيها) زيرا من باين سن كه مى بينيد رسيده ام و هنوز زن نگرفته ام ؟ فرمود: چه چيز جلو گيريت كرده از ازدواج ؟ عرض كـردم : چـيـزى جـلوگـيـريـم نـكـرده جـز ايـن كـه مـيـتـرسـم ازدواجـشـام بـر مـن حـلال نـبـاشـد، پـس در ايـن بـاره چـه دستورى بمن ميدهيد؟ فرمود: پس توجه مى كنى با اينكه جوانى ؟ آيا برد بارى ميكنى ؟ عرض كردم : كنيزها را (براى زناشوئى ) ميگيرم ، فـرمـود: اكـنـون بـيـاور (آنـچـه دربـاره آنـهـا دارى ، و بـگـو بـدانـم ) بـچـه دليـل كـنـيـزان را حلال دانى ؟ عرض ‍ كردم : كنيز كه همانند زن آزاد نيست اگر چيزى از او ديـدم كـه مـرا بـشك انداخت او را مى فروشم و از او كناره ميگيرم ، فرمود: برايم بيان كن بـچـه دليـل او را بـر خود حلال ميدانى ؟ گويد: من جوابى (و پاسخى ) نداشتم كه بآن حضرت عرض ‍ كنم .
(مجلسى (ره ) گويد: علت ترس زراره از ازدواج با آنها اين بود كه زراره اصرار داشته كـه واسـطـه اى مـيـان ايـمـان و كـفـر نيست (چنانچه پيش از اين نيز بدان اشاره شد) و همه مـخـالفـين و گرچه از فرق شيعه غير از اماميه باشند كافر ميدانسته ، و احكام كفر را در دنـيـا و آخـرت بـر آنـان جارى مى كرده ، و امام (عليه السلام ) درباره آميزش كنيزان از او مـطـالبـه دليـل كـرد يـعـنـى او هـم زن كـافـره اسـت و خـصـوص اگـر اهـل كـتـاب نباشد وطيش حرام است چنانچه نكاح كافره حرام است ، پس چه فرقى ميان آندو است ؟)
(زراره گويد): پس بآنحضرت عرض كردم : چه فرمائى (بالاخره ) ازدواج كنم (يانه )؟ فـرمـود: مـن باكى ندارم كه ازدواج كنى ، عرضكرد: اين كه فرمودى : من باكى ندارم كه ازدواج كـنـى ، عـرضـكـردم : اين كه فرمودى : من باكى ندارم كه ازداج كنى دو معنى دارد: يـكـى ايـنـكـه ميفرمائى من باك ندارم تو گناهى مرتكب شوى بى آنكه من بتو دستور دهم (ديـگـر ايـنـكه براى من جايز است ؟) پس چه دستور دهى آيا بفرمان شما اينكار را بكنم ؟ فرمود: رسولخدا (ص ) زن گرفت ، و داستان زن نوح و زن لوط (را نيز كه ) ميدانى چه بـوده (كـه در سوره تحريم آيه 10 خداوند داستان آنها را بيان فرمايد:) ((و بودند در زيـر سـرپـرسـتـى (حـبـاله نـكـاح ) دو بـنـده از بـندگان شايسته ما))؟ من عرض كردم : رسـولخـدا مانند من نبوده ، همانا زن زير دست او بوده : و بحكمش اقرار داشته ، و بدين او اعتراف مى كرده ؟ گويد:
بـمـن فـرمـود: دربـاره آن خـيـانـت كـه در گـفـتـار خـداى عـزوجـل (در هـمان آيه است كه فرمايد:) ((پس خيانت كردند آن دو زن )) چه نظرى دارى ؟ (آيـا خـداونـد) مـقصودى جز فاحشه (يعنى زنا) ندارد؟ (اينطور نيست بلكه مقصود از خيانت شـر و كـفر باطنى است و آندو پيغمبر، آنها را بزنى گرفته بودند) و رسولخدا (ص ) بـفلانى (يعنى عثمان ) زن دارد (در صورتيكه مطلب در اينجا بعكس آنچه تو درباره خود رسـولخـدا و زنـانـش گـوئى بـوده )؟ گـويـد: عـرضـكـردم : خـداوند كار شما را به نيك گـردانـد (بـالاخـره ) چه دستورى بمن فرمائى ؟ آيا بروم و بدستور شما (از اينها) زن بگيرم ؟ بمن فرمود: اگر اينكار را ميكنى بتو سفارش كنم كه از زنهاى بى تميز و ساده بـگـيـرى ، عـرض كـردم : زنـهـاى بى تميز و ساده كيانند؟ فرمود: پرده نشينان پارسا. عـرض كـردم : آنـكـه بـركـيش سالم بن اءبى حفصه است ؟ فرمود: نه ؛ عرضكردم : آنكه بركيش ربيعة الراءى است ؟ فرمود: نه .
(مـتـرجـم گـويـد:سـالم بـن اءبى حفصه از رؤ ساى زيديه است و روايات حضرت صادق عـليـه السـلام او را لعـن و تـكـذيـب و تـكـفـيـر كـرده ، و ربـيـعـه فـقـيـه اهل مدينه بوده و چون براى خود فتوى ميداده او را ربيعة الراءى ناميده اند).
(سپس فرمود:) ولى تزويج كن دختران جوانى كه در تحت سرپرستى پدرانشان هستند و اظـهـار كـفـرى نـكنند و اطلاعى هم از آنچه شما دانيد (و اعتقاد شما بامامت ما) ندارند، عرض كـردم : جـز ايـنـست كه آن دختر هم يا مؤ من است و يا كافر؟ فرمود: او نماز ميخواند و روزه مـيـگـيـرد و از خـدا مـيـتـرسـد ولى عـقـيـده شـمـا را نـمـيـدانـد؟ عـرض كـردم : بـتـحـقيق خداى عزوجل فرموده است : ((او است آنكه شما را آفريد پس برخى از شما كافر است و برخى مـؤ من )) (سوره تغابن آيه 2ـ مقصود زرارة اين است كه مردم از اين دو دسته خارج نيستند) نـه بـخدا سوگند كسى از مردم نيست كه نه مؤ من باشد و نه كافر (و واسطه اى در بين نيست ؟)
گـويـد: حـضـرت باقر (ع ) فرمود: اى زراره گفتار خداوند از گفته تو راست تر است ، آيا ديده اى گفتار خاى عزوجل را كه فرمايد: (سوره توبه آيه 102) ((در آميختند كردار نـيـك را بـا كردار بد اميد است كه خداوند توبه آنها را بپذيرد)) (زراره گويد:) همينكه فـرمـود: ((عسى : اميد است كه ، من عرض كردم : آنها هم نيستند جز مؤ من و يا كافر (يعنى زراره صـبـر نـكـرد تـا امـام (ع ) آيـه را تـمام كند و عقيده خود را تكرار كرد) گويد: پس فـرمـود: چـه گـوئى در گـفـتـار خـداى عـزوجل : ((سوره نساء آيه 98) ((مگر مستضعفان (نـاتـوانـان ) از مـردان و زنـان و كـودكـانى كه نه چاره توانند راه برند)) كه بايمان رسـنـد؟ عـرض كردم : آنها هم نيستند جز مؤ من يا كافر، فرمود: بخدا، سوگند آنها نه مؤ مـنند و نه كافر، سپس رو بمن كرد و فرمود: چه گوئى درباره اصحاب اعراف ؟ (اعراف نـام ديوارى است ميان بهشت و جهنم چنانچه از روايات و تفاسير استفاده شود و پيش از اين نـيـز كـافـرنـد، فـرمـود: بخدا سوگند نه مؤ منند و نه كافر و اگر مؤ من بودند ببهشت ميرفتند چنانچه ديگر مؤ منان ببهشت ميروند، و اگر كافر بودند بدوزخ ميرفتند چنانچه ديـگـر كـافـران بـدوزخ رونـد، ولى آنـهـا مـردمى هستند كه كارهاى نيك و كارهاى بد آنها بـرابـر اسـت ، كـردار نـيـك آنـهـا را (بـبـهـشـت ) نـرسـانـد و حال اينها چنانست كه خداى عزوجل فرموده .
پـس مـن عـرض كـردم : آيـا ايـشـان از اهـل بـهـشـتـنـد يـا از اهـل دوزخ ؟ فـرمـود: آنـهـا را واگـذار هـمانجا كه خدا واگذارده (يعنى كارشان با خداست ) عـرض كـردم : آيـا كـار آنـهـا را بـتـاءخير اندازى (كه خدا هر چه خواهد با آنها انجام دهد)؟ فـرمـود: آرى مـن هـم بـتـاءخير اندازم چنانچه خداوند بتاءخير انداخته ، اگر بخواهد بسبب رحـمـت خـود آنـها را ببهشت برد، و اگر خواهد بسبب گناهانشان بدوزخشان كشد و ستمى هم بآنها نكرده ، عرض كردم : آيا كافرى ببهشت ميرود؟ فرمود: نه ، عرض ‍ كردم : آيا بجز كـافـر كسى بدوزخ رود، فرمود: نه ، جز آنكه خدا بخواهد، اى زراره من ميگويم آنچه خدا خـواهـد. (همان شود) و تو نميگوئى آنچه خدا خواهد، هر آينه اگر تو بزرگ شوى از اين حرف برگردى و خشمت (نسبت بمخالفان ) فرو نشيند (يا عقده هاى دلت باز شود)



توضيح :
از روى هم رفته اين حديث مذمت بزرگى براى زراره استفاده شود در صورتى كه تمامى دانـشـمندان شيعه بر جلالت مقام و عدالت و راستگوئى زراره اتفاق دارند، و از اين رو در پـاسـخ گـوئى باين حديث فرموده اند: اين گفتگوى زراره در آغاز كار او بوه چنانچه از خـود حـديـث هم استفاده شود كه در سنين جوانى بوده و دلش راضى نمى شده كه مخالفين بـبـهـشـت رونـد و آنـان را كـافـر مـى دانسته ، و بعد از اين عقيده برگشته و با بيان امام (عـليـه السـلام ) قـانـع شـده اسـت ، و گـذشـتـه از ايـن حـديـث در مـقـابـل احـاديـث بـسـيـارى كـه مـدح و وثـاقت او رسيده است مقاومت نكند مخصوصا كه از جهت ارسال اين حديث در مقابل احاديث بسيارى كه مدح و ثاقت او رسيده است مقاومت نكند خصوصا كـه از جـهـت ارسـال ايـن حـديـث را ضعيف دانسته اند، و وجه ديگر ضعف آن ، بودن محمد بن عـيسى در سند آن است كه گرچه مدح و توثيقى از برخى از علماء اماميه درباره او رسيده لكن سيد بن طاووس و صدوق و استادش ابن وليد او را ضعيف شمرده اند، مجلسى (ره ) از شـهيد ثانى نقل كند كه فرموده : روشن شده است كه تمام اختارى كه در مذمت زراره رسيده اسـت سـنـدش بـمـحـمـد بن عيسى ميرسد، و اين قرينه بزرگى است بر اين كه نسبت باو حسادت ورزيده و انحرافى از او داشته است .
*باب مستضعف ناتوان در دين*
بَابُ الْمُسْتَضْعَفِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا جـَعـْفـَرٍ ع عـَنِ الْمـُسـْتـَضـْعـَفِ فَقَالَ هُوَ الَّذِى لَا يَهْتَدِى حِيلَةً إِلَى الْكُفْرِ فـَيـَكـْفـُرَ وَ لَا يـَهـْتَدِى سَبِيلًا إِلَى الْإِيمَانِ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُؤْمِنَ وَ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يـَكـْفـُرَ فـَهـُمُ الصِّبـْيـَانُ وَ مـَنْ كـَانَ مـِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ عَلَى مِثْلِ عُقُولِ الصِّبْيَانِ مَرْفُوعٌ عَنْهُمُ الْقَلَمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :126 رواية :1
ترجمه :
زرارة گويد: از حضرت باقر (عليه السلام ) راجع به مستضعف پرسش كردم : فرمود: او كسى است كه حيله به كفر ندارد كه كافر شود، و راهى به ايمان نيابد (تا مؤ من گردد) نـتـوانـد مـؤ مـن شـود و نـتـوانـد كـافـر گـردد، و آنـهـا كـودكـانـنـد، و هـر مـرد و زنى كه عقل (و خرد) آنها چون عقل كودكان است ، و قلم (تكليف ) از آنان برداشته شده است .



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اين كه حضرت در كفر تدبير به حيله فرمود و در ايمان تعبير به راه بـراى ايـن كـه كفر راهى و دليلى ندارد، و اگر چيزى هم باشد كه انسان را به كفر بـكـشاند همان حيله گرى و نيرنگ و شبهات شيطانى است ، ولى اين كلام مجلسى (ره ) با حديث آينده سازگار نيست .2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ الْمـُسـْتـَضـْعـَفـُونَ الَّذِيـنَ ل ا يـَسـْتـَطـِيـعـُونَ حـِيـلَةً وَ ل ا يـَهـْتَدُونَ سَبِيلًا قَالَ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً إِلَى الْإِيمَانِ وَ لَا يَكْفُرُونَ الصِّبْيَانُ وَ أَشْبَاهُ عُقُولِ الصِّبْيَانِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :126 رواية :2
ترجمه :
و نيز زراره از آن حضرت (عليه السلام ) حديث كند كه فرمود: مستضعفان ((آن كسانند كه چاره اى نتوانند و راه به جائى نبرند)) فرمود: (يعنى ) چارهاى به سوى ايمان نتوانند و كـافـر هـم نـشـوند، (و اينها كودكانند و كسانى كه عقلشان چون كودكان است از مردان و زنان .


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْمُسْتَضْعَفِ فَقَالَ هُوَ الَّذِى لَا يَسْتَطِيعُ حِيلَةً يَدْفَعُ بِهَا عَنْهُ الْكـُفـْرَ وَ لَا يـَهْتَدِى بِهَا إِلَى سَبِيلِ الْإِيمَانِ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُؤْمِنَ وَ لَا يَكْفُرَ قَالَ وَ الصِّبْيَانُ وَ مَنْ كَانَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ عَلَى مِثْلِ عُقُولِ الصِّبْيَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :127 رواية :3
ترجمه :
و نـيـز زراره گـويـد: از حـضرت باقر(ع ) از مستضعف پرسيدم ؟ فرمود او كسى است كه حـيله اى كه بوسيله آن كفر را از خود دور كند نتواند و چاره اى ندارد كه بدان براه ايمان رود، نتواند كه مؤ من شود، و نه كافر گردد، فرمود: و (آنها) كودكانند و هر كه از مردان و زنان كه عقلشان چون عقل كودكان است .


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جـُنـْدَبٍ عـَنْ سـُفـْيـَانَ بـْنِ السِّمـْطِ الْبَجَلِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَا تَقُولُ فِي الْمـُسـْتـَضْعَفِينَ فَقَالَ لِي شَبِيهاً بِالْفَزِعِ فَتَرَكْتُمْ أَحَداً يَكُونُ مُسْتَضْعَفاً وَ أَيْنَ الْمـُسـْتـَضـْعَفُونَ فَوَ اللَّهِ لَقَدْ مَشَى بِأَمْرِكُمْ هَذَا الْعَوَاتِقُ إِلَى الْعَوَاتِقِ فِى خُدُورِهِنَّ وَ تُحَدِّثُ بِهِ السَّقَّايَاتُ فِى طَرِيقِ الْمَدِينَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :127 رواية :4
ترجمه :
سـفـيـان بـن سـمـط بـجـلى گـويـد: بـه حـضرت صادق عرض كردم : چه گوئى درباره مـسـتـضـعـفـان ؟ حـضـرت مـانـنـد اشـخـاص ‍ حـراسـناكى به من فرمود: كگر شما مستضعفى گـذارديـد؟ كـجـايند مستضعفان ؟ به خدا سوگند عقيده شما را دوشيزگان پشت پرده بهم رسانده اند، و زنان آبكش و سقا در راه مدينه (درباره مذهب شما) گفتگو كنند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: گويا اين اضطراب و فزع حضرت به خاطر خشم و انكارى بوده كه بر فاش كنندگان اسرار اهل بيت از شيعه داشته ، زيرا آنان به سبب ترك تقيه مذهب اهل بيت را برملا كردند تا آنجا كه دوشيزه گان پشت پرده با اينكه از خانه بدر نروند و زنـان سـقائى كه كارشان تفتيش مذهب نيست و در جستجوى آن نبودند از اسرار مذهب شيعه آگـاه شـدنـد، و اين فاش كردن اسرار موجب زيان بر ائمه و شيعيان آنها مى شد و براى هـدايـت مـردمـان هـم سـودى نـداشـت ، و سـبـب مـى شد كه مستضعفان ناصبى گردند و معذور نباشند. و بدانكه مستضعف نزد بيشتر اصحاب ما كسى است كه امام را نشناسد و منكر او هم نـباشد و ولايت شخص معينى را هم نداشته باشد چنانچه شهيد در ذكرى فرمود، و از شيخ مفيد در كتاب غريه نقل كند كه فرمود: آنكس است كه ولايت را شناخته ولى در برائت توقف كـند. (و به اصطلاح تولى دارد ولى تبرى ندارد)، و ابن ادريس گفته است : آنكسى است كه اختلاف مذاهب را نداند و با اهل حق هم دشمن نيست ، سپس مجلسى (ره ) گويد: و اين موافق تر با اخبار است .

[afsanah82]

5- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُسْتَضْعَفِينَ فَقَالَ هُمْ أَهْلُ الْوَلَايَةِ فَقُلْتُ أَيُّ وَلَايَةٍ فَقَالَ أَمَا إِنَّهَا لَيْسَتْ بِالْوَلَايَةِ فِي الدِّينِ وَ لَكِنَّهَا الْوَلَايَةُ فِى الْمُنَاكَحَةِ وَ الْمُوَارَثَةِ وَ الْمُخَالَطَةِ وَ هُمْ لَيْسُوا بِالْمُؤْمِنِينَ وَ لَا بِالْكُفَّارِ وَ مِنْهُمُ الْمُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه :128 رواية :5
ترجمه :
عـمـربـن ابـان گـويـد: از امـام صـادق (ع ) دربـاره مـسـتـضـعـفـيـن پـرسيدم ؟ فرمود: آنها اهل ولايت هستند، عرض كردم : چه ولايتى ؟ فرمود: هر آينه آن ولايت در دين نيست بلكه ولايت (و بستگى ) در ازدواج وارث و معاشرت است ، و ايشان نه مؤ منند و نه كافر، و از آنهايند كـسـانى كه به اميد خداى عزوجل هستند (و كارشان با خدا است كه اگر خواهد عذاب كند يا ببخشد).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: چـون لفـظ ((ولايـت )) مـجـمـل بـوده و احـتـمـال داده مـيـشـد كـه مـقـصـود ولايـت اهـل بـيـت (عـليـه السـلام ) بـاشـد سـائل عـرض كـرده اسـت : چـه ولايـتـى ، حـضـرت در پـاسـخ فـرمـوده اسـت : مقصود ولايت اهـل بـيـت و امـامـان بر حق نيست زيرا اگر اينطور بودند در زمره مؤ منين بودند، يا اين كه مـقـصـود از ولايت در دين آن ولايتى است كه به سبب اتحاد در دين ميانه مؤ منين است چنانچه خداى سبحان فرماند: ((الؤ منون و المؤ منات بعضهم اولياء بعض )). يعنى مردان مؤ من و زنـان مـؤ مـنـه بـرخـى از آنـهـا دوسـتـان برخى هستند....(سوره توبه آيه 71) و حضرت فرموده است اينان نيستند بلكه مقصود مردمى هستند كه معتصب در مذهب خود نيستندد و با شما نـيـز بغض ندارند بلكه با شما ازدواج كنند وارث دهند و آميزش كنند، يا اينكه مقصود اين است براى شما ازدواج و معاشرت ايشان جايز است آنان از شما ارث برند و شما از ايشان ، پـس پرسش سائل از حكم انها بوده نه از وصفشان ، يا اين كه حضرت حكمشان را بيان فرموده سپس آنها را معرفى كرده است كه اينان مؤ من نيستند و كافر هم نيستند...6- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّى عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْجُعْفِيِّ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا جـَعـْفـَرٍ ع عـَنِ الدِّيـنِ الَّذِى لَا يـَسـَعُ الْعِبَادَ جَهْلُهُ فَقَالَ الدِّينُ وَاسِعٌ وَ لَكِنَّ الْخـَوَارِجَ ضـَيَّقُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ مِنْ جَهْلِهِمْ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَأُحَدِّثُكَ بِدِينِيَ الَّذِي أَنَا عـَلَيـْهِ فـَقـَالَ بـَلَى فـَقـُلْتُ أَشـْهـَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشـْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ الْإِقـْرَارَ بـِمـَا جـَاءَ مـِنْ عـِنـْدِ اللَّهِ وَ أَتـَوَلَّاكُمْ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّكُمْ وَ مَنْ رَكِبَ رِقَابَكُمْ وَ تَأَمَّرَ عَلَيْكُمْ وَ ظَلَمَكُمْ حَقَّكُمْ فَقَالَ مَا جَهِلْتَ شَيْئاً هُوَ وَ اللَّهِ الَّذِى نَحْنُ عَلَيْهِ قُلْتُ فَهَلْ سَلِمَ أَحـَدٌ لَا يـَعـْرِفُ هَذَا الْأَمْرَ فَقَالَ لَا إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ قُلْتُ مَنْ هُمْ قَالَ نِسَاؤُكُمْ وَ أَوْلَادُكُمْ ثُمَّ قَالَ أَ رَأَيْتَ أُمَّ أَيْمَنَ فَإِنِّى أَشْهَدُ أَنَّهَا مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ مَا كَانَتْ تَعْرِفُ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :128 رواية :6
ترجمه :
اسـمـاعـيـل جـعـفـى گـويـد: از حضرت باقر (عليه السلام ) پرسيدم : از آن دينى كه بر بندگان روا نيست نسبت بدان نادان باشند (و بايد بدانند كه آن چه دينى است ؟) فرمود: ديـن وسـيـع است ، ولى خوارج از روى نادانى خودشان بر خود تنگ گرفتند (و گرفتار شدند) عرض كردم : قربانت (اجازه مى فرمائيد) من دين خودم را كه بر آن هستم براى شما بـاز گـويـم ؟ فرمود: آرى ، عرض كردم گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست ، و گـواهـى دهـم كـه مـحـمـد بـنـده و رسـول اوسـت ، و آنـچـه از جـانـب خـداونـد آورده اسـت قبول دارم ، و شما را دوست دارم ، و از دشمن شما و هر كه بر شما بزرگى كند و استيلاء خواهد و خود را امير و حاكم بر شما داند، و حق ششما را بستم بگيرد بيزارم ؟ فرمود: تو چيزى را نادان نيستى ، اين همانست كه به خدا سوگند ما هم بر آن هستيم (و بدان معتقديم ) عرض كردم : آيا كسى كه اين امر را نداند (و از عذاب خداوند يا خلود در آتش ) سالم ماند؟ فـرمـود: نـه ، مـگـر مستضعفان ، عرض كردم : آنها كيانند؟ فرمود: زنان و فرزندان شما، سـپـس فـرمـود: آيـا ام ايـمـن را ديـده اى ؟ هـمـانـا مـن گـواهـى دهـم كـه او اهل بهشت است در صورتى كه آنچه شما بر آنيد (و بدان معتقديد) نمى دانست .



توضيح :
فـيـض عـليـه الرحـمـه گـويـد: شايد ام ايمن نام زنى در آن زمان بوده است كه نزد مخاطب مـعـروف بـوده ، و مـحـتـمـل اسـت كـه مـقـصـود هـمـان ام ايـمـنـى بـوده اسـت كـه در زمـان رسول خدا صلى الله عليه و آله بوده و آن حضرت صلى الله عليه و آله گواهى داد كه او از اهل بهشت است ، و مجلسى (ره ) گويد ام ايمن همان آزاد شده رسولخدا (ص ) بوده و از گـواهـان فـدك اسـت ، خـاصـه عـامـه از پـيـمـبـر (ص ) روايـت كـنـنـد كـه او اهـل بـهـشـت اسـت ، تـا آنـجـا كـه گـويـد: ((و مـا كانت تعرف ما انتم عليه ....)) يعنى در صورتيكه او امامت ساير امامان جز اميرالمؤ منين عليه السلام را نميدانست و در اينبار معذور بود چون نشنيده بود و حجت بر او تمام نشده بود، و هم چنين مستضعف بهمين جهت معذور است ، و امـا دربـاره امـامـت اميرالمؤ منين و معرفت نداشتن ام ايمن بدان بسيار بعيد است و اينكه ام ايـمـن زن ديـگـرى بـوده بـاشـد كـه نـزد مخاطب معروف بوده بعيدتر است (پايان ) و اين اشـاره بـكـلام فـيـض (ره ) اسـت ، ولى اين استبعاد زيادى كه مجلسى عليه الرحمة كرده و جـهـش ظـاهـر نـيـسـت بلكه از سياق روايت ظاهر گردد كه بعيد نيست مقصود آن ام ايمن نبوده بـاشـد، زيـرا گـواهـى دادن حـضـرت صـادق عـليـه السـلام بـايـنـكـه او اهـل بـهـشـت است با اينكه پيش از آن رسولخدا (ص ) بدان گواهى داده ، و نشناختن او آنچه شـيـعـيان زمان حضرت صادق عليه السلام بدان معتقد بوده اند با اينكه او در زمان خلاف عـثـمان از دنيا رفته چندان مهم نبوده و هم چنين از لفظ ((اءرايت )) و ديگر مطالب استفاده شود كه احتمال فيض (ره ) چندان بعيد نيست .7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ عَرَفَ اخْتِلَافَ النَّاسِ فَلَيْسَ بِمُسْتَضْعَفٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :129 رواية :7
ترجمه :
ابـو بـصـيـر گـويـد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه اختلاف مردم را (در دين بـفـهمد مستضعف نباشد (زيرا در اينصورت پيدا كردن مذهب حق بر او عقلا و شرعا لازم است ).


8- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِى عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّى رُبَّمَا ذَكَرْتُ هَؤُلَاءِ الْمُسْتَضْعَفِينَ فَأَقُولُ نَحْنُ وَ هُمْ فِى مَنَازِلِ الْجَنَّةِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَفْعَلُ اللَّهُ ذَلِكَ بِكُمْ أَبَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه :129 رواية :8
ترجمه :
جـمـيـل بـن دراج گويد حضرت صادق عليه السلام عرض كرد: هر آينه من گاهى بياد اين مـسـتـضـعـفـيـن ميافتم و ميگويم : ما و آنها در منازل بهشت همراهيم ؟ پس حضرت صادق عليه السلام فرمود: هرگز خداوند با شما چنين نكند!.



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: مقصود راوى اين است كه ما بسبب گناهانمان ميترسيم كه خداوند ما را در درجـه مـسـتـضعفين از مخالفين قرار دهد، يا بر ما گران است كه آنها با اينكه مخالفند داخـل بـهـشـت شـونـد و بـا مـا در مـنـازلمـان باشند، و فيض ‍ (ره ) گويد: اينكه امام (عليه السـلام ) فـرمـود: ((هـرگـز خـداونـد بـا شـمـا چـنـيـن نـكـنـد)) بـراى آنـسـتـكـه مـنـازل مؤ منين در بهشت در درجه بلندترى از مستضعفين است اگر چه همگى ببهشت روند، و گـنـهـكـاران از مـؤ مـنـيـن پـس از تـطـهـيـر و پـاك شـدن از گـنـاهـان داخل بهشت گردند.9- عـَنـْهُ عـَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ التَّيْمِيِّ عَنْ أَخَوَيْهِ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدَ ابْنَيِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ الْحُرِّ قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع وَ نَحْنُ عـِنـْدَهُ جـُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّا نَخَافُ أَنْ نَنْزِلَ بِذُنُوبِنَا مَنَازِلَ الْمُسْتَضْعَفِينَ قَالَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ لَا يَفْعَلُ اللَّهُ ذَلِكَ بِكُمْ أَبَداً
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :130 رواية :9
ترجمه :
ايـوب بن حر گويد: مردى به حضرت صادق عليه السلام عرض كردـ و ما هم در خدمت آن بـزرگـوار بـوديـم كـه : قربانت ... ما ميترسيم بواسطه گناهانمان (در بهشت ) بدرجه مـسـتضعفين تنزل كنيم ؟ گويد: پس آنحضرت فرمود: نه بخدا سوگند هرگز خداوند با شما چنين نكند.



10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ عَرَفَ اخْتِلَافَ النَّاسِ فَلَيْسَ بِمُسْتَضْعَفٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :130 رواية :10
ترجمه :
(مانند حديث 7 است ).




11- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَنْصُورٍ الْخـُزَاعـِيِّ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ سـُوَيـْدٍ عـَنْ أَبـِى الْحـَسـَنِ مُوسَى ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الضُّعَفَاءِ فـَكـَتـَبَ إِلَيَّ الضَّعـِيـفُ مـَنْ لَمْ تـُرْفـَعْ إِلَيـْهِ حـُجَّةٌ وَ لَمْ يـَعـْرِفِ الِاخـْتـِلَافَ فَإِذَا عَرَفَ الِاخْتِلَافَ فَلَيْسَ بِمُسْتَضْعَفٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :130 رواية :11
ترجمه :
على بن سويد گويد از حضرت موسى بن جعفر (عليه السلام ) از ضعفاء (ناتوا در دين ) پـرسيدم ؟ پس بمن نوشت : ضعيف آنكسى است ككه حجت باو نرسيده و اختلاف را نفهميده است ، و چون اختلاف را فهميده مستضعف نيست .



12- بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَبِيبٍ الْخَثْعَمِيِّ عَنْ أَبِي سَارَةَ إِمـَامِ مـَسـْجـِدِ بـَنِي هِلَالٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَيْسَ الْيَوْمَ مُسْتَضْعَفٌ أَبْلَغَ الرِّجَالُ الرِّجَالَ وَ النِّسَاءُ النِّسَاءَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :130 رواية :12
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السلام فرمود: امروز ديگر مستضعفى نيست ، (زيرا) مردان بمردان (دين حق ) را رسانده اند و زنان بزنان .



*باب آنانكه باميد خدايند و كارشان باخداست*
بَابُ الْمُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع فـِى قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ آخـَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللّ هِ قَالَ قَوْمٌ كَانُوا مـُشـْرِكـِيـنَ فـَقـَتـَلُوا مـِثـْلَ حـَمـْزَةَ وَ جَعْفَرٍ وَ أَشْبَاهَهُمَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ إِنَّهُمْ دَخَلُوا فِى الْإِسـْلَامِ فـَوَحَّدُوا اللَّهَ وَ تـَرَكـُوا الشِّرْكَ وَ لَمْ يَعْرِفُوا الْإِيمَانَ بِقُلُوبِهِمْ فَيَكُونُوا مِنَ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ فـَتـَجِبَ لَهُمُ الْجَنَّةُ وَ لَمْ يَكُونُوا عَلَى جُحُودِهِمْ فَيَكْفُرُوا فَتَجِبَ لَهُمُ النَّارُ فَهُمْ عَلَى تِلْكَ الْحَالِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :131 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام در گـفـتـار خداى عزوجل : ((و ديگران كه باميد خدايند)) (سـوره تـوبـه آيـه 106) فـرمـود: ايـنـهـا مـردمـى مشرك بودند، كه مانند حمزه و جعفر و نظائر ايشان را از مؤ منين كشتند، سپس همانها مسلمان شدند پس خدا را بيگانگى شناختند و شـرك را رهـا كـردنـد، و بـدلهايشان ايمان را نپذيرفتند تا از مؤ منين باشند و بهشت بر آنـها واجب گردد، و بر انكارشان نيز نماندند تا كافر باشند و آتش دوزخ بر آنها لازم باشد، پس آنها بر همين منوال هستند يا خدا عذابشان كند و يا توبه شان را بپذيرد.


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ الْوَاسِطِيِّ عَنْ رَجُلٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع الْمُرْجَوْنَ قَوْمٌ كَانُوا مُشْرِكِينَ فَقَتَلُوا مِثْلَ حَمْزَةَ وَ جَعْفَرٍ وَ أَشـْبـَاهـَهـُمـَا مـِنَ الْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ إِنَّهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ دَخَلُوا فِى الْإِسْلَامِ فَوَحَّدُوا اللَّهَ وَ تَرَكُوا الشِّرْكَ وَ لَمْ يـَكـُونـُوا يُؤْمِنُونَ فَيَكُونُوا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَتَجِبَ لَهُمُ الْجَنَّةُ وَ لَمْ يَكْفُرُوا فَتَجِبَ لَهُمُ النَّارُ فَهُمْ عَلَى تِلْكَ الْحَالِ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :131 رواية :2
ترجمه :
حـضـرت باقر عليه السلام فرمود: مرجون لامرالله و آنانكه باميد خدايند مردمانى هستند كـه مشرك بودند پس حمزه و جعفر و مانند اينها از مؤ منين را كشتند، سپس همانها بعد از اين كـارشـان مـسـلمـان شـدنـد و خـدا را بـيـگـانـگـى شـناختند و شرك را رها كردند ولى ايمان كـامـل نـيـاوردنـد تـا در زمـره مـؤ مـنـين باشند و بدل ايمان نياورند تا بهشت بر آنها واجب گـردد، و كـافـر نـشـدنـد تـا آتـش دوزخ بـر آنـهـا لازم شـود، پـس ايـنـان بـر هـمـيـن حال باميد خدايند.



*باب اصحاب اعراف*
بَابُ أَصْحَابِ الْأَعْرَافِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـِيـسـَى عـَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ جَمِيعاً عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قَالَ لِى أَبُو جَعْفَرٍ ع مَا تـَقـُولُ فـِى أَصـْحـَابِ الْأَعـْرَافِ فَقُلْتُ مَا هُمْ إِلَّا مُؤْمِنُونَ أَوْ كَافِرُونَ إِنْ دَخَلُوا الْجَنَّةَ فَهُمْ مـُؤْمـِنـُونَ وَ إِنْ دَخـَلُوا النَّارَ فـَهُمْ كَافِرُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ وَ لَا كَافِرِينَ وَ لَوْ كـَانـُوا مـُؤْمـِنـِيـنَ دَخـَلُوا الْجَنَّةَ كَمَا دَخَلَهَا الْمُؤْمِنُونَ وَ لَوْ كَانُوا كَافِرِينَ لَدَخَلُوا النَّارَ كَمَا دَخَلَهَا الْكَافِرُونَ وَ لَكِنَّهُمْ قَوْمٌ اسْتَوَتْ حَسَنَاتُهُمْ وَ سَيِّئَاتُهُمْ فَقَصُرَتْ بِهِمُ الْأَعْمَالُ وَ إِنَّهُمْ لَكَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقُلْتُ أَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ هُمْ أَوْ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَقَالَ اتْرُكْهُمْ حَيْثُ تـَرَكـَهـُمُ اللَّهُ قـُلْتُ أَ فـَتـُرْجـِئُهُمْ قَالَ نَعَمْ أُرْجِئُهُمْ كَمَا أَرْجَأَهُمُ اللَّهُ إِنْ شَاءَ أَدْخَلَهُمُ الْجَنَّةَ بـِرَحـْمـَتـِهِ وَ إِنْ شـَاءَ سـَاقـَهـُمْ إِلَى النَّارِ بِذُنُوبِهِمْ وَ لَمْ يَظْلِمْهُمْ فَقُلْتُ هَلْ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ كـَافـِرٌ قـَالَ لَا قـُلْتُ هـَلْ يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا كَافِرٌ قَالَ فَقَالَ لَا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ يَا زُرَارَةُ إِنَّنِى أَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ أَنْتَ لَا تَقُولُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَمَا إِنَّكَ إِنْ كَبِرْتَ رَجَعْتَ وَ تَحَلَّلَتْ عَنْكَ عُقَدُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :132 رواية :1
ترجمه :
زراره گويد: امام باقر (عليه السلام ) بمن فرمود: چه گوئى درباره اصحاب اعراف ؟ عـرض كـردم : ايـنـهـا نيستند جز اينكه يا مؤ منند و يا كافرند، اگر ببهشت روند مؤ منند و اگـر بدوزخ روند كافرند فرمود: نه بخدا سوگند نه مؤ مند و نه كافر، و اگر مؤ من بـودنـد بـبـهـشـت مـى رفتند چنانچه مؤ منان بروند، و اگر كافر بودند بدوزخ ميرفتند چنانچه كافران روند، ولى اينان مردمانى هستند كه كارهاى نيك و كارهاى بدشان برابر بـود، و كـردار نـيـك آنـهـا را (بـبـهـشـت ) نـرسـانـد، و آنـهـا چـنـانـنـد كـه خـداى عـزوجـل فـرمـوده اسـت ، مـن عـرض كـردم : آيـا ايـشـان از اهـل بهشتند يا از اهل دوزخ ؟ فرمود: آنها را واگذار همانجا كه خدا واگذارده (يعنى كارشان بـا خـداست )، من عرض كردم : آيا كار آنها را بتاخير اندازى ؟ فرمود: آرى بتاءخير اندازم چـنـانچه خداوند كارشان را بخود (و سرانجام نامعلومى واگذار كرده ، اگر خواهد برحمت خـود آنـهـا را بـبهشت برد، و اگر خواهد آنانرا بسبب گناهانشان بدوزخ كشد و ستم بآنها نـكـرده است ، پس عرض كردم : آيا كافرى ببهشت رود؟ فرمود: نه ، عرضكردم : آيا بجز كـافـر كـسـى بـدوزخ رود؟ گـويد: فرمود: نه مگر اينكه خدا خواهد، اى زرارة من گويم : آنچه خدا خواهد و تو نميگوئى : آنچه خدا خواهد، همانا چون تو بزرگ شوى از اين حرف برگردى و عقده هاى دلت باز شود.



توضيح :
ايـن قـسـمـتـى از حـديـث مـفـصـلى اسـت كـه تـمـامـى آن در بـاب ضلال گذشت .2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ رَجُلٍ قـَالَ قـَالَ أَبـُو جـَعـْفـَرٍ ع الَّذِيـنَ خـَلَطُوا عَمَلًا ص الِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً فَأُولَئِكَ قَوْمٌ مُؤْمِنُونَ يـُحـْدِثـُونَ فـِى إِيـمَانِهِمْ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِى يَعِيبُهَا الْمُؤْمِنُونَ وَ يَكْرَهُونَهَا فَأُولَئِكَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :133 رواية :2
ترجمه :
حضرت باقر عليه السلام (در تفسير گفتار خداى تعالى ): ((آنانكه آميختند كردارى نيك را بـاكـردارى بـد)) (سـوره تـوبـه آيـه 102) فـرمـود: آنان مردمى مؤ من بودند كه در ايـمـانـشـان گـناهى پديد آوردند كه مؤ منين آن گناهان را بد مى دانستند و ناخوش داشتند، پس اينانند كه اميد ميرود خداوند توبه شان را بپذيرد.



*باب در بيان حال اءصناف مخالفين و قدريه و خوارج و مرجئه و اهالى شهرهاو بلاد*
بـَابٌ فـِى صـُنـُوفِ أَهـْلِ الْخـِلَافِ وَ ذِكـْرِ الْقـَدَرِيَّةِ وَ الْخـَوَارِجِ وَ الْمـُرْجـِئَةِ وَ أَهـْلِ الْبُلْدَانِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَرْوَكِ بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَعـَنَ اللَّهُ الْقـَدَرِيَّةَ لَعـَنَ اللَّهُ الْخـَوَارِجَ لَعـَنَ اللَّهـُالْمُرْجِئَةَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُرْجِئَةَ قَالَ قـُلْتُ لَعـَنـْتَ هـَؤُلَاءِ مـَرَّةً مـَرَّةً وَ لَعَنْتَ هَؤُلَاءِ مَرَّتَيْنِ قَالَ إِنَّ هَؤُلَاءِ يَقُولُونَ إِنَّ قَتَلَتَنَا مـُؤْمـِنُونَ فَدِمَاؤُنَا مُتَلَطِّخَةٌ بِثِيَابِهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ حَكَى عَنْ قَوْمٍ فِى كِتَابِهِ أَلّ ا نـُؤْمـِنَ لِرَسـُولٍ حـَتّ ى يـَأْتـِيـَن ا بـِقـُرْب انٍ تـَأْكُلُهُ النّ ارُ قُلْ قَدْ ج اءَكُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِى بِالْبَيِّن اتِ وَ بِالَّذِى قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ كُنْتُمْ ص ادِقِينَ قَالَ كَانَ بَيْنَ الْقَاتِلِينَ وَ الْقَائِلِينَ خَمْسُمِائَةِ عَامٍ فَأَلْزَمَهُمُ اللَّهُ الْقَتْلَ بِرِضَاهُمْ مَا فَعَلُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :133 رواية :1
ترجمه :
مـردى از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام حديث كند كه فرمود: خدا لعنت كند قدريه را، خدا لعـنـت كند خوارج را، خدا لعنت كند مرجئه را، خدا لعنت كند مرجئه را گويد: من عرض كردم : قـدريـه و خـوارج را هـر كـدام يـك بـار لعنت كردى ، و اينان را (يعنى مرجئه ) را دوباره ؟ فـرمـود: اينها ميگويند: كشندگان ما مؤ منند، پس دامنشان تا روز قيامت بخون ما آلوده است ، هـمـانـا خـداونـد در كـتـاب خـود از مـردمـى حكايت كند كه (گفتند): ((هرگز ايمان بپيامبرى نـيـاوريـم تـا بـرا يـمـا قـربـانـى بـيـاورد كـه آتـش آنـرا بخورد بگو همانا آمد شما را پـيـامـبـرانـى پـيـش از مـن بـا نـشـانـه هـا و بـا هـمـانكه گفتيد پس چرا كشتيد آنها را اگر راستگويانيد)) (سوره آل عمران آيه 183) فرمود: ميانه كشندگان و گويندگان (باين حـرف ) پـانصد سال فاصله بود و خداوند كشتن را بآنان نسبت داده براى اينكه بدانچه آنها (يعنى كشندگان ) كردند راضى بودند.



شــرح :
قـدريـه در روايـات بـر جـبـرى و تفويضى هر دو اطلاق شده و در اينجا مقصود دومى است چنانچه پيش از اين نيز گذشت ، و خوارج آنهايند كه بر امام (عليه السلام ) خروج كنند و مـرجـئه بـحـسـب لعـنـت از ارجـاء بـمـعـناى تاءخير است ، و بكسانى گويند كه على (عليه السـلام ) را از مـرتـبـه خـود در خـلافـت تاءخير اندازند و خليفه چهارم دانند، و نز بآنان گـويند كه معتقدند كه هيچ گناهى بايمان زيان نرساند زيرا ايمان در نظر آنها صرف عـقـيده است و عمل هيچ دخالتى در آن ندارد و روى اين جهت گويند هيچ مصيبتى بايمان زيان نـرسـانـد چـنـانـچـه هيچ طاعتى با كفر سود ندهد، و اين دسته دوم آنهايند كه گويند هيچ مـصـيـبـتـى بـايـمـان زيـان نرساند چنانچه هيچ طاعتى با كفر سود ندهد، و اين دسته دوم آنـهـايـنـد كـه گـويـند كشتن امام و مؤ منين اخيار موجب عذاب نشود زيرا صرف اعتقاد بخدا و رسـول را ايمان دانند و وجه اين كه آنها را مرجئه گويند اينست كه اينان عذاب را از گناه پـس انـدازنـد و مـؤ خر كنند، و ظاهر اين است كه مقصود از مرجئه اين معناى دوم است اگرچه چـنـانـچـه مـرحـوم مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـمـكـن اسـت بـمـعـنـاى اول هم باشد زيرا انان كه على را خليفه چهارم دانند (و انتخاب خليفه رابراى مردم دانند) كـشـتـن هـر كـس كـه بـر خـليـفـه زمان بشورد جايز دانند اگر چه از ائمه دين و فرزندان رسـولخـدا (ص ) بـاشـنـد، و بـايـد دانـسـت كـه آيـه نقل بمعنا شده و گرنه لفظ آيه ((لا نؤ من )) است بجاى ((لن نؤ من ))2- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عـَنْ أَبـِي مـَسـْرُوقٍ قـَالَ سـَأَلَنِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ مَا هُمْ فَقُلْتُ مُرْجِئَةٌ وَ قـَدَرِيَّةٌ وَ حـَرُورِيَّةٌ فـَقَالَ لَعَنَ اللَّهُ تِلْكَ الْمِلَلَ الْكَافِرَةَ الْمُشْرِكَةَ الَّتِى لَا تَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى شَيْءٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه :134 رواية :2
ترجمه :
ابـو مـسـروق گـويـد: حـضـرت صـادق عـليـه السـلام از مـن دربـاره اهـل بـصـره پـرسـيـد كـه (بـر) چـه (مـذهـبـى ) هستند؟ عرض ‍ كردم : مرجئه ، و قدريه ، و حروريه ، فرمود: خدا لعنت كند اين ملتهاى كافر مشرك را بهيچ وجه خدا پرست نيستند.



توضيح :
حروريه دسته اى از خوراجند كه به حروراء كه محلى است نزديك كوفه منسوبند.3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَهْلُ الشَّامِ شَرٌّ مِنْ أَهْلِ الرُّومِ وَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ شَرٌّ مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ وَ أَهْلُ مَكَّةَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ جَهْرَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه :134 رواية :3
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: اهـل شـام بـدتـر از مـردم روم انـد، اهل مدينه از اهل مكه بدترند، و اهل مكه آشكارا بخدا كفر ورزند.

[afsanah82]

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـحـتـمـل اسـت كـه ايـن كـلام در زمـان بـنـى امـيـه صـادر شـده كـه اهـل شـام از بـنـى امـيـه و پـيـروانشان بودند و آنها منافق بودند كه بزبان اظهار اسلام ميكردند و در دل كافر بودند، و منافق از كافر بدتر است ، و هم آنها بودند كه اميرالمؤ مـنـيـن عـليـه السـلام را سـب مـيـكـردنـد و ايـن خـود كفر بخداى بزرگ بود ولى نصارى و اهـل روم چـنـيـن كـارى نـمـيـكـردنـد (پـس بـدو سـبـب ايـن هـا بـدتـر از اهـل روم بـودنـد) تـا آنكه گويد: و تفاوت بين اين شهرها براى اين بوده است كه بيشتر مـخـالفـيـن در آن زمـان از نـاصـبـيان منحرف از اهل بيت عليهم السلام بوده اند و مخصوصا اهـل ايـن سـه شـهـر، و سـبـب اخـتـلافـشـان تـفـاوت آنـهـا در دشـمـن اهل بيت عليهم السلام از جهت شدت و ضعف بوده است ، و شبهه نيست در اين كه ناصبيها خبيث تر از كفارند، و نسبت اهل مكه بكفر آشكارا بجهت اظهار دشمنى آنها با خاندان پيغمبر (ص ) اسـت كه تا امروز هم در ميان آنان هست و روز عاشورا را از بزرگترين عيدهاى خود دانند، و بـعـضـى گـفـتـه اند: اين كه اهل مكه بكفر نسبت داده شده اند براى اينست كه آنها هرگاه نـافـرمـانـى يا پرستش غير از خدا را كنند، با جز اولياء خدا را دوست دارند ملحد و مشرك شـوند، زيرا خداى تعالى فرمايد: ((و من يرد فيه بالحاد بظلم نذقه من عذاب اليم )) و در روايـت صـحيح است كه حضرت صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: هر كه در مكه پرستش غير از خدا كند يا جز دوستان خدا را در آن دوست بدارد او بستم ملحد شده و بر خدا است كه از عذاب دردناكش باو بجشاند.4- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ إِنَّ أَهْلَ مَكَّةَ لَيَكْفُرُونَ بِاللَّهِ جَهْرَةً وَ إِنَّ أَهْلَ الْمَدِينَةِ أَخْبَثُ مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ أَخْبَثُ مِنْهُمْ سَبْعِينَ ضِعْفاً
اصول كافى جلد 4 صفحه :135 رواية :4
ترجمه :
ابـو بـصير از حضرت باقر يا حضرت صادق عليهما السلام حديث كند كه فرمود: همانا اهـل مـكـه آشـكـارا بـخـداونـد كـفـر ورزنـد، و اهـل مـديـنـه از اهل مكه خبيث ترند، هفتاد بار خبيث ترند.


5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عـَنْ سـَيـْفِ بـْنِ عـَمِيرَةَ عَنْ أَبِى بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَهْلُ الشَّامِ شـَرٌّ أَمْ أَهـْلُ الرُّومِ فـَقـَالَ إِنَّ الرُّومَ كـَفـَرُوا وَ لَمْ يـُعـَادُونَا وَ إِنَّ أَهْلَ الشَّامِ كَفَرُوا وَ عَادَوْنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :135 رواية :5
ترجمه :
ابـوبـكـر حـضـر مـى گـويـد: بـحـضـرت صـادق عـليـه السـلام عـرضـكـردم : اهـل شـام بـدتـرنـد يـا اهل روم ؟ فرمود: (مردمان ) روم كافرند ولى با ما دشمنى نكنند، و اهل شام هم كافرند و هم با ما دشمنى كنند.
تـوضـيـح فـيـض (ره ) گـويـد: مـقـصـود از مـرجـئه هـمـان مـعـنـاى اول از دو مـعـنـا اسـت (كـه گـذشـت و آن ايـن بود كه مرجئه آنانند كه على عليه السلام را چهارمين خليفه دانند) زيرا آنهايند كه ملتهاى زيادى هستند.


6- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْفُضَيْلِ بـْنِ يـَسـَارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تُجَالِسُوهُمْ يَعْنِي الْمُرْجِئَةَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ لَعَنَ اللَّهُ مِلَلَهُمُ الْمُشْرِكَةَ الَّذِينَ لَا يَعْبُدُونَ اللَّهَ عَلَى شَيْءٍ مِنَ الْأَشْيَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :135 رواية :6
ترجمه :
فـضـيـل بـيـن يـسـار از حـضرت صادق (ع ) حديث كند كه آن حضرت فرمود: با آنها يعنى مـرجـئه هـمـنـشـيـن نشويد، خدا آنها و ملتهاى مشركان را لعنت كند در هيچ چيز خدا را پرستش نكنند.



*باب دل بدست آورندگان*
بَابُ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ جَمِيعاً عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ الْمـُؤَلَّفـَةُ قـُلُوبـُهـُمْ قـَوْمٌ وَحَّدُوا اللَّهَ وَ خـَلَعـُوا عـِبـَادَةَ مَنْ يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لَمْ تَدْخُلِ الْمَعْرِفَةُ قُلُوبَهُمْ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَتَأَلَّفُهُمْ وَ يُعَرِّفُهُمْ لِكَيْمَا يَعْرِفُوا وَ يُعَلِّمُهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :136 رواية :1
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: ((مـؤ لفـة قـلوبـهم )) مردمى بودند كه خدا را بيگانگى شـنـاخـتـنـد و از پـرسـتـش آنـچه بجز خدا پرستش مى شود دست برداشته بودند ولى در دل آنـهـا شناختن اينكه محمد رسولخدا است وارد نشده بود، و شيوه رسولخدا(ص ) اين بود كـه دل آنـهـا را بدست آورد (و آنها را بخود نزديك كند) و (با نشان دادن براهين و معجزات ديـن اسـلام و رسـالت خود را) بآنها مى فهماند تا بفهمند و (شرايع و دستورات دين را) بآنها ياد مى داد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: بـدانكه ((مؤ لفة قلوبهم )) يك دسته از مستحقين زكاة هستند كه خـداونـد در قـرآن بيان فرموده است ، و از اين اخبار ظاهر گردد كه اينها مردمى بودند كه اظـهـار اسـلام مـى كـردند ولى پابرجا در آن نبودند پس آنها يا منافق بودند و يا در شك بـودنـد، خـداى تـعـالى سـهـمـى از زكات و غنيمتها بآنها اختصاص داد تا دلشان باسلام الفـت گـيـرد و در دين پابرجا شوند، و در جهاد با مشركين از آنان كمك گرفته شود تا آنـكه گويد: و مشهور ميان اصحاب ما آنست كه ايشان كفارى بودند كه براى جهاد از آنان دلجويى مى شد.2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جـَعـْفـَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ قَالَ هُمْ قَوْمٌ وَحَّدُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ خَلَعُوا عِبَادَةَ مَنْ يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ شَهِدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ص وَ هـُمْ فـِى ذَلِكَ شـُكَّاكٌ فـِى بَعْضِ مَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ ص فَأَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِيَّهُ ص أَنْ يـَتـَأَلَّفـَهـُمْ بـِالْمـَالِ وَ الْعَطَاءِ لِكَيْ يَحْسُنَ إِسْلَامُهُمْ وَ يَثْبُتُوا عَلَى دِينِهِمُ الَّذِى دَخـَلُوا فِيهِ وَ أَقَرُّوا بِهِ وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص يَوْمَ حُنَيْنٍ تَأَلَّفَ رُؤَسَاءَ الْعَرَبِ مِنْ قُرَيْشٍ وَ سَائِرِ مُضَرَ مِنْهُمْ أَبُو سُفْيَانَ بْنُ حَرْبٍ وَ عُيَيْنَةُ بْنُ حُصَيْنٍ الْفَزَارِيُّ وَ أَشْبَاهُهُمْ مِنَ النَّاسِ فـَغـَضـِبـَتِ الْأَنـْصَارُ وَ اجْتَمَعَتْ إِلَى سَعْدِ بْنِ عُبَادَةَ فَانْطَلَقَ بِهِمْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بـِالْجـِعـْرَانـَةِ فـَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ تَأْذَنُ لِى فِى الْكَلَامِ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ إِنْ كَانَ هَذَا الْأَمْرُ مِنْ هَذِهِ الْأَمْوَالِ الَّتِى قَسَمْتَ بَيْنَ قَوْمِكَ شَيْئاً أَنْزَلَهُ اللَّهُ رَضِينَا وَ إِنْ كَانَ غـَيـْرَ ذَلِكَ لَمْ نـَرْضَ قـَالَ زُرَارَةُ وَ سـَمـِعـْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا مَعْشَرَ الْأَنْصَارِ أَ كُلُّكُمْ عَلَى قَوْلِ سَيِّدِكُمْ سَعْدٍ فَقَالُوا سَيِّدُنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ قَالُوا فِى الثَّالِثَةِ نَحْنُ عَلَى مِثْلِ قَوْلِهِ وَ رَأْيِهِ قَالَ زُرَارَةُ فَسَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ فَحَطَّ اللَّهُ نُورَهُمْ وَ فَرَضَ اللَّهُ لِلْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ سَهْماً فِى الْقُرْآنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :136 رواية :2
ترجمه :
زراره گـويـد: از امـام مـحـمـد بـاقـر (ع ) (از تـفـسـيـر) گـفـتـار خـداى عـزوجل پرسيدم (كه فرمايد): ((و المؤ لفة قلوبهم )) (سوره توبه آيه 60) فرمود: ايـشـان مـردمى بودند كه خداى عزوجل را بيگانگى شناختند و از پرستش آنچه جز خداوند پـرسـتـش شود دست برداشته بودند، و گواهى دادند، كه معبودى جز خداى يگانه نيست و محمد(ص ) رسولخدا است ، ولى با اين حال در برخى از آنچه پيغمبر(ص ) آورده بود شك داشـتـنـد، پـس خـداى عـزوجـل بـه پـيـغـمـبـر خـود دسـتـور داد بـوسـيـله مـال و عطا(ى بآنها) آنانرا با اسلام الفت دهد تا اسلام آنها نيكو شود، و بر اين دين كه بدان درآمده اند و بدان اعتراف كرده اند پابرجا شوند، و همانا رسولخدا(ص ) در جريان جـنـگ حـنـيـن بـهـمـيـن وسـيـله از رؤ سـاى عـرب از قـريـش و سـايـر قبايل مضر دلجوئى كرد، و از آن جمله ابوسفيان بن حرب و عيينة بن حصين قزارى بودند، پس انصار (از اين جريان ) خشمگين شدند و نزد سعد بن عباده (رئيس انصار) گرد آمدند، و سعد آنها را در جعرانة (كه محلى ميان مكه و مدينه بود) خدمت پيغمبر(ص ) آورد و عرضكرد: اى رسـولخـدا اجـازه سـخـن بـمـن مى دهيد؟ فرمود: آرى ، پس ‍ عرضكرد: اگر اين كار (كه انجام دادى ) يعنى اين اموال كه ميان قوم خود قسمت كردى كارى بود كه خداوند دستور داده بـود مـا رضايت داديم ، و اگر نه اينست ما رضايت ندهيم ؟ زراره گويد: شنيدم از حضرت بـاقـر (ع ) كـه فـرمـود: پـس ‍ رسـولخـدا(ص ) فرمود: اى گروه انصار آيا همه شما با گـفـتـار بـزرگ (و رئيـسـتـان ) سـعـد هـمـاهـنـگ هـسـتـيـد؟ گـفـتـنـد: بـزرگ و سـيـد ما خدا و رسـول اوسـت ، (و تا سه مرتبه اين پرسش و جواب تكرار شد) و در مرتبه سوم گفتند: مـا هـم بـراءى و قول او هستيم (و همان را گوييم كه او گفت ) زراره گويد: شنيدم حضرت بـاقـر (ع ) مـى فـرمـود: پـس خـداونـد نـور ايـمـان آنـهـا را (بـراى ايـن حـرفـشـان ) تنزل داد، و براى ((مؤ لفة قلوبهم )) در قرآن سهمى مقرر داشت .



شــرح :
حـنـيـن نـام دره وسـيـعـى اسـت مـيـان مـكـه و طـائف كـه در آنـجـا در سـال هـشت هجرى ميان لشكر اسلام و قبيله هوازن و ثقيف كه مردمانى مشرك و جنگجو بودند جـنـگـى واقـع شـد و آن جـنـگ را بـنـام آن مـكان جنگ حنين ناميدند، و در آغاز جنگ لشكر اسلام بواسطه دليرى و شهامت دشمن گريختند، و بيارى خداوند باز گشتند و دشمن رو بفرار نـهاده با وطاس و طائف و بطن نخله گريختند مسلمانان از پى هزيمت شدگان رفته و پس از جنگ و گريزهاى مختصرى مسلمين اموال زيادى از آنان بغنيمت گرفتند و از مردان و زنان و كودكان آنها ششهزار نفر باسيرى بردند و در ميان اسيران شيماء دختر حليمه (و خواهر رضاعى رسول خدا (ص ) ) بود كه آن حضرت مسلمانان بيشتر آن اسيران را بسبب وساطت شيماء آزاد كردند و اموال را تقسيم كردند.3- عَلِيٌّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ الْمُؤَلَّفَةُ قُلُوبُهُمْ لَمْ يَكُونُوا قَطُّ أَكْثَرَ مِنْهُمُ الْيَوْمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :138 رواية :3
ترجمه :
حضرت باقر (ع ) فرمود: هيچ زمانى ((مؤ لفة قلوبهم )) بيشتر از امروز نبوده اند.



شــرح :
فيض عليه الرحمة گويد: اين فرمايش حضرت بخاطر اينست كه ديانت بيشتر مسلمانان در هـر زمـان روى دنـيـاى آنـهـا پـايـه گذارى شده اگر وضع دنيا آنها خوب شد (و بنوائى رسيدند) بدين خود خوشنود شوند و تن در دهند، و اگر چيزى از دنيا بآنها نرسيد نگران شوند و پشت پا بدين زدند.4- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ غَالِبٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا إِسْحَاقُ كَمْ تَرَى أَهْلَ هَذِهِ الْآيَةِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْه ا رَضُوا وَ إِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْه ا إِذ ا هُمْ يَسْخَطُونَ قَالَ ثُمَّ قَالَ هُمْ أَكْثَرُ مِنْ ثُلُثَيِ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :138 رواية :4
ترجمه :
اسـحـاق بـن غـالب گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) بـمـن فـرمـود: بـنـظـر تـو چـقـدر مـردم اهل اين آيه هستند (كه خدا فرمايد): ((اگر از آن صدقات بآنها داده شود خوشنود شوند و اگر بآنها داده نشود از آن ناگهان خشم كنند)) (سوره توبه آيه 58)؟ گويد: (خود) آن حضرت فرمود: آنان بيش از دو سوم مردم هستند.



توضيح :
شـيـخ طبرسى (ره ) و ديگران گويند: چون پيغمبر (ص ) غنيمتهاى حنين را چنانچه گذشت تـقـسيم فرمود حرد قوص بن زهير (يكى از آنانكه بعدها از سران خوارج شد) يا ديگرى از مـنافقين بآن حضرت ايراد و خرده گيرى كردند و گفتند بتساوى قسمت نكرد؟ يا گفتند آيـا ايـن عـدالت اسـت (كـه بـمـا چـيـزى نـدهـى و بـآنـهـا تـقـسـيـم كـردى ؟) سـپس اين آيه نازل شد: ((و منهم من يلمزك فى الصدقات فان اعطوا منها....)) يعنى و برخى از ايشان بـتـو درباره صدقات خرده گيرند پس اگر بآنها داده شود....)) و مقصود حضرت اينست كه بيشتر مردمان اين زمان هم اينگونه هستند.5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ رَجُلٍ قـَالَ قـَالَ أَبـُو جـَعْفَرٍ ع مَا كَانَتِ الْمُؤَلَّفَةُ قُلُوبُهُمْ قَطُّ أَكْثَرَ مِنْهُمُ الْيَوْمَ وَ هُمْ قَوْمٌ وَحَّدُوا اللَّهَ وَ خـَرَجـُوا مـِنَ الشِّرْكِ وَ لَمْ تـَدْخـُلْ مـَعْرِفَةُ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ ص قُلُوبَهُمْ وَ مَا جَاءَ بِهِ فَتَأَلَّفَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ تَأَلَّفَهُمُ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص لِكَيْمَا يَعْرِفُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :138 رواية :5
ترجمه :
حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: هيچگاه ((مؤ لفة قلوبهم )) بيش از امروز نبوده اند و آنها مـردمـانـى بـودنـد كـه خـدا را بـيـگـانـگـى شناختند، و از شرك بيرون آمدند، ولى معرفت رسـالت مـحـمـد (ص ) و آنـچـه (از جـانـب خـدا آورده بـود) در دلهـاى آنـان اسـتـوار نـشد، و رسول خدا (ص ) از آنان دلجويى كرد و همچنين مؤ منين پس از رسولخدا(ص ) با آنها الفت گرفتند تا آنكه معرفت پيدا كنند.



*باب در اشتراك منافقين و گمراهان و شيطان با مؤ منين و فرشتگان در دعوت الهيه*
بَابٌ فِى ذِكْرِ الْمُنَافِقِينَ وَ الضُّلَّالِ وَ إِبْلِيسَ فِى الدَّعْوَةِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ قَالَ كَانَ الطَّيَّارُ يَقُولُ لِي إِبْلِيسُ لَيْسَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ إِنَّمَا أُمِرَتِ الْمَلَائِكَةُ بِالسُّجُودِ لاِدَمَ ع فَقَالَ إِبْلِيسُ لَا أَسْجُدُ فـَمَا لِإِبْلِيسَ يَعْصِى حِينَ لَمْ يَسْجُدْ وَ لَيْسَ هُوَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ قَالَ فَدَخَلْتُ أَنَا وَ هُوَ عَلَى أَبـِى عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ فـَأَحْسَنَ وَ اللَّهِ فِى الْمَسْأَلَةِ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَ رَأَيْتَ مَا نَدَبَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِلَيـْهِ الْمـُؤْمـِنـِينَ مِنْ قَوْلِهِ ي ا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَ دَخَلَ فِى ذَلِكَ الْمُنَافِقُونَ مـَعـَهـُمْ قـَالَ نَعَمْ وَ الضُّلَّالُ وَ كُلُّ مَنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَةِ الظَّاهِرَةِ وَ كَانَ إِبْلِيسُ مِمَّنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَةِ الظَّاهِرَةِ مَعَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :139 رواية :1
ترجمه :
جـمـيـل گـويـد: طـيـار بـمـن مـى گـفـت : شـيـطـان كه از فرشتگان نبود، و جز اين نيست كه فـرشـتگان ماءمور بسجده براى آدم عليه السلام شدند، و شيطان گفت : من سجده نميكنم ، پس چرا شيطان گناهكار شد آنگاه كه سجده نكرد با اينكه او از فرشتگان نبود؟ گويد: من و او خدمت حضرت صادق عليه السلام شرفياب شديم ، و بخدا سوگند پرسش خود را بـطـرز نـيـكـوئى طـرح كـرد و عـرضـكـرد: قربانت شوم بفرماييد آنچه خداوند مؤ منين را خوانده است از اين كه فرموده است : ((اى كسانيكه ايمان آورده ايد)) آيا منافقان هم در اين خـطـاب وارد مـى شـونـد (و خـطـاب شـامـل آنـان نـيـز گـردد؟) فـرمـود: آرى و شـامـل گـمـراهـان نـيـز گردد، و شامل هر كس كه بدعوت آشكار (اسلام ) اعتراف كرده نيز گـردد، و شيطان هم از كسانى بود كه بدعوت آشكار با آنان (يعنى فرشتگان ) اعتراف كرده بود.



شــرح :
مـقـصـود از ايـن كـه راوى گـويـد: طيار سؤ ال را خوب طرح كرد روشن است زيرا خدمت امام عـليـه السـلام كـه رسـيـدنـد ادب را رعـايـت كـرد و سـؤ ال اصـلى را كـه صـورت اعـتـراض بـخـداى تـعـالى داشـت طـرح نـكـرد، بـلكـه سـؤ ال ديـگـرى طـرح كـرد كـه ايـن صـورت را نداشت ولى در ريشه با هم مشترك بودند و از جـواب امـام عـليه السلام شبهه اصلى نيز برطرف شده و جواب آن نيز داده مى شد، و امام عـليـه السـلام چـون از راه اعـجـاز مـنـظـور اصـلى او را مـتـوجـه شـده بـود سـؤ ال اصلى را هم طرح فرموده و از آن جواب داد.
*باب در تفسير گفتار خداى تعالى : و برخى از مردم خدا را بر حرف پرستش كنند*
بَابٌ فِى قَوْلِهِ تَعَالَى وَ مِنَ النّ اسِ مَنْ يَعْبُدُ اللّ هَ عَلى حَرْفٍ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنِ الْفُضَيْلِ وَ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ النّ اسِ مَنْ يَعْبُدُ اللّ هَ عَلى حَرْفٍ فـَإِنْ أَص ابـَهُ خـَيـْرٌ اطـْمـَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَص ابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْي ا وَ الْآخـِرَةَ قـَالَ زُرَارَةُ سـَأَلْتُ عَنْهَا أَبَا جَعْفَرٍ ع فَقَالَ هَؤُلَاءِ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ وَ خَلَعُوا عِبَادَةَ مَنْ يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ شَكُّوا فِى مُحَمَّدٍ ص وَ مَا جَاءَ بِهِ فَتَكَلَّمُوا بِالْإِسْلَامِ وَ شَهِدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مـُحـَمَّداً رَسـُولُ اللَّهِ وَ أَقـَرُّوا بِالْقُرْآنِ وَ هُمْ فِى ذَلِكَ شَاكُّونَ فِى مُحَمَّدٍ ص ‍ وَ مَا جَاءَ بِهِ وَ لَيْسُوا شُكَّاكاً فِى اللَّهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ النّ اسِ مَنْ يَعْبُدُ اللّ هَ عـَلى حـَرْفٍ يَعْنِى عَلَى شَكٍّ فِى مُحَمَّدٍ ص وَ مَا جَاءَ بِهِ فَإِنْ أَص ابَهُ خَيْرٌ يَعْنِى عَافِيَةً فـِى نـَفْسِهِ وَ مَالِهِ وَ وُلْدِهِ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ رَضِيَ بِهِ وَ إِنْ أَص ابَتْهُ فِتْنَةٌ يَعْنِى بَلَاءً فِى جـَسـَدِهِ أَوْ مـَالِهِ تـَطـَيَّرَ وَ كـَرِهَ الْمـُقـَامَ عَلَى الْإِقْرَارِ بِالنَّبِيِّ ص فَرَجَعَ إِلَى الْوُقُوفِ وَ الشَّكِّ فَنَصَبَ الْعَدَاوَةَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ الْجُحُودَ بِالنَّبِيِّ وَ مَا جَاءَ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :139 رواية :1
ترجمه :
زراره گـويـد: از حـضـرت بـاقـر (ع ) از گـفـتـار خـداى عزوجل : ((و برخى از مردم خدا را بر حرف پرستش كنند. پس اگر خوبى و خوشى بدو رسيد بدان آسوده خاطر است ، و اگر آزمايش و فتنه بدو رسد روى بر تابد و در دنيا و آخـرت زيانكار است )) (سوره حج آيه 11) پرسيدم ؟ فرمود: اينان مردمى بودند كه خدا را پرستش كردند، و دست از پرستش ‍ آنچه جز خدا مى شد كشيدند، ولى درباره محمد (ص ) و آنـچـه آورده بـود شـبـهه كردند، و در شك بودند پس اسلام را بزبان جارى كردند و گـواهـى دادنـد كـه مـعـبـودى جـز خـداى يـگـانـه نـيـسـت و ايـن كـه مـحـمـد (ص ) رسـول خـدا اسـت ، و بـقـرآن نـيـز اعـتـراف كـردنـد، ولى بـا ايـن حـال آنـهـا دربـاره مـحـمـد (ص ) و آنچه آورده بود در شك بودند، اگر چه درباره خدا شك نـداشـتـند، خداى عزوجل فرمايد: ((و برخى از مردمند كه خدا را بر حرف پرستش كنند)) يـعنى بر شك درباره محمد (ص ) و آنچه آورده است ((پس اگر باو خوبى رسد)) يعنى عـافيت در خود و مال و فرزندش ((بآن آسوده گردد)) و خشنود گردد ((و اگر فتنه اى بـاو رسـد)) يـعـنـى بـلائى در تـن يـا مـالش ، آن را بـفـال بـد گـيـرد و از پـابـرجا بودن بر اقرار پيغمبر (ص ) بدش آيد و بتوقف و شك برگردد، و بدشمنى خدا و رسولش انكار بپيغمبر و آنچه آورده است برخيزد.



شــرح :
((حـرف در لغـت بـمـعـنـاى طـرف و كـنـار و حـاشـيـه اسـت ، مـجـلسـى (ره ) از بـيـضـاوى نـقـل كـنـد كه در تفسير ((على حرف )) گفته است يعنى در كنار دين است و پابرجا نيست مـانند كسى كه در كنار (و حاشيه ) لشكر است اگر احساس پيروزى كند پابرجا بايستد و گرنه فرار كند و بگريزد، و روايت شده كه اين آيه درباره دسته اى از بدويان حجاز نـازل گـرديـد كـه بـمدينه آمده بودند (و اسلام اختيار كرده بودند) و هر كدام تنش سالم بـود و اسـبـش كـره خـوبـى مـى زائيـد، و زنـش پـسـر نـيـكـوئى مـى آورد و مـال و گـله اش زياد مى شد مى گفت : از وقتى وارد در اين دين شده ام جز خوبى نديدم ، و دلبند و آسوده خاطر مى گرديد و اگر بر خلاف آن بود مى گفت : جز بدى چيزى نديدم و برمى گشت .2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ النّ اسِ مَنْ يَعْبُدُ اللّ هَ عَلى حـَرْفٍ قـَالَ هُمْ قَوْمٌ وَحَّدُوا اللَّهَ وَ خَلَعُوا عِبَادَةَ مَنْ يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَخَرَجُوا مِنَ الشِّرْكِ وَ لَمْ يـَعـْرِفـُوا أَنَّ مُحَمَّداً ص رَسُولُ اللَّهِ فَهُمْ يَعْبُدُونَ اللَّهَ عَلَى شَكٍّ فِى مُحَمَّدٍ ص وَ مَا جَاءَ بـِهِ فَأَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ ص وَ قَالُوا نَنْظُرُ فَإِنْ كَثُرَتْ أَمْوَالُنَا وَ عُوفِينَا فِى أَنْفُسِنَا وَ أَوْلَادِنـَا عـَلِمـْنـَا أَنَّهُ صَادِقٌ وَ أَنَّهُ رَسُولُ اللَّهِ وَ إِنْ كَانَ غَيْرَ ذَلِكَ نَظَرْنَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فـَإِنْ أَص ابـَهُ خـَيـْرٌ اطـْمـَأَنَّ بـِهِ يـَعْنِى عَافِيَةً فِى الدُّنْيَا وَ إِنْ أَص ابَتْهُ فِتْنَةٌ يَعْنِى بَلَاءً فِى نَفْسِهِ وَ مَالِهِ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ انْقَلَبَ عَلَى شَكِّهِ إِلَى الشِّرْكِ خَسِرَ الدُّنْي ا وَ الْآخـِرَةَ ذ لِكَ هـُوَ الْخـُسـْر انُ الْمـُبـِيـنُ يـَدْعـُوا مـِنْ دُونِ اللّ هِ م ا ل ا يَضُرُّهُ وَ م ا ل ا يَنْفَعُهُ قَالَ يَنْقَلِبُ مُشْرِكاً يَدْعُو غَيْرَ اللَّهِ وَ يَعْبُدُ غَيْرَهُ فَمِنْهُمْ مَنْ يـَعـْرِفُ وَ يـَدْخـُلُ الْإِيـمـَانُ قـَلْبـَهُ فـَيـُؤْمِنُ وَ يُصَدِّقُ وَ يَزُولُ عَنْ مَنْزِلَتِهِ مِنَ الشَّكِّ إِلَى الْإِيـمـَانِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَثْبُتُ عَلَى شَكِّهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْقَلِبُ إِلَى الشِّرْكِ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ زُرَارَةَ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :140 رواية :2
ترجمه :
و نيز زراره از آنحضرت حديث كند كه در تفسير اين آيه فرموده : ايشان مردمى بودند كه خـدا را يـگـانـه دانـسـتند، و از پرستش آنچه جز خداوند پرستش شود دست برداشتند، پس (بـديـنـجـهـت ) از شـرك بـيـرون جـسـتـنـد، ولى نـدانـسـتـنـد كـه مـحـمـد (ص ) رسـول خـداسـت ، و ايـنـها خدا را پرستيدند با شك درباره محمد (ص ) و آنچه آورده است ، پـس ايـنـان نـزد رسـول خـدا (ص ) آمـدنـد و گـفـتـنـد: مـا نـظـر مـيـكـنـيـم اگـر ديـديـم اموال ما بسيار شد و از جهت تن خودمان و فرزندانمان بعافيت و صحت مانديم مى دانيم كه او راسـتـگـو اسـت و پـيـامـبـر خـدا اسـت ، و اگـر جـز ايـن شـد تـاءمـل مـى كـنـيـم ، خـداى عـزوجـل فـرمود: ((پس اگر باو خوبى رسد بدان آسوده خاطر گردد)) يعنى عافيت در دنيا ((و اگر فتنه اى باو رسد)) يعنى بلائى در جان و مالش ((روباز گرداند)) (يعنى ) بشك خود بسوى شرك باز گردد ((زيانكار است در دنيا و آخـرت ايـنست آن زيان آشكار، مى خواند جز خدا آنچه نه زيانش رساند و نه سودش دهد)) (سوره حج آيه 12) فرمود: بشرك برگردد و جز خدا را بخواند و جز او را پرستش كند، پـس بـرخـى از آنـهـا كـسانى هستند كه مى فهمند و ايمان در دلشان وارد گردد پس ايمان آورد و بـاور كـنـد و از سـر منزلشك بمقام ايمان درآيد، (دسته ديگر) آنهايند كه بر شك خود پابرجايند و دسته سوم آنهايند كه بشرك برگردند.
و على بن ابراهيم نيز مانند اين خبر را از زراره حديث كرده است .

[afsanah82]

*باب كمتر چيزيكه بنده بسبب آن مؤ من شود و يا كافر و يا گمراه گردد*
بَابُ أَدْنَى مَا يَكُونُ بِهِ الْعَبْدُ مُؤْمِناً أَوْ كَافِراً أَوْ ضَالًّا
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنِ ابْنِ أُذَيـْنـَةَ عـَنْ أَبَانِ بْنِ عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيّاً ص يَقُولُ وَ أَتَاهُ رَجُلٌ فـَقـَالَ لَهُ مـَا أَدْنـَى مـَا يَكُونُ بِهِ الْعَبْدُ مُؤْمِناً وَ أَدْنَى مَا يَكُونُ بِهِ الْعَبْدُ كَافِراً وَ أَدْنَى مَا يـَكـُونُ بـِهِ الْعَبْدُ ضَالًّا فَقَالَ لَهُ قَدْ سَأَلْتَ فَافْهَمِ الْجَوَابَ أَمَّا أَدْنَى مَا يَكُونُ بِهِ الْعَبْدُ مـُؤْمِناً أَنْ يُعَرِّفَهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى نَفْسَهُ فَيُقِرَّ لَهُ بِالطَّاعَةِ وَ يُعَرِّفَهُ نَبِيَّهُ ص ‍ فـَيـُقـِرَّ لَهُ بـِالطَّاعـَةِ وَ يـُعـَرِّفـَهُ إِمَامَهَ وَ حُجَّتَهُ فِى أَرْضِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَى خَلْقِهِ فَيُقِرَّ لَهُ بـِالطَّاعـَةِ قـُلْتُ لَهُ يـَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ إِنْ جَهِلَ جَمِيعَ الْأَشْيَاءِ إِلَّا مَا وَصَفْتَ قَالَ نَعَمْ إِذَا أُمـِرَ أَطـَاعَ وَ إِذَا نـُهِيَ انْتَهَى وَ أَدْنَى مَا يَكُونُ بِهِ الْعَبْدُ كَافِراً مَنْ زَعَمَ أَنَّ شَيْئاً نَهَى اللَّهُ عـَنـْهُ أَنَّ اللَّهَ أَمـَرَ بـِهِ وَ نـَصَبَهُ دِيناً يَتَوَلَّى عَلَيْهِ وَ يَزْعُمُ أَنَّهُ يَعْبُدُ الَّذِى أَمَرَهُ بِهِ وَ إِنَّمَا يـَعـْبـُدُ الشَّيـْطـَانَ وَ أَدْنـَى مـَا يـَكـُونُ بـِهِ الْعَبْدُ ضَالًّا أَنْ لَا يَعْرِفَ حُجَّةَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تـَعـَالَى وَ شـَاهـِدَهُ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِى أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِطَاعَتِهِ وَ فَرَضَ وَلَايَتَهُ قُلْتُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ صِفْهُمْ لِى فَقَالَ الَّذِينَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِنَفْسِهِ وَ نَبِيِّهِ فَقَالَ ي ا أَيُّهـَا الَّذِيـنَ آمـَنـُوا أَطـِيـعـُوا اللّ هَ وَ أَطـِيـعـُوا الرَّسـُولَ وَ أُولِى الْأَمـْرِ مـِنـْكُمْ قُلْتُ يَا أَمِيرَ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ جـَعـَلَنـِيَ اللَّهُ فـِدَاكَ أَوْضـِحْ لِي فـَقـَالَ الَّذِيـنَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي آخِرِ خُطْبَتِهِ يَوْمَ قَبَضَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ إِنِّى قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ أَمْرَيْنِ لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِى مـَا إِنْ تـَمـَسَّكـْتـُمْ بِهِمَا كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِى أَهْلَ بَيْتِى فَإِنَّ اللَّطِيفَ الْخَبِيرَ قَدْ عَهِدَ إِلَيَّ أَنَّهـُمـَا لَنْ يـَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ كَهَاتَيْنِ وَ جَمَعَ بَيْنَ مُسَبِّحَتَيْهِ وَ لَا أَقـُولُ كـَهـَاتـَيْنِ وَ جَمَعَ بَيْنَ الْمُسَبِّحَةِ وَ الْوُسْطَى فَتَسْبِقَ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَى فَتَمَسَّكُوا بِهِمَا لَا تَزِلُّوا وَ لَا تَضِلُّوا وَ لَا تَقَدَّمُوهُمْ فَتَضِلُّوا
اصول كافى جلد 4 صفحه :141 رواية :1
ترجمه :
1 سليم بن قيس گويد: شنيدم على عليه السلام مى فرمود: (و اين هنگامى بود) كه مردى نزد آن حضرت آمده بود و باو عرضكرد: كمتر چيزى كه بنده بسبب آن مؤ من شود چيست ؟ و كـمـتـر چيزى كه بنده بوسيله آن كافر گردد چيست ؟ و كمتر چيزى كه بنده با آن گمراه است چيست ؟ حضرت باو فرمود: پرسيدى پس پاسخش را (دقت كن و) بفهم ـ.
اما كمتر چيزى كه بنده بدان مؤ من است آنست كه خداى تبارك و تعالى خودش را بآن بنده بشناساند پس (آن بنده ) بفرمانبردارى براى او اقرار كند، و (سپس ) پيغمبرش (ص ) را باو بشناساند پس بفرمانبردارى او نيز اقرار كند، و (هم چنين ) امام و حجت خود را در زمين ، و گـواهـش را بـر خـلق بـاو معرفى كند، و براى او هم بفرمانبردارى اعتراف كند، (سليم گـويـد:) مـن عـرضـكـردم : اى امير مؤ منان و اگر چه همه چيز را بجز آنچه بيان فرمودى نداند؟ فرمود: آرى در صورتيكه هرگاه دستورى باو دهند اطاعت كند. و اگر نهيش كردند نكند.
و كـمتر چيزيكه بنده بسبب آن كافر گردد آنست كه كسى چيزى را كه خدا از آن نهى كرده اسـت پـنـدارد كـه (جـايـز است ) و خدا بآن دستور داده (يعنى بدعتى در دين گذارد)، و اين مـعـنـى را ديـن خـود كـنـد و بـآن بـماند، و پندارد كه خدايرا كه بآن كار (بپندار خودش ) دستور داده پرستش كند، (در حاليكه ) جز اين نيست كه شيطان را پرستش كند.
و كمتر چيزيكه بنده بواسطه آن گمراه شود اينست كه حجت خداى تعالى و گواهش را بر بـنـدگـانـش نـشـنـاسـد (يـعـنـى ) آن كـس را كـه خـداى عزوجل دستور بفرمانبرداريش داده ، و ولايتش را فرض (و واجب ) فرموده ، (سليم گويد:) مـن عـرضـكردم : اى اميرمؤ منان آنان (يعنى حجت و گواهان ) را برايم توصيف كن ، فرمود: آنـهـا كـسـانـى هستند كه خداى عزوجل آنها را قرين خود و پيغمبرش ساخته و فرموده است : ((اى آنـانـكه ايمان آورده ايد خدا و رسول و اولياء امر خود را فرمانبريد)) (سوره نساء آيـه 59) عـرض كـردم : اى امـيـرمـؤ منان خدا مرا بفدايت كند برايم واضح كن (و آشكارتر بـيـان فـرمـا) فـرمـود: آنـانـكـه رسـول خـدا (ص ) در آخـريـن خـطـبـه اش روزى كـه خداى عـزوجـل قـبـض روحش فرمود (و او را بنزد خودش برد) فرمود: من همانا دو چيز در ميان شما ميگذارم كه پس از من هرگز گمراه نشويد تا ماداميكه بآندو چنگ زنيد: كتاب خدا، و عترتم كـه اهـل بـيـت (و خـاندان ) منند زيرا خداى لطيف و آگاه بمن سفارش كرده كه آندو از هم جدا نشوند تا در كنار حوض بر من وارد شوند، مانند اين دو (انگشت كه با هم برابرند) و هر دو انـگـشـت سـبابه خود را بهم چسباند و نمى گويم مانند اين دو انگشت و انگشت سبابه و وسـطـى را بـهم چسباند يعنى با هم برابرند و اينطور نيست ) كه يكى بر ديگرى پيش بـاشد (و جلو افتد) پس بهر دوى اينها چنگ زنيد تا نلغزيد و گمراه نشويد، و برايشان جلو نيفتيد كه گمراه شويد.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ الْقـَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عـُيـَيـْنـَةَ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ بَنِي أُمَيَّةَ أَطْلَقُوا لِلنَّاسِ تَعْلِيمَ الْإِيمَانِ وَ لَمْ يُطْلِقُوا تَعْلِيمَ الشِّرْكِ لِكَيْ إِذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 143 رواية : 2
ترجمه :
حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـانـا بنى اميه براى مردم تعليم ايمان را آزاد گـذاردنـد و تعليم شرك را آزاد نگذاردند، زيرا اگر مردم را بر آن وادار مى كردند آنرا نمى پذيرفتند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) از پـدر شـيـخ بـهـايـى قـدس سـره نـقـل كـنـد كه گفته است : در معنى اين حديث گفته اند: مقصود اين است كه بنى اميه مردم را آزاد گـذاردنـد و آنـهـا را بـيـاد گـرفـتـن ايـمـان وادار نكردند و از اين زحمت آنان را فارغ كـردنـد، زيـرا اگـر بـر آن واردشـان مى كردند و رنج آنرا بآنان تكليف مى داشتند آنرا نـمـى شـنـاخـتـنـد، زيـرا ايـمـان عـبـارت از (شـنـاسـائى ) اهـل بيت بود و بنى اميه دشمن اهل بيت بودند و چگونه مردم را بياد گرفتن چيزى وادار مى كـردنـد كـه سـبب زوال دولت و سلطنت آنها بود بخلاف شرك كه منافاتى با سلطنت آنها نـداشـت ، سـپـس مـجـلسـى (ره ) گـويد: و پوشيده نماند كه اين معنى دور است بلكه ظاهر اينست كه مقصود امام عليه السلام اين بوده كه آنها چيزى كه مردم را از اسلام بيرون برد يـادشـان نـمـى دادند (و بصرف دستورات اوليه اسلام و كلياتى اكتفا مى كردند و اگر آنـچـه مـوجـب شـرك مى شود و مردم را از دين بيرون برد بمردم ياد مى دادند مردم پيروى آنـهـا را مـى كـردنـد و آنـهـا را از مـقام خلافت و زمامدارى اسلام طرد مى نمودند) مانند انكار كـردن نصوصى كه پيغمبر (ص ) درباره خلافت على عليه السلام و فرزندانش فرموده بـود، و مـانـنـد ايـنـكـه بـر امـيـرالمـؤ منين على عليه السلام خروج كند يا او را سب كند يا دشـمـنـى بـا او و اهـل بـيت او آشكار كند مشرك است و از دين خارج شده ، زيرا اگر اينها را بـمـردم يـاد مـى دادنـد و مـردم مـتـوجـه مـى شـدنـد هـرگـز پـيـروى امـثـال آن غـاصـبين ياغى را نمى كردند (اين بود گفتار مجلسى (ره ) با پاره توضيحات مربوط بآن ).
*باب ثبوت ايمان و اينكه آيا روا هست خدا ايمان را از كسى بگيرد؟*
بَابُ ثُبُوتِ الْإِيمَانِ وَ هَلْ يَجُوزُ أَنْ يَنْقُلَهُ اللَّهُ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ نـُعـَيْمٍ الصَّحَّافِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع لِمَ يَكُونُ الرَّجُلُ عِنْدَ اللَّهِ مُؤْمِناً قَدْ ثَبَتَ لَهُ الْإِيمَانُ عِنْدَهُ ثُمَّ يَنْقُلُهُ اللَّهُ بَعْدُ مِنَ الْإِيمَانِ إِلَى الْكُفْرِ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هـُوَ الْعـَدْلُ إِنَّمـَا دَعَا الْعِبَادَ إِلَى الْإِيمَانِ بِهِ لَا إِلَى الْكُفْرِ وَ لَا يَدْعُو أَحَداً إِلَى الْكُفْرِ بِهِ فـَمـَنْ آمـَنَ بـِاللَّهِ ثـُمَّ ثـَبـَتَ لَهُ الْإِيمَانُ عِنْدَ اللَّهِ لَمْ يَنْقُلْهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ ذَلِكَ مِنَ الْإِيـمـَانِ إِلَى الْكـُفـْرِ قُلْتُ لَهُ فَيَكُونُ الرَّجُلُ كَافِراً قَدْ ثَبَتَ لَهُ الْكُفْرُ عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ يـَنـْقُلُهُ بَعْدَ ذَلِكَ مِنَ الْكُفْرِ إِلَى الْإِيمَانِ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ النَّاسَ كُلَّهُمْ عـَلَى الْفـِطْرَةِ الَّتِي فَطَرَهُمْ عَلَيْهَا لَا يَعْرِفُونَ إِيمَاناً بِشَرِيعَةٍ وَ لَا كُفْراً بِجُحُودٍ ثُمَّ بـَعـَثَ اللَّهُ الرُّسُلَ تَدْعُوا الْعِبَادَ إِلَى الْإِيمَانِ بِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ يَهْدِهِ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 144 رواية : 1
ترجمه :
1 حـسـيـن بـن نعيم صحاف گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : چگونه است كه (گاهى ) انسان نزد خداوند مؤ من است و ايمان او نزد خدا ثابت است سپس خداوند پس از آن او را از ايـمـان بـكـفـر بـبـرد؟ گـويـد: حـضـرت در پـاسـخ فـرمـود: هـمـانـا خـداى عـزوجـل عـادل اسـت ، و جـز ايـن نـيست كه بندگانش را بايمان خود خوانده است نه بكفر، و احـدى را بـكـفـر دعـوت نكرده است ، پس هر كه باو ايمان آورد و ايمانش نزد خداوند ثابت گردد خداى عزوجل ديگر او را از ايمان بكفر منتقل نسازد.
مـن عـرضـكردم : (گاهى ) مردى كافر است ، و كفرش نزد خدا ثابت است سپس خداوند او را پس از آن از كفر بايمان منتقل سازد (اين چگونه است ؟).
فـرمود: همانا خداى عزوجل همه مردم را بر فطرت ساده آفريده ، كه نه ايمان بشريعتى را بـفـهـمـنـد و نـه كـفـر و انكارى دانند، سپس رسولان را فرستاد كه بندگان را بايمان بـخدا دعوت كنند، پس برخى را خداوند (بدين وسيله ) هدايت و راهنمايى فرمود، و برخى را هدايت نفرمود.



شــرح :
در قـسـمـت اول حـديث جواب و سؤ ال واضح است ، ولى در قسمت دوم بنا بر اينكه ((جمله : قلت له : فيكون الرجل كافرا...)) جمله استفهاميه باشد نه خبريه چنانچه ظاهر همانست ، امـام (عـليـه السـلام ) جـواب سـريع به پرسش راوى نداده است بلكه بجاى آن يك قاعده كـلى بـيـان فـرمـوده اسـت . مـجـلسـى (ره ) پـس از احـتـمـالاتـى كـه در قـسـمـت اول و دوم حـديـث داده اسـت در قـسـمـت دوم آن چـنـيـن گـويـد: ظـاهـر ايـنـسـت كـه كـلام سـائل اسـتـفـهـام (و پـرسـش ) بـاشـد، و حـاصـل جواب (و پاسخ ) اينست كه خداى تعالى بـنـدگـان را بـر فـطـرتـى آفريده كه قابل پذيرش ايمان است ، و بوسيله فرستادن رسـولان و بـرپاداشتن حجت هاى خود بر همه آنها حجت را تمام كرده ، پس هيچ كس در قيامت حجتى بر خدا ندارد، و احدى از آنها مجبور بر كفر نيست نه از نظر آفرينش و نه از نظر كـوتـاهـى كـردن در هـدايـت و راهـنـمـائى بـرپـاداشـتـن حـجـت ، ليـكـن بـرخـى مـشـمـول لطـف خاص پروردگار شدند و همان باعث تاءييد آنها در ايمانشان شد، و برخى بـواسـطـه سـوء اخـتـيـار خـودشـان سـزاوار لطـف خـاص او نـشـدنـد و كـافر شدند در عين حال مجبور به كفر هم نبودند و همين معناى ((امر بين امرين )) است كه بارها گفته ايم .
و مـحـتمل است كه مقصود از فرمايش آنحضرت ((فمنهم من هدى الله ...)) اين باد كه برخى از ايـن هـدايـت عـامـه بـهـره مـند شدند و برخى بهره مند نشده اند و اين معنى بمسلك متكلمين موافق تر است ، و معناى اول با اخبار ديگر سازگارتر است ، و اللّه علم بحقيقة الاسرار.
*باب آنانكه ايمان عاريه دارند*
بَابُ الْمُعَارِينَ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ خَلْقاً لِلْإِيمَانِ لَا زَوَالَ لَهُ وَ خـَلَقَ خـَلْقـاً لِلْكـُفـْرِ لَا زَوَالَ لَهُ وَ خـَلَقَ خَلْقاً بَيْنَ ذَلِكَ وَ اسْتَوْدَعَ بَعْضَهُمُ الْإِيـمـَانَ فـَإِنْ يـَشـَأْ أَنْ يـُتِمَّهُ لَهُمْ أَتَمَّهُ وَ إِنْ يَشَأْ أَنْ يَسْلُبَهُمْ إِيَّاهُ سَلَبَهُمْ وَ كَانَ فُلَانٌ مِنْهُمْ مُعَاراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 145 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـحـمـد بن مسلم از يكى از دو امام باقر و يا امام صادق عليه السلام حديث كند و گويد: شـنيدم كه مى فرمود: همانا خداى عزوجل خلقى را براى ايمان ثابت آفريده كه ايمانشان زوال نـدارد، و خـلقـى را بـراى كـفـر آفـريـده كـه كـفـرشـان زوال نـدارد، و خـلقى را ميانه اين دو آفريده ، و برخى از ايشان ايمان را به عاريت داده ، كه اگر بخواهد براى آنها به پايان رساند مى رساند، و اگر بخواهد از ايشان بگيرد مى گيرد، و فلان كس از آنها بود كه ايمانش عاريت بود.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: گفته شده است : ((لام )) در ((للايمان )) لام عاقبت است يعنى خلقى آفـريـده كـه سـرانـجـام و عـاقـبـت آنـهـا در عـلم ازلى ايـمـان اسـت و زوال در ايـمانشان نيست و آنها پيمبران و اوصياء آنها و پيروانشان از مؤ منين بوده اند كه در ايـمـان ثـابـت و پـابـرجـا بـوده اند، و خلقى آفريده كه عاقبت و سرانجام آنها در علم ازلى خـداى عـزوجل كفر بوده و دسته اى هم در اين ميان آفريده كه در علم ازلى او در زمره مستضعفين (و ناتوانان ) بوده اند... تا آنكه گويد:
و ظـاهـر ايـن اسـت كـه مـقـصود از فلان كس ابوالخطاب (محمد بن مقلاص كه حضرت صاق (عـليـه السـلام ) او را بـه واسـطـه غـلوش لعـن فـرمـود) و احـتـمـال داده اسـت كـه مـقـصـود ابن عباس يا ديگران باشند. و در آخر گويد: لكن در اخبار بعدى بياييد كه امام (عليه السلام ) تصريح بنام ابوالخطاب فرموده است ، و فيض (ره ) نيز همين معنا را اختيار كرده است .2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ وَ الْقـَاسـِمِ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ الْجَوْهَرِيِّ عَنْ كُلَيْبِ بْنِ مُعَاوِيَةَ الْأَسَدِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعـَبـْدَ يـُصـْبـِحُ مُؤْمِناً وَ يُمْسِيَ كَافِراً وَ يُصْبِحُ كَافِراً وَ يُمْسِيَ مُؤْمِناً وَ قَوْمٌ يُعَارُونَ الْإِيمَانَ ثُمَّ يُسْلَبُونَهُ وَ يُسَمَّوْنَ الْمُعَارِينَ ثُمَّ قَالَ فُلَانٌ مِنْهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 146 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: همانا بنده بامداد كند در حالى كه مؤ من است و شام كـنـد در حالى كه كافر است ، و (بالعكس گاهى شود كه ) صبح كند كافر و شام كند مؤ مـن ، (و در ايـن مـيـان ) مـردمى هستند كه ايمانشان عاريت است و سپس از آنها گرفته شود و آنها را معارين (يعنى عاريت داده شدگان ) نامند، سپس فرمود: فلانى از آنها است .


3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ غَيْرِهِ عَنْ عِيسَى شَلَقَانَ قَالَ كُنْتُ قَاعِداً فَمَرَّ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع وَ مَعَهُ بَهْمَةٌ قَالَ قُلْتُ يَا غُلَامُ مَا تَرَى مَا يَصْنَعُ أَبُوكَ يَأْمُرُنَا بِالشَّيْءِ ثُمَّ يَنْهَانَا عَنْهُ أَمَرَنَا أَنْ نَتَوَلَّى أَبَا الْخَطَّابِ ثُمَّ أَمَرَنَا أَنْ نَلْعَنَهُ وَ نَتَبَرَّأَ مِنْهُ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع وَ هُوَ غُلَامٌ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ خَلْقاً لِلْإِيمَانِ لَا زَوَالَ لَهُ وَ خـَلَقَ خـَلْقـاً لِلْكـُفـْرِ لَا زَوَالَ لَهُ وَ خـَلَقَ خـَلْقـاً بـَيـْنَ ذَلِكَ أَعـَارَهُ الْإِيـمـَانَ يُسَمَّوْنَ الْمُعَارِينَ إِذَا شَاءَ سَلَبَهُمْ وَ كَانَ أَبُو الْخَطَّابِ مِمَّنْ أُعِيرَ الْإِيمَانَ قَالَ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَخْبَرْتُهُ مَا قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ ع وَ مَا قَالَ لِي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّهُ نَبْعَةُ نُبُوَّةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 146رواية : 3
ترجمه :
3ـ عيسى شلقان گويد: (روزى ) نشسته بودم و حضرت موسى بن جعفر عليه السلام (كه در آنزمان كودكى بود بر من ) گذر كرد و بره اى با او بود، گويد: من عرض كردم : اى پسر من مى بينى پدر شما چه مى كند؟ ما را به چيزى فرمان دهد سپس از همان چيز نهى (و جلوگيرى ) كند، بما دستور داده كه ابوالخطاب را دوست بداريم سپس دستور داد كه او را لعن كنيم و از او بيزازى جوئيم ؟ پس آن حضرت عليه السلام در حالى كه پسر بچه اى بـود فـرمـود: هـمـانـا خـداونـد خـلقـى را بـراى ايـمـان آفـريـد كـه (آن ايـمـان ) زوال نـدارد، و خـلقـى را آفـريـد بـراى كـفـر كـه زوال نـدارد، و در ايـن مـيـان هـم خـلقـى آفـريد و ايمان را به عاريت به آنها داد و اينها را مـعـاريـن نـامـنـد، كه هرگاه (خداوند) بخواهد ايمان را از ايشان برگيرد و ابوالخطاب از كـسـانـى اسـت كـه ايـمـان را بـه عاريت بدو داده بودند. گويد: پس از آن من خدمت حضرت صادق عليه السلام شرفياب شدم و آنچه (بفرزندش ) ابوالحسن (موسى ) گفته بودم و پـاسـخـى كـه بـمـن داده بـود هـمـه را بـعرض امام صادق عليه السلام رساندم ، حضرت فرمود: اين كلام از جوشش نبوت است (يعنى از سرچشمه نبوت جوشيده است . از فيض (ره ).



شــرح :
ابولخطاب محمد بن مثلاص اسدى كوفى است كه در آغاز كارش از اصحاب حضرت صادق (عـليـه السـلام ) و از بـزرگـان آنـها بود سپس برگشت و مذاهب باطلى اختراع كرد و امام صـاق (عـليـه السـلام ) او را لعـن كرد و از او بيزارى جست ، و روايات بسيارى در مذمت او رسـيده كه دلالت بر كفر و لعنتش كند، و گويند كه درباره حضرت صادق عليه السلام غـلو كـرد تا بدانجا كه آن حضرت را خدا ميخواهد و خود را از طرف آن حضرت پيغمبر بر اهل كوفه ميدانست .4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبـِي الْحـَسـَنِ ص قـَالَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ النَّبِيِّينَ عَلَى النُّبُوَّةِ فَلَا يَكُونُونَ إِلَّا أَنْبِيَاءَ وَ خـَلَقَ الْمـُؤْمـِنِينَ عَلَى الْإِيمَانِ فَلَا يَكُونُونَ إِلَّا مُؤْمِنِينَ وَ أَعَارَ قَوْماً إِيمَاناً فَإِنْ شَاءَ تَمَّمَهُ لَهـُمْ وَ إِنْ شـَاءَ سَلَبَهُمْ إِيَّاهُ قَالَ وَ فِيهِمْ جَرَتْ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ وَ قَالَ لِي إِنَّ فُلَاناً كَانَ مُسْتَوْدَعاً إِيمَانُهُ فَلَمَّا كَذَبَ عَلَيْنَا سُلِبَ إِيمَانُهُ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 147 رواية : 4
ترجمه :
4ـ از بـرخـى از اصحاب ما حديث شده است كه حضرت ابوالحسن عليه السلام (موسى بن جـعـفـر يـا فـرزنـدش رضا عليهم السلام ) فرمود: بدرستى كه خداوند پيغمبران را به نبوت خلق فرموده و جز پيغمبر نباشند، و مؤ منين را بر ايمان آفريده و بجز مؤ من نباشد (يـعنى اينان بر نبوت و ايمانشان ثابت قدم هستند و هرگز برنمى گردند.) و مردمى را ايـمـان عـاريـت داده ، پس اگر بخواهد براى آنها بپايان رساند، و اگر بخواهد از ايشان بـاز گيرد، فرمود: و درباره ايشان جارى است (معناى آيه شريفه ) ((پس پايدار باشد و ناپايدار)) (سوره انعام آيه 98) و بمن فرمود: فلانى ايمانش عاريتى بود، و همين كه بر ما دروغ بست آن ايمان عاريه از او گرفته شد.



توضيح :
تـمـام آيه شريفه اين است كه خداوند فرمايد: ((او است كه شما را از يك تن آفريد پس مـسـتقر (پايدار) و مستودع (ناپايدار) همانا تفصيل داديم آيتها را براى گروهى كه در مى يابند)).5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ حـَبـِيـبٍ عـَنْ إِسـْحـَاقَ بـْنِ عـَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ اللَّهَ جَبَلَ النَّبِيِّينَ عَلَى نُبُوَّتِهِمْ فَلَا يَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ جَبَلَ الْأَوْصِيَاءَ عَلَى وَصَايَاهُمْ فَلَا يَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ جَبَلَ بـَعـْضَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْإِيمَانِ فَلَا يَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ مِنْهُمْ مَنْ أُعِيرَ الْإِيمَانَ عَارِيَّةً فَإِذَا هُوَ دَعَا وَ أَلَحَّ فِي الدُّعَاءِ مَاتَ عَلَى الْإِيمَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 147 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: خداوند پيمبران صلى اللّه عليه و آله را بر سـرشـت نـبـوت آفـريـد پس هرگز بر نگردند و اوصياء (آنهارا) بر سرشت وصيتها (و آنـچـه بـآنـهـا سـفـارش شده ) آفريد، پس هرگز بر نگردند، و برخى از مؤ منين را بر سـرشـت ايـمـان آفـريده پس هرگز بر نگردند، و برخى از ايشان كسى است كه ايمانش عاريتى است ، پس اگر دعا كند و در دعا اصرار ورزد با ايمان بميرد.



*باب در نشانه عاريت دار ايمان*
بَابٌ فِي عَلَامَةِ الْمُعَارِ
1- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ الْجُعْفِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْحَسْرَةَ وَ النَّدَامَةَ وَ الْوَيْلَ كُلَّهُ لِمَنْ لَمْ يَنْتَفِعْ بِمَا أَبْصَرَهُ وَ لَمْ يَدْرِ مَا الْأَمْرُ الَّذِي هـُوَ عـَلَيـْهِ مـُقـِيـمٌ أَ نـَفـْعٌ لَهُ أَمْ ضَرٌّ قُلْتُ لَهُ فَبِمَ يُعْرَفُ النَّاجِي مِنْ هَؤُلَاءِ جُعِلْتُ فـِدَاكَ قـَالَ مـَنْ كـَانَ فـِعـْلُهُ لِقـَوْلِهِ مـُوَافـِقـاً فَأُثْبِتَ لَهُ الشَّهَادَةُ بِالنَّجَاةِ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَإِنَّمَا ذَلِكَ مُسْتَوْدَعٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 148 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـفضل جعفى گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: براستى حسرت و پشيمانى و واى ، همه اينها براى آنكس ‍ است كه بآنچه بيند سود نبرد و آنچه بر آن استور است (از روش و عقيده ) نداند كه چيست و آيا برايش سود بخشد يا زيان ؟ من عرض كردم : قربانت پس از ميان مردم رستگارشان بچه چيز شناخته و رستگارى براى او ثابت شده ، و هر كه كـردارش مـوافـقـت دارد (و آنـچـه مـى گـويـد بـدان عمل كند) گواهى به نجات و رستگارى براى او ثابت شده ، و هر كه كردارش موافقت با گفتارش ندارد ايمانش عاريت است .



شــرح :
مـجـلسى (ره ) در گفتار حضرت صادق عليه السلام كه فرمود: ((همه اينها براى آن كس اسـت ...)) گـويـد: يـعـنـى بـراى آنـكـس كـه آنـچـه بـبـنـد و از عـقـايـد و احـكـام و اعـمـال و اخـلاق و آداب دانـد بر طبق آن عمل نكند. و در جمله ((فاثبت له الشهادة )) گويد: ((اثبت )) بصيغه مجهول خوانده شود، يعنى خداى تعالى و فرشتگانش و حجتهاى الهى و همه مؤ منين برستگار بودنش گواهى دهند.
*باب سهودل غفلت و فراموشى آن*
بَابُ سَهْوِ الْقَلْبِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ وَ غَيْرِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْقَلْبَ لَيَكُونُ السَّاعَةَ مِنَ اللَّيْلِ وَ النَّهـَارِ مـَا فـِيـهِ كـُفـْرٌ وَ لَا إِيـمـَانٌ كـَالثَّوْبِ الْخـَلَقِ قـَالَ ثـُمَّ قَالَ لِي أَ مَا تَجِدُ ذَلِكَ مِنْ نـَفـْسـِكَ قـَالَ ثـُمَّ تَكُونُ النُّكْتَةُ مِنَ اللَّهِ فِي الْقَلْبِ بِمَا شَاءَ مِنْ كُفْرٍ وَ إِيمَانٍ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 148 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو بـصـير و ديگران از حضرت صادق عليه السلام حديث كنند كه فرمود: بدرستى كـه سـاعـتـى از شـب و روز بـر دل بـگـذرد كـه نـه در آن كفر است و نه ايمان ، و بمانند پـارچـه كـهـنـه اسـت ، گويد: سپس به من فرمود: آيا تو در نفس خودت چنين چيزى را درك نـكـرده اى ؟ فـرمـود: سـپـس از طـرف خـدا اسـت كـه هـر طـور بـخـواهـد نـقـطـه اى بـه دل زنـد (نـقطه ) كفر باشد يا (نقطه ) ايمان . مانند همين خبر از محمد بن اءبى عمير حديث شده است .



شــرح :
مـجـلس (ره ) گـويـد: مـقـصـود از قـلب (و دل ) در ايـنـجـا هـمان نفس ناطقه انسانى است كه مـحـل ايـمـان و كفر است و نه آن عضو (گوشتى ) صنوبرى كه در طرف چپ سينه است ، و جـهت اينكه به نفس ناطقه قلب گفته اند براى انقلاب و تغيير پيدا كردن حالات او است ، يـا براى اين است كه تعلق نفس انسانى در اول به روح حيوانى است و آن بخاطر لطيفى اسـت كـه از قـلب بـرخـيـزد. و مـقـصـود از سـاعـت (كـه فـرمـود: سـاعـتى از شب و روز بر دل بـگـذرد...) هـمـان سـاعـت غـفـلت از حـق تـعـالى و مـشـغول بودن به ما سواى اوست ، يعنى در آن ساعت به ياد هيچ يك از ايمان و كفر نيست ، يـا در حـالى اسـت كه حكم به كفرش نتوان كرد و توجه به عالم قدس و حق نيز ندارد، و در مـعـنـاى ((نـكتة )) گويد: در نهاية گفته است : نكتة يعنى اثر كمى مانند چركى روى آينه و شمشير مانند آن دو، و در قاموس گويد: ((نكت )): آنست كه با چوب يا چيز ديگرى بزمين بزنى كه آن اثرى بجا بگذارد، و ((نكتة )) بمعناى نقطه ايست و شبيه بچركى اسـت كـه در آن آئيـنـه بـاشـد. و مقصود از اينكه نكته از جانب خدا است به اعتبار توفيق و نبودن آن از جانب خدا است كه هر دوى آنها نيز اختيار كردن خوب و بد خود بنده است ...2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ يَكُونُ الْقَلْبُ مَا فِيهِ إِيمَانٌ وَ لَا كُفْرٌ شِبْهَ الْمُضْغَةِ أَ مَا يَجِدُ أَحَدُكُمْ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 149 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـو بـصـيـر گـويـد: شـنـيـدم كـه حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: گاهى در دل آن (هـيـچ يـك ) از ايـمـان و كفر نيست ، مانند يك قطعه گوشت ، آيا هيچ يك از شما اينرا (كه گفتم ) نيافته (و درك نكرده است ؟).

[afsanah82]

3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْعَمْرَكِيِّ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِينَ مَطْوِيَّةً مُبْهَمَةً عَلَى الْإِيمَانِ فَإِذَا أَرَادَ اسْتِنَارَةَ مَا فِيهَا نَضَحَهَا بِالْحِكْمَةِ وَ زَرَعَهَا بِالْعِلْمِ وَ زَارِعُهَا وَ الْقَيِّمُ عَلَيْهَا رَبُّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 149 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت مـوسى بن جعفر عليه السلام فرمود: خداوند دلهاى مؤ منان را پيچيده و بسته به ايمان آفريده (يعنى مانند نامه لوله كرده و خانه بسته كه جز نويسنده نامه و صاحب خانه كسى ندادند چه در آن است ) و هنگامى كه بخواهد آنچه در آن است بدرخشد به باران حـكـمـت آبـيـاريش كند، و بذر علم در آن بكارد، و زارع و سرپرست آن پروردگار جهانيان است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـن كـه حـضـرت تـعـبـيـر بـه پـيـچـيـدگـى و بـسـتـگـى دل فـرمـود اشـاره بـسهو و غفلت دل است و از اين روى (كلينى (ره )از حديث را در اين باب آورده اسـت ، و گـفـتـه شـده : كه چوه خلقت دنبال علم است و باريتعالى پيش از آفرينش هر چـيـزى عـلم بـآن دارد چـنـانچه پس از آفرينش آن علم بآن دارد و قلب مؤ من باختيار خود او بايمان متصف گردد، پس اين تعبير درست است كه خداوند آن را باين وصف آفريده و جبرى لازم نيايد.
و گـويا مقصود از حكمت (در حديث ) آن اضافاتى است كه از طرف پروردگار عالم شود، و مـقـصـود از عـلم چـيـزى اسـت كـه انسان با انديشه و تدبر بدست آورد و از كتاب و سنت بـرگـيـرد، پـس امـام (عـليـه السـلام ) بـاين كلام اشاره فرموده كه با تدبر و انديشه بتنهائى بدون اضافات سبحانى است به باران ، و چنانچه تخم افشاندن در زمين بدون باران ثمر ندهد و سبز نشود، كوشش بنده بدون افاضه پروردگار بى نتيجه ماند.4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ الْقـَلْبَ لَيـَتَرَجَّجُ فِيمَا بَيْنَ الصَّدْرِ وَ الْحَنْجَرَةِ حَتَّى يُعْقَدَ عَلَى الْإِيمَانِ فَإِذَا عُقِدَ عَلَى الْإِيمَانِ قَرَّ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللّ هِ يَهْدِ قَلْبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 150 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: دل ميان سينه و گلو گاه لرزان است تا به ايمان بـسـتـه شـود، و چـون بـه ايـمـان بـسـتـه شـد قـرار گـيـرد، و ايـن اسـت گـفـتـار خـداى عزوجل : ((و آنكه ايمان بخدا آرد دلش راه يابد و آرام گردد)) (سوره تغابن آيه 11)


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقَلْبَ لَيَتَجَلْجَلُ فِي الْجَوْفِ يَطْلُبُ الْحَقَّ فَإِذَا أَصـَابـَهُ اطـْمـَأَنَّ وَ قَرَّ ثُمَّ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هَذِهِ الْآيَةَ فَمَنْ يُرِدِ اللّ هُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْل امِ إِلَى قَوْلِهِ كَأَنَّم ا يَصَّعَّدُ فِي السَّم اءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 150 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز حـلبـى از آن حـضـرت حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: بـراسـتـى دل در درون انسان مضطرب و لرزان است و حق را جستجو كند، و چون بدان رسد آرامشى پيدا كند و قرار گيرد، سپس اين آيه را تلاوت فرمود: ((آنكس را كه خداوند بخواهد رهنمائيش كـنـد سـيـنـه اش را بـراى (پـذيرفتن ) اسلام بگشايد تا آنجا كه مى فرمايد: ((چنانكه گويى به آسمان بالا رود)) (سوره انعام آيه 125).



شــرح :
تمام آيه اين است كه ((و آنكسى را كه خواهد گمراه سازد سينه اش را تنگ و گرفته كند چـنـانـچـه گـوئى بـه آسـمان بالا رود)) و در اين تشبيه كه خداوند فرموده است وجوهى گـفـتـه انـد: يـكـى اينكه معناى آن اين است كه چون او را به اسلام دعوت كنند پذيرش آن بـراى او مـانـنـد ايـن اسـت كه او را به بالا رفتن به آسمان تكليف كرده اند، ديگر اينكه مـانـنـد ايـن اسـت كـه قـلبـش را بـه آسـمـان كـشـنـد بـه خـاطـر ايـنكه دست كشيدن از روش باطل و مذهب خودش براى او بسيار سخت و دشوار است .6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ الْقَلْبَ يَكُونُ فِي السَّاعَةِ مِنَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ لَيـْسَ فـِيهِ إِيمَانٌ وَ لَا كُفْرٌ أَ مَا تَجِدُ ذَلِكَ ثُمَّ تَكُونُ بَعْدَ ذَلِكَ نُكْتَةٌ مِنَ اللَّهِ فِي قَلْبِ عَبْدِهِ بِمَا شَاءَ إِنْ شَاءَ بِإِيمَانٍ وَ إِنْ شَاءَ بِكُفْرٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 151 رواية : 6
ترجمه :
6ـ ابـو بـصير گويد: شنيدم از حضرت صادق عليه السلام كه مى فرمود: در ساعتى از شـب و روز كـه در دل نـه ايـمـان بـاشـد و نه كفر، آيا تو چنين نيافته اى ؟ كه پس از آن (سـاعـت ) نـكـتـه اى از جـانـب خـداونـد بـه هـرچـه خـواهـد در دل بنده اش افتد، اگر خواهد كه ايمان و اگر خواهد به كفر.



توضيح :
اين حديث همانند حديث اول است كه با شرحش گذشت .7- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَبـْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ خـَلَقَ قـُلُوبَ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ مُبْهَمَةً عَلَى الْإِيمَانِ فَإِذَا أَرَادَ اسْتِنَارَةَ مَا فِيهَا فَتَحَهَا بِالْحِكْمَةِ وَ زَرَعَهَا بِالْعِلْمِ وَ زَارِعُهَا وَ الْقَيِّمُ عَلَيْهَا رَبُّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 151 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نيز يونس بن ظبيان از آنحضرت عليه السلام حديث كند كه فرمود: خداوند دلهاى مؤ مـنـيـن را سـربسته به ايمان آفريده ، و چون خواهد آنچه در آنها است بدرخشد آنها را به حكمت بگشايد و تخم علم در آنها كشت كند،
و زارع و سرپرست آنها پروردگار جهانيان است .



توضيح :
اين حديث نيز مانند حديث سوم است كه با شرحش گذشت .
*بـاب در تـيـرگـى دل مـنـافـق گـرچـه زبـان آور و سـخـنـور بـاشـد و روشـنـى دل مـؤ مـن گـرچـه كـوتـه زبـان بـاشـد و نـتـوانـد آنـچـه در دل دارد بزبان آورد*
بـَابٌ فـِي ظـُلْمـَةِ قَلْبِ الْمُنَافِقِ وَ إِنْ أُعْطِيَ اللِّسَانَ وَ نُورِ قَلْبِ الْمُؤْمِنِ وَ إِنْ قَصَرَ بِهِ لِسَانُهُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عَمْرٍو عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ لَنَا ذَاتَ يَوْمٍ تَجِدُ الرَّجُلَ لَا يُخْطِئُ بِلَامٍ وَ لَا وَاوٍ خَطِيباً مـِصـْقـَعـاً وَ لَقـَلْبُهُ أَشَدُّ ظُلْمَةً مِنَ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ وَ تَجِدُ الرَّجُلَ لَا يَسْتَطِيعُ يُعَبِّرُ عَمَّا فِي قَلْبِهِ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبُهُ يَزْهَرُ كَمَا يَزْهَرُ الْمِصْبَاحُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 151 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عمرو گويد روزى حضرت صادق عليه السلام بما فرمود: (گاهى ) مردى را مى بينيد كه در سخنورى در يك لام يا واوى خطا نكند، خطيب (و سخنورى ) است و زبردست و شيوا و هـمانا دلش از شب تاريك و ظلمانى تاريكتر و سياهتر است ، و (گاهى ) مردى را بينى كه نتواند آنچه در دل دارد به زبان آورد، اما دلش مانند چراغ نورافشانى كند.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْقُلُوبَ أَرْبَعَةٌ قَلْبٌ فِيهِ نِفَاقٌ وَ إِيمَانٌ وَ قـَلْبٌ مـَنـْكـُوسٌ وَ قـَلْبٌ مـَطـْبـُوعٌ وَ قـَلْبٌ أَزْهـَرُ أَجْرَدُ فَقُلْتُ مَا الْأَزْهَرُ قَالَ فِيهِ كَهَيْئَةِ السِّرَاجِ فـَأَمَّا الْمـَطْبُوعُ فَقَلْبُ الْمُنَافِقِ وَ أَمَّا الْأَزْهَرُ فَقَلْبُ الْمُؤْمِنِ إِنْ أَعْطَاهُ شَكَرَ وَ إِنِ ابـْتـَلَاهُ صـَبـَرَ وَ أَمَّا الْمـَنـْكـُوسُ فَقَلْبُ الْمُشْرِكِ ثُمَّ قَرَأَ هَذِهِ الْآيَةَ أَ فَمَنْ يَمْشِي مُكِبًّا عَلى وَجْهِهِ أَهْدى أَمَّنْ يَمْشِي سَوِيًّا عَلى صِر اطٍ مُسْتَقِيمٍ فَأَمَّا الْقَلْبُ الَّذِي فِيهِ إِيمَانٌ وَ نـِفـَاقٌ فـَهُمْ قَوْمٌ كَانُوا بِالطَّائِفِ فَإِنْ أَدْرَكَ أَحَدَهُمْ أَجَلُهُ عَلَى نِفَاقِهِ هَلَكَ وَ إِنْ أَدْرَكَهُ عَلَى إِيمَانِهِ نَجَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 152 رواية : 2
ترجمه :
2ـ سعد از امام باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: همانا دلها چهار (گونه ) اند: دلى كه در آن نفاق و ايمان است ، و دلى كه وارونه است ، و دلى كه مهر خورده است (و از چرك و زنـگ روى آن پـوشـيـده شـده اسـت )، و دل كـه تـابـنـاك و پاكيزه است ، من عرض كردم : تـابـنـاك كـدام اسـت ؟ فـرمـوده : آنـكـه چـون چـراغـى در آن اسـت ، و امـا دل مـهـر خـورده آن دل مـنـافـق اسـت ، و امـام دل تـابـنـاك آن دل مـؤ من است ، كه اگر خدا به او بدهد شكر كند، و اگر گرفتارش كند صبر كند، و اما وارونـه آن دل مـشـرك اسـت ، سـپـس ايـن آيـه را خواند: ((آيا آن كس كه نگونسار بر روى خـويـش راه رود رهـنـمـون تر است يا آنكس كه ميرود استوار بر راهى راست ؟)) (سوره ملك آيـه 22) و امـا آن دلى كـه در آن ايـمـان و نـفـاق (هـر دو) هـسـت (دل ) آن مردمى است كه در شهر طائف بودند (و گاهى مؤ من و گاهى منافق بودند) پس هر كـدام در حـال نـفـاق مـرگـش ‍ فـرا مـى رسـد (از لحـاظ ايـمـان ) هـلاك بـود، و اگـر در حال ايمان اجلش مى رسد رستگار بود.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ذكـر مـردمـان طـائف از بـاب تـمـثـيـل اسـت و مـقـصـود هـمـه آن مـردمـى بـاشـنـد كـه شـك دارنـد (و در حال شك و ترديد روزگارشان را بسر برند).3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ الْقُلُوبُ ثَلَاثَةٌ قَلْبٌ مَنْكُوسٌ لَا يَعِي شَيْئاً مِنَ الْخَيْرِ وَ هُوَ قَلْبُ الْكَافِرِ وَ قـَلْبٌ فـِيـهِ نـُكـْتـَةٌ سَوْدَاءُ فَالْخَيْرُ وَ الشَّرُّ فِيهِ يَعْتَلِجَانِ فَأَيُّهُمَا كَانَتْ مِنْهُ غَلَبَ عـَلَيـْهِ وَ قـَلْبٌ مـَفـْتـُوحٌ فـِيـهِ مَصَابِيحُ تَزْهَرُ وَ لَا يُطْفَأُ نُورُهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ قَلْبُ الْمُؤْمِنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 152 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ابو حمزه ثمالى از حضرت باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: دلها سه (گونه )انـد: دل وارونـه كـه هـيـچ خـيـرى و خـوبـى در آن جـا نـكـنـد و آن دل كافر است ، و دلى كه در آن نقطه سياهى است ، و خوبى و بدى در آن با هم در كشمكش ‍ بـاشـد، پس هر كدام از آن دل باشد بر آن ديگرى چيره گردد، و دلى است باز و گشاده كـه در آن چـراغـهـائى اسـت تـابـنـاك ، و نـورش تـا روز رسـتـاخـيـز خـامـوش نگردد و آن دل مؤ مناست .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنكه در اين حديث فرمود: ((دلها سه گونه اند)) منافاتى با حـديـث گـذشـتـه كـه فـرمـود: ((دلهـا بـر چـهار گونه اند)) ندارد، زيرا فرمايشش كه فرمود: و دلى كه در آن نقطه تاريك است شامل دو قسم گردد يكى دلى كه در آن ايمان و نـفـاق است ، و ديگر دل منافق ، و اينكه فرمود: ((تا روز رستاخيز نورش خاموش نگردد، اشاره باينست كه دلى كه بنور ايمان و معارف روشن شد پس از جدا شدن از بدن نيز در عالم برزخ و پس از آن روشن است ، و آن نور هرگز از او گرفته نشود.
*باب در تغييرات حالات دل*
بَابٌ فِي تَنَقُّلِ أَحْوَالِ الْقَلْبِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ جـَمـِيـعـاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ الْأَحْوَلِ عَنْ سَلَّامِ بْنِ الْمُسْتَنِيرِ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ ع فَدَخَلَ عَلَيْهِ حُمْرَانُ بْنُ أَعْيَنَ وَ سَأَلَهُ عَنْ أَشْيَاءَ فَلَمَّا هَمَّ حُمْرَانُ بِالْقِيَامِ قَالَ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع أُخْبِرُكَ أَطَالَ اللَّهُ بَقَاءَكَ لَنَا وَ أَمْتَعَنَا بِكَ أَنَّا نـَأْتـِيـكَ فـَمـَا نـَخـْرُجُ مـِنْ عِنْدِكَ حَتَّى تَرِقَّ قُلُوبُنَا وَ تَسْلُوَ أَنْفُسُنَا عَنِ الدُّنْيَا وَ يَهُونَ عَلَيْنَا مَا فِي أَيْدِي النَّاسِ مِنْ هَذِهِ الْأَمْوَالِ ثُمَّ نَخْرُجُ مِنْ عِنْدِكَ فَإِذَا صِرْنَا مَعَ النَّاسِ وَ التُّجَّارِ أَحـْبـَبـْنَا الدُّنْيَا قَالَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا هِيَ الْقُلُوبُ مَرَّةً تَصْعُبُ وَ مَرَّةً تـَسـْهـُلُ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَمَا إِنَّ أَصْحَابَ مُحَمَّدٍ ص قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ نَخَافُ عَلَيْنَا النِّفـَاقَ قَالَ فَقَالَ وَ لِمَ تَخَافُونَ ذَلِكَ قَالُوا إِذَا كُنَّا عِنْدَكَ فَذَكَّرْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا وَجِلْنَا وَ نـَسـِيـنـَا الدُّنـْيـَا وَ زَهـِدْنَا حَتَّى كَأَنَّا نُعَايِنُ الْآخِرَةَ وَ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ وَ نَحْنُ عِنْدَكَ فَإِذَا خـَرَجـْنـَا مـِنْ عـِنْدِكَ وَ دَخَلْنَا هَذِهِ الْبُيُوتَ وَ شَمِمْنَا الْأَوْلَادَ وَ رَأَيْنَا الْعِيَالَ وَ الْأَهْلَ يَكَادُ أَنْ نـُحـَوَّلَ عـَنِ الْحـَالِ الَّتـِي كـُنَّا عـَلَيـْهـَا عِنْدَكَ وَ حَتَّى كَأَنَّا لَمْ نَكُنْ عَلَى شَيْءٍ أَ فَتَخَافُ عـَلَيـْنـَا أَنْ يـَكـُونَ ذَلِكَ نـِفـَاقـاً فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص كَلَّا إِنَّ هَذِهِ خُطُوَاتُ الشَّيْطَانِ فـَيـُرَغِّبـُكـُمْ فِي الدُّنْيَا وَ اللَّهِ لَوْ تَدُومُونَ عَلَى الْحَالَةِ الَّتِي وَصَفْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِهَا لَصـَافـَحـَتـْكـُمُ الْمـَلَائِكَةُ وَ مَشَيْتُمْ عَلَى الْمَاءِ وَ لَوْ لَا أَنَّكُمْ تُذْنِبُونَ فَتَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَخـَلَقَ اللَّهُ خَلْقاً حَتَّى يُذْنِبُوا ثُمَّ يَسْتَغْفِرُوا اللَّهَ فَيَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ الْمُؤْمِنَ مُفَتَّنٌ تَوَّابٌ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللّ هَ يُحِبُّ التَّوّ ابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ وَ قَالَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 153 رواية : 1
ترجمه :
1ـ سـلام بـن مستنير گويد: من در خدمت حضرت باقر عليه السلام بودم كه حمران بن اعين (يـكـى از اصـحـاب آنـحضرت ) وارد شد، و از چيزهائى از آنحضرت پرسيد، پس همين كه خـواست برخيزيد بامام باقر عرض كرد: من شما را آگاه كنم خداوند عمر شما را دراز كند و ما را بوجود شما بهره مند سازد كه ما خدمت شما ميرسيم و از نزد شما بيرون نميريم تا ايـنـكه (در نتيجه ) دلهاى ما نرم شود، و جانهاى ما از (نداشتن ) اين دنيا تسلى يابد، و آن چـه از ايـن امـوال و دارائى كه در دست مردم است بر ما خوار و پست شود، سپس از نزد شما بـيـرون رويـم و هـمـيـنـكـه (دوبـاره ) پـيش مردم و تجار رويم دنيا را دوست بداريم ؟ (اين چـگونه است ؟) گويد آنحضرت عليه السلام فرمود: همانا اين ها دلهاست كه گاهى سخت شود، و گاهى هموار و آسان .
سـپـس فـرمـود: هـر آيـنـه يـاران مـحـمـد (ص ) عـرض كـردنـد: يـا رسول خداما بر نفاق از خودمان ترسناكيم ؟ فرمود: چرا از آن مى ترسيد؟ عرض كردند: هـنـگـامـيـكـه كـه نـزد شـمـا هستيم و شما ما را متذكر كنيد و بآخرت تشويق كنيد، از خدا مى ترسيم و دنيا را (يكسره ) فراموش كنيم و در آن بى رغبت شويم تا آنجا كه گويا آخرت را بـچـشـم خـود بـبـيـنـيـم و بـهـشـت و دوزخ را (بـنـگـريـم ) و چـون از خدمت شما برويم و داخل اين خانه ها گرديم ، و بوى فرزندان را بشنويم و زنان و خاندان را بنگريم از آن حالى كه نزد شما داشتيم برگرديم بحدى كه گويا ما هيچ نداشته ايم (و شما را نديده و خدمت شما نبوده ايم و آن حالى قبلى را نداشته ايم ) آيا شما از اين كه اين تغيير حالت نفاق باشد بر ما ميترسيد؟ رسول خدا (ص ) بآن ها فرمود: هرگز (اين نفاق نيست )، اينها وسـوسـه هـاى شـيـطـانيست كه شما را بدنبال تشويق كند، بخدا سوگند اگر شما مهمان حـالى كـه بآن خودتان را توصيف كرديد مى مانديد هر آينه فرشتگان دست در دست شما مـى گـذاردنـد (و بـدون وسيله ) روى آب راه مى رفتند، و اگر نبود كه شما گناه مى كنيد سـپـس از خـدا آمـرزش (آن گـناه را) خواهيد هر آينه خداوند خلقى مى آفريد تا گناه كنند و سـپـس از خـدا آمـرزش خـواهـنـد و خـداوند آنها رابيامرزد، و براستى مؤ من در گناه افتد (يا بـامـتـحـان در گـنـاه گـرفـتـار شـود) و بـسـيـار تـوبـه كـند، آيا نشنيده اى گفتار خداى عزوجل را (كه فرمايد:) ((همانا خداوند دوست دارد توبه كنندگان را و دوست دارد پاكيزه جويان را)) (سوره بقره آيه 222) و (نيز) فرمايد: ((و آمرزش خواهيد پروردگار خويش سپس باز گشت كنيد بسوى او)) (سوره هود آيه 90).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـن كـه حـضرت فرمود: دلها گاهى سخت باشد...)) يعنى از رو آوردن بعالم قدس و بيكسو نهادن دنيا ((و گاهى هموار...)) يعنى نرم باشد و پيروى از عـقـل كـنـد و شـهوات را بآسانى ترك كند، و جهتش اينست كه روش ‍ خداوند تعالى درباره انـسـان ايـنـست كه او واسطه ميان فرشتگان و شياطين باشد، پس فرشتگان ثابت در مقام قدسند، و شياطين مستغرق در شرور و خطاها و خوانندگان بگناهان و زشتيها هستند و همچنين بـهائم در وضعى هستند كه ميل بشهوات و رغبت بسوى لذات دارند، و انسان در ميان اين هر دو قـرار گـرفـتـه و از هر دو نشانه تركيب يافته ، زيرا روحش ‍ از عالم قدس و تنش از حـيـوانـات گـرفـتـه شـده ... تـا آنـجـا كـه گـويـد: رسـول خـدا (ص ) اشـاره فـرمـود: بـا ايـنـكـه حـالت اول شـمـا (يـعـنـى اصـحـاب و پـيـروانـش ) حـالت شـريـفـى اسـت و ادامـه آن بـاعث تشبيه بـفـرشـتـگـان و رسيدن بمقامات عاليه شود، و اما حالت دوم كه آلودگى بگناهان و طلب آمـرزش پـس از آن بـاشـد خالى از حكمت الهى نيست بگفتارش كه فرمود: ((بخدا سوگند اگـر ادامـه دهـيـد...)) زيـرا مانع از ظهور اين آثار (يعنى مصافحه فرشتگان و راه رفتن بـر روى آب ) كـدورتـهـاى جـسـمـانـى و عـلقـه هـاى بـشـرى و وسـوسـه هـاى شيطانى و مـيـل بـزيـورهـاى دنيائى است ، و چون اينها زائل گرديد و اين موانع از بنده دور شد نور صـرف و روح خـالص گـردد، بـصـفـات فرشتگان متصف شود، و يكسره بروحانيون ملحق گـردد و بـا آنـان بـاشـد و مـانـند آنها بر روى آب راه رود، و اگر توضيح اين مطلب را خواهى گوئيم : براى روح انسانى در سير بسوى خدا منزلهائى است : 1ـ عالم محسوسات 2ـ عـالم تـخـيـلات 3ـ عـالم مـوهـومـات 4ـ مـعـقـولات ، و در ايـن مـنـزل اسـت كـه از سـايـر حـيـوانـات جـدا شـود، و در اين عالم چيزها بيند كه از عالم حس و خيال و وهم خارج است ، و در آنجا جان اشياء و حقائق آنها را ببيند، و براى آن عرض عريض و زمينه پهناورى است كه آغازش عالم انسان و سرانجامش عالم فرشتگان بلكه برتر از آن اسـت و اواسـت مـعـراج انـسـان چـنـاچـه آن سـه مـنـزل پـسـت تـريـن منازل واسفل سافلين است تا آنجا كه گويد: و از اينجا دانسته شود كه صدور كرامات از اولياء مورد انكار نيست .
و در جمله : ((و لو لا انكم تذنبون )) فرمايد: اين گفتار دلالت كند بر اينكه در اين نوع از خـلقـت مـصلحت بزرگى است زيرا صفت غفاريت و رحمت و لطف او آشكار شود، بلكه ظاهر اينست كه همين گناه و آمرزش خواهى سبب بلندى درجات و ازدياد كمالاتشان گردد....
*باب الوسوسه و حديث النفس*
بَابُ الْوَسْوَسَةِ وَ حَدِيثِ النَّفْسِ
1- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْوَسْوَسَةِ وَ إِنْ كَثُرَتْ فَقَالَ لَا شَيْءَ فِيهَا تَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 155 رواية : 1
ترجمه :
1ـ محمد بن حمران گويد: از حضرت صادق عليه السلام از وسوسه گرچه بسيار باشد پـرسيدم ؟ در پاسخ فرمود: چيزى در آن نيست . ميگوئى : لا اله الا الله . (يعنى همين كلام و تـفـكـر در آن وسـوسـه را از بـيـن مـى بـرد زيـرا مـقـصـود از وسوسه و حديث نفس همان وسوسه هاى مربوط بخدا و مكان و كيفيت اوست ).


2- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّهُ يَقَعُ فِي قَلْبِي أَمْرٌ عَظِيمٌ فَقَالَ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ قَالَ جَمِيلٌ فَكُلَّمَا وَقَعَ فِي قَلْبِي شَيْءٌ قُلْتُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَيَذْهَبُ عَنِّى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 155 رواية : 2
ترجمه :
2ـ جـمـيـل بـن دراج گـويـد: بـه حـضـرت صـادق عـليـه السـلام عـرض كردم : در دلم چيز بـزرگـى آمـده ؟ فـرمـود: بـگو لا اله الا الله ، جميل گويد: هرگاه در دلم چيزى ميآيد مى گفتم : لا اله الا اللّه آن چيز از دلم بيرون مى رفت .


3- ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص ‍ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَكْتُ فَقَالَ لَهُ ع أَتَاكَ الْخَبِيثُ فَقَالَ لَكَ مَنْ خَلَقَكَ فَقُلْتَ اللَّهُ فَقَالَ لَكَ اللَّهُ مَنْ خَلَقَهُ فَقَالَ إِي وَ الَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ لَكَانَ كَذَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاكَ وَ اللَّهِ مـَحـْضُ الْإِيـمَانِ قَالَ ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ فَحَدَّثْتُ بِذَلِكَ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ الْحَجَّاجِ فـَقـَالَ حـَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص إِنَّمَا عَنَى بِقَوْلِهِ هَذَا وَ اللَّهِ مَحْضُ الْإِيمَانِ خَوْفَهُ أَنْ يَكُونَ قَدْ هَلَكَ حَيْثُ عَرَضَ لَهُ ذَلِكَ فِي قَلْبِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 156 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: مـردى نـزد پـيـغمبر (ص ) آمده عرض كرد: اى رسـول خـدا هلاك شدم ؟ حضرت رسول (ص ) باو فرمود: آن خبيث نزد تو آمد و بتو گفت : كـى تـرا آفـريـد؟ تـو گـفتى خدا پس بتو گفت : خدا را چه كسى آفريده ؟ آن مرد عرض كـرد: آرى سـوگـند بآنكه تو را براستى (به نبوت ) برانگيخته چنين بوده است ؟ پس رسول خدا صلى اللّه عليه و آله به آن مرد فرمود: به خدا سوگند. اين محض ايمان است . ابن ابى عمير گويد: من اين حديث را براى عبدالرحمن بن حجاج گفتم ، او گفت : پدرم از امـام صـادق عـليـه السـلام بـرايـم حـديـث كـرد كـه فـرمـود: مـقـصـود رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله از اينكه فرمود: ((به خدا اين محض ايمانست ))يعنى هـمـيـن تـرس از ايـنـكـه هـلاك شده باشد هنگامى كه اين خاطره در دلش گذشته است (محض ايـمـانـسـت ، زيـرا كـافـر از ايـن خـاطـره هـا بـلكـه از بـالاتـر از آنـهـا هـراسـى در دل ندارد).

[afsanah82]

4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ عَلِيِّ بـْنِ مـَهـْزِيـَارَ قـَالَ كـَتـَبَ رَجـُلٌ إِلَى أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع يَشْكُو إِلَيْهِ لَمَماً يَخْطُرُ عَلَى بَالِهِ فـَأَجـَابَهُ فِي بَعْضِ كَلَامِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ شَاءَ ثَبَّتَكَ فَلَا يَجْعَلُ لِإِبْلِيسَ عَلَيْكَ طـَرِيـقـاً قَدْ شَكَا قَوْمٌ إِلَى النَّبِيِّ ص لَمَماً يَعْرِضُ لَهُمْ لَأَنْ تَهْوِيَ بِهِمُ الرِّيحُ أَوْ يُقَطَّعُوا أَحـَبُّ إِلَيـْهـِمْ مـِنْ أَنْ يَتَكَلَّمُوا بِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ تَجِدُونَ ذَلِكَ قَالُوا نَعَمْ فَقَالَ وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ إِنَّ ذَلِكَ لَصَرِيحُ الْإِيمَانِ فَإِذَا وَجَدْتُمُوهُ فَقُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 156 رواية : 4
ترجمه :
4ـ عـلى بن مهزيار گويد: مردى به حضرت جواد عليه السلام نوشت و از وسوسه هائى كه به خاطرش آيد شكايت كرد، حضرت در ضمن پاسخ نامه اش به او چنين نوشت : همانا خـداى عـزوجـل اگـر بـخواهد تو را ثابت و پا برجا كند و از براى شيطان بر تو راهى قرار ندهد، و مردمى هم به پيغمبر صلى اللّه عليه و آله شكايت بردند از خاطره هائى كه در دل آنـها افتد كه اگر باد آنها را به جاى دورى اندازد و يا قطعه قطعه شوند دوستر دارنـد از ايـنـكـه آن خـاطـره هـا را بـزبـان آرنـد؟ پـس ‍ رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله فـرمـود: ايـن را دريافتيد؟ (كه اين خاطره ها بر شما بـسيار گران است ؟) عرض كردند: آرى ، فرمود: سوگند به آنكه جانم بدست اوست اين صريح ايمانست ، پس هر گاه آنرا يافتيد (و احساس كرديد كه اين خاطره ها به سراغتان آمده ) بگوئيد: ((آمنا باللّه و رسوله و لا حول و لا قوة الا باللّه )).


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَكْرِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي الْيَسَعِ دَاوُدَ الْأَبْزَارِيِّ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ إِنَّ رَجـُلًا أَتـَى رَسـُولَ اللَّهِ ص فـَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّنِي نَافَقْتُ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا نـَافـَقـْتَ وَ لَوْ نـَافـَقـْتَ مـَا أَتَيْتَنِي تُعْلِمُنِي مَا الَّذِي رَابَكَ أَظُنُّ الْعَدُوَّ الْحَاضِرَ أَتَاكَ فَقَالَ لَكَ مَنْ خَلَقَكَ فَقُلْتَ اللَّهُ خَلَقَنِي فَقَالَ لَكَ مَنْ خَلَقَ اللَّهَ قَالَ إِي وَ الَّذِي بَعَثَكَ بـِالْحـَقِّ لَكَانَ كَذَا فَقَالَ إِنَّ الشَّيْطَانَ أَتَاكُمْ مِنْ قِبَلِ الْأَعْمَالِ فَلَمْ يَقْوَ عَلَيْكُمْ فَأَتَاكُمْ مِنْ هَذَا الْوَجْهِ لِكَيْ يَسْتَزِلَّكُمْ فَإِذَا كَانَ كَذَلِكَ فَلْيَذْكُرْ أَحَدُكُمُ اللَّهَ وَحْدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 157 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: مـردى نـزد رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله آمـد و عـرض كـرد: اى رسول خدا من منافق شدم ، فرمود: به خدا سوگند تو منافق نشده اى ، و اگر منافق بودى نزد من نمى آمدى كه مرا به آن آگاه كنى ، چه چيز تو را به شك انداخته ؟ به گمانم آن دشـمـن حـاضـر بـه خـاطـرت آمده و به تو گفت : كى تو را آفريده ؛ تو گفتى : خدا مرا آفريده ، پس به ت گفته : كى خدا را آفريده . عرض كرد: آرى بدانكه تو را براستى فـرسـتـاده سوگند كه چنين شده ، فرمود: همانا شيطان ز راه كردارهاى شما (و جلوگيرى شـمـا از اعـمـال نـيك ) نزدتان آيد و بر شما دست نيابد پس از اين راه به سراغتان آد كه شـما را بلغزاند، و هرگاه چنين شد هر كدام شما (كه برايش چنين رخ داد) خدا را بيگانگى ياد كند (خيالات شيطانى برطرف گردد).



*باب اعتراف به گناهان و پشيمانى از آنها*
بَابُ الِاعْتِرَافِ بِالذُّنُوبِ وَ النَّدَمِ عَلَيْهَا
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيٍّ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ وَ اللَّهِ مـَا يـَنـْجـُو مـِنَ الذَّنـْبِ إِلَّا مـَنْ أَقـَرَّ بِهِ قَالَ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع كَفَى بِالنَّدَمِ تَوْبَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 157 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـلى احـمـسـى از حـضـرت بـاقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: به خدا سوگند از گناه نجات نيابد (و رها نشود) جز كسى كه بدان اعتراف كند.
گويد: و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: در توبه پشيمانى كافى است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در قسمت اول حديث گويد: يعنى اعتراف كند كه گناه است ، زيرا كسى (كه گـنـاهـى مـرتـكـب گـردد) انـكـار كـنـد كـه ايـن گـنـاه اسـت ، و آنـرا حلال بشمارد چنين كسى كافر است و توبه اش پذيرفته نشود. و اگر مقصود از اعتراف بـه گـنـاه تـوبـه بـاشـد پـس مـمـكـن اسـت آن را بـر نـجـات كامل يا نجات قطعى حمل كرد، زيرا بدون توبه (شخص گنهكار) در تحت اراده حق تعالى اسـت اگـر خـواهـد او را عـذاب كـنـد و اگـر خـواهـد از او در گـذرد، و مـمـكـن اسـت حمل كرد با آنچه خبر پنجم بدان دلالت كند.
و در قـسـمـت دوم گـويـد: ((كـفـى بـالنـدم تـوبـة )) ظـاهـر اين است كه مقصود پشيمانى كـامـل اسـت كه مستلزم تصميم بر ترك آن در آينده باشد و گرنه ظاهرش كه مجرد اكتفاء به پشيمانى باشد منافات با ساير اخبار دارد كه دلالت بر ترك در آينده نيز دارد.2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا وَ اللَّهِ مـَا أَرَادَ اللَّهُ تـَعـَالَى مـِنَ النَّاسِ إِلَّا خـَصـْلَتَيْنِ أَنْ يُقِرُّوا لَهُ بِالنِّعَمِ فَيَزِيدَهُمْ وَ بِالذُّنُوبِ فَيَغْفِرَهَا لَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 2
ترجمه :
2ـ امـام بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: نـه بـه خدا سوگند! خداوند از مردم جز دو خصلت نـخـواسـتـه اسـت : (يكى ) اعتراف به نعمتهاى او تا نعمت را برايشان بيفزايد، و (ديگر) اعتراف به گناهان تا آنها را براى ايشان بيامرزد.


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ الرَّجُلَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُدْخِلُهُ اللَّهُ بِهِ الْجَنَّةَ قُلْتُ يُدْخِلُهُ اللَّهُ بـِالذَّنـْبِ الْجَنَّةَ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُ لَيُذْنِبُ فَلَا يَزَالُ مِنْهُ خَائِفاً مَاقِتاً لِنَفْسِهِ فَيَرْحَمُهُ اللَّهُ فَيُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 3
ترجمه :
3ـ بـرخـى از اصـحاب عمروبن عثمان از حضرت صادق حديث كند كه شنيدم آن حضرت مى فـرمـود: هـمانا مرد (گاهى ) گناه كند و خدا بوسيله آن او را به بهشت برد، عرض كردم : خـداونـد به سبب گناه او را به بهشت برد؟ فرمود: آرى ، هر آينه او گناه كند و پيوسته از آن تـرسـان اسـت و بـر خود خشمناك است پس خداوند به او ترحم كند و او را به بهشت برد.



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اين حديث دلالت كند بر اينكه گناهى كه باعث خضوع گردد بهتر از طاعتى است كه موجب باشد.4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ بِإِصْرَارٍ وَ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِإِقْرَارٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 4
ترجمه :
4ـ مـعاوية بن عمار گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: هر آينه به خدا سـوگـنـد هـيـچ بنده با اصرار (بگناه و ادامه آن ) از گناه بيرون نرود، و هيچ بنده اى از گناه بيرون نرود جز به اقرار و اعتراف (به آن ).


5- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ بْنِ الْحَجَّاجِ السَّبِيعِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَلِيدٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ أَذْنَبَ ذَنْباً فَعَلِمَ أَنَّ اللَّهَ مُطَّلِعٌ عَلَيْهِ إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ وَ إِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُ غَفَرَ لَهُ وَ إِنْ لَمْ يَسْتَغْفِرْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 158 رواية : 5
ترجمه :
5ـ يـونـس بـن يـعـقـوب گـويد: كه شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: هر كه گناهى كند و بداند كه خدا بر او مطلع هست كه اگر خواهد او را عذاب كند و اگر خواهد او را بيامرزد، خداوند (بهمين آگاهيش ) او را ببيامرزد اگر چه استغفار هم نكند.


6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ أَنْ يَطْلُبَ إِلَيْهِ فِي الْجُرْمِ الْعَظِيمِ وَ يُبْغِضُ الْعَبْدَ أَنْ يَسْتَخِفَّ بِالْجُرْمِ الْيَسِيرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 159 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمود: همانا خداوند دوست دارد بنده اى را كه در گناه بزرگ به او توجه كند (و از او آمرزش بخواهد) و مبغوض دارد بندهايى را كه گناه اندك را خوار شمارد و به آن بى اعتنا باشد (و در مقام توبه و تدارك آن نباشد).


7- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيٍّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص إِنَّ النَّدَمَ عَلَى الشَّرِّ يَدْعُو إِلَى تَرْكِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 159 رواية : 7
ترجمه :
حـضـرت صـادق (عـليـه السـلام ) فـرمـود: امـيـرالمـؤ مـنين (عليه السلام ) فرموده : همانا پشيمانى بر گناه و بدى ، انسانرا بدست كشيدن از آن وا مى دارد.


8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الدَّقَّاقِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ عَنْ زَيْدٍ الْقَتَّاتِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا مِنْ عَبْدٍ أَذْنَبَ ذَنْباً فَنَدِمَ عَلَيْهِ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ قَبْلَ أَنْ يَسْتَغْفِرَ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ نِعْمَةً فَعَرَفَ أَنَّهَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ قَبْلَ أَنْ يَحْمَدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 159 رواية : 8
ترجمه :
8ـ ابـان بـن تـغـلب گـويـد: شـنـيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: هيچ بنده اى نـيـسـت كـه گـنـاهـى كند و از آن پشيمان گردد جز اينكه پيش از آنكه طلب آمرزش كند خدا گـناهش را بيامرزد، و هيچ بنده اى نيست كه خداوند بر او نعمتى ارزانى دارد، و بداند كه آن نـعـمـت از طـرف خـدا اسـت جـز ايـنـكه خداوند پيش از آنكه او سپاسگزارى آنرا كند او را بيامرزد.



*باب پوشاندن گناهان*
بَابُ سَتْرِ الذُّنُوبِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ الْعَبَّاسِ مَوْلَى الرِّضـَا ع قـَالَ سـَمـِعـْتـُهُ ع يـَقُولُ الْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ يَعْدِلُ سَبْعِينَ حَسَنَةً وَ الْمُذِيعُ بِالسَّيِّئَةِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِالسَّيِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 160 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عباس غلام حضرت رضا عليه السلام گويد: شنيدم آنحضرت عليه السلام مى فرمود: پـنـهـان كـنـنـده كـار نـيـك (كـردارش ) بـرابـر هـفـتـاد حـسـنـه است ، و آشكار كننده كار بد مخذول است ، و پنهان كننده كار بد آمرزيده است .



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: فاش كننده گناه از نظر بى باكى نسبت بشرع مقدس و بى شرمى مخذول است و توفيق از او گرفته شود، و پنهان كننده آن از نظر شرمى كه دارد آمرزيده شـود نـه از جـهـت نـفاق و دو روئى ، و اين خبر دلالت دارد كه پنهان داشتن طاعات بهتر از آشكار نمودن آن است چون از رياء و سمعه دور است ، و برخى گفته اند:
آشـكـار كـردن آن بهتر است و برخى ميان واجبات و مستحبات فرق گذارده اند و در واجبات گـفـتـه انـد: اگر كار نيك آشكار كردنش از رياء و سمعه محفوظ باشد اظهارش بهتر است زيرا سبب تاءسى كردن ديگران باو گردد و گرنه اختفاء افضلست .2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَنْدَلٍ عَنْ يَاسِرٍ عَنِ الْيَسَعِ بْنِ حَمْزَةَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْمـُسـْتـَتـِرُ بِالْحَسَنَةِ يَعْدِلُ سَبْعِينَ حَسَنَةً وَ الْمُذِيعُ بِالسَّيِّئَةِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِهَا مَغْفُورٌ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 160 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت رضا عليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) فرموده است (و مانند حديث گذشته را روايت كرده است ).




*كسيكه آهنگ كار نيك يا كار بد كند*
بَابُ مَنْ يَهُمُّ بِالْحَسَنَةِ أَوْ السَّيِّئَةِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحـَدِهـِمَا ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى جَعَلَ لاِدَمَ فِي ذُرِّيَّتِهِ مَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ وَ لَمْ يَعْمَلْهَا كـُتـِبـَتْ لَهُ حَسَنَةٌ وَ مَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ وَ عَمِلَهَا كُتِبَتْ لَهُ بِهَا عَشْراً وَ مَنْ هَمَّ بِسَيِّئَةٍ وَ لَمْ يَعْمَلْهَا لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ وَ مَنْ هَمَّ بِهَا وَ عَمِلَهَا كُتِبَتْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 160 رواية : 1
ترجمه :
1ـ زراره از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود: همانا خداى تـبـارك و تـعـالى بـراى آدم در فرزندانش مقرر ساخته كه هر كه آهنگ كار نيكى كند و آن كار را نكند براى او يك حسنه نوشته شود، و هر كه آهنگ كار نيكى كند و بكند براى او ده حـسـنـه نـوشته شود، و هر كه آهنگ كار بد كند و آن را نكند بر او نوشته نشود، و هر كه آهنگ آن كند و انجام دهد يك گناه بر او نوشته شود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در شرح اين حديث كلامى طولانى دارد كه ملخص آن با پاره اى توضيحات نقل مى شود:
اين حديث دلالت دارد كه بر قصد گناه تا هنگامى كه انجام نشود مؤ اخذه اى نيست و اين دو احتمال دارد: يكى اينكه گناهى كوچك باشد كه همان ترك آن كفاره اش باشد. ديگر اينكه بـگـوئيـم قـصـد هـرگـز مـتـصـف بـخـوبـى بـدى نـشـود تـا عـمـلى دنـبـال آن نـبـاشـد (چـنـانـچـه ظـاهـر حـديـث اسـت ) و جـمـعـى بـدان قـائل شـده انـد، ولى احـتـمـال اول ظـاهـرتـر اسـت ، بـلى اگـر مـحـض خـطـور در دل بـدون اخـتـيـار البـتـه تـكـليـفـى بـآن تـعـلق نـگـيـرد و تفصيل آن در باب وسوسه گذشت .
و مـحـقـق طـوسـى در تـجـريـد گـفـتـه اسـت : اراده كـردن كـار قـبـيـح قـبـيـح اسـت ، و تـفـصـيـل ايـن كـلام ايـنـست كه آنچه در نفس است بر سه گونه اند: 1ـ خاطراتى كه بى اختيار آيد و در دل مستقر نگردد و گفتيم كه آنها مؤ اخذه ندارد و خلافى در اين باره ميان امت نيست . 2ـ خاطراتى كه با اختيار آيد و آهنگ كند و اين همان حديث نفس اختيارى است كه كارى را بـكـنـد يـا نـكـنـد كـه (حـديـث گـويد:) اگر كار نيك باشد و نكند يك حسنه دارد و اگر بـكـند... و در اين هم خلافى نيست . 3ـ عزم و تصميم و مهيا شدن بر انجام كارى (كردن يا نـكـردن ) و در ايـن اخـتلاف است و بيشتر اصحاب بخاطر ظاهر اين اخبار گفته اند: مؤ اخذه ندارد، و بيشتر سنيان و متكلمين و محدثين گفته اند مؤ اخذه دارد لكن نه مؤ اخذه دارد لكن نه مـؤ اخـذه بـآن گـنـاهـى كـه تصميم انجام آن را دارد بلكه مؤ اخذه بهمين تصميم و عزم بر گناه .
تـا آنـجـا كـه گـويـد: ظـاهـر از ايـن حـديـث است كه فرقى در نكردن گناه با آهنگ آن ميان آنجائى كه از ترس خدا نكند يا براى حفظ آبرو و ترس از مردم ، نيست و آن گناه بر او نـوشـتـه نـشود و نيز ظاهر اينست كه اينك قصد گناه مؤ اخذه ندارد مخصوص بمؤ منين است پـس منافاتى با بعضى اخبار ديگر ندارد (مترجم گويد: شاهد بر اينكلام حديث (2) است كه بيايد)

شــرح :
سـپـس كـلامـى از شـهـيـد (ره ) و شـيـخ بـهـائى (قـده ) نـقـل مـى كند كه ملخص آن اينست كه شهيد (ره ) فرموده است : قصد گناه تا مرتكب آن گناه نـشود نه عقابى دارد و نه مذمتى ، شيخ بهائى در اين كلام گفته است : غرض شهيد (ره ) ايـنـسـت كـه نيت گناه گرچه خودش گناه است ولى چون اخبار در عفو آن رسيده است عقاب و مذمتى بر او نيست گرچه استحقاق آندو را دارد، و گرنه حرام بودن عزم و قصد بر گناه در نـزد ما و هم چنين نزد عامه شكى در آن نيست سپس برخى از كلام عامه و خاصه را در اين بـاره در تـفـسـيـر آيـه شـريـفـه : ((ان السـمـع و البـصـر و الفـؤ اد كـل اولئك كـان عـنـه مـسـئولا)) (سـوره اسـراء آيـه 36) نـقـل كـنـد كـه ايـن آيـه دلالت دارد بـر ايـنـكـه انـسـان بـه نـيـت گـنـاه هـم كـه در دل كـنـد مـؤ اخـذه شـود، و نيز كلامى از سيد مرتضى و صاحب تفسير كشاف در تفسير آيه شـريـفـه : ((اذ هـمـت طـائفـتـان مـنـكـم ان تـفـشـلا و اللّه وليـهـمـا)) (سـوره آل عـمـران آيـه 132) بهمين مضمون نقل كند، و در آخر كلام نتيجه گيرد كه اين اخبارى كه در ايـن بـاب آمـده اسـت (مانند همين خبر و خبر بعد از اين ) دلالت ندارند بر اينكه عزم بر گـنـاه ، گـنـاه نـيـست ، و جز اين نيست كه دلالت دارند بر اينكه كسى كه عزم بر گناهى مانند شرب خمير يا زنا مثلا كرد ولى آن گناه را انجام نداد بر او نوشته نشود نه اينكه يكسره گناهى نكرده ، بلكه گناه هست ولى نوشته نشود و ان عفو شده است .2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مـِهـْرَانَ عـَنْ أَبـِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَهُمُّ بِالْحَسَنَةِ وَ لَا يَعْمَلُ بـِهـَا فـَتـُكـْتـَبُ لَهُ حـَسـَنـَةٌ وَ إِنْ هـُوَ عـَمِلَهَا كُتِبَتْ لَهُ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَهُمُّ بِالسَّيِّئَةِ أَنْ يَعْمَلَهَا فَلَا يَعْمَلُهَا فَلَا تُكْتَبُ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 162 رواية : 2
ترجمه :
2 حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: همانا مؤ من آهنگ كار نيك كند و انجام ندهد، و براى او حسنه اى نوشته شود، و اگر انجام دهند براى او نوشته شود، و همانا مؤ من آهنگ كار بد كند كه آنرا بجا آورد و نكند، چيزى بر او نوشته نشود.



3- عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَفْصٍ الْعَوْسِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ السَّائِحِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى بْنِ جـَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَلَكَيْنِ هَلْ يَعْلَمَانِ بِالذَّنْبِ إِذَا أَرَادَ الْعَبْدُ أَنْ يَفْعَلَهُ أَوِ الْحـَسـَنـَةِ فـَقـَالَ رِيـحُ الْكـَنـِيـفِ وَ رِيـحُ الطِّيـبِ سـَوَاءٌ قـُلْتُ لَا قـَالَ إِنَّ الْعـَبـْدَ إِذَا هَمَّ بِالْحَسَنَةِ خَرَجَ نَفَسُهُ طَيِّبَ الرِّيحِ فَقَالَ صَاحِبُ الْيَمِينِ لِصَاحِبِ الشِّمَالِ قُمْ فَإِنَّهُ قَدْ هـَمَّ بِالْحَسَنَةِ فَإِذَا فَعَلَهَا كَانَ لِسَانُهُ قَلَمَهُ وَ رِيقُهُ مِدَادَهُ فَأَثْبَتَهَا لَهُ وَ إِذَا هَمَّ بِالسَّيِّئَةِ خـَرَجَ نـَفـَسـُهُ مـُنـْتـِنَ الرِّيحِ فَيَقُولُ صَاحِبُ الشِّمَالِ لِصَاحِبِ الْيَمِينِ قِفْ فَإِنَّهُ قَدْ هَمَّ بِالسَّيِّئَةِ فَإِذَا هُوَ فَعَلَهَا كَانَ لِسَانُهُ قَلَمَهُ وَ رِيقُهُ مِدَادَهُ وَ أَثْبَتَهَا عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 163 رواية : 3
ترجمه :
3 عبداللّه بن موسى بن جعفر گويد: از پدرم (موسى بن جعفر عليه السلام ) پرسيدم از دو فـرشته (موكل ) بر انسان كه آيا هرگاه بنده قصد گناه كند يا قصد كار نيك كند مى دانند؟ فرمود: بوى مبال و بوى عطر يكى است ؟ گفتم : نه ، فرمود: همانا بنده چون آهنگ كـار نـيـك كـنـد نفسش خوشبو بيرون آيد، پس فرشته دست راست بفرشته دست چپ گويد: بـر خـيز (و دنبال كار خود رو) زيرا اين بنده آهنگ كار خوب كرده ، و هنگاميكه آن كار خوب را انـجـام داد زبـانـش قـلم او بـاشـد و آب دهـانـش مـركـب او و آن را براى او ثبت كن (و دست نـگـهدار و چيزى ننويس ) زيرا او آهنگ گناه كرده ، و چون آن گناه را بجا آورد زبانش قلم او است و مركبش آب دهان او، و آن گناه را بر او ثبت كند.


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ فَضْلِ بْنِ عُثْمَانَ الْمُرَادِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ لَمْ يـَهـْلِكْ عـَلَى اللَّهِ بَعْدَهُنَّ إِلَّا هَالِكٌ يَهُمُّ الْعَبْدُ بِالْحَسَنَةِ فَيَعْمَلُهَا فَإِنْ هُوَ لَمْ يَعْمَلْهَا كـَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً بِحُسْنِ نِيَّتِهِ وَ إِنْ هُوَ عَمِلَهَا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْراً وَ يَهُمُّ بِالسَّيِّئَةِ أَنْ يـَعْمَلَهَا فَإِنْ لَمْ يَعْمَلْهَا لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ شَيْءٌ وَ إِنْ هُوَ عَمِلَهَا أُجِّلَ سَبْعَ سَاعَاتٍ وَ قَالَ صَاحِبُ الْحَسَنَاتِ لِصَاحِبِ السَّيِّئَاتِ وَ هُوَ صَاحِبُ الشِّمَالِ لَا تَعْجَلْ عَسَى أَنْ يُتْبِعَهَا بـِحـَسـَنـَةٍ تـَمـْحـُوهـَا فـَإِنَّ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ يـَقـُولُ إِنَّ الْحـَسـَن اتِ يـُذْهـِبْنَ السَّيِّئ اتِ أَوِ الِاسـْتـِغـْفـَارِ فـَإِنْ هـُوَ قـَالَ أَسـْتـَغـْفـِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمَ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ الْعـَزِيـزَ الْحـَكـِيـمَ الْغـَفـُورَ الرَّحِيمَ ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ شـَيْءٌ وَ إِنْ مـَضـَتْ سـَبـْعُ سـَاعـَاتٍ وَ لَمْ يـُتـْبـِعـْهـَا بـِحـَسَنَةٍ وَ اسْتِغْفَارٍ قَالَ صَاحِبُ الْحَسَنَاتِ لِصَاحِبِ السَّيِّئَاتِ اكْتُبْ عَلَى الشَّقِيِّ الْمَحْرُومِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 163 رواية : 4
ترجمه :
4 فـضـل بـن عـثـمـان مـرادى گـويـد: از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام شـنـيـدم كـه رسول خدا (ص ) فرمود: چهار خصلت است كه در هر كه باشد (هنگام ) ورود به (پيشگاه ) خـداونـد پـس از آنها هلاك نگردد مگر آنكه سزاوار هلاكت باشد: بنده آهنگ كار خوب كند كه آنرا انجام دهد، كه اگر آنرا نكند يك حسنه خداوند براى او بنويسد بخاطر حسن نيت او، و اگـر آن را بكند خداوند برايش ده حسنه بنويسد، و بنده آهنگ كار بد بكند كه آن را انجام دهـد، پـس اگـر انجام ندهد چيزى بر او نوشته نشود و اگر بجا آورد تا هفت ساعت مهلتش دهـنـد و فـرشـتـه مـوكـل حـسـنـات سـيـئات كـه در طـرف چـپ اسـت گـويـد: شـتاب مكن شايد دنـبـال آن (كـار بـد) كـار خـوبـى كـنـد كـه آن را مـحـو سـازد (و از بـين ببرد) زيرا خداى عـزوجـل فـرمايد: ((همانا كارهاى خوب كارهاى بد را ببرند)) (سوره هود آيه 114) و يا آنـكـه آمـرزش خـواهـد استغفار كند پس اگر بگويد: ((استغفر اللّه لذى لا اله الا هو، عالم الغـيـب و الشـهـادة العـزيـز الحـكـيـم الغـفـور الرحـيـم ذوالجلال و الاكرام و اتوب اليه )) چيزى بر او نوشته نشود، و اگر هفت ساعت بگذرد و دنـبـالش حـسـنـه اى نـياورد (و كار نيكى نكند) و استغفار هم نكند فرشته حسنات بفرشته سيئات گويد: بنويس (گناه را) بر اين بدبخت محروم (از خير).
تـوضـيـح مجلسى (ره ) گويد: اين ذكر استغفارى كه فرموده است بهترين افراد استغفار است اين مقصود منحصر بودن استغفار باين ذكر مخصوص است .

[afsanah82]

*باب توبه*
بَابُ التَّوْبَةِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا تَابَ الْعَبْدُ تَوْبَةً نَصُوحاً أَحَبَّهُ اللَّهُ فَسَتَرَ عـَلَيـْهِ فـِي الدُّنـْيـَا وَ الْآخِرَةِ فَقُلْتُ وَ كَيْفَ يَسْتُرُ عَلَيْهِ قَالَ يُنْسِي مَلَكَيْهِ مَا كَتَبَا عـَلَيـْهِ مـِنَ الذُّنـُوبِ وَ يُوحِي إِلَى جَوَارِحِهِ اكْتُمِي عَلَيْهِ ذُنُوبَهُ وَ يُوحِي إِلَى بِقَاعِ الْأَرْضِ اكـْتـُمـِي مـَا كـَانَ يـَعْمَلُ عَلَيْكِ مِنَ الذُّنُوبِ فَيَلْقَى اللَّهَ حِينَ يَلْقَاهُ وَ لَيْسَ شَيْءٌ يَشْهَدُ عَلَيْهِ بِشَيْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 163 رواية : 1
ترجمه :
1- معاوية بن وهب گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: چون بنده توبه نـصـوح كـنـد خـداونـد او را دوسـت دارد، و در دنـيـا و آخـرت بـر او پـرده پـوشـى كـند، من عـرضـكـردم : چـگـونـه بر او پرده پوشى كند؟ فرمود: هر چه از گناهان كه دو فرشته مـوكـل بـر او بـرايـش نـوشـتـه انـد از يـادشان ببرد و بجوارح (و اعضاى بدن ) او وحى فـرمـايـد: كـه گـنـاهان او را پنهان كنيد، و به قطعه هاى زمين (كه در آنجاها گناه كرده ) وحـى فـرمايد: كه پنهان دار آنچه گناهان كه بر روى تو كرده است ، پس ديدار كند خدا را هنگام ملاقات او و چيزى كه بضرر او بر گناهانش گواهى دهد نيست .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: در نهايه گفته است كه در حديث ابى بن كعب آمده از پيغمبر (ص ) از تـوبـه نـصـوح پـرسـيـد؟ فرمود: آن توبه خالصى است كه پس از آن بگناه بازگشت نكند. و شيخ بهائى گفته است كه مفسران در معناى توبه نصوح چند وجه گفته اند:
از آن جمله است اينكه مقصود توبه ايست كه مردمان را نصيحت كند و اندرز دهد يعنى آنها را بـخـوانـد كـه مـانـنـدش ‍ بـيـاورند بخاطر آثار نيكى كه از آن در صاحبش آشكار شود يا صاحبش را اندرز دهد و يكسره از گناهان دست بكشد و هرگز بازگشت نكند.
و از آن جمله اينكه نصوح توبه ايست كه خالص و پاك براى رضاى خدا و خالصا لوجه اللّه بـاشـد و ريـشـه اين لغت از ((عسل نصوح )) گرفته شده كه بمعناى آن عسلى است كه خالص و پاك از موم باشد.
و از آنـجـمـله اينكه ((نصوح )) از نصاحت بمعنى خياطت باشد، زيرا بوسيله آن هر آنچه گناهان از پرده ديانت پاره كرده رفو كند، يا اين توبه ميانه او و اولياء خدا و دوستانش را جـمـع كـنـد و او را بـآنـان مـتـصـل سـازد چـنانچه بوسيله دوختن ، تيكه هاى پارچه بهم متصل گردد.2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَحـَدِهـِمـَا ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ ج اءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهى فَلَهُ م ا سَلَفَ قَالَ الْمَوْعِظَةُ التَّوْبَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 164 رواية : 2
ترجمه :
2- محمد بن مسلم از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليهما السلام حديث كند كه در گفتار خداى عزوجل : ((و آنكس ‍ كه بيايدش اندرزى از جانب پروردگارش پس باز ايستد، از آن اوسـت آنـچه در پيش گذشته است )) (سوره بقره آيه 275) فرمود: (مقصود از) اندرز (و موعظه در اين آيه ) توبه است .


3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عـَنْ أَبـِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ي ا أَيُّهَا الَّذِيـنَ آمـَنـُوا تـُوبُوا إِلَى اللّ هِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ يَتُوبُ الْعَبْدُ مِنَ الذَّنْبِ ثُمَّ لَا يَعُودُ فِيهِ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْفُضَيْلِ سَأَلْتُ عَنْهَا أَبَا الْحَسَنِ ع فَقَالَ يَتُوبُ مِنَ الذَّنْبِ ثُمَّ لَا يَعُودُ فِيهِ وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى الْمُفَتَّنُونَ التَّوَّابُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 164 رواية : 3
ترجمه :
3- ابـوالصـبـاح كـنـانـى گويد: پرسيدم از حضرت صادق عليه السلام از گفتار خداى عـزوجـل : ((اى آنـانـكـه ايـمـان آورديـد تـوبـه كـنيد بسوى خدا توبه نصوح )) (سوره تحريم آيه 8) فرمود: يعنى بنده گناه توبه كند و ديگر بآن باز نگردد.
مـحـمد بن فضيل گويد: من از تفسير اين آيه از حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر عليهما السـلام ) پـرسـيـدم ؟ فـرمود: از گناه توبه كند و ديگر بآن بازنگردد، و دوست ترين بـنـدگـان نـزد خـداى تـعـالى آن كـسانى هستند كه در فتنه (گناه ) واقع شوند و بسيار توبه كنند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گويا مقصود اين است كه خداى تعالى دستور بتوبه نصوح داده ولى اگـر دوبـار گـنـاهـى كـرد خـداونـد او را نـيـز دوست دارد (و از آنان كه توبه نكنند دوسـتـتـر دارد) پـس مـحـبـوبـتـر بـودن اضـافـى اسـت تـا آنـكـه گـويـد: و محتمل است كه مقصود زيادى توبه باشد باينكه توبه كند پس گناه كند و سپس توبه كـنـد و هـمـيـن طـور (كه هر گناهى از او سر زد بى درنگ توبه كند) و او محبوبتر است از آنـكـه از هـمـه گـنـاهـان يـك تـوبـه كـند و يا گناهانى كند سپس يك توبه كند و دوباره گناهانى كند و يك توبه كند.4- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع ي ا أَيُّهـَا الَّذِيـنَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللّ هِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ الذَّنـْبُ الَّذِي لَا يـَعُودُ فِيهِ أَبَداً قُلْتُ وَ أَيُّنَا لَمْ يَعُدْ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُفَتَّنَ التَّوَّابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 165 رواية : 4
ترجمه :
4- ابـوبـصـيـر گـويـد (راجع بهمين آيه ) بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم (كه معناى آن چيست ؟) فرمود: آن گناهى است كه هرگز در آن باز نگردد، عرضكردم : كداميك از مـا هـسـت كـه بـاز نـگردد؟ فرمود: اى ابا محمد همانا خداوند از (ميان ) بندگانش دوست دارد آنكس را كه در فتنه (گناه ) واقع شود و بسيار توبه كند.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَى التَّائِبِينَ ثَلَاثَ خِصَالٍ لَوْ أَعْطَى خَصْلَةً مِنْهَا جَمِيعَ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ لَنـَجـَوْا بـِهـَا قـَوْلُهُ عـَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللّ هَ يُحِبُّ التَّوّ ابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ فَمَنْ أَحَبَّهُ اللَّهُ لَمْ يُعَذِّبْهُ وَ قَوْلُهُ الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ... وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّن ا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ ت ابُوا وَ اتَّبـَعـُوا سـَبـِيـلَكَ وَ قِهِمْ عَذ ابَ الْجَحِيمِ رَبَّن ا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنّ اتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صـَلَحَ مـِنْ آب ائِهـِمْ وَ أَزْو اجِهِمْ وَ ذُرِّيّ اتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ وَ قِهِمُ السَّيِّئ اتِ وَ مـَنْ تـَقِ السَّيِّئ اتِ يـَوْمـَئِذٍ فـَقـَدْ رَحـِمـْتَهُ وَ ذ لِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِيـنَ ل ا يَدْعُونَ مَعَ اللّ هِ إِل هاً آخَرَ وَ ل ا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّ هُ إِلّ ا بِالْحَقِّ وَ ل ا يـَزْنـُونَ وَ مـَنْ يـَفْعَلْ ذ لِكَ يَلْقَ أَث اماً يُض اعَفْ لَهُ الْعَذ ابُ يَوْمَ الْقِي امَةِ وَ يَخْلُدْ فـِيـهِ مـُه انـاً إِلّ ا مـَنْ ت ابَ وَ آمـَنَ وَ عـَمـِلَ عـَمـَلًا ص الِحـاً فَأُوْل ئِكَ يُبَدِّلُ اللّ هُ سَيِّئ اتِهِمْ حَسَن اتٍ وَ ك انَ اللّ هُ غَفُوراً رَحِيماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 165 رواية : 5
ترجمه :
5- ابـن ابـى عـمـيـر از بـرخـى از اصـحـاب در حديثى مرفوع (كه سندش بمعصوم عليه السلام رسد) حديث كرده كه فرمود: خداى عزوجل بتوبه كنندگان سه خصلت داده است كه اگر يكى از آنها را بتمامى اهل آسمانها و زمين بدهد بسبب آن همگى نجات يابند.
(يـكـى ايـن بـشارت و نويدى است كه بآنان داده در) گفتارش : ((همانا خداوند دوست دارد تـوبـه كـنـندگان را و دوست دارد پاكيزگى جويان را)) (سوره بقره آيه 222) پس هر كه خدا او را دوست دارد عذابش نكند.
(ديـگـر) گـفـتـار اوسـت (كـه فرمايد:) ((آنكسانيكه برادرند عرش را و آنانكه گردآنند، تـسـبـيـح گـويـنـد بـسـتايش پروردگار خويش و ايمان آورند بدو و آمرزش خواهند براى آنـانـكـه ايـمـان آوردنـد، پروردگارا فرا گرفتى همه چيز را برحمت و دانش پس بيامرز آنـانـكـه تـوبـه كـردنـد و پـيـروى كـردنـد راه تـو را، و آنـها را از عذاب دوزخ باز دار. پروردگارا و در آور ايشانرا ببهشتهاى جاودانى كه نويد دادى بايشان و هر كه شايسته بـاشـد از پـدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان زيرا كه توئى همانا عزيز و حكيم . و دور سـاز ايـشـان را از بـديـهـا و آنـرا كـه از بـديـها دور ساختى در آنروز همانا باو مهر ورزيدى و اين است آن رستگارى بزرگ )) (سوره مؤ من آيه هاى 7 و 8 و 9).
و ديـگر گفتار او عزوجل است : ((و آنانكه نخوانند با خدا معبود ديگرى ، و نكشند تنى را كه حرام كرد خدا جز بحق ، و زنا نكنند و هر كه چنين كند گرفتار كيفر شود. افزوده شود بـراى او عذاب در روز قيامت و جاودان ماند در آن سرا فكنده . مگر آنكه توبه كند و ايمان آرد و كـردار شـايـسـتـه كـنـد پـس آنـانـنـد كـه خـداونـد تـبـديـل كـنـد بديهايشان را بخوبيها و خدا آمرزنده و مهربان است )) (سوره فرقان آيه هاى 68 و 69 و 70).



شــرح :
سـه خـصـلتـى كـه حـضـرت فـرمـود و از ايـن آيـات اسـتـفـاده شـود (اول ) ايـنـكـه خداوند آنها را دوست دارد. (دوم ) اينكه فرشتگان براى آنان آمرزش خواهند. (سوم ) اينكه خداى عزوجل بآنها نويد امن و رحمت داده است .6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ يـَا مـُحَمَّدَ بْنَ مُسْلِمٍ ذُنُوبُ الْمُؤْمِنِ إِذَا تَابَ مِنْهَا مَغْفُورَةٌ لَهُ فَلْيَعْمَلِ الْمـُؤْمـِنُ لِمـَا يـَسـْتَأْنِفُ بَعْدَ التَّوْبَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّهَا لَيْسَتْ إِلَّا لِأَهْلِ الْإِيمَانِ قـُلْتُ فَإِنْ عَادَ بَعْدَ التَّوْبَةِ وَ الِاسْتِغْفَارِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ عَادَ فِي التَّوْبَةِ فَقَالَ يَا مُحَمَّدَ بـْنَ مـُسـْلِمٍ أَ تـَرَى الْعـَبـْدَ الْمـُؤْمـِنَ يـَنـْدَمُ عـَلَى ذَنْبِهِ وَ يَسْتَغْفِرُ مِنْهُ وَ يَتُوبُ ثُمَّ لَا يـَقـْبـَلُ اللَّهُ تـَوْبـَتَهُ قُلْتُ فَإِنَّهُ فَعَلَ ذَلِكَ مِرَاراً يُذْنِبُ ثُمَّ يَتُوبُ وَ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ فـَقـَالَ كـُلَّمـَا عـَادَ الْمـُؤْمـِنُ بـِالِاسْتِغْفَارِ وَ التَّوْبَةِ عَادَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِالْمَغْفِرَةِ وَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ يَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ فَإِيَّاكَ أَنْ تُقَنِّطَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 166 رواية : 6
ترجمه :
6- محمد بن مسلم گويد: حضرت باقر عليه السلام فرمود: اى محمد بن مسلم گناهان مؤ من كـه از آن تـوبـه كـند براى او آمرزيده است ، و بايد براى آينده پس از توبه و آمرزش كـار (نـيـك ) كـنـد، هـر آيـنـه بـخـدا سـوگـنـد ايـن فـضـيـلت نـيـسـت مـگـر بـراى اهـل ايـمـان ، عـرضـكـردم : پـس اگـر بـعد از توبه و استغفار از گناهان باز گناه كند و دوبـاره تـوبـه كند (چگونه است )؟ فرمود: اى محمد بن مسلم آيا باور دارى كه بنده مؤ من از گـنـاه خـود پـشـيـمـان شـود و از آن آمـرزش خـواهـد و توبه كند و خداوند توبه اش را نـپـذيـرد؟ عرضكردم : (اگر) چند بار اين كار را كرده ، گناه مى كند پس توبه كند و از خـدا آمـرزش خـواهـد (ايـن چـگـونـه اسـت )؟ فـرمـود: هـر آنـگاه كه مؤ من باستغفار و توبه بازگردد خداوند نيز بآمرزش او بر مى گردد (و گناهش را بيامرزد و بدرستيكه خداوند آمـرزنده و مهربان است ، توبه را مى پذيرد و از كردارهاى بد درگذرد، پس مبادا تو مؤ منان را از رحمت خدا دور سازى .


7- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عـَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِذ ا مَسَّهُمْ ط ائِفٌ مـِنَ الشَّيـْط انِ تـَذَكَّرُوا فَإِذ ا هُمْ مُبْصِرُونَ قَالَ هُوَ الْعَبْدُ يَهُمُّ بِالذَّنْبِ ثُمَّ يَتَذَكَّرُ فَيُمْسِكُ فَذَلِكَ قَوْلُهُ تَذَكَّرُوا فَإِذ ا هُمْ مُبْصِرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 167 رواية : 7
ترجمه :
7- ابـو بـصـيـر گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) از تـفـسـيـر گـفـتـار خـداى عـزوجل پرسيدم (كه فرمايد: همانا آنانكه پرهيزكارى كردند) ((هرگاه شيطان رهگذرى خـود را بـدانـهـا سـايـد يـادآور شـونـد و بـناگاه بينا شوند)) (سوره اعراف آيه 201) فـرمـود: او بـنـده اى اسـت كـه آهـنگ گناه كند سپس ياد آور از خدا شود و خوددارى كند، پس اينست گفتارش (كه فرمايد): ((يادآور شوند و بناگاه بينا شوند)).


8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحـَذَّاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ رَجُلٍ أَضـَلَّ رَاحـِلَتـَهُ وَ زَادَهُ فـِي لَيْلَةٍ ظَلْمَاءَ فَوَجَدَهَا فَاللَّهُ أَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ ذَلِكَ الرَّجُلِ بِرَاحِلَتِهِ حِينَ وَجَدَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 167 رواية : 8
ترجمه :
8- ابو عبيده خزاء گويد: شنيدم از حضرت باقر عليه السلام كه مى فرمود: همانا خداى تعالى بتوبه (و بازگشت ) بنده خود فرحناك تر است از مردى كه در شب تارى شتر و تـوشـه خـود را گـم كـنـد و آنـهـا را بـيـابـد، پـس خـدا بـتوبه بنده اش از چنين مردى در آنحال كه راحله گمشده را پيدا كند شادتر است .



شــرح :
جـزرى در نـهـاية پس از نقل حديثى نظير حديث گذشته گويد: ((فرح )) در اينجا و در امـثـال آن كـنـايه از خوشنودى و سرعت پذيرش و پاداش نيكو داشتن است زيرا اطلاق ظاهر ((فرح )) بر خداى تعالى جايز نيست .9- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـُثْمَانَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ الْمُفَتَّنَ التَّوَّابَ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ ذَلِكَ مِنْهُ كَانَ أَفْضَلَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 168 رواية :9
ترجمه :
9- حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداوند دوست دارد بنده اى كه در فتنه (گناه ) افتد و بـسـيـار تـوبـه كند، و هر كه اينگونه نباشد (البته ) بهتر است (يعنى آنكس كه خود را آلوده بگناه نكرده بهتر است از آنكه گناه كند و پس از آن توبه نمايد).


10- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ يُوسُفَ بْنِ أَبِي يـَعـْقُوبَ بَيَّاعِ الْأَرُزِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ التَّائِبُ مِنَ الذَّنْبِ كَمَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ وَ الْمُقِيمُ عَلَى الذَّنْبِ وَ هُوَ مُسْتَغْفِرٌ مِنْهُ كَالْمُسْتَهْزِئِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 168 رواية : 10
ترجمه :
10- جابر گويد: شنيدم حضرت باقر (ع ) مى فرمود: توبه كننده از گناه همانند كسى است كه گناه ندارد، و آنكه در گناه بماند با اينكه آمرزش خواهد چون مسخرچى است .



شــرح :
يـعـنـى كـسـى كـه اسـتـغـفـار كـنـد و آمـرزش خـواهـد ولى بـا ايـن حـال از گـناه نيز دست نكشد مانند مسخره چى است كه خود را يا احكام دين را يا پروردگار را مسخره كند، مجلسى (ره ) گويد: زيرا او اظهار پشيمانى كند ولى در حقيقت پشيمان نيست زيرا پشيمانى حقيقتى دنبالش دست كشيدن از گناه است ، و اگر در حقيقت مسخره كند بخداى بزرگ كافر شود.11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مـَحـْبـُوبٍ عـَنْ أَبـِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَى إِلَى دَاوُدَ ع أَنِ ائْتِ عـَبـْدِي دَانـِيـَالَ فـَقـُلْ لَهُ إِنَّكَ عـَصـَيـْتـَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَيْتَنِيَ الرَّابِعَةَ لَمْ أَغْفِرْ لَكَ فَأَتَاهُ دَاوُدُ ع فَقَالَ يـَا دَانـِيـَالُ إِنَّنـِي رَسـُولُ اللَّهِ إِلَيـْكَ وَ هـُوَ يـَقـُولُ لَكَ إِنَّكَ عـَصـَيـْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَ عـَصـَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَيْتَنِيَ الرَّابِعَةَ لَمْ أَغـْفـِرْ لَكَ فـَقـَالَ لَهُ دَانِيَالُ قَدْ أَبْلَغْتَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ فَلَمَّا كَانَ فِي السَّحَرِ قَامَ دَانِيَالُ فَنَاجَى رَبَّهُ فَقَالَ يَا رَبِّ إِنَّ دَاوُدَ نَبِيَّكَ أَخْبَرَنِي عَنْكَ أَنَّنِي قَدْ عَصَيْتُكَ فَغَفَرْتَ لِي وَ عـَصَيْتُكَ فَغَفَرْتَ لِي وَ عَصَيْتُكَ فَغَفَرْتَ لِي وَ أَخْبَرَنِي عَنْكَ أَنَّنِي إِنْ عَصَيْتُكَ الرَّابـِعـَةَ لَمْ تـَغـْفـِرْ لِي فَوَ عِزَّتِكَ لَئِنْ لَمْ تَعْصِمْنِي لَأَعْصِيَنَّكَ ثُمَّ لَأَعْصِيَنَّكَ ثُمَّ لَأَعْصِيَنَّكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 168 رواية : 11
ترجمه :
11- حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: خـداى عزوجل بداود عليه السلام وحى فرمود: كه نزد بـنـده ام دانـيـال بـرو و بـگـو: همانا مرا نافرمانى كردى و تو را آمرزيدم ، و نافرمانى كـردى و تـو را آمـرزيـدم ، و اگـر دربار چهارم نافرمانى مرا كنى تو را نيامرزم ؟ پس ‍ داود عـليـه السـلام نـزدش آمد و فرمود: اى دانيال من فرستاده خدايم بسوى تو، و او بتو فـرمـايـد: تـو مـرا نـافـرمـانى كردى پس من آمرزيدم ، و نافرمانى مرا كردى و من تو را آمـرزيـدم ، و نـافـرمـانـى مـرا كـردى و تـو را آمـرزيدم ، پس اگر براى چهارمين بار مرا نافرمانى كنى تو را نيامرزم ، دانيال بوى گفت : اى پيامبر خدا پيام خود را رساندى ، و هـمـيـن كـه وقـت سـحـر شـد دانـيال برخاست و با پروردگار خود مناجات كرد و عرضكرد: پـروردگارا همانا پيغمبر (ص ) تو داود از سوى تو را مرا خبر داد از سوى تو كه اگر مـن در بـار چـهـارم تـو را نـافرمانى كنم مرا نيامرزى ، پس بعزتت سوگند اگر تو مرا نگاه ندارى (و از نافرمانى كردن مرا حفظ نكنى ) هر آينه تو را نافرمانى كنم ، و سپس نيز نافرمانى كنم ، و باز هم نافرمانى كنم .
تـوضـيـح گـويـد: عـصـيـان و نـافـرمـانـى در ايـن حـديـث محمول بر ترك اولى است زيرا دانيال عليه السلام از انبياء و پيمبران نزد ما از گناهان كبيره و صغيره معصومند.


12- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عـَنْ مـُعـَاوِيـَةَ بـْنِ وَهـْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا تَابَ الْعَبْدُ تَوْبَةً نَصُوحاً أَحـَبَّهُ اللَّهُ فـَسـَتـَرَ عـَلَيـْهِ فـَقـُلْتُ وَ كـَيـْفَ يـَسْتُرُ عَلَيْهِ قَالَ يُنْسِي مَلَكَيْهِ مَا كَانَا يـَكـْتـُبـَانِ عَلَيْهِ وَ يُوحِي اللَّهُ إِلَى جَوَارِحِهِ وَ إِلَى بِقَاعِ الْأَرْضِ أَنِ اكْتُمِي عَلَيْهِ ذُنُوبَهُ فَيَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حِينَ يَلْقَاهُ وَ لَيْسَ شَيْءٌ يَشْهَدُ عَلَيْهِ بِشَيْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 169 رواية : 12
ترجمه :
12- مـعـاويـة بـن وهـب گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: (و مـانـنـد حديث اول را نقل فرموده است كه با ترجمه اش گذشت ).






13- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَفْرَحُ بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ الْمُؤْمِنِ إِذَا تَابَ كَمَا يَفْرَحُ أَحَدُكُمْ بِضَالَّتِهِ إِذَا وَجَدَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 169 رواية : 13
ترجمه :
13- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـمـانا خداى عزوجل بتوبه بنده مؤ منش شاد شود چون توبه كند، چنانچه يكى از شما بگمشده خود كه پيدا كرده شاد گردد.



*باب طلب عفو كردن از گناهان*
بَابُ الِاسْتِغْفَارِ مِنَ الذَّنْبِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ إِنَّ الْعـَبْدَ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً أُجِّلَ مِنْ غُدْوَةٍ إِلَى اللَّيْلِ فَإِنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 170 رواية : 1
ترجمه :
1- زراره گـويـد: شـنـيـدم از حـضـرت صادق (ع ) كه مى فرمود: بنده چون گناهى كند از بامداد تا شب مهلت دارد، پس اگر آمرزش خواست (آن گناه ) بر او نوشته نشود.



شــرح :
پـيش از اين در باب كسيكه آهنگ گناه كند در حديث (4) آن باب گذشت هم چنين در حديث (2) و (3) و (5) و (9) ايـن بـاب نيز بيايد كه چون كسى گناهى كند هفت ساعت مهلت دارد و در اين حديث از صبح تا مهلتش ذكر شده است و براى جمع ميان دو حديث مجلسى (ره ) فرمايد: يعنى باندازه اين مدت ، و ممكن است مدت اين مهلت نسبت باشخاص و حالات و گناهان متفاوت باشد يا مقصود از ((غدوة )) و بامداد پيش از ظهر باشد و مقصود از شب نزديكهاى شب .2- عـَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صـَفـْوَانَ عـَنْ أَبـِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً أُجِّلَ فـِيهَا سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَإِنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 170 رواية : 2
ترجمه :
2- حـضـرت صادق (ع ) فرمود: هر كس گناهى كند هفت ساعت از روز درباره آنها باو مهلت دهند پس اگر سه بار گفت : ((استغفر اللّه لذى لا اله الا هو الحى القيوم )) آن گناه بر او نوشته نشود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـن ذكـر اسـتـغـفـار كـه در ايـن حـديـث اسـت بـيـان فـرد اكـمـل اسـت و گـرنـه سـاير اخبار بنحو اطلاق است و ذكر مخصوصى براى استغفار بيان نكرده اند.3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ وَ أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى جَمِيعاً عَنِ الْحـُسـَيـْنِ بـْنِ إِسـْحـَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِ بـَشـِيـرٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً أَجَّلَهُ اللَّهُ سَبْعَ سَاعَاتٍ فـَإِنِ اسـْتـَغـْفـَرَ اللَّهَ لَمْ يـُكـْتـَبْ عـَلَيـْهِ شـَيْءٌ وَ إِنْ مـَضَتِ السَّاعَاتُ وَ لَمْ يَسْتَغْفِرْ كـُتِبَتْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيُذَكَّرُ ذَنْبَهُ بَعْدَ عِشْرِينَ سَنَةً حَتَّى يَسْتَغْفِرَ رَبَّهُ فَيَغْفِرَ لَهُ وَ إِنَّ الْكَافِرَ لَيَنْسَاهُ مِنْ سَاعَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 170 رواية : 3
ترجمه :
3- و نـيـز آنـحـضرت عليه السلام فرمود: بنده مؤ من چون گناه كند خداوند او را هفت ساعت مـهـلت دهـد، پـس اگـر از خـدا آمـرزش خـواست چيزى بر او نوشته نشود و اگر اين ساعتها گـذشـت و آمـرزش نـخـواسـت يـك گـنـاه بـر نـوشـتـه شـود، و هـمـانـا مـؤ مـن پـس از بيست سال بياد گناهش افتد تا از خدا آمرزش خواهد و خدا گناهش را بيامرزد، و كافر همان ساعت آنرا فراموش كند.

[afsanah82]

4- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ مَرَّةً فـَقـُلْتُ أَ كـَانَ يـَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ قَالَ لَا وَ لَكِنْ كَانَ يَقُولُ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ قـُلْتُ إِنَّ رَسـُولَ اللَّهِ ص كـَانَ يـَتـُوبُ وَ لَا يَعُودُ وَ نَحْنُ نَتُوبُ وَ نَعُودُ فَقَالَ اللَّهُ الْمُسْتَعَانُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 171 رواية : 4
ترجمه :
4- زيـد شـحـام از حـضـرت صـادق (ع ) حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) روزى هـفـتـاد بـار بـدرگـاه خـداى عـزوجل توبه ميكرد، من عرضكردم : مى فرمود: ((استغفر اللّه و اتوب اليه ))؟ فرمود: نه ، ولى مى فرمود: ((اتوب الى الله )) عـرضكردم : رسول خدا (ص ) توبه مى كرد (با اينكه ) باز نمى گشت و ما توبه كنيم و باز گرديم ؟ فرمود: خدا يار است .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: استغفار آنحضرت و ساير ائمه عليهم السلام بخاطر گناه نبوده اسـت زيـرا امـامـيه اتفاق دارند كه آنان معصومند، اربلى در كتاب كشف الغمه گويد: انبياء چـون دلهـاشـان مـسـتـغـرق ذكـر خـدا (و يـاد او) اسـت و مـتـوجـه كـمـال و مـحـو جلال اويند و هر نوع اشتغال بخوردنى و نوشيدنى و زناشوئى از مباحات تـيـرگـى در دل آنـهـا آورد و آنـرا بـر خـود روا نـدانـنـد و از آن حـال بـسـوى خـدا اسـتـغـفـار و تـوبـه كـنـنـد زيـرا هـمـان اشـتـغـال كـوچـك و مـباح را براى خود خطا و گناه دانند و از آن توبه كنند. (مترجم گويد: وجوه ديگرى نيز درباره استغفار معصومين عليهم السلام گفته اند كه ما بعضى از آنرا در پاورقى كشف الغمه ج 3 ص 44 بيان نموده ايم ).5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً أُجِّلَ فِيهَا سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فـَإِنْ قـَالَ أَسـْتـَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 171 رواية : 5
ترجمه :
5- و نـيز آنحضرت عليه السلام فرمود: هر كه كار بدى (و گناهى ) كند تا هفت ساعت از روز مـهـلت دارد پـس اگر (در اين مدت ) سه مرتبه گفت : ((استغفر اللّه لذى لا اله الا هو الحى القيوم و اتوب اليه )) بر او نوشته نشود.


6- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ بَيَّاعِ الْأَكْسِيَةِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُذَكَّرُ بَعْدَ عِشْرِينَ سَنَةً فَيَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مـِنـْهُ فـَيـَغـْفـِرُ لَهُ وَ إِنَّمـَا يـُذَكِّرُهُ لِيـَغـْفـِرَ لَهُ وَ إِنَّ الْكَافِرَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيَنْسَاهُ مِنْ سَاعَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 171 رواية : 6
ترجمه :
6- و نـيـز آنـحـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـانـا مـؤ مـن گـنـاهـى كـنـد و پـس بـيـسـت سـال بـيـادش آيـد و از خـدا راجـع بـآن گناه آمرزش خواهد و خداوند برايش بيامرزد، و هر آيـنـه (خـداونـد) بيادش اندازد تا برايش بيامرزد، و همانا كافر گناهى كند و همان ساعت آنرا فراموش كند.


7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يُقَارِفُ فِي يَوْمِهِ وَ لَيْلَتِهِ أَرْبَعِينَ كَبِيرَةً فـَيـَقـُولُ وَ هـُوَ نـَادِمٌ أَسـْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ يَتُوبَ عَلَيَّ إِلَّا غَفَرَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ وَ لَا خَيْرَ فِيمَنْ يُقَارِفُ فِي يَوْمٍ أَكْثَرَ مِنْ أَرْبَعِينَ كَبِيرَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 172 رواية : 7
ترجمه :
7- و نـيـز آنـحـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـيـچ مـؤ مـنـى نـيـسـت كـه در شـبـانـه روز چهل گناه كبيره كند و با پيشيمانى بگويد: ((استغفر اللّه لذى لا اله الا هو الحى القيوم بـديـع السـمـاوات و الارض ذوالجـلال و الاكـرام و اسـئله اءن يـصـلى عـلى مـحـمـد و آل مـحـمـد اءن يـتـوب على )) جز اينكه خداى عزوجل گناهش را بيامرزد، و كسى كه بيش از چهل گناه كبيره در روز انجام دهد خيرى در او نيست (يعنى ايمان ندارد).


8- عـَنـْهُ عـَنْ عـِدَّةٍ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا رَفـَعـُوهُ قـَالُوا قـَالَ لِكـُلِّ شـَيْءٍ دَوَاءٌ وَ دَوَاءُ الذُّنـُوبـِ الِاسْتِغْفَارُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 172 رواية : 8
ترجمه :
8- جـمـعـى از اصـحـاب در حـديث مرفوعى از معصوم حديث كنند كه فرمود: براى هر چيزى داروئى است ، و داروى گناهان آمرزشخواهى و استغفار است .


9- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ وَ مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى جَمِيعاً عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ إِسْحَاقَ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَفْصٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يُذْنِبُ ذَنْباً إِلَّا أَجَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَإِنْ هُوَ تَابَ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ شَيْءٌ وَ إِنْ هُوَ لَمْ يَفْعَلْ كـَتـَبَ اللَّهُ عـَلَيـْهِ سـَيِّئَةً فَأَتَاهُ عَبَّادٌ الْبَصْرِيُّ فَقَالَ لَهُ بَلَغَنَا أَنَّكَ قُلْتَ مَا مِنْ عَبْدٍ يـُذْنـِبُ ذَنـْبـاً إِلَّا أَجَّلَهُ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَقَالَ لَيْسَ هَكَذَا قُلْتُ وَ لَكِنِّي قُلْتُ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ كَذَلِكَ كَانَ قَوْلِي
اصول كاجلد 4 صفحه : 172 رواية : 9
ترجمه :
9- ابـن غـيـاث گـويـد: شـنـيـدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: هيچ مؤ منى نيست كه گـناهى را مرتكب شود جز اينكه خداى عزوجل هفت ساعت از روز باو مهلت دهد، پس اگر (در ايـن مـدت ) تـوبـه كـرد چيزى بر او نوشته نشود، و اگر توبه نكرد، خداوند يك گناه بـر او بـنـويـسـد، پـس عباد بصرى نزد آنحضرت آمد و گفت : بما رسيد كه شما فرموده ايد: هيچ بنده اى نيست كه گناهى كند جز اينكه خداوند هفت ساعت از روز مهلتش دهد؟ فرمود: من چنين نگفتم بلكه من گفتم : هيچ مؤ منى نيست و چنين بوده است گفته من .



شــرح :
يـعـنـى ايـن مـهـلت كـه مـن گـفـتـم مـخـصـوص بـمـؤ مـن اسـت و شامل كافر و مخالف نيست .10- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ غَفَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ سَبْعَمِائَةِ ذَنْبٍ وَ لَا خَيْرَ فِي عَبْدٍ يُذْنِبُ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعَمِائَةِ ذَنْبٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 173 رواية : 10
ترجمه :
10- و نـيـز حـضرت صادق (ع ) فرمود: هركس روزى صدبار بگويد: ((استغفر الله )) خـداى عـزوجل براى او هفتصد گناه بيامرزد، و در بنده اى كه روزى هفتصد گناه كند خيرى نيست .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ((هفتصد گناه او را ميآمرزد)) يعنى از گناهانى كه در آنروز كرده است ، سپس فرمود. ((و خيرى نيست در بنده ...)) تا بنده باين كلام مغرور نگردد و روزى هـفـتـصـد گـنـاه كـند زيرا چنين كسى خيرى در او نيست و موفق باستغفار و توبه نگردد، و گناه در اين حديث شامل صغيره و كبيره و مخلوط از هر دوى آنها گردد.
*باب در آنچه خداى عزو جل هنگام توبه آدم عليه السلام به او عطا فرمود*
بَابٌ فِيمَا أَعْطَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ ع وَقْتَ التَّوْبَةِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ أَوْ عـَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ آدَمَ ع قَالَ يَا رَبِّ سَلَّطْتَ عَلَيَّ الشَّيْطَانَ وَ أَجـْرَيـْتـَهُ مـِنِّي مَجْرَى الدَّمِ فَاجْعَلْ لِي شَيْئاً فَقَالَ يَا آدَمُ جَعَلْتُ لَكَ أَنَّ مَنْ هَمَّ مِنْ ذُرِّيَّتِكَ بِسَيِّئَةٍ لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ فَإِنْ عَمِلَهَا كُتِبَتْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ وَ مَنْ هَمَّ مِنْهُمْ بِحَسَنَةٍ فَإِنْ لَمْ يـَعـْمـَلْهَا كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ فَإِنْ هُوَ عَمِلَهَا كُتِبَتْ لَهُ عَشْراً قَالَ يَا رَبِّ زِدْنِي قَالَ جَعَلْتُ لَكَ أَنَّ مـَنْ عـَمِلَ مِنْهُمْ سَيِّئَةً ثُمَّ اسْتَغْفَرَ لَهُ غَفَرْتُ لَهُ قَالَ يَا رَبِّ زِدْنِي قَالَ جَعَلْتُ لَهُمُ التَّوْبَةَ أَوْ قَالَ بَسَطْتُ لَهُمُ التَّوْبَةَ حَتَّى تَبْلُغَ النَّفْسُ هَذِهِ قَالَ يَا رَبِّ حَسْبِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 173 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابن بكير از حضرت صادق يا حضرت باقر عليهما السلام حديث كند كه فرمود: همانا آدم عـليـه السـلام عرض كرد: پروردگارا شيطان را بر من مسلط كردى ، و چون خون (كه در رگهاى من جريان دارد) او را بر من چيره كردى پس براى من هم چيزى مقرر فرما، خداوند فـرمـود: اى آدم قرار دادم براى تو كه هر يك از فرزندانت آهنگ گناهى كند بر او نوشته نـشـود، و اگر انجام داد يك گناه بر او نوشته شود، و هر كه آهنگ كار نيك كرد اگر آنرا انـجـام نداد يك حسنه براى او نوشته شود، و اگر انجم داد ده حسنه برايش نوشته شود، عرض كرد: پروردگارا برايم بيفزا، فرمود: برايت مقرر ساختم كه هر يك از فرزندانت گناهى كند سپس براى آن آمرزش خواهد برايش بيامرزم ، عرض كرد: پروردگارا برايم بيفزا، فرمود: براى آنها توبه قرار دادم يا فرمود: توبه را براى ايشان گستردم تا آنكه نفس باينجا (يعنى بگلو گاه ) رسد، عرض كرد: پروردگارا مرا بس است .


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَنْ تـَابَ قـَبْلَ مَوْتِهِ بِسَنَةٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ السَّنَةَ لَكـَثـِيـرَةٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِشَهْرٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الشَّهْرَ لَكَثِيرٌ مَنْ تـَابَ قـَبـْلَ مـَوْتـِهِ بـِجُمْعَةٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْجُمْعَةَ لَكَثِيرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مـَوْتـِهِ بـِيَوْمٍ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ يَوْماً لَكَثِيرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ أَنْ يُعَايِنَ قَبِلَ اللَّهُ تَوْبَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 174 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـولخـدا (ص ) فـرمـوده اسـت : هـر كـه يـك سـال پـيـش از مـرگـش تـوبـه كـنـد خـداونـد تـوبـه اش را بـپـذيـرد سـپـس فـرمـود: يكسال هر آينه زياد است هر كه يكماه پيش از مرگش توبه كند خدا توبه اش را بپذيرد، سـپـس ‍ فرمود يكماه زياد است ، هر كه يكهفته پيش از مرگش توبه كند خدا توبه اش را بـپـذيـرد، سـپـس فـرمـود: يـك هفته زياد است هر كه يك روز پيش از مرگش توبه كند خدا تـوبـه اش را بـپـذيـرد، سـپـس فـرمود: يك روز زياد است هر كه پيش از ديدار مرگ (ملك الموت ) توبه كند خدا توبه اش را بپذيرد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) از شـيـخ بـهـائى در اربـعـين نقل كند گفته است : مقصود بپذيرفتن توبه سـاقـط كـردن عـقـابـى اسـت كـه بـر اين گناهى كه از آن توبه كرده مترتب شده بود و سـقـوط عـقـاب بـسـبـب تـوبـه از چـيـزهـائى اسـت كـه مـورد اتـفـاق اهـل اسـلام است ، و خلافى كه هست در اين است كه آيا پذيرش توبه بر خدا لازم است كه اگر بعد از توبه عقاب كند ستم باشد، يا آن تفضلى است كه خداوند از جهت كرم و رحمت بـبندگانش فرموده ؟ معتزله باولى قائل شده اند و آنرا بر خدا لازم دانند، و اشاعره به دوم قائل شده اند و شيخ طوسى (ره ) در كتاب اقتصاد و علامه (ره ) در برخى از كتابهاى كلامى خود همين قول را اختيار فرموده اند، و محقق طوسى در كتاب تجريد توقف كرده است ، و آنچه شيخ طوسى و علامه اختيار كرده اند همان ظاهر است .3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ إِذَا بـَلَغـَتِ النَّفـْسُ هـَذِهِ وَ أَهـْوَى بـِيـَدِهِ إِلَى حـَلْقـِهِ لَمْ يـَكُنْ لِلْعَالِمِ تَوْبَةٌ وَ كَانَتْ لِلْجَاهِلِ تَوْبَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 174 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: هـمينكه جان باينجا رسيد و اشاره بگلوى خود فرمود براى عالم (و دانا) توبه نباشد، و براى نادان وقت توبه (باقى ) است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: اين حديث در باب ((لزوم حجت بر عالم )) گذشت ، و اينكه فرمود: ((بـراى عـالم تـوبـه نـيـسـت ....)) گـويـا مـراد بـعـالم كـسـى اسـت كـه شـاهـد بـر احـوال آخـرت باشد، و مقصود از جاهل آنكس است كه آنرا مشاهده نكرده ، و ممكن است مقصود از عـالم و جـاهـل همان معناى معروف و متبادر آن باشد و در اينصورت حديث موافق شود با ظاهر آيـه شـريـفـه ((انما التوبة على اللّه للذين يعملون السوء بجهالة ...الايه )) (سوره نـسـاء آيـه 17) سـپـس ‍ تـفـاسـيـرى كـه در آيـه شـده اسـت نقل كند.4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قـَالَ خـَرَجـْنـَا إِلَى مـَكَّةَ وَ مـَعَنَا شَيْخٌ مُتَأَلِّهٌ مُتَعَبِّدٌ لَا يَعْرِفُ هَذَا الْأَمْرَ يُتِمُّ الصَّلَاةَ فِي الطَّرِيـقِ وَ مَعَهُ ابْنُ أَخٍ لَهُ مُسْلِمٌ فَمَرِضَ الشَّيْخُ فَقُلْتُ لِابْنِ أَخِيهِ لَوْ عَرَضْتَ هَذَا الْأَمْرَ عـَلَى عـَمِّكَ لَعـَلَّ اللَّهَ أَنْ يـُخـَلِّصَهُ فَقَالَ كُلُّهُمْ دَعُوا الشَّيْخَ حَتَّى يَمُوتَ عَلَى حَالِهِ فَإِنَّهُ حـَسـَنُ الْهَيْئَةِ فَلَمْ يَصْبِرْ ابْنُ أَخِيهِ حَتَّى قَالَ لَهُ يَا عَمِّ إِنَّ النَّاسَ ارْتَدُّوا بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَّا نَفَراً يَسِيراً وَ كَانَ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع مِنَ الطَّاعَةِ مَا كَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ ص وَ كـَانَ بـَعـْدَ رَسـُولِ اللَّهِ الْحَقُّ وَ الطَّاعَةُ لَهُ قَالَ فَتَنَفَّسَ الشَّيْخُ وَ شَهَقَ وَ قَالَ أَنَا عـَلَى هـَذَا وَ خـَرَجـَتْ نَفْسُهُ فَدَخَلْنَا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَعَرَضَ عَلِيُّ بْنُ السَّرِيِّ هَذَا الْكـَلَامَ عـَلَى أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ هُوَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ قَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ السَّرِيِّ إِنَّهُ لَمْ يَعْرِفْ شَيْئاً مِنْ هَذَا غَيْرَ سَاعَتِهِ تِلْكَ قَالَ فَتُرِيدُونَ مِنْهُ مَا ذَا قَدْ دَخَلَ وَ اللَّهِ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 175 رواية : 4
ترجمه :
4ـ مـعـاويـة بـن وهـب گـويـد: (سـالى مـا) بـطـرف مـكـه حـركـت كـرديم و با ما پيرى بود خـداپرست و اهل عبادت (ولى ) معترف ـ بمذهب شيعه نبود (و اطلاعى از آن نداشت ) و (بمذهب سـنيها كه تمام خواندن نماز را براى مسافر جايز دانند) نمازش را در راه تمام ميخواند و بـرادر زاده اى داشـت مـسـلمـان (و شـيـعـه مـذهـب ) كـه همراهش بود، پس آن پير بيمار شد من بـبـرادر زاده اش گـفـتم : كاش مذهب شيعه را بعمويت پيشنهاد ميكردى شايد خدا او را نجات دهـد؟ هـمـه هـمـراهـان مـا گـفـتـنـد: بـگـذاريـد پـيـر مـرد بـحـال خـو بـمـيـرد زيرا همين حال كه دارد خوب است ، ولى برادرزاده اش تاب نياورد تا بالاخره بدو گفت : اى عموجان همانا مردم پس از رسولخدا (ص ) مرتد شدند جز عده كمى ، و عـلى بـن ابـيطالب مانند رسولخدا (ص ) بود كه پيروى و اطاعتش لازم بود، و پس از رسـول خـدا حق و طاعت از آن او بود: گويد: آن پير مرد نفسى كشيد و فرياد زد و گفت : من هـم بـر هـمـيـن عقيده هستم ، و جانش از تن بيرون آمد (و مرد) و پس ما شرفياب خدمت حضرت صـادق (ع ) شـديـم ، عـلى بـن سـرى (يـكى از همراهان ما) سخن پير مرد را (يا جريان را) بـآنـحـضـرت عـرض كـرد: حـضـرت فـرمـود: او مـرديـسـت از اهل بهشت ، على بن سرى عرض كرد: آنمرد جز در آن ساعت از مذهب شيعه هيچ اطلاعى نداشت ؟ فرمود چه چيز ديگر از او مى خواهيد؟ بخدا سوگند وارد بهشت شد.



*باب لمم گناهان خرد، يا سبك از نظر عقاب*
بَابُ اللَّمَمِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـُلْتُ لَهُ أَ رَأَيـْتَ قـَوْلَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ هُوَ الذَّنْبُ يُلِمُّ بِهِ الرَّجُلُ فَيَمْكُثُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ يُلِمُّ بِهِ بَعْدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 175 رواية : 1
ترجمه :
1ـ محمد بن مسلم گويد: به حضرت صاذق عليه السلام عرض كردم : آيا (تفسير) گفتار خـداى عـزوجـل نـزد شما چيست (كه فرمايد): ((آنان كه دورى گزينند از گناهان بزرگ و نـاشـايـسـته ها جز لمم )) (سوره نجم آيه 22)؟ فرمود: لمم گناهى است كه شخص بدان دست زند، سپس تا خدا خواهد (مدتى ) خود دارى كند و باز دوباره بدان دست زند.


2- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ قُلْتُ لَهُ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ الْهَنَةُ بَعْدَ الْهَنَةِ أَيِ الذَّنْبُ بَعْدَ الذَّنْبِ يُلِمُّ بِهِ الْعَبْدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 176 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز مـحـمـد بـن مـسـلم از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليهماالسلام حديث كند كه فرمود: به آن حضرت عرض ‍ كردم : (درباره تفسير لمم در اين آيه ) فرمود: آن گناه پس از گناه است كه بنده دست بدان زند.



توضيح :
: ((هـنـه در ايـن حـديث به معناى ((چيز)) ولى چون در خود حديث حضرت به گناه تفسير فرموده است از ترجمه ((الهنة بعد الهنة )) خود دارى شد)) و ((هنه )) كلمه كنايه است .3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لَهُ ذَنْبٌ يَهْجُرُهُ زَمَاناً ثُمَّ يُلِمُّ بِهِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا اللَّمـَمَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمـَمَ قـَالَ الْفـَوَاحِشُ الزِّنَى وَ السَّرِقَةُ وَ اللَّمَمُ الرَّجُلُ يُلِمُّ بِالذَّنْبِ فَيَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 176 رواية : 3
ترجمه :
3ـ اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: حـضرت صادق عليه السلام فرمود: هيچ مؤ منى نباشد جز ايـنـكـه بـراى او گـناهى است كه مدتى او را از خود دور ساخته ، سپس بدان دست زند تو ايـنـسـت گـفتار خداى عزو جل : ((جز لمم )) (در همان آيه كه در حديث (1) گذشت ) و از آن حـضـرت تـفـسـيـر (تـمـامـى آن آيـه و) گـفـتـار خـداى عـزوجـل را پـرسـيـدم ؟ فـرمـود: مقصود از فواحش (در آيه ) زنا و دزديست ، و لمم آنست كه شخص به گناه دست زند پس از خداوند آمرزش ‍ خواهد.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ بَهْرَامَ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَيْعٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ جَاءَنَا يَلْتَمِسُ الْفِقْهَ وَ الْقُرْآنَ وَ تَفْسِيرَهُ فَدَعُوهُ وَ مـَنْ جـَاءَنـَا يـُبـْدِي عـَوْرَةً قَدْ سَتَرَهَا اللَّهُ فَنَحُّوهُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ اللَّهِ إِنَّنِي لَمُقِيمٌ عَلَى ذَنْبٍ مُنْذُ دَهْرٍ أُرِيدُ أَنْ أَتَحَوَّلَ عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ فَمَا أَقْدِرُ عَلَيْهِ فَقَالَ لَهُ إِنْ كُنْتَ صَادِقاً فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّكَ وَ مَا يَمْنَعُهُ أَنْ يَنْقُلَكَ مِنْهُ إِلَى غَيْرِهِ إِلَّا لِكَيْ تَخَافَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 176 رواية : 4
ترجمه :
4ـ عـمروبن جميع گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه نزد ما آيد و فقه و قرآن و تـفـسـيـر انـرا جـويـد از او دست بداريد (تا بيايد و فرا گيرد) و هر كه نزد ما آيد تا عـيـبـى كـه خـدا پـوشـانـده اسـت فاش كند او را دور كنيد (و از آمدنش به نزد ما جلوگيرى كـنـيـد)) يـكى از آنمردم (كه حاضر بود) عرض كرد: قربانت بخدا سوگند همانا من دير زمـانـى اسـت دچـار گـنـاهـى هـسـتـم و هرچه خواهم كه از آن گناه بسوى كار (نيك ) ديگرى بـيرون روم و آنار وانهم نتوانم ؟ حضرت باو فرمود: اگر راستگوئى پس همانا خدا تو را دوسـت دارد و چـيـزى جـلوگـيـر او نـشـده كـه تـو را از آن بـكـار (نـيـك ) ديـگـرى نقل دهد جز اينكه (خواهد) كه تو از او در ترس باشى .



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: عورت بچيز قبيح گويند، و بهر چيز كه از آن شرم آيد و ظاهر اين اسـت كـه مـقـصـود اظـهـار و آشـكـار نـمودن گناهان خودش باشد كه اعتراف بآن موجب حد و تـعـريـز بـوده ، دسـتور داد كه ((آنها را دور سازيد)) تا نزد ما بگناه خود اقرار نكنند بـلكـه (بـرود) و مـيـان خـود و خـداونـد تـوبـه كـنـد، و مـحـتـمل است مقصود اظهار عيبب ديگرى بوده كه مشهور بدان نشده چه براى غيبت كردن از او يـا بـراى اداء شـهـادت ، زيـرا پـنـهـان كـردن عـيـبـهـا بـهـتـر اسـت ، لكـن احـتـمـال اول ظـاهـرتـر اسـت و در كـتـاب حـدود مـؤ يـدى بـر آن بـيايد، و گفته شده است : آنـحـضـرت جـمـعـى از اصـحـابـش كه فراست داشتند به آنها دستور داده بود كه از ورود كـسـانـى كـه اهـل افـشاء اسرار هستند به نزد آنها جلوگيرى كنند، زيرا با شدت خوف و تـقـيـه كـه در كـار بـوده فـاش شـدن اسـرار ائمه عليهم السلام براى آنها و شيعيانشان مصلحت نبوده است .5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا وَ قَدْ طُبِعَ عَلَيْهِ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ يَهْجُرُهُ الزَّمَانَ ثُمَّ يُلِمُّ بِهِ وَ هُوَ قـَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ الَّذِيـنَ يـَجْتَنِبُونَ كَب ائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَو احِشَ إِلَّا اللَّمَمَ قَالَ اللَّمَّامُ الْعَبْدُ الَّذِي يُلِمُّ الذَّنْبَ بَعْدَ الذَّنْبِ لَيْسَ مِنْ سَلِيقَتِهِ أَيْ مِنْ طَبِيعَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 177 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: هيچ گناهى نيست جز آنكه بنده مؤ منى بدان خو گرفته ، مـدتـى آنـرا واگـذارد سـپـس ‍ (دوبـاره ) بـآن دسـت زنـد، و آن اسـت گـفـتـار خـداى عزوجل : ((آنانكه دورى گزينند از گناهان بزرگ و ناشايسته ها جز لمم )) فرمود: لمام : آن بـنـده ايـسـت كه بگناهى پس از گناهى دست زند كه موافق سليقه او يعنى از طبيعت او نيست .



شــرح :
فيض (ره ) گويد: ((و قد طبع عليه )) يعنى بخاطر پيش آمدى كه كرده بر آن گناه خو گـرفـتـه و مـيتواند از خود دور كند، و مقصود از ((طبع عليه )) طبيعت اوليه و سرشت در آفـريـنـش نـيـسـت وگـرنـه تـرك آن بـراى او مـمـكـن نـبـود و بـنـابـرايـن مـنـافـاتى ميان اول حديث با آخر آن نيست .

[afsanah82]

6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مـَحـْبـُوبٍ عـَنِ ابْنِ رِئَابٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَا يَكُونُ سَجِيَّتُهُ الْكـَذِبَ وَ الْبـُخـْلَ وَ الْفـُجُورَ وَ رُبَّمَا أَلَمَّ مِنْ ذَلِكَ شَيْئاً لَا يَدُومُ عَلَيْهِ قِيلَ فَيَزْنِي قَالَ نَعَمْ وَ لَكِنْ لَا يُولَدُ لَهُ مِنْ تِلْكَ النُّطْفَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 177 رواية : 6
ترجمه :
6ـ عـلى بن رئاب گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: سرشت و طبيعت مؤ من دروغ و بخل و زناكارى نيست ، گاهى بچيزى از آنها دست زند ولى ادامه ندهد، عرض شد: (ممكن است كه ) او زنا كند؟ فرمود: آرى ولى از آن نطفه فرزندى نيارد.



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اگر كسى بگويد: كه ما مى بينم كه از نطفه زناى مؤ من هم فرزند بـهـم رسـد؟ در جـواب گـوئيـم : بـراى مـؤ مـن مـعـانـى و درجات بسيارى است و شايد اين فـضـيلت بيك دسته خاصى از مؤ منين اختصاص دارد با اينكه از آخر كار جز خدا كسى دانا نـيـسـت ، (چـه بـسـا كـسـانـى كـه بـظـاهـر اكـنـون مـؤ مـنـنـد ولى تـا بـآخـر نـرسـانند) و محتمل است حمل بر غالب شود....
*باب اينكه گناهان بر سه قسمند*
بَابٌ فِي أَنَّ الذُّنُوبَ ثَلَاثَةٌ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ صـَعـِدَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع بِالْكُوفَةِ الْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ الذُّنـُوبَ ثـَلَاثـَةٌ ثـُمَّ أَمـْسـَكَ فـَقـَالَ لَهُ حَبَّةُ الْعُرَنِيُّ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قُلْتَ الذُّنُوبُ ثَلَاثَةٌ ثُمَّ أَمْسَكْتَ فَقَالَ مَا ذَكَرْتُهَا إِلَّا وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أُفَسِّرَهَا وَ لَكِنْ عَرَضَ لِي بُهْرٌ حَالَ بـَيـْنـِي وَ بـَيـْنَ الْكـَلَامِ نَعَمْ الذُّنُوبُ ثَلَاثَةٌ فَذَنْبٌ مَغْفُورٌ وَ ذَنْبٌ غَيْرُ مَغْفُورٍ وَ ذَنْبٌ نـَرْجـُو لِصـَاحـِبـِهِ وَ نَخَافُ عَلَيْهِ قَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَبَيِّنْهَا لَنَا قَالَ نَعَمْ أَمَّا الذَّنْبُ الْمـَغـْفـُورُ فـَعـَبْدٌ عَاقَبَهُ اللَّهُ عَلَى ذَنْبِهِ فِي الدُّنْيَا فَاللَّهُ أَحْلَمُ وَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُعَاقِبَ عـَبـْدَهُ مـَرَّتـَيـْنِ وَ أَمَّا الذَّنـْبُ الَّذِي لَا يـُغـْفـَرُ فـَمَظَالِمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ إِنَّ اللَّهَ تـَبـَارَكَ وَ تَعَالَى إِذَا بَرَزَ لِخَلْقِهِ أَقْسَمَ قَسَماً عَلَى نَفْسِهِ فَقَالَ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَا يـَجـُوزُنِي ظُلْمُ ظَالِمٍ وَ لَوْ كَفٌّ بِكَفٍّ وَ لَوْ مَسْحَةٌ بِكَفٍّ وَ لَوْ نَطْحَةٌ مَا بَيْنَ الْقَرْنَاءِ إِلَى الْجـَمَّاءِ فـَيَقْتَصُّ لِلْعِبَادِ بَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ حَتَّى لَا تَبْقَى لِأَحَدٍ عَلَى أَحَدٍ مَظْلِمَةٌ ثُمَّ يَبْعَثُهُمْ لِلْحِسَابِ وَ أَمَّا الذَّنْبُ الثَّالِثُ فَذَنْبٌ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَى خَلْقِهِ وَ رَزَقَهُ التَّوْبَةَ مـِنـْهُ فـَأَصْبَحَ خَائِفاً مِنْ ذَنْبِهِ رَاجِياً لِرَبِّهِ فَنَحْنُ لَهُ كَمَا هُوَ لِنَفْسِهِ نَرْجُو لَهُ الرَّحْمَةَ وَ نَخَافُ عَلَيْهِ الْعَذَابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 178 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـبـدالرحـن بـن حـمـاد در حـديـثـى مـرفـوع از بـرخـى از اصـحـابـش نـقـل كـنـد كـه امـيـرالمـؤ مـنين عليه السلام در كوفه بر منبر بر آمد، خدا را سپاس گفت و سـتـايـش كـرد سـپـس فـرمود: اى مردم همانا گناهان سه گونه اند (اينرا فرمود و خاموش نشست ) و از سخن گفتن خود دارى كرد، حبه عرنى (كه يكى از اصحاب آنحضرت بود) به وى عرض كرد: اى اميرالمؤ منان فردى گناهان سه گونه اند و دم فروبستى ؟ فرمود: من آنـهـا را يـاد نكردم جز اينكه مى خواستم شرح دهم ولى تنگى نفسى بر من عارض شد كه مـيان من و سخنم حائل شد، آرى گناهان سه گونه اند: گناهى كه آمرزيده است ، و گناهى كـه آمـرزيـده نـشـود، و گـنـاهـى كـه بـر صاحبش هم اميدوار و هم بيمناكم ، عرض كرد: اى اميرالمؤ منان آنها را براى ما بيان فرما.
فـرمـود: آرى امـا گـنـاه آمـرزيـده : گـنـاه آن بنده ايست كه خداوند او را در دنيا بر گناهش عـقوبت كند پس خدا بردبارتر و كريمتر از آن است كه بنده خود را دوباره عقوبت كند، و اما گناهى كه آمرزيده نشود ستمكاريهائى است كه بندگان برخى به برخى كنند، زيرا چـون خـداونـد تـبـارك و تـعـالى (بـوسيله پيمبران و احكام ) بر خلقتش عيان شد بخودش سـوگـنـد يـاد كرده و فرموده است : بعزت و جلالم سوگند كه ستم هيچ ستمكارى (بدون كـيفر) از من نگذرد گرچه زدن مشتى بمشتى باشد يا ماليدن (دستى ) بدستى باشد (از روى لذت و هـوسـرانـى ) و گـرچـه شـاخ زدن شـاخـدارى بـه بيشاخى باشد پس براى بندگان از يكديگر قصاص گيرد تا ستمى از كسى بر كسى (بدون كيفر) نماند، سپس آنها را (خداوند) براى حساب بر انگيزد، و اما گناه سوم گناهى است كه خداوند بر خلقش پنهان داشته ، و توبه از آنرا بر گنهكار روزى كرده ، و بوضعى در آمده كه از گناهش بـيـمـنـاك و بـپـروردگـارش امـيدوار است ، پس ما براى او (يعنى اين شخص گنهكار) همان حال را داريم كه خودش آن حال را براى خود دارد اميد رحمت براى او داريم ، و از عذاب نيز بر او بيمناكيم .


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ أُقِيمَ عَلَيْهِ الْحَدُّ فِي الرَّجْمِ أَ يُعَاقَبُ عَلَيْهِ فِي الْآخِرَةِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 179 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـمـران گويد: از حضرت باقر عليه السلام پرسيدم از مرديكه (زناى با زن شوهر دار كـرده اسـت ) و حد بر او جارى شده و سنگسار شده آيا در آخرت هم عقاب شود؟ فرمود: خدا كريم تر از آن است (كه با اينكه در دنيا كيفر شده در آخرت نيز او را كيفر كند).



*باب شتاب در كيفر گناه*
بَابُ تَعْجِيلِ عُقُوبَةِ الذَّنْبِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا كَانَ مِنْ أَمـْرِهِ أَنْ يـُكْرِمَ عَبْداً وَ لَهُ ذَنْبٌ ابْتَلَاهُ بِالسُّقْمِ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ ذَلِكَ لَهُ ابْتَلَاهُ بِالْحَاجَةِ فـَإِنْ لَمْ يـَفـْعَلْ بِهِ ذَلِكَ شَدَّدَ عَلَيْهِ الْمَوْتَ لِيُكَافِيَهُ بِذَلِكَ الذَّنْبِ قَالَ وَ إِذَا كَانَ مِنْ أَمْرِهِ أَنْ يـُهـِيـنَ عـَبـْداً وَ لَهُ عـِنـْدَهُ حـَسَنَةٌ صَحَّحَ بَدَنَهُ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ بِهِ ذَلِكَ وَسَّعَ عَلَيْهِ فِي رِزْقِهِ فَإِنْ هُوَ لَمْ يَفْعَلْ ذَلِكَ بِهِ هَوَّنَ عَلَيْهِ الْمَوْتَ لِيُكَافِيَهُ بِتِلْكَ الْحَسَنَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 179 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: چـون خـداى عزوجل خواهد كه بنده اى را كه داراى گناهيست اكرام كند او را به بيمارى گرفتارى كند، و اگر اينكار را نكند به نيازمندى مبتلايش سازد، و اگر اينكار را با او نكرد مرگ را بر او سـخـت كـنـد تا بدان واسطه گناهش را جبران كند (و بگناهش مكافات كند) فرمود و چون بخواهد بنده اى را كه حسنه اى در نزدش ‍ دارد خوار كند تنش را سالم كند و اگر اينكار را دربـاره اش نـكـند روزيش را فراخ گرداند، و اگر آنرا هم درباره اش انجام ندهد مرگ را بر او آسان كند تا بدان سبب در عوض آن حسنه او را پاداش دهد.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنِ الْحَكَمِ بـْنِ عـُتـَيـْبـَةَ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا كَثُرَتْ ذُنُوبُهُ وَ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ مِنَ الْعَمَلِ مَا يُكَفِّرُهَا ابْتَلَاهُ بِالْحُزْنِ لِيُكَفِّرَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 180 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: چون گناه بنده بسيار گردد (و خدا بخواهد او را پاك كند) و چـيـزى از كـردار (نيك ) نداشته باشد كه آنرا جبران كند و كفاره آنها شود او را باندوه گرفتار سازد تا كفاره گناهانش گردد.


3- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَا أُخْرِجُ عـَبـْداً مِنَ الدُّنْيَا وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أَرْحَمَهُ حَتَّى أَسْتَوْفِيَ مِنْهُ كُلَّ خَطِيئَةٍ عَمِلَهَا إِمَّا بِسُقْمٍ فِي جـَسـَدِهِ وَ إِمَّا بـِضـِيـقٍ فِي رِزْقِهِ وَ إِمَّا بِخَوْفٍ فِي دُنْيَاهُ فَإِنْ بَقِيَتْ عَلَيْهِ بَقِيَّةٌ شَدَّدْتُ عـَلَيـْهِ عـِنـْدَ الْمـَوْتِ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَا أُخْرِجُ عَبْداً مِنَ الدُّنْيَا وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أُعَذِّبَهُ حَتَّى أُوَفِّيَهُ كُلَّ حَسَنَةٍ عَمِلَهَا إِمَّا بِسَعَةٍ فِي رِزْقِهِ وَ إِمَّا بِصِحَّةٍ فِي جِسْمِهِ وَ إِمَّا بِأَمْنٍ فِي دُنْيَاهُ فَإِنْ بَقِيَتْ عَلَيْهِ بَقِيَّةٌ هَوَّنْتُ عَلَيْهِ بِهَا الْمَوْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 180 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آنـحـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: كـه رسـولخـدا (ص ) فـرمـود: خـداى عـزوجـل فـرمـايد بعزت و جلالم سوگند من بنده اى كه بخواهم رحمتش كنم از دنيا بيرون نبرم تا اينكه هر گناهى كرده است (عوضش را) يا بوسيله بيمارى در تنش ، يا بتنگى در روزيش ، يا با ترس و هراس در دنيايش ، و اگر باز هم چيزى بماند مرگ را بر او سخت كنم ، و بعزت و جلالم سوگند بندهاى را كه بخواهم عذاب كنم از دنيا بيرون نبرم تا هر كـارى نـيكى انجام داده (عوض كاملش ) را باو بدهم : يا بفراخى در روزيش ، و يا بسلامت در تنش ، و يا بآسودگى خاطر در دنيايش ، و اگر باز هم چيزى باقى ماند مرگ را بر او آسان كنم .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيُهَوَّلُ عَلَيْهِ فِي نَوْمِهِ فَيُغْفَرُ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ إِنَّهُ لَيُمْتَهَنُ فِي بَدَنِهِ فَيُغْفَرُ لَهُ ذُنُوبُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 180 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: همانا مؤ من خواب هولناك ببيند و (بواسطه همان ترسى كه كرده ) گناهش آمرزيده شود، و تنش رنج كار ببيند پس گناهش آمرزيده شود.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ السَّرِيِّ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ بـِعـَبـْدٍ خـَيـْراً عَجَّلَ لَهُ عُقُوبَتَهُ فِي الدُّنْيَا وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً أَمْسَكَ عَلَيْهِ ذُنُوبَهُ حَتَّى يُوَافِيَ بِهَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 181 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز آنـحـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: چـون خـداى عزوجل خير بنده اى را خواهد بعقوبت او در دنيا بشتابد، و چون بدى درباره بنده اى خواهد گناهانش را بر او نگهدار تا در روز قيامت (كيفر) همه را بدو بدهد.


6- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَبـْدِ الرَّحـْمـَنِ عـَنْ مـِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فـِي قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ م ا أَص ابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِم ا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كـَثـِيرٍ لَيْسَ مِنِ الْتِوَاءِ عِرْقٍ وَ لَا نَكْبَةِ حَجَرٍ وَ لَا عَثْرَةِ قَدَمٍ وَ لَا خَدْشِ عُودٍ إِلَّا بِذَنْبٍ وَ لَمَا يَعْفُو اللَّهُ أَكْثَرُ فَمَنْ عَجَّلَ اللَّهُ عُقُوبَةَ ذَنْبِهِ فِي الدُّنْيَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَجَلُّ وَ أَكْرَمُ وَ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ يَعُودَ فِي عُقُوبَتِهِ فِي الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 181 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نـيـز فـرمـود امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام در تـفـسـيـر گـفـتـار خـداى عزوجل : ((و هر چه به شما رسد از پيش آمدها پس به سبب چيزى است كه فراهم كرده اند دستهاى شما و خداوند در گذرد از بسيارى گناهان )) (سوره شورى آيه 30) فرمود: هيچ پـيـچ خـوردن رگـى نـيـست ، و نه برخورد به سنگى ، و نه لغزش گامى ، و نه خراش دادن چوبى ، جز بخاطر گناهى ، و هر آينه آنچه را كه خداوند در گذرد بيشتر است ، پس هـر كـه را خـداونـد در دنـيـا بـه كـيـفـر گـنـاهـش شـتـاب كـرد پـس ‍ ان خـداى عزوجل و والاتر و كريمتر و بزرگوارتر از آنست كه دوباره در آخرت او را كيفر كند.


7- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَى الْوَرَّاقِ عَنْ عَلِيٍّ الْأَحـْمـَسـِيِّ عـَنْ رَجـُلٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَا يَزَالُ الْهَمُّ وَ الْغَمُّ بِالْمُؤْمِنِ حَتَّى مَا يَدَعُ لَهُ ذَنْباً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 181 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: پيوسته غم و اندوه گريبانگير مؤ من باشند تا براى او گناهى بجا نگذارند.


8- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحـَارِثِ بـْنِ بـَهـْرَامَ عـَنْ عـَمـْرِو بـْنِ جـُمـَيْعٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْعَبْدَ الْمُؤْمِنَ لَيَهْتَمُّ فِي الدُّنْيَا حَتَّى يَخْرُجَ مِنْهَا وَ لَا ذَنْبَ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 181 رواية : 8
ترجمه :
8ـ عمرو بن جميع گويد: از حضرت صادق عليه السلام شنيدم مى فرمود:
همانا بنده مؤ من در دنيا اندوهگين شود، تا اينكه از دنيا بيرون رود و گناهى بر او نباشد.


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيٍّ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا يَزَالُ الْهَمُّ وَ الْغَمُّ بِالْمُؤْمِنِ حَتَّى مَا يَدَعُ لَهُ مِنْ ذَنْبٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 182 رواية : 9
ترجمه :
9ـ امـام باقر عليه السلام فرمود: پيوسته غم و اندوه گريبانگير مؤ من باشد تا براى او گناهى بجا نگذارند.


10- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا مِنْ عَبْدٍ أُرِيدُ أَنْ أُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ إِلَّا ابـْتـَلَيـْتـُهُ فِي جَسَدِهِ فَإِنْ كَانَ ذَلِكَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا شَدَّدْتُ عَلَيْهِ عِنْدَ مَوْتِهِ حَتَّى يـَأْتـِيـَنـِي وَ لَا ذَنْبَ لَهُ ثُمَّ أُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ أُرِيدُ أَنْ أُدْخِلَهُ النَّارَ إِلَّا صَحَّحْتُ لَهُ جـِسـْمـَهُ فـَإِنْ كـَانَ ذَلِكَ تَمَاماً لِطَلِبَتِهِ عِنْدِي وَ إِلَّا آمَنْتُ خَوْفَهُ مِنْ سُلْطَانِهِ فَإِنْ كَانَ ذَلِكَ تَمَاماً لِطَلِبَتِهِ عِنْدِي وَ إِلَّا وَسَّعْتُ عَلَيْهِ فِي رِزْقِهِ فَإِنْ كَانَ ذَلِكَ تَمَاماً لِطَلِبَتِهِ عِنْدِي وَ إِلَّا هَوَّنْتُ عَلَيْهِ مَوْتَهُ حَتَّى يَأْتِيَنِي وَ لَا حَسَنَةَ لَهُ عِنْدِي ثُمَّ أُدْخِلُهُ النَّارَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 182 رواية : 10
ترجمه :
10ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله فـرمـوده اسـت : خـداى عـزوجـل فـرمـايـد: هـيـچ بـنـده اى نباشد كه من بخواهم او را به بهشت ببرم جز آنكه او را بـبـلائى در تـنـش دچـار كـنـم ، پس اگر آن كفاره گناهانش شد (كه پاك ) و گرنه هنگام مرگش بر او سخت گيرم تا نزد من آيد و گناهى بر او نباشد سپس او را به بهشت برم ، و هـيـچ بـنـده اى نـبـاشد كه بخواهم او را به دوزخ برم جز آنكه تنش را سالم كنم ، پس اگـر بـدان سـبب آنچه از من خواهد به پايان رسد (حسابش پاك شود) و گرنه از ترس آنـكـه بـر او تسلط دارد آسوده خاطرش كنم ، پس اگر طلبى كه نزد من دارد بدان پايان يـابـد (كـه رهـا شود) و گرنه روزيش را بر او فراخ كنم ، پس اگر طلبش از اين تمام شود (كه او را بس باشد) و گرنه (در آخر كار) مرگ را بر او آسان كنم تا نزد من آيد و هيچ كردار نيكى نزد من نداشته باشد سپس او را بدوزخ برم .


11- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ دُرُسـْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَرَّ نـَبـِيٌّ مـِنْ أَنـْبـِيـَاءِ بـَنـِي إِسـْرَائِيـلَ بِرَجُلٍ بَعْضُهُ تَحْتَ حَائِطٍ وَ بَعْضُهُ خَارِجٌ مِنْهُ قَدْ شـَعَّثَتْهُ الطَّيْرُ وَ مَزَّقَتْهُ الْكِلَابُ ثُمَّ مَضَى فَرُفِعَتْ لَهُ مَدِينَةٌ فَدَخَلَهَا فَإِذَا هُوَ بِعَظِيمٍ مِنْ عُظَمَائِهَا مَيِّتٍ عَلَى سَرِيرٍ مُسَجًّى بِالدِّيبَاجِ حَوْلَهُ الْمِجْمَرُ فَقَالَ يَا رَبِّ أَشْهَدُ أَنَّكَ حَكَمٌ عـَدْلٌ لَا تـَجـُورُ هـَذَا عـَبـْدُكَ لَمْ يُشْرِكْ بِكَ طَرْفَةَ عَيْنٍ أَمَتَّهُ بِتِلْكَ الْمِيتَةِ وَ هَذَا عَبْدُكَ لَمْ يـُؤْمـِنْ بِكَ طَرْفَةَ عَيْنٍ أَمَتَّهُ بِهَذِهِ الْمِيتَةِ فَقَالَ عَبْدِي أَنَا كَمَا قُلْتَ حَكَمٌ عَدْلٌ لَا أَجُورُ ذَلِكَ عَبْدِي كَانَتْ لَهُ عِنْدِي سَيِّئَةٌ أَوْ ذَنْبٌ أَمَتُّهُ بِتِلْكَ الْمِيتَةِ لِكَيْ يَلْقَانِي وَ لَمْ يَبْقَ عَلَيْهِ شـَيْءٌ وَ هـَذَا عـَبـْدِي كـَانَتْ لَهُ عِنْدِي حَسَنَةٌ فَأَمَتُّهُ بِهَذِهِ الْمِيتَةِ لِكَيْ يَلْقَانِي وَ لَيْسَ لَهُ عِنْدِي حَسَنَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 182 رواية : 11
ترجمه :
11ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: پـيـغـمـبـرى از پـيـغـمـبـران بـنـى اسـرائيـل بـمـردى گـذر كـرد كـه قـسـمـتـى از بدنش در زير ديوارى بود و قسمتى از آن بيرون از ديوار بود و مرغان پرنده او را از هم پاشيده و سگان تنش را دريده بودند، از آنجا گذشت شهرى پديدار شد وارد آن شهر شد ديد يكى از بزرگان آن شهر مرده است ، او را بـر زبـر تـخـتـى نهاده اند و با پارچه ديبا كفن شده و دور آن تخت منقلهاى عود است (كـه مـى سـوزد) پس عرض كرد: پروردگارا من گواهى دهم كه تو حاكم عادلى هستى كه ستم نكنى ، آن بنده تو است كه چشم بهمزدنى به تو شرك نورزيده و به آن مردن (كه مـن ديدم با آن وضع رقت بار) او را مى رانيدى ، و اين هم يك بنده تو است كه چشم بر هم زدنـى بـه تـو ايـمـان نياورده به اين مرگ (با اين تشريفات ) او را مى رانيدى ؟ خداوند فرمود: (آرى ) اى بنده من ، من چنانم كه گفتى حاكم عادلى هستم كه ستم نكنم ، آن بنده من گناهى يا كردار بدى پيش من داشت او را به آن وضع مى راندم تا مرا ديدار كند و گناهى بر او بجاى نماند، و اين بنده من كار نيك نزد من داشت ، او را با چنين وضع ميراندم تا مرا ملاقات كند و پيش من حسنه اى نداشته باشد.


12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَدَخَلَ عَلَيْهِ شَيْخٌ فَقَالَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَشْكُو إِلَيْكَ وُلْدِي وَ عُقُوقَهُمْ وَ إِخْوَانِي وَ جَفَاهُمْ عِنْدَ كِبَرِ سِنِّي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا هَذَا إِنَّ لِلْحَقِّ دَوْلَةً وَ لِلْبَاطِلِ دَوْلَةً وَ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِي دَوْلَةِ صَاحِبِهِ ذَلِيلٌ وَ إِنَّ أَدْنَى مَا يُصِيبُ الْمُؤْمِنَ فِي دَوْلَةِ الْبـَاطـِلِ الْعـُقـُوقُ مـِنْ وُلْدِهِ وَ الْجـَفـَاءُ مـِنْ إِخـْوَانـِهِ وَ مـَا مـِنْ مـُؤْمـِنٍ يـُصِيبُهُ شَيْءٌ مِنَ الرَّفَاهِيَةِ فِي دَوْلَةِ الْبَاطِلِ إِلَّا ابْتُلِيَ قَبْلَ مَوْتِهِ إِمَّا فِي بَدَنِهِ وَ إِمَّا فِي وُلْدِهِ وَ إِمَّا فِي مـَالِهِ حـَتَّى يُخَلِّصَهُ اللَّهُ مِمَّا اكْتَسَبَ فِي دَوْلَةِ الْبَاطِلِ وَ يُوَفِّرَ لَهُ حَظَّهُ فِي دَوْلَةِ الْحَقِّ فَاصْبِرْ وَ أَبْشِرْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 183 رواية : 12
ترجمه :
12ـ ابـو الصـبـاح كـنـانـى گـويد: خدمت اما صادق عليه السلام بودم كه پير مردى بر آنـحـضـرت وارد شـود و عـرض كـرد: يـا ابـا عبداللّه من از فرزندانم و ناسپاسيشان و از برادرانم و جفاكاريشان نزد شما شكايت آورده ام با اين سالخوردگى من ؟ حضرت صادق (ع ) بـاو فـرمـود: اى پـيـرمـرد هـمـانـا بـراى حـق دولتـى اسـت و بـراى بـاطـل هـم دولتـى اسـت و هـر كـدامـيـك از ايندو در دولت رفيقش خوار است ، و همانا كمترين مـصـيـبـتـى كـه در دولت باطل بمؤ من رسد آزار كشيدن از فرزندان و جفاكارى برادران او اسـت ، و هـيـچ مـؤ مـنـى نـبـاشـد كـه در دولت بـاطـل آسـايـشـى بـيـنـد جـز در دوران حـكومت بـاطـل بدست آورده رها سازد، و بهره اش را در دولت حق وافر كند پس صبر كند مژده باد تو را.



*باب در تفسير گناهان*
بَابٌ فِي تَفْسِيرِ الذُّنُوبِ
1- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ الْعَلَاءِ عَنْ مـُجـَاهِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الذُّنُوبُ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ الْبَغْيُ وَ الذُّنُوبُ الَّتـِي تُورِثُ النَّدَمَ الْقَتْلُ وَ الَّتِي تُنْزِلُ النِّقَمَ الظُّلْمُ وَ الَّتِي تَهْتِكُ السِّتْرَ شُرْبُ الْخَمْرِ وَ الَّتِي تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنَا وَ الَّتِي تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ وَ الَّتِي تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ تُظْلِمُ الْهَوَاءَ عُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 184 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: گناهانيكه نعمت ها را دگرگون سازند تجاوز (بديگران ) اسـت ، و گـناهانيكه پشيمانى ببار آورند كشتن (و آدمكشى ) است ، و آن گناهانى كه بلاها نـازل كـنـد سـتـم اسـت ، و آنـهـا كـه پـرده را بـدرند شرابخواريست ، و آنها كه روزى را نگهدارند (و در نتيجه كم شود) زنا است ، و آنها كه در نابودى شتاب كنند قطع رحم است ؛ و آنها كه دعا را برگردانند و فضا را تيره و تار كنند نافرمانى و آزردن پدر و مادر است .


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يـَقُولُ كَانَ أَبِي ع يَقُولُ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِي تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ وَ تُقَرِّبُ الْآجَالَ وَ تُخْلِي الدِّيَارَ وَ هِيَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ وَ الْعُقُوقُ وَ تَرْكُ الْبِرِّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 184 رواية : 2
ترجمه :
2ـ اسـحـاق بـن عـمـار گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: هميشه پدرم مى فرمود: پناه مى بريم بخدا از گناهيكه در نابودى شتاب كنند و مرگ ها را نزديك سازند و خانه ها را ويران كنند و آنها: قطع رحم ، و آزردن و نافرمانى پدر و مادر، و واگذاردن احسان و نيكى است .

[afsanah82]

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ نُوحٍ أَوْ بَعْضُ أَصْحَابِهِ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يـَحـْيـَى قـَالَ حـَدَّثَنِي بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا فَشَا أَرْبَعَةٌ ظَهَرَتْ أَرْبـَعـَةٌ إِذَا فَشَا الزِّنَا ظَهَرَتِ الزَّلْزَلَةُ وَ إِذَا فَشَا الْجَوْرُ فِي الْحُكْمِ احْتُبِسَ الْقَطْرُ وَ إِذَا خُفِرَتِ الذِّمَّةُ أُدِيلَ لِأَهْلِ الشِّرْكِ مِنْ أَهْلِ الْإِسْلَامِ وَ إِذَا مُنِعَتِ الزَّكَاةُ ظَهَرَتِ الْحَاجَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 184 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: همين كه چهار چيز شايع شد (همراه آنها) چهار چيز ديگر پديدار گردد: هرگاه زنا شايع شد زلزله پيدا شود، و هرگاه حكم بنا حق شايع شـود بـاران بـنـد آيـد، و هـرگـاه پيمان با كفارى كه در ذمه اسلامند شكسته شود (و طبق مـقـررات بـا آنـها رفتار نشود) دولت بدست مشركين افتد وبر مسلمين حكومت كنند، و هرگاه زكاة داده نشد فقر و احتياج پديدار گردد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: اينكه پيمان شكنى با ذميان سبب غلبه آنها شود براى آنست كه چون بـنـقـض عـهد مخالفت با خداوند كنند بجهت اظهار تسلط، خدا نيز خلاف مقصودشان را پيش آورد، چنانچه منع از زكاة بخاطر ثروتمند شدن پس خدا بركت آن را ميبرد و آنها را نيازمند كند.
*باب نادر*
بَابٌ نَادِرٌ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْعـَبـْدِيِّ عـَنِ ابـْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ الْعـَبـْدَ مـِنْ عـَبـِيـدِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَيُذْنِبُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ مِمَّا يَسْتَوْجِبُ بِهِ عُقُوبَتِي فِي الدُّنـْيـَا وَ الْآخـِرَةِ فـَأَنـْظـُرُ لَهُ فِيمَا فِيهِ صَلَاحُهُ فِي آخِرَتِهِ فَأُعَجِّلُ لَهُ الْعُقُوبَةَ عَلَيْهِ فـِي الدُّنـْيـَا لِأُجَازِيَهُ بِذَلِكَ الذَّنْبِ وَ أُقَدِّرُ عُقُوبَةَ ذَلِكَ الذَّنْبِ وَ أَقْضِيهِ وَ أَتْرُكُهُ عَلَيْهِ مـَوْقـُوفاً غَيْرَ مُمْضًى وَ لِي فِي إِمْضَائِهِ الْمَشِيئَةُ وَ مَا يَعْلَمُ عَبْدِي بِهِ فَأَتَرَدَّدُ فِي ذَلِكَ مـِرَاراً عـَلَى إِمـْضَائِهِ ثُمَّ أُمْسِكُ عَنْهُ فَلَا أُمْضِيهِ كَرَاهَةً لِمَسَاءَتِهِ وَ حَيْداً عَنْ إِدْخَالِ الْمَكْرُوهِ عـَلَيـْهِ فَأَتَطَوَّلُ عَلَيْهِ بِالْعَفْوِ عَنْهُ وَ الصَّفْحِ مَحَبَّةً لِمُكَافَاتِهِ لِكَثِيرِ نَوَافِلِهِ الَّتِي يَتَقَرَّبُ بِهَا إِلَيَّ فِي لَيْلِهِ وَ نَهَارِهِ فَأَصْرِفُ ذَلِكَ الْبَلَاءَ عَنْهُ وَ قَدْ قَدَّرْتُهُ وَ قَضَيْتُهُ وَ تـَرَكـْتـُهُ مـَوْقـُوفـاً وَ لِي فـِي إِمـْضـَائِهِ الْمـَشـِيـئَةُ ثُمَّ أَكْتُبُ لَهُ عَظِيمَ أَجْرِ نُزُولِ ذَلِكَ الْبـَلَاءِ وَ أَدَّخـِرُهُ وَ أُوَفِّرُ لَهُ أَجـْرَهُ وَ لَمْ يـَشْعُرْ بِهِ وَ لَمْ يَصِلْ إِلَيْهِ أَذَاهُ وَ أَنَا اللَّهُ الْكَرِيمُ الرَّءُوفُ الرَّحِيمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 185 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـن ابـى يـعـفـور گـويـد: شـنيدم از حضرت صادق عليه السلام كه مى فرمود: خداى عـزوجـل فـرمـايـد: همانا بنده اى از بندگان مؤ من من گناهى بزرگ كند كه مستوجب كيفر و عـقـوبت من در دنيا و يا در آخرت شود و من آنچه صلاح آخرت او در آنست برايش منظور كنم پـس در عـقوبت دنيايش شتاب كنم تا او را بدين گناه كيفر دهم ، و يا اينكه انداره كيفر او را مـعـيـن كـنـم و بـدان حـكـم كـنم و آن را بدون اجر موقوف گذارم و اجراى آنرا بمشيت خود واگـذارم و بـنـده مـن آنرا نميداند، بارها درباره اجراى آن مردد گردم سپس خوددارى كنم و اجـرا نـكـنـم زيـرا بـد آمـدن او را خـوش نـدارم و از بـدحـال كـردن او كـناره گيرى كنم ، و بگذشت و نديده گرفتن آن گناه بر او منت نهم (و بالاخره آنرا ببخشم ) زيرا دوست دارم نمازهاى نافله بسيارى كه بسبب آنها در شب و روز بـمن تقرب مى جست پاداش دهم ، پس اين بلا را از او بگردانم با اينكه آن را مقدر كرده و بـدان حـكـم كـرده بـودم و مـوقوف گذارده بودم و اجراى آن بستگى بمشيت من داشت ، سپس (بـايـن هـم اكـتـفـا نـكـنم ) و اجر بزرگ نزول اين بلائى كه از آن معاف شده است برايش بـنـويسم و ذخيره كنم ، و مزدش را وافر كنم با اينكه خود او بدان آگاه نيست (زيرا) آزار آن بلا باو نرسيده است ، و منم خداوند كريم مهربان و رحيم .



توضيح :
مـجـلسى (ره ) و فيض (قده ) گفته اند ((واو)) در: ((فى الدنيا و الاخرة )) و هم چنين در ((و اقدر عقوبة ......)) بمعناى ((اءو)) است .
*باب نادر*
بَابٌ نَادِرٌ أَيْضاًباب نادر ايضا
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فـِي قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ وَ م ا أَص ابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِم ا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ فَقَالَ هـُوَ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَالَ قُلْتُ لَيْسَ هَذَا أَرَدْتُ أَ رَأَيْتَ مَا أَصَابَ عَلِيّاً وَ أَشْبَاهَهُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ ع مِنْ ذَلِكَ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ مَرَّةً مِنْ غَيْرِ ذَنْبٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 186 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـن بـكـيـر گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) از گـفـتـار خـداى عـزوجـل پـرسـيـدم (كـه فـرمايد) ((و هر چه مصيبت بشما رسد بواسطه آن چيزى است كه خـودتـان كـرده ايـد)) حـضرت (دنباله آيه را خواند و) فرمود: ((و از بسيارى از گناهان بگذرد)) (سوره شورى آيه 30) گويد: من عرض كردم : مقصودم دنباله آيه نبود (بلكه ) بـفـرمـائيـد آنـچه به على عليه السلام و آنانكه مانند او بودند از خاندانش رسيد از همين باب بود؟ (يعنى آنها چه كرده بودند كه آنهمه مصيبت و بلا بدانها رسيد؟) فرمود: همانا رسولخدا (ص ) در هر روز بدون اينكه گناهى داشته باشد هفتاد بار استغفار مى كرد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: پـاسـخ حـضـرت بـه ايـنـكـه : ((رسـول خـدا روزى هـفـتـاد بـار....)) دو احـتـمـال دارد: اول اينكه چنانچه استعفار پيغمبر (ص ) براى ريختن گناهى نبود بلكه براى بالا بردن درجـه اش بـوده اسـت ، هـمـچـنـيـن گـرفـتـارى و مصيبتهائى كه به على (عليه السلام ) و خـانـدانـش رسـيـده كـفـاره گـنـاهـان نـبـوده بـلكـه بـراى بالا رفتن درجات آنها و بسيارى ثـوابـشـان بوده . دوم : اينكه مقصود اين است كه استغفار پيغمبر (ص ) براى ترك اولى يا عدول از عبادت افضل بادنى و امثال اينها بوده است و ابتلاء آنها هم بهمين خاطر بوده ، ولى معناى اول روشن تر است چنانچه خبر بعدى بآن دلالت كند.2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مـَحـْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ م ا أَص ابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِم ا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ أَ رَأَيْتَ مَا أَصَابَ عَلِيّاً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ ع مِنْ بَعْدِهِ هُوَ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَ هُمْ أَهْلُ بَيْتِ طَهَارَةٍ مَعْصُومُونَ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ وَ يَسْتَغْفِرُهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ مِائَةَ مَرَّةٍ مِنْ غَيْرِ ذَنْبٍ إِنَّ اللَّهَ يَخُصُّ أَوْلِيَاءَهُ بِالْمَصَائِبِ لِيَأْجُرَهُمْ عَلَيْهَا مِنْ غَيْرِ ذَنْبٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 186 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـلى بـن رئاب گـويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از تفسير گفتار خداى عزوجل ((آنچه بشما از مصيبتها رسد براى آنچيزى است كه خودتان كرده ايد)) بفرمائيد: آنـچه به على و اهل بيت (معصومين او) عليهم السلام رسيد بخاطر كارى بود كه آنها كرده بـودنـد، بـا ايـن كـه آنـان خـانـدان طـهـارت و هـم معصوم (از گناه ) بودند؟ فرمود: همانا رسـولخدا (ص ) در هر روز و شبى بدون گناه صد بار استغفار ميكرد و بسوى او توبه مى نمود، همانا خداوند دوستان خود را بمصيبتها و پيش آمدها گرفتار كند تا بدان واسطه بدون گناه بآنها اجر و ثواب دهد.


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ رَفَعَهُ قَالَ لَمَّا حُمِلَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ص إِلَى يَزِيدَ بْنِ مُعَاوِيَةَ فـَأُوقـِفَ بـَيـْنَ يـَدَيـْهِ قـَالَ يـَزِيـدُ لَعَنَهُ اللَّهُ وَ م ا أَص ابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِم ا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع لَيْسَتْ هَذِهِ الْآيَةُ فِينَا إِنَّ فِينَا قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ م ا أَص ابَ مـِنْ مـُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ ل ا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلّ ا فِي كِت ابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَه ا إِنَّ ذ لِكَ عَلَى اللّ هِ يَسِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 187 رواية : 3
ترجمه :
3ـ عـلى بـن ابـراهـيـم در حـديـث مرفوعى (كه سندش بمعصوم رسد) حديث كند كه فرمود: هـنـگـامـى كـه حـضـرت عـلى بـن الحـسـين (زين العابدين ) عليهما السلام را نزد يزيد بن مـعـاويـه بـردنـد و در برابر او نگهداشتند يزيد كه خدايش از رحمت خود دور كرده گفت : ((و آنچه بشما مصيبت رسد از آنچيزى بود كه خود كرديد)) (و اين آيه شريفه را خواند) حـضـرت عـلى بـن الحـسين عليهما السلام فرمود: اين آيه درباره ما نيست ، همانا درباره ما گـفـتـار خـداى عزوجل است (كه فرمايد): ((هيچ مصيبتى در زمين نرسد و نه بجانهاى شما جـز ايـنـكـه در كتابى است پيش از آنكه آنها را بيافرينيم همانا اين بر خدا آسان است )) (سوره حديد آيه 22).



*بـاب ايـنـكـه خـداونـد بـواسـطـه عـمـل كـنـنـده بـلا را از تـارك عمل دور كند*
بَابُ أَنَّ اللَّهَ يَدْفَعُ بِالْعَامِلِ عَنْ غَيْرِ الْعَامِلِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ يُونُسَ بـْنِ ظـَبْيَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ لَيَدْفَعُ بِمَنْ يُصَلِّي مِنْ شِيعَتِنَا عَمَّنْ لَا يـُصـَلِّي مـِنْ شـِيـعـَتـِنَا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَى تَرْكِ الصَّلَاةِ لَهَلَكُوا وَ إِنَّ اللَّهَ لَيَدْفَعُ بِمَنْ يـُزَكِّي مـِنْ شـِيـعـَتـِنـَا عـَمَّنْ لَا يـُزَكِّي وَ لَوْ أَجـْمـَعُوا عَلَى تَرْكِ الزَّكَاةِ لَهَلَكُوا وَ إِنَّ اللَّهَ لَيـَدْفـَعُ بـِمـَنْ يَحُجُّ مِنْ شِيعَتِنَا عَمَّنْ لَا يَحُجُّ وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَى تَرْكِ الْحَجِّ لَهَلَكُوا وَ هُوَ قـَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ لَوْ ل ا دَفـْعُ اللّ هِ النّ اسَ بـَعـْضـَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ ل كِنَّ اللّ هَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْع الَمِينَ فَوَ اللَّهِ مَا نَزَلَتْ إِلَّا فِيكُمْ وَ لَا عَنَى بِهَا غَيْرَكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 187 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر آينه خداوند بخاطر آنكسيكه نماز مى خواند از شـيـعـيـان مـا (بـلا را) دفـع كند از آن كسى كه نماز نمى خواند از شيعيان ما و اگر همگى نـمـاز را تـرك كـنـنـد هر آينه (همگى آنها) هلاك شوند. و خداوند بخاطر آنكه زكات دهد از شيعيان ما دفع كند از آنكه زكاة نمى پردازد و اگر همگى زكاة ندهند هلاك گردند، و همانا خداوند بخاطر آنكه از شيعيان ما حج كند از آنكه حج نكند (بلا را) دفع كند، و اگر بترك حـج اتـفـاق كـنـنـد هـر آيـنـه هـلاك شـونـد، و ايـن اسـت گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و اگـر نبود بر كنار كردن خداوند برخى را ببرخى ديگر هر آينه زمين تباه مـى شـد و ليـكـن خـدا داراى فضل است بر همه جهانيان )) (سوره بقره آيه 251) فرمود: بخدا سوگند اين آيه جز درباره شما نازل نگشته ، و ديگرى جز شما از آن مقصود نيست .



*باب اينكه نكردن گناه آسانتر از توبه كردن است*
بَابُ أَنَّ تَرْكَ الْخَطِيئَةِ أَيْسَرُ مِنْ طَلَبِ التَّوْبَةِ
1- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عـَنْ أَبـِي الْعـَبَّاسِ الْبـَقـْبـَاقِ قـَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ أَمـِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع تَرْكُ الْخـَطـِيـئَةِ أَيـْسـَرُ مـِنْ طـَلَبِ التَّوْبـَةِ وَ كـَمْ مـِنْ شـَهْوَةِ سَاعَةٍ أَوْرَثَتْ حُزْناً طَوِيلًا وَ الْمَوْتُ فَضَحَ الدُّنْيَا فَلَمْ يَتْرُكْ لِذِي لُبٍّ فَرَحاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 188 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده : دست برداشتن از گناه آسـانـتـر از طـلب تـوبه است ، و بسا شهوترانى يكساعت كه اندوه درازى بجا گذارد. و مرگ دنيا را رسوا كرده و براى هيچ صاحب خردى شادى نگذاشته .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((ايـسـر مـن طـلب التـوبـة )) اشـاره بـايـنـسـت كـه شـرايـط قبول شدن توبه بسيار است ، و اينكه فرمود: ((مرگ دنيا را رسوا كرده )) براى آنست كه مرگ پرده از بديهاى آن و گول زدنهاى و بى وفائيهاى آن برداشته است .
*باب استدراج و غافلگير كردن بآهستگى و تدريج*
بَابُ الِاسْتِدْرَاجِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ سـُفـْيَانَ بْنِ السِّمْطِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً فَأَذْنَبَ ذَنْباً أَتـْبـَعـَهُ بـِنَقِمَةٍ وَ يُذَكِّرُهُ الِاسْتِغْفَارَ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ شَرّاً فَأَذْنَبَ ذَنْباً أَتْبَعَهُ بِنِعْمَةٍ لِيـُنـْسـِيـَهُ الِاسـْتِغْفَارَ وَ يَتَمَادَى بِهَا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ ل ا يَعْلَمُونَ بِالنِّعَمِ عِنْدَ الْمَعَاصِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 189 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا چون خداوند خوبى بنده اى را خواهد و آن بنده گناهى مرتكب شود خدا دنبالش ‍ او را كيفرى دهد و استغفار را بياد او اندازد، و چون براى بنده اى بدى خواهد و او گناهى كند خدا دنبالش نعمتى باو دهد تا استغفار را از ياد او ببرد و بآن حال ادامه دهد، و اين است گفتار خداى عزوجل ((بتدريج و آهستگى آنها را غافلگير كنيم از راهيكه ندانند)) (سوره اعراف آيه 182) يعنى بسبب (دادن ) نعمت هنگام (ارتكاب ) گناهان .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مـَحـْبـُوبٍ عـَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الِاسْتِدْرَاجِ فـَقـَالَ هـُوَ الْعـَبـْدُ يـُذْنـِبُ الذَّنـْبَ فـَيـُمـْلَى لَهُ وَ تـُجـَدَّدُ لَهُ عـِنـْدَهـَا النِّعَمُ فَتُلْهِيهِ عَنِ الِاسْتِغْفَارِ مِنَ الذُّنُوبِ فَهُوَ مُسْتَدْرَجٌ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 189 رواية : 2
ترجمه :
2ـ از امـام صـادق عـليـه السلام معناى استدراج را پرسيدند؟ فرمود: آن اينست كه بنده اى گـنـاه كند پس باو مهلت داده شود و برايش در هنگام گناه نعمتى تجديد گردد، پس او را از آمرزش خواهى از گناهان باز دارد، پس او غافلگير شده از راهى كه نداند.


3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ سـَمـَاعـَةَ بـْنِ مـِهـْرَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حـَيـْثُ ل ا يـَعـْلَمـُونَ قـَالَ هـُوَ الْعـَبـْدُ يـُذْنِبُ الذَّنْبَ فَتُجَدَّدُ لَهُ النِّعْمَةُ مَعَهُ تُلْهِيهِ تِلْكَ النِّعْمَةُ عَنِ الِاسْتِغْفَارِ مِنْ ذَلِكَ الذَّنْبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 189 رواية : 3
ترجمه :
3ـ سـمـاعـة بـن مـهـران گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) از گـفـتـار خـداى عـزوجـل پرسيدم كه فرمايد:) ((ايشان را بآهستگى و تدريج غافلگير كنيم از راهى كه نـدانـنـد)) (سـوره اعـراف آيه 182) فرموده : آن بنده ايست كه گناهى مرتكب شود، پس ‍ بـراى آن بـنـده بـا آن گـنـاه نـعـمـت هـم تجديد گردد، و آن نعمت او را از استغفار آن گناه سرگرم كند.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ حـَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَمْ مِنْ مَغْرُورٍ بِمَا قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ كَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِسَتْرِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ كَمْ مِنْ مَفْتُونٍ بِثَنَاءِ النَّاسِ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 189 رواية : 4
ترجمه :
4- و آنحضرت عليه السلام فرمود: چه بسا شخصى كه بنعمت هائى كه خداوند باو داده مـغـرور گـردد، و چـه بسا كسانيكه پرده پوشى خداوند بر آنها، غافلگير شوند، و چه بسا مردمى كه بستايش مردم فريب خورند.



*باب محاسبه و حساب كردن عمل*
بَابُ مُحَاسَبَةِ الْعَمَلِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بـْنِ مـَحـْبـُوبٍ عـَنْ عـَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع يَقُولُ إِنَّمَا الدَّهْرُ ثَلَاثَةُ أَيَّامٍ أَنْتَ فِيمَا بَيْنَهُنَّ مَضَى أَمْسِ بِمَا فِيهِ فَلَا يَرْجِعُ أَبَداً فَإِنْ كُنْتَ عَمِلْتَ فِيهِ خَيْراً لَمْ تَحْزَنْ لِذَهَابِهِ وَ فَرِحْتَ بِمَا اسْتَقْبَلْتَهُ مِنْهُ وَ إِنْ كـُنـْتَ قـَدْ فـَرَّطـْتَ فـِيـهِ فَحَسْرَتُكَ شَدِيدَةٌ لِذَهَابِهِ وَ تَفْرِيطِكَ فِيهِ وَ أَنْتَ فِي يـَوْمـِكَ الَّذِي أَصـْبـَحـْتَ فـِيـهِ مِنْ غَدٍ فِي غِرَّةٍ وَ لَا تَدْرِي لَعَلَّكَ لَا تَبْلُغُهُ وَ إِنْ بَلَغْتَهُ لَعَلَّ حَظَّكَ فِيهِ فِي التَّفْرِيطِ مِثْلُ حَظِّكَ فِي الْأَمْسِ الْمَاضِي عَنْكَ فَيَوْمٌ مِنَ الثَّلَاثَةِ قـَدْ مـَضـَى أَنـْتَ فـِيـهِ مـُفـَرِّطٌ وَ يـَوْمٌ تـَنـْتـَظـِرُهُ لَسـْتَ أَنـْتَ مـِنْهُ عَلَى يَقِينٍ مِنْ تَرْكِ التَّفـْرِيـطِ وَ إِنَّمـَا هـُوَ يـَوْمُكَ الَّذِي أَصْبَحْتَ فِيهِ وَ قَدْ يَنْبَغِي لَكَ أَنْ عَقَلْتَ وَ فَكَّرْتَ فـِيمَا فَرَّطْتَ فِي الْأَمْسِ الْمَاضِي مِمَّا فَاتَكَ فِيهِ مِنْ حَسَنَاتٍ أَلَّا تَكُونَ اكْتَسَبْتَهَا وَ مِنْ سَيِّئَاتٍ أَلَّا تَكُونَ أَقْصَرْتَ عَنْهَا وَ أَنْتَ مَعَ هَذَا مَعَ اسْتِقْبَالِ غَدٍ عَلَى غَيْرِ ثِقَةٍ مِنْ أَنْ تـَبـْلُغـَهُ وَ عـَلَى غـَيـْرِ يَقِينٍ مِنِ اكْتِسَابِ حَسَنَةٍ أَوْ مُرْتَدَعٍ عَنْ سَيِّئَةٍ مُحْبِطَةٍ فَأَنْتَ مِنْ يَوْمِكَ الَّذِي تَسْتَقْبِلُ عَلَى مِثْلِ يَوْمِكَ الَّذِي اسْتَدْبَرْتَ فَاعْمَلْ عَمَلَ رَجُلٍ لَيْسَ يَأْمُلُ مِنَ الْأَيَّامِ إِلَّا يَوْمَهُ الَّذِي أَصْبَحَ فِيهِ وَ لَيْلَتَهُ فَاعْمَلْ أَوْ دَعْ وَ اللَّهُ الْمُعِينُ عَلَى ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 189 رواية : 1
ترجمه :
1- عـلى بـن الحـسين عليهما السلام فرمود: پيوسته اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمود: همانا روزگار سه روز است كه تو در ميانه آنهائى : ديروز كه گذشت با هر آنچه در آن بود، و هرگز بر نگردد، پس اگر كار نيكى در آن انجام داده اى از رفتنش ‍ اندوهى ندارى و بـدانـچـه بـدان بـا وى روبـرو شـدى (يـعـنـى بـكـار نـيـكـى كـه در آن انـجـام دادى ) خوشحال و شاد هستى ، و اگر تو در آن تقصير روا داشته اى افسوس سختى برفتن آن و بتقصيريكه در آن كرده اى دارى . و تو در روزيكه هستى درباره فردايت غافلى و ندانى چـه شـود؟ شـايـد بـدان نـرسـى و اگـر هـم بـرسـى شـايـد بهره ات از لحاظ تقصير و كوتاهى كردن مانند بهره ديروز گذشته ات باشد.
پـس يـكـى از آن سـه روز كـه گذشته است و تو در آن كوتاهى كردى ، و يكى روز آينده اسـت كـه انتظار آمدنش را دارى و يقين ندارى كه در آن كوتاهى نكنى ، و همانا توئى و آن روزى كـه در آن هـسـتـى ، و تـو را سـزاوار اسـت اگـر تـعـقـل كـنـى و در كوتاهى كردن گذشته ات بينديشى كه چه حسناتى از دستت رفته تا (اكنون در اين روز) بدست آرى ، و چه گناهى كرده اى كه در آن كوتاهى كنى (و مرتكب آن نـشـوى ) و تـو با اينحال رو بفردائى هستى كه اطمينان ندارى كه بدان برسى ، و يقين ندارى كه در آن كار نيكى بدست آورى (و انجام دهى ) يا چيزى تو ار از گناهى تباه كننده (كـه نـيكيها را تباه سازد) باز دارد، پس تو نسبت بروزى كه در جلو در دارى مانند روزى هـسـتـى كـه پشت سر گذاشته اى ، پس كار كن مانند آن مرديكه از همه روزها اميد ندارد جز بـهـمـان روزى كـه در آنست و شبش ، پس كار كن يا (اگر نخواهى ) واگذار و خدا بر كار تو كمك كند.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ أَبـِي الْحـَسـَنِ الْمـَاضـِي ص قـَالَ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزَادَ اللَّهَ وَ إِنْ عَمِلَ سَيِّئاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 190 رواية : 2
ترجمه :
2- حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام فرمود: از ما نيست كسى كه هر روز حساب خود را نـكـنـد، پـس اگـر كـار نـيكى كرده است از خدا زيادى آن را خواهد، و اگر گناه و كار بدى كرده در آن گناه از خدا آمرزش خواهد و بسوى او بازگشت كند (و توبه نمايد).


3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي النُّعـْمـَانِ الْعـِجـْلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَا أَبَا النُّعْمَانِ لَا يَغُرَّنَّكَ النَّاسُ مِنْ نَفْسِكَ فَإِنَّ الْأَمْرَ يَصِلُ إِلَيْكَ دُونَهُمْ وَ لَا تَقْطَعْ نَهَارَكَ بِكَذَا وَ كَذَا فَإِنَّ مَعَكَ مَنْ يَحْفَظُ عـَلَيـْكَ عـَمَلَكَ وَ أَحْسِنْ فَإِنِّي لَمْ أَرَ شَيْئاً أَحْسَنَ دَرَكاً وَ لَا أَسْرَعَ طَلَباً مِنْ حَسَنَةٍ مُحْدَثَةٍ لِذَنْبٍ قَدِيمٍ
عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي النُّعْمَانِ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 191 رواية : 3
ترجمه :
3- ابـو نـعمان عجلى از حضرت باقر (ع ) حديث كند كه فرمود: اى ابا نعمان مردم تو را بـخـودت مـغـرور نـكـنـنـد (و بـا مـدح و سـتـايـشـت تـو را از خـودت غافل نكنند) زيرا (سزاى ) كار (و كردارت ) بتو رسد نه بآنها، و روزت را بچنين و چنان (يـعـنـى سـخـنـان بـيـهـوده ) بـپايان مبر، زيرا با تو كسى هست كه كردار تو را بر تو نـگـهدارد (و يادداشت كند) و نيكى كن زيرا من نديده ام چيزى براى تدارك گناه گذشته و كهنه بهتر و شتابانتر از كردار نيكى كه تازه باشد.


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ خـَالِدٍ عـَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اصْبِرُوا عَلَى الدُّنْيَا فَإِنَّمَا هِيَ سَاعَةٌ فَمَا مَضَى مـِنْهُ فَلَا تَجِدُ لَهُ أَلَماً وَ لَا سُرُوراً وَ مَا لَمْ يَجِئْ فَلَا تَدْرِي مَا هُوَ وَ إِنَّمَا هِيَ سَاعَتُكَ الَّتِي أَنْتَ فِيهَا فَاصْبِرْ فِيهَا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ اصْبِرْ فِيهَا عَنْ مَعْصِيَةِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 191 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: بر دنيا شكيبا باشيد كه آن ساعتى است ، زيرا آنچه كه از دنـيـاى گـذشـتـه (اكـنـون ) نـه دردى از آن احـساس كنى و نه شادى ، و آنچه نيامده كه نـدانـى چـيـسـت ؟ همانا دنياى تو آن ساعتى است كه در آنى پس در آن يكساعت بر طاعت خدا صبر كن و از نافرمانى خداوند شكيبا باش (و خود را نگاهدار).

[afsanah82]

شــرح :
يعنى هر چه حساب كنى بيش از اين يكساعتى كه در آنى نيست ، اگر طاعتى دارى بر انجام آن شـكـيـبـا باش و اگر نافرمانى پيش آمده بر ترك آن شكيبا باش زيرا آنچه گذشته كـه اكـنـون خبرى از آن نيست و درد و لذتى از آن بتو نرسد، و آنچه نيامده كه معلوم نيست بدان برسى يا نرسى ، و اگر هم برسى وضع خوشى و ناخوشيست روشن نيست ، پس ‍ همين ساعت كه در آن هستى براى تو باقى نماند، كه آنهم با شكيبايى در اطاعت يا معصيت مى توانى بسر برى . 5- عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع احْمِلْ نَفْسَكَ لِنَفْسِكَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ لَمْ يَحْمِلْكَ غَيْرُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 192 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: خودت را براى خودت بردار (يعنى از خودت براى خودت استفاده كن ) و اگر برندارى ديگرى تو را برندارد.



شــرح :
يـعـنـى از وجـود خـودت بـنفع خود استفاده كن و اگر نكنى ديگرى از تو بنفع تو استفاده نكند. مجلسى (ره ) گويد: يعنى نفس خود را از جاهاى پست دنيا و آخرت بردار، و يا اينكه نـفـس خـود را بـراى رسـيـدن بـبـهـشـت و درجـات عـاليـه بـر مـركـب اطـاعـتـهـا و اعمال صالحه سوار كن ، و آنچه ديگران انجام دهند اگر بوصيت تو باشد كه از كارهاى او اسـت (و نـتـيـجـه اش ‍ عـايـد او گـردد) و اگـر بـوصـيت تو نباشد چندان نفعى نبخشد و گذشته اعتمادى بر آن نيست .6- عـَنـْهُ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِرَجُلٍ إِنَّكَ قَدْ جُعِلْتَ طَبِيبَ نَفْسِكَ وَ بُيِّنَ لَكَ الدَّاءُ وَ عُرِّفْتَ آيَةَ الصِّحَّةِ وَ دُلِلْتَ عَلَى الدَّوَاءِ فَانْظُرْ كَيْفَ قِيَامُكَ عَلَى نَفْسِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 192 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) بـمـردى فـرمـود: تـو را طبيب خودت كرده اند، و درد را هم برايت گـفته اند و نشانه سلامتى را هم برايت ياد داده اند، و بدارو هم تو را راهنمايى كرده اند اكنون بنگر تا چگونه درباره آن رفتار كنى .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: درد هـمـان اخـلاق زشـت گـناهان كشنده است ، و نشانه سلامتى همان نـشـانـه هـايـسـت كـه خـدا و رسـول و ائمـه اطـهـار فـرمـوده انـد مـانـنـد اول سوره مؤ منون و ساير آنچه در اوصاف مؤ منين و متقين گفته شده است و بسيارى از آنها گـذشـت ، و دارو و تـوبـه و اسـتـغـفار است و هم چنين هم نشينى با احيار و پرهيز كردن از اشـرار و زهد در دنيا و تحقيق در اطراف امراض جسم كردن و مداواى هر كدام را بضد خودش .... تـا آنـجا كه گويد: ((اكنون نگاه كن ببين چگونه در رسيدگى بخودت قيام كنى ، و دردهـاى آن را درمـان كـنـى ، و اگـر در ايـن بـاره كـوتـاهـى كنى خود را كشته اى و هر كه خودكشى كند سزايش تا ابد دوزخ است .7- عـَنـْهُ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِرَجُلٍ اجْعَلْ قَلْبَكَ قَرِيناً بَرّاً أَوْ وَلَداً وَاصِلًا وَ اجْعَلْ عَمَلَكَ وَالِداً تَتَّبِعُهُ وَ اجْعَلْ نَفْسَكَ عَدُوّاً تُجَاهِدُهَا وَ اجْعَلْ مَالَكَ عَارِيَّةً تَرُدُّهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 192 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام بـمـردى فـرمـود: دل خـود را (بمنزله ) رفيقى خوش كردار، يا فرزندى سپاسگزار قرار ده ، و كردارت را (بـمـنـزله ) پدرى كه از او پيروى كنى ، و نفس (اماره ) خود را (بجاى ) دشمنى كه با او نبرد مى كنى ، و مالت را (بمنزله ) عاريتى كه برگردانى .


8- وَ عـَنـْهُ رَفـَعـَهُ قـَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع اقـْصـُرْ نـَفـْسـَكَ عَمَّا يَضُرُّهَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تـُفـَارِقـَكَ وَ اسـْعَ فـِي فـَكـَاكـِهـَا كـَمـَا تَسْعَى فِي طَلَبِ مَعِيشَتِكَ فَإِنَّ نَفْسَكَ رَهِينَةٌ بِعَمَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 192 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نـيـز آنـحـضـرت عليه السلام فرمود: خويشتن را از آنچه زيانش رساند بازگير (و دست نفس را از آن كوتاهى كن ) پيش ‍ از آنكه از تو جدا شود، و چنانچه در جستجوى روزى مى كوشى در رهائى آن بكوش ، زيرا نفس تو در گرو كردار تو است .


9- عـَنـْهُ عـَنْ بـَعـْضِ أَصـْحـَابـِهِ رَفـَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَمْ مِنْ طَالِبٍ لِلدُّنْيَا لَمْ يـُدْرِكـْهَا وَ مُدْرِكٍ لَهَا قَدْ فَارَقَهَا فَلَا يَشْغَلَنَّكَ طَلَبُهَا عَنْ عَمَلِكَ وَ الْتَمِسْهَا مِنْ مُعْطِيهَا وَ مَالِكِهَا فَكَمْ مِنْ حَرِيصٍ عَلَى الدُّنْيَا قَدْ صَرَعَتْهُ وَ اشْتَغَلَ بِمَا أَدْرَكَ مِنْهَا عَنْ طَلَبِ آخِرَتِهِ حَتَّى فَنِيَ عُمُرُهُ وَ أَدْرَكَهُ أَجَلُهُ
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْمَسْجُونُ مَنْ سَجَنَتْهُ دُنْيَاهُ عَنْ آخِرَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 193 رواية : 9
ترجمه :
9ـ و نـيـز آن حـضرت عليه السلام فرمود: چه بسا جوينده دنيا كه بدان نرسيده ، و (چه بـسـا كـسـانـى كـه ) رسيده اند بدان و از آن مفارقت كرده اند، پس مبادا طلب دنيا تو را از كردارت باز دارد، و دنيا را از بخشنده و مالكش (كه خدا است ) بخواه ، چه بسا حريص بر دنيا كه دنيا او را بخاك افكنده ، و بآنچه از آن بدست آورده از آخرتش باز مانده تا اينكه عمرش سپرى شده و مرگ در رسيده .
و فرمود: زندانى آن كسى است كه دنيا او را از طلب آخرت ببند گرفتار كرده (و بزندان خود افكنده است ).


10- وَ عَنْهُ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ إِذَا أَتَتْ عَلَى الرَّجُلِ أَرْبَعُونَ سَنَةً قِيلَ لَهُ خُذْ حـِذْرَكَ فـَإِنَّكَ غـَيـْرُ مـَعـْذُورٍ وَ لَيْسَ ابْنُ الْأَرْبَعِينَ بِأَحَقَّ بِالْحِذْرِ مِنِ ابْنِ الْعِشْرِينَ فَإِنَّ الَّذِي يَطْلُبُهُمَا وَاحِدٌ وَ لَيْسَ بِرَاقِدٍ فَاعْمَلْ لِمَا أَمَامَكَ مِنَ الْهَوْلِ وَ دَعْ عَنْكَ فُضُولَ الْقَوْلِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 193 رواية : 10
ترجمه :
10ـ امـام بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـيـن كـه مـرد چـهـل سـاله شـد بـاو گـفـتـه شود: خود را واپاى (و برحذر باش ) زيرا معذور نيستى ، و چـهـل سـاله بحذر كردن سزاوارتر نيست از مرد بيست ساله (و هر دو بايد بترسند) زيرا آنكه هر دو را مى جويد (و مى طلبد كه مرگ باشد) يكى است ، و او خواب هم نيست ، (كه از كسى غفلت كند) پس براى آن بيمى كه در پيش ‍ دارى كار كن ، و زيادى گفتار را واگذار (زيرا: بعمل كار برآيد بسخن دانى نيست ).


11- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَكـَمِ عـَنْ حَسَّانَ عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع خُذْ لِنـَفـْسـِكَ مـِنْ نـَفْسِكَ خُذْ مِنْهَا فِي الصِّحَّةِ قَبْلَ السُّقْمِ وَ فِي الْقُوَّةِ قَبْلَ الضَّعْفِ وَ فِي الْحَيَاةِ قَبْلَ الْمَمَاتِ
اصو ل كافى جلد 4 صفحه : 193 رواية : 11
ترجمه :
11ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: از خـودت بـراى خودت باز گير، از تندرسيت پيش از آنـكـه بـيمار شوى باز گير، و در توانائى پيش از آنكه ناتوان گردى ، و در زندگى پيش از مردن (از خودت بنفع خودت بهره بردارى كن ).


12- عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ النَّهَارَ إِذَا جَاءَ قَالَ يَا ابْنَ آدَمَ اعْمَلْ فِي يَوْمِكَ هَذَا خَيْراً أَشْهَدْ لَكَ بِهِ عِنْدَ رَبِّكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَإِنِّي لَمْ آتِكَ فِيمَا مَضَى وَ لَا آتِيكَ فِيمَا بَقِيَ وَ إِذَا جَاءَ اللَّيْلُ قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 193 رواية : 12
ترجمه :
12ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: چـون روز آيد (بمردمان ) گويد: اى فرزند آدم در اين روز كـار نـيـكـى كن تا من در روز قيامت نزد پروردگارت براى تو گواهى دهم ، زيرا من كه در گذشته پيش تو نيامدم ، و پس از اين هم نزدت نيايم ، و شب هم هنگامى كه آيد همين سخن را گويد.



شــرح :
گـويـد: گـفـتـار شـب و روز يـا بـزبـان حـال اسـت يـا گـفـتـار فـرشـتـه اى اسـت كـه موكل روز و شب است .13- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ شُعَيْبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ بـَعـْضِ أَصـْحـَابـِهِ رَفـَعـَهُ قـَالَ جـَاءَ رَجـُلٌ إِلَى أَمـِيـرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَوْصـِنـِي بـِوَجـْهٍ مـِنْ وُجـُوهِ الْبِرِّ أَنْجُو بِهِ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع أَيُّهَا السَّائِلُ اسْتَمِعْ ثُمَّ اسْتَفْهِمْ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ ثُمَّ اسْتَعْمِلْ وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّاسَ ثَلَاثَةٌ زَاهِدٌ وَ صَابِرٌ وَ رَاغِبٌ فَأَمَّا الزَّاهـِدُ فـَقـَدْ خـَرَجـَتِ الْأَحـْزَانُ وَ الْأَفـْرَاحُ مـِنْ قَلْبِهِ فَلَا يَفْرَحُ بِشَيْءٍ مِنَ الدُّنْيَا وَ لَا يـَأْسَى عَلَى شَيْءٍ مِنْهَا فَاتَهُ فَهُوَ مُسْتَرِيحٌ وَ أَمَّا الصَّابِرُ فَإِنَّهُ يَتَمَنَّاهَا بِقَلْبِهِ فَإِذَا نـَالَ مـِنْهَا أَلْجَمَ نَفْسَهُ عَنْهَا لِسُوءِ عَاقِبَتِهَا وَ شَنَآنِهَا لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَى قَلْبِهِ عَجِبْتَ مِنْ عـِفَّتـِهِ وَ تَوَاضُعِهِ وَ حَزْمِهِ وَ أَمَّا الرَّاغِبُ فَلَا يُبَالِي مِنْ أَيْنَ جَاءَتْهُ الدُّنْيَا مِنْ حِلِّهَا أَوْ مِنْ حـَرَامـِهـَا وَ لَا يـُبـَالِي مـَا دَنَّسَ فِيهَا عِرْضَهُ وَ أَهْلَكَ نَفْسَهُ وَ أَذْهَبَ مُرُوءَتَهُ فَهُمْ فِي غَمْرَةٍ يَضْطَرِبُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 194 رواية : 13
ترجمه :
13ـ شـعـيـب بـن عـبـداللّه در حديث مرفوعى (كه سند بمعصوم رسد) حديث كند كه فرمود: مـردى نـزد امير المؤ منين عليه السلام آمد و عرضكرد: اى اميرمؤ منان مرا سفارش كن براهى از راههاى خير و خوبى كه بدان نجات يابم ؟ اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: اى آنكه پرسيدى بشنو و سپس بفهم و پس از آن باور كن و سپس بكار بند:
مـردم سـه گـروهـنـد: زاهـد (پـارسـا) و صـابر (شكيبا) و راغب (خواهان دنيا)، اما زاهد كسى اسـتـكـه انـدوهـهـا و شـاديها از دلش بيرون رفته نه بچيزى از دنيا شاد شود، و نه بر چـيـزى كـه از دسـتش رفته افسوس خورد پس او آسوده خاطر است ، و اما صابر آنكس است كـه در دل آرزوى دنـيـا كند و چون بدان رسد بخاطر سرانجام بد آن و زشتى منظر آن (در نـظـر خـرد) بـنفس خود لگام زند كه از آن برنگيرد، (و چنانست ) كه اگر بر دلش آگاه شوى از پارسائى و فروتنى و دور انديشى او در شگفت شوى ، و اما راغب باك ندارد كه دنـيـا از چـه راهـى بـدسـت او رسـد: از حـلال اسـت يـا از حرام ، و باك ندارد كه درباره آن آبـرويـش چـركين شود، و خود را هلاك كند، و مردانگى خود را از بين ببرد، پس آنهايند كه در گرداب سخت (دنيا) سرگردان و مضطربند.


14- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص لَا يَصْغَرُ مَا يَنْفَعُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لَا يَصْغَرُ مَا يَضُرُّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَكُونُوا فِيمَا أَخْبَرَكُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ كَمَنْ عَايَنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 194 رواية : 14
ترجمه :
14- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: امير المؤ منين عليه السلام فرموده : آنچه در روز قيامت سـود دهد و بكار آيد كوچك نيست (يا كوچك شمرده نشود) و آنچه در روز قيامت زيان رساند كـوچك نباشد، پس در آنچه خداى عزوجل بشما آگاهى داده مانند كسى باشد كه بچشم خود ديده باشد.


15- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِيِّ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ إِنْ قَدَرْتَ أَنْ لَا تـُعـْرَفَ فـَافـْعَلْ وَ مَا عَلَيْكَ أَلَّا يُثْنِيَ عَلَيْكَ النَّاسُ وَ مَا عَلَيْكَ أَنْ تَكُونَ مَذْمُوماً عِنْدَ النَّاسِ إِذَا كـُنـْتَ مـَحـْمـُوداً عِنْدَ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ قَالَ أَبِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع لَا خَيْرَ فِي الْعـَيـْشِ إِلَّا لِرَجـُلَيْنِ رَجُلٍ يَزْدَادُ كُلَّ يَوْمٍ خَيْراً وَ رَجُلٍ يَتَدَارَكُ مَنِيَّتَهُ بِالتَّوْبَةِ وَ أَنَّى لَهُ بِالتَّوْبَةِ وَ اللَّهِ لَوْ سَجَدَ حَتَّى يَنْقَطِعَ عُنُقُهُ مَا قَبِلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مِنْهُ إِلَّا بِوَلَايَتِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ أَلَا وَ مَنْ عَرَفَ حَقَّنَا وَ رَجَا الثَّوَابَ فِينَا وَ رَضِيَ بِقُوتِهِ نِصْفِ مـُدٍّ فـِي كـُلِّ يـَوْمٍ وَ مـَا سـَتَرَ عَوْرَتَهُ وَ مَا أَكَنَّ رَأْسَهُ وَ هُمْ وَ اللَّهِ فِي ذَلِكَ خَائِفُونَ وَجِلُونَ وَدُّوا أَنَّهُ حَظُّهُمْ مِنَ الدُّنْيَا وَ كَذَلِكَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ م ا آتَوْا وَ قـُلُوبـُهـُمْ وَجـِلَةٌ أَنَّهـُمْ إِلى رَبِّهـِمْ ر اجـِعـُونَ ثـُمَّ قـَالَ مـَا الَّذِي آتـَوْا آتَوْا وَ اللَّهِ مَعَ الطَّاعَةِ الْمـَحـَبَّةَ وَ الْوَلَايـَةَ وَ هـُمْ فـِي ذَلِكَ خـَائِفـُونَ لَيـْسَ خَوْفُهُمْ خَوْفَ شَكٍّ وَ لَكِنَّهُمْ خَافُوا أَنْ يَكُونُوا مُقَصِّرِينَ فِي مَحَبَّتِنَا وَ طَاعَتِنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 195 رواية : 15
ترجمه :
15- حفص بن غياث گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: اگر بتوانى كه شناخته نـشـوى (و گـمـنـام بـاشـى ) هـمـان كـار را بكن ، چه باكى بر تو باشد كه مردم تو را نـسـتـايـنـد؟ و چـه بـاكـى اسـت تـو را كه نزد مردم نكوهيده باشى در صورتيكه نزد خدا پـسـنديده باشى ؟ سپس فرمود: پدرم على بن ابى طالب عليه السلام فرموده خيرى در زنـدگـى نـيـسـت جـز بـراى دو نـفـر: (يكى ) مردى كه هر روز كار خيرى (بر كارهاى خير گـذشـتـه ) بـيـفزايد، و (ديگر) مردى كه مرگش را با توبه تدارك ببيند و كجا توبه تواند؟ بخدا سوگند اگر سجده كند تا گردنش بريده شود بجز با ولايت (و دوستى ) ما اهل بيت ، خداى تعالى توبه اش را نپذيرد، آگاه باشيد آيا كيست كه حق ما را بشناسد و امـيـد ثـواب بوسيله ما داشته باشد؟ و بخوراك نيم مد (كه تقريبا پنج سير است ) در هر روز راضـى بـاشـد، و بدانچه از جامه كه عورتش را بپوشاند و سرش را در خود مستور سـازد (خـشـنود باشد) با اينكه در همين اندازه هم ترسان و هراسان باشند، و دوست دارند بـهـره شـان از دنـيـا هـمـان بـاشـد و بـهـمـيـن سـان خـداى عـزوجـل آنـها را توصيف كرده و فرموده است : ((و آنانكه در راه خدا بدهند آنچه بآنها داده شـده و دلشـان تـرسـان است كه بسوى پروردگارشان بازگشت كنند)) (سوره مؤ منون آيـه 60) سـپس فرمود: چه چيز بآنها داده شده ؟ بخدا سوگند بدانها با اطاعت خدا محبت و ولايـت (مـا خـاندان ) داده شد و با اينحال باز هم ترسانند، ترسشان شك و ترديد نيست ، بلكه مى ترسند مبادا در دوستى و فرمانبردارى از ما مقصر باشند؟


16- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ سـَالِمٍ قـَالَ دَخـَلَ قـَوْمٌ فـَوَعـَظـَهـُمْ ثُمَّ قَالَ مَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا وَ قَدْ عَايَنَ الْجَنَّةَ وَ مَا فِيهَا وَ عَايَنَ النَّارَ وَ مَا فِيهَا إِنْ كُنْتُمْ تُصَدِّقُونَ بِالْكِتَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 196 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حـكـم بـن سـالم گـويد: دسته اى از مردم وارد شدند (بر حضرت باقر و يا حضرت صـادق عليهما السلام چنانچه مجلسى (ره ) گويد) از آنحضرت آنها را موعظه كرد، سپس فـرمود: هيچكدام نيست جز اينكه بهشت را با آنچه در آنست بچشم خود ديده ، و دوزخ و آنچه در آنست ديده است اگر قرآن راست و درست دانيد (و آن را باور داريد).



شــرح :
يـعـنى اگر انسان ايمان بقرآن و آنچه در آنست داشته باشد و يقين داند كه هر چه خداوند در قرآن فرموده از حالات قيامت و نعمتهاى بهشتى و عذابهاى دوزخ بدون كم و زياد بيايد و بـدان بـرسـد پـس چـنين كسى مانند آن كس است كه بچشم خود تمامى آن نعمتها عذابها و خود بهشت و دوزخ را ديده باشد.17- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سـَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ لَا تَسْتَكْثِرُوا كَثِيرَ الْخَيْرِ وَ تَسْتَقِلُّوا قَلِيلَ الذُّنُوبِ فَإِنَّ قَلِيلَ الذُّنُوبِ يَجْتَمِعُ حَتَّى يَصِيرَ كَثِيراً وَ خَافُوا اللَّهَ فِي السِّرِّ حَتَّى تُعْطُوا مِنْ أَنْفُسِكُمُ النَّصَفَ وَ سَارِعُوا إِلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ اصْدُقُوا الْحَدِيثَ وَ أَدُّوا الْأَمَانَةَ فَإِنَّمَا ذَلِكَ لَكُمْ وَ لَا تَدْخُلُوا فِيمَا لَا يَحِلُّ لَكُمْ فَإِنَّمَا ذَلِكَ عَلَيْكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 196 رواية : 17
ترجمه :
17ـ سـمـاعـه گـويد: از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام شنيدم كه مى فرمود: كار خـيـر زيـاد هـم كـه بـاشـد شـما آن را زياد نشماريد، و گناه كم هم اگر هست شما آن را كم نشماريد زيرا گناه كم است كه فراهم شود تا بسيار گردد، و از خدا در نهانى بترسيد تـا خـودتـان انـصـاف و عـدالت كـرده بـاشيد، و بسوى اطاعت خداوند شتاب كنيد، و راست بـگـوئيـد و امـانـت را بـصـاحـبـش بـدهـيـد زيـرا كـه آن بـسـود شماست و در آنچه بر شما حلال نيست وارد نشويد زيرا كه آن بزيان شما است .



شــرح :
مـجلسى (ره ) در جمله ((حتى تعطوا من انفسكم النصف ....)) گويد: يعنى انصاف باينكه از خـدا مـى تـرسيد يا اينكه خودتان قاضى و حاكم خود باشيد و محتاج به حاكم ديگرى كه ميان شما حكم كند نباشيد.18- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ سـَمـِعـْتـُهُ يـَقـُولُ مـَا أَحـْسـَنَ الْحـَسَنَاتِ بَعْدَ السَّيِّئَاتِ وَ مَا أَقْبَحَ السَّيِّئَاتِ بَعْدَ الْحَسَنَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 196 رواية : 18
ترجمه :
18ـ مـحـمـد بـن مـسـلم گويد: از امام باقر عليه السلام شنيدم كه ميفرمود: چه بسيار خوب اسـت حـسنات (كارهاى نيك و شايسته ) بدنبال سيئات (كارهاى بد و گناهان ) و چه بسيار بد است سيئات در دنبال حسنات .


19- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّكـُمْ فِي آجَالٍ مَقْبُوضَةٍ وَ أَيَّامٍ مَعْدُودَةٍ وَ الْمَوْتُ يَأْتِي بَغْتَةً مَنْ يَزْرَعْ خَيْراً يـَحـْصـُدْ غِبْطَةً وَ مَنْ يَزْرَعْ شَرّاً يَحْصِدْ نَدَامَةً وَ لِكُلِّ زَارِعٍ مَا زَرَعَ وَ لَا يَسْبِقُ الْبَطِي ءَ مـِنـْكـُمْ حـَظُّهُ وَ لَا يـُدْرِكُ حَرِيصٌ مَا لَمْ يُقَدَّرْ لَهُ مَنْ أُعْطِيَ خَيْراً فَاللَّهُ أَعْطَاهُ وَ مَنْ وُقِيَ شَرّاً فَاللَّهُ وَقَاهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 197 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فرمود: همانا شما در عمرهاى گرفته شده و روزهاى شـمـرده شـده هستيد كه ناگهان مرگ در رسد، آنكه خوبى كشت كند (آنجا) غبطه (و آرزوى زيـادتـر داشـتـن را) درو كـنـد، و هـر كـه بـدى مى كارد پشيمانى بچيند، براى هر شخص كـشـتـكـارى هـمـان اسـت كـه كـشـت كـرده ، هـر كـس از شـمـا كـه در تـحصيل روزى كند است روزيش بر او پيشى نگيرد، يعنى كنديش سبب از دست رفتن روزى او نـشـود) و آنـكه حريص است (هر قدر حرص زند) با آنچه مقدرش نشده دست نيابد، اگر بكسى خيلى رسد خداست كه آن را باو داده و اگر از بدى نگه داشته شود، خدا است كه او را از آن نگهداشته است .



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: ((در عمرهاى گرفته شده )) يعنى آن بآن و ساعت بساعت از آن مى گـيـرند و آن دائما و پيوسته رو بنقص و زوال است ، يا از بس كم و زودگذر است گويا هـيـچ در كـار نـيـسـت و گـرفـتـه شـده ، ولى مـعـنـاى اول آشـكـارتـر اسـت ((و روزهـاى شـمـرده شـده )) يـعنى شماره و اندازه دارد و زياد و كم نشود.20- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي عُثْمَانَ عَنْ وَاصِلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَبِي ذَرٍّ فـَقـَالَ يـَا أَبـَا ذَرٍّ مـَا لَنـَا نـَكـْرَهُ الْمـَوْتَ فـَقـَالَ لِأَنَّكـُمْ عَمَرْتُمُ الدُّنْيَا وَ أَخْرَبْتُمُ الْآخِرَةَ فـَتـَكـْرَهـُونَ أَنْ تـُنـْقَلُوا مِنْ عُمْرَانٍ إِلَى خَرَابٍ فَقَالَ لَهُ فَكَيْفَ تَرَى قُدُومَنَا عَلَى اللَّهِ فـَقـَالَ أَمَّا الْمـُحْسِنُ مِنْكُمْ فَكَالْغَائِبِ يَقْدَمُ عَلَى أَهْلِهِ وَ أَمَّا الْمُسِي ءُ مِنْكُمْ فَكَالْآبِقِ يُرَدُّ عَلَى مَوْلَاهُ قَالَ فَكَيْفَ تَرَى حَالَنَا عِنْدَ اللَّهِ قَالَ اعْرِضُوا أَعْمَالَكُمْ عَلَى الْكِتَابِ إِنَّ اللَّهَ يـَقـُولُ إِنَّ الْأَبْر ارَ لَفِي نَعِيمٍ وَ إِنَّ الْفُجّ ارَ لَفِي جَحِيمٍ قَالَ فَقَالَ الرَّجُلُ فَأَيْنَ رَحْمَةُ اللَّهِ قـَالَ رَحـْمَةُ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ كَتَبَ رَجُلٌ إِلَى أَبِي ذَرٍّ رَضـِيَ اللَّهُ عـَنـْهُ يـَا أَبـَا ذَرٍّ أَطْرِفْنِي بِشَيْءٍ مِنَ الْعِلْمِ فَكَتَبَ إِلَيْهِ أَنَّ الْعِلْمَ كَثِيرٌ وَ لَكِنْ إِنْ قَدَرْتَ أَنْ لَا تُسِي ءَ إِلَى مَنْ تُحِبُّهُ فَافْعَلْ قَالَ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ وَ هَلْ رَأَيْتَ أَحَداً يُسِي ءُ إِلَى مَنْ يُحِبُّهُ فَقَالَ لَهُ نَعَمْ نَفْسُكَ أَحَبُّ الْأَنْفُسِ إِلَيْكَ فَإِذَا أَنْتَ عَصَيْتَ اللَّهَ فَقَدْ أَسَأْتَ إِلَيْهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 197 رواية : 20
ترجمه :
20ـ حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: مردى پيش ابى ذر آمد و گفت : اى اباذر چگونه است كه ما مرد را بد (و ناخوش ) داريم ؟ گفت : زيرا شما دنيا را آباد كرده ايد و آخرت را ويـران سـاخـتـه ايـد و خـوش نـداريـد كـه از (خـانـه ) آبـادان بـمـنزل ويران رويد (آنمرد) از او پرسيد: ورود ما را بر خداوند چگونه بينى ؟ گفت : اما نـيـكـوكـاران شـمـا مـانـنـد مـسـافـرى اسـت كـه بـخاندان خود وارد شود، و اما بدكرداران و (گـنـاهـكـاران ) شـمـا چـون بـنـده گـريـخـتـه ايـسـت كـه نـزد آقايش باز گردانند، گفت : حال ما را نزد خداوند چگونه بينى گفت : كردارتان را بر قرآن قبضه كنيد (و بوسيله آن سـنـجـش كـنـيـد) خـداونـد (در قرآن ) فرمايد: ((همانا نيكان در نعمتها هستند و گنهكاران در دوزخند (سوره انفطار آيه 13 14) حضرت فرمود: پس آنمرد گفت : پس رحمت خدا كجاست ؟ فـرمـود: رحـمـت خـدا بـه نـيـكـوكـاران نـزديـك است (يعنى بايد مستحق رحمت باشد تا باو برسد).
و نـيز امام صادق عليه السلام فرمود: مردى بابى ذر نوشت : اى اباذر چيزى از علم بمن تـحـفـه بـده ، در جـوابـش نـوشت : همانا علم بسيار است ولى اگر بتوانى بآنكه دوستش دارى بـدى نـكنى ، آنرا بكن ، آنمرد گفت : آيا تاكنون كسى را ديده اى كه بآنكه دوستش دارد بـدى كـنـد؟ گفت : آرى تو خودت را از همه كس بيشتر دوست دارى ، و چون نافرمانى خدا كنى بداى بدى كرده اى .

[afsanah82]

21- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمِعْتُهُ يَقُولُ اصْبِرُوا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ تَصَبَّرُوا عَنْ مَعْصِيَةِ اللَّهِ فـَإِنَّمـَا الدُّنـْيـَا سـَاعـَةٌ فَمَا مَضَى فَلَيْسَ تَجِدُ لَهُ سُرُوراً وَ لَا حُزْناً وَ مَا لَمْ يَأْتِ فَلَيْسَ تَعْرِفُهُ فَاصْبِرْ عَلَى تِلْكَ السَّاعَةِ الَّتِي أَنْتَ فِيهَا فَكَأَنَّكَ قَدِ اغْتَبَطْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 198 رواية : 21
ترجمه :
21ـ سـمـاعه گويد از حضرت صادق (ع ) شنيدم كه مى فرمود: بر طاعت خدا صبر كنيد و از نـافـرمانى خدا شكيبائى ورزيد (و خود را بصير وادار كنيد) زيرا جز اين نيست كه دنيا سـاعـتـى اسـت ، چـون آنچه گذشته است اكنون نه از شادى آن چيزى دست تو است و نه از انـدوهـش ، و آنـچـه نـيامده است كه ندانى چگونه است ، پس اكنون بر آن ساعتى كه در آن هستى صبر كن (كه اگر صبر كردى ) بزودى مورد رشك ديگران واقع شوى .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در جـمـله پـايـان حـديـث گـويـد: يـعـنـى پـس از مـرگ در حـال نـيـكـى قـرار گـيـرى كـه مـردمـان بـر تـو غـبـطـه بـرنـد و آرزوى آن حال تو را كنند و تلخى صبر هم از كامت بيرون رفته و پايان يافته .22- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ الْخَضِرُ لِمُوسَى ع يَا مُوسَى إِنَّ أَصْلَحَ يَوْمَيْكَ الَّذِي هُوَ أَمَامَكَ فَانْظُرْ أَيُّ يَوْمٍ هُوَ وَ أَعِدَّ لَهُ الْجـَوَابَ فـَإِنَّكَ مـَوْقـُوفٌ وَ مـَسـْئُولٌ وَ خـُذْ مَوْعِظَتَكَ مِنَ الدَّهْرِ فَإِنَّ الدَّهْرَ طَوِيلٌ قَصِيرٌ فَاعْمَلْ كَأَنَّكَ تَرَى ثَوَابَ عَمَلِكَ لِيَكُونَ أَطْمَعَ لَكَ فِي الْآخِرَةِ فَإِنَّ مَا هُوَ آتٍ مِنَ الدُّنْيَا كَمَا هُوَ قَدْ وَلَّى مِنْهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 198 رواية : 22
ترجمه :
22- و نيز حضرت صادق عليه السلام فرمود: اى موسى بهترين دو روز (زندگانى دنيا و آخـرتـت ) هـمـان روزى كـه در پـيـش دارى (كه روز آخرت باشد) پس ببين كه آنروز چه روزى است و جوابى براى آن آماده و مهيا كن ، زيرا تو بازداشت شوى ، و پرسش شوى ، و تـو پند خود را از دنيا بگير، زيرا روزگار هم دراز است و هم كوتاه ، پس چنان كار كن كـه گـويـا ثواب كردارت را بچشم خود ببينى تا بآخرت خود اميدوارتر باشى ، زيرا آنچه از دنيا بيايد همانند آنست كه رفته است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: اينكه حضرت فرمود ((زيرا روزگار هم دراز است و هم كوتاه )) چـنـد احـتـمـال دارد: اول ايـنـكـه روزگـار پـنـد دراز اسـت زيـرا مـيـتـوانـد پـنـد بگيرد و در حـال اهـل سعادت و شقاوت از اول روزگار تا زمانى كه خودش در آنست بينديشد گويا با همه آنها زندگى كرده است ، و اما لذتهاى آن كوتاه است . دوم اينكه روزگار از جهت پند و اندرز دراز است زيرا انسان ميتواند بكمتر زمانى بيدار شود، چون دنيا پيوسته در انقلاب و زيـر و رو شـدن است ، ولى از جهت كار و عمل كوتاه است و بايد فرصت را غنيمت شمرد، سـوم ايـنـكـه روزگـار بـراى نـيـكـوكاران دراز است و مى توانند سعادتهاى بزرگى در كمترين زمانى بدست آوردند و اينان در اين عمرهاى كوتاهشان كارهاى زيادى انجام دهند، و آثار نيكوئى از آنها بيادگار ماند، ولى براى بدكاران روزگار كوتاه است زيرا لذات آنـهـا فـانـى شـده و عـقوبتهاى آن براى ايشان بجاى مانده ، و از عمرشان سودى نبرند، چـهـارم ايـنـكه مقصود اين است كه تمام عمر گرچه طولانى و دراز است ، اما آنچه اكنون در دسـت اوسـت يـعـنـى آن سـاعـتـى كه در آن است كوتاه است ، زيرا آنچه گذشته است كه از دسـتـش رفـتـه ، و آنـچـه پـس از اين آيد كه وضعش در آن روشن نيست ، چنانچه در روايات بسيارى گذشت .23- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـِيـلَ لِأَمـِيـرِ الْمـُؤْمـِنِينَ ع عِظْنَا وَ أَوْجِزْ فَقَالَ الدُّنْيَا حَلَالُهَا حِسَابٌ وَ حَرَامُهَا عـِقـَابٌ وَ أَنَّى لَكـُمْ بـِالرَّوْحِ وَ لَمَّا تـَأَسَّوْا بـِسـُنَّةِ نـَبـِيِّكـُمْ تـَطـْلُبُونَ مَا يُطْغِيكُمْ وَ لَا تَرْضَوْنَ مَا يَكْفِيكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 199 رواية : 23
ترجمه :
23ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: بامير مؤ منان عرض شد: بما پند ده و مختصر كن (يعنى در قـالب كـوتـاهـى بـريز) فرمود: حلال دنيا حساب است و حرامش عقاب ، كجا براى شما آسايشى فراهم گردد (از هراسهاى قيامت ) با اينكه بروش ‍ پيغمبرتان در نيامده ايد؟ مى جـويـيد آنچه شما را بسركشى برد، و خشنود نيستيد بدانچه شما را كفايت كند (و بيش از حد كفايت خواهيد).



تـوضـيـح:
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظـاهـر ايـن حـديـث ايـن اسـت كـه بـنـده را بـآنـچـه از حلال بدست آورده و در حلال صرف كرده محاسبه كنند، ولى برخى از اخبار هست كه با اين مـنـافـات دارد چـنـانـچـه در كـتـاب اطـمـعـه (از فـروع كـافـى ) بـيـايـد، سـپـس ‍ اخـبـارى نـقـل كند كه از دوتاى آنها استفاده شود كه از خوراك مؤ من و جامه اى كه مى پوشد و زنى كـه باو كمك كند محاسبه نشود، يا از جامه اى عورتش را بدان پوشانده ، يا لقمه نانى كـه سـد جـوع بدان كرده يا خانه اى كه او را از سرما و گرما پوشانده محاسبه نشود، و در بـرخـى از آنـهـا اسـت كـه از نـعـمـت ولايـت مـحـمـد و آل مـحـمـد عـليـهـم السـلام پـرسـش شـونـد نـه از چـيـز ديـگـر، و پـس از نـقـل آنـهـا گـويـد: مـمـكن است جمع ميان اين اخبار باينكه گوئيم اخبارى كه دلالت بر عدم حـسـاب دارد حـمـل بـر مـؤ مـنـيـن شـود، و اخـبـار حـسـاب حـمـل بـر غـيـر آنـهـا شـود چـنـانـچـه ظـاهـر بـيـشـتـر اخـبـار اسـت ، يـا اخـبـار عـدم حـسـاب حمل شود بر آنچه در ضروريات صرف گردد، و اخبار حساب بر آنچه بيش از ضرورت باشد، چون جمع مال بيش از اندازه حاجت و صرف آن در غير مورد ضرورت .

*باب كسيكه مردم را عيب كند يا عيب مردمان گويد*
بَابُ مَنْ يَعِيبُ النَّاسَ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَسْرَعَ الْخَيْرِ ثـَوَابـاً الْبـِرُّ وَ إِنَّ أَسـْرَعَ الشَّرِّ عـُقـُوبـَةً الْبـَغْيُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يُبْصِرَ مِنَ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَنْهُ مِنْ نَفْسِهِ أَوْ يُعَيِّرَ النَّاسَ بِمَا لَا يَسْتَطِيعُ تَرْكَهُ أَوْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 200 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فرمود: همانا ثواب نيك رفتارى زودتر از هر كار خيرى رسد، و عـقـوبـت سـتـم و تـعدى بمردم زودتر از هر بدى آيد، و همين عيب براى مرد بس است كه از مردمان ببيند چيزى را كه از (ديدن ) آنچيز در خودش كور است ، يا مردم را بكارى سرزنش كند كه خودش نتواند آنرا واگذارد، يا همنشين خود را بچيزى كه بكار او نخورد آزار دهد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ظاهر اين است كه مراد از ((بر)) احسان بديگرى است و گاه بهر كـار خـيـرى اطـلاق شود، و مقصود از ((بغى )) ظلم و دست درازى بمردم است و گاهى بر زنـا اطـلاق شـود، و ظـاهـر در ايـنـجا همان معناى اول است ، و ممكن است مقصود خروج بر امام بـاشـد...، تـا آنـكه گويد: سپس ظاهر اينست كه مقصود از آن چيزى كه از ديدن آن در خود كـور اسـت ، يا خودش استطاعت ترك آنرا نداند اعم است از اينكه از جنس عيب ديگران باشد يـا نـبـاشـد.... و گـفـتـار آنـحـضـرت كـه فـرمود: ((يا همنشين خود را بچيزى كه بكار او نخورد، بيازارد)) يعنى چيزى كه براى او مهم نيست و سودى ندارد چه براى خودش و چه براى همنشينش و ممكن است مقصود پر گفتن و بيهوده گفتن باشد، زيرا كه آن همنشين خردمند را آزار دهد.2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ قـَالَ سـَمـِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يُبْصِرَ مِنَ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَنْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 200 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـو حـمـزه گـويـد: از حـضـرت عـلى بـن الحـسـيـن عـليـهـمـا السـلام شنيدم كه ميفرمود: رسـول خدا (ص ) فرموده : همين عيب براى مرد بس است كه ببيند كه از مردمان چيزى را كه در خود نبيند، و همنشين خود را بيازارد به چيزى كه بكار او نخورد.


3- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحـُسـَيـْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يَتَعَرَّفَ مِنْ عُيُوبِ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ أَمْرِ نَفْسِهِ أَوْ يَعِيبَ عَلَى النَّاسِ أَمْراً هُوَ فِيهِ لَا يَسْتَطِيعُ التَّحَوُّلَ عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ أَوْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 201 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: اين عيب براى مرد بس است كه از عيبهاى مردم چيزى را جـسـتجو كند (و درصدد فهميدن آن بر آيد) كه از ديدن آن در خود نابينا است ، يا چيزى را بـر مـردم عـيـب گـيـرد كـه در خـود او هـسـت ، و نـتـوانـد از آن عـيـب بـيـرون آيـد و بحال ديگرى در آيد، يا همنشين خود را بچيزى كه بكارش نخورد آزار دهد.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَعْرَجِ وَ عُمَرَ بـْنِ أَبـَانٍ عـَنْ أَبـِي حـَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ص قَالَا إِنَّ أَسْرَعَ الْخَيْرِ ثـَوَابـاً الْبِرُّ وَ أَسْرَعَ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْيُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يَنْظُرَ فِي عُيُوبِ غـَيْرِهِ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ عَيْبِ نَفْسِهِ أَوْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ أَوْ يَنْهَى النَّاسَ عَمَّا لَا يَسْتَطِيعُ تَرْكَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 201 رواية : 4
ترجمه :
4ـ ابـوحـمزه از حضرت باقر و حضرت على بن الحسين عليهم السلام حديث كند (كه مانند حديث (1) است و با ترجمه و شرحش گذشت ).





*باب اينكه مسلمان بآنچه در جاهيليت پيش از مسلمانى كرده است مؤ اخذه نشود*
بَابُ أَنَّهُ لَا يُؤَاخَذُ الْمُسْلِمُ بِمَا عَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبـِي عـُبَيْدَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ نَاساً أَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ ص بَعْدَ مَا أَسْلَمُوا فَقَالُوا يـَا رَسـُولَ اللَّهِ أَ يـُؤْخـَذُ الرَّجـُلُ مـِنَّا بـِمـَا كـَانَ عَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ بَعْدَ إِسْلَامِهِ فَقَالَ لَهُمْ رَسـُولُ اللَّهِ ص ‍ مـَنْ حـَسُنَ إِسْلَامُهُ وَ صَحَّ يَقِينُ إِيمَانِهِ لَمْ يُؤَاخِذْهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بـِمـَا عـَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَ مَنْ سَخُفَ إِسْلَامُهُ وَ لَمْ يَصِحَّ يَقِينُ إِيمَانِهِ أَخَذَهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِالْأَوَّلِ وَ الْآخِرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 201 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: مـردمـى نـزد رسـول خـدا (ص ) آمـدند و اين پس از آن بود كه مسلمان شده بودند، پس ‍ عرضكردند: اى رسول خدا آيا كسى از ماها بكارهائى كه در زمان جاهليت كرده است پس از اينكه مسلمان شده مؤ اخذه شود؟ رسول خدا (ص ) بآنها فرمود: هر كه اسلامش نيكو شود و يقين ايمانش درست باشد خداى تبارك و تعالى بآنچه در جاهليت انجام داده او را مؤ اخذه نكند، و هر كه اسلامش نـيـكـو نـشـده ، و يـقـيـن ايـمـانـش درسـت نـبـاشـد خـداى تـعـالى باول (يعنى پيش از اسلامش ) و بآخر (يعنى پس از اسلامش ) او را مؤ اخذه كند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقـصـود بـاسـلام نـيـكـو آن اسـت كـه بـتـمـامـى اصـول ديـن مـقـرون بـاشد تا مخالفان و امثال آنها خارج باشند، و مقصود از درستى يقين ايمان اينست كه آلوده بشك و نفاق نباشد.2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوْهَرِيِّ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ فُضَيْلِ بـْنِ عـِيَاضٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يُحْسِنُ فِي الْإِسْلَامِ أَ يُؤَاخَذُ بِمَا عَمِلَ فـِي الْجـَاهـِلِيَّةِ فـَقـَالَ قـَالَ النَّبـِيُّ ص مـَنْ أَحـْسَنَ فِي الْإِسْلَامِ لَمْ يُؤَاخَذْ بِمَا عَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَ مَنْ أَسَاءَ فِي الْإِسْلَامِ أُخِذَ بِالْأَوَّلِ وَ الْآخِرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 202 رواية : 2
ترجمه :
2ـ فـضـيـل بـن عياض گويد: از حضرت صادق (ع ) پرسيدم مردى كه در اسلام خود نيكو بـاشـد يـا بـآنـچـه در جـاهـليـت كـرده اسـت مـؤ اخـذه شـود؟ فـرمـود: كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده اسـت : كـه هـر كـه در اسـلام نـيـكـو شـود (و بـدل و جـان مـعـتقد گردد) بآنچه در زمان جاهليت كرده مؤ اخذه نشود، و هر كه در اسلام بد باشد (و طورى باشد كه منجر بسلب ايمانش ‍ گردد) بآغاز تا انجام مؤ اخذه شود.



*بـاب در ايـنـكـه كـفـر پـس از ايـمـان و تـوبـه از آن ، عمل گذشته پيش از كفر را باطل نكند*
بَابُ أَنَّ الْكُفْرَ مَعَ التَّوْبَةِ لَا يُبْطِلُ الْعَمَلَ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ مَنْ كَانَ مُؤْمِناً فَعَمِلَ خَيْراً فِي إِيمَانِهِ ثُمَّ أَصَابَتْهُ فـِتْنَةٌ فَكَفَرَ ثُمَّ تَابَ بَعْدَ كُفْرِهِ كُتِبَ لَهُ وَ حُوسِبَ بِكُلِّ شَيْءٍ كَانَ عَمِلَهُ فِي إِيمَانِهِ وَ لَا يُبْطِلُهُ الْكُفْرُ إِذَا تَابَ بَعْدَ كُفْرِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 202 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه مؤ من باشد و كار خيرى در زمان ايمانش كرده باشد سـپـس فـتـنـه اى دچـار او گـردد و كـافـر شـود، و پـس از كفر توبه كند (و دوباره مؤ من گـردد) هـر چـه (كـار خـيـر) در زمـان ايـمانش كرده است نوشته شود و در حساب آيد، و اين كفرى كه پس از آن توبه كرده آنها را باطل نكند.



*باب معاف شده گان از بلاء*
بَابُ الْمُعَافَيْنَ مِنَ الْبَلَاءِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ وَ غَيْرِهِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَنَائِنَ يَضَنُّ بِهِمْ عـَنِ الْبـَلَاءِ فـَيـُحـْيـِيـهـِمْ فـِي عـَافـِيـَةٍ وَ يـَرْزُقـُهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ يُمِيتُهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ يَبْعَثُهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ يُسْكِنُهُمُ الْجَنَّةَ فِي عَافِيَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 1
ترجمه :
1ـ امـام بـاقـر عـليـه السلام فرمود: همانا خداوند بندگان خاصى دارد كه از بلا آنها را نـگهدارد، پس در عافيت آنان را زنده بدارد، و در عافيت روزيشان دهد، و در عافيت بميراند و در عافيت زنده داشته ، و در عافيت در بهشت آنانرا سكونت دهد.


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمـِعـْتـُهُ يـَقـُولُ إِنَّ اللَّهَ عـَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ خَلْقاً ضَنَّ بِهِمْ عَنِ الْبَلَاءِ خَلَقَهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ أَحْيَاهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ أَمَاتَهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ أَدْخَلَهُمُ الْجَنَّةَ فِي عَافِيَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 2
ترجمه :
2ـ اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) شـنـيـدم كـه مـى فـرمـود: خـداى عـزوجـل خـلقـى را آفـريـد كـه از بـلا بـدانـهـا دريـغ دارد، آنـهـا را در حال عافيت آفريده زنده داشته ، و در عافيت بميراند و با عافيت ببهشتشان برد.


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنْ جَعْفَرِ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنِ ابـْنِ الْقـَدَّاحِ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَنَائِنَ مِنْ خَلْقِهِ يـَغـْذُوهـُمْ بـِنـِعْمَتِهِ وَ يَحْبُوهُمْ بِعَافِيَتِهِ وَ يُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِهِ تَمُرُّ بِهِمُ الْبَلَايَا وَ الْفِتَنُ لَا تَضُرُّهُمْ شَيْئاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـراى خـداى عـزوجـل خـواصى از بندگان هستند كه بنعمت خود آنانرا خوراك دهد، و بعافيت خود بدانها بخشش كند، و برحمت خود آنانرا ببهشت برد، بلاها و فتنه ها بر آنها بگذرند و هيچگونه زيانى بآنان نرسانند.



*باب آنچه از امت برداشته شده*
بَابُ مَا رُفِعَ عَنِ الْأُمَّةِ
1- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ قَالَ حَدَّثَنِي عَمْرُو بْنُ مـَرْوَانَ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص رُفِعَ عَنْ أُمَّتِي أَرْبَعُ خِصَالٍ خَطَأُهَا وَ نِسْيَانُهَا وَ مَا أُكْرِهُوا عَلَيْهِ وَ مَا لَمْ يُطِيقُوا وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَبَّن ا ل ا تـُؤ اخـِذْن ا إِنْ نـَسـِيـن ا أَوْ أَخـْطـَأْن ا رَبَّن ا وَ ل ا تـَحـْمـِلْ عـَلَيـْن ا إِصـْراً كـَم ا حـَمـَلْتـَهُ عـَلَى الَّذِيـنَ مـِنْ قـَبـْلِن ا رَبَّن ا وَ ل ا تُحَمِّلْن ا م ا ل ا ط اقَةَ لَن ا بِهِ وَ قَوْلُهُ إِلّ ا مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيم انِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـمـرو بـن مـروان گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : چهار خصلت از امت من برداشته شده : خطا، فراموشى ، آنچه بـزور بـآن وادار شـونـد، آنـچـه تـاب آنـرا نـدارنـد، و ايـن اسـت مـعـنـاى گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((پـروردگـارا مـگـير بر ما اگر فراموش كرديم يا خطا كرديم ، پروردگارا تـكـليـفـهـاى سـنـگـيـن را بـر مـا بـار مـكـن چنانچه بآنانكه پيش از ما بودند بار كردى ، پـروردگارا بما تحميل مكن آنچه ما تاب آنرا نداريم )) (سوره بقره آيه 286) و گفتار ديـگـر او ((مـگـر آنـكـه وادار شـود بناخواه در حاليكه دلش مطمئن بايمان است )) (سوره نحل آيه 106).



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد مقصود از رفع (در گفتار آنحضرت كه فرمود: چهار چيز از امت مـن رفـع شـده و بـرداشـتـه شـده ) رفـع مـؤ اخـذه بـاشـد و عـقـاب ، مـحـتـمـل اسـت در بـعـضـى اصـل آن بـاشـد يـا تـاءثـيـر آن يـا حـكـم تـكليفى آن ، و شايد خـصـوصـيات امت آنحضرت در برخى منظور نباشد و مقصود اختصاص مجموع آنها باين امت است و گرچه برخى از آنها مشترك اين امت و ديگر امتها است ، پس خطا مانند اينكه خواسته اسـت شكارى را با تير صيد كند بانسان خورده ، و مانند خطا كردن طبيب و فتوى دهنده ، و مقصود در اينجا رفع گناه است و اين منافاتى با وجوب ضمان در دنيا ندارد گرچه ظاهر اين حديث رفع ضمان هم هست ، و همچنين رفع گناه بسبب فراموشى منافات با وجوب اعاده نـمـاز مـثـلا در آنجا كه ركن فراموش شود ندارد و همچنين منافاتى با وجوب سجده سهو و تـدارك بـرخـى از واجـبـات غـيـر ركـنى ندارد و گفته شده است ، از رفع فهميده شود كه ايـنـدو (يـعـنـى خـطـا و نـسيان ) موجب گناه و عقوبت شود ولى خداى تعالى از هر دوى آنها (يعنى گناه و عقوبت ) از راه رحمت و تفضل صرفنظر كرده است ، و اكراه اعم است از اينكه در اصـول ديـن بـاشد يا در فروع آن از آنچه كه تقيه در آن جايز است نه آنچه تقيه در آن نـيـست مانند قتل نفس و ((ما لم يطيقوا)) يعنى تكليفهاى مشقت دار و دستورات سختى كه از اين امت برداشته شده .2- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص وُضـِعَ عـَنْ أُمَّتِي تِسْعُ خِصَالٍ الْخَطَأُ وَ النِّسْيَانِ وَ مَا لَا يَعْلَمُونَ وَ مَا لَا يـُطـِيـقـُونَ وَ مَا اضْطُرُّوا إِلَيْهِ وَ مَا اسْتُكْرِهُوا عَلَيْهِ وَ الطِّيَرَةُ وَ الْوَسْوَسَةُ فِي التَّفَكُّرِ فِي الْخَلْقِ وَ الْحَسَدُ مَا لَمْ يُظْهِرْ بِلِسَانٍ أَوْ يَدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 204 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرموده : نه خصلت از امت من بـرداشـتـه شـده : خـطـا، فـرامـوشـى ، آنـچـه ندانند، آنچه نتوانند آنچه بدان توانايى نـدارنـد، آنـچه بناخواه (و زور) بر آن وادار شوند، طيرة ، وسوسه در تفكر (و انديشه ) در آفرينش ، و حسد (و رشك بردن ) در صورتيكه بزبان يا دست آشكار نشود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((طـيـره )) بـمـعـنـاى فـال بـد زدن اسـت و از جـوهـرى نـقـل كـنـد كـه گـفـتـه : در حـديـث اسـت كـه آنـحـضـرت (يـعـنـى رسـول خـدا ((ص )))) فـال را دوسـت داشـت و ((طـيـره )) را خـوش نـداشـت و پـس از نقل گفتار نهاية در لغت طيره گويد:
در رفـع طـيـرة چـنـد احـتـمـال اسـت : (1) رفـع مـؤ اخـذه و عـقـاب از ايـن خـاطـره اى كـه در دل رخ دهد، زيرا جلوگيرى از آمدن اين خاطره در نفس ميسور نيست ، و كفاره اش ترتيب اثر نـدادن و نـيـاوردن عـقـل بـمـقـتـضـاى آنـسـت ، و ايـنـكـه تـوكـل بـخـدا كـنـد و بـدون تـوجـه بـفـال بـدى كـه در دلش خـطـور كـرده دنـبـال كـار خـود رود، و روى هـمـيـن جـهـت رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: هـرگـاه در كـارى فـال بـد زدى آنـرا انـجـام بـده (و اعـتـنـايـى بفال مكن ). (2) معناى رفع طيره يعنى رفع تـاءثـيرش از اين امت ببركت آنچه از رسول خدا (ص ) و ائمه اطهار درباره آنها رسيده از اعـتـنـا نـكـردن و تـوكـل بـر خـدا و دعـاهـا و ذكـرهـايـى كـه جـلوى فـال بـد را مـى گـيـرد. (3) ايـنـكـه مـقـصـود از رفـع آن جـلوگـيـرى از عـمـل كـردن بـر طبق آنست چنانچه صاحب نهاية و ديگران گفته اند، و ظاهرترين معانى در ايـنـجـا هـمـان مـعـنـاى اول است ، و اما اينكه آيا فال بد اثر دارد يا نه ؟ اخبار در اين باره متفاوت است و آنچه از رويهمرفته آنها استفاده شود اين است كه در صورتيكه در نفس اثر كـنـد بـى تـاءثـيـر نـيـسـت و امـا اگـر بـدان اعـتـنـا نـشـود و چـون خطور كرد انسان بخدا توكل كند و بدان ترتيب اثرى ندهد تاءثير نكند.
و امـا ((وسـوسـه در تفكر)) چند احتمال دارد: (1) وسوسه هاى شيطانى در انديشه كردن در حالات مردم و بد گمانى بآنها در آنچه از ايشان مشاهده كند، زيرا كه آن چيزى كه خواه و نـا خـواه در نـفـس بـيايد و جلوگيرى از آمدن آن ميسور نيست ، ولى بايد باين گمان بد خـود حـكـم دربـاره مـردم نـكـنـد، و آنـرا آشـكـار نـسـازد، و بـمـوجـب آن عمل نكند باينكه آنها را قدح كند يا شهادتشان را رد كند و مانند اينها.
(2) تـفـكـر و انـديـشـه در وسـوسـه هـائى كـه راجـع باصل آفرينش و مبدء پيدايش مخلوقات و اينكه خداى آفرينده خودش ‍ چگونه آفريده شد و در كجاست و مانند اين وسوسه ها كه اگر بزبان آيد موجب كفر و شرك گردد، و مؤ يد ايـن مـعـنـا اسـت اخـبـار بسيارى كه در باب وسوسه و حديث نفس گذشت و عامه نيز بهمان مضمون رواياتى نقل كرده اند.
(3) تـفـكـر در قضا و قدر و آفريده شدن اعمال بندگان و حكمت در خلقت برخى از شرور در عـالم ، چـون شـيـطـان و حيوانات موذى ، و درباره تسلط مردمان بد بر نيكان و اخيار و خـلقـت كـفـار و دوزخ چـيزهاى ديگرى كه همه كس بدانها دچار گردد، و همه اينها تا زمانى كـه در نـفـس مـستقر نگردد و موجب شك در حكمت آفريننده و عدالتش ... نگردد از آن عفو شده است .

[afsanah82]

*بـاب ايـنـكـه هـيـچ گناهى با بودن ايمان زيان ندارد، و هيچ حسنه اى با بودن كفر سود ندهد*
بَابُ أَنَّ الْإِيمَانَ لَا يَضُرُّ مَعَهُ سَيِّئَةٌ وَ الْكُفْرَ لَا يَنْفَعُ مَعَهُ حَسَنَةٌ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ لِأَحَدٍ عَلَى مَا عَمِلَ ثَوَابٌ عَلَى اللَّهِ مُوجَبٌ إِلَّا الْمُؤْمِنِينَ قَالَ لَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 206 رواية : 1
ترجمه :
1ـ يـعـقـوب بـن شـعـيـب گـويـد: بـه حـضرت صادق (ع ): عرضكردم : آيا براى كسى در برابر آنچه مى كند ثوابى بر خدا لازم باشد جز براى مؤ منان ؟ فرمود: نه .


2- عـَنـْهُ عـَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ مُوسَى لِلْخَضِرِ ع قـَدْ تـَحـَرَّمْتُ بِصُحْبَتِكَ فَأَوْصِنِي قَالَ لَهُ الْزَمْ مَا لَا يَضُرُّكَ مَعَهُ شَيْءٌ كَمَا لَا يَنْفَعُكَ مَعَ غَيْرِهِ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 206 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عليه السلام فرمود: كه موسى عليه السلام بخضر (ع ) گفت : من بـواسـطـه مـصـاحبت و همدمى با تو حق و حرمتى پيدا كردم پس بايد بمن سفارش كنى (و پـنـدى دهى )؟ باو فرمود: ملازمت كن (و بچسب بدان ) چيزى كه با وجود آن هيچ چيز تو را زيان نرساند چنانچه با چيز ديگرى جز آن هيچ چيز تو را سود ندهد (و آن ايمان است ).


3- عـَنْهُ عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِي أُمَيَّةَ يُوسُفَ بْنِ ثَابِتٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا يَضُرُّ مَعَ الْإِيمَانِ عَمَلٌ وَ لَا يَنْفَعُ مَعَ الْكُفْرِ عَمَلٌ أَ لَا تَرَى أَنَّهُ قَالَ وَ م ا مـَنـَعـَهـُمْ أَنْ تـُقـْبـَلَ مـِنـْهـُمْ نـَفـَق اتُهُمْ إِلّ ا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللّ هِ وَ بِرَسُولِهِ وَ مَاتُوا وَ هُمْ كَافِرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 206 رواية : 3
ترجمه :
3ـ يوسف بن ثابت گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: با وجود ايمان هيچ عملى زيان ندارد، و با كفر (نيز) هيچ عملى سود ندارد، آيا نبينى كه خدا فرمود: ((و باز نـداشـت آنـها را اينكه بخششهاشان پذيرفته شود جز اينكه ايشان بخدا و به پيغمبرش كافر شدند (تا آنكه فرمايد:) و مردند در حاليكه كافر بودند)).
توضيح اول اين آيات : 54 از سوره توبه است و آخر آن آخر آيه 125 از همان سوره است ، و از ايـن روى مـجـلسى (ره ) گويد: شايد در قرائت ائمه چنين بوده ، و يا آنكه ممكن است نقل بمعنى شده چون همه آيات در وصف يكدسته است . (مترجم ) گويد: ((آخر آيه 55 چنين اسـت : ((و تـزهق انفسهم و هم كافرون )) پس ممكن است امام عليه السلام همين آيه شريفه (55) را نقل بمعنى فرموده باشد)).


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ أَبِي أُمـَيَّةَ يـُوسُفَ بْنِ ثَابِتِ بْنِ أَبِي سَعْدَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ الْإِيمَانُ لَا يَضُرُّ مَعَهُ عَمَلٌ وَ كَذَلِكَ الْكُفْرُ لَا يَنْفَعُ مَعَهُ عَمَلٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 206 رواية : 4
ترجمه :
4ـ امـام صـادق عـليه السلام فرمود: با ايمان هيچ كارى زيان ندارد، و همچنين با كفر هيچ كردارى سود ندهد.



5- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع حَدِيثٌ رُوِيَ لَنَا أَنَّكَ قُلْتَ إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ فَقَالَ قـَدْ قـُلْتُ ذَلِكَ قـَالَ قـُلْتُ وَ إِنْ زَنـَوْا أَوْ سـَرَقُوا أَوْ شَرِبُوا الْخَمْرَ فَقَالَ لِي إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيـْهِ رَاجـِعـُونَ وَ اللَّهِ مـَا أَنـْصـَفـُونـَا أَنْ نَكُونَ أُخِذْنَا بِالْعَمَلِ وَ وُضِعَ عَنْهُمْ إِنَّمَا قُلْتُ إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ قَلِيلِ الْخَيْرِ وَ كَثِيرِهِ فَإِنَّهُ يُقْبَلُ مِنْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 207 رواية : 5
ترجمه :
5ـ مـحـمـد بـن مادر گويد: به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : براى ما حديثى روايت شده كـه شـمـا فـرموده ايد: چون معرفت (بامامت ما) پيدا كردى پس هر چه خواهى بكن ؟ فرمود: آرى ، مـن ايـن را گـفـتـه ام ، گويد عرضكردم : اگر چه زنا كنند، يا دزدى كنند يا شراب بـنـوشـنـد؟ بـمـن فـرمـود: ((اناللّه و انا اليه راجعون )) بخدا سوگند با ما بانصاف رفـتـار نـكـردنـد كـه خـود مـا بگردارمان مؤ اخذه شويم ولى تكليف از آنها برداشته شده باشد؟ همانا من گفتم چون معرفت (بامام خود) پيدا كردى هر چه خواهى كم يا بيش كار خير انجام ده كه از تو پذيرفته شود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ((اناللّه و انا اليه راجعون )) اشاره باين است كه چنين افتراقى بـر مـا بـه كـج فـهـمـى كـلام مـا مـصـيـبـت بـزرگـى اسـت . و در جـمـله ((ان نـكـون اخـذنا بـالعمل )) گويد: حاصل كلام امام (عليه السلام ) اينست كه تكليف از ما برداشته نشده ، پس چگونه بخاطر ما از آنان برداشته شود؟ يا اينكه ما خود از عقاب بيمناكيم و توبه و زارى بسوى خدا كنيم و آنها بسبب ولايت ما آسوده باشند؟ اين انصاف نيست .6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الرَّيَّانِ بْنِ الصَّلْتِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِينَ ع كَثِيراً مَا يَقُولُ فِي خُطْبَتِهِ يَا أَيُّهَا النَّاسُ دِينَكُمْ دِيـنـَكـُمْ فـَإِنَّ السَّيِّئَةَ فـِيـهِ خـَيـْرٌ مـِنَ الْحـَسـَنـَةِ فـِي غَيْرِهِ وَ السَّيِّئَةُ فِيهِ تُغْفَرُ وَ الْحَسَنَةُ فِي غَيْرِهِ لَا تُقْبَلُ
هـَذَا آخـِرُ كـِتَابِ الْإِيمَانِ وَ الْكُفْرِ وَ الطَّاعَاتِ وَ الْمَعَاصِي مِنْ كِتَابِ الْكَافِي وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَحْدَهُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 207 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نـيز حضرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمومنين عليه السلام (اين جمله را) زياد در خطبه اش ميفرمود: اى مردم دين خود را نگهداريد، دين خود را نگهداريد، زيرا گناه در آن بهتر از حسنه در غير آن است ، گناه در آن آمرزيده شود و حسنه در غير آن پذيرفته نشود.



شــرح :
بـهـتر بودن گناه در اين دين از حسنه در غير آن ظاهرا بهمان اعتبارى است كه در خود حديث اسـت كـه گـنـاه در ايـن ديـن آمرزيده شود و حسنه در غير آن پذيرفته نشود. پايان كتاب ايـمـان و كـفر و طاعات و معاصى از كتاب كافى ، و سپاس مر خداوند يكتا را است ، و درود خداوند بر محمد و آلش باد.
كتاب دعا و نيايش
كِتَابُ الدُّعَاءِ
*باب فضيلت دعا و تشويق كردن بر آن*
بَابُ فَضْلِ الدُّعَاءِ وَ الْحَثِّ عَلَيْهِكِتَابُ الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ إِنَّ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ يـَقـُولُ إِنَّ الَّذِيـنَ يـَسـْتـَكْبِرُونَ عَنْ عِب ادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ د اخـِرِيـنَ قـَالَ هُوَ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاءُ قُلْتُ إِنَّ إِبْر اهِيمَ لَأَوّ اهٌ حَلِيمٌ قَالَ الْأَوَّاهُ هُوَ الدَّعَّاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 210 رواية : 1
ترجمه :
1ـ زراره از حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: خـداى عـزوجـل فـرمـايـد: ((هـمـانـا آنـكه سرفرازى كنند از عبادت (و پرستش ) من ، زود است كه سرافكنده بدوزخ در آيند)) (سوره مؤ من آيه 60) حضرت فرمود:
(مـقـصود از عبادت ) دعاء است ، و بهترين عبادت دعاء است ، عرض كردم : (مقصود از ((اءواه )) در ايـن آيـه چـيـسـت كـه خـداونـد فرمايد:) ((همانا ابراهيم اءواه و شكيبا بود)) (سوره توبه آيه 114) فرمود: ((اءواه )) يعنى بسيار دعاء كننده بدرگاه خداوند.


2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ وَ ابْنِ مَحْبُوبٍ جَمِيعاً عَنْ حَنَانِ بـْنِ سـَدِيـرٍ عـَنْ أَبـِيـهِ قـَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع أَيُّ الْعِبَادَةِ أَفْضَلُ فَقَالَ مَا مِنْ شَيْءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ يُسْئَلَ وَ يُطْلَبَ مِمَّا عِنْدَهُ وَ مَا أَحَدٌ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّنْ يَسْتَكْبِرُ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ لَا يَسْأَلُ مَا عِنْدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 210 رواية : 2
ترجمه :
2ـ سـديـد گـويـد: بـامام باقر عليه السلام عرضكردم : كدام عبادت بهتر است ؟ فرمود: چـيـزى نـزد خـداى عـزوجـل بـهتر از اين نيست كه از او درخواست شود و از آنچه نزد او است خـواسـتـه شـود، و كـسـى نـزد خداى عزوجل مبغوض تر نيست از آنكس كه از عبادت او تكبر ورزد (و سر پيچى كند) و آنچه نزد او است درخواست نكند.


3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبـْدِ الْجـَبَّارِ عـَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُيَسِّرِ بْنِ عَبْدِ الْعـَزِيـزِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ لِي يَا مُيَسِّرُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عـِنـْدَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ مـَنْزِلَةً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَةٍ وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً سَدَّ فَاهُ وَ لَمْ يَسْأَلْ لَمْ يـُعـْطَ شـَيـْئاً فـَسـَلْ تـُعـْطَ يـَا مـُيـَسِّرُ إِنَّهُ لَيـْسَ مِنْ بَابٍ يُقْرَعُ إِلَّا يُوشِكُ أَنْ يُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 211 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ميسر بن عبد العزيز گويد: حضرت صادق عليه السلام بمن فرمود: اى ميسر دعا كن و مـگـو كه كار گذشته است و آنچه مقدر شده همان شود (و دعا اثرى ندارد)، همانا نزد خداى عـزوجـل منزلت و مقامى است كه بدان نتوان رسيد جز بدرخواست و مسئلت ، و اگر بنده اى دهان خود ببندد و درخواست نكند چيزى باو داده نشود، پس درخواست كن تا بتو داده شود،اى ميسر هيچ درى نيست كه كوبيده شود جز اينكه اميد آن رود كه بر وى كوبنده باز شود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: اينكه فرمود: ((و مگو كه كار گذشته است )) اين نهى امام عليه السـلام از ايـن گـفـتـار دو وجـهـه دارد: يـكـى آنـكـه ايـن گـفـتـار باطل است زيرا اين گفتار يهود و برخى از حكماء است بلكه بايد ايمان به بداء داشت و باينكه خداوند سبحان هر روز در كارى است ، و هر چه خواهد محو كند و هر چه بخواهد ثبت كـنـد و قـضا و قدر مانع دعا نيستند چون تغيير در لوح محو و اثبات ممكن است ، گذشته از اينكه خود دعاء نيز از اسباب قضا و قدر است و امر بدعاء نيز از همانها است .
ديـگـر ايـنكه درست كه علم خداوند بهر چه تعلق گرفته همان شود ولى اين مانع از دعا نـيست و اينكه امام عليه السلام او را از اين گفتار نهى فرموده يعنى نهى از اينست كه اين كـلام را (كـه در جـاى خـود صـحـيح است ) مانع از دعاء قرار ندهى ـ كه سبب اعتقاد بر بى فـائده بـودن دعـاى تـو شـود، و حـاصـل جـوابـى كه حضرت از آن فرموده است بدو وجه گردد:
اول ايـنـكـه : دعا بخودى خود مطلوبست چون عبادت بزرگيست و بمقام بلندى انسانرا نزد خدايتعالى رساند كه جز بوسيله دعا و زارى رسيدن بدان ممكن نيست .
دوم ايـنكه مقدرات گاهى كم و زياد ميشود و بسا باشد كه بواسطه شرطى از ميان برود مثلا در تقدير خداوند عمر كسى سى سال گذشته است بشرط اينكه صله رحم نكند و اگر كـرد شـصـت سـال مـقـدر شـده ، و روزيـش در فـلان روز بيكدرهم مقدر شده اگر دعا نكند و بـيشتر درخواست نكند، و اگر دعا و درخواست كرد دو درهم مقدر شده و هم چنين ساير چيزها، و حـاصـل اينكه براى وجود تمام كاينات و عدم آنها شرائط و اسبابى است و خداى سبحان نخواسته است كارها را بدون اسباب انجام دهد، و از جمله اسباب براى برخى از چيزها دعا است كه اگر دعا نكند آن چيز بدو داده نشود؟
و اما علم خداوند پس آن تابع معلوم است و علت پيدايش چيزى نگردد، و قضا و قدر حتمى و لازم نـيـسـتـنـد و گـرنـه ثـواب و عـقـاب و امـر و نـهـى بـاطـل گـردنـد چـنـانـچـه از امـيـرالمـؤ منين عليه السلام گذشت ، سپس كلامى از غزالى و ديگران در اينباره نقل كند كه ايراد آن از وضع و شرح و ترجمه ما بيرون است .4- حـُمـَيـْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْخَشَّابِ عَنِ ابْنِ بَقَّاحٍ عَنْ مُعَاذٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَيْعٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدِ افْتَقَرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 212 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه از فضل خداى عزوجل درخواست نكند نيازمند و فقير گردد.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يـَقُولُ ادْعُ وَ لَا تَقُلْ قَدْ فُرِغَ مِنَ الْأَمْرِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ هُوَ الْعِبَادَةُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِب ادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ د اخِرِينَ وَ قَالَ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 212 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـمـاد بـن عيسى گويد: شنيدم از حضرت صادق عليه السلام كه ميفرمود: دعا كن و مگو كـار از كـار گـذشـتـه اسـت زيـرا دعـا هـمـان عـبـادت اسـت و خـداى عـزوجـل فـرمـايـد: ((آنـانـكـه از عبادت من تكبر ورزند زود است كه سر افكنده بدوزخ در آيـنـد)) (سـوره مـؤ مـن آيه 60) و نيز فرموده است : ((مرا بخوانيد تا اجابت كنم )) (اين آيه نيز اول همان آيه پيشين است ).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقصود اينست كه چناچه پيش گفته شد دعا بخودى خود عبادت است زيرا در اين آيه آنرا عبادت دانسته و خداى تعالى بدان فرمان داده پس بر فرض كه با جابت نيز نرسد بخاطر اطاعت امر او بايد انجام شود مانند ساير عبادات ، و ترك آن موجب خـوارى و كـوچكى و ورود در دوزخ است چناچه آيه بر آن دلالت دارد، علاوه بر اينكه خداى سـبـحـان وعـده اجـابـت فـرمـوده و در وعـده خـويـش تخلف نورزد، و اين مطلب با تقدير هم مـنـافـات ندارد، زيرا دعا نيز مقدر است و فايده اى هم كه بر آن مترتب شود مقدر گرديده است .6- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ سَيْفٍ التَّمَّارِ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ عَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّكُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُكُوا صَغِيرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْكِبَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 212 رواية : 6
ترجمه :
6ـ سـيـف تـمار گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه ميفرمود: بر شما باد به (ملازمت ) دعـاء زيـرا بـهيچ چيز مانند آن بخدا نزديك نشويد، و هيچ حاجت كوچكى را بخاطر كوچكيش رهـا نـكـنيد از اينكه براى آن بدرگاه خداوند دعا كنيد، زيرا آنكس كه حاجات كوچك بدست اوست همان كس است كه حاجات بزرگ در اختيار اوست .



شــرح :
يـعـنـى نـپـنداريد كه كارهاى كوچك بدون تقدير خداوند انجام شود بلكه تمامى كارها از كوچك و بزرگ بدست او است .7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ رَجُلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع الدُّعـَاءُ هـُوَ الْعِبَادَةُ الَّتِي قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِب ادَتـِي الْآيـَة ادْعُ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ لَا تـَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ قَالَ زُرَارَةُ إِنَّمَا يَعْنِي لَا يَمْنَعْكَ إِيمَانُكَ بِالْقَضَاءِ وَ الْقَدَرِ أَنْ تُبَالِغَ بِالدُّعَاءِ وَ تَجْتَهِدَ فِيهِ أَوْ كَمَا قَالَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 212 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: دعـاء هـمـان عـبـادتـى اسـت كـه خـداى عـزوجـل فـرمـوده اسـت : ((هـمـانـا آنانكه از عبادت من تكبر ورزند)) تا آخر آيه . خداى را بخوان (و دعاكن ) و مگو كار گذشته است .
زراره گـويـد: مـقـصود آن حضرت اينست كه عقيده تو به قضاو قدر جلوگير تو نشود از اصرار در دعا و كوشش در آن يا (آنكه زراره كلامى ) مانند اين گفت .


8- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْأَرْضِ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الْعَفَافُ قَالَ وَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع رَجُلًا دَعَّاءً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 213 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نـيـز امـام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرمايد: محبوبترين در (روى ) زمين براى خداى عزوجل دعا است ، و بهترين عبادت پرهيزكارى و پارسائى است و اميرالمؤ منين عليه السلام مردى بود كه بسيار دعا مى كرد.



*باب اينكه دعا سلاح مؤ من است*
بَابُ أَنَّ الدُّعَاءَ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنِ السَّكـُونـِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدِّينِ وَ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 213 رواية : 1
ترجمه :
1ـ امـام صـادق عـليه السلام فرمود: رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرموده : دعا سلاح مؤ من و ستون دين و نور آسمانها و زمين است .


2- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع الدُّعَاءُ مَفَاتِيحُ النَّجَاحِ وَ مَقَالِيدُ الْفَلَاحِ وَ خـَيـْرُ الدُّعـَاءِ مـَا صـَدَرَ عـَنْ صـَدْرٍ نـَقـِيٍّ وَ قـَلْبٍ تـَقـِيٍّ وَ فـِي الْمـُنَاجَاةِ سَبَبُ النَّجَاةِ وَ بِالْإِخْلَاصِ يَكُونُ الْخَلَاصُ فَإِذَا اشْتَدَّ الْفَزَعُ فَإِلَى اللَّهِ الْمَفْزَعُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 213 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز فـرمـود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده : دعاء كليدهاى نجات و گنجينه هاى رسـتـگـاريـسـت ، و بـهـترين دعاء آن دعائيست كه از سينه خاك و دلى پرهيزكار بر آيد، و وسـيـله نجات در مناجات است ، و خلاصى به اخلاص آيد، و چون فزع و بى تابى سخت شود مفزع و پناهگاه خدا است .


3- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ قـَالَ قـَالَ النَّبـِيُّ ص أَ لَا أَدُلُّكـُمْ عَلَى سِلَاحٍ يُنْجِيكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ يُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ قَالُوا بَلَى قَالَ تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 214 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز فـرمـود: پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمود آيا شما را به سلاحى راهنمائى نكنم كه شما را از دشمنان رهائى دهد و روزى شماها را فراوان سازد؟ عرض كردند: چرا، فرمود: پروردگارتان را در شب و روز بخوانيد زيرا سلاح مؤ من دعا است .


4- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمِنِينَ ع الدُّعَاءُ تُرْسُ الْمُؤْمِنِ وَ مَتَى تُكْثِرْ قَرْعَ الْبَابِ يُفْتَحْ لَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 214 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: دعا سپر مؤ من است ، و هر گاه بسيار درى را كوبيدى به روى تو باز شود.


5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ كـَانَ يـَقـُولُ لِأَصـْحـَابـِهِ عـَلَيْكُمْ بِسِلَاحِ الْأَنْبِيَاءِ فَقِيلَ وَ مَا سِلَاحُ الْأَنْبِيَاءِ قَالَ الدُّعَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 214 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت رضا عليه السلام هميشه به اصحاب خود مى فرمود: بر شما باد به اسلحه پيمبران به او عرض شد: اسلحه پيمبران چيست ؟ فرمود: دعاء است .


6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْبَجَلِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الدُّعَاءَ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 214 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: دعاء از نيزه نافذتر است .


7- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدُّعَاءُ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ الْحَدِيدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 214 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: دعاء از نيزه تيز نافذتر است .



*باب اينكه دعا بلا و قضا را دفع ميكند*
بَابُ أَنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ الْقَضَاءَ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ الْقَضَاءَ يَنْقُضُهُ كَمَا يُنْقَضُ السِّلْكُ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 215 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حماد بن عثمان گويد: شنيدم كه مى فرمود: همانا دعاء قضا را برمى گرداند، و آنرا از هـم واتـابـد و بـزند چنانچه رشته نخ اگر چه به سختى تابيده شده باشد از هم باز شود.


2- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ إِنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ مَا قَدْ قُدِّرَ وَ مَا لَمْ يُقَدَّرْ قُلْتُ وَ مَا قَدْ قُدِّرَ عَرَفْتُهُ فَمَا لَمْ يُقَدَّرْ قَالَ حَتَّى لَا يَكُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 215 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـمـر بـن يـزيـد گـويـد: از حـضـرت ابـى الحـسـن (كاظم ) عليه السلام شنيدم كه مى فـرمـود: هـمـانا دعاء برمى گرداند آن چه را مقدر شده و آنچه را مقدر نشده ، عرض كردم : مقدر شده را دانستم مقدر نشده كدام هست ؟ فرمود: تا اينكه تقدير در مورد آن نشود.



شــرح :
يعنى دعاء جلو تقدير را مى گيرد و بداء حاصل گردد.

[afsanah82]

3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ بِسْطَامَ الزَّيَّاتِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 215 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: دعـا بـرگـردانـد قـضـائيـكـه از آسـمـان نازل گرديده و به سختى ابرام شده (و محكم گرديده ) است .


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي هَمَّامٍ إِسْمَاعِيلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ قـَالَ عـَلِيُّ بـْنُ الْحـُسـَيْنِ ع إِنَّ الدُّعَاءَ وَ الْبَلَاءَ لَيَتَرَافَقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ الدُّعَاءَ لَيَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 215 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت رضا عليه السلام فرمود: على بن الحسين عليهماالسلام فرموده : همانا دعا و بـلاء تـا روز قـيـامـت بـا هـم رفاقت كنند، و همانا دعاء برگرداند بلاء را كه به سختى ابرام شده است .



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: در بعضى از نسخ ((ليتواقفان )) به جاى ((ليترافقان )) ضبط شده و آن ظاهرتر است يعنى با هم مبارزه و مخاصمه كنند. و تاءييد كند آن را آنچه عامه از پـيـغـمـبر صلى اللّه عليه و آله نقل كنند كه فرمود: دعا بلاء را ديدار كند و در هوا با هم به جدال برخيزند.5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ الدُّعَاءُ يَدْفَعُ الْبَلَاءَ النَّازِلَ وَ مَا لَمْ يَنْزِلْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز از حـضـرت رضا عليه السلام از آنحضرت عليه السلام حديث شده كه فرمود: دعا بلائى را كه نازل شده و آنچه نازل نشده دفع كند.


6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ قـَالَ لِي أَ لَا أَدُلُّكَ عـَلَى شـَيْءٍ لَمْ يـَسـْتَثْنِ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ ص قُلْتُ بَلَى قَالَ الدُّعَاءُ يَرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً وَ ضَمَّ أَصَابِعَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 6
ترجمه :
6ـ زراره گـويـد: حـضـرت بـاقر عليه السلام بمن فرمود: آيا تو را راهنمائى نكنم به چـيـزى كـه رسـول خـدا صـلى اللّه عليه و آله در آن استثناء نزد (و چيزى را از آن بيرون نكرده )؟ عرض كردم : چرا، فرمود: دعاء است كه برگرداند قضاء مبرم را كه به سختى مـحـكم شده و (براى تشبيه و بيان مطلب ) انگشتانش را بهم چسباند (يعنى شدت ابرام آن مانند اين انگشتان چسبيده به هم باشد).


7- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الدُّعَاءُ يَرُدُّ الْقَضَاءَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ إِبْرَاماً فَأَكْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ كُلِّ رَحْمَةٍ وَ نَجَاحُ كُلِّ حَاجَةٍ وَ لَا يُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا بِالدُّعَاءِ وَ إِنَّهُ لَيْسَ بَابٌ يُكْثَرُ قَرْعُهُ إِلَّا يُوشِكُ أَنْ يُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 7
ترجمه :
7ـ عبداللّه بن سنان گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: دعاء قضاء مبرم شـده را بـرگرداند، پس بسيار دعا كن مه آن كليد هر رحمت و پيروزى در هر حاجت است ، و بـه آنـچـه نـزد خـداى عـزوجـل است نتوان رسيد جز بوسيله دعا، و هيچ درى بسيار كوبيده نشود جز اين كه اميد بباز شدن آن نزديك شود.


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي وَلَّادٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع عَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ لِلَّهِ وَ الطَّلَبَ إِلَى اللَّهِ يَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قـَدْ قـُدِّرَ وَ قـُضـِيَ وَ لَمْ يَبْقَ إِلَّا إِمْضَاؤُهُ فَإِذَا دُعِيَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُئِلَ صُرِفَ الْبَلَاءُ صَرْفَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 8
ترجمه :
8ـ ابو ولاد گويد: حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: بر شما باد (كه ملازمت كـنيد) به دعا، زيرا دعاء بدرگاه خدا و خواستن از او، برگرداند بلائى را كه مقدر شده و حـكـم بـدان شـده ، و جـز اجـراى آن چـيـزى نـمـانـده ، پـس چـون خـداى عزوجل خوانده شد و از او در خواست شد يكباره بلا را بگرداند.


9- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَيَدْفَعُ بِالدُّعَاءِ الْأَمْرَ الَّذِي عَلِمَهُ أَنْ يُدْعَى لَهُ فَيَسْتَجِيبُ وَ لَوْ لَا مَا وُفِّقَ الْعَبْدُ مِنْ ذَلِكَ الدُّعَاءِ لَأَصَابَهُ مِنْهُ مَا يَجُثُّهُ مِنْ جَدِيدِ الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 216 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل هر آينه دفع كند بوسيله دعاء آنچه را كه مى داند اگر براى آن دعاء شود اجابت خـواهـد كـرد، و اگر نبود كه بنده به اين دعا موفق شود به او بلائى مى رسيد كه او را از روى زمين بردارد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) پس از تجزيه و تركيب قستى از حديث كلامى گويد: كه حاصلش اين است كـه خـداى سـبـحـان دفـع كـنـد بـلائى را كـه بـنـده مـسـتـحـق نزول آن گشته ، هرگاه بداند كه آن بنده پس از اين براى برطرف شدن آن دعا مى كند، پـس آن بـلا را نـازل نـكـند به خاطر آن دعائى كه پس از اين از آن بنده سرزند، پس دعا پيش از وقوعش در دفع بلا اثر كند.
*باب اينكه دعا شفاء و درمان هر دردى است*
بَابُ أَنَّ الدُّعَاءَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَلَاءِ بْنِ كَامِلٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَيْكَ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 217 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـلاء بـن كـامـل گـويـد: حضرت صادق (ع ) به من فرمود: بر تو باد بدعاء زيرا آن درمان هر دردى است .



*باب اينكه هر كه دعا كند مستجاب گردد*
بَابُ أَنَّ مَنْ دَعَا اسْتُجِيبَ لَهُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدُّعَاءُ كَهْفُ الْإِجَابَةِ كَمَا أَنَّ السَّحَابَ كَهْفُ الْمَطَرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 217 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا مخزن و گنجينه اجابت است چناچه ابر مخزن باران است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((الدعـاء كـهـف الاجـابـة )) يـعـنـى مـخـزن و محل و مظنه اجابت است چناچه ابر محل و مظنه باران است ... تا اينكه گويد: و گفته شده : ايـنـكـه تـشـبـيـه بـابـر فـرمـوده اشـاره بـايـنـسـت كـه ابـر مـحـل بـاران است جز اينكه روى نبودن مصلحت گاهى باران نبارد، دعا نيز اين چنين است كه گاهى نبودن مصلحت در دنيا مستجاب نگردد ولى در آخرت عوض آن را بدهند.2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ يَدَهُ إِلَى اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ إِلَّا اسْتَحْيَا اللَّهُ عَزَّ وَ جـَلَّ أَنْ يـَرُدَّهـَا صـِفـْراً حَتَّى يَجْعَلَ فِيهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ مَا يَشَاءُ فَإِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلَا يَرُدَّ يَدَهُ حَتَّى يَمْسَحَ عَلَى وَجْهِهِ وَ رَأْسِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 218 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هيچ بنده اى دست به درگاه خداى عزيز جبار نگشايد جز ايـنـكـه خـداى عـزوجـل شـرم كـنـد كـه آنـرا تـهـى بـازگـردانـد تـا ايـنـكـه از فـضـل رحـمـت خود در آن بنهد، پس هر گاه يكى از شماها دعا كرد دستش را برنگرداند تا آنرا بسر و روى خود بكشد.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: شرم و حياء گرفتگى نفس است از كار بد بخاطر بيم نكوهش و چون بخداى تعالى نسبت داده شود مقصود از آن لازمه آن است كه ترك باشد يعنى خدا آن كار را نكند... تا آنكه گويد:
و در ايـنـجـا شبهه ايست كه بايد آنرا دفع كنيم و بخاطر بسيارى از مردم بيايد و آن اين اسـت : كـه چـگـونـه خـداى سـبـحـان وعـده اجـابـت داده وخـلف وعـده او مـحـال اسـت و گذشته آيات و روايات بسيارى در اين باره آمده ، و دروغ از خداى تعالى و حجت هاى او عليهم السلام ممتنع است (پس چگونه كه بسيارى از دعاها باجابت نرسد)؟
و جواب از اين اعتراض را ممكن است بچند و چه گفت :
اول : اينكه وعده خدا مشروط بمشيت است يعنى اگر بخواهم اجابت كنم و به همين دلالت كند گـفـتارش كه (در سوره انعام آيه 41) فرمايد: ((و بر طرف كند آنچه را به در گاه او دعا كنيد اگر بخواهد)) .
دوم : ايـنـكـه مـقـصـود از اجـابـت كـه خـداوند و حجج او فرمودند لازمه آنست كه آن توجه و اسـتـمـاع دعـا اسـت يـعنى فورا شنيده شود و مورد توجه قرار گيرد ولى در دادن آنچه را خواهد تاءخير كند تا باز او را بخواند و آوازش بشنود چون آن را دوست دارد.
سـوم : اينكه اجابت مشروط و خير بودن براى دعا كننده زيرا خداى حكيم بدلخواه بندگان از آنچه خير و صلاح آنها است دست برندارد.
چـهـارم : لازم نـيـسـت اجـابت دعا فورى باشد و ممكن است دعا مستجاب شده باشد ولى ظهور آثـار آن روى پـاره اى از مـصـالح به مدت زيادى تاءخير افتد، چنانچه در تفسير گفتار خداى تعالى :((قد اجيبت دعوتكما)) كه خدا به موسى و هارون كه دعا كردند پروردگارا امـوال ايـشـان را تـبـاه سـازد.. خـطاب فرمود: ((كه همانا مستجاب شد دعاى شما)) (سوره يونس آيه 89) حديث شده كه فرمودند: ميان اين خطاب و ميان غرق فرعون و نابودى او و پـيـروانـش (كـه بـراى آن دعـا كـرده بـودنـد) چـهـل سال طول كشيد...
(مترجم گويد: مجلسى (ره ) وجوه ديگرى نيز ذكر كرده كه بهمين چهار وجه اكتفاء شد).
*باب اينكه براى دعا به مؤ من الهام شود*
بَابُ إِلْهَامِ الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هـَلْ تـَعـْرِفـُونَ طـُولَ الْبـَلَاءِ مـِنْ قـِصـَرِهِ قـُلْنـَا لَا قَالَ إِذَا أُلْهِمَ أَحَدُكُمُ الدُّعَاءَ عِنْدَ الْبَلَاءِ فَاعْلَمُوا أَنَّ الْبَلَاءَ قَصِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 219 رواية : 1
ترجمه :
1ـ هشام بن سالم گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: آيا طولانى بودن بلا را از كوتاهى آن مى شناسيد (و مى فهميد چه بلائى طولانى و چه بلائى كوتاه است )؟ عرض كرديم : نـه ، فـرمـود چون در هنگام بلاء به كسى (از شما) الهام شد كه دعا كند بدانيد كه بلاء كوتاه است (و مدت آن سپرى شده ).


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي وَلَّادٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع مَا مِنْ بَلَاءٍ يَنْزِلُ عَلَى عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَيُلْهِمُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الدُّعَاءَ إِلَّا كـَانَ كـَشـْفُ ذَلِكَ الْبَلَاءِ وَشِيكاً وَ مَا مِنْ بَلَاءٍ يَنْزِلُ عَلَى عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَيُمْسِكُ عَنِ الدُّعَاءِ إِلَّا كَانَ ذَلِكَ الْبَلَاءُ طَوِيلًا فَإِذَا نَزَلَ الْبَلَاءُ فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 219 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـوولاد گويد: حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: هيچ بلائى بر بنده مؤ مـن نازل نشود كه خداى عزوجل بدو الهام دعا كند، جز اينكه بزودى آن بلا برطرف شود، و هـيـچ بـلائى بـر بـنده مؤ من نازل نگردد كه از دعا كردن خوددارى كند جز اينكه آن بلا طـولانـى اسـت ، پـس هـرگـاه بـلا نـازل شـد بـر شـمـا بـاد كـه بـدرگـاه خـداى عزوجل دعا و زارى كنيد.



*باب پيش افتادن در دعا*
بَابُ التَّقَدُّمِ فِي الدُّعَاءِ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ تَقَدَّمَ فِي الدُّعَاءِ اسْتُجِيبَ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ لَمْ يُحْجَبْ عَنِ السَّمَاءِ وَ مَنْ لَمْ يَتَقَدَّمْ فِي الدُّعَاءِ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ إِنَّ ذَا الصَّوْتَ لَا نَعْرِفُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 219 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه در دعا پيش افتد (يعنى هميشه دعا مى كند و اخـتـصاصى به هنگام رسيدن بلا ندارد) بلائى كه به او برسد دعايش مستجاب شود، و فـرشـتـگـان گويند: صداى آشنائى است و از بالا رفتن به آسمان ممنوع نگردد، و كسى كـه پـيـشـدسـتـى به دعا نكند، چون بلا به او برسد دعايش مستجاب نشود، و فرشتگان گويند ما: اين آواز را نشناسيم


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ تَخَوَّفَ مِنْ بَلَاءٍ يُصِيبُهُ فَتَقَدَّمَ فِيهِ بِالدُّعَاءِ لَمْ يُرِهِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْبَلَاءَ أَبَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضرت عليه السلام فرمود: هر كه از بلائى بترسد كه بدو رسد و پيش از رسـيـدن آن بـلا در بـاره (بـر طـرف شـدن ) آن دعـا كـنـد خـداى عزوجل هرگز آن بلا را بدو ننماياند.


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يـُونـُسَ عـَنْ هـَارُونَ بـْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الدُّعَاءَ فِي الرَّخَاءِ يَسْتَخْرِجُ الْحَوَائِجَ فِي الْبَلَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: دعـا در حـال راحتى و آسايش نيازمنديهاى در حال بلا را بر مى آورد (يعنى گرفتاريهاى آن زمان را بر طرف مى كند).


4- عـَنـْهُ عـَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ فِي الشِّدَّةِ فَلْيُكْثِرِ الدُّعَاءَ فِي الرَّخَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هر كه را خوش آيد (و خواهان است ) كه دعايش در حال سختى به اجابت رسد بايد در حال راحتى و آسايش بسيار دعا كند.


5- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى عَنْ رَجُلٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ غَوَّاصٍ الطَّائِيِّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ جَدِّي يَقُولُ تَقَدَّمُوا فِي الدُّعَاءِ فَإِنَّ الْعَبْدَ إِذَا كَانَ دَعَّاءً فَنَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ فَدَعَا قِيلَ صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ إِذَا لَمْ يَكُنْ دَعَّاءً فَنَزَلَ بِهِ بَلَاءٌ فَدَعَا قِيلَ أَيْنَ كُنْتَ قَبْلَ الْيَوْمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 220 رواية : 5
ترجمه :
5ـ مـحـمـد بن مسلم گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: جدم مى فرمود: در دعا پيش دسـتـى كـنيد (و پيش از آنكه گرفتار شويد دعا كنيد) زيرا چون بنده اى بسيار دعا كند و بلائى به او رسد و دنبالش دعا كند گفته شود: آوازى آشنا است ، و چون بسيار دعا نكند (و پـردعـا نـباشد) و بلائى به او رسد و دنبالش دعا كند بدو گفته شود: تا به امروز كجا بودى ؟.


6- الْحـُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ الدُّعَاءُ بَعْدَ مَا يَنْزِلُ الْبَلَاءُ لَا يُنْتَفَعُ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 221 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: هميشه على بن الحسين عليهماالسلام مى فرمود: دعاى بعد از رسيدن بلاسود ندارد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد اين روايت حمل شود بر اينكه پيش از آن عادت بدعا كردن نداشته و مقصود از سود نداشتن هم سود كامل است .
*باب يقين داشتن باجابت در حال دعا*
بَابُ الْيَقِينِ فِي الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سُلَيْمٍ الْفَرَّاءِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا دَعَوْتَ فَظُنَّ أَنَّ حَاجَتَكَ بِالْبَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 221 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه دعا كردى گمان كن كه حاجتت بر در خانه است .



شــرح :
مـجـلسى (ره ) گويد: كلينى (ره ) گمان را حمل بر يقين كرده و به معناى يقين دانسته به قـريـنـه آنـچـه در حـديـث (1) بـاب آيـنـده بـيـايـد، و مـمـكـن اسـت حـمـل بـر مـعـنـاى ظـاهـر خـود آن كـه گـمـان اسـت شـود زيـرا يـقـيـن بـا جـابـت مـشـكل است ، مگر اينكه گفته شود مقصود يقين بوعده اجابت باشد كه خدا فرموده است ، در صورتيكه دعاء با شرائطش باشد.
*باب اقبال و رو آوردن و توجه بدعا*
بَابُ الْإِقْبَالِ عَلَى الدُّعَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عـَمـْرٍو قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ فَإِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالْإِجَابَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 221 رواية : 1
ترجمه :
1ـ سـليـمـان بـن عـمـرو گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: خـداى عـزوجـل اجـابـت نـكـنـد دعـائى كـه از روى دل غـافـل بـاشـد، پـس هـرگـاه دعـا كـردى بـه دل توجه كن و يقين داشته باش كه اجابت شود.


2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعَاءَ قَلْبٍ لَاهٍ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُ إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ لِلْمَيِّتِ فَلَا يَدْعُو لَهُ وَ قَلْبُهُ لَاهٍ عَنْهُ وَ لَكِنْ لِيَجْتَهِدْ لَهُ فِي الدُّعَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: امـيـرالمـؤ مـنـيـن صـلوات اللّه عـليـه فرموده است : خداى عزوجل دعاى دل غافل و سرگرم بلهو را نپذيرد، و على عليه السلام هميشه مى فرمود: هر گـاه يـكـى از شـمـاهـا بـراى مـرده اى دعـا كـنـد، در حـالى كـه دلش از او غـافـل دعـا نـكـنـد، بـلكـه در دعـاى بـر او كـوشـش كـنـد (يـعـنـى بـراسـتـى از دل دعا كند).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه تـخـصـيـص بـمرده داده شده است براى اينستكه مرده بدعا نـيـازمـنـدتـر اسـت ، يـا بـراى آنـسـتـكـه در مـيـان مـردم شـايـع شـده و مـعـمـول اسـت كـه بـراى سـر سـلامـتـى كـه مـيـرونـد طـبـق معمول و مرسوم براى مرده دعا مى كنند بدون اينكه توجه و تصميمى در دعا داشته باشند و مـنـظـور امـام عـليـه السـلام ايـنـسـت كـه ايـن دعـاى بـراى مـرده نـيـسـت و مـعـنـاى اول ظاهرتر است .3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عـَنْ سـُلَيـْمٍ الْفـَرَّاءِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ وَ ظُنَّ حَاجَتَكَ بِالْبَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 3
ترجمه :
3ـ امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر گـاه دعـا كـردى بـه دل توجه كن و گمان كن كه حاجتت بر در خانه است .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ قَاسٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: بـدرسـتـى كـه خـداى عزوجل اجابت نكند دعائى كه از روى دل سخت و با قساوت باشد.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَمَّا اسـْتَسْقَى رَسُولُ اللَّهِ ص وَ سُقِيَ النَّاسُ حَتَّى قَالُوا إِنَّهُ الْغَرَقُ وَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص بِيَدِهِ وَ رَدَّهَا اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَ لَا عَلَيْنَا قَالَ فَتَفَرَّقَ السَّحَابُ فَقَالُوا يـَا رَسـُولَ اللَّهِ اسـْتـَسـْقـَيـْتَ لَنـَا فَلَمْ نُسْقَ ثُمَّ اسْتَسْقَيْتَ لَنَا فَسُقِينَا قَالَ إِنِّي دَعَوْتُ وَ لَيْسَ لِي فِي ذَلِكَ نِيَّةٌ ثُمَّ دَعَوْتُ وَ لِيَ فِي ذَلِكَ نِيَّةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 222 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـنـگـامـيـكـه رسـول خـدا صـلى اللّه عـليه و آله طلب باران كرد و باران آمد تا جائى كه گفتند: غرق مـى شـويـم و رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله بـدسـت مـبـارك اشـاره كـرد و آنـهـا را برگرداند، و گفت : خدايا باطراف ما باران بفرست و بر ما نفرست ، پس ابرها پراكنده شـدنـد (و گـرد شـهـر مدينه را حلقه وار گرفتند و باطراف مدينه باريدند، اصحاب و مـسـلمـانـان ) عرض كردند: اى رسول خدا يكبار ديگر نيز براى ما طلب باران كردى ولى بـاران بـر ما نباريد و دومين بار كه طلب باران كردى بر ما باريد؟ (اين چگونه بود؟) فرمود: من (در اولين بار كه ) دعا كردم تصميم نداشتم ، سپس كه دعا كردم تصميم داشتم .

[afsanah82]

شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: آن حـضـرت صـلى اللّه عـليـه و آله دربـاره اول در ايـن كـه آيا طلب باران مصلحت است يا نه مردد بوده است و لذا تصميم بر طلب آن در دعا نداشته است و فقط بخاطر دلخوشى اصحاب دعا كرده ولى دربار دوم چون مصلحت ديده است از روى تصميم دل دعا كرده است .
*باب پافشارى كردن و اصرار در دعا و انتظار اجابت*
بَابُ الْإِلْحَاحِ فِي الدُّعَاءِ وَ التَّلَبُّثِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الطَّوِيـلِ قـَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا دَعَا لَمْ يَزَلِ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِي حَاجَتِهِ مَا لَمْ يَسْتَعْجِلْ
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الطَّوِيلِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 223 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: همانا چون بنده دعا كند خداى تبارك و تعالى در كار حاجت او است ماداميكه آن بنده شتاب نكند.



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: يعنى مادامى كه شتاب در آن را نخواهد كه اگر تاءخير در اجابت آن شد نوميد گردد و در نتيجه از خداوند رو گردان شود و پندارد كه چون تاءخير در اجابت شـده خـداونـد دعايش را مستجاب نفرمايد، يا معناى كلام حضرت عليه السلام اينست : مادامى كه آن بنده در دعا شتاب نكند و بدان اعتنا نكرده و بدون پافشارى و اصرار در اجابت آن بدنبال كار خود رود چناچه ظاهر خبر دوم است .2- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ وَ غَيْرِهِمَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ الْعـَبـْدَ إِذَا عـَجَّلَ فـَقـَامَ لِحَاجَتِهِ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَ مَا يَعْلَمُ عَبْدِي أَنِّي أَنَا اللَّهُ الَّذِي أَقْضِي الْحَوَائِجَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 223 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عليه السلام فرمود: همانا بنده چون شتاب كند و براى كار (هاى ) خود برخيزد (و بدنبال كار خود رود) خداى تبارك و تعالى فرمايد: آيا بنده من نداند كه براستى منم آن خدائى كه حاجتها را بر آوردم .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: ((اذا عجل )) يعنى در تعقيب نماز شتاب كند و آن را واگذارد و به اندك توجهى اكتفا كند و برخيزد دنبال كار خود برود، يا به اندك دعائى اكتفا كند و به دنبال آن كارى كه براى آن دعا كرده برود، يا مقصود همان باشد كه در خبر سابق گفتيم .3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مَرْوَانَ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ عُقْبَةَ الْهَجَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ وَ اللَّهِ لَا يُلِحُّ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي حَاجَتِهِ إِلَّا قَضَاهَا لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 3
ترجمه :
3ـ وليد بن عقبه هجرى گويد: شنيدم حضرت باقر عليه السلام فرمود: به خدا سوگند هـيـچ بـنـده اى در دعـا پـافـشـارى و اصـرار بـه درگـاه خـداى عزوجل نكند جز اينكه حاجتش را برآورد.


4- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ حَسَّانَ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ كَرِهَ إِلْحَاحَ النَّاسِ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْمَسْأَلَةِ وَ أَحَبَّ ذَلِكَ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ أَنْ يُسْأَلَ وَ يُطْلَبَ مَا عِنْدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداى عزوجل خوش ندارد كه مردم در انجام حاجت به هم ديـگـر اصـرار كـنـنـد ولى بـراى خـودش آن را دوسـت دارد، خـداى عزوجل دوست دارد كه از او در خواست شود و آنچه نزد او است خواهش ‍ شود.


5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حُسَيْنٍ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا وَ اللَّهِ لَا يُلِحُّ عَبْدٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت بـاقر عليه السلام فرمود: نه به خدا سوگند هيچ بنده اى به درگاه خداى عزوجل اصرار نورزد جز اينكه خداوند دعايش را مستجاب كند.


6- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً طَلَبَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَأَلَحَّ فِي الدُّعَاءِ اسْتُجِيبَ لَهُ أَوْ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ وَ أَدْعُوا رَبِّي عَسى أَلّ ا أَكُونَ بِدُع اءِ رَبِّي شَقِيًّا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 224 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: خدا رحمت كند بنده اى را كه از خداى عزوجل حاجتى بخواهد و در دعاى درباره آن پافشارى و اصرار كند، خواه اجـابـت شـود و خـواه اجـابـت نـشـود، و اين آيه را تلاوت فرمود (كه ابراهيم عليه السلام فـرمـايـد:) ((و دعاكنم بدرگاه پروردگار خود شايد به وسيله دعاى پروردگارم تيره بخت نباشم )) (سوره مريم آيه 48).



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: حاصل معناى حديث اينست كه : براى تاءخير در اجابت اصرار را رها نـكـنـد و اسـتـشـهاد به آيه براى آنست كه ابراهيم (عليه السلام ) اظهار اميدوارى و بلكه اطمينان كرد زيرا لفظ ((عسى )) براى اثبات است باينكه دعا بدرگاه خداوند موجب عدم شـقـاوت او گـردد... و مـتـحـمـل اسـت كـه در كلام تقديرى باشد يعنى پس از پافشارى و اصـرار راضـى شـود چـه باجابت رسد و چه نرسد و دنبالش بر خداوند اعتراض نكند و بـدگـمـان بـاو نـشـود پـس اسـتـشـهـاد بـه آيـه بـايـنـسـت كـه حمل شود بر اين معنا كه : ((اميد است كه دعاى من سبب شقاوت و تيره بختى من نگردد)). و متحمل است كه ذكر آيه شريفه فقط بخاطر بيان فضيلت دعا باشد.
*باب نام بردن حاجت در دعا*
بَابُ تَسْمِيَةِ الْحَاجَةِ فِي الدُّعَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْفَرَّاءِ عَنْ أَبِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَعْلَمُ مَا يُرِيدُ الْعَبْدُ إِذَا دَعَاهُ وَ لَكِنَّهُ يُحِبُّ أَنْ تُبَثَّ إِلَيْهِ الْحَوَائِجُ فَإِذَا دَعَوْتَ فَسَمِّ حَاجَتَكَ
وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَعْلَمُ حَاجَتَكَ وَ مَا تُرِيدُ وَ لَكِنْ يُحِبُّ أَنْ تُبَثَّ إِلَيْهِ الْحَوَائِجُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 225 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابو عبداللّه فراء گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: خداى تبارك و تعالى ميداند كه بنده اش چه ميخواهد هرگاه بدرگاهش دعا كند، ليكن دوست دارد كه حاجتها بدرگاهش شرح داده شود پس هرگاه دعا كردى حاجتت را نام ببر.
و در حـديـث ديگرى گويد: كه فرمود: خداى عزوجل حاجت تو را مى داند و نيز داند كه تو چه خواهى ولى دوست دارد كه حاجتهاى (خود را) بدرگاه او شرح دهى .



*باب پنهان كردن دعا*
بَابُ إِخْفَاءِ الدُّعَاءِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي هَمَّامٍ إِسْمَاعِيلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ دَعْوَةُ الْعَبْدِ سِرّاً دَعْوَةً وَاحِدَةً تَعْدِلُ سَبْعِينَ دَعْوَةً عَلَانِيَةً
وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى دَعْوَةٌ تُخْفِيهَا أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ سَبْعِينَ دَعْوَةً تُظْهِرُهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 225 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت رضـا عـليـه السلام فرمود: دعاى بنده در پنهانى يك دعايش برابر با هفتاد دعاى آشكار است . و در حديث ديگر است كه : يك دعائى كه در پنهانى كنى بهتر است نزد خداوند از هفتاد دعا كه آشكار كنى .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـن دو حـديث دلالت كند بر اينكه پنهان كردن دعا بهتر از آشكار كـردن آنـسـت ، و ايـنـكه يك دعاى در پنهانى برابر است يا بهتر است هفتاد دعاى آشكار در صـورتـى كـه آشـكـار كـردن آن مشعوب بر ياء و سمعه نباشد و گرنه ميان آنها نسبتى نيست .
و اما جمع ميان اين اخبار و آنچه روايت شده است از اينكه مستحب اجتماع در دعا پس از اين بحث در آن بيايد ان شاء اللّه تعالى .
*باب اوقات و حالاتيكه اميد اجابت دعا در آنها رود*
بَابُ الْأَوْقَاتِ وَ الْحَالَاتِ الَّتِي تُرْجَى فِيهَا الْإِجَابَةُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اطْلُبُوا الدُّعَاءَ فِي أَرْبَعِ سَاعَاتٍ عِنْدَ هـُبـُوبِ الرِّيـَاحِ وَ زَوَالِ الْأَفـْيـَاءِ وَ نـُزُولِ الْقَطْرِ وَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الْقَتِيلِ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ عِنْدَ هَذِهِ الْأَشْيَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 226 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا را در چهار هنگام بخوانيد: هنگام وزيدن بادها، و (گاه ) بـر طـرف شدن سايه ها (يعنى هنگام ظهر)، و (نزد) فرو شدن باران ، و (هنگام ) ريخته شدن اولين قطره خون مؤ من (در جهاد يا غير آن ) زيرا در اين چيزها درهاى آسمان باز شود.


2- عـَنـْهُ عـَنْ أَبِيهِ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ فَضْلٍ الْبَقْبَاقِ قَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـُسْتَجَابُ الدُّعَاءُ فِي أَرْبَعَةِ مَوَاطِنَ فِي الْوَتْرِ وَ بَعْدَ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ الظُّهْرِ وَ بَعْدَ الْمَغْرِبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز آن حضرت عليه السلام فرمود: دعا در چهار جا به اجابت رسد: در نماز وتر، و بعد از سپيده دم ، و بعد از ظهر، و بعد از مغرب .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ظاهر اينست كه در سه مورد اخير بعد از نمازهاى اين اوقات است نه بعد از دخول اوقات . (مترجم گويد: وجهى براى اين استظهار بنظر نرسيد، و اللّه علم ).3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع اغْتَنِمُوا الدُّعَاءَ عِنْدَ أَرْبَعٍ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ وَ عِنْدَ الْأَذَانِ وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَيْثِ وَ عِنْدَ الْتِقَاءِ الصَّفَّيْنِ لِلشَّهَادَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 226 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرموده است : دعا را در چهار جا غـنـيـمـت شـمـاريـد: نزد قرائت قرآن ، و نزد گفتن اذن ، و نزد آمدن باران ، و نزد برخورد كردن دو صف (از مؤ منين و كفار) براى قتال .


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عـَطـَاءٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ أَبِي إِذَا كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ حَاجَةٌ طَلَبَهَا فِي هَذِهِ السَّاعَةِ يَعْنِي زَوَالَ الشَّمْسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت باقر عليه السلام فرمود: پدرم هر زمان بدرگاه خداوند حاجتى داشت در اين سـاعـت آن را مـى خـواسـت يـعـنـى هـنـگـام زوال خـورشـيـد (و اول ظـهـر كـه خـورشـيـد از مـيـانـه آسـمـان بـطـرف مـغـرب متمايل شود).


5- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا رَقَّ أَحَدُكُمْ فَلْيَدْعُ فَإِنَّ الْقَلْبَ لَا يَرِقُّ حَتَّى يَخْلُصَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـرگـاه دل يـكـى از شـمـا رقـت كـرد (و نـرم شـد) در آن حال دعا كند، زيرا دل تا پاك نشود رقت نكند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: رقـت ضـد قـسـاوت اسـت و نـشـانـه رقـت دل گـريـه اسـت ، و حـاصـل ايـنـكـه رقـت نـشـانـه پـاكـى دل از دغـلى و حـسـد و افـكـار باطله و خيالاتى است كه انسانرا از توجه به خداى تعالى سرگرم كند، و خلوص و پاكى دل نشانه و سبب اجابت دعاء است .6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبـِي قـُرَّةَ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ وَقْتٍ دَعَوْتُمُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فـِيـهِ الْأَسـْحـَارُ وَ تـَلَا هـَذِهِ الْآيَةَ فِي قَوْلِ يَعْقُوبَ ع سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي وَ قَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَى السَّحَرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا فـرمـوده اسـت : بـهـترين وقتيكه در آن خداى عـزوجـل را بـخـوانـيـد (و دعا بدرگاهش كنيد) سحرها است ، و اين آيه را كه درباره گفتار حضرت يعقوب عليه السلام است تلاوت فرمود: (دعا كردن براى آنها را) بسحر تاءخير انداخت (و مولكول بوقت سحر كرد).


7- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كَانَ أَبِي إِذَا طَلَبَ الْحَاجَةَ طَلَبَهَا عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ فَإِذَا أَرَادَ ذَلِكَ قـَدَّمَ شـَيـْئاً فـَتَصَدَّقَ بِهِ وَ شَمَّ شَيْئاً مِنْ طِيبٍ وَ رَاحَ إِلَى الْمَسْجِدِ وَ دَعَا فِي حَاجَتِهِ بِمَا شَاءَ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 227 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: پدرم هرگاه حاجتى از خدا طلب ميكرد آنرا هنگام ظهر طلب مـيـكـرد، و چـون اراده آن را ميكرد چيزى مى آورد و صدقه ميداد، و مقدار كمى عطر ميزد و به مسجد مى رفت و براى حاجت خود دعا ميكرد بدانچه خدا ميخواست .



توضيح :
((و شـم شـيـئا مـن الطـيـب )) كـنـايـه از اسـتـعمال آن است چناچه ترجمه شد، و نيز مرحوم مـجـلسـى و ديـگـران گـفـتـه انـد: و ايـن حـديـث دلالت كـند كه دعا چند شرط دارد (1) هنگام زوال باشد (2) صدقه دادن پيش از آن (3) استعمال عطر (4) به مسجد رفتن .8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا اقْشَعَرَّ جِلْدُكَ وَ دَمَعَتْ عَيْنَاكَ فَدُونَكَ دُونَكَ فَقَدْ قُصِدَ قَصْدُكَ قَالَ وَ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ أَبِي إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ سَعِيدٍ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 228 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نـيـز آن حـضـرت عليه السلام فرمود: هر گاه بدنت لرزيد و چشمت گريان شد پس خود را باش ، خود را باش (و بوسيله دعا بگير از خداى سبحان آنچه خواهى از فيض ره ) كه به تو توجهى شده است .



توضيح :
((قصد قصدك )) آنطور كه ترجمه شد بنابر وجهى است كه فيض (ره ) و مجلسى (قده ) و ديـگـران مـعـنـا كـرده انـد بـايـنـكـه ((قـصـد)) بـه صـيـغـه مـجـهـول خـوانده شود و ((قصدك )) نائب فاعل آن باشد يعنى ((بر آورده شدن قصد، و مـقـصـود تو مورد قصد و اراده حق تعالى قرار گرفته است )) و ممكن است ((قصد)) به صيغه معلوم خوانده شود و ((قصدك )) نيز فاعلش باشد ولى باين نحو چناچه مجلسى (ره ) گويد بعيد است .9- عَنْهُ عَنِ الْجَامُورَانِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكـِنـَانِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ كُلَّ عَبْدٍ دَعَّاءٍ فـَعـَلَيـْكـُمْ بـِالدُّعـَاءِ فِي السَّحَرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ تُفَتَّحُ فِيهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تُقَسَّمُ فِيهَا الْأَرْزَاقُ وَ تُقْضَى فِيهَا الْحَوَائِجُ الْعِظَامُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 228 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل از مـيـان بـنـدگان مؤ منش آن بنده اى را دوست دارد كه بسيار دعا كند، پس بر شما باد به دعا از هنگام سحر تا زدن آفتاب زيرا آن هنگامى است كه درهاى آسمان در آن هنگام باز گردد، و روزيها در آن تقسيم شود، و حاجتهاى بزرگ بر آورده شود.


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ فِي اللَّيْلِ لَسَاعَةً مَا يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ ثُمَّ يُصَلِّي وَ يَدْعُو اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِيـهـَا إِلَّا اسـْتـَجـَابَ لَهُ فـِي كُلِّ لَيْلَةٍ قُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ وَ أَيُّ سَاعَةِ هِيَ مِنَ اللَّيْلِ قَالَ إِذَا مَضَى نِصْفُ اللَّيْلِ وَ هِيَ السُّدُسُ الْأَوَّلُ مِنْ أَوَّلِ النِّصْفِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 228 رواية : 10
ترجمه :
10ـ عمر بن اذينه گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: همانا در شب ساعتى اسـت كـه درك نـكـنـد آنـرا بـنـده مـسـلمـانـى كـه در آن نـمـاز گـزارد و خـداى عـزوجـل را در آن سـاعـت بـخـوانـد (و بـه درگـاهش دعا كند) جز اينكه اجابت شود (و دعايش مـسـتـجـاب گـردد) وايـن ساعت در هر شب هست ، عرض كردم : خداينت خير دهد بفرمائيد آن چه سـاعـتـى از شـب اسـت ؟ فـرمـود: هـنـگـامـى كـه نـيـمـى از شـب بـگـذرد، شـش يـك از اول نيمه شب .



توضيح :
رغبت به معناى ميل و شوق و رهبت به معناى ترس و بيم ، و تضرع يعنى فروتنى كردن ، و تـبـتـل بـه مـعـنـاى بـريـدگـى و انـقـطـاع بـدرگـاه خـداونـد، و ابـنـهال به معناى زارى كردن است و استعاذه يعنى پناه جستن ، و مسئلت به معناى درخواست كردن است ، اينها ترجمه هاى فارسى آن است و معانى ديگر آنها در ضمن اخبار بيايد.
*باب رغبت و رهبت و تضرع و تبتل و ابتحال و استعاذه و مسئلت*
بـَابُ الرَّغـْبـَةِ وَ الرَّهـْبـَةِ وَ التَّضـَرُّعِ وَ التَّبـَتُّلِ وَ الِابـْتـِهـَالِ وَ الِاسـْتـِعـَاذَةِ وَ الْمَسْأَلَةِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الرَّغْبَةُ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِبَطْنِ كَفَّيْكَ إِلَى السَّمـَاءِ وَ الرَّهـْبـَةُ أَنْ تـَجـْعـَلَ ظـَهـْرَ كـَفَّيـْكَ إِلَى السَّمـَاءِ وَ قـَوْلُهُ وَ تـَبـَتَّلْ إِلَيـْهِ تـَبـْتـِيـلًا قـَالَ الدُّعـَاءُ بـِإِصْبَعٍ وَاحِدَةٍ تُشِيرُ بِهَا وَ التَّضَرُّعُ تُشِيرُ بِإِصْبَعَيْكَ وَ تُحَرِّكُهُمَا وَ الِابْتِهَالُ رَفْعُ الْيَدَيْنِ وَ تَمُدُّهُمَا وَ ذَلِكَ عِنْدَ الدَّمْعَةِ ثُمَّ ادْعُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 229 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو اسـحـاق گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: رغبت آن است كه كف دو دست خود را بـسـوى آسـمـان بـدارى ، و رهـبـت آن اسـت كه پشت دستهايت را بسوى آسمان بدارى . و در گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و تـبـتـل اليـه تـبـتـيـلا)) فـرمـود: تبتل : دعا كردن بيك انگشت اسست كه بدانم اشاره كنى ، و تضر عليه السلام اين است كه بـا دو. انـگـشـت اشـاره كـنـى و آنـدو را حـركـت دهـى ، و ابتهال : بالا بردن هر دو دست است و اينكه آنها را بكشى ، و اين موقع اشك ريختن است ، و سپس دعا كن .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: در ايـن خـبـر و نـظـائر آن در مـعـنـاى رغـبـت دو احتمال است :
اول : ايـنـكه معنى اين باشد كه اگر در حال دعا شوق و اميد بر او غالب شد سزاوار است كه دو كف دستهاى خود را به آسمان باز دارد كه گويا مى خواهد رحمت خدا را دريافت كند، و اگـر تـرس و بـيـم بر او غالب آمد از اينكه دعايش به اجابت رسد پشت دو دست را به آسـمـان كـنـد كـنايه از اينكه به خاطر بسيارى گناه سزاوار حرمان است اگر چه مقتضاى كرم وجود خداوند فضل و احسان به اوست .
دوم : مـعـنـى ايـن بـاشـد كـه اگر براى سودى دعا مى كند سزاوار است دو كف را به طرف آسـمـان بردارد، و اگر دعا براى دفع زيانى است كه از آمدن آن ترسان است پشت دستها را بـه آسـمـان كند كه گويا آن را دفع مى كند.. تا اينكه گويد: و طبرسى گفته است : تـبـتـل بـه مـعـنـى انـقـطـال بـه درگـاه خـدا اسـت بـراى عـبـادت ، و اخـلاص عمل براى او واصل آن از ((بتل الشى ء)) به معنى بريدن و قطع كردن آن است و از اين رو فـاطـمـه (عـليـه السـلام ) را بـتول گفتند: چون با عبادت خدا از ديگران بريده بود، سـپـس مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـحـتنل است معناى حديث اين باشد كه اين قسم بهترين اقسام تـبـتـلى اسـت كـه خـداوند فرموده ، و اشاره با انگشت ممكن است اشاره به بلندى و پستى بـاشـد، و حركت دادن انگشتان اشاره به چپ و راست باشد، و گفته شده : بلندى و پستى اشاره به اينست كه پروردگارا نميدانم آيا مرا بلند گردانيده يا پست كرده اى ، و حركت دادن بـه چـپ و راست اشاره بدان است كه نمى دانم آيا از اصحاب يمين هستم يا از اصحاب شمال .2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا جـَعـْفـَرٍ ع عـَنْ قـَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اسْتَك انُوا لِرَبِّهِمْ وَ م ا يَتَضَرَّعُونَ فَقَالَ الِاسْتِكَانَةُ هُوَ الْخُضُوعُ وَ التَّضَرُّعُ هُوَ رَفْعُ الْيَدَيْنِ وَ التَّضَرُّعُ بِهِمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 230 رواية : 2
ترجمه :
2ـ مـحـمـد بـن مـسـلم گـويـد: از حـضـرت بـاقـر (ع ) پـرسـيـدم از (تـفـسـير) گفتار خداى عزوجل : ((پس فروتن نشدند براى پروردگار خويش و زارى نكردند)) (سوره مؤ منون آيه 76) فرمود: استكانت همان فروتنى است و تضر عليه السلام بلند كردن هر دو دست و زارى كردن بدانها است .

[afsanah82]

3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جـَمـِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي خَالِدٍ عَنْ مَرْوَكٍ بَيَّاعِ اللُّؤْلُؤِ عـَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ ذَكَرَ الرَّغْبَةَ وَ أَبْرَزَ بَاطِنَ رَاحَتَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ هـَكـَذَا الرَّهـْبـَةُ وَ جـَعَلَ ظَهْرَ كَفَّيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ هَكَذَا التَّضَرُّعُ وَ حَرَّكَ أَصَابِعَهُ يَمِيناً وَ شـِمـَالًا وَ هـَكـَذَا التَّبـَتُّلُ وَ يَرْفَعُ أَصَابِعَهُ مَرَّةً وَ يَضَعُهَا مَرَّةً وَ هَكَذَا الِابْتِهَالُ وَ مَدَّ يَدَهُ تِلْقَاءَ وَجْهِهِ إِلَى الْقِبْلَةِ وَ لَا يَبْتَهِلُ حَتَّى تَجْرِيَ الدَّمْعَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 230 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) رغـبـت را ذكـر كرد و درون دو كف خود را به طرف آسمان باز كرد (يـعـنـى رغـبـت چنين است ) و اما رهبت چنين است : و پشت دو دست را به طرف آسمان كرد، و اما تـضـرع چـنـيـن اسـت : و انـگـشـتـانـش را بـر اسـت و چـپ گـردانـيـد، و تـبـتـل چـنـيـن اسـت : و انـگـشـتـانـش را بـالا مـى بـرد و پـائيـن مـى آورد، و ابـتـهـال چـنـيـن اسـت : و دسـت خـود را تـا بـرابـر رويـش بـه جـانـب قـبله كشيد (فرمود) و ابتهال نباشد تا اشك روان شود.


4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقُولُ مَرَّ بِي رَجُلٌ وَ أَنَا أَدْعُو فِي صَلَاتِي بِيَسَارِي فَقَالَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ بِيَمِينِكَ فَقُلْتُ يَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى حـَقـّاً عـَلَى هـَذِهِ كـَحـَقِّهِ عَلَى هَذِهِ وَ قَالَ الرَّغْبَةُ تَبْسُطُ يَدَيْكَ وَ تُظْهِرُ بَاطِنَهُمَا وَ الرَّهْبَةُ تـَبـْسـُطُ يَدَيْكَ وَ تُظْهِرُ ظَهْرَهُمَا وَ التَّضَرُّعُ تُحَرِّكُ السَّبَّابَةَ الْيُمْنَى يَمِيناً وَ شِمَالًا وَ التَّبَتُّلُ تُحَرِّكُ السَّبَّابَةَ الْيُسْرَى تَرْفَعُهَا فِي السَّمَاءِ رِسْلًا وَ تَضَعُهَا وَ الِابْتِهَالُ تَبْسُطُ يَدَيْكَ وَ ذِرَاعَيْكَ إِلَى السَّمَاءِ وَ الِابْتِهَالُ حِينَ تَرَى أَسْبَابَ الْبُكَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 230 رواية : 4
ترجمه :
4ـ مـحـمد بن مسلم گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مردى به من گذر كرد و من با دست چپ در نماز دعا مى كردم ، پس گفت : يا ابا عبداللّه با دست راستت (دعاكن ) من گفتم : اى بـنـده خـدا هـمانا براى خداى تبارك و تعالى بر اين هم حقى است مانند حقى كه بدان دارد.
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ((ممكن است آن حضرت دست چپ را با دست راست بلند كرده بوده و مـمـكـن اسـت بـدون دسـت راسـت بـوده مـانـنـد نـمـاز وتـر، و گـويـا سائل نادان پيش خود فكر كرده كه دست راست اشرف است ولى بى خبر بوده از اينكه همه بـدن را از عـذاب سـهـمـى اسـت ، كـه بايد از آن پناه جست ، و نيز براى هر كدام از اعضاء بدن بسوى پروردگار در هستى و بقاء و پرورش نيازى است ، بلكه چپ در اين جا مناسب تـر اسـت ، زيـرا نـويـسـنـده گـنـاهـان در سـمـت چـپ اسـت و گـنـاهـان از جـانـب نـفـس كـه مـيل به شهوت و لذت و اعمال پست دنيائى است بيايد. و جواب آن حضرت به آن مرد پس ‍ از نـمـاز بـوده ، و محتمل است كه مقصود آن حضرت كه فرمايد: ((در نماز دعا مى كردم )) يـعنى در تعقيب نماز بودم و آنرا تاءييد كند آنچه بيايد در باب دعاى بعد از نمازها (در دعـائى ) كـه دسـت راسـت را بـريـش بـگـيـرد و دسـت چـپ را بـسـوى آسـمـان بـلنـد كـند)) برگرديم به دنباله حديث (4):
و فرمود: رغبت اين است كه : هر دو دست را بگشائى و درون آنها را آشكار كنى ، و رهبت اين اسـت كـه : دو دسـت را بـگـشـائى و پـشـت آندو را ظاهر سازى ، و تضرع آنست كه : انگشت سبابه راست را براست و چپ بجنبانى ، و تبتل : جنبانيدن انگشت (سبابه ) چپ است كه آنرا بـه آرامـى بـسـوى آسـمـان بـالا بـرى و پـائيـن آورى ، و ابـتـهـال آنـسـت كـه : هـم دسـتـهـا و هـم دو ذراع را بـسـوى آسـمـان بـگـشـائى ، و ابتهال در وقتى است كه ببينى وسائل گريه فراهم شده است .



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: اين خبر چون تفسيرى بر اخبار گذشته است .5- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ أَوْ غَيْرِهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سـَأَلْتـُهُ عـَنِ الدُّعـَاءِ وَ رَفـْعِ الْيـَدَيـْنِ فـَقـَالَ عَلَى أَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ أَمَّا التَّعَوُّذُ فَتَسْتَقْبِلُ الْقـِبـْلَةَ بـِبـَاطـِنِ كـَفَّيـْكَ وَ أَمَّا الدُّعـَاءُ فـِي الرِّزْقِ فـَتـَبـْسـُطُ كـَفَّيـْكَ وَ تـُفـْضِي بـِبـَاطـِنـِهـِمـَا إِلَى السَّمـَاءِ وَ أَمَّا التَّبـَتُّلُ فَإِيمَاءٌ بِإِصْبَعِكَ السَّبَّابَةِ وَ أَمَّا الِابْتِهَالُ فـَرَفـْعُ يـَدَيـْكَ تـُجـَاوِزُ بـِهـِمَا رَأْسَكَ وَ دُعَاءُ التَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّكَ إِصْبَعَكَ السَّبَّابَةَ مِمَّا يَلِي وَجْهَكَ وَ هُوَ دُعَاءُ الْخِيفَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 231 رواية : 5
ترجمه :
5ـ ابـو بـصـيـر گـويد: از حضرت صادق (ع ) از دعا كردن و بلند كردن دستها پرسيدم فـرمـود: امـا بـراى پـناه بردن به خداى (از شر دشمنان ) درون دستهاى خود را به طرف قـبـله كـنـى ، و اما در دعاى براى روزى دستهاى خود را باز كنى و درون آندو را به سوى آسـمـان بـدارى ، و امـا تـبـتـل پـس آن اشـاره كـردن بـا انـگـشـت سـبـابـه اسـت ، و امـا ابـتـهال : بلند كردن دستها است بطورى كه از سرت بگذرد، و دعاى تضرع اين است كه انگشت سبابه را در برابر رويت به جنبانى و آن دعاى خيفه (و هراس ) است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: ظاهر آنست كه مقصود از تعوذ پناه بردن از شر دشمنان است ، و ممكن اسـت آنـرا تـعـمـيـم داد كـه دشـمـنـان بـاطـن را هـم چـون نـفـس و شـيـطـان شـامـل شـود، و ايـن حـالت (يـعـنى حالتى كه امام (عليه السلام ) در تعوذ فرمود) حالت نـهـايـت بـيـچارگى است ، زيرا كسى كه سنگى يا شمشيرى يا نيزه اى را بيند اينگونه دست خود را سپر سازد تا آنها را از اعضاء شريف بدن خود دور سازد.6- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اسْتَك انُوا لِرَبِّهِمْ وَ م ا يَتَضَرَّعُونَ قَالَ الِاسْتِكَانَةُ هِيَ الْخُضُوعُ وَ التَّضَرُّعُ رَفْعُ الْيَدَيْنِ وَ التَّضَرُّعُ بِهِمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 232 رواية : 6
ترجمه :
6ـ (اين خبر مانند حديث (2) است كه با ترجمه اش گذشت ).




7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ زُرَارَةَ قَالَا قُلْنَا لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ الْمَسْأَلَةُ إِلَى اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَالَ تَبْسُطُ كَفَّيْكَ قُلْنَا كـَيـْفَ الِاسـْتـِعَاذَةُ قَالَ تُفْضِي بِكَفَّيْكَ وَ التَّبَتُّلُ الْإِيمَاءُ بِالْإِصْبَعِ وَ التَّضَرُّعُ تَحْرِيكُ الْإِصْبَعِ وَ الِابْتِهَالُ أَنْ تَمُدَّ يَدَيْكَ جَمِيعاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 232 رواية : 7
ترجمه :
7ـ مـحـمـد بـن مسلم و زراره گويند: به حضرت صادق عليه السلام عرض كرديم : مسئلت بـدرگـاه خـدا چـگـونـه اسـت ؟ فـرمـود: دو دسـت خود را باز كنى ، عرض كرديم : استعاذه چگونه است ؟ فرمود: هر دو كف دست خود را بجانب فضا كنى (مانند كسى كه مى خواهد دست بـه ديـوار بـگـذارد و خلاصه اينكه كف دستها را بطرف قبله مى گيرى از مجلسى ره ) و تـبـتـل : اشـاره بـا انـگـشـت اسـت ، و تـضـرع : جـنـبـانـيـدن انـگـشـت اسـت ، و ابتهال اينست كه هر دو را با هم بكشى .



توضيح :
مـجـلسى (ره ) گويد: عارف ربانى در كتاب عدة الداعى گفته است : اين حالات و هيئتهائى كـه در ايـن اخـبـار ذكـر شـده اسـت يـا تـعبد است براى علتى كه ما آن را نمى دانيم ، و يا (براى بعضى مناسبات عرفى ) مثلا:
مـقـصـود از گـشـودن دسـتـهـا در حـال رغـبـت و شـوق بـخـاطـر ايـن اسـت كـه ايـن حـال و كيفيت بحال شخص اميدوار بفضل خدا نزديك تر است ، و مانند كسى است كه دستهاى خود را براى ريزش احسان در آنها باز كرده .
و در رهـبـت گـويـا بنده بزبان خوارى و بيمقدارى بعالم خفيات و اسرار عرضه مى دارد: پـروردگـارا مـن بـبـاز كـردن كـف دسـت بـسـوى تـو اقـدام نـكردم و روى آنها را بواسطه شرمندگى و خوارى بطرف زمين متوجه كرده ام .
و مـقـصـود بـجـنـبـانـدن انـگـشـتـان بـطـرف راسـت و چـپ در حـال تـضـرع اينست كه خود را بآنكس كه فرزند مرده است شبيه سازد زيرا چنين كسى در آنحال دستها را باين سو و آن سو كند.
و در حـال تـبـتـل كـه انـگـشـتان را گاهى بالا برد و گاهى پائين آورد مقصود اين است كه گـويـا بـزبـان حال به بر آورنده حاجات و آمال عرض كند: من از همه بريدم و بدرگاه تو رو آوردم و با يك انگشت اشاره كند كه نشانه يگانگى خداوند است .
و مـقـصـود از كـشـيـدن دسـتـهـا بـسـوى قـبـله در بـرابـر رو در حـال ابـتـهـال ، يا كشيدن دو دست و دو ذراع بسوى آسمان ، يا كشيدن دستها و گذراندن از سـر، بـحـسـب اخـتـلافاتى كه در روايات بود، آن است كه اين يك نوع از انواع عبادتها و اظهار كوچكى و خوارى است ، يا مانند غريقى است كه دستهاى لخت خود را از آب بر آورده و به دامن رحمتش آويزان در آويخته .
*باب گريه*
بَابُ الْبُكَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مـَرْوَانَ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ شَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ كَيْلٌ وَ وَزْنٌ إِلَّا الدُّمُوعُ فَإِنَّ الْقَطْرَةَ تـُطـْفـِئُ بـِحـَاراً مِنْ نَارٍ فَإِذَا اغْرَوْرَقَتِ الْعَيْنُ بِمَائِهَا لَمْ يَرْهَقْ وَجْهاً قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ فَإِذَا فَاضَتْ حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ وَ لَوْ أَنَّ بَاكِياً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرُحِمُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 233 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هيچ چيزى نيست جز اينكه پيمانه و وزنى دارد جز گريه كه يك قطره اش دريائى از آتش ‍ را خاموش سازد، و چون چشم باشك خود پر شود (و اشك در آن حـلقـه بـزنـد) آن چـهـره پريشانى و خوارى نبيند، و چون اشك بريزد خدا آنرا بر آتـش دوزخ حـرام كـنـد، و اگـر هر آينه در ميان يك امت يك نفر گريان باشد همه آنها مورد ترحم قرار گيرند.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ وَ مَنْصُورِ بْنِ يـُونـُسَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـَرْوَانَ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَيْنٍ إِلَّا وَ هِيَ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا عَيْناً بَكَتْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ وَ مَا اغْرَوْرَقَتْ عَيْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا حـَرَّمَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ سـَائِرَ جَسَدِهِ عَلَى النَّارِ وَ لَا فَاضَتْ عَلَى خَدِّهِ فَرَهِقَ ذَلِكَ الْوَجْهَ قـَتـَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ وَ مـَا مـِنْ شـَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ كـَيْلٌ وَ وَزْنٌ إِلَّا الدَّمْعَةُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُطْفِئُ بـِالْيـَسِيرِ مِنْهَا الْبِحَارَ مِنَ النَّارِ فَلَوْ أَنَّ عَبْداً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرَحِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ تِلْكَ الْأُمَّةَ بِبُكَاءِ ذَلِكَ الْعَبْدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 233 رواية : 2
ترجمه :
2- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هيچ چشمى نيست جز اينكه روز قيامت گريان است مـگـر چـشـمـيـكـه از تـرس ‍ خـدا گـريـسـتـه بـاشـد، و هـيـچ چشمى نيست كه از ترس خداى عـزوجـل بـاشـك خـود پـر شـود جـز ايـنـكـه خداى عزوجل همه آن بدن را با آتش دوزخ حرام گـردانـد، و آن اشك بر گونه اى روان نگردد كه گرد پريشانى و خوارى ببيند، و هيچ چـيـزى نـيـسـت جـز ايـنـكـه پـيـمـانـه و وزنـى دارد مـگـر اشـك كـه هـمـانـا خـداى عزوجل به اندكى از آن درياهائى از آتش را خاموش كند، پس اگر بنده اى در ميان يك امتى بگريد خداى عزوجل بخاطر گريه آن بنده بهمه آن امت رحم كند.


3- عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ مُثَنًّى الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَا مِنْ قَطْرَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قَطْرَةِ دُمُوعٍ فِي سَوَادِ اللَّيْلِ مَخَافَةً مِنَ اللَّهِ لَا يُرَادُ بِهَا غَيْرُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 3
ترجمه :
3- حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: هـيـچ قطره اى نزد خدا محبوبتر نيست از آن اشكى كه در تاريكى شب از ترس خدا بريزد و جز خدا چيز ديگرى بآن منظور نباشد.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ صَالِحِ بـْنِ رَزِيـنٍ وَ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـَرْوَانَ وَ غـَيـْرِهـِمـَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كُلُّ عَيْنٍ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةً عَيْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَيْنٌ سَهِرَتْ فِي طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَيْنٌ بَكَتْ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 4
ترجمه :
4- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر چشمى در روز قيامت گريان است جز سه چشم چشمى كه از (ديـدن و نـظـريـه ) آنچه خداوند حرام كرده بر هم نهاده شده ، و چشمى كه در راه اطاعت خداوند بيدارى كشيده ، و چشمى كه در دل شب از ترس خدا گريسته است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ((عين سهرت )) يعنى بيش از مقدار متعارف و عادت بيدار بوده ، و طـاعـت خـدا چـون نـمـاز و تـلاوت قـرآن و دعـا و مـطـالعـه عـلوم ديـنيه و در راه جهاد و حج و زيـارتـهـاى ديـگـر و هـر چـه بـراى خـداى سـبـحـان اطـاعـت بـاشـد شامل شود.5- ابـْنُ أَبـِي عـُمـَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ دُرُسْتَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَا مِنْ شَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ كَيْلٌ وَ وَزْنٌ إِلَّا الدُّمُوعُ فَإِنَّ الْقَطْرَةَ مِنْهَا تُطْفِئُ بِحَاراً مـِنَ النَّارِ فـَإِذَا اغـْرَوْرَقَتِ الْعَيْنُ بِمَائِهَا لَمْ يَرْهَقْ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَ لَا ذِلَّةٌ فَإِذَا فَاضَتْ حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ وَ لَوْ أَنَّ بَاكِياً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرُحِمُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 5
ترجمه :
5- (اين حديث مانند حديث (1) است كه با ترجمه اش گذشت ).





6- ابـْنُ أَبـِي عـُمـَيـْرٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى ع أَنَّ عِبَادِي لَمْ يَتَقَرَّبُوا إِلَيَّ بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ قَالَ مُوسَى يـَا رَبِّ وَ مـَا هـُنَّ قـَالَ يـَا مـُوسـَى الزُّهـْدُ فـِي الدُّنـْيَا وَ الْوَرَعُ عَنِ الْمَعَاصِي وَ الْبُكَاءُ مِنْ خـَشـْيـَتـِي قَالَ مُوسَى يَا رَبِّ فَمَا لِمَنْ صَنَعَ ذَا فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا مُوسَى أَمَّا الزَّاهـِدُونَ فـِي الدُّنْيَا فَفِي الْجَنَّةِ وَ أَمَّا الْبَكَّاءُونَ مِنْ خَشْيَتِي فَفِي الرَّفِيعِ الْأَعْلَى لَا يُشَارِكُهُمْ أَحَدٌ وَ أَمَّا الْوَرِعُونَ عَنْ مَعَاصِيَّ فَإِنِّي أُفَتِّشُ النَّاسَ وَ لَا أُفَتِّشُهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 234 رواية : 6
ترجمه :
6- حضرت صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل به موسى عليه السلام وحى فرمود: كه همانا بـنـدگـان مـن بـه مـن تـقرب نجستند به چيزى كه محبوبتر باشد نزد من از سه خصلت ، مـوسـى عـرض كـرد: پـروردگارا آنها كدام است ؟ فرمود: زهد درباره دنيا (و بى اعتنائى بـدان ) و ورع (و پـارسـائى ) از نـافـرمـانـيها و معاصى ، و گريه از ترس من ، موسى عـرض كـرد: پـروردگـارا هـر كـه ايـنـهـا را بـه جـا آورد چـه پـاداشـى دارد؟ خـداى عـزوجـل بـه مـوسـى وحـى كـرد: اى مـوسـى امـا آنـانكه درباره دنيا زهد ورزيدند در بهشت بـاشـنـد، و امـا آنـانـكـه از تـرس مـن گـريـه كـنـنـد در بـلندترين منازلند، واحدى در آن منازل با آنها شريك نباشد، و اما آنها كه از نافرمانيهاى من بپرهيزند پس من كه همه مردم را (در روز قيامت ) بازرسى و تفتيش كنم آنها را بازرسى و تفتيش نكنم .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: رفيع اعلى آن مكان بلندى است كه در بهشت بلندترين منزلها است ، و آن مـسـكـن انـبـيـاء و اوليـاء اسـت ، و مـقـصـود از ايـنـكـه (در دسـته سوم ) فرمود: آنها را بازرسى و تفتيش نكنم يعنى آنها بى حساب به بهشت روند.7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَكُونُ أَدْعُو فَأَشْتَهِي الْبُكَاءَ وَ لَا يَجِيئُنِي وَ رُبَّمَا ذَكَرْتُ بَعْضَ مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِي فَأَرِقُّ وَ أَبْكِي فَهَلْ يَجُوزُ ذَلِكَ فَقَالَ نَعَمْ فَتَذَكَّرْهُمْ فَإِذَا رَقَقْتَ فَابْكِ وَ ادْعُ رَبَّكَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 7
ترجمه :
7- اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: بـه حـضـرت صـادق (ع ) عـرض كـردم : مـن دعـا مـى كنم و ميل دارم گريه (نيز) بكنم ولى گريه ام نمى آيد، و بسا بياد برخى از مردگان خانواده خـودم مـيـافـتـم پـس رقت مى كنم و گريه كنم آيا اين كار درست است ؟ فرمود: آرى آنها را بـيـاد آور و چـون رقـت كـردى گـريـه كـن و پـروردگـار تـبـارك و تـعـالى را بخوان (و بدرگاهش دعا كن ).


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنْ لَمْ تَكُنْ بِكَ بُكَاءٌ فَتَبَاكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 8
ترجمه :
8- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: اگر گريه ندارى خود را به گريه وادار كن (يا مانند گريه كن بنما).


9- عـَنـْهُ عـَنِ ابـْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ بَيَّاعِ السَّابِرِيِّ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي أَتَبَاكَى فِي الدُّعَاءِ وَ لَيْسَ لِي بُكَاءٌ قَالَ نَعَمْ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 9
ترجمه :
9- سـعـيـديـن يـسـار گـويـد: بـه حـضـرت صـادق عـرض كـردم : مـن در حـال دعـا خـود را بـه گـريـه وادار كـنم اگر چه گريه ندارم ؟ فرمود: آرى گر چه به اندازه سرمگسى باشد.


10- عـَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِأَبـِي بـَصـِيـرٍ إِنْ خِفْتَ أَمْراً يَكُونُ أَوْ حَاجَةً تُرِيدُهَا فَابْدَأْ بِاللَّهِ وَ مَجِّدْهُ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ كَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلِّ عَلَى النَّبِيِّ ص وَ سَلْ حَاجَتَكَ وَ تَبَاكَ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ إِنَّ أَبِي ع كَانَ يَقُولُ إِنَّ أَقْرَبَ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ الرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاكٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 235 رواية : 10
ترجمه :
10- على بن اءبى حمزه گويد: حضرت صادق (ع ) باءبى بصير فرمود: اگر از وقوع چـيـزى تـرس داشـتـى يـا حـاجـتـى خـواستى بنام خدا (دعا را) آغاز كن ، و او را تمجيد كن و ستايشش كن چنانچه شايسته آن است ، و بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله صلوات بفرست و حـاجـت خـود را بـخواه و خود را به گريه وادار كن اگر چه به اندازه سرمگسى باشد، هـمـانـا پـدرم هـمـيـشـه مـى فـرمـود: نـزديـكـتـريـن حـالى كـه بـنـده بـه پـروردگـار عزوجل دارد آنزمانى است كه در سجده باشد و گريان .


11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْبَجَلِيِّ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنْ لَمْ يـَجِئْكَ الْبُكَاءُ فَتَبَاكَ فَإِنْ خَرَجَ مِنْكَ مِثْلُ رَأْسِ الذُّبَابِ فَبَخْ بَخْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 236 رواية : 11
ترجمه :
11- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: اگر گريه ات نيايد خود را به گريه وادار كـن ، پـس اگـر از ديـده ات بـه انـدازه سـرمگسى اشك بيرون آمد پس به به (خوشا بر احوالت ).



*باب ستايش و ثناء پيش از دعا*
بَابُ الثَّنَاءِ قَبْلَ الدُّعَاءِ
1- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمـُغـِيـرَةِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِيَّاكُمْ إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يَسْأَلَ مِنْ رَبِّهِ شَيْئاً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ حَتَّى يَبْدَأَ بِالثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمَدْحِ لَهُ وَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ ص ثُمَّ يَسْأَلَ اللَّهَ حَوَائِجَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 236 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـارث بـن مـغـيـره گـويـد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مبادا چون يكى از شما بـخـواهـد از پروردگار خويش ‍ چيزى از حاجات دنيا و آخرت مسئلت كند بدان مبادرت ورزد تـا بـه سـتـايـش او و صـلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله سخن خود را آغاز كند، و سپس حاجات خود را بخواهد.


2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ قـَالَ قـَالَ أَبـُو عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ فِي كِتَابِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ص إِنَّ الْمِدْحَةَ قَبْلَ الْمـَسـْأَلَةِ فـَإِذَا دَعـَوْتَ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فَمَجِّدْهُ قُلْتُ كَيْفَ أُمَجِّدُهُ قَالَ تَقُولُ يَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَيَّ مـِنْ حـَبـْلِ الْوَرِيـدِ يـَا فـَعَّالًا لِمـَا يـُرِيـدُ يـَا مَنْ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى يَا مَنْ هُوَ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 236 رواية : 2
ترجمه :
2- مـحـمـد بـن مـسـلم گـويـد: حـضرت صادق (ع ) فرمود: همانا در كتاب اميرالمؤ منين عليه السـلام اسـت كـه سـتـايـش پـيـش از درخـواسـت اسـت ، پـس هـر گـاه خـداى عـزوجـل را خـوانـدى (و بـه درگـاهـش دعـا كـردى ) او را تـمـجيد كن ، عرض كردم : چگونه تمجيدش كنم ؟ فرمود: ((اى كسى كه به من از رگ گردن نزديك ترى ، اى كسى كه هر چـه را بـخـواهـى انـجـام دهـنـده آنـى ، و اى كـسـى مـيـان مـرد و دلش حـائل شـوى ، و اى كـسـيـكـه در برترين نظر اندازه هائى ، و اى آنكه به مانندش ‍ چيزى نيست .



شــرح :
مجلسى (ره ) در جمله ((يامن يحول بين المرء و قلبه )) چند وجه گفته است :
اول : ايـنـكـه كـنـايـه از نـزديـكـى خـداونـد بـه بـنـدگـانـش مـى بـاشـد زيـرا كـسى كه حائل بين دو چيز شد بدان چيز نزديك تر از ديگر است .
دوم : اشـاره بـايـنـسـت كه او بر مكنوناتى از دلها آگاه است كه شايد صاحبان آنها از آن بـى خـبـر بـاشـنـد و در روايـتى نيز هست كه فرمود: معناى اين جمله اينست كه دلها نتوانند چيزى را از خداوند مخفى و پنهان دارند.
سـوم : يـعـنـى بـوسـيـله مرگ بين انسان و دلش جدائى اندازند و اين جمله دعا براى وادار كردن مردم است باينكه بپاك كردن دلهاشان مبادرت ورزند پيش از آنكه خداوند بسبب مرگ بين آنها و دلها جدائى اندازد...
چـهـارم : ايـنـكـه كـنـايه از اينست كه خداست كه مالك دلهاى بندگان است هر تصميمى كه گرفته باشند بهم زند و مقاصد او را تغيير دهد و او را بحالت مختلف بگرداند از ذكر بفراموشى و از فراموشى بذكر، و از ترس بآسودگى خاطر و از آسودگى بترس ... و در حديث است كه دل مؤ من ميان دو انگشت او است بهر سو كه خواهد بگرداند، و در دعا است ((يا مقلب القلوب )).
پـنـجـم : آنـچـه از دو حـديـث از تـفـسـيـر عـيـاشـى آمـده كـه مـعـنـايـش ايـنـسـت كـه حايل مى شود ميان انسان و ميان اينكه باطل را از حق تميز دهد.
شـشـم : يـعـنـى او را از آنـچـه در دلش نـهـفـتـه اسـت غافل كنى .
و در جـمـله ((يـا من هو بالمنظر الا على )) گويد: در قاموس گفته : ((منظر)) چيزى است كـه بـدان نـگـاه كـنـى و شـايـد حـضـرت (عـليـه السلام ) مكانت و درجه رفيعه معنويه را بـمـكـانـهـاى بـلنـد ظـاهرى تشبيه فرموده ، پس اين يا كنايه از اطلاع او است بر تمامى مخلوقات ، زيرا كسى كه در جاى بلندى بود مشرف بر پائين آن هست و اطلاع بر آن دارد، و يـا كنايه از تسلط و اقتدار او بر آنچه بجز او است از ممكنات ، و يا كنايه از نرسيدن خـردهـا و انـديـشـه ها بساحت معرفت او است ، و متحمل است ((منظر)) از نظر بمعناى فكرى باشد يعنى او بالاتر است از اينكه افكار خلق بدو رسد.

[afsanah82]

3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عـَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّمـَا هـِيَ الْمـِدْحـَةُ ثـُمَّ الثَّنـَاءُ ثـُمَّ الْإِقْرَارُ بِالذَّنْبِ ثُمَّ الْمَسْأَلَةُ إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِالْإِقْرَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 237 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) فرمود: جز اين نيست كه (آداب دعا) همان مدح است ، وسپس ستايش ، و بـعـد اقـرار به گناه ، آنگاه در خواست ، همانا بخدا سوگند هيچ بنده اى از گناه بيرون نشده جز باقرار بآن .



شــرح :
مـجـلسى (ره ) گويد: شايد مراد از مدح بيان آن چيزهائى است كه دلالت بر بزرگوارى ذات و صـفـات او دارد بدون ملاحظه نعمت ، و مراد بستايش وثناء: اعتراف به نعمتهاى او و شكرگزارى بر آنها است .4- وَ عـَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الِاعْتِرَافُ بِالذَّنْبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 4
ترجمه :
4- و نـيـز بـعـد از آنحضرت عليه السلام مانند حديث گذشته روايت شده جز اينكه در اين حـديـث فـرمـوده : سـپس ستايش ‍ و بعد از اعتراف بگناه (بجاى اقرار كه در حديث گذشته بود اعتراف ذكر شده ).


5- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحـَارِثِ بـْنِ الْمـُغـِيرَةِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْعُوَ فَمَجِّدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ احْمَدْهُ وَ سَبِّحْهُ وَ هَلِّلْهُ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ وَ آلِهِ ثُمَّ سَلْ تُعْطَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 5
ترجمه :
5- حارث بن مغيره گويد: كه حضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه خواهى دعا كنى پس خداى عـزوجـل را تـمـجـيـد كـن ، و سـپـاسـگـزار و او را تـسـبـيـح و تـهـليـل بـگـو و او را ثـنـا گـوى (و سـتـايـش كـن ) و بـر مـحـمـد (ص ) و آل او صلوات فرست سپس ‍ درخواست كن تا بتو داده شود.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـاهى گفته شود كه تمجيد گفتن ((اللّه اكبر)) است ، و تحميد ((الحـمـدلله )) اسـت ، و تـسـبـيـح ((سـبـحـان )) اسـت ، و تـهـليـل ((لا اله الا الله )) اسـت ، و ثـنـاء آن اسـت كه نعمتهائى كه خداوند بر بنده عطا فـرمـوده بـشـمـارد، ولى دور نـيـسـت كـه مـعـانـى ايـنـهـا را تـعـمـيـم دهـيـم كـه شـامـل گـردد هر چه را باين معانى برسانند و اختصاصى باين الفاظ مخصوص نداشته باشد چنانچه تمجيد بر ((لا حول و لا قوة الا بالله )) نيز اطلاق شده است .6- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عِيصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ قـَالَ أَبـُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا طَلَبَ أَحَدُكُمُ الْحَاجَةَ فَلْيُثْنِ عَلَى رَبِّهِ وَ لْيَمْدَحْهُ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا طـَلَبَ الْحـَاجـَةَ مـِنَ السُّلْطـَانِ هَيَّأَ لَهُ مِنَ الْكَلَامِ أَحْسَنَ مَا يَقْدِرُ عَلَيْهِ فَإِذَا طَلَبْتُمُ الْحَاجَةَ فَمَجِّدُوا اللَّهَ الْعَزِيزَ الْجَبَّارَ وَ امْدَحُوهُ وَ أَثْنُوا عَلَيْهِ تَقُولُ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مَنْ سـُئِلَ يـَا أَرْحـَمَ مـَنِ اسْتُرْحِمَ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ يَا مَنْ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ يَا مَنْ لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً يَا مَنْ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ وَ يَقْضِي مَا أَحـَبَّ يـَا مـَنْ يـَحـُولُ بـَيـْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى يَا مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شـَيْءٌ يـَا سـَمـِيـعُ يَا بَصِيرُ وَ أَكْثِرْ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ أَسْمَاءَ اللَّهِ كَثِيرَةٌ وَ صـَلِّ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ مَا أَكُفُّ بِهِ وَجْهِي وَ أُؤَدِّي بِهِ عَنْ أَمَانَتِي وَ أَصِلُ بِهِ رَحِمِي وَ يَكُونُ عَوْناً لِي فِي الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ وَ قَالَ إِنَّ رَجُلًا دَخَلَ الْمـَسـْجـِدَ فـَصـَلَّى رَكـْعَتَيْنِ ثُمَّ سَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَجَّلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ وَ جَاءَ آخَرُ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ أَثْنَى عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تُعْطَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 6
ترجمه :
6- و نـيـز حـضـرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه يك از شما حاجتى خواهد پس پروردگار را سـتايش كند و او را مدح گويد، زيرا چون مردى از سلطان حاجتى خواهد بهترين سخنى كه تـوانـائى آن را دارد بـراى او آمـاده سـازد، پـس چـون حـاجـتـى خـواسـتـى پـس خـداى عزوجل جبار را تمجيد كنيد و او را مدح گوييد و ستايش كنيد (و با اين بيان ) مى گويى : ((يا اجود من اعطى ، و يا خير من سئل ، يا ارحم من استرحم ، يا احد يا صمد، يا من لم يلد و لم يـولد و لم يـكـن له كـفـوا احـد، يـا مـن لم يـتـخـذ صـاحـبـة و لا ولدا، يـا مـن يـفـعـل مـا يـشـاء و يـحـكـم مـا يـريـد و يـقـضـى مـا اءحـب ، يـا مـن يحول بين المرء و قلبه ، يا من هو بالمنظر الاعلى ، يا من ليس كمثله شى ء، يا سميع يا بـصـيـر)) و از نـامـهـاى خـداى عزوجل بسيار بگو، زيرا نامهاى خدا بسيار است و صلوات فـرسـت بـر مـحـمـد (ص ) و آلش بـگـو: ((اللهـم اوسـع عـلى مـن رزقـك الحـلال مـا اءكـف بـه وجـهـى واؤ دى بـه عـن امـانـتـى و اءصل به رحمى و يكون عونا فى الحج العمرة )).
و فـرمـود: مـردى وارد مـسـجـد شـد و دو ركـعـت نـمـاز خـوانـد و از خـداى عـزوجـل در خـواسـت كـرد، رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: ايـن بـنـده نـسـبـت (بـدرخـواسـت از) پـروردگـارش شـتـاب كـرد، مـردى ديـگـر آمـد و دو ركـعـت نـمـاز خـوانـد سـپـس خـداى عـزوجـل ثـنـاء خـوانـد (و او را سـتـايـش كـرد) و بـر پيغمبر و آلش صلوات فرستاد، پس رسول خدا (ص ) فرمود: (اكنون ) درخواست كن كه بتو داده شود.



تـوضـيـح:
در حـديـث (2) دعـايـى بـود كـه هـم ترجمه بفارسى شد و هم شرح بعضى از فـقـرات آن را در آخـر حـديث ذكر كرديم ، ولى چون از اين پس آخر كتاب دعا بيشتر احاديث مـشـتـمـل بـر دعاهايى است كه رسول خدا (ص ) يا ائمه معصومين صلوات اللّه عليهم اجمعين دستور خواندن آنها را فرموده اند، و ترجمه و شرح آن براى خوانندگان پارسى بسيار كم فائده بود، زيرا با دستور و سيره اى كه بر خواندن دعاها بمتن عربى آن رسيده ، و از طرفى تمامى اين دعاها در كتب ادعيه با ترجمه اش براى كسانيكه بخواهند از معانى آن اسـتـفـاده كـنـنـد مـوجـود بـود، بـديـن جـهـت حـديـثـهـايـى كـه از ايـن پـس مشتمل بر دعا است ، قسمتى از آن كه مربوط بكيفيت خواندن آن دعا است و يا چيزهاى ديگرى كـه از مـتـن دعـا مورد نظر بيرون است ترجمه خواهد شد، ولى از ترجمه متن دعاها خوددارى مى شود جز در پاره اى از موارد كه مناسب باشد.7- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي كَهْمَسٍ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ دَخَلَ رَجُلٌ الْمَسْجِدَ فَابْتَدَأَ قَبْلَ الثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةِ عـَلَى النَّبـِيِّ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَاجَلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَصَلَّى وَ أَثـْنـَى عـَلَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ صـَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تـُعـْطَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ ع إِنَّ الثَّنَاءَ عَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى رَسُولِهِ قَبْلَ الْمـَسـْأَلَةِ وَ إِنَّ أَحـَدَكـُمْ لَيـَأْتـِي الرَّجـُلَ يَطْلُبُ الْحَاجَةَ فَيُحِبُّ أَنْ يَقُولَ لَهُ خَيْراً قَبْلَ أَنْ يَسْأَلَهُ حَاجَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 239 رواية : 7
ترجمه :
7- ابـو كهمس گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مردى وارد مسجد شد و پيش از سـتـايـش بـر خـدا و صـلوات بـر پـيـغـمـبـر (ص ) شـروع بـدعـا كـرد، رسـول خـدا (ص ) فرمود: اين بنده در (دعا و درخواست از) پروردگارش شتاب كرد، سپس مـرد ديـگـرى وارد شـد و نـمـاز خـوانـده و خـداى عـزوجـل را سـتـايـش نـمـود و بـر رسول خدا (ص ) صلوات فرستاد، پس رسول خدا (ص ) بوى فرمود: بخواه تا بتو داده شود.
سـپـس حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: همانا در كتاب على عليه السلام است كه : ستايش بر تو صلوات بر رسول خدا پيش از خواستن حاجتش سخن خوشى گويد.


8- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـُلْتُ آيـَتـَانِ فـِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلُبُهُمَا فَلَا أَجِدُهُمَا قَالَ وَ مَا هُمَا قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ ادْعـُونـِي أَسـْتـَجـِبْ لَكـُمْ فـَنَدْعُوهُ وَ لَا نَرَى إِجَابَةً قَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَكِنِّي أُخْبِرُكَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فـِيـمـَا أَمـَرَهُ ثـُمَّ دَعـَاهُ مـِنْ جِهَةِ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَةِ الدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اللَّهَ وَ تـَذْكـُرُ نـِعـَمَهُ عِنْدَكَ ثُمَّ تَشْكُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ ص ثُمَّ تَذْكُرُ ذُنُوبَكَ فَتُقِرُّ بـِهـَا ثـُمَّ تَسْتَعِيذُ مِنْهَا فَهَذَا جِهَةُ الدُّعَاءِ ثُمَّ قَالَ وَ مَا الْآيَةُ الْأُخْرَى قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ وَ م ا أَنـْفـَقـْتـُمْ مـِنْ شـَيْءٍ فـَهـُوَ يُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَيْرُ الرّ ازِقِينَ وَ إِنِّي أُنْفِقُ وَ لَا أَرَى خـَلَفـاً قـَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمُ اكْتَسَبَ الْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِي حِلِّهِ لَمْ يُنْفِقْ دِرْهَماً إِلَّا أُخْلِفَ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 240 رواية : 8
ترجمه :
8- عـثـمـان بـن عـيـسـى از كـسـى كـه بـراى او حـديـث نـقل كرده بود بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : دو آيه در كتاب خدا (قرآن ) است كه آن دو را مى جويم و نمى يابم ، فرمود: كدام است آن دو آيه ؟ عرضكردم : گفتار خداى عـزوجـل : ((مـرا بـخـوانـيـد تـا بـراى شما اجابت كنم )) (سوره مؤ من آيه 60) و او را مى خـوانـيـم و اجـابتى نمى بينيم ؟ فرمود: آيا تو پندارى كه خداوند خلاف وعده خود كرده ؟ عرضكردم : نه ، فرمود: پس اين (باجابت نرسيدن دعاها) از چيست ؟ عرضكردم : نمى دانم ، فـرمـود: ولى مـن تـو را آگـاه كـنـم : هـر كـه خـداى عزوجل را در آنچه باو فرمان داده اطاعت كند سپس ‍ او را از جهت دعا بخواند او را اجابت كند، عـرضـكـردم : جـهـت دعـا چـيـسـت ؟ فـرمـود: شروع مى كنى پس خدا را حمد و ستايش كنى ، و نـعـمـتـهـايـيـكـه بـتو داده است بزبان آرى ، و سپس او را شكر كنى ، سپس بر محمد (ص ) صـلوات فـرسـتـى ، و سـپـس گـناهان خود را يادآور شوى و بدانها اعتراف كنى و از آنها بخدا پناه برى ، اينست جهت (و راه ) دعا.
سـپـس فـرمـود: آيـه ديـگـر كـدام اسـت ؟ عـرضـكـردم : گـفـتـار خـداى عـزوجـل : ((و آنـچـه بـدهـيـد از چـيـزى پس خداوند عوضش ‍ را بدهد و اوست بهترين روزى دهندگان )) (سوره صباء آيه 39) و من انفاق كنم (و بدهم ) ولى عوضى (براى آن ) نبينم ؟ فـرمـود: آيـا پندارى كه خداى عزوجل خلاف وعده خود كند؟ عرضكردم : نه ، فرمود: پس اين از چيست ؟ عرضكردم ندانم ، فرمود: اگر هر آينه يكى از شماها مالى را از راه حلالش بدست آورد، و آن را در راه حلالش انفاق كند (و بدهد) هيچ درهمى از آن انفاق نكند جز اينكه بر آن عوض داده شود.



توضيح :
انـفـاق در لغـت عـرب بـمـعـنـاى خـرج كـردن و بـخـشـيـدن و يـا دادن مال بكسى و نفقه دادن و امثال اين معانى است ، و در اين آيه شريفه طبرسى (ره ) در مجمع البيان گويد: يعنى آنچه از مال خود را در راه خير صرف كنيد پس خداى سبحان عوض آن را بشما عطا فرمايد، اما در دنيا باينكه نعمت شما را افزون كند، و اما در آخرت پاداش آن بهشت است ، و كلبى گفته : آنچه در راه خير صدقه دهيد خداوند عوض آنرا بشما بدهد يا در دنـيـا و يـا براى آخرتتان ذخيره كند، و جابر از پيغمبر (ص ) حديث كند كه فرمود: هر كـار مـعروفى صدقه است و هر چه مرد بوسيله آن آبروى خود را نگهدارد صدقه است ، و هر چه انسان خرج كند خدا ضامن عوض آن است مگر آنچه در بنا و نافرمانى باشد.9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتُهُ فَلْيُطِبْ مَكْسَبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 241 رواية : 9
ترجمه :
9- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه شاد شود دعايش باجابت رسد بايد كسب خود را پاك و حلال كند.



*باب اجتماع براى دعا كردن*
بَابُ الِاجْتِمَاعِ فِي الدُّعَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـَعـْبـَدٍ عـَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِيِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ رَهْطٍ أَرْبـَعـِيـنَ رَجـُلًا اجـْتـَمـَعـُوا فـَدَعـَوُا اللَّهَ عـَزَّ وَ جَلَّ فِي أَمْرٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونُوا أَرْبَعِينَ فَأَرْبَعَةٌ يَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونُوا أَرْبَعَةً فَوَاحِدٌ يَدْعُو اللَّهَ أَرْبَعِينَ مَرَّةً فَيَسْتَجِيبُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 241 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـيچ چهل نفر مردى براى دعا نزد هم اجتماع نكنند و خداى عـزوجـل را در كـارى نـخـوانند (و دعا نكنند) جز اينكه خداوند دعاى آنها را مستجاب كند، پس اگـر چـهـل نـفـر نـبـودنـد، و چـهـار نـفـر بـودنـد (نـزد هـم جـمـع شـونـد و) ده بـار خـداى عـزوجـل را بـخـوانـنـد خـداوند دعايشان را اجابت كند، و اگر چهار نفر هم نباشند و يك نفر باشد كه چهل مرتبه خدا را بخواند پس خداى عزيز جبار براى او اجابت كند.



تـوضـيـح:
پـيـش از ايـن گـذشت كه دعا كردن در پنهانى هفتاد برابر يا بيشتر از دعاهاى آشكار است و مجلسى (ره ) وعده كرده كه ميان آن دسته از روايات را در اين جا جمع كند و از اين روى در اينجا گويد:
بسا توهم شود كه ميان اينجا و آنچه گذشت كه دعاى پنهانى ثوابش بيشتر است منافات است و ممكن است بدو وجه جواب داده شود:
(اول ): اجتماع در اجابت مؤ ثرتر است گرچه ثوابش كمتر است
(دوم ): اين در جائى است كه رياء و خودنمائى ماءمون باشد، و آنچه در آن باب گذشت در صورتى است كه از رياء ايمن نيست .2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عـَنْ عـَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا اجْتَمَعَ أَرْبَعَةُ رَهْطٍ قَطُّ عَلَى أَمْرٍ وَاحِدٍ فَدَعَوُا اللَّهَ إِلَّا تَفَرَّقُوا عَنْ إِجَابَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 2
ترجمه :
2- و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هيچگاه چهار نفر با هم اجتماع نكرده اند كه براى مطلبى بدرگاه خدا دعا كنند جز اينكه با اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.


3- عَنْهُ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي ع إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ جَمَعَ النِّسَاءَ وَ الصِّبْيَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 3
ترجمه :
3- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هرگاه پيش آمدى پدرم را غمناك مى كرد زنان و كودكان را جمع مى كرد، سپس ‍ دعا مى كرد و آنها آمين مى گفتند.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدَّاعِي وَ الْمُؤَمِّنُ فِي الْأَجْرِ شَرِيكَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 4
ترجمه :
4- و نيز آنحضرت عليه السلام فرمود: دعا كننده و آمين گو در مزد و اجر شريكند.



*باب عموميت دادن در دعا و براى همه دعا كردن*
بَابُ الْعُمُومِ فِي الدُّعَاءِ
1- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيَعُمَّ فَإِنَّهُ أَوْجَبُ لِلدُّعَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: هرگاه يكى از شماها دعا كند پس عموميت دهد (و همه را دعا كند) زيرا كه آن باجابت نزديكتر است .



*باب كسيكه اجابت دعايش بتاءخير افتد*
بَابُ مَنْ أَبْطَأَتْ عَلَيْهِ الْإِجَابَةُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي الْحـَسـَنِ ع جـُعـِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي قَدْ سَأَلْتُ اللَّهَ حَاجَةً مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا سَنَةً وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِي مِنْ إِبْطَائِهَا شَيْءٌ فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِيَّاكَ وَ الشَّيْطَانَ أَنْ يَكُونَ لَهُ عَلَيْكَ سَبِيلٌ حـَتَّى يُقَنِّطَكَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ص كَانَ يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَيُؤَخِّرُ عـَنـْهُ تَعْجِيلَ إِجَابَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اسْتِمَاعِ نَحِيبِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا أَخَّرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عـَنِ الْمُؤْمِنِينَ مَا يَطْلُبُونَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْيَا خَيْرٌ لَهُمْ مِمَّا عَجَّلَ لَهُمْ فِيهَا وَ أَيُّ شَيْءٍ الدُّنْيَا إِنَّ أَبـَا جـَعْفَرٍ ع كَانَ يَقُولُ يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَكُونَ دُعَاؤُهُ فِي الرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِي الشِّدَّةِ لَيـْسَ إِذَا أُعـْطـِيَ فـَتـَرَ فـَلَا تـَمـَلَّ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِمَكَانٍ وَ عَلَيْكَ بـِالصَّبـْرِ وَ طـَلَبِ الْحـَلَالِ وَ صـِلَةِ الرَّحـِمِ وَ إِيَّاكَ وَ مـُكَاشَفَةَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ نـَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُحْسِنُ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيْنَا فَنَرَى وَ اللَّهِ فِي ذَلِكَ الْعَاقِبَةَ الْحَسَنَةَ إِنَّ صـَاحـِبَ النِّعـْمـَةِ فـِي الدُّنـْيَا إِذَا سَأَلَ فَأُعْطِيَ طَلَبَ غَيْرَ الَّذِي سَأَلَ وَ صَغُرَتِ النِّعْمَةُ فـِي عـَيـْنـِهِ فـَلَا يـَشـْبـَعُ مـِنْ شـَيْءٍ وَ إِذَا كَثُرَتِ النِّعَمُ كَانَ الْمُسْلِمُ مِنْ ذَلِكَ عَلَى خَطَرٍ لِلْحـُقـُوقِ الَّتـِي تـَجِبُ عَلَيْهِ وَ مَا يُخَافُ مِنَ الْفِتْنَةِ فِيهَا أَخْبِرْنِي عَنْكَ لَوْ أَنِّي قُلْتُ لَكَ قَوْلًا أَ كُنْتَ تَثِقُ بِهِ مِنِّي فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِذَا لَمْ أَثِقْ بِقَوْلِكَ فَبِمَنْ أَثِقُ وَ أَنـْتَ حـُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ قَالَ فَكُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ فَإِنَّكَ عَلَى مَوْعِدٍ مِنَ اللَّهِ أَ لَيْسَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ يـَقـُولُ وَ إِذ ا سَأَلَكَ عِب ادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدّ اعِ إِذ ا دَع انِ وَ قَالَ ل ا تـَقـْنـَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّ هِ وَ قَالَ وَ اللّ هُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا فَكُنْ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْثَقَ مِنْكَ بِغَيْرِهِ وَ لَا تَجْعَلُوا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا خَيْراً فَإِنَّهُ مَغْفُورٌ لَكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 243 رواية : 1
ترجمه :
1- احـمـد بـن مـحـمـد بـن ابـى نـصـر گـويـد بـحـضرت ابى الحسن (رضا) عليه السلام عـرضـكـردم : قـربـانـت : مـن چـند سال است كه از خدا حاجتى درخواست كرده ام و از تاءخير اجـابـتـش در دلم شـبـهـه و نـگـرانـى آمـده اسـت ؟ فـرمـود: اى احـمـد مـبـادا شـيـطـان بـر (دل ) تو راهى باز كند، تا تو را نا اميد كند همانا امام باقر عليه السلام مى فرمود: هر آينه مؤ من حاجتى از خدا بخواهد و اجابت آن پس افتد براى محبوبيت آوازش (نزد خداوند) و شـنـيـدن صـداى گـريـه اش ، سـپـس فـرمـود: بـخـدا سـوگـنـد آنـچـه خـداى عزوجل براى مؤ منين از آنچه خواهند پس اندازد، بهتر است براى ايشان از آنچه زود بآنها عطا فرمايد، و دنيا چيست ؟ امام باقر عليه السلام مى فرمود: سزاوار است براى مؤ من كه دعـايـش در حـال آسـايـش هـمـانـنـد دعـاى او در حال سختى باشد، و چون باو داده شد (آنچه درخـواسـت كـرده از دعـا) سـسـت نـشـود، پـس تـو از دعـا خـسـتـه مشو زيرا كه دعا نزد خداى عـزوجـل مـنـزلتـى دارد (بـس بـزرگ ) و بـر تـو بـاد بـشـكـيـبـائى و دنبال روزى حلال رفتن ، و صله رحم كردن و مبادا با مردم اظهار دشمنى كنى ، زيرا كه ما خـاندانى هستيم كه پيوند كنيم با هر كه از ما ببرد، و نيكى كنيم بهر كه بما بدى كند، پـس بـخدا سوگند در اين كار سرانجام نيكودى ببينيم (چه در دنيا و چه در آخرت )، همانا كـسـى كـه در ايـن دنيا داراى نعمت است اگر هر گاه درخواست (چيزى از خدا) كند و باو داده شود (حرصش زياد گردد) و جز آنرا نيز بخواهد، و (در نتيجه ) نعمت خدا در چشم او كوچك و خـوار گـردد، و از هـيچ چيز سير نشود، و چون نعمت فراوان شود مسلمان از اينراه بخطر افـتـد، (و اين خطر) بخاطر آن حقوقى (است ) كه بر او واجب شود، و بخاطر آن چيزى است كـه بـيم آن رود بواسطه اين حقوق در فتنه و آزمايش افتد (و در اءداء آنها كوتاهى كند)، بـگـو بـدانـم كه اگر من بتو چيزى گفتم بدان وثوق و اعتماد دارى ؟ عرضكردم : فدايت گـردم اگـر مـن بـگفته شما اعتماد نكنم پس بگفتار چه كسى اعتماد كنم با اينكه شما حجت خـداوند بر خلق او هستى ؟ فرمود: پس تو بخدا (و وعده ها و گفتارهاى او) اعتمادت بيشتر بـاشـد، زيرا خداوند بتو وعده اجابت داده است (يا اينكه اجابت دعاى تو بموعودى واگذار شـده ) آيـا خـداى عـزوجـل نـفـرمـايـد: ((و هـرگاه پرسندت بندگان من از من ، پس همانا من نـزيـكـم و اجـابـت كـنـم دعـاى آنـكـه مرا خواند)) (سوره بقره آيه 186)؟ و فرموده است : ((نوميد نباشيد از رحمت خدا)) (سوره زمر آيه 53) و نيز فرموده است : ((و خدا نويدتان دهـد بـآمـرزش و فـضـل )) (سـوره بـقـره آيـه 268) پـس تـو بـه خـداى عـزوجـل اعـتـمـادت بـيـشـتـر بـاشـد از ديـگـران ، و در دل خود جز خوبى راه ندهيد، كه شما آمرزيده ايد.



توضيح:
مجلسى (ره ) در ضمن شرح قسمتهاى حديث وجوهى براى تاءخير در اجابت دعا از آن اسـتـفـاده نـمـوده كـه تـا هـشـت وجـه آن را ذكـر كـرده اسـت (اول ) حـقـارت و پـسـتـى دنيا و اينكه تاءخير بآخرت بهتر است . (دوم ) اينكه از شرايط اجـابـت دعـا ايـنـسـت كـه در هـر حـال نـبـايـد دسـت از دعـا بـرداشـت چـه در حال آسودگى و چه در حال سختى (سوم ) شكيبائى در تاءخير آن (چهارم ) اينكه كسب خود را حلال كند، يا اينكه دعائى باجابت رسد كه حرامى در برنداشته باشد. (پنجم ) قطع رحـم نـكـنـد (شـشـم ) اظـهار دشمنى با مردم نكند (هفتم ) اينكه اگر زود باجابت رسد موجب حـرص بـر دنـيـا گـردد و نـعـمتهاى خدا در نظر خوار و كوچك شود (هشتم ) آنكه بواسطه فـراوان شـدن مـال و ثـروت و قـدرت در خـطـر اداء نـكـردن حـقوق آن افتد، و سپس در آخر گـفـتـارش گـويـد: و در ايـن حديث فوايد بسيار و حقيقتهاى فراوانى است براى كسى كه پديده حقيقت و يقين در آن بنگرد.

[afsanah82]

2- عـَنـْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَنْصُورٍ الصَّيْقَلِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع رُبَّمـَا دَعَا الرَّجُلُ بِالدُّعَاءِ فَاسْتُجِيبَ لَهُ ثُمَّ أُخِّرَ ذَلِكَ إِلَى حِينٍ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ لِمَ ذَاكَ لِيَزْدَادَ مِنَ الدُّعَاءِ قَالَ نَعَمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 2
ترجمه :
2- مـنـصور صقيل گويد: به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : بسا هست كه مردى دعا كند و دعـايـش مـسـتـجـاب گـرديـده ، ولى تـا مـدتى (اثر آن استجابت ظاهر نگردد و) پس افتد؟ فـرمـود: آرى (چنين است ) عرضكردم : اين براى چيست ؟ آيا براى اينست كه بيشتر دعا كند، فرمود: آرى .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ أَبِي هِلَالٍ الْمَدَائِنِيِّ عَنْ حَدِيدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَدْعُو فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَكَيْنِ قَدِ اسـْتـَجـَبْتُ لَهُ وَ لَكِنِ احْبِسُوهُ بِحَاجَتِهِ فَإِنِّي أُحِبُّ أَنْ أَسْمَعَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَدْعُو فَيَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَجِّلُوا لَهُ حَاجَتَهُ فَإِنِّي أُبْغِضُ صَوْتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 3
ترجمه :
3- و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـانـا بـنـده اى دعـا كـنـد پـس خـداى عزوجل بدو فرشته (كه موكل بر انسان هستند يا دو فرشته ديگر) فرمايد: من دعاى او را باجابت رساندم ولى حاجتش را نگهداريد، زيرا كه من دوست دارم آواز او را بشنوم ، و همانا بـنـده اى هـم هـسـت كـه دعـا كند پس خداى تبارك و تعالى فرمايد: زود حاجتش را بدهيد كه آوازش را خوش ندارم .


4- ابـْنُ أَبـِي عُمَيْرٍ عَنْ سُلَيْمَانَ صَاحِبِ السَّابِرِيِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يُسْتَجَابُ لِلرَّجُلِ الدُّعَاءُ ثُمَّ يُؤَخَّرُ قَالَ نَعَمْ عِشْرِينَ سَنَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 4
ترجمه :
4- اسـحـاق بـن عـمـار گويد: بحضرت صادق عرضكردم : (ممكن است ) دعاى مردى مستجاب شـده (بـاشـد) ولى بتاءخير افتد (و اثر استجابت آن همان زمان ظاهر نگردد؟ فرمود: آرى تا بيست سال (ممكن است تاءخير افتد).


5- ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ بَيْنَ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُم ا وَ بَيْنَ أَخْذِ فِرْعَوْنَ أَرْبَعِينَ عَاماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 5
ترجمه :
5- و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: مـيـان گـفـتـه خـداى عزوجل (كه بموسى و هارون در مقابل تقاضاى نابودى فرعون و پيروانش فرمود:) ((هر آيـنـه دعـاى شـمـا بـاجـابـت رسـيـد)) (سـوره يـونـس 89) و مـيـان نـابـودى فـرعـون چهل سال طول كشيد.


6- ابـْنُ أَبـِي عـُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَدْعُو فَيُؤَخَّرُ إِجَابَتُهُ إِلَى يَوْمِ الْجُمُعَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 245 رواية : 6
ترجمه :
6- ابـو بـصـيـر گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: همانا مؤ من دعا كند و اجابت دعايش تا روز جمعه (يا روز قيامت ) بتاءخير افتد.


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ غَيْرِ وَاحـِدٍ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ الْوَلِيَّ لِلَّهِ يَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فـِي الْأَمـْرِ يَنُوبُهُ فَيَقُولُ لِلْمَلَكِ الْمُوَكَّلِ بِهِ اقْضِ لِعَبْدِي حَاجَتَهُ وَ لَا تُعَجِّلْهَا فَإِنِّي أَشـْتـَهـِي أَنْ أَسـْمَعَ نِدَاءَهُ وَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ الْعَدُوَّ لِلَّهِ لَيَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْأَمْرِ يـَنـُوبـُهُ فـَيـُقَالُ لِلْمَلَكِ الْمُوَكَّلِ بِهِ اقْضِ لِعَبْدِي حَاجَتَهُ وَ عَجِّلْهَا فَإِنِّي أَكْرَهُ أَنْ أَسْمَعَ نِدَاءَهُ وَ صَوْتَهُ قَالَ فَيَقُولُ النَّاسُ مَا أُعْطِيَ هَذَا إِلَّا لِكَرَامَتِهِ وَ لَا مُنِعَ هَذَا إِلَّا لِهَوَانِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 246 رواية : 7
ترجمه :
7- و نيز آن حضرت فرمود: همانا بنده اى كه دوست خدا است در پيش آمدى كه براى او رخ داده دعـا كـنـد، و خـدا بـفـرشـتـه اى كـه موكل باو (يا بآن دعا) است فرمايد: حاجت بنده مرا بـرآور ولى در (دادن ) آن شـتـاب مـكـن زيـرا كـه مـن مـيـل دارم صـدا و آواز او را بـشـنـوم . و هـمـانـا بـنـده اى دشـمـن خـدا بـدرگـاه خـداى عـزوجـل دربـاره اتـفـاقـى كـه بـراى او پـيـش آمـده دعـا كـنـد پـس فـرشـتـه مـوكـل بر او (يا بر آن دعا) گفته شود: حاجتش را برآور و در (دادن ) آن شتاب كن زيرا من خوش ندارم آواز و صدايش را بشنوم .
فرمود: پس مردم (كه خبر از اين جريان ندارند بآنكه حاجتش زود بر آورده شده ) گويند: بـايـن داده نـشـده جـز بـراى گـرامـى بـودنـش (نزد خدا، و بآنكه در اجابتش تاءخير شده گويند:) از او دريغ نشده جز براى زبونى و خواريش .


8- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبـِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَزَالُ الْمُؤْمِنُ بِخَيْرٍ وَ رَجَاءٍ رَحْمَةً مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ مـَا لَمْ يـَسـْتـَعْجِلْ فَيَقْنَطَ وَ يَتْرُكَ الدُّعَاءَ قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَسْتَعْجِلُ قَالَ يَقُولُ قَدْ دَعَوْتُ مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا وَ مَا أَرَى الْإِجَابَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 246 رواية : 8
ترجمه :
8- ابـو بـصـيـر گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـيـوسـتـه مـؤ مـن در حال خير و اميدوارى است تا ماداميكه شتاب نكند پس نوميد شود و دعا را رها كند، عرضكردم : چـگـونـه شـتـاب كند؟ فرمود: گويد: از فلان وقت و فلان وقت دعا كرده ام و اجابت آن را نمى بينم ؟


9- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي حَاجَتِهِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَخِّرُوا إِجـَابَتَهُ شَوْقاً إِلَى صَوْتِهِ وَ دُعَائِهِ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِي دَعـَوْتـَنـِي فـَأَخَّرْتُ إِجـَابـَتـَكَ وَ ثـَوَابـُكَ كـَذَا وَ كـَذَا وَ دَعـَوْتـَنِي فِي كَذَا وَ كَذَا فَأَخَّرْتُ إِجـَابَتَكَ وَ ثَوَابُكَ كَذَا وَ كَذَا قَالَ فَيَتَمَنَّى الْمُؤْمِنُ أَنَّهُ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا مِمَّا يَرَى مِنْ حُسْنِ الثَّوَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 246 رواية : 9
ترجمه :
9- و نـيـز آنـحـضـرت فـرمود: همانا مؤ من خداى عزوجل را درباره حاجت خود بخواند و خداى عزوجل فرمايد: اجابت او را بتاءخير اندازيد بخاطر شوقى كه بآواز و دعاى او دارم ، پس چون روز قيامت شود خداى عزوجل فرمايد: اى بنده مؤ من تو مرا خواندى (و دعا كردى ) و من اجابتت را پس انداختم اكنون ثواب و پاداش تو چنين و چنان است ، و باز درباره فلان چيز مرا خواندى (و دعا كردى ) و من اجابت تو را بتاءخير انداختم و پاداش تو چنين و چنان است ، فـرمـود: پـس مـؤ مـن آرزو كند كه كاش هيچ دعائى از او در دنيا اجابت نمى شد براى آنچه ثواب و پاداش نيك كه مى بيند.



*باب ذكر صلوات بر محمد ص و خاندانش عليهم السلام در دعا و غير آن*
بَابُ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 247 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـيـوسته دعا محجوبست (و ميانه آن و استجابش حجاب و پـرده اى حـائل اسـت ) تـا بـر مـحـمـد و آلش صـلوات فـرسـتـاده شـود (كـه آنگاه پرده و حائل برطرف شود).



شــرح :
جـزرى در نهايه گفته است : صلوة در لغت بمعناى دعا است ، و عبادت مخصوصه را كه شامل دعا است صلوة گفته اند، و برخى گفته اند: صلوة در لغت بمعناى تعظيم است ، و عبادت مخصوصه را هم صلوة گفته اند چون در آن تعظيم خداوند است تا آنكه گويد: و اما اينكه گوئيم ((اللهم صلى على محمد)) معنايش اينست كه خدايا او را بزرگوار كن در دنـيـا بـوسـيـله بـلنـد كردن نام او و آشكار كردن دعوت و نگهدارى شريعتش ، و در آخرت بقبول كردن شفاعت او درباره امتش و دو چندان كردن اجر و پاداشش .
فـيـض (ره ) در وافـى گـويـد: مـعناى صلوة بر پيغمبرش (ص ) اضافه انواع كرامات و لطـائف نـعـمتها است بر او، و اما صلوات ما و فرشتگان بر او پس آن درخواست آن كرامت و اضافه آن بر او است .
و مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـشهور آنست كه صلوة از خداى سبحان رحمت است و از فرشتگان اسـتـغـفـار (و طـلب آمـرزش ) و از بـنـدگـان دعـا اسـت . و در مـعـنـاى ((آل )) گـفـتـه اسـت : آل پـيـغـمبر (ص ) نزد شيعه اماميه عترت طاهره و خاندان معصوم او هـسـتـنـد، و ايـنـكـه شهيد ثانى (ره ) آنرا مخصوص باءميرالمؤ منين و فاطمه و حسن و حسين عـليـهم السلام كرده است وجهى و دليلى ندارد، و اما نزد عامه در اين باره اختلاف بسيارى اسـت پـس برخى گفته اند: آل پيغمبر (ص ) تمامى امت او هستند و برخى گفته اند: عشيره اويـنـد، و بـرخـى گـفـته اند هر كه از بنى هاشم و بنى عبدالمطلب كه گرفتن زكاة بر آنـهـا حـرام اسـت آل پـيـغمبرند، سپس وجوهى براى اينكه دعا بدون صلوات محجوبست ذكر فرموده است .
2- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ دَعَا وَ لَمْ يَذْكُرِ النَّبِيَّ ص رَفْرَفَ الدُّعَاءُ عَلَى رَأْسِهِ فَإِذَا ذَكَرَ النَّبِيَّ ص رُفِعَ الدُّعَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 2
ترجمه :
2- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه دعائى كند و نام پيغمبر (ص ) را نبرد آن دعا بالاى سرش (چون پرنده اى ) بچرخد، و چون نام پيغمبر (ص ) را برد دعا بالا رود.


3- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَجُلًا أَتَى النَّبِيَّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ص إِنِّي أَجـْعـَلُ لَكَ ثـُلُثَ صـَلَوَاتـِي لَا بـَلْ أَجـْعَلُ لَكَ نِصْفَ صَلَوَاتِي لَا بَلْ أَجْعَلُهَا كُلَّهَا لَكَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذاً تُكْفَى مَئُونَةَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 3
ترجمه :
3- و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمود: مردى نزد پيغمبر (ص ) آمد و عرضكرد: اى رسـول خـدا مـن يـك سـوم صلواتم را براى شما قرار دهم ، نه بلكه نيمى از صلواتم را مـخـصـوص شـمـا گـردانـم ، نـه بـلكـه تـمـامـى آن را از آن شـمـا گـردانـم ؟ رسـول خدا (ص ) فرمود: در اين صورت خرج مؤ ونه دنيا و آخرت تو كفايت شود. (شرح اين حديث از زبان امام عليه السلام در حديث (4) است ).


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفٍ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مَعْنَى أَجْعَلُ صَلَوَاتِي كُلَّهَا لَكَ فَقَالَ يُقَدِّمُهُ بَيْنَ يَدَيْ كُلِّ حَاجَةٍ فَلَا يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً حَتَّى يَبْدَأَ بِالنَّبِيِّ ص فَيُصَلِّيَ عَلَيْهِ ثُمَّ يَسْأَلَ اللَّهَ حَوَائِجَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 4
ترجمه :
4- ابو بصير گويد: از حضرت صادق (ع ) پرسيدم معناى اينكه : همه صلواتم را براى شما قرار دهم )) چيست ؟ فرمود: يعنى پيغمبر (ص ) را مقدمه و جلو هر حاجتى قرار مى دهد، و از خـداى عـزوجـل چـيزى درخواست نكند تا بنام پيغمبر (ص ) ابتداء كند و صلوات بر او فرستد، سپس حاجات خود را از خدا درخواست كند.



شــرح :
فـيـض (ره ) در شـرح حـديث (3) گويد: مقصود از صلوة معناى لغوى آن است كه دعا بـاشـد و مـعـناى گفتار آن مرد به پيغمبر (ص ) اينست كه هرگاه بدرگاه خداوند درباره حـاجـتـى دعـا مـى كـنـم اول بـشـما دعا مى كنم و آنرا ريشه و پايه قرار مى دهم سپس آنچه بـراى خـود خـواهـم روى آن قـرار دهم و همين است معناى آنچه از تفسير اين حديث بيايد (كه اشاره بحديث (4) است ).
5- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص لَا تـَجْعَلُونِي كَقَدَحِ الرَّاكِبِ فَإِنَّ الرَّاكِبَ يَمْلَأُ قَدَحَهُ فَيَشْرَبُهُ إِذَا شَاءَ اجْعَلُونِي فِي أَوَّلِ الدُّعَاءِ وَ فِي آخِرِهِ وَ فِي وَسَطِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 248 رواية : 5
ترجمه :
5- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا (ص ) فرمود مرا چون قدح شتر سوار قرار نـدهـيـد، زيـرا شـتـر سـوار قـدح خـود را پـر كـنـد و هـر زمـان خـواسـت بـنـوشـد مـرا در اول دعا و وسط و آخر ان قرار دهيد.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: ابـن اثـير گفته است : يعنى در آخر بياد من نيفتد چنانچه شتر سوار قـدح خـود را در آخـر بـار و بـنـه خـود قرار دهد، پس از آنكه از بار كردن همه آنها فارغ گـرديـد آن را پـشت آنها بياويزد، سپس فيض (ره ) گويد: و شايد مقصود اين باشد (كه هميشه به ياد من باشيد نه مانند قدح شتر سوار زيرا كه ) شتر سوار ياد قدح خود نكند تا گاهى كه تشنه شود و بخواهد آب بياشامد كه در آن هنگام آن را پر كند و بياشامد، و اقات ديگر از آن غافل است .6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عـَلِيِّ بـْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ وَ حُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ إِذَا ذُكِرَ النَّبِيُّ ص فَأَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ ص صـَلَاةً وَاحـِدَةً صـَلَّى اللَّهُ عـَلَيـْهِ أَلْفَ صـَلَاةٍ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَبْقَ شَيْءٌ مِمَّا خَلَقَهُ اللَّهُ إِلَّا صَلَّى عَلَى الْعَبْدِ لِصَلَاةِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ صَلَاةِ مَلَائِكَتِهِ فَمَنْ لَمْ يَرْغَبْ فِي هَذَا فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 249 رواية : 6
ترجمه :
6- حـضـرت صادق عليه السلام فرمود: چون نام پيغمبر صلى اللّه عليه و آله برده شد بـسـيـار بر او صلوات بفرستيد، زيرا هر كس يك صلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فـرسـتـد خداوند هزار بار در هزار صف از فرشته ها بر صلوات فرستد، و چيزى از مخلوقات خدا نماند جز اينكه بر اين بنده صلوات فرستد براى آنكه خداوند و فرشتگان براى او صلوات فرستند، و هر كس در اين فضيلت رغبت نكند پس او نادان و مغرور است ، و خدا و رسول و خاندانش از او بيزارند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه فـرمـود: ((بـسـيـار صـلوات بـر او بـفـرسـتـيـد)) مـحمول بر استحباب است چناچه اجماع بر آن است ، و اينكه فرمود: ((خداوند در هزار صف فـرشـتـگـان بـر او صـلوات فـرسـتـد)) چـنـد مـعـنـى اول كـه ظـاهـر هـم هـمـانـسـت ايـن اسـت كـه خداوند بر او ثنا گويد و صلوات فرستد به كـلامـيـكـه آن كـلام را هـزار صـف از فـرشـتـگـان بـشـنـونـد و آنها نيز به صلوات خداوند عـزوجـل صـلوات فـرسـتـنـد. و پـس از آن چـنـد وجـه ديـگـر نـقـل كـرده (و در آخـر بـاب هـم در فـائده پـنـجـم از فـوائدى كه ذكر كرده معانى ديگرى نـقـل كـند) تا آنكه گويد: و مقصود از صلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله بر او و آل او است ، نه صلوات بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فقط، زيرا در روايات خاصه و عـامـه وارد شـده كـه صـلوات بـه او بـدون صـلوات بـر آل پـذيـرفـتـه نيست ، بلكه از اخبار ما ظاهر گردد كه حرام و موجب عقاب است ... و در آخر اين خبر نيز اشاره اى بدان شده .7- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَلَّى عَلَيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَلَائِكَتُهُ وَ مَنْ شَاءَ فَلْيُقِلَّ وَ مَنْ شَاءَ فَلْيُكْثِرْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 249 رواية : 7
ترجمه :
7- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه بر من صـلوات فـرسـتد خدا و فرشتگان بر او صلوات فرستند، هر كه خواهد كم فرستد و هر كه خواهد بيش .


8- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّلَاةُ عَلَيَّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِي تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 8
ترجمه :
8- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: صلوات بر من و بر اهل بيت من نفاق را مى برد.


9- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِي عِمْرَانَ الْأَزْدِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ قُضِيَتْ لَهُ مِائَةُ حَاجَةٍ ثَلَاثُونَ لِلدُّنْيَا وَ الْبَاقِي لِلْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 9
ترجمه :
9ـ و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه صد بار بگويد: ((يا رب صلى على محمد و آل محمد)) صد حاجت از او بر آورده شود كه سى حاجت آن از (حاجات ) دنيا باشد (و باقى از آخرت ).


10- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ جـَمـِيـعـاً عـَنْ صـَفـْوَانَ الْجـَمَّالِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كُلُّ دُعَاءٍ يُدْعَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـر دعـائى كـه خـداى عـزوجـل بـدان خـوانـده شـود از رفـتـن بـه آسـمـان مـحـجـوبـسـت تـا صـلوات بـر مـحـمد و آل محمد فرستاده شود.


11- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحـَضـْرَمـِيِّ قـَالَ حـَدَّثـَنِي مَنْ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فـَقـَالَ أَجـْعـَلُ نـِصْفَ صَلَوَاتِي لَكَ قَالَ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ أَجْعَلُ صَلَوَاتِي كُلَّهَا لَكَ قَالَ نَعَمْ فَلَمَّا مَضَى قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كُفِيَ هَمَّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: مـردى نـزد رسول خدا (ص ) آمده عرض كردم : من نيمى از صلوات (و دعاهايم ) را براى شما قرار دهم ؟ فرمود: آرى ، سپس عرض كرد: همه دعاهايم را به شما مخصوص گردانم ؟ فرمود: آرى ، هـمـيـنـكـه آنمرد رفت رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: اندوه دنيا و آخرتش كفايت شد.


12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ رَجـُلًا أَتـَى رَسـُولَ اللَّهِ ص فـَقـَالَ يـَا رَسـُولَ اللَّهِ إِنِّي جـَعَلْتُ ثُلُثَ صَلَوَاتِي لَكَ فـَقـَالَ لَهُ خـَيـْراً فـَقـَالَ يـَا رَسـُولَ اللَّهِ إِنِّي جَعَلْتُ نِصْفَ صَلَوَاتِي لَكَ فَقَالَ لَهُ ذَاكَ أَفـْضَلُ فَقَالَ إِنِّي جَعَلْتُ كُلَّ صَلَوَاتِي لَكَ فَقَالَ إِذاً يَكْفِيَكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَهَمَّكَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاكَ وَ آخِرَتِكَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَكَ اللَّهُ كَيْفَ يَجْعَلُ صَلَاتَهُ لَهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَيْئاً إِلَّا بَدَأَ بِالصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه : 250 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نـيـز فـرمـود: عـليـه السـلام مـردى نـزد صـلى اللّه عليه و آله آمده عرض كرد: اى رسـول خـدا: يـك سوم دعاهاى خود را به شما اختصاص دهم ؟ فرمود: نيكو است عرض كرد: صـلى اللّه عـليـه و آله نيمى از دعاهاى خود را مخصوص شما گردانم ؟ فرمود: اين بهتر اسـت ، عـرض كـرد: هـمـه دعـاهـايـم را بـراى شـما قرار دهم ؟ فرمود: در اين صورت خداى عـزوجـل ـ آنـچه از كارهاى دنيا و آخرتت كه ترا اندوهناك كند كفايت فرمايد. پس مردى به حـضـرت صـادق (ع ) عـرض كـرد: خـدايـت نـيـكـى دهـد چگونه دعايش را براى او قرار دهد، حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: چيزى از خداى عزوجل درخواست نكند جز اينكه ابتداء به صلوات بر محمد و آلش عليهم السلام كند.


13- ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ارْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ بِالصَّلَاةِ عَلَيَّ فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 251 رواية : 13
ترجمه :
13ـ و نـيـز حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: آوازهاى خود را بصلوات بر من بلند كنيد، زيرا كه آن نفاق را بر طرف سازد.


14- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ فَرُّوخَ مَوْلَى آلِ طَلْحَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا إِسْحَاقَ بْنَ فَرُّوخَ مَنْ صَلَّى عَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ عـَشْراً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَلَائِكَتُهُ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ مَنْ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ مـِائَةَ مَرَّةٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ مَلَائِكَتُهُ أَلْفاً أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَل ائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُم اتِ إِلَى النُّورِ وَ ك انَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 251 رواية : 14
ترجمه :
14ـ اسـحاق بن فروخ گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: اى اسحاق بن فروخ هر كه ده بـار بـر محمد و آل محمد صلوات بفرستد خداوند و فرشتگان او صد بار بر او صلوات فرستند، و هر كه صد بار بر محمد و آل محمد صلوات فرستد خداوند و فرشتگانش هزار بـار بـر او صـلوات فـرسـتـنـد، آيـا گـفـتـار خـداى عـزوجـل را نـشـنـيده اى (كه فرمايد:) ((او است آن خداوندى كه رحمت (يا درود) فرستد بر شـمـا (او) و فـرشـتـگانش تا برون آرد شما را از تاريكيها بسوى روشنائى و بوده است بمؤ منان مهربان )) (سوره احزاب آيه 43).

[afsanah82]

توضيح :
اسـتـشـهـاد بـه آيـه شـريـفـه بـراى اثبات اين معنا است كه چگونه خداوند و فرشتگانش صـلوات و درود بـر كـسـى فرستند، و در اينكه صلوات خدا و فرشتگان بر مردم چيست و چـگـونه است مورد اختلاف است طبرسى (ره ) گويد: صلوات از خدا آمرزش و رحمت است ، و گـفـتـه شـده : ثـنـا و سـتـايـش اسـت ، و بـرخى گفته اند: كرامت و بخشندگى است ، و اما صـلوات فـرشـتـگـان هـمـان دعـاى آنـهـا اسـت چـنـانـكـه از ابـن عـبـاس نقل شده ، و گفته شده : درخواست آنها است از خداى تعالى براى فرو فرستادن رحمت .15- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عـَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ مَا فِي الْمِيزَانِ شَيْءٌ أَثْقَلَ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَتـُوضـَعُ أَعـْمـَالُهُ فـِي الْمـِيـزَانِ فـَتَمِيلُ بِهِ فَيُخْرِجُ ص الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَيَضَعُهَا فِي مِيزَانِهِ فَيَرْجَحُ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 15
ترجمه :
15ـ مـحـمد بن مسلم از يكى از دو امام باقر و صادق عليهماالسلام حديث كند كه فرمود: در مـيـزان (و تـرازوى اعـمـال در قـيـامـت ) چـيـزى سـنـگـيـن تـر از صـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحـمـد نـيـسـت ، و هـمـانا مردى باشد كه اعمالش را در ميزان گذارند و سبك باشد، پس ثـواب صـلوات او در آيد و آنرا در ميزان نهد پس بسبب آن سنگين گردد و (بر كفه ديگر) بچربد.


16- عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ رِجَالِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ حـَاجـَةٌ فـَلْيـَبـْدَأْ بـِالصَّلَاةِ عـَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ يَسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ يـَخْتِمُ بِالصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَقْبَلَ الطَّرَفَيْنِ وَ يَدَعَ الْوَسَطَ إِذَا كَانَتِ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَا تُحْجَبُ عَنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه بـدرگـاه خـداى عزوجل حاجتى دارد بايد بصلوات بر محمد و آلش شروع كند، و سپس حاجت خود را بخواهد، و در آخـر هـم بـصـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحـمـد پـايـان دهـد، زيـرا كـه خـداى عـزوجل كريم تر از آن است كه دو طرف (دعا) را بپذيرد، و وسط (دعا) را واگذارد (و به اجـابـت نـرسـانـد) زيـرا صـلوات بر محمد و آل محمد محجوب نيست (و بدون بر خورد به حجابى بالا رود).


17- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بـْنِ نـُعـَيـْمٍ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي دَخَلْتُ الْبَيْتَ وَ لَمْ يَحْضُرْنِي شـَيْءٌ مـِنَ الدُّعَاءِ إِلَّا الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَخْرُجْ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا خَرَجْتَ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 17
ترجمه :
17ـ عـبـد السـلام بـن نعيم گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : من وارد خانه (كـعـبـه ) شـدم و هـيـچ دعـائى بـخـاطـر نـداشـتـم جـز صـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحـمـد؟ فرمود: آگاه باش كه هيچ كس مانند تو (در فضيلت و ثواب ) از خانه بيرون نيامده است .


18- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الرَّيَّانِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الدِّهْقَانِ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع فَقَالَ لِي مَا مَعْنَى قَوْلِهِ وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّ ى قُلْتُ كُلَّمَا ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ قَامَ فَصَلَّى فَقَالَ لِي لَقَدْ كَلَّفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هـَذَا شَطَطاً فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَكَيْفَ هُوَ فَقَالَ كُلَّمَا ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 252 رواية : 18
ترجمه :
18ـ عـبـيـد اللّه بن عبداللّه دهقان گويد: خدمت حضرت رضا عليه السلام شرفياب شدم ، پـس آن حـضـرت به من فرمود: معناى گفتار خداوند چيست ؟ (كه فرمايد:) ((و ياد كرد نام پروردگارش را پس صلوات بجا آورد)) (سوره اعلى آيه 15)؟ من عرض كردم : يعنى هر زمان نام پروردگارش را بياد آورد برخاست پس نماز خواند (و صلواة بمعناى نماز است ) فـرمـود: (اگـر ايـنـطـور بـاشـد) پس خدا به حقيقت تكليفى نا به جا و بيرون از طاقت و تـوانائى كرده است ؟ عرض ‍ كردم : قربانت : پس معناى آن چگونه است ؟ فرمود: هر گاه نام پروردگارش را ياد كند بر محمد و آل محمد او صلوات فرستد.



توضيح :
مجلسى (ره ) پس از نقل تفاسير زيادى كه از معصوم عليه السلام و غير او در تفسير آيه رسـيـده كه صلوة در آيه ((فصلى )) را به توحيد، و ذكر قلبى ، و ذكر زبانى يعنى اللّه كبر ـ، و نماز در صحرا، و نماز فطر و اءضحى ، تفسير كرده اند گويد: منافاتى ميانه اين روايت و آن روايات نيست ، زيرا اين نيز يكى از معانى آيه و بطنى از بطون آن ميباشد.19- عـَنـْهُ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ الْأَسَدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا صـَلَّى أَحـَدُكـُمْ وَ لَمْ يـَذْكـُرِ النَّبـِيَّ وَ آلَهُ ص فـِي صـَلَاتِهِ يُسْلَكُ بِصَلَاتِهِ غَيْرَ سَبِيلِ الْجَنَّةِ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ دَخَلَ النَّارَ فـَأَبـْعـَدَهُ اللَّهُ وَ قـَالَ ص وَ مـَنْ ذُكـِرْتُ عـِنْدَهُ فَنَسِيَ الصَّلَاةَ عَلَيَّ خُطِئَ بِهِ طَرِيقَ الْجَنَّةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 253 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـرگـاه يكى از شماها نماز بخواند و در نماز خود نام پـيـغـمبر (ص ) (و آل او) را نبرد، با اين نماز بجز راه بهشت مى رود (يعنى اين نماز او را بـه بـهشت نخواهد برد). و رسول خدا(ص ) فرمود: هر كس كه من نزد او نامم برده شود و بر من صلوات نفرستد به دوزخ رود، پس خدايش (از رحمت خود) دور كند. و فرمود (ص ): و هـر كـس كـه مـن نـزدش نام برده شوم و صلوات (فرستادن ) را بر من فراموش كند از راه بهشت به خطا رفته است .


20- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَنَسِيَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيَّ خَطَأَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقَ الْجَنَّةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 253 رواية : 20
ترجمه :
20ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: رسول خدا(ص ) فرموده است : هر كه من نزدش نام برده شوم و فراموش كند كه بر من صلوات بفرستد خداوند او را براهى جز راه بهشت برد.


21- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمـِعَ أَبِي رَجُلًا مُتَعَلِّقاً بِالْبَيْتِ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهُ أَبِي يَا عَبْدَ اللَّهِ لَا تَبْتُرْهَا لَا تَظْلِمْنَا حَقَّنَا قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 253 رواية : 21
ترجمه :
21ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: پدرم شنيد كه مردى به پرده كعبه در آويخته و مـى گـويـد: ((اللهـم صـل عـلى مـحـمـد))، (و نـامـى از آل محمد دنبال آن نمى برد) پدرم باو فرمود: اى بنده خدا بريده اش مكن ، و درباره حق ما بـه مـا سـتـم مـكـن ، و بـگـو: ((الهـم صـل عـلى مـحـمـد و اءهل بيته )).



*باب آنچه لازم است از ذكر خداى عزوجل در هر مجلسى*
بَابُ مَا يَجِبُ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ مَجْلِسٍ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيِّ بـْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْجَارُودِ الْهُذَلِيِّ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مـِنْ مـَجـْلِسٍ يَجْتَمِعُ فِيهِ أَبْرَارٌ وَ فُجَّارٌ فَيَقُومُونَ عَلَى غَيْرِ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا كَانَ حَسْرَةً عَلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 254 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـيـچ مـجلسى نباشد كه در آن نيكان و بدكاران گرد هم اجتماع كنند كه بى ياد خداى عزوجل از آن برخيزند جز اينكه در روز قيامت براى آنها مايه حسرت و افسوس باشد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مقصود از ذكر هر آن چيزى است كه سبب ياد آوررى خداى سبحان در خـاطـر انـسانى گردد، و نيز موجب فرمانبردارى از دستورات خدا و واگذاردن نهيهاى او، و تـفـكـر در آنـچـه جـايـز اسـت از صـفـات خـداونـد و مـحـامـد او، و تـذكـر تـمـامـى ايـنـهـا بـدل و زبـان ، و يـاد آورى پـيـمـبـران و ائمـه ديـن و بـيـان مـنـاقـب و فضائل و برهان بر امامت آنهاـ چنانچه در حديث آمده كه ذكر ما ذكر خداست و ذكر دشمنان ما ذكـر شـيـطـان اسـت و هـم چـنـيـن يـاد آورى معاد و حشر و حساب تا آنكه گويد: ولى عبادات اختراعى و اذكارى بدعت باشد آنها ذكر خدا نيست .2- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَا اجـْتـَمـَعَ فـِي مـَجـْلِسٍ قـَوْمٌ لَمْ يَذْكُرُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ يـَذْكـُرُونـَا إِلَّا كـَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ حَسْرَةً عَلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّ ذِكْرَنَا مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذِكْرِ عَدُوِّنَا مِنْ ذِكْرِ الشَّيْطَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 254 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ مردمى ، در انجمنى فراهم نشوند كه در آن ذكر خـداى عـزوجـل و ذكـر ما نباشد جز اينكه آن انجمن در روز قيامت مايه حسرت و افسوس آنان بـاشد، سپس فرمود: (پدرم ) حضرت ابوجعفر عليه السلام فرمود: همانا ذكر ما ذكر خدا است و ذكر دشمن ما ذكر شيطان است .


3- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ أَرَادَ أَنْ يَكْتَالَ بِالْمِكْيَالِ الْأَوْفَى فَلْيَقُلْ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَقُومَ مِنْ مَجْلِسِهِ سُبْحَانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ وَ سَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 254 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه خواهد به پيمانه تمام مزد برد (و بكاملترين وجهى بـى كـم و كاست از خدا ثواب دريافت كند) بايد هنگامى كه مى خواهد از جاى خود برخيزد بگويد:
((سـبـحان ربك رب العزة عما يصفون ه و سلام على المرسلين ، و الحمد للّه رب العالمين )).


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنْ أَبـِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ الَّتِي لَمْ تُغَيَّرْ أَنَّ مـُوسـَى ع سـَأَلَ رَبَّهُ فـَقَالَ يَا رَبِّ أَ قَرِيبٌ أَنْتَ مِنِّي فَأُنَاجِيَكَ أَمْ بَعِيدٌ فَأُنَادِيَكَ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا مُوسَى أَنَا جَلِيسُ مَنْ ذَكَرَنِي فَقَالَ مُوسَى فَمَنْ فِي سِتْرِكَ يَوْمَ لَا سـِتْرَ إِلَّا سِتْرُكَ فَقَالَ الَّذِينَ يَذْكُرُونَنِي فَأَذْكُرُهُمْ وَ يَتَحَابُّونَ فِيَّ فَأُحِبُّهُمْ فَأُولَئِكَ الَّذِينَ إِذَا أَرَدْتُ أَنْ أُصِيبَ أَهْلَ الْأَرْضِ بِسُوءٍ ذَكَرْتُهُمْ فَدَفَعْتُ عَنْهُمْ بِهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 255 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فرمود: در آن توراتى كه دست نخورده (و مانند اين تـوراة فـعـلى كـه تـحـريـف شـده نـيـسـت ) نوشته است كه موسى عليه السلام از خداوند پـرسـشـى كـرده عـرض كـرد: پـروردگـارا آيـا تـو به من نزديكى تا با تو آهسته راز گـويـم يـا از مـن دورى تـا فـريـادت كـنـم ؟ خـداى عـزوجـل به او وحى فرمود: اى موسى من هم نشين آن كسم كه مرا ياد كند، موسى عرضكرد: كيست كه در پناه تو است روزى كه پناهى جز پناه تو نيست ؟ فرمود: آنانكه مرا ياد كنند پـس من نيز آنها را ياد كنم ، و در راه من (يا بخاطر خشنودى من ) با هم دوستى كنند، پس من نـيـز آنـهـا را دوسـت دارم ، ايـنـهـايـنـد كـه چـون خـواهـم بـه اءهـل زمـيـن بـلا و بـدى بـرسـانـم يـادشـان كـنـم و بـه خـاطـر آنـهـا آن بـدى را از اهل زمين دفع كنم .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در شـرح كـلام اول حـضـرت مـوسـى (عـليـه السلام ) گويد: گويا غرض پرسش از آداب دعا است با اينكه مى دانست كه او بما از رگ گردن نزديكتر است ، يعنى :
آيـا دوسـت دارى مـانـنـد نـزديـكـان بـا تو راز گويم يا مانند دوران فريادت كنم ، و به بـيـانـى سـاده تـر: چون به تو نگاه كنم پس تو از هر نزديكى نزديكترى ، و چون به خـود نـظـر افـكـنم خود را در منتهاى دورى از تو بينم ، پس ندانم كه هنگام دعاء بدرگاهت به حال خودم نگاه كنم يا به حال تو.5- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ زَيـْدٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا فِي مَجْلِسٍ فَلَمْ يـَذْكـُرُوا اسـْمَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ لَمْ يـُصـَلُّوا عـَلَى نـَبِيِّهِمْ إِلَّا كَانَ ذَلِكَ الْمَجْلِسُ حَسْرَةً وَ وَبَالًا عَلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 255 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هيچ مردمى نباشد كه در انـجـمـنـى گـرد هـم آيـند و نام خداى عزوجل را نبرند، و بر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله صلوات نفرستند جز اينكه آن مجلس مايه حسرت و زيان بر آنها باشد.


6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَا بـَأْسَ بِذِكْرِ اللَّهِ وَ أَنْتَ تَبُولُ فَإِنَّ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَسَنٌ عَلَى كُلِّ حَالٍ فَلَا تَسْأَمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 255 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نـيـز حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: ذكـر خـدا در هـنـگـامـى كـه بول كنى عيب ندارد زيرا ذكر خدا در هر حالى نيكو است ، پس از ذكر خدا خسته مشو.


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوْحـَى اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِلَى مـُوسَى ع يَا مُوسَى ع لَا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمَالِ وَ لَا تَدَعْ ذِكْرِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ كَثْرَةَ الْمَالِ تُنْسِي الذُّنُوبَ وَ إِنَّ تَرْكَ ذِكْرِي يُقْسِي الْقُلُوبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل بـه مـوسـى وحـى كـرد: اى مـوسـى بـه زيـادى مـال شـاد مـشـو، و ذكـر مـرا در هـر حـالى وا مـگـذار (از يـاد مـن بـيـرون مـرو) زيـرا زيـادى مال گناهان را فراموش سازد، و واگذاردن ذكر من دلها را سخت كند.


8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ مَكْتُوبٌ فِي التَّوْرَاةِ الَّتِي لَمْ تُغَيَّرْ أَنَّ مُوسَى سـَأَلَ رَبَّهُ فـَقـَالَ إِلَهـِي إِنَّهُ يـَأْتـِي عـَلَيَّ مـَجَالِسُ أُعِزُّكَ وَ أُجِلُّكَ أَنْ أَذْكُرَكَ فِيهَا فَقَالَ يَا مُوسَى إِنَّ ذِكْرِي حَسَنٌ عَلَى كُلِّ حَالٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 8
ترجمه :
8ـ امـام بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: در آن تـوراتى كه تغييرى در آن داده نشده است (و محرف نيست ) نوشته است : كه همانا موسى از پروردگار پرسيد و عرضكرد: بارالها هر آيـنه گاهى مجلسى براى من پيش آيد كه من تو را عزيزتر و والاتر دانم از اينكه در آن مجلسها ياد تو كنم (و نامت را برم ).
فرمود: اى موسى ياد من كردن در هر حال خوب است .


9- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَى أَكْثِرْ ذِكْرِي بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ كُنْ عِنْدَ ذِكْرِي خَاشِعاً وَ عِنْدَ بَلَائِي صَابِراً وَ اطْمَئِنَّ عِنْدَ ذِكْرِي وَ اعْبُدْنِي وَ لَا تُشْرِكْ بـِي شـَيـْئاً إِلَيَّ الْمـَصـِيـرُ يَا مُوسَى اجْعَلْنِي ذُخْرَكَ وَ ضَعْ عِنْدِي كَنْزَكَ مِنَ الْبَاقِيَاتِ الصَّالِحَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل به موسى فرمود: در شب و روز مرا بسيار ياد كن و هنگام ذكر من خاشع باش ، و به هنگام بلايم شكيبا باش ، و پيش ذكر من آسوده باش (چـون بـا ذكـر مـن دل آسـوده شـود) و مرا بپرست و چيزى را شريك من قرار مده ، بازگشت بـسـوى مـن اسـت ، اى مـوسـى مرا (براى روز درمانگى ) ذخيره خود ساز، و گنج كردارهاى شايسته و پاينده خود را بمن بسپار.


10- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَى اجْعَلْ لِسَانَكَ مِنْ وَرَاءِ قـَلْبـِكَ تـَسْلَمْ وَ أَكْثِرْ ذِكْرِي بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ لَا تَتَّبِعِ الْخَطِيئَةَ فِي مَعْدِنِهَا فَتَنْدَمَ فَإِنَّ الْخَطِيئَةَ مَوْعِدُ أَهْلِ النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 256 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجل به موسى فرمود: زبانت را دنبال دلت قرار ده تا سالم بمانى ، و در شب و روز مرا بسيار ياد كن و گناه را از كان و معدنش دنبال مكن كه پشيمان شوى ، زيرا خطا كارى و گناه وعده گاه اهل دوزخ است .



شــرح :
فيض (ره ) گويد: ((زبانت را دنبال دلت قرار ده )) يعنى در آنچه مى خواهى بدان تكلم كـنـى و بـگـوئى اول تاءمل كن (و ببين چگونه است ) آنگاه بگو، زيرا اگر چنين كردى از خـطـا و پـشـيـمـانـى سالم بمانى . و در جمله ((و گناه را از معدنش ..)) گويد: يعنى با اهـل خـطـا كـه مـعـدن آن هـسـتـنـد هم نشينى مكن زيرا تو نيز با آنان شريك گردى و بر آن پشيمان شوى .11- وَ بـِإِسـْنـَادِهِ قـَالَ فِيمَا نَاجَى اللَّهُ بِهِ مُوسَى ع قَالَ يَا مُوسَى لَا تَنْسَنِي عَلَى كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ نِسْيَانِي يُمِيتُ الْقَلْبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نيز امام حضرت صادق عليه السلام فرمود: در آنچه خدا با موسى مناجات كرد (اين بـود كـه ) فـرمـود: اى مـوسـى مـرا در هـيچ حالى فراموش مكن زيرا كه فراموش كردن من دل را مى ميراند.


12- عـَنـْهُ عـَنِ ابـْنِ فـَضَّالٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَشِيرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا ابْنَ آدَمَ اذْكُرْنِي فِي مَلَإٍ أَذْكُرْكَ فِي مَلَإٍ خَيْرٍ مِنْ مَلَئِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نـيـز حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: خـداى عـزوجـل فـرمـايد: اى فرزند آدم مرا در ميان مردم ياد كن تا من تو را در ميان گروهى بهتر (يعنى فرشتگان ) ياد كنم .



شــرح :
فيض (ره ) گويد: شايد مقصود از ذكر در ملاء ستايش او باشد بطورى كه مردم بشنوند و آنـهـا را بـيـاد خـدا انـدازد. و مـجلسى (ره )گويد: اين خبر را عامه نيز روايت كرده اند، و مقصود از گروه بهتر فرشتگانند چنانچه عامه نيز گفته اند و آنانكه گويند: فرشتگان بهتر از افراد بشر هستند به اين حديث تمسك جسته اند.13- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ ذَكَرَنِي فِي مَلَإٍ مِنَ النَّاسِ ذَكَرْتُهُ فِي مَلَإٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 13
ترجمه :
13ـ و نيز فرمود: خداى عزوجل فرموده : هر كه در ميان دسته اى از مردم مرا ياد كند من او را در ميان دسته اى از فرشتگان ياد كنم .

[afsanah82]

*باب بسيار ذكر خداى عزو جل كردن*
بَابُ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَثِيراً
1- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَا مـِنْ شـَيْءٍ إِلَّا وَ لَهُ حـَدٌّ يـَنـْتَهِي إِلَيْهِ إِلَّا الذِّكْرَ فَلَيْسَ لَهُ حَدٌّ يَنْتَهِي إِلَيْهِ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْفَرَائِضَ فَمَنْ أَدَّاهُنَّ فَهُوَ حَدُّهُنَّ وَ شَهْرَ رَمَضَانَ فَمَنْ صـَامـَهُ فـَهـُوَ حـَدُّهُ وَ الْحـَجَّ فـَمـَنْ حـَجَّ فَهُوَ حَدُّهُ إِلَّا الذِّكْرَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَرْضَ مِنْهُ بـِالْقـَلِيـلِ وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ حَدّاً يَنْتَهِي إِلَيْهِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ي ا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللّ هَ ذِكـْراً كـَثـِيـراً وَ سـَبِّحـُوهُ بـُكـْرَةً وَ أَصـِيـلًا فـَقَالَ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ حَدّاً يـَنـْتـَهـِي إِلَيْهِ قَالَ وَ كَانَ أَبِي ع كَثِيرَ الذِّكْرِ لَقَدْ كُنْتُ أَمْشِي مَعَهُ وَ إِنَّهُ لَيَذْكُرُ اللَّهَ وَ آكـُلُ مَعَهُ الطَّعَامَ وَ إِنَّهُ لَيَذْكُرُ اللَّهَ وَ لَقَدْ كَانَ يُحَدِّثُ الْقَوْمَ وَ مَا يَشْغَلُهُ ذَلِكَ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ كـُنـْتُ أَرَى لِسَانَهُ لَازِقاً بِحَنَكِهِ يَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ كَانَ يَجْمَعُنَا فَيَأْمُرُنَا بِالذِّكْرِ حـَتَّى تـَطـْلُعَ الشَّمـْسُ وَ يـَأْمـُرُ بـِالْقـِرَاءَةِ مـَنْ كـَانَ يـَقْرَأُ مِنَّا وَ مَنْ كَانَ لَا يَقْرَأُ مِنَّا أَمَرَهُ بِالذِّكْرِ وَ الْبَيْتُ الَّذِي يُقْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ يُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تـَحـْضُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَهْجُرُهُ الشَّيَاطِينُ وَ يُضِي ءُ لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا يُضِي ءُ الْكَوْكَبُ الدُّرِّيُّ لِأَهـْلِ الْأَرْضِ وَ الْبـَيـْتُ الَّذِي لَا يـُقـْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ لَا يُذْكَرُ اللَّهُ فِيهِ تَقِلُّ بَرَكَتُهُ وَ تَهْجُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَحْضُرُهُ الشَّيَاطِينُ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بـِخـَيْرِ أَعْمَالِكُمْ لَكُمْ أَرْفَعِهَا فِي دَرَجَاتِكُمْ وَ أَزْكَاهَا عِنْدَ مَلِيكِكُمْ وَ خَيْرٍ لَكُمْ مِنَ الدِّينَارِ وَ الدِّرْهـَمِ وَ خـَيـْرٍ لَكـُمْ مِنْ أَنْ تَلْقَوْا عَدُوَّكُمْ فَتَقْتُلُوهُمْ وَ يَقْتُلُوكُمْ فَقَالُوا بَلَى فَقَالَ ذِكـْرُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ كَثِيراً ثُمَّ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ مَنْ خَيْرُ أَهْلِ الْمَسْجِدِ فـَقـَالَ أَكـْثـَرُهـُمْ لِلَّهِ ذِكـْراً وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أُعْطِيَ لِسَاناً ذَاكِراً فَقَدْ أُعْطِيَ خَيْرَ الدُّنـْيـَا وَ الْآخـِرَةِ وَ قَالَ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى وَ ل ا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ قَالَ لَا تَسْتَكْثِرْ مَا عَمِلْتَ مِنْ خَيْرٍ لِلَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 257 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ چيز نيست جز آنكه براى آن حدى (و اندازه اى ) است كه بـدان پـايـان پـذيـرد مـگـر ذكـر كـه حـدى نـدارد تـا پـايـان پـذيـرد، خـداى عزوجل فرائض را واجب كرده و هر كه آنها را به جاى آورد همان حد و انتهاى آنها است ، و ماه رمـضـانـسـت پـس هر كه آنرا روزه دارد همان حد آن است ، و حج (واجب است ) و هر كه حج كرد بـه پـايـان رسـانـده ، مـگـر هـمـان ذكـر كـه بـراسـتـى خـداى عزوجل به اندك آن راضى نشده و انتها و حدى براى آن قرار نداده كه بدان پايان يابد، سـپـس ايـن آيـه را تـلاوت فـرمـود: ((اى آنـانـكـه ايـمان آورديد ياد كنيد خدا را بسيار، و تـسـبـيحش گوئيد بامدادان و شامگاهان )) (سوره احزاب آيه 41 و 42) پس فرمود: خداى عزوجل براى آن حدى كه بدان پايان پذيرد قرار نداده است .
فـرمـود: و پـدرم فـراوان ذكر خدا مى كرد، (گاهى ) من به همراه او مى رفتم و او ذكر خدا مـى كـرد، با او غذا مى خوردم او ذكر خدا مى كرد، و (گاهى ) با مردم گفتگو مى كرد ولى آن از ذكر خدا بازش نمى داشت و من مى ديدم زبانش را كه چسبيده به كامش بود و مى گفت ((لا اله الا اللّه )) و پـيـوسـتـه ما را انجمن مى كرد، و ما را به ذكر خدا فرمان مى داد تا آفـتـاب بـزنـد، و هر كدام ما كه خواندن (قرآن ) ميدانستيم دستور به خواندن مى داد، و هر كدام نميدانست به او دستور ذكر مى فرمود.
در هـر خـانـه اى كـه قـرآن خـوانـده شـود و ذكـر خـداى عزوجل شود بركت آن خانه زياد گردد، و فرشتگان در آن خانه آيند، و شياطين از آن دورى كـنـنـد، و بـراى اهـل آسـمـان بـدرخـشـد چـنـانـچـه سـتـاره فـروزان بـراى اهل زمين مى درخشد، و (اما) خانه اى كه در آن قرآن خوانده نشود و خدا در آن خانه ذكر نشود بركتش كم مى شود و فرشتگان از آن دورى كنند و شياطين در آن خانه در آيند.
و به تحقيق رسول خدا (ص ) فرموده : آيا شما را آگاه نكنم به بهترين كارهايتان كه در درجات شما از همه كارها بالاتر، و نزد خداوند از همه پاكتر و پاكيزه تر است ، و براى شما از دينار (طلا) و درهم (نقره ) بهتر، و از اينكه با دشمن خودتان برخورد كنيد (و جهاد كنيد) و شما آنها را بكشيد و آنها شما را بكشند خوبتر است ؟ عرض كردند: چرا فرمود: آن بـسـيـار ذكر خدا كردن است سپس فرمود: مردى خدمت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه زبانى گويا به ذكر خدا به او داده شده است خير دنيا و آخرت به او داده شده ، و درباره گفتار خدايتعالى : ((و منت منه كه فزونى جوئى )) (سوره مدثر آيه 6) فرمود، (يعنى ) آنچه كار خير براى خدا كردى آن را بيش مشمار.


2- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ شِيعَتُنَا الَّذِينَ إِذَا خَلَوْا ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 259 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: شـيعيان ما آنهائى هستند كه هرگاه تنها باشند ذكر خدا بسيار كنند.


3- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مـَنْ أَكـْثـَرَ ذِكـْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً كُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ بَرَاءَةٌ مِنَ النِّفَاقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 259 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هر كه ذكر خداى عـزوجـل را بـسـيـار كـنـد خـداونـد او را دوست دارد، و هر كه ذكر خدا را بسيار كند براى دو بـراءت (يـعـنـى مـنشور آزادى ) نوشته شود، يكى براءت از دوزخ ، و ديگرى براءت از انفاق (و دو روئى ).


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عـَنْ بـَكـْرِ بـْنِ أَبِي بَكْرٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَسْبِيحُ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ع مِنَ الذِّكْرِ الْكَثِيرِ الَّذِي قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اذْكُرُوا اللّ هَ ذِكْراً كَثِيراً
عـَنـْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ وَ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ وَ سَعِيدٍ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 259 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: تسبيح فاطمه زهراء عليهاالسلام از جمله ذكر بسيارى است كـه خـداى عـزوجـل فـرمـوده اسـت : ((خدا را ياد كنيد ياد كردن بسيار)) (سوره احزاب آيه 41). و نيز مانند اين حديث را سعيد اعرج از آن حضرت عليه السلام روايت كرده است .




5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ الْحَمَّارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَظَلَّهُ اللَّهُ فِي جَنَّتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز امـام صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه بـسـيـار ذكـر خـداى عزوجل را بكند خداوند او را در بهشتش در كنف رحمت خود جا دهد.



*بـاب ايـنـكـه صاعقه آتشى كه در رعد و برق شديد از آسمان فرو ريزد شخص ذاكر را نگيرد*
بَابُ أَنَّ الصَّاعِقَةَ لَا تُصِيبُ ذَاكِراً
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يَمُوتُ الْمُؤْمِنُ بِكُلِّ مِيتَةٍ إِلَّا الصَّاعِقَةَ لَا تَأْخُذُهُ وَ هُوَ يَذْكُرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: مؤ من بهر مرگى مى ميرد جز به صاعقه زيرا در حالى كه او ذكر خداى عزوجل مى كند به او اصابت نكند.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ الْعـِجـْلِيِّ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الصَّوَاعِقَ لَا تُصِيبُ ذَاكِراً قَالَ قُلْتُ وَ مَا الذَّاكِرُ قَالَ مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آيَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 2
ترجمه :
2ـ بريد بن معاويه عجلى گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: صاعقه ها به كسى كه ذكر خدا گويد و ذاكر است اصابت نكنند، گويد: من عرضكردم : ذاكر كيست ؟ فرمود: آنكه صد آيه بخواند.
مجلسى (ره ) گويد: يعنى در هر روز و شب صد آيه بخواند يا در هر يك از شب و روز.


3- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عَنْ مِيتَةِ الْمُؤْمِنِ قَالَ يَمُوتُ الْمُؤْمِنُ بِكُلِّ مِيتَةٍ يَمُوتُ غَرَقاً وَ يَمُوتُ بِالْهَدْمِ وَ يُبْتَلَى بِالسَّبُعِ وَ يَمُوتُ بِالصَّاعِقَةِ وَ لَا تُصِيبُ ذَاكِرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 260 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ابـو بصير گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از مردن مؤ من ؟ فرمود: مؤ مـن بـهـر مـردنى مى ميرد: بوسيله غرق شدن بميرد، به زير آور ماندن بميرد، به درنده دچـار گـردد، بـه صـاعـقـه بـمـيـرد، ولى ايـن صـاعـقـه بـه ذكـر كـنـنـده خـداى عزوجل اصابت نكند (و نرسد).



*باب سرگرم شدن به ذكر خدا*
بَابُ الِاشْتِغَالِ بِذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ مَنْ شُغِلَ بِذِكْرِي عَنْ مَسْأَلَتِي أَعْطَيْتُهُ أَفْضَلَ مَا أُعْطِي مَنْ سَأَلَنِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 261 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداى عزوجل فرمايد: هر كه بسبب ذكر من از درخواست و پـرسـش از مـن سـرگرم شود (بطورى كه درخواست و حاجات خود را فراموش كند) باو بدهم بهتر از آنچه ميدهم بآنكس كه از من درخواست كند.(و ذكر من او را سرگرم نكرده ).


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ لَيَكُونُ لَهُ الْحَاجَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فـَيـَبـْدَأُ بـِالثَّنـَاءِ عـَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةِ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ حـَتَّى يـَنـْسـَى حَاجَتَهُ فَيَقْضِيهَا اللَّهُ لَهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَسْأَلَهُ إِيَّاهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 261 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـمـانـا بـنـده اى بـه خـداى عـزوجـل حـاجـتـى دارد، و بـه ثـنـاء و سـتـايـش بـر خـدا و صـلوات بـر مـحـمـد و آل مـحمد شروع كند تااينكه حاجت خود را فراموش كند (و سرگرم ثناء بر خدا و صلوات شود) پس خداوند حاجت او را بر آورد بى آنكه درباره آن درخواستى كرده باشد.



*باب ذكر خداى عزوجل در نهان*
بَابُ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي السِّرِّ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبـِلَادِ عـَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ ذَكَرَنِي سِرّاً ذَكَرْتُهُ عَلَانِيَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 261 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل فرموده : هر كه مرا در نهانى ياد كند من او را آشكارا ياد كنم .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ذكـر نـهـانى يعنى در دل يا در خلوت و تنهائى يا آهسته گفتن در برابر بلند گفتن (كه بر تمامى اينها صادق است ).2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمِيرَةَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ الْخَصَّافِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مـَنْ ذَكـَرَ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِي السِّرِّ فـَقَدْ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً إِنَّ الْمُنَافِقِينَ كَانُوا يَذْكُرُونَ اللَّهَ عـَلَانـِيـَةً وَ لَا يـَذْكـُرُونـَهُ فـِي السِّرِّ فـَقـَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ يـُر اؤُنَ النّ اسَ وَ ل ا يَذْكُرُونَ اللّ هَ إِلّ ا قَلِيلًا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 262 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابى مفراى خصاف در حديث مرفوعى از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: هـر كس خداى عزوجل را در نهان ياد كند (از جمله كسانى است كه ) ذكر خدا را بسيار كرده ، زيـرا مـنـافـقـان را شـيوه اين بود كه آشكارا (پيش ‍ مسلمانان ) ذكر خدا مى كردند ولى در نهان ذكر خدا نمى كردند، پس خداى عزوجل فرمود: ((خود نمائى كنند به مردم و ياد نكنند خدا را جز اندكى )) (سوره نساء آيه 142).


3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جـَلَّ لِعـِيـسَى ع يَا عِيسَى اذْكُرْنِي فِي نَفْسِكَ أَذْكُرْكَ فِي نَفْسِي وَ اذْكُرْنِي فِي مَلَئِكَ أَذْكـُرْكَ فـِي مـَلَإٍ خـَيـْرٍ مـِنْ مـَلَإِ الْآدَمـِيِّيـنَ يـَا عـِيـسـَى أَلِنْ لِي قَلْبَكَ وَ أَكْثِرْ ذِكْرِي فِي الْخَلَوَاتِ وَ اعْلَمْ أَنَّ سُرُورِي أَنْ تُبَصْبِصَ إِلَيَّ وَ كُنْ فِي ذَلِكَ حَيّاً وَ لَا تَكُنْ مَيِّتاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 262 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ابـن فـضـال در حـديـث مـرفـوعـى (كـه سند آنرا بمعصوم رسانده ) حديث كند كه خداى عـزوجـل بـعـيـسـى عـليه السلام فرمود: اى عيسى مرا در خاطر خود ياد كن تا من نيز تو را بـيـاد آرم ، و مـرا در مـيـان مردمان ياد كن تا من نيز تو را در ميان جمعى بهتر از جمع آدميان (يـعـنـى فـرشتگان ) ياد كنم ، اى عيسى دلت را براى من نرم كن و در تنهائيها بسيار مرا يـاد كـن و بـدان شـادى مـن بـايـنـسـت كـه بـراى مـن تـواضـع كـنـى ، و در ايـن بـاره زنده (دل ) باش و مرده (دل و افسرده ) مباش .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در ايـنـكـه ((نـفـس )) در ايـن حـديـث مـعـنـاى آن چـيـسـت ؟ وجـوهـى نـقـل كند و بالاخره آنرا به معناى ذات گرفته و همين معنا را تقويت نموده و معناى ديگر را چـنـدان مـنـاسـب بـا ايـن حـديـث نـدانـد. سـپـس گويد: و برخى گفته اند: فرمايش خداوند: ((اذكـرك فـى نـفسى )) مقصود پاداش آن ذكر است ، يعنى پاداش و ثواب ذكر تو را مى دهـم و پـاداش ‍ ذكـر ذكـر نـامـيـده شـده و مـقـصـود ذكـر در مـقـابـل نـسـيـان نـيست ، زيرا ذكر به اين معنى در خدا هست چه آنكه بنده او را ياد كند و چه نكند، يا مقصود اين است كه تو را ياد كنم بطورى كه احدى مطلع نشود.4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ لَا يَكْتُبُ الْمـَلَكُ إِلَّا مـَا سـَمـِعَ وَ قـَالَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جَلَّ وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً فَلَا يَعْلَمُ ثَوَابَ ذَلِكَ الذِّكْرِ فِي نَفْسِ الرَّجُلِ غَيْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِعَظَمَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 262 رواية : 4
ترجمه :
4ـ زراره از يـكـى از دو امـام بـاقـر و يـا امـام صـادق عـليـه السـلام حـديث كند كه فرمود: فـرشته ننويسد جز آنچه را بشنود، و خداى عزوجل فرموده است : ((و ياد كن پروردگار خـويـش را در درون خـود بـزارى و تـرس )) (سـوره اعـراف آيـه 205) پـس به جز خداى عزوجل ثواب اين ذكر را كه درون مرد باشد كسى نداند براى بزرگى آن ذكر.



*باب ذكر خداى عزوجل در ميان غافلان و بى خبران از حق*
بَابُ ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْغَافِلِينَ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الذَّاكِرُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الْغَافِلِينَ كَالْمُقَاتِلِ فِي الْمُحَارِبِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 263 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: كـسـيـكـه در مـيـان بـى خـبـران يـاد خـداى عـزوجل كند مانند كسى است كه در ميان جنگجويان (فرارى يا آنانكه هستند ولى جنگ نكنند) باشد، و (تنها) بجنگد (و از ديگران دفاع كند).



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى بواسطه او دفع ضرر از غافلان مى شود چنانچه بخاطر آن يك نفر مجاهد دفع دشمن از ديگران بشود. و در بعضى نسخه ها ((هاربين )) است كه به معناى ((فراريان )) است .2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص ذَاكـِرُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِي الْغـَافـِلِيـنَ كـَالْمـُقـَاتـِلِ عـَنِ الْفَارِّينَ وَ الْمُقَاتِلُ عَنِ الْفَارِّينَ لَهُ الْجَنَّةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 263 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فرموده : ياد كننده خداى عـزوجـل در مـيـان غـافـلان چـون كسى است كه (در ميدان جنگ با دشمنان دين ) جنگ كند بجاى گريخته ها (بخاطر دفاع از آنها كه دشمن آنها را تعقيب نكند) و هر كه بجاى گريخته ها جنگ كند بهشت براى او (لازم ) گردد.



*باب تحميد يعنى ستايش كردن و تمجيد يعنى ببزرگى و نيكى ستودن*
بَابُ التَّحْمِيدِ وَ التَّمْجِيدِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْقَمَّاطِ عَنِ الْمُفَضَّلِ قَالَ قُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع جـُعِلْتُ فِدَاكَ عَلِّمْنِي دُعَاءً جَامِعاً فَقَالَ لِيَ احْمَدِ اللَّهَ فَإِنَّهُ لَا يَبْقَى أَحَدٌ يُصَلِّي إِلَّا دَعَا لَكَ يَقُولُ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 263 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـفـضـل گـويـد: بـه امـام صـادق عـليه السلام عرض كردم : قربانت گردم دعاء جامعى (يـعـنى تمام كاملى ) به من بياموز، فرمود: خدا را ستايش كن زيرا هيچ نماز گزارى نيست جز اينكه (آن زمان ) براى تو دعا كند (زيرا هر نماز گزارى در نماز) ميگويد: (سمع اللّه لمن حمده يعنى ): خدايا بشنو سخن كسيكه تو را ستايش كند.


2- عـَنـْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَيُّ الْأَعْمَالِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ أَنْ تَحْمَدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 264 رواية : 2
ترجمه :
2ـ محمد بن مروان گويد: به حضرت صادق عليه السلام عرض كردم : چه عملى بدرگاه خداى عزوجل محبوبترين همه اعمال است ؟ فرمود: اينكه او را ستايش كنى .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَنْبَارِيِّ عَنْ أَبِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَحْمَدُ اللَّهَ فِي كُلِّ يَوْمٍ ثَلَاثَمِائَةِ مَرَّةٍ وَ سِتِّينَ مَرَّةً عَدَدَ عُرُوقِ الْجَسَدِ يَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَثِيراً عَلَى كُلِّ حَالٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 264 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضرت عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) چنان بود كه روزى سيصد و شـصـت بـار خـدا را حـمـد (ستايش ) مى كرد بشماره رگهاى بدن ، (و اينگونه مى فرمود: ((الحـمـد للّه رب العـالمـيـن كـثـيـرا عـلى كـل حال )) (يعنى ستايش مخصوص پروردگار جهانيانيست بسيار بر هر حال ).


4- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحـَسـَنِ الْمـِيثَمِيِّ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ فـِي ابـْنِ آدَمَ ثـَلَاثـَمـِائَةٍ وَ سـِتِّينَ عِرْقاً مِنْهَا مِائَةٌ وَ ثَمَانُونَ مُتَحَرِّكَةٌ وَ مِنْهَا مـِائَةٌ وَ ثـَمَانُونَ سَاكِنَةٌ فَلَوْ سَكَنَ الْمُتَحَرِّكُ لَمْ يَنَمْ وَ لَوْ تَحَرَّكَ السَّاكِنُ لَمْ يَنَمْ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَصْبَحَ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَثِيراً عَلَى كُلِّ حَالٍ ثَلَاثَمِائَةٍ وَ سِتِّينَ مَرَّةً وَ إِذَا أَمْسَى قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 264 رواية : 4
ترجمه :
4ـ يـعـقـوب بـن شـعـيـب گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرموده است : همانا در (بدن ) آدميزاد سيصد و شصت رگ است ، كه يكصد و هـشـتـاد رگ از آنـهـا مـى جـنـبد و يكصد و هشتاد رگ ديگرش ساكن است ،پس اگر رگهاى جـنـبـنـده سـاكـن شـود (آدمـيزاد) خوابش نبرد، و اگر يكى از رگهاى ساكن به جنبش در آيد خـوابش نبرد، و رسول خدا(ص ) چنان بود كه چون بامداد مى كرد سيصد و شصت بار مى فـرمـود: ((الحـمـد للّه رب العـالمـيـن كـثـيـرا عـلى كـل حال ))، و چون شام ميكرد مانند آنرا مى گفت .


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جـَنـَاحٍ قـَالَ حـَدَّثـَنِي أَبُو مَسْعُودٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ أَرْبَعَ مَرَّاتٍ إِذَا أَصْبَحَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ فَقَدْ أَدَّى شُكْرَ يَوْمِهِ وَ مَنْ قَالَهَا إِذَا أَمْسَى فَقَدْ أَدَّى شُكْرَ لَيْلَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هر كه چون صبح كند چهار بار بگويد: ((الحمدللّه رب العالمين )) هر آينه شكر آن روزش را اداد كرده ، و هر كه آنرا همينكه شام كرد بگويد هر آينه شكر آن شبش را ادا كرده است .


6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِحَسَّانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـُلُّ دُعـَاءٍ لَا يـَكـُونُ قـَبـْلَهُ تَحْمِيدٌ فَهُوَ أَبْتَرُ إِنَّمَا التَّحْمِيدُ ثُمَّ الثَّنَاءُ قُلْتُ مَا أَدْرِي مَا يُجْزِي مِنَ التَّحْمِيدِ وَ التَّمْجِيدِ قَالَ يَقُولُ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْأَوَّلُ فَلَيْسَ قَبْلَكَ شَيْءٌ وَ أَنـْتَ الْآخـِرُ فـَلَيـْسَ بـَعـْدَكَ شَيْءٌ وَ أَنْتَ الظَّاهِرُ فَلَيْسَ فَوْقَكَ شَيْءٌ وَ أَنْتَ الْبَاطِنُ فَلَيْسَ دُونَكَ شَيْءٌ وَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 6
ترجمه :
6ـ بـرخـى از يـاران عـلى بن حسان از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: هر دعائى كـه پـيـش از آن حـمد و ستايش ‍ (خداوند) نباشد آن ناتمام و پى بريده است ، حمد بايد و سـپـس ثـنـاء گويى او، عرض كردم : من نمى دانم چه اندازه از تمحيد و تمجيد كفايت كند؟ فرمود: مى گويد: ((الهم انت الاول فليس قلبك شى ء، و انت الاحر فليس بعدك شى ء، و انت الظاهر فليس فوقك شى ء، و انت الباطن فليس دونك شى ء، و انت العزيز الحكيم )).


7- وَ بـِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا أَدْنَى مَا يُجْزِي مِنَ التَّحْمِيدِ قَالَ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلَا فَقَهَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَلَكَ فَقَدَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي بَطَنَ فَخَبَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يُمِيتُ الْأَحْيَاءَ وَ يُحْيِي الْمَوْتَى وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نيز گويد: از آن حضرت پرسيدم در تمحيد (و سپاس گوئى خداوند) چه اندازه بس اسـت ؟ فـرمـود: مـى گـوئى : ((الحمدللّه الذى علا فقهر، و الحمد للّه الذى ملك فقدر، و الحـمـد للّه الذى بـطـن فـخـبـر، و الحـمـدللّه الذى (يميت الاحياء و) يحيى موتى و هو على كل شى ء قدير)).



*باب استغفارآمرزش خواهى*
بَابُ الِاسْتِغْفَارِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ الدُّعَاءِ الِاسْتِغْفَارُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 265 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا (ص ) فرمود: بهترين دعا استغفار (و آمرزش خواهى ) است .

[afsanah82]

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: براى آنكه آمرزش مهمترين و بزرگترين خواسته هاى (دعا كننده ) است ، و يا براى آنست كه استغفار وسيله برطرف شدن گناهان شود كه آنها بزرگترين پرده ها و حجابهاى مستجاب شدن دعاها است .2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ سَيْفٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ قـَالَ قـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَكْثَرَ الْعَبْدُ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ رُفِعَتْ صَحِيفَتُهُ وَ هِيَ تَتَلَأْلَأُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـبـيـد بـن زراره گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه بنده استغفار كند (و از خداوند آمرزش خواهد) نامه عملش بالا رود در حاليكه مى درخشد.


3- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ يَاسِرٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ مَثَلُ الِاسْتِغْفَارِ مَثَلُ وَرَقٍ عَلَى شَجَرَةٍ تُحَرَّكُ فَيَتَنَاثَرُ وَ الْمُسْتَغْفِرُ مِنْ ذَنْبٍ وَ يَفْعَلُهُ كَالْمُسْتَهْزِئِ بِرَبِّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 3
ترجمه :
3- حـضـرت رضـا عـليـه السـلام فـرمـود: مـثـل اسـتـغـفار (و ريختن گناهان بسبب آن ) چون برگى است بر درختى كه (در فصل پاييز آن درخت ) بجنبد و آن برگ بريزد، و كسيكه از گـنـاهى استغفار كند و باز آنرا انجام دهد مانند كسى است كه پروردگار خود را مسخره كند.


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بـْنِ زَيـْدٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ لَا يَقُومُ مِنْ مَجْلِسٍ وَ إِنْ خَفَّ حَتَّى يَسْتَغْفِرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَمْساً وَ عِشْرِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 4
ترجمه :
4- حـضـرت صادق (ع ) فرمود: كه رسول خدا (ص ) را شيوه چنان بود از كه هيچ مجلسى بـر نـمـى خـواسـت و گرچه (مدت توقفش در آن ) كوتاه بود، تا اينكه بيست و پنج بار بدرگاه خداى عزوجل استغفار مى كرد.



توضيح :
در بـاب اسـتـغـفار از گناه در كتاب ايمان و كفر بيانى از مرحوم اربلى مؤ لف كتاب كشف العمة در معناى استغفار رسول خدا (ص ) و ائمه معصومين علهيم السلام كه با اينكه معصوم بودند چگونه استغفار از گناه مى كردند گذشت بدانجا مراجعه شود.5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ مَرَّةً وَ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَبْعِينَ مَرَّةً قَالَ قُلْتُ كَانَ يَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتـُوبُ إِلَيْهِ قَالَ كَانَ يَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ سَبْعِينَ مَرَّةً وَ يَقُولُ وَ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ وَ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ سَبْعِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 266 رواية : 5
ترجمه :
5- حـارث بـن مـغـيـره از حـضـرت صـادق (ع ) حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: شـيـوه رسـول خـدا (ص ) ايـن بـود كـه در هـر روز هـفـتـاد بـار بـدرگـاه خـداى عـزوجـل اسـتـغـفـار مـى كـرد، و هـفـتاد بار توبه مى كرد، گويد: عرضكردم : (يعنى ) مى فـرمـود: ((اسـتـغـفـر اللّه و اتـوب اليه ))؟ فرمود: هفتاد بار مى فرمود: استغفر الله ، استغفر الله ، و هفتاد بار (ديگر) مى فرمود: اتوب الى اللّه و اتوب الى الله .


6- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ زَيـْدٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الِاسْتِغْفَارُ وَ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ خـَيـْرُ الْعـِبـَادَةِ قـَالَ اللَّهُ الْعـَزِيـزُ الْجـَبَّارُ فـَاعـْلَمْ أَنَّهـُ ل ا إِل هَ إِلَّا اللّ هُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 267 رواية : 6
ترجمه :
6- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: استغفار كردن و گفتن ((لا اله الا الله )) بهترين عبادتست ، خداى عزوجل جبار فرموده است : ((پس بدانكه نيست معبودى جز خدا، و آمرزش خواه براى گناه خويش )) (سوره محمد آيه 19).



*باب تسبيح سبحان اللّه گفتن و تهليل لا اله الا اللّه گفتن و تكبير اللّه كبر گفتن*
بَابُ التَّسْبِيحِ وَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ أَبِي أَيُّوبَ الْخـَزَّازِ جـَمـِيـعـاً عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَ الْفُقَرَاءُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالُوا يَا رَسـُولَ اللَّهِ إِنَّ الْأَغـْنِيَاءَ لَهُمْ مَا يُعْتِقُونَ وَ لَيْسَ لَنَا وَ لَهُمْ مَا يَحُجُّونَ وَ لَيْسَ لَنَا وَ لَهُمْ مـَا يَتَصَدَّقُونَ وَ لَيْسَ لَنَا وَ لَهُمْ مَا يُجَاهِدُونَ وَ لَيْسَ لَنَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ كَبَّرَ اللَّهَ عـَزَّ وَ جـَلَّ مـِائَةَ مـَرَّةٍ كـَانَ أَفـْضـَلَ مِنْ عِتْقِ مِائَةِ رَقَبَةٍ وَ مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ سِيَاقِ مِائَةِ بَدَنَةٍ وَ مَنْ حَمِدَ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ حُمْلَانِ مِائَةِ فَرَسٍ فِي سـَبـِيـلِ اللَّهِ بـِسـُرُجـِهـَا وَ لُجـُمِهَا وَ رُكُبِهَا وَ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِائَةَ مَرَّةٍ كَانَ أَفْضَلَ النَّاسِ عـَمـَلًا ذَلِكَ الْيـَوْمَ إِلَّا مـَنْ زَادَ قـَالَ فـَبـَلَغَ ذَلِكَ الْأَغـْنـِيـَاءَ فـَصـَنـَعُوهُ قَالَ فَعَادَ الْفـُقـَرَاءُ إِلَى النَّبـِيِّ ص فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ بَلَغَ الْأَغْنِيَاءَ مَا قُلْتَ فَصَنَعُوهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 267 رواية : 1
ترجمه :
1- هـشـام بن سالم و اءبى ابوب خزاز هر دو از حضرت صادق (ع ) حديث كنند كه فرمود: فـقـرا و مـسـتـمـنـدان خـدمـت رسـول خـدا (ص ) آمـدنـد و عـرضـكـردنـد: اى رسـول خـدا (ص )، هـمـانـا اغـنـيـاء و تـوانـگـران (آن انـدازه مـال ) دارنـد كـه بـنده آزاد كنند و ما نداريم ؟ (و همچنين ) دارند كه حج كنند و ما نداريم ، و (نـيـز) دارنـد چـيـزيكه صدقه دهند و ما نداريم (و هم ) دارند كه چيزى بدان جهاد كنند و ما نـداريـم (و در نـتـيـجـه مـا بـواسـطـه نـدارى از ثـواب ايـن اعـمـال مـحـروم و بـى بـهره هستيم ؟) پس رسول خدا (ص ) (در پاسخشان ) فرمود: هر كه صـد بـار ((اللّه كـبـر)) بـگـويـد بهتر است از آزاد كردن صد بنده ، و هر كه صد بار ((سبحان الله )) بگويد بهتر است از راندن صد شتر (براى قربانى كردن در حج ) و هر كه خدا را صد بار حمد گويد بهتر است از فرستادن صد اسب با زين و لجام و سوار آن در راه خدا (براى جهاد) و هر كه صدبار بگويد: ((لا اله الا الله )) در آن روز از نظر عـمل بهترين مردم است مگر (از) كسيكه زيادتر گفته باشد، (حضرت صادق (ع )) فرمود: ايـن خـبر بگوش اغنياء رسيد آنها (آنچه پيغمبر (ص ) فرموده بود) بكار بستند، فرمود: پـس فـقـراء دوبـاره نـزد رسـول خـدا (ص ) بـاز گـشـتـنـد و عـرضـكـردنـد: اى رسـول خـدا (ص ) آنـچه فرموديد بگوش اغنياء رسيد و آنان (نيز) بكار بستند (اما اكنون هر دو ثواب را دريافت كنند؟) فرمود: اين فضل خدا است بهر كه خواهد دهد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظاهر اين حديث آنست كه فقرا در فضيلت باغنياء نرسند با اينكه ثـواب فـقـر و صـبـر آنها بر فقر بسيار بزرگ است چنانچه در اخبار زيادى گذشت ، و اخـبـارى نيز بود كه دلالت داشت بر انيكه هر كه كار خيرى را آرزو كند و برايش فراهم نـگـردد خـداى كـريـم ثـواب آنـرا بـاو عطا فرمايد، و شايد آن حضرت (ص ) اين مژده را بـآنـان نـداده تـا اجرشان زيادتر باشد، يا مى خواسته است آنها را ادب كند كه آنچه را بوى حسد و راضى نبودن بقضا و تقديرات خدا مى دهد واگذارند.2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيٍّ عَنْ فـُضـَيـْلٍ عـَنْ أَحـَدِهِمَا ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ أَكْثِرُوا مِنَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّهْلِيلِ وَ التَّكْبِيرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 268 رواية : 2
ترجمه :
2- فضيل از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليهما السلام حديث كند كه فرمود: شنيدم از آنحضرت كه مى فرمود: ((لا اله الا الله )) و ((اللّه كبر)) بسيار بگوييد، زيرا چيزى نزد خداى عزوجل محبوبتر از گفتن لا اله الا الله ، و اللّه كبر نيست .


3- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ النَّوْفـَلِيِّ عـَنِ السَّكـُونـِيِّ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمـُؤْمـِنِينَ ع التَّسْبِيحُ نِصْفُ الْمِيزَانِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ يَمْلَأُ الْمِيزَانَ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ يَمْلَأُ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 268 رواية : 3
ترجمه :
3- حـضرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: ((سبحان الله )) گفتن نـيـمـى از مـيـزان اعـمـال اسـت (كـه آنرا پر كند) و ((الحمدلله )) همه ميزان را پر كند، و ((اللّه كبر)) ميان آسمان زمين را پر كند.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: شـايـد سـرش ايـن بـاشـد كه براى خداى سبحان صفات ثبوتى و جـمـالى و صـفـات سـلبى جلالى است ، و هر گاه بنده اى هر دوى آنها را آورد ميزانش پر شـود، امـا تـسـبـيح چون فقط از صفات سلبى جلالى است نيمى از ميزان پر گردد، ولى حـمـد گـفـتـن هـر دو را شامل گردد، هم از صفات ثبوتى جمالى است و هم از صفات سلبى جلالى پس از اين نظر حمد خدا گفتن همه ميزان را پر كند، ولى باز هم تسبيح و تمحيد از مـيـزان بـنـده نگذرند، زيرا آندو باندازه فهم و دانش و معرفت آن بنده درباره صفات خدا اسـت ، ولى گـفـتـن ((اللّه كـبـر)) چـون يـك بـرتـرى دادن مـجـلسـى اسـت كـه تـنـهـا با جـمال دانستن آنچه خداوند بر آن برترى دارد در اين باره كافى است ، پس آن ميان زمين و آسمان را پر كند.4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ ضـُرَيـْسٍ الْكـُنـَاسِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ ص بِرَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْساً فِي حَائِطٍ لَهُ فَوَقَفَ لَهُ وَ قَالَ أَ لَا أَدُلُّكَ عَلَى غَرْسٍ أَثْبَتَ أَصْلًا وَ أَسْرَعَ إِينَاعاً وَ أَطْيَبَ ثَمَراً وَ أَبـْقـَى قـَالَ بَلَى فَدُلَّنِي يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَيْتَ فَقُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحـَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ فَإِنَّ لَكَ إِنْ قُلْتَهُ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ عَشْرَ شـَجـَرَاتٍ فِي الْجَنَّةِ مِنْ أَنْوَاعِ الْفَاكِهَةِ وَ هُنَّ مِنَ الْبَاقِيَاتِ الصَّالِحَاتِ قَالَ فَقَالَ الرَّجُلُ فـَإِنِّي أُشـْهِدُكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنَّ حَائِطِي هَذَا صَدَقَةٌ مَقْبُوضَةٌ عَلَى فُقَرَاءِ الْمُسْلِمِينَ أَهْلِ الصَّدَقـَةِ فـَأَنـْزَلَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ آيـَاتٍ مـِنَ الْقـُرْآنِ فـَأَمّ ا مـَنْ أَعـْطـى وَ اتَّقـى وَ صـَدَّقـَ بِالْحُسْنى فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 268 رواية : 4
ترجمه :
4- حـضـرت بـاقـر (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) بمردى گذر كرد كه در باغش درخت مى كـاشـت پـس آن حـضرت (ص ) نزدش ايستاد و فرمود: تو را راهنمائى نكنم بركشت درختى كه ريشه اش پا برجاتر و ميوه هايش زودرس تر و بهتر و پاينده تر باشد؟ عرضكرد: چرا مرا رهنمائى فرما اى رسول خدا، فرمود: چون بامداد كنى و شام كنى بگو: ((سبحان اللّه و الحـمـدلله و لا اله الا اللّه و اللّه كـبـر)) زيـرا اگـر آنـرا بـگـوئى بـشـمـاره هر تسبيحه اى (يعنى هر يك مرتبه ) ده درخت در بهشت دارى (كه هر درختى از آنها يك نوع ) از انـواع مـيـوه هـا (مـى دهـد) و آنها را از كارهاى شايسته و پاينده است . امام محمد باقر عليه السلام فرمود: پس آن مرد گفت : پس من شما را گواه گرفتم كه اين باغ من صدقه قبض شـده وقـف اسـت بـر فـقـراى از مـسـلمـانـان كـه مـسـتـحـق صـدقـه بـاشـنـد، پـس خـداى عزوجل آياتى از قرآن را نازل كرد: ((پس اما آنكه بخشيد و پرهيزكارى كرد، و تصديق بـه نـكـوكـارى كـرد، زود اسـت كـه راهـنـمـويـش بـسـوى گـشـايـش شـويـم )) (سـوره ليل آيه هاى 5 76).


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ الْعِبَادَةِ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 269 رواية : 5
ترجمه :
5- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرمود: بهترين عبادت گفتن ، لا اله الا اللّه است .



*باب دعا براى برادران دينى در پشت سر آنان*
بَابُ الدُّعَاءِ لِلْإِخْوَانِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ أَوْشَكُ دَعْوَةٍ وَ أَسْرَعُ إِجَابَةٍ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 269 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت باقر (ع ) فرمود: دعائى كه بيشتر اميد استجابت آن مى رود و زودتر باجابت رسد دعا براى برادر دينى است در پشت سر او.


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ يُدِرُّ الرِّزْقَ وَ يَدْفَعُ الْمَكْرُوهَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 2
ترجمه :
2- امام صادق عليه السلام فرمود: دعاى انسان براى برادر (دينى اش ) در غياب او روزى را فراوان كند و از ناخوشى و بدى جلوگيرى كند.


3- عـَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جـَابـِرٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع فِي قَوْلِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّ الِح اتِ وَ يَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ قَالَ هُوَ الْمُؤْمِنُ يَدْعُو لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَيَقُولُ لَهُ الْمـَلَكُ آمـِيـنَ وَ يـَقـُولُ اللَّهُ الْعـَزِيـزُ الْجـَبَّارُ وَ لَكَ مـِثْلَا مَا سَأَلْتَ وَ قَدْ أُعْطِيتَ مَا سَأَلْتَ بِحُبِّكَ إِيَّاهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) در تفسير گفتار خداى تبارك و تعالى : ((و مى پذيرد از آنانكه ايـمـان آوردنـد و كـردار نـيـك كـردنـد، و بـيـفـزايـد بـراى ايـشـان از فضل خويش )) (سوره شورى آيه 25) فرمود: مقصود مؤ منى است كه براى برادر (دينى ) خـود در پـشـت سـر او دعا كند، پس فرشته براى دعاى او آمين گويد، و خداى عزيز جبار فـرمايد: براى تو است دو برابر آنچه (براى برادرت ) درخواست كردى ، و آنچه (نيز براى او) درخواست كردى ، بخاطر اينكه او را دوست داشتى بتو داده شد (و دعايت در حق او مستجاب شد).


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـَعـْبـَدٍ عـَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِيِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْقَمَّاطِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَسْرَعُ الدُّعـَاءِ نـُجـْحاً لِلْإِجَابَةِ دُعَاءُ الْأَخِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ يَبْدَأُ بِالدُّعَاءِ لِأَخِيهِ فَيَقُولُ لَهُ مَلَكٌ مُوَكَّلٌ بِهِ آمِينَ وَ لَكَ مِثْلَاهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 4
ترجمه :
4- و نـيـز آنـحضرت عليه السلام فرمود: زودترين دعائى كه باجابت رسد دعاى برادر (ديـنـى ) اسـت بـراى بـرادرش در غـيـاب او، ابـتـداء شروع بدعا براى برادرش كند پس فـرشته اى كه موكل بر او است گويد: آمين و براى تو است دو چندان (آنچه براى برادر دينيت خواستى ).


5- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ التَّمِيمِيِّ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ مُؤْمِنٍ دَعـَا لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ إِلَّا رَدَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ مِثْلَ الَّذِي دَعَا لَهُمْ بِهِ مِنْ كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مـُؤْمـِنـَةٍ مَضَى مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ أَوْ هُوَ آتٍ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ الْعَبْدَ لَيُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ يَوْمَ الْقـِيـَامـَةِ فـَيـُسـْحـَبُ فـَيـَقـُولُ الْمـُؤْمـِنـُونَ وَ الْمـُؤْمـِنـَاتُ يَا رَبُّ هَذَا الَّذِي كَانَ يَدْعُو لَنَا فَشَفِّعْنَا فِيهِ فَيُشَفِّعُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ فَيَنْجُو
اصول كافى جلد 4 صفحه : 270 رواية : 5
ترجمه :
5- امـام صـادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هيچ مؤ منى نيست كه براى مـردان مـؤ مـن و زنـان مـؤ مـنـه دعـا كـنـد جـز ايـنـكـه خـداى عزوجل باو باز گرداند مانند آنچه را براى ايشان دعا كرده است بشماره هر مرد مؤ من و زن مؤ منه اى كه از آغاز روزگار در گذشته يا تا روز قيامت بدنيا آيد، همانا بنده اى باشد كـه در روز قيامت دستور دهند كه او را بدوزخ برند و او را بدانسو كشند، پس مردان مؤ من و زنـان مـؤ مـنـه گـويـنـد: ايـن اسـت آنـكـه براى ما دعا مى كرد پس ‍ شفاعت ما را درباره او بـپـذيـر (و او را بـدوزخ مـبـر) خـداى عزوجل شفاعت ايشان را درباره او بپذيرد، و آن بنده نجات يابد.


6- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ رَأَيْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جُنْدَبٍ فِي الْمَوْقِفِ فَلَمْ أَرَ مَوْقِفاً كَانَ أَحْسَنَ مـِنْ مـَوْقـِفـِهِ مـَا زَالَ مَادّاً يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ دُمُوعُهُ تَسِيلُ عَلَى خَدَّيْهِ حَتَّى تَبْلُغَ الْأَرْضَ فَلَمَّا صَدَرَ النَّاسُ قُلْتُ لَهُ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ مَا رَأَيْتُ مَوْقِفاً قَطُّ أَحْسَنَ مِنْ مَوْقِفِكَ قَالَ وَ اللَّهِ مـَا دَعـَوْتُ إِلَّا لِإِخـْوَانـِي وَ ذَلِكَ أَنَّ أَبـَا الْحـَسـَنِ مُوسَى ع أَخْبَرَنِي أَنَّ مَنْ دَعَا لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ نُودِيَ مِنَ الْعَرْشِ وَ لَكَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ فَكَرِهْتُ أَنْ أَدَعَ مِائَةَ أَلْفٍ مَضْمُونَةٍ لِوَاحِدَةٍ لَا أَدْرِي تُسْتَجَابُ أَمْ لَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 271 رواية : 6
ترجمه :
6- على بن ابراهيم از پدرش حديث كند كه : عبداللّه بن جندب را در موقف (عرفات ) ديدم و وقوفى بهتر از وقوف او نديدم پيوسته دستهايش بسوى آسمان بلند بود، و اشكهايش بـر گـونـه اش روان بـود بـطـورى كـه بزمين مى ريخت ، پس ‍ همينكه مردم (از عرفات ) بـرگـشتند من بوى گفتم : اى ابا محمد من وقوفى بهتر از وقوف تو نديدم ؟ گفت بخدا سوگند من جز براى برادران (دينى ) خود دعائى نكردم ، و اين براى اين بود كه حضرت اباالحسن كاظم عليه السلام بمن خبر داد كه هر كه براى برادر دينى خود پشت سرش دعا كـنـد از عـرش بـدو ندا شود: براى تو باد صد هزار برابر (آنچه براى برادران دينيت درخـواسـت كـردى ) پس من خوش نداشتم كه صدهزار دعاى تهديد شده را بخاطر يك دعا از دست بدهم كه نمى دانم آن يك دعا هم باجابت برسد يا نه .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: عـبـداللّه بـن جـنـدب از راستگويان اصحاب حضرت صادق (ع ) و حـضـرت كـاظم و حضرت رضا (عليهم السلام ) است و براى جلالت شان اوست كه دعايش هر يك برابر صدهزار دعا است .7- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ عَنْ ثُوَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ إِنَّ الْمـَلَائِكـَةَ إِذَا سـَمِعُوا الْمُؤْمِنَ يَدْعُو لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ أَوْ يَذْكُرُهُ بِخَيْرٍ قَالُوا نـِعـْمَ الْأَخُ أَنـْتَ لِأَخِيكَ تَدْعُو لَهُ بِالْخَيْرِ وَ هُوَ غَائِبٌ عَنْكَ وَ تَذْكُرُهُ بِخَيْرٍ قَدْ أَعْطَاكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِثْلَيْ مَا سَأَلْتَ لَهُ وَ أَثْنَى عَلَيْكَ مِثْلَيْ مَا أَثْنَيْتَ عَلَيْهِ وَ لَكَ الْفَضْلُ عَلَيْهِ وَ إِذَا سـَمـِعـُوهُ يـَذْكـُرُ أَخـَاهُ بِسُوءٍ وَ يَدْعُو عَلَيْهِ قَالُوا لَهُ بِئْسَ الْأَخُ أَنْتَ لِأَخِيكَ كُفَّ أَيُّهَا الْمـُسـَتَّرُ عـَلَى ذُنـُوبـِهِ وَ عـَوْرَتِهِ وَ ارْبَعْ عَلَى نَفْسِكَ وَ احْمَدِ اللَّهَ الَّذِي سَتَرَ عَلَيْكَ وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْلَمُ بِعَبْدِهِ مِنْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 271 رواية : 7
ترجمه :
7- ثـوبـر (بـن اءبـى فـاخـتـه ) گـويد: شنيدم حضرت (زين العابدين ) على بن الحسين عليهما السلام مى فرمود: همانا چون فرشتگان بشنوند كه مؤ من براى برادر مؤ منش پشت سـر او دعـا مـى كـند يا بنيكى او را ياد مى كند، گويند: توجه نيكو برادرى هستى براى برادرت كه درباره او دعاى خير مى كنى با اينكه او از نظر تو پنهان است و او را بنيكى يـاد مـى كـنـى ، هر آينه خداى عزوجل دو برابر آنچه براى او خواستى بتو داد و دو چندان آنـچـه تو او را به نيكى ياد كردى بر تو ثنا گويد و تو بر او برترى دارى ، ولى چـون بـشـنـونـد كـه بـرادرش را بـبدى ياد كند و برايش نفرين كند، گويند: تو چه بد بـرادر هـسـتى براى برادرت خود را از اين سخنان نگهدار اى كسى كه بر گناهانت پرده پـوشـى شـده و بـخـودت بـنـگـر (و بين خودت چه اندازه عيب و گناه دارى ) و سپاسگزار آنـخـدائى را كـه روى (گـنـاهـان عـيـوب ) تـو پـرده پـوشـيـده و بـدانـكـه خـداى عزوجل نسبت ببنده اش از تو داناتر است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى خداى عزوجل داناتر بمصلحت بندگانش مى باشد اگر صلاح او و صلاح ديگر بندگانش را در دفع آن شخص بداند و اگر صلاح او را در ابتلاء و يا عافيت او به بيند همان كند و نيازى بدستور تو ندارد.
*باب كسيكه دعايش مستجاب شود*
بَابُ مَنْ تُسْتَجَابُ دَعْوَتُهُ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ ثـَلَاثَةٌ دَعْوَتُهُمْ مُسْتَجَابَةٌ الْحَاجُّ فَانْظُرُوا كَيْفَ تَخْلُفُونَهُ وَ الْغـَازِي فـِي سـَبـِيـلِ اللَّهِ فـَانـْظـُرُوا كـَيـْفَ تـَخْلُفُونَهُ وَ الْمَرِيضُ فَلَا تُغِيظُوهُ وَ لَا تُضْجِرُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 272 رواية : 1
ترجمه :
1- عـيـسى بن عبداللّه قمى گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: سه دسته انـد كـه دعـايـشـان بـاجـابـت رسـد: (يكى ) آنكس كه بحج رود، پس بيائيد كه چگونه در بـازمـاندگانش بجاى او رفتار كنيد، (ديگر) جهاد كننده در راه خدا، پس بيائيد چگونه در بـازمـانـدگـانـش در غـيـاب او رفـتـار كـنـيـد، (سوم ) بيمار و مريض ، پس او را بخشم در نياوريد دلتنگش ‍ نكنيد، (مبادا بشما نفرين كند)

[afsanah82]

2- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنـَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي ع يَقُولُ خَمْسُ دَعَوَاتٍ لَا يُحْجَبْنَ عَنِ الرَّبِّ تـَبـَارَكَ وَ تـَعـَالَى دَعـْوَةُ الْإِمـَامِ الْمـُقـْسـِطِ وَ دَعـْوَةُ الْمـَظـْلُومِ يـَقـُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَأَنـْتـَقـِمـَنَّ لَكَ وَ لَوْ بـَعـْدَ حـِيـنٍ وَ دَعـْوَةُ الْوَلَدِ الصَّالِحِ لِوَالِدَيْهِ وَ دَعْوَةُ الْوَالِدِ الصَّالِحِ لِوَلَدِهِ وَ دَعْوَةُ الْمُؤْمِنِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَيَقُولُ وَ لَكَ مِثْلُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 272 رواية : 2
ترجمه :
2- و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـدرم مـى فـرمـود: پـنـج دعـا است كه از درگاه پـروردگـار تبارك و تعالى محجوب نگردد (و پرده حائلى نيست كه جلويش را بگيرد) 1 دعـاى امـام عادل 2 دعاى ستمديده كه خداى عزوجل فرمايد: هر آينه بطور مسلم انتقام تو را (از سـتـمـكـارت ) بـگـيرم گرچه پس از زمانى باشد 3 دعاى فرزند صالح (و نيكوكار) بـراى پـدر و مـادر 4ـ دعاى پدر صالح براى فرزندش 5 دعاى مؤ من براى برادرش در پشت سر او كه خدا فرمايد: براى تو باد مانند آن .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِيَّاكُمْ وَ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ فَإِنَّهَا تُرْفَعُ فَوْقَ السَّحَابِ حَتَّى يَنْظُرَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِلَيـْهـَا فَيَقُولَ ارْفَعُوهَا حَتَّى أَسْتَجِيبَ لَهُ وَ إِيَّاكُمْ وَ دَعْوَةَ الْوَالِدِ فَإِنَّهَا أَحَدُّ مِنَ السَّيْفِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: بترسيد از دعاى ستمديده و مظلوم زيـرا كـه آن از ابـرهـا (و پـرده هـاى مـانـع از دعـا) بـالا رود تـا خـداى عـزوجـل در آن بـنـگرد و فرمايد: آن را بالا بريد تا براى او اجابت كنم ، و بپرهيزيد از نفرين پدر كه آن از شمشير برنده تر است .



شــرح :
مـجلسى (ره ) گويد: ((سحاب )) يعنى ابرها در اين حديث كنايه از موانع اجابت دعا است يـا مـقـصـود حـجـابـهـاى مـعـنـويـه اى اسـت كـه مـيـانـه او و پـروردگـارش حائل است يا كنايه از پرده هاى بالاى عرش يا زير آن بنا بر اختلاف اخبار ميباشد و ممكن اسـت حـمـل آن بـر ابـرهـاى مـعـروف بـنـا بـر اسـتـعـاره تـمـثـيـليـه بـراى بـيـان كمال اجابت ، و مقصود از نظر كردن خداوند نظر رحمت و عنايت و اراده پذيرفتن است .4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ أَخِيهِ الْحَسَنِ عَنْ زُرْعَةَ عـَنْ سـَمـَاعـَةَ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي يَقُولُ اتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ تَصْعَدُ إِلَى السَّمَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 4
ترجمه :
4- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پدرم مى فرمود: از ستم بپرهيزيد زيرا دعاى ستمديده بآسمان بالا رود.



5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَدَّمَ أَرْبَعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ دَعَا اسْتُجِيبَ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 5
ترجمه :
5- و نـيـز امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه چـهـل مـؤ مـن را (در دعا) جلو اندازد (و بآنها دعا كند) سپس (براى خود) دعا كند دعايش اجابت شود.


6- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَلْحَةَ النَّهـْدِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص أَرْبـَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ حَتَّى تُفَتَّحَ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تَصِيرَ إِلَى الْعَرْشِ الْوَالِدُ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومُ عَلَى مَنْ ظَلَمَهُ وَ الْمُعْتَمِرُ حَتَّى يَرْجِعَ وَ الصَّائِمُ حَتَّى يُفْطِرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 273 رواية : 6
ترجمه :
6- و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: چهار كسى هستند كه دعاشان باز نگردد درهاى آسمان بـراى آنـهـا باز شود و بعرش ‍ رسند: دعاى پدر براى فرزندش ، دعاى مظلوم بر آنكه باو ستم كرده ، دعاى عمره كننده تا بوطن باز گردد، دعاى روزه دار تا وقتى افطار كند.


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص لَيْسَ شَيْءٌ أَسْرَعَ إِجَابَةً مِنْ دَعْوَةِ غَائِبٍ لِغَائِبٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 274 رواية : 7
ترجمه :
7- و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : هـيچ دعايى زودتر باجابت نرسد از دعاى شخص غائب كه براى غائب ديگرى كند.


8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص دَعَا مُوسَى ع وَ أَمَّنَ هَارُونُ ع وَ أَمَّنَتِ الْمَلَائِكَةُ ع فَقَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تـَعـَالَى قـَدْ أُجـِيـبـَتْ دَعـْوَتُكُم ا فَاسْتَقِيم ا وَ مَنْ غَزَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اسْتُجِيبَ لَهُ كَمَا اسْتُجِيبَ لَكُمَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 274 رواية : 8
ترجمه :
8- و نـيـز آن حـضـرت (ع ) فـرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: حضرت موسى دعائى كرد و هارون آمين گفت ، و فرشتگان نيز آمين گفتند، پس خداى تبارك و تعالى فرمود: ((هر آينه دعاى شما مستجاب شد پس بايد استقامت (و پايدارى ) كنيد)) (سوره يونس آيه 89) و هر كه در راه خدا جهاد كند دعايش مستجاب شود چنانچه دعاى شما باجابت رسيدتا روز قيامت .



*باب كسيكه دعايش باجابت نرسد*
بَابُ مَنْ لَا تُسْتَجَابُ دَعْوَتُهُ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ صـَبـِيـحٍ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ صَحِبْتُهُ بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ فَجَاءَ سَائِلٌ فَأَمَرَ أَنْ يُعْطَى ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ يُعْطَى ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ يُعْطَى ثُمَّ جَاءَ الرَّابِعُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يُشْبِعُكَ اللَّهُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَيْنَا فَقَالَ أَمَا إِنَّ عِنْدَنَا مَا نُعْطِيهِ وَ لَكِنْ أَخْشَى أَنْ نـَكـُونَ كـَأَحَدِ الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ لَا يُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٌ أَعْطَاهُ اللَّهُ مَالًا فَأَنْفَقَهُ فِي غـَيـْرِ حـَقِّهِ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فَلَا يُسْتَجَابُ لَهُ وَ رَجُلٌ يَدْعُو عَلَى امْرَأَتِهِ أَنْ يُرِيحَهُ مـِنـْهـَا وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْرَهَا إِلَيْهِ وَ رَجُلٌ يَدْعُو عَلَى جَارِهِ وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ السَّبِيلَ إِلَى أَنْ يَتَحَوَّلَ عَنْ جِوَارِهِ وَ يَبِيعَ دَارَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 274 رواية : 1
ترجمه :
1ـ وليد بن صبيح گويد: ميان راه مكه و مدينه همراه حضرت صادق (ع ) بودم پس سائلى آمـد (و چـيـزى درخـواسـت كـرد حـضـرت دسـتـور داد بـاو چـيـزى بـدهـنـد، سـائل ديـگرى آمد آنحضرت دستور دادند چيزى باو نيز داده شود، سپس ديگرى آمد دستور فـرمـود بـاو هـم داده شـود، تـا ايـنـكـه سـائل چهار مى آمد حضرت صادق (ع ) فرمود: خدا سـيرت كند (و براى او دستورى نفرمود) سپس رو بما كرد و فرمود: آگاه باشيد هر آينه نزد ما هست چيزى كه باو بدهيم ولى مى ترسيم مانند يكى از آن سه كس شويم كه دعايشان مستجاب نشود: (يكى ) آن مردى است كه خداوند مالى بـاو بـدهـد و آنـرا در غـيـر مورد شايسته اش خرج كند، سپس بگويد: خدا يا بمن بده (كه چـنـيـن كـسى ) دعايش مستجاب نشود، و (ديگر) مردى كه درباره زن خود دعا كند كه خدا خود دعـا كـنـد كـه خـدا او را از آن زن راحـت كـنـد بـا ايـنـكـه خـداى عـزوجـل كـار طـلاق آن زن را بـاو واگـذار كـرده (و مى تواند او را طلاق دهد و بدين وسيله راحـت شـود)، (سـوم ) مـردى كـه بـر هـمـسـايـه خود نفرين كند (و از همسايه آزادى او بخدا شـكـايـت كـنـد) با اينكه خداى عزوجل براى او راهى قرار داده ، و آن اينست كه خانه خود را بفروشد و از همسايگى او بجاى ديگر رود.



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: ظاهر آنست كه سائلين از مخالفين و مستضعفين بوده اند و از اين روى آنـحـضرت بسه نفرشان اكتفا فرمود (و بچهارمى چيزى نداد) و گرنه آنها كسانى هستند كـه شـيـعـيـانـشان را بر خود مقدم مى داشتند، يا اينكه اين كردار حضرت براى ياد دادن و آمـوخـتـن حـكم اتفاق بوده و فهماندن اينكه بيش از اين مقدار براى توسعه بر مؤ منين لازم نيست .2- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَرْبَعَةٌ لَا تُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٌ جَالِسٌ فِي بَيْتِهِ يَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالطَّلَبِ وَ رَجُلٌ كَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ فَدَعَا عَلَيْهَا فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا إِلَيْكَ وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَيَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالِاقْتِصَادِ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالْإِصْلَاحِ ثُمَّ قَالَ وَ الَّذِينَ إِذ ا أَنـْفـَقـُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ ك انَ بَيْنَ ذ لِكَ قَو اماً وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَيْرِ بَيِّنَةٍ فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْكَ بِالشَّهَادَةِ
مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ أَبِي عَاصِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 275 رواية : 2
ترجمه :
2- حضرت صادق (ع ) فرمود: چهار كس هستند كه دعايشان باجابت نرسد: (1) مردى كه در خـانـه خـود نـشـسـتـه و مـى گـويد: خدايا بمن روزى بده ، پس بوى گفته شود: آيا بتو دسـتـور نـدادم كـه بـجستجوى روزى برو؟ (2) مردى كه زنى دارد و بر او نفرين كند كه بـاو گـفـته شود: آيا كار او را بتو واگذار نكردم ؟ (اختيار طلاق و رها كردنش بدست تو اسـت ) (3) مـردى كـه مالى دارد و ان را از بين برده و فاسد كرده و مى گويد: خدايا بمن روزى بـده ، پـس بـوى گـفـتـه شـود: آيـا بـتو دستور ميانه روى ندادم ؟ آيا بتو دستور اصلاح مالت را ندادم ؟ سپس (باين آيه استشهاد كرده ) فرمود: ((و كسانيكه هرگاه اتفاق كنند نه اصراف كنند و نه بر خود تنگ گيرند و باشند ميان ايندو)) (سوره فرقان آيه 67) (4) مـردى كـه مـالى را بـدون شـاهـد و گواه بديگرى وام دهد (و سپس بانكار مديون بـرخـورد كـنـد، و بـراى دريـافـت طـلبـش از مـديـون مـنـكـر بـدرگـاه خـداونـد متعال رو آورد و از او استمداد جويد) كه باو گفته شود: آيا بتو دستور ندادم (كه هنگام وام دادن ) گواه بگيرى ؟
و مانند اين حديث بسند ديگر نيز از آنحضرت روايت شده .


3- الْحـُسـَيـْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنِ الْوَلِيـدِ بْنِ صَبِيحٍ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ ثَلَاثَةٌ تُرَدُّ عَلَيْهِمْ دَعَوْتُهُمْ رَجُلٌ رَزَقَهُ اللَّهُ مـَالًا فـَأَنـْفـَقـَهُ فِي غَيْرِ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَرْزُقْكَ وَ رَجُلٌ دَعَا عـَلَى امـْرَأَتـِهِ وَ هـُوَ لَهَا ظَالِمٌ فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا بِيَدِكَ وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِي بَيْتِهِ وَ قَالَ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي فَيُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ لَكَ السَّبِيلَ إِلَى طَلَبِ الرِّزْقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 276 رواية : 3
ترجمه :
3- وليد بن صبيح گويد: از آنحضرت عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: سه كس هستند كـه دعـاى آنـهـا بـخـودشـان بـرگـردد و بـاجـابت نرسد: (1) مردى كه خداوند باو مالى ارزانـى داشـتـه و او بـيجا و بى مورد خرج كرده و سپس بگويد: خدايا بمن روزى ده ، كه بـاو گـفـتـه شـود: آيـا بـتـو روزى نـدادم ؟ (2) مردى كه بر همسر خود باينكه باو ستم نفرين كند كه باو گفته شود: آيا كار (جدائى و طلاق ) او را بدست تو ندادم ؟ (3) مردى كـه در خـانـه اش بـنـشيند و بگويد: پروردگارا بمن روزى بده كه باو گفته شود: آيا براى تو راه پيدا كردن روزى را قرار ندادم ؟



شــرح :
مجلسى (ره ) در جمله ((و هو لها ظالم )) گويد: يعنى آن مرد بسبب آن نفرين نسبت بآن زن ستمكار است ، زيرا نفرين او بر آن زن با اينكه قدرت بر خلاصى از او از راه ديگر دارد و ظلم و ستم است .
*باب نفرين بر دشمن*
بَابُ الدُّعَاءِ عَلَى الْعَدُوِّ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عـَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جَاراً لِي وَ مَا أَلْقَى مِنْهُ قَالَ فَقَالَ لِيَ ادْعُ عـَلَيـْهِ قـَالَ فـَفـَعـَلْتُ فـَلَمْ أَرَ شَيْئاً فَعُدْتُ إِلَيْهِ فَشَكَوْتُ إِلَيْهِ فَقَالَ لِيَ ادْعُ عـَلَيـْهِ قـَالَ فـَقـُلْتُ جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ قـَدْ فـَعـَلْتُ فَلَمْ أَرَ شَيْئاً فَقَالَ كَيْفَ دَعَوْتَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ إِذَا لَقِيتُهُ دَعَوْتُ عَلَيْهِ قَالَ فَقَالَ ادْعُ عَلَيْهِ إِذَا أَدْبَرَ وَ إِذَا اسْتَدْبَرَ فَفَعَلْتُ فَلَمْ أَلْبَثْ حَتَّى أَرَاحَ اللَّهُ مِنْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 276 رواية : 1
ترجمه :
1- اسـحـاق بـن عمار گويد: به حضرت صادق (ع ) از دست همسايه اى كه داشتم و آزارى كه او از بمن مى رسيد شكايت كردم ؟ گويد: بمن فرمود: بر او نفرين كن ، پس من نفرين كردم ولى نتيجه اى نديدم ، پس دوباره خدمتش رفتم و شكايت كردم ؟ فرمود: بر او نفرين كـن گـويـد: عـرضـكردم : فدايت گردم من نفرين كردم و نتيجه اى نديدم ، فرمود: چگونه نفرين كردى ؟ عرضكردم : هرگاه باو برخوردم نفرينش كردم ، گويد: فرمود: چون بتو پـشـت كند و رو گرداند نفرينش كن ، پس ‍ من اينكار را كردم و زمانى نگذشت كه خدا مرا از شر او آسوده كرد.



شــرح :
ظاهر اين خبر با ذيل حديث اول از باب قبل كمى منافات دارد زيرا در آنجا فرمود نفرين در حـق هـمـسايه صحيح نيست و مستجاب نشود چون انسان مى تواند خانه خود را بفروشد و از وى خـلاص شـود و در ايـنـجـا فـرمـود نـفـريـن بـا چـنـين شرطى (يعنى هنگام پشت كردن و روگـردانـدنش ) پذيرفته گردد و رفع و تنافى به قرينه عنوان باب بدين است كه در حـديث قبل مراد نفرين در حق همسايه ايست كه صدمه اش به انسان تنها از جهت همسايگى نه از راه دشمنى . و در اين خبر مراد نفرين بد دشمنى است كه در همسايگى انسان است نه همسايه فقط.2- وَ رُوِيَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ عَلَى أَحَدٍ قَالَ اللَّهُمَّ اطْرُقْهُ بِبَلِيَّةٍ لَا أُخْتَ لَهَا وَ أَبِحْ حَرِيمَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 277 رواية : 2
ترجمه :
2- و از حضرت ابى الحسن عليه السلام روايت شده كه فرمود: هرگاه يكى از شماها بر دشـمـن نـفـرين كند بگويد: ((اللهم اطرقه ببلية لا اخت لها و ابح حريمه )) (يعنى بار خدايا او را ببلاى شبانه كه مانند ندارد دچار كن ، و دشمن را بر او چيره ساز).


3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عـَنْ يـُونـُسَ بـْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ لِي جَاراً مِنْ قُرَيْشٍ مِنْ آلِ مُحْرِزٍ قَدْ نـَوَّهَ بـِاسـْمِي وَ شَهَرَنِي كُلَّمَا مَرَرْتُ بِهِ قَالَ هَذَا الرَّافِضِيُّ يَحْمِلُ الْأَمْوَالَ إِلَى جَعْفَرِ بْنِ مـُحـَمَّدٍ قـَالَ فـَقـَالَ لِي فـَادْعُ اللَّهَ عـَلَيـْهِ إِذَا كـُنـْتَ فـِي صـَلَاةِ اللَّيْلِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ فِي السَّجـْدَةِ الْأَخـِيـرَةِ مـِنَ الرَّكـْعـَتَيْنِ الْأُولَيَيْنِ فَاحْمَدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَجِّدْهُ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّ فـُلَانَ بـْنَ فـُلَانٍ قـَدْ شـَهـَرَنـِي وَ نـَوَّهَ بِي وَ غَاظَنِي وَ عَرَضَنِي لِلْمَكَارِهِ اللَّهُمَّ اضْرِبْهُ بِسَهْمٍ عَاجِلٍ تَشْغَلْهُ بِهِ عَنِّي اللَّهُمَّ وَ قَرِّبْ أَجَلَهُ وَ اقْطَعْ أَثَرَهُ وَ عَجِّلْ ذَلِكَ يَا رَبِّ السَّاعَةَ السَّاعـَةَ قـَالَ فـَلَمَّا قـَدِمـْنـَا الْكـُوفَةَ قَدِمْنَا لَيْلًا فَسَأَلْتُ أَهْلَنَا عَنْهُ قُلْتُ مَا فَعَلَ فُلَانٌ فـَقـَالُوا هـُوَ مَرِيضٌ فَمَا انْقَضَى آخِرُ كَلَامِي حَتَّى سَمِعْتُ الصِّيَاحَ مِنْ مَنْزِلِهِ وَ قَالُوا قَدْ مَاتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 277 رواية : 3
ترجمه :
3- يونس بن عمار گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : من گرفتار همسايه اى از قـريـش از آل مـحـرز شـده ام كـه نـام مـرا فـاش كـرده و مرا شهره مردم ساخته (كه همه مرا بشناسند) هرگاه به او بگذرم گويد: اين را فضى است و مالها را به نزد جعفر بن محمد مـى بـرد؟ گويد: حضرت به من فرمود: در نماز شب به او نفرين كن آنگاه كه به سجده روى در سـجـده آخـر از ركـعـت اول ، پـس خداى عزوجل را حمد كن و تمجيد نما و بگو: (آنچه ترجمه اش اينست :) بار خدايا فلان پسر فلان مرا شهره مردم كرده ، و نام مرا فاش كرده و مرا بخشم آورده و در معرض خطرها قرار داده بار خدايا او را با تير شتابانى بزن كه او را از مـن بـاز دارى ، بـار خـدايـا مـرگـش را نـزديـك كـن و اثـرش را از مـيـان بـردار، و پـروردگـارا در آن شـتـاب كـن ، السـاعـة . السـاعـة (يعنى هم اكنون )، گويد: همينكه به كـوفـه آمـديـم شـبـانـه وارد شـديـم ، و از خـانـواده خـود از حـال آن مـرد پرسيدم و گفتم : فلانى چه كرد؟ گفتند: مريض و بيمار است ، و هنوز سخنم را به پايان نرسانده بودم كه صداى شيون از خانه اش ‍ بلند شد و گفتند: مرد.


4- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ الْكـُوفـِيُّ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَسـَنِ التَّيْمِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ يـَعـْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ الْعَلَاءُ بْنُ كَامِلٍ إِنَّ فُلَاناً يـَفـْعَلُ بِي وَ يَفْعَلُ فَإِنْ رَأَيْتَ أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ هَذَا ضَعْفٌ بِكَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تـَكْفِي مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا يَكْفِي مِنْكَ شَيْءٌ فَاكْفِنِي أَمْرَ فُلَانٍ بِمَ شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ وَ مِنْ حَيْثُ شِئْتَ وَ أَنَّى شِئْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 278 رواية : 4
ترجمه :
4- يـعـقـوب بـن سـالم گـويـد: خـدمـت حـضـرت صـادق (ع ) بـودم پـس عـلاء بـن كـامـل بـه آن حـضـرت عرض كرد: همانا فلان كس به من (آزار) مى كند (و هر چه خواهد) مى كند؟ اگر صلاح مى دانيد بدرگاه خداى عزوجل بر او نفرين كنيد؟ فرمود: اين از ضعف (و ناتوانى ) تو است بگو: ((بار خدايا تو از هر چيز كفايت كنى و چيزى از تو كفايت نكند كار فلان كس را درباره من كفايت فرما بدانچه خواهى و هر گونه خواهى و از هر راهى كه و از آنجا كه خواهى )).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكه امام (عليه السلام ) فرمود: ((اين از ضعف تو است )) چند احـتـمـال دارد (1) اشـاره بـه ايـنـسـت كـه ضرر زدن به دشمن بسبب نفرين بواسطه ضعف تـقـوى و ورع و ضـعـف دعـا و تـوكل بر خدا است . (2) اينكه مقصود ضعف يقين تو است كه بخدا پناه نبردى و بدرگاه او نرفته و به نزد من آمده اى و از من در خواست دعا كنى . (3) مقصود ضعف در تقيه و كيفيت معاشرت است كه نتوانسته اى دشمن را راضى نگهدارى . (4) اشاره به چيزى كه از سخنان آن حضرت در ضمن معلوم مى شود، كه چنين استفاده شود كه دعـا كـرده و چـون دعـايـش مـسـتـجـاب نـشـده ايـنـك بـدان حـضـرت تـوسـل جـسـته ، و معناى فرمايش حضرت بنابراين چنين است : كه مستجاب نشدن دعاى تو بخاطر ضعف (و كمى ) دانش تو درباره دعا و آداب و شرائط آنست ، سپس اين دعا را به او آموخت .5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنِ ابـْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْمـِسـْمـَعِيِّ قَالَ لَمَّا قَتَلَ دَاوُدُ بْنُ عَلِيٍّ الْمُعَلَّى بْنَ خُنَيْسٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَأَدْعُوَنَّ اللَّهَ عَلَى مَنْ قَتَلَ مَوْلَايَ وَ أَخَذَ مَالِي فَقَالَ لَهُ دَاوُدُ بْنُ عَلِيٍّ إِنَّكَ لَتُهَدِّدُنِي بِدُعَائِكَ قَالَ حـَمَّادٌ قـَالَ الْمـِسْمَعِيُّ فَحَدَّثَنِي مُعَتِّبٌ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع لَمْ يَزَلْ لَيْلَتَهُ رَاكِعاً وَ سَاجِداً فـَلَمَّا كـَانَ فـِي السَّحـَرِ سـَمِعْتُهُ يَقُولُ وَ هُوَ سَاجِدٌ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِقُوَّتِكَ الْقَوِيَّةِ وَ بِجَلَالِكَ الشَّدِيدِ الَّذِي كُلُّ خَلْقِكَ لَهُ ذَلِيلٌ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَنْ تَأْخُذَهُ السَّاعَةَ السَّاعَةَ فَمَا رَفَعَ رَأْسَهُ حَتَّى سَمِعْنَا الصَّيْحَةَ فِي دَارِ دَاوُدَ بْنِ عَلِيٍّ فَرَفَعَ أَبُو عـَبْدِ اللَّهِ ع رَأْسَهُ وَ قَالَ إِنِّي دَعَوْتُ اللَّهَ بِدَعْوَةٍ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ مَلَكاً فَضَرَبَ رَأْسَهُ بِمِرْزَبَةٍ مِنْ حَدِيدٍ انْشَقَّتْ مِنْهَا مَثَانَتُهُ فَمَاتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 278 رواية : 5
ترجمه :
5- مـسـمـعى گويد: همينكه داود بن على (كه از جانب خلفاى عباسى حاكم مدينه بود) معلى بـن خـنيس را (كه آزاد كرده امام صادق عليه السلام و از نزديكان آن حضرت بود) كشت ، و آن حضرت عليه السلام فرمود: هر آينه نفرين كنم بدرگاه خدا كسيكه آزاد شده من (معلى ) را كشته ، و مال مرا ربوده است ؟ داود بن على گفت : آيا مرا به نفرين خود تهديد مى كنى ؟ حماد (كه راوى حديث است ) گويد:
مـسـمـعـى گـفـت : مـعـتـب (خادم امام صادق عليه السلام ) براى من حديث كرد امام صادق عليه السلام در آن شب پيوسته در ركوع و سجود بود، پس همينكه سحر شد شنيدم كه در سجده مـى فـرمـود: ((بـار خـدايا از تو به نيروى نيرومندت و بجلالت سختت كه همه آفريده هـايـت در بـرابر آن خوراند درخواست كنم كه بر محمد و خاندانش رحمت فرستى و او را هم اكـنـون السـاعـه بـگـيـرى )) (معتب گويد:) آن حضرت سر از سجده بر نداشته بود كه فـريـاد شـيـون از خـانـه داود بـن عـلى شـنيديم ، پس حضرت صادق (ع ) سر (از سجده ) بـرداشـت و فـرمـود: مـن خـدا را بـه دعـائى خـوانـدم و خـداى عزوجل فرشته اى فرستاد كه با ميلى آهنين چنان بر سر او زد كه مثانه اش از آن ضربت شكافت و مرد.

[afsanah82]

شــرح :
معلى بن غلام آزاد كرده حضرت صادق (ع ) بوده و از روى هم رفته اخبار استفاده شود كه از نزديكان آن حضرت و جزء محرمان اسرار بوده است ، داود بن على عباسى او را گرفته بـه زنـدان افكند و از او خواست كه نام اصحاب حضرت صادق (ع ) را فاش كند و آنها را مـعـرفـى نـمـايد و معلى نپذيرفت و در پاسخ گفت : اگر در زير پايم باشند تو را از نامشان آگاه نكنم ، پس داود بن على دستور داد گردنش را زدند و به دارش آويختند.
*باب مباهله يعنى لعن كردن و نفرين كردن به يكديگر*
بَابُ الْمُبَاهَلَةِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي مَسْرُوقٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قُلْتُ إِنَّا نُكَلِّمُ النَّاسَ فَنَحْتَجُّ عَلَيْهِمْ بِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطـِيعُوا اللّ هَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَيَقُولُونَ نَزَلَتْ فِي أُمَرَاءِ السَّرَايَا فـَنـَحْتَجُّ عَلَيْهِمْ بِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّم ا وَلِيُّكُمُ اللّ هُ وَ رَسُولُهُ إِلَى آخِرِ الْآيَةِ فَيَقُولُونَ نـَزَلَتْ فـِي الْمـُؤْمـِنـِيـنَ وَ نـَحـْتـَجُّ عـَلَيـْهـِمْ بـِقـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ قـُلْ ل ا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى فَيَقُولُونَ نَزَلَتْ فِي قُرْبَى الْمُسْلِمِينَ قـَالَ فـَلَمْ أَدَعْ شـَيْئاً مِمَّا حَضَرَنِي ذِكْرُهُ مِنْ هَذِهِ وَ شِبْهِهِ إِلَّا ذَكَرْتُهُ فَقَالَ لِي إِذَا كَانَ ذَلِكَ فَادْعُهُمْ إِلَى الْمُبَاهَلَةِ قُلْتُ وَ كَيْفَ أَصْنَعُ قَالَ أَصْلِحْ نَفْسَكَ ثَلَاثاً وَ أَظُنُّهُ قَالَ وَ صُمْ وَ اغـْتـَسـِلْ وَ ابـْرُزْ أَنـْتَ وَ هـُوَ إِلَى الْجـَبَّانِ فـَشـَبِّكْ أَصـَابـِعـَكَ مـِنْ يَدِكَ الْيُمْنَى فِي أَصـَابـِعـِهِ ثـُمَّ أَنـْصـِفـْهُ وَ ابـْدَأْ بـِنـَفـْسـِكَ وَ قـُلِ اللَّهـُمَّ رَبَّ السَّمـَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ عَالِمَ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنَ الرَّحِيمَ إِنْ كَانَ أَبُو مَسْرُوقٍ جَحَدَ حَقّاً وَ ادَّعَى بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِيماً ثُمَّ رُدَّ الدَّعْوَةَ عَلَيْهِ فَقُلْ وَ إِنْ كَانَ فُلَانٌ جَحَدَ حَقّاً وَ ادَّعَى بَاطِلًا فَأَنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِيماً ثُمَّ قَالَ لِي فَإِنَّكَ لَا تَلْبَثُ أَنْ تَرَى ذَلِكَ فِيهِ فَوَ اللَّهِ مَا وَجَدْتُ خَلْقاً يُجِيبُنِي إِلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 279 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابو مسروق گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : ما با مردم (درباره مذهب و امامت شـمـا) گـفـتـگـو كـنـيـم و بـا آنـان احـتـجـاج كـنـيـم و بـه گـفـتـار خـداى عـزوجـل دليـل آوريـم كـه فـرمـايد: ((خدا و رسول را و اولياء را فرمان بريد)) (سوره نـسـاء آيـه 59) مـردم گـويـنـد: ايـن آيـه دربـاره فـرمـانـدهـان قـشـونـهـا نـازل گـشـتـه ، پـس بـراى آنـان بـه گـفـتـار (ديـگـر) خـداى عـزوجـل حـجـت آوريـم (كـه فـرمـايـد): ((جـز ايـن نـيـسـت كـه ولى شـمـا خـدا و رسول اوست )) تا آخر آيه (55 از سوره مائده ) پس مردم گويند: اين آيه درباره مؤ منين نـازل شـده ، و دليـل آوريـم بـراى آنـهـا بـه گـفـتـار خـداى عـزوجـل :((بـگـو اى مـحمد من از شما مزدى نخواهم جز دوستى درباره نزديكان (و خويشان )..)) (سـوره شـورى آيـه 23) گـويـنـد: ايـن آيـه دربـاره نـزديـكـان و خـويشان اسلامى نازل شده ، گويد: من آنچه در خاطر داشتم از اين آيات و مانند آن (و جوابهائى كه مردم از آنـها دهند) ذكر كردم ؟ حضرت به من فرمود: اگر اينطور است آنها را به مباهله دعوت كن ، عـرض كـردم : چـگـونه (مباهله ) كنم ؟ فرمود: سه روز خود را اصلاح كن و گمانم فرمود: روزه بـگـيـر (يـعـنى در آن سه روز كه در صدد اصلاح خود به توبه و استغفار و دعا و امـثـال ايـنـهـا بر آئى روزه هم بگير) و غسل كن و تو به اطراف خود به صحرا برويد و انـگـشـتـان دسـت راسـت خـود را در انـگـشتان او شبكه وار بينداز، و او را انصاف ده (يعنى ) ابتداء بخود (لعن و نفرين ) كن و بگو: ((بار خدايا اى پروردگار هفت آسمان و هفت زمين ، و اى دانـاى نهان و عيان ، و اى بخشاينده مهربان ، اگر اءبو مسروق حقى را انكار كرده و اعـاى بـاطـلى كـرده پـس بـر او از آسـمـان عـذابـى دردنـاك نـازل فـرمـا)) سپس نفرين را به او برگردان و بگو: ((و اگر فلان كس حقى را انكار كرده و باطلى را ادعا كرده پس عذابى دردناك از آسمان بر او فرور)) سپس فرمود: پس از آن درنـگ نـكـنـى كه اثر آن را به چشم خود خواهى ديد، (ابو مسروق گويد): پس بخدا سوگند هيچكس را نديدم كه مرا در اين كار اجابت كند (و بمباهله حاضر شود).


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَخْلَدٍ أَبِي الشُّكْرِ عَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ الثُّمـَالِيِّ عـَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ السَّاعَةُ الَّتِي تُبَاهِلُ فِيهَا مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ
عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مَخْلَدٍ أَبِي الشُّكْرِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 280 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: ساعتيكه در آن مباهله شود ميان زدن سپيده تا زدن آفتاب است. و بسند ديگر نيز اين حديث را از آن حضرت عليه السلام حديث كرده است .





3- أَحـْمـَدُ عـَنْ بـَعـْضِ أَصـْحـَابـِنَا فِي الْمُبَاهَلَةِ قَالَ تُشَبِّكُ أَصَابِعَكَ فِي أَصَابِعِهِ ثُمَّ تـَقـُولُ اللَّهـُمَّ إِنْ كـَانَ فـُلَانٌ جـَحـَدَ حـَقّاً وَ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِكَ وَ تُلَاعِنُهُ سَبْعِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 3
ترجمه :
3ـ بـرخـى از اصـحـاب مـا در كـيفيت مباهله گفته است كه : انگشتانت را در انگشتان او (يعنى طرف بحث ) شبكه مى كنى سپس مى گوئى : ((اللهم ان كان فلان (و نام او را مى برى ) جـحد حقا و اءقر بباطل ماءصبه بحسبان من السماء او بعذاب من عندك )) و تا هفتاد بار با او به اين نحو ملاعنه كنى و به همديگر نفرين كنيد.


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ عَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْمُبَاهَلَةِ قَالَ تُشَبِّكُ أَصَابِعَكَ فِي أَصَابِعِهِ ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنْ كـَانَ فـُلَانٌ جـَحَدَ حَقّاً وَ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِكَ وَ تُلَاعِنُهُ سَبْعِينَ مَرَّةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 4
ترجمه :
4ـ (مانند همان حديث (3) است كه از حضرت صادق (ع ) روايت شده است ).




5- مـُحـَمَّدُ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ إِذَا جَحَدَ الرَّجُلُ الْحَقَّ فَإِنْ أَرَادَ أَنْ تُلَاعِنَهُ قُلِ اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ إِنْ كَانَ فُلَانٌ جَحَدَ الْحَقَّ وَ كَفَرَ بِهِ فَأَنْزِلْ عَلَيْهِ حُسْبَاناً مِنَ السَّمَاءِ أَوْ عَذَاباً أَلِيماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 5
ترجمه :
5ـ ابـو جـميله از برخى از اصحابش نقل كند كه گفته است : اگر مردى حق را انكار كرد و خـواسـت كـه تـو بـا او مـلاعـنة كنى (و همديگر را لعن كنيد) بگو: ((اللهم رب السماوات السـبـع و رب العـرش العـظـيـم ان كـان فـلان حـجـد الحـق و كـفـر بـه فاءنزل عليه حسبانا من السماء او عذابا اليما)).



*باب آنچه خداى تبارك و تعالى خود را بدان تمجيد كرده است*
بَابُ مَا يُمَجِّدُ بِهِ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى نَفْسَهُ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ بَعْضِ أَصـْحـَابـِهِ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثَلَاثَ سَاعَاتٍ فِي اللَّيْلِ وَ ثَلَاثَ سـَاعـَاتٍ فـِي النَّهـَارِ يـُمـَجِّدُ فـِيـهِنَّ نَفْسَهُ فَأَوَّلُ سَاعَاتِ النَّهَارِ حِينَ تَكُونُ الشَّمْسُ هَذَا الْجـَانِبَ يَعْنِي مِنَ الْمَشْرِقِ مِقْدَارَهَا مِنَ الْعَصْرِ يَعْنِي مِنَ الْمَغْرِبِ إِلَى الصَّلَاةِ الْأُولَى وَ أَوَّلُ سَاعَاتِ اللَّيْلِ فِي الثُّلُثِ الْبَاقِي مِنَ اللَّيْلِ إِلَى أَنْ يَنْفَجِرَ الصُّبْحُ يَقُولُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْغـَفـُورُ الرَّحِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ مَالِكُ يَوْمِ الدِّينِ إِنِّي أَنَا اللَّهُ لَمْ أَزَلْ وَ لَا أَزَالُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ خَالِقُ الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ إِنِّي أَنَا اللَّهُ خَالِقُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ إِنِّي أَنـَا اللَّهُ بـَدِي ءُ كُلِّ شَيْءٍ وَ إِلَيَّ يَعُودُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْوَاحِدُ الصَّمَدُ إِنِّي أَنَا اللَّهُ عَالِمُ الْغـَيـْبِ وَ الشَّهـَادَةِ إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمـُتـَكـَبِّرُ إِنِّي أَنـَا اللَّهُ الْخـَالِقُ الْبـَارِئُ الْمـُصَوِّرُ لِيَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى إِنِّي أَنَا اللَّهُ الْكـَبـِيـرُ الْمـُتـَعَالِ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ عِنْدِهِ وَ الْكِبْرِيَاءُ رِدَاؤُهُ فَمَنْ نَازَعَهُ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِي النَّارِ ثُمَّ قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ يَدْعُو بِهِنَّ مُقْبِلًا قَلْبُهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا قَضَى حَاجَتَهُ وَ لَوْ كَانَ شَقِيّاً رَجَوْتُ أَنْ يُحَوَّلَ سَعِيداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 281 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـمـانـا بـراى خـداى عـزوجـل در شـب سه ساعت است و در روز سه ساعت كه خود را در آن تمجيد كند، پس نخستين سـاعـتـهـا از روز آن ساعت است كه خورشيد در جانب مشرق باشد و باندازه اى كه در عصر بـه غـروب مـانـده اسـت (به وقت نماز ظهر مانده باشد) و تا هنگام نماز اولى (يعنى نماز ظـهـر) ادامـه يـابـد، و نـخـسـتـيـن سـاعتهاى شب ثلث آخر شب است تا زدن سپيده (كه در اين ساعات خداوند خود را تمجيد كند و) فرمايد:
((انـى انـا اللّه لعـظيم ، انى انا اللّه لعزيز الحكيم ، انى انا اللّه لغفور الرحيم ، انى انـا اللّه لرحـمـن الرحـيـم ، انـى انـا اللّه مـالك يـوم الديـن ، انـى انـا اللّه لم ازل و لا ازل ، انـى انـا اللّه خـالق الخـير و الشر، انى انا اللّه خالق الجنة و النار، انى انا اللّه بدى ء كل شى ء والى يعود، انى انا اللّه لواحد الصمد، انى انا اللّه عالم الغيب و الشـهادة ، انى انا اللّه لملك القدوس السلام المؤ من الميهن العزيز الجبار المتكبر، انى انـا اللّه لخـالق البـارى ء المـصـور لى الاسـمـاء الحـسـنـى ، انـى انـا اللّه لكـبـيـر المتعال )).
سـپس حضرت صادق (ع ) از بيان خودش فرمود: ((و الكبرياء رداؤ ه )) (يعنى كبرياء و بزرگى برازنده حضرت اوست ) و هر كس درباره آن با او ستيزه كند خداوند او را به رو در آتش اندازد، سپس فرمود: هيچ بنده مؤ منى نيست كه اين اسامى را بخواند و دلش متوجه خداى عزوجل باشد جز اينكه حاجتش بر آورده شود، و اگر شقى (و با شقاوت ) باشد اميد دارم كه سعيد گردد.



توضيح :
يـعـنـى ايـن اسـمـاء شـريـفـه را بـخواند، نه اينكه تمامى اين جملات را بدون كم و زياد بگويدـ چناچه در حديث (2) بيايد.2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُمَجِّدُ نَفْسَهُ فِي كُلِّ يـَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَمَنْ مَجَّدَ اللَّهَ بِمَا مَجَّدَ بِهِ نَفْسَهُ ثُمَّ كَانَ فِي حَالِ شِقْوَةٍ حَوَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى سَعَادَةٍ يَقُولُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ رَبُّ الْعَالَمِينَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الرَّحـْمـَنُ الرَّحِيمُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْعَزِيزُ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ مـَالِكُ يـَوْمِ الدِّيـنِ أَنـْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الْعـَزِيـزُ الْحـَكِيمُ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مِنْكَ بَدَأَ الْخَلْقُ وَ إِلَيْكَ يَعُودُ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ لَمْ تـَزَلْ وَ لَا تـَزَالُ أَنـْتَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ خـَالِقُ الْخـَيْرِ وَ الشَّرِّ أَنـْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ خَالِقُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ يـَلِدْ وَ لَمْ يـُولَدُ وَ لَمْ يـَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمـُؤْمـِنُ الْمـُهـَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبـَارِئُ الْمـُصـَوِّرُ لَهُ الْأَسـْمـَاءُ الْحـُسـْنـَى يـُسـَبِّحُ لَهُ مـَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ إِلَى آخِرِ السُّورَةِ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْكَبِيرُ وَ الْكِبْرِيَاءُ رِدَاؤُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 282 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) عـليه السلام فرمود: خداى تبارك و تعالى در هر روز و شب سه بـار خـود را تـمجيد كند پس هر كه خدا را تمجيد كند به همان نحو كه او خودش را تمجيد كـرده و در حـال شـقـاوت بـاشـد خـداى عـزوجـل او را بحال سعادت در آورد بگويد:
((انت اللّه لااله الا انت رب العالمين ، انت اللّه لااله لا انت الرحمن الرحيم ، انت اللّه لا اله الا انـت العـزيـز (العلى ) لكبير، انت اللّه لا اله الا انت مالك يوم الدين ، انت اللّه لا اله الا انت الغـفـور الرحـيـم انـت اللّه لا اله الا العـزيز الحكيم ، انت اللّه لااله الا انت منك بدء الخلق و اليـك يـمـود، انـت اللّه (الذى ) لا اله الا انـت لم تـزل و لا تزال ، انت اللّه لا اله الا انت خالق اخير و الشر، انت اللّه لا اله الا انت خالق الجنة و النار، انـت اللّه لا اله الا انـت احـد صـمد لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد، انت اللّه لا اله الا انـت الملك القدوس السلام المؤ من الميهن العزيز الجبار المتكبر سبحان اللّه عما يشر كون ، هـو اللّه لخـالق البـارى ء المـصـور له الاسـمـاء الحـسـنى يسبح له ما فى السماوات و الارض و هـو لعزيز الحكيم تا آخر سوره (حشر) انت اللّه لا اله الا انت الكبير، و الكبرياء رداؤ ك )).



*باب آنچه خداى تبارك و تعالى خود را بدان تمجيد كرده است*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي حـَمـْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ مَا مِنْ شَيْءٍ أَعْظَمَ ثَوَاباً مِنْ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَعْدِلُهُ شَيْءٌ وَ لَا يَشْرَكُهُ فِي الْأُمُورِ أَحَدٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 283 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو حـمـزه گـويد: شنيدم حضرت باقر (ع ) مى فرمود: هيچ چيز ثوابش بزرگتر از اين نيست كه انسان گواهى دهد بيگانگى خداوند (و لا اله الا اللّه بگويد) همانا با خداوند عزوجل هيچ چيز برابرى نكند، و اءحدى با او در كارها شركت نجويد.


2- عـَنـْهُ عـَنِ الْفـُضـَيـْلِ بْنِ عَبْدِ الْوَهَّابِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ الْوَلِيـدِ الْوَصَّافـِيِّ رَفـَعـَهُ قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَنْ قـَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ غُرِسَتْ لَهُ شـَجـَرَةٌ فـِي الْجـَنَّةِ مِنْ يَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ مَنْبِتُهَا فِي مِسْكٍ أَبْيَضَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ وَ أَشَدَّ بـَيـَاضـاً مـِنَ الثَّلْجِ وَ أَطـْيـَبَ رِيـحـاً مـِنَ الْمـِسـْكِ فِيهَا أَمْثَالُ ثُدِيِّ الْأَبْكَارِ تَعْلُو عَنْ سَبْعِينَ حُلَّةً وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْرُ الْعِبَادَةِ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ قَالَ خَيْرُ الْعِبَادَةِ الِاسـْتـِغـْفـَارُ وَ ذَلِكَ قـَوْلُ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فـِي كـِتـَابـِهِ فـَاعـْلَمْ أَنَّهـُ ل ا إِل هَ إِلَّا اللّ هُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 284 رواية : 2
ترجمه :
2ـ رسـول خـدا (ص ) فـرمود: هر كه ((لا اله الا اللّه )) بگويد، برايش درختى در بهشت كـاشـتـه شود كه از ياقوت سرخ باشد، و بن آن درخت در مشك سفيد است ، و (ميوه اش ) از عـسـل شـيـريـن تـر و از برف سفيدتر و از مشك خوشبوتر است ، و در آن درختها است مانند پـسـتـانـهـاى دوشـيـزگـان كـه در زيـر هـفـتـاد پـيـراهـن بـر آمـده بـاشـد. و رسول خدا (ص ) فرمود: بهترين عبادت گفتن ((لااله الا اللّه )) است .
و فرموده است : استغفار بهترين عبادت است (يعنى مجموع اين دو بهترين عبادات است ) و اين اسـت گـفتار خداى عزوجل در قرآن (كه فرمايد): پس بدانكه همانا مبعودى جز خدا و آمرزش خواه براى گناه خويش )) (سوره محمد آيه 19).



*باب كسيكه بگويد: لا اله الا اللّه و اللّه كبر*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى رَفَعَهُ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ يَعْقُوبَ الْقُمِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَمَنُ الْجَنَّةِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 284 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: بهاى بهشت (گفتن ): ((لا اله الا و اللّه كبر)) است .



*باب كسيكه بگويد: لا اله الا اللّه وحده وحده وحده*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ جَبْرَئِيلُ ع لِرَسُولِ اللَّهِ ص ‍ طُوبَى لِمَنْ قَالَ مِنْ أُمَّتِكَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 285 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: جـبـرئيـل بـه رسـول خـدا گـفـت : خـوشـا بحال هر كس از امت تو كه بگويد: ((لا اله الا وحده وحده وحده )).



*باب كسيكه ده بار بگويد: لا اله الا اللّه وحده لا شريك له*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ عَشْراً
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ لَيْثٍ الْمُرَادِيِّ عَنْ عَبْدِ الْكـَرِيـمِ بـْنِ عُتْبَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ قَالَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قَبْلَ أَنْ تـَطـْلُعَ الشَّمـْسُ وَ قـَبـْلَ غـُرُوبـِهَا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ كَانَتْ كَفَّارَةً لِذُنُوبِهِ ذَلِكَ الْيَوْمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 285 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عبدالكريم بن عقبه گويد: از حضرت صادق (ع ) شنيدم كه مى فرمود: هر كه پيش از زدن آفـتاب و هم پيش غروب آفتاب ده بار بگويد: ((لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له المـلك و له الحـمـد يـحـيـى و يـمـيـت و يميت و يحيى و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كل شى ء قدير)) كفاره گناهان آن روزش گردد.



2- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ فَقَالَ قَبْلَ أَنْ يَنْفُضَ رُكْبَتَيْهِ عَشْرَ مـَرَّاتٍ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ لَهُ الْمـُلْكُ وَ لَهُ الْحـَمـْدُ يـُحـْيـِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ فِي الْمَغْرِبِ مِثْلَهَا لَمْ يَلْقَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدٌ بِعَمَلٍ أَفْضَلَ مِنْ عَمَلِهِ إِلَّا مَنْ جَاءَ بِمِثْلِ عَمَلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 285 رواية : 2
ترجمه :
2ـ امـام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: هر كه نماز صبح بخواند و پيش از آنكه زانوها را حركت دهد (يعنى از آن حال كه در وقت سلام نماز داشته تغيير نكند) ده بـار بـگـويـد: ((لا اله الا اللّه وحـده لا شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يميت و يـحـيـى (و هـو حـى لا يـمـوت ) بـيـده الخـيـر و هـو عـلى كـل شـى ء قـديـر)) و در نـمـاز مـغـرب نـيـز چـنـيـن كـنـد هـيـچ بـنـده اى خـداى عزوجل را بكردارى بهتر از كردار او ديدار نكند مگر آن كس كه مانند كار او (بدرگاه خداى عزوجل كارى ) آورده است .



*باب كسيكه بگويد: اشهد ان لا اله الا وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله*
بـَابُ مـَنْ قـَالَ أَشـْهـَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ وَ أَشـْهـَدُ أَنَّ مـُحـَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ
1- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 286 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه بگويد: اشهد و ان لا اله الا وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله )) خداوند براى او هزار هزار حسنه بنويسد.

[afsanah82]

*بـاب كـسـيـكـه در هـر روز ده بـار بگويد: اشهد و ان لا اله الا وحده لا شريك له الها واحدا اءحدا صمدا لم يتخذ صاحبة و لا ولدا*
بـَابُ مـَنْ قـَالَ عَشْرَ مَرَّاتٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً صَمَداً لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً
1- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْعَبْدِيِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ فِي كُلِّ يَوْمٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً صَمَداً لَمْ يـَتَّخـِذْ صـَاحـِبـَةً وَ لَا وَلَداً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ خَمْسَةً وَ أَرْبَعِينَ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ خَمْسَةً وَ أَرْبـَعـِيـنَ أَلْفَ سـَيِّئَةٍ وَ رَفـَعَ لَهُ خَمْسَةً وَ أَرْبَعِينَ أَلْفَ دَرَجَةٍ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى وَ كُنَّ لَهُ حِرْزاً فِي يَوْمِهِ مِنَ السُّلْطَانِ وَ الشَّيْطَانِ وَ لَمْ تُحِطْ بِهِ كَبِيرَةٌ مِنَ الذُّنُوبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 286 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه هر روز ده بار بگويد: ((اشهد و ان لا اله الا وحده لا شـريـك له الهـا واحـدا اءحـدا صـمـدا لم يـتـخـذ صـاحـبـة و لا ولدا)) خـداونـد بـراى او چـهـل و پـنـج هـزار حـسـنـه بـنـويـسـد، و چـهـل و پـنـج هـزار سـيـئه از او مـحـو كـنـد و چهل و پنج هزار درجه براى او بالا برد.
و در روايـت ديـگـرى اسـت كـه : ايـن ذكـر (كه ده بار گفته است ) در آن روز براى او پناه گـاهـى مـحـكـم در بـرابر ملطان و شيطان باشد، و هيچ گناه كبيره اى پيرامون او را فرا نگيرد.



*باب كسيكه ده بار بگويد: يا اللّه يا الله*
بَابُ مَنْ قَالَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ الْحُرِّ أَخِي أُدَيْمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ قِيلَ لَهُ لَبَّيْكَ مَا حَاجَتُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 287 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه ده بار بگويد: يا اللّه يا اللّه باو گفته شود: بله حاجتت چيست ؟



*باب كسيكه بگويد: لا اله الا اللّه حقا حقا*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى الْأَرْمِينِيِّ عَنْ أَبِي عِمْرَانَ الْخـَرَّاطِ عـَنِ الْأَوْزَاعـِيِّ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ فِي كُلِّ يَوْمٍ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عُبُودِيَّةً وَ رِقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِيمَاناً وَ صِدْقاً أَقْبَلَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِوَجْهِهِ وَ لَمْ يَصْرِفْ وَجْهَهُ عَنْهُ حَتَّى يَدْخُلَ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 287 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صادق (ع ) فرمود: هر كس در هر روز گويد: ((لا اله الا اللّه حقا حقا لا اله الا اللّه عـبـوديـة ورقـا، لا اله الا اللّه يـمـانـا و صـدفـا)) خـداونـد بـاو رو كـنـد و از او رو برنگرداند تا ببهشت رود.




*باب هركس كه يارب يارب بگويد*
بَابُ مَنْ قَالَ يَا رَبِّ يَا رَبِّ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَيُّوبَ بْنِ الْحُرِّ أَخـِي أُدَيـْمٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مَنْ قَالَ عَشْرَ مَرَّاتٍ يَا رَبِّ يَا رَبِّ قِيلَ لَهُ لَبَّيْكَ مَا حَاجَتُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 288 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضرت صادق (ع ) فرمود: هر كس ده بار ((يارب يارب )) گويد: بدو گفته شود: بله حاجتت چيست ؟



2- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حـُمـْرَانَ قَالَ مَرِضَ إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قُلْ يَا رَبِّ يَا رَبِّ عَشْرَ مَرَّاتٍ فَإِنَّ مَنْ قَالَ ذَلِكَ نُودِيَ لَبَّيْكَ مَا حَاجَتُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 288 رواية : 2
ترجمه :
2- محمد بن حمران گويد: اسماعيل فرزند امام صادق عليه السلام بيمار شد پس حضرت صـادق (ع ) باو فرمود: بگو: ((يارب يارب )) زيرا هركس آن را بگويد باو ندا شود: بله حاجتت چيست .


3- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ يَا رَبِّ يَا اللَّهُ يَا رَبِّ يَا اللَّهُ حَتَّى يَنْقَطِعَ نَفَسُهُ قِيلَ لَهُ لَبَّيْكَ مَا حَاجَتُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 288 رواية : 3
ترجمه :
3- ابـو بـصـيـر گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هر كه بگويد: ((يارب ياالله ، يارب ياالله )) تا نفسش ببرد، باو گفته شود: بله حاجتت چيست ؟



*باب كسيكه بگويد: لا اله الا اللّه مخلصا*
بَابُ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً
1- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ الْوَشَّاءِ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ عـَائِذٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ السَّوَّاقِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ يَا أَبَانُ إِذَا قَدِمْتَ الْكُوفَةَ فَارْوِ هَذَا الْحَدِيثَ مَنْ شَهِدَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً وَجـَبـَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّهُ يَأْتِينِي مِنْ كُلِّ صِنْفٍ مِنَ الْأَصْنَافِ أَ فَأَرْوِي لَهُمْ هَذَا الْحَدِيثَ قَالَ نَعَمْ يَا أَبَانُ إِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ وَ جَمَعَ اللَّهُ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ فَتُسْلَبُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِنْهُمْ إِلَّا مَنْ كَانَ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 288 رواية : 1

ترجمه :
1- ابـان بن تغلب گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: اى ابان چون بكوفه اين حديث را (بـراى مـردم ) روايت كن : هر كه شهادت دهد كه معبودى جز خداى نيست در حاليكه (دين خود را بـراى او) پـاكـيـزه كـرده اسـت (و بـگـويـد: لا اله الا اللّه مـخلصا) بهشت براى او واجب گردد، گويد: عرضكردم : از هر دسته و گروهى نزد من (بديدنم ) مى آيند آيا براى همه آنان اين حديث را روايت كنم ؟ فرمود: آرى اى ابان چون روز قيامت شود و خداوند همه اولين و آخـريـن را (در آنجا) گرد آورد ((لا اله الا الله )) را از آنها بگيرد جز آنكس كه بر اين مذهب باشد (يعنى شيعه باشد).



توضيح :
گـويا ابان از اين فرمايش بشگفت آمده و عرض كرده است : همه گروهى (از شيعه و سنى و فـرقـه هـاى بـسـيـارى كـه در ميان شيعه و سنى هستند) نزد من مى آيند آيابراى همه اين فرمايش را بگويم و اين بشارت را به همه بدهم كه هر كه اين شهادت را گفت بهشت بر او واجـب گـردد؟ و هـمـه ايـن فـرقـه ها با گفتن آن بهشت روند؟ امام (عليه السلام ) براى رفـع ايـن شـبهه فرمود: روز قيامت كلمه لا اله الا اللّه ز آنان گرفته شود، مجلسى (ره ) گويد: اين كه اول حديث هم فرمود: ((من شهد)) يعنى هر كه گواهى دهد اشاره به اينست كه گفتار بى عقيده و قصد چنين پاداشى نداد، زيرا گواهى بايد از صميم قلب باشد، و نيز از ((مخلصا)) كه در دنبال فرمود اين مطلب آشكارا گردد زيرا ((مخلصا)) يعنى از روى اخـلاص ديـن بـاشـد و اخـلاص دين آنستكه آميخته به هيچ نوعى از شرك نباشد مانند انكار رسالت و ولايت و انكار معاد و چيزهاى ديگر كه از ضروريات دين است .
*باب كسيكه بگويد: ماشاء اللّه لا حول و لا قوة الا بالله*
بَابُ مَنْ قَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا دَعَا الرَّجُلُ فَقَالَ بَعْدَ مَا دَعَا مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَبْسَلَ عَبْدِي وَ اسْتَسْلَمَ لِأَمْرِي اقْضُوا حَاجَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 289 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـرگـاه مـردى دعـا كـنـد و پس از دعا بگويد: ماشاءاللّه لاحـول و لاقـوة الا بـاللّه )) خـداى عـزوجـل فـرمـايـد: بـنـده مـؤ مـن دل به من نهاد و تسليم امر من گرديد حاجتش را بر آوريد.


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمـِعـْتـُهُ يَقُولُ مَنْ قَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ سَبْعِينَ مَرَّةً صَرَفَ عَنْهُ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ أَيْسَرُ ذَلِكَ الْخَنْقُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا الْخَنْقُ قَالَ لَا يَعْتَلُّ بِالْجُنُونِ فَيُخْنَقَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 289 رواية : 2
ترجمه :
2- جـمـيـل گـويـد: شـنـيـدم از حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: هر كه هفتاد بار بگويد: ((مـاشـاءاللّه و لاحول و لاقوة الا باللّه )) هفتاد نوع از نوع هاى بلا از او دور گردد كه آسـانـتـريـن آنـهـا خناق (و خفه شدن ) است ، عرض كردم : فدايت شوم خناق چيست ؟ فرمود: بديوانگى دچار نشود (يا كشته نشود) كه خفه گردد.



*باب كسيكه بگويد: ماشاء اللّه لا حول و لا قوة الا بالله*
بـَابُ مَنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَالَ فِي دُبُرِ صَلَاةِ الْفَرِيضَةِ قَبْلَ أَنْ يَثْنِيَ رِجْلَيْهِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ غَفَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 290 رواية : 1
ترجمه :
1- حضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه دنبال نماز واجب پيش از آنكه پاهاى خود را تا كند (و بـر خـيـزد، يـا پـيـش از آنـكه از حالت و هيئت تشهد زانوهاى خود را دهد) سه بار بگويد: ((استغفر اللّه لذى لا اله الا هو الحى القيوم
ذوالجـلال و الاكـرام و اءتوب اليه )) خداى عزوجل گناهش را بيامرزد گرچه (در زيادى ) مانند كف دريا باشند.



*باب گفتار در بامداد و شامگاه*
بَابُ الْقَوْلِ عِنْدَ الْإِصْبَاحِ وَ الْإِمْسَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع فـِي قـَوْلِ اللَّهِ تـَبـَارَكَ وَ تـَعـَالَى وَ ظـِل الُهـُمْ بـِالْغـُدُوِّ وَ الْآص الِ قـَالَ هـُوَ الدُّعـَاءُ قـَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا وَ هِيَ سَاعَةُ إِجَابَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 290 رواية : 1
ترجمه :
1- حـضـرت صـادق (ع ) درباره گفتار خداى تبارك و تعالى : (((و براى خدا سجده كنند آنـانـكـه در آسـمانها و زمينند خواه و ناخواه ، و سايه هاى آنان در بامداد و شامها)) (سوره رعـد آيـه 15) فرمود: مقصود از آن دعاى پيش از زدن آفتاب و پيش از غروب آن است ، و آن ساعت اجابت است .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ إِبْلِيسَ عَلَيْهِ لَعَائِنُ اللَّهِ يَبُثُّ جُنُودَ اللَّيْلِ مِنْ حَيْثُ تَغِيبُ الشَّمْسُ وَ تـَطـْلُعُ فـَأَكـْثـِرُوا ذِكـْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي هَاتَيْنِ السَّاعَتَيْنِ وَ تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ إِبْلِيسَ وَ جُنُودِهِ وَ عَوِّذُوا صِغَارَكُمْ فِي تِلْكَ السَّاعَتَيْنِ فَإِنَّهُمَا سَاعَتَا غَفْلَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 291 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: هـمـانـا ابـليس كه لعنت هاى خداوند بر او بادلشكرهاى شـبـانـه خـود را از آنـجا كه خورشيد غروب كند و از آنجا كه بر آيد (باطراف ) پراكنده كند، پس در اين دو ساعت بسيار ذكر خدا گوئيد، و از شر ابليس و لشكريانش بخدا پناه بـريـد، و خـردسـالان خـود را در ايـن دو سـاعـت بـه خـدا بـسپاريد زيرا كه اين دو ساعت ، ساعتهاى غفلت است (كه مردمان در اين دو ساعت از ياد خدا بيرون روند).



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: گـويـا در كـلام مـحـذوفـى اسـت و اصـل كـلام اينطور است : ((يبث جنود الليل و جنود النهار حيث تطلع الشمس )) و بقرينه سـيـاق و روش كـلام در آن اهـمـال شـده ، و در برخى نسخه ها ((جنوده )) بدون ذكر شب و روز است و آن ظاهرتر است .3- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابـْنِ أَبـِي عـُمَيْرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ رَزِينٍ صَاحِبِ الْأَنْمَاطِ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ مَنْ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ وَ أُشْهِدُ مَلَائِكَتَكَ الْمُقَرَّبِينَ وَ حَمَلَةَ عَرْشِكَ الْمُصْطَفَيْنَ أَنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الرَّحـْمَنُ الرَّحِيمُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ وَ أَنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ إِمَامِي وَ وَلِيِّي وَ أَنَّ أَبـَاهُ رَسـُولَ اللَّهِ ص وَ عـَلِيـّاً وَ الْحـَسـَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ فُلَاناً وَ فُلَاناً حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَيْهِ أَئِمَّتِي وَ أَوْلِيَائِي عَلَى ذَلِكَ أَحْيَا وَ عَلَيْهِ أَمُوتُ وَ عَلَيْهِ أُبْعَثُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ أَبْرَأُ مِنْ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ فَإِنْ مَاتَ فِي لَيْلَتِهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 291 رواية : 3
ترجمه :
3- رزيـن از يـكـى از دو امـام بـاقر و يا صادق عليهماالسلام حديث كند كه فرمود: هر كه بـگـويـد: ((اللهم انى اشهدك ملائكتك المقربين و حملة عرشك المصطفين انك انت اللّه لااله انت الرحمن الرحيم و ان محمدا عبدك و رسولك و ان فلان بن فلان (وبجاى آن نام امام زمان و پـدر بـزرگـوارش عـليـهـمـاالسـلام را بـبـرد) امـامـى و وليـى و ابـاء رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلم و عـليا و الحسن و الحسين و فلانا و فلاناـ و امامان بـعـد از حـسـيـن عـليـه السـلام را تـا بـرسد به امام زمان عليه السلام نام ببرد ائمتى و اوليـائى عـلى ذلك احيا و عليه اموت و عليه ابعث يوم القيامة و اءبرء من فلان و فلان و فلان )) پس اگر در همان شب بميرد وارد بهشت گردد.



توضيح :
((فـلان و فـلان و فـلان )) در آخـر دعـا كنايه از غاصبان خلافتند و در نسخه وافى يك ((فلان )) ديگر هم هست كه رويهم چهار مرتبه ذكر شده و آن چهارمى چناچه فيض (ره ) و مجلسى (قده ) گفته اند: كنايه از معاويه است .4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنِ الْحَجَّالِ وَ بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ الشَّعـِيـرِيِّ عـَنْ يـَزِيـدَ بْنِ كَلْثَمَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَوْ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ تَقُولُ إِذَا أَصـْبـَحـْتَ أَصـْبـَحـْتُ بـِاللَّهِ مـُؤْمـِنـاً عَلَى دِينِ مُحَمَّدٍ وَ سُنَّتِهِ وَ دِينِ عَلِيٍّ وَ سُنَّتِهِ وَ دِينِ الْأَوْصـِيـَاءِ وَ سـُنَّتـِهـِمْ آمـَنْتُ بِسِرِّهِمْ وَ عَلَانِيَتِهِمْ وَ شَاهِدِهِمْ وَ غَائِبِهِمْ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ عَلِيٌّ ع وَ الْأَوْصِيَاءُ وَ أَرْغَبُ إِلَى اللَّهِ فِيمَا رَغِبُوا إِلَيْهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 292 رواية : 4
ترجمه :
4ـ يزيد بن كلثم از حضرت صادق يا حضرت باقر عليهماالسلام حديث كند كه فرمود: چـون بـامـداد كـردى مـى گوئى : ((اصبحت باللّه مؤ منا على دين محمد و سنة و دين على و سنة و دين الاوصياء و سنتهم آمنت بسر هم و علانيتهم و شاهد هم و غائبهم و اءعوذ باللّه مما استعاذ منه رسول اللّه (ص ) و على عليه السلام و الاوصياء، و ارغب الى اللّه فيما رغبوا اليه و لا حول و لاقوة الا باللّه )).



5- عـَنـْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُثْمَانَ الْخَزَّازِ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ص كَانَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ أَبْتَدِئُ يَوْمِي هَذَا بَيْنَ يَدَيْ نِسْيَانِي وَ عَجَلَتِي بِسْمِ اللَّهِ وَ مَا شَاءَ اللَّهُ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِكَ الْعَبْدُ أَجْزَأَهُ مِمَّا نَسِيَ فِي يَوْمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 292 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا على بن الحسين عليهماالسلام چنين بود كه چون بامداد مـى كرد مى فرمود: ((ابتداء يومى هذا بين يدى نسيانى و عجلتى بسم اللّه و ماشاءاللّه )) (يـعنى من روز خود را پيش از آنكه خدا را فراموش كنم و از ياد او بچيز ديگرى شتاب كـنم بنام او آغاز مى كنم ، بنام خدا و آنچه خدا خواهد حضرت فرمود:) و چون بنده چنين كند او را از آنـچـه در آن روز فـراموش كند بس باشد (يعنى تا آخر روز ذكر خدا را فراموش كـرد هـمـيـن ذكـر كـه اول بامداد خوانده او را كفايت كند زيرا روز خود را بنام خدا آغاز كرده است ).


6- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ شِهَابٍ وَ سُلَيْمٍ الْفَرَّاءِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ هَذَا حِينَ يُمْسِي حُفَّ بـِجـَنـَاحٍ مـِنْ أَجـْنـِحـَةِ جـَبـْرَئِيـلَ ع حـَتَّى يُصْبِحَ أَسْتَوْدِعُ اللَّهَ الْعَلِيَّ الْأَعْلَى الْجَلِيلَ الْعـَظـِيـمَ نـَفـْسـِي وَ مـَنْ يـَعـْنـِيـنـِي أَمـْرُهُ أَسـْتـَوْدِعُ اللَّهَ نـَفـْسـِيَ الْمـَرْهـُوبَ الْمـَخـُوفَ الْمُتَضَعْضِعَ لِعَظَمَتِهِ كُلُّ شَيْءٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 292 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نـيـز امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه ايـن ذكـر را هنگامى كه شب ميكند (و داخـل در شـب مـى گـردد) سـه بـار بـگـويـد، بـبـالى از بـالهـاى جبرئيل عليه السلام پوشيده شود تا بامداد (و از همه آفات تا صبح نگهدارى شود و آن ذكر اينست :) ((استودع اللّه لعلى الاعلى الجليل العظيم نفسى و من يعنينى اءمره ، استودع اللّه نـفـسـى المـرهـوب المـخـوف المـتـضـعـضـع لعـظـمـتـه كل شى ء)).


7- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ الْحـَجَّالِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ عـُقـْبـَةَ وَ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا أَمـْسـَيـْتَ قـُلِ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ عِنْدَ إِقْبَالِ لَيْلِكَ وَ إِدْبَارِ نَهَارِكَ وَ حُضُورِ صَلَوَاتِكَ وَ أَصْوَاتِ دُعَائِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 293 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فرمود: هنگامى كه شب فرا رسيد بگو: ((الهم انى اسـئلك عـنـد اقـبال ليلك و ادبار نهارك و حضور صلواتك و اصوات دعائك ان تصلى على محمد و آل محمد)) آنگاه بهر چه خواهى دعا كن (و هر چه از خدا خواهى آنگاه بخواه ).


8- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ يَوْمٍ يَأْتِي عَلَى ابْنِ آدَمَ إِلَّا قَالَ لَهُ ذَلِكَ الْيَوْمُ يَا ابْنَ آدَمَ أَنَا يـَوْمٌ جَدِيدٌ وَ أَنَا عَلَيْكَ شَهِيدٌ فَقُلْ فِيَّ خَيْراً وَ اعْمَلْ فِيَّ خَيْراً أَشْهَدْ لَكَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فـَإِنَّكَ لَنْ تَرَانِي بَعْدَهَا أَبَداً قَالَ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع إِذَا أَمْسَى يَقُولُ مَرْحَباً بِاللَّيْلِ الْجَدِيدِ وَ الْكَاتِبِ الشَّهِيدِ اكْتُبَا عَلَى اسْمِ اللَّهِ ثُمَّ يَذْكُرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 293 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نـيـز آن حضرت عليه السلام فرمود: هيچ روزى نباشد كه بر فرزند آدم در آيد جز ايـنكه آن روز بدو گويد: اى پسر آدم من روز نوينى هستم و من بر تو گواهم ، پس در من حـرف خـوب بـزن ، و كار خير بكن تا در قيامت برايت گواهى دهم زيرا پس از اين هرگز مـرا نخواهى ديد. فرمود: كه على عليه السلام چنين بود كه شب مى كرد مى فرمود: مرحبا بـايـن شـب تـازه و نـويـسـنـده گـواه ، بـنـويـسـيـد بـراى مـن بـنـام خـدا، سـپـس نـام خـداى عزوجل را ياد مى فرمود (و بر زبان جارى مى كرد).


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ بـُكَيْرٍ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا تَغَيَّرَتِ الشَّمْسُ فَاذْكُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ كُنْتَ مَعَ قَوْمٍ يَشْغَلُونَكَ فَقُمْ وَ ادْعُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 293 رواية : 9
ترجمه :
9ـ شـهـاب بـن عـبدربه گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) عليه السلام كه مى فرمود: هـنـگـامـيـكـه خـورشـيـد گـشـت (و غـروب آفـتـاب نـزديـك شـد) پـس ذكـر خـداى عـزوجل كن و اگر با مردمى كه تو را از ذكر خدا باز دارند پس از نزد آنان برخيز و دعا كن .


10- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِي قُرَّةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَلَاثٌ تَنَاسَخَهَا الْأَنْبِيَاءُ مِنْ آدَمَ ع حَتَّى وَصَلْنَ إِلَى رَسـُولِ اللَّهِ ص كـَانَ إِذَا أَصـْبـَحَ يـَقـُولُ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ إِيمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِي وَ يـَقـِيـنـاً حَتَّى أَعْلَمَ أَنَّهُ لَا يُصِيبُنِي إِلَّا مَا كَتَبْتَ لِي وَ رَضِّنِي بِمَا قَسَمْتَ لِي وَ رَوَاهُ بـَعْضُ أَصْحَابِنَا وَ زَادَ فِيهِ حَتَّى لَا أُحِبَّ تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْتَ يَا حَيُّ يـَا قـَيُّومُ بـِرَحـْمـَتـِكَ أَسْتَغِيثُ أَصْلِحْ لِي شَأْنِي كُلَّهُ وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 294 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: سه چيز را پيمبران از همديگر ارث بردند (يا از هـمـديـگـر نـسـخـه گـرفـتـنـد) از آدم عـليـه السـلام (گـرفـتـه ) تـا رسـيـدنـد بـه رسول خدا (ص ) كه هميشه بامداد كه مى كرد مى گفت : ((اللهم انى اسئلك ايمانا تباشر به قلبى و يقينا حتى اءعلم انه لا يصيبنى الا ما كتبت لى و رضنى بما قسمت لى )).
و اين حديث روايت را برخى از اصحاب ما روايت كرده و اين جملات را هم به آن افزوده است : ((حـتـى لا احـب تعجيل ما اخرت و لا تاءخير ما عجلت يا حى يا قيوم برحمتك استغيث اصلح لى شاءنى كله و لا تكلفى الى نفسى طرفة عين ابدا و صلى اللّه على محمد و آله )).

[afsanah82]

11- وَ رُوِيَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَصْبَحْنَا وَ الْمُلْكُ لَهُ وَ أَصْبَحْتُ عَبْدَكَ وَ ابـْنَ عـَبـْدِكَ وَ ابـْنَ أَمـَتـِكَ فـِي قـَبـْضَتِكَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي مِنْ فَضْلِكَ رِزْقاً مِنْ حَيْثُ أَحـْتـَسـِبُ وَ مـِنْ حـَيـْثُ لَا أَحـْتـَسِبُ وَ احْفَظْنِي مِنْ حَيْثُ أَحْتَفِظُ وَ مِنْ حَيْثُ لَا أَحْتَفِظُ اللَّهـُمَّ ارْزُقـْنـِي مـِنْ فـَضـْلِكَ وَ لَا تـَجـْعـَلْ لِي حـَاجَةً إِلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ اللَّهُمَّ أَلْبِسْنِي الْعـَافـِيـَةَ وَ ارْزُقـْنـِي عـَلَيـْهـَا الشُّكْرَ يَا وَاحِدُ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ يَا اللَّهُ الَّذِي لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يـُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا مَالِكَ الْمُلْكِ وَ رَبَّ الْأَرْبَابِ وَ سـَيِّدَ السَّادَاتِ وَ يـَا اللَّهُ يـَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اشْفِنِي بِشِفَائِكَ مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ فَإِنِّي عَبْدُكَ وَ ابْنُ عَبْدِكَ أَتَقَلَّبُ فِي قَبْضَتِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 294 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و از حـضـرت صـادق عـليـه السـلام حـديـث شـده اسـت (كـه در زمره دعاهاى بامداد ذكر فـرمـوده اند) ((الحمد للّه الذى اصبحنا و الملك له ، و اصبحت عبدك و ابن عبدك و ابن امتك فى قبضتك اللهم ارزقنى من فضلك رزقا من حيث اءحتسب و اءحفظنى من حيث اءحتفظ و من حيث لا اءحـتـفـظ اللهـم ارزقـنـى مـن فـضـلك و لا تـجـعل لى حاجة الى احد من خلقك اللهم البسنى العـافـية و ارزقنى عليها الشكر يا واحد يا احد يا صمد يا اللّه لذى لم يلد و لم يولد و لم يـكـن له كـفـوا اءحـد، يـا اللّه يـا رحـمـن يـا رحـيـم يـا مـالك الملك و رب الارباب و سيد السـادات و يـا اللّه (يـا) لا اله الا انـت اشـفـنـى بـشـفـائك مـن كل داء و سقم فانى عبدك و ابن عبدك اتقب فى قبضتك )).


12- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عَلِيٍّ رَفَعَهُ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي وَ هَذَا النَّهـَارَ خَلْقَانِ مِنْ خَلْقِكَ اللَّهُمَّ لَا تَبْتَلِنِي بِهِ وَ لَا تَبْتَلِهِ بِي اللَّهُمَّ وَ لَا تُرِهِ مِنِّي جُرْأَةً عَلَى مَعَاصِيكَ وَ لَا رُكُوباً لِمَحَارِمِكَ اللَّهُمَّ اصْرِفْ عَنِّيَ الْأَزْلَ وَ اللَّأْوَاءَ وَ الْبَلْوَى وَ سـُوءَ الْقـَضـَاءِ وَ شـَمـَاتـَةَ الْأَعـْدَاءِ وَ مـَنْظَرَ السَّوْءِ فِي نَفْسِي وَ مَالِي قَالَ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ يـَقُولُ حِينَ يُمْسِي وَ يُصْبِحُ رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِالْإِسْلَامِ دِيناً وَ بِمُحَمَّدٍ ص ‍ نَبِيّاً وَ بِالْقُرْآنِ بَلَاغاً وَ بِعَلِيٍّ إِمَاماً ثَلَاثاً إِلَّا كَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ أَنْ يُرْضِيَهُ يـَوْمَ الْقـِيـَامـَةِ قَالَ وَ كَانَ يَقُولُ ع إِذَا أَمْسَى أَصْبَحْنَا لِلَّهِ شَاكِرِينَ وَ أَمْسَيْنَا لِلَّهِ حَامِدِينَ فـَلَكَ الْحَمْدُ كَمَا أَمْسَيْنَا لَكَ مُسْلِمِينَ سَالِمِينَ قَالَ وَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ أَمْسَيْنَا لِلَّهِ شَاكِرِينَ وَ أَصْبَحْنَا لِلَّهِ حَامِدِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ كَمَا أَصْبَحْنَا لَكَ مُسْلِمِينَ سَالِمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 295 رواية : 12
ترجمه :
12- مـحـمـد بـن عـلى در حديثى مرفوع از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه شيوه آن حـضـرت چنين بود كه (هنگام بامداد) مى گفته : ((اللهم انى و هذا النهار خلقان من خلقك ، اللهـم لا تـبـتـلنـى بـه ولا تـبتله بى ، اللهم و لاتره منى جراءة على معاصيك و لا ركوبا لمـحـارمـك ، اللهم اصرف عنى الازل و اللاواء و البوى و سوء القضاء و شماتة الاعداء و منظر السوء فى نفسى و مالى )).
و فـرمـود: و بنده اى نباشد كه چون شب كند و يا بامداد كند و سه بار بگويد: ((رضيت باللّه ربا و بالاسلام دينا و به محمد (ص ) نبيا و بالقرآن بلاغا و به على اماما)) جز اينكه بر خداى عزيز جبار ثابت است كه روز قيامت او را خشنود سازد.
و گـويـد: كـه امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام چون شب مى كرد مى فرمود: ((اصبحنا للّه شاكرين و امسينا للّه حامدين فلك الحمد كما امسينا لك مسلمين سالمين )).
گـويـد: و چـون بـامـداد كرد فرمود: ((امسينا للّه شاكرين و اءصبحنا للّه حامدين و الحمد للّه كما اصبحنا لك مسلمين سالمين )).


13- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبـِي ع يـَقـُولُ إِذَا أَصـْبَحَ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسـُولِ اللَّهِ ص اللَّهُمَّ إِلَيْكَ أَسْلَمْتُ نَفْسِي وَ إِلَيْكَ فَوَّضْتُ أَمْرِي وَ عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ يَا رَبَّ الْعـَالَمـِيـنَ اللَّهُمَّ احْفَظْنِي بِحِفْظِ الْإِيمَانِ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ وَ مِنْ خَلْفِي وَ عَنْ يَمِينِي وَ عـَنْ شـِمـَالِي وَ مـِنْ فـَوْقـِي وَ مـِنْ تـَحْتِي وَ مِنْ قِبَلِي لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ نَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَ الْعَافِيَةَ مِنْ كُلِّ سُوءٍ وَ شَرٍّ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بـِكَ مـِنْ عـَذَابِ الْقـَبـْرِ وَ مـِنْ ضـَغـْطـَةِ الْقـَبْرِ وَ مِنْ ضِيقِ الْقَبْرِ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ سَطَوَاتِ اللَّيـْلِ وَ النَّهـَارِ اللَّهـُمَّ رَبَّ الْمـَشـْعـَرِ الْحـَرَامِ وَ رَبَّ الْبـَلَدِ الْحـَرَامِ وَ رَبَّ الْحِلِّ وَ الْحَرَامِ أَبـْلِغْ مـُحـَمَّداً وَ آلَ مـُحـَمَّدٍ عَنِّي السَّلَامَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِدِرْعِكَ الْحَصِينَةِ وَ أَعُوذُ بِجَمْعِكَ أَنْ تـُمـِيـتـَنـِي غَرَقاً أَوْ حَرَقاً أَوْ شَرَقاً أَوْ قَوَداً أَوْ صَبْراً أَوْ مَسَمّاً أَوْ تَرَدِّياً فِي بِئْرٍ أَوْ أَكِيلَ السَّبـُعِ أَوْ مـَوْتَ الْفـَجـْأَةِ أَوْ بـِشـَيْءٍ مِنْ مِيتَاتِ السَّوْءِ وَ لَكِنْ أَمِتْنِي عَلَى فِرَاشِي فِي طـَاعـَتـِكَ وَ طـَاعَةِ رَسُولِكَ ص مُصِيباً لِلْحَقِّ غَيْرَ مُخْطِئٍ أَوْ فِي الصَّفِّ الَّذِي نَعَتَّهُمْ فِي كـِتـَابـِكَ كـَأَنَّهـُمْ بـُنـْي انٌ مَرْصُوصٌ أُعِيذُ نَفْسِي وَ وُلْدِي وَ مَا رَزَقَنِي رَبِّي بِقُلْ أَعُوذُ بـِرَبِّ الْفـَلَقِ حَتَّى يَخْتِمَ السُّورَةَ وَ أُعِيذُ نَفْسِي وَ وُلْدِي وَ مَا رَزَقَنِي رَبِّي بِقُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ حَتَّى يَخْتِمَ السُّورَةَ وَ يَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَدَدَ مَا خَلَقَ اللَّهُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ مِثْلَ مَا خَلَقَ اللَّهُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ مِلْءَ مَا خَلَقَ اللَّهُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ مِدَادَ كَلِمَاتِهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ زِنَةَ عَرْشِهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رِضَا نَفْسِهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِيمُ الْكَرِيمُ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ سـُبـْحـَانَ اللَّهِ رَبِّ السَّمـَاوَاتِ وَ الْأَرَضـِينَ وَ مَا بَيْنَهُمَا وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعـُوذُ بـِكَ مـِنْ دَرَكِ الشَّقَاءِ وَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَ الْوَقْرِ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ سُوءِ الْمَنْظَرِ فِي الْأَهْلِ وَ الْمَالِ وَ الْوَلَدِ وَ يُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 295 رواية : 13
ترجمه :
13ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: پدرم چون بامداد مى كرد مى خواند (دعائيرا كه ترجمه اش چـنـيـن اسـت :) ((بـسـم اللّه و بـاللّه و فـى سـبـيـل اللّه و عـلى مـلة رسـول الله ، بـار خـدايـا خـودم را بـتـو سـپـردم و كـارم را بـتـو واگـذاردم و بـتـو توكل كردم اى پروردگار جهانيان ، بار خدايا در پناه ايمان مرا از پيش رو و از پشت سر و از راسـت و چـپ و از بـالاى سـر و از پـائيـن پـايـم نگهدار، معبودى جز تو نيست ، از تو گـذشـت و عـافـيـت از هـر بـدى و شـرى در دنـيا و آخرت خواهم ، بار خدايا اى پروردگار مـشـعـرالحـرام ، و اى پـروردگـار شـهـر حـرام (يـعـنـى مـكـه ) و اى خـداى حل حرم ، محمد و خاندانش را از من سلام برسان ، بار خدايا به زره نگهدارنده تو (كنايه از حفظ و حراست و يا جامه تقوى است ) و بجامعيت تو (همه صفات كماليه را) پناه برم از اينكه مرا بوسيله غرق شدن ، يا سوختن يا بقصاص يا دست بسته در دست دشمن يا بزهر خـوردن ، يـا افـتـادن در چـاه ، يـا طعمه شدن درندگان ، يا مرگ ناگهانى يا بهر يك از مردنهاى بد مرا ميرانى ، ولى مرا در بستر خود در فرمانبردارى از خودت و رسولت (ص ) در حاليكه در راه ثواب باشم و بخطا نرفته باشم بميران ، يا در صف مجاهدان كه در كتاب خود آنان را توصيف كرده اى كه ((گوئيا ايشانند ساختمانى ريخته شده )) (سوره صـف آيـه 4) پـنـاه دهـم خـودم و فـرزنـدانـم و آنـچـه پـروردگـار بـمـن روزى كـرده بـه قـل اعـوذ بـرب فـلق تـا آخـر سـوره مـى خـوانـد و دنبالش مى فرمود: سپاس از آن خداست بـشـمـاره آنـچـه آفريده ، و سپاس از آن خدا است بمانند آنچه آفريده ، و سپاس از ان خدا اسـت بـكـشـش كـلمـاتـش ، و سپاس از آن خدا است بوزن عرش او، و سپاس از آن خدا است تا خـودش خـشـنـود گـردد و لا اله الا اللّه لحـكـيـم و الكريم ، و لا اله الا اللّه لعلى العظيم ، اللهم انى اعوذ بك من درك الشقاء و من شماتة الاعداء و اعوذ بك من الفقر و الوقر، و اعوذ بـك مـن سـوء المـنـظـر فـى الاهـل و المـال و الولد)) و ده بـار نـيـز بـر مـحـمـد و آل محمد صلوات مى فرستاد.


14- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكَ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ مـَا مِنْ عَبْدٍ يَقُولُ إِذَا أَصْبَحَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ كَبِيراً وَ سـُبـْحـَانَ اللَّهِ بـُكـْرَةً وَ أَصـِيلًا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَثِيراً لَا شَرِيكَ لَهُ وَ صَلَّى اللَّهُ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِهِ إِلَّا ابـْتـَدَرَهـُنَّ مـَلَكٌ وَ جـَعـَلَهـُنَّ فِي جَوْفِ جَنَاحِهِ وَ صَعِدَ بِهِنَّ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ مَا مَعَكَ فَيَقُولُ مَعِي كَلِمَاتٌ قَالَهُنَّ رَجُلٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ هـِيَ كـَذَا وَ كـَذَا فـَيـَقـُولُونَ رَحـِمَ اللَّهُ مـَنْ قـَالَ هـَؤُلَاءِ الْكـَلِمَاتِ وَ غَفَرَ لَهُ قَالَ وَ كُلَّمَا مَرَّ بِسَمَاءٍ قَالَ لِأَهْلِهَا مِثْلَ ذَلِكَ فَيَقُولُونَ رَحِمَ اللَّهُ مَنْ قَالَ هَؤُلَاءِ الْكَلِمَاتِ وَ غَفَرَ لَهُ حَتَّى يَنْتَهِيَ بِهِنَّ إِلَى حَمَلَةِ الْعَرْشِ فَيَقُولُ لَهُمْ إِنَّ مَعِي كَلِمَاتٍ تَكَلَّمَ بِهِنَّ رَجُلٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ هـِيَ كـَذَا وَ كـَذَا فَيَقُولُونَ رَحِمَ اللَّهُ هَذَا الْعَبْدَ وَ غَفَرَ لَهُ انْطَلِقْ بِهِنَّ إِلَى حَفَظَةِ كُنُوزِ مَقَالَةِ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ هَؤُلَاءِ كَلِمَاتُ الْكُنُوزِ حَتَّى تَكْتُبَهُنَّ فِي دِيوَانِ الْكُنُوزِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 297 رواية : 14
ترجمه :
14ـ حـضـرت بـاقر (ع ) فرمود: هيچ بنده اى نيست كه چون بامداد كند پيش از آفتاب زدن بگويد: ((اللّه كبر اللّه كبر كبيرا و سبحان اللّه بكرة و اصيلا و الحمدللّه رب العالمين كثيرا، لا شريك له و صلى اللّه على محمد و آله )) جز اينكه فرشته اى آنها را دريابد و در درون بال خود نهد و بآسمان دنيا بالا برد، پس فرشتگان بدو گويند: خدا رحمت كند آنـكـس ‍ كـه ايـن كـلمـات را گـفـتـه و او را بـيـامـرزد، و بـهـر آسـمـانـى كـه بـالا رود بـاهـل آن آسمان مانند همان حرف را بزند، و آنها نيز گويند: خدا رحمت كند كسى را كه اين كـلمـات را گفته و او را بيامرزد تا بحاملين عرش رسد پس بدانها گويد: با من كلماتى است كه يكى از مؤ منين بدان تكلم كرده و آنها چنين و چنانند، پس آنها گويند: خدا رحمت كند اين بنده را و او را بيامرزد، آنها را ببر نزد نگهبانان گنجهاى گفتار مؤ منان ، زيرا اينها گنجينه هاى كلماتند تا آنها را در دفتر گنجنها بنويسند.



15- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبَانِ بـْنِ عـُثـْمـَانَ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا أَصْبَحْتَ فَقُلْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعـُوذُ بـِكَ مـِنْ شـَرِّ مَا خَلَقْتَ وَ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ فِي بِلَادِكَ وَ عِبَادِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِجَلَالِكَ وَ جَمَالِكَ وَ حِلْمِكَ وَ كَرَمِكَ كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 297 رواية : 15
ترجمه :
15ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: چون صبح كردى بگو: ((اللهم انى اعوذ بك من شر ما خلقت و ما ذراءت و براءت فى بلادك و عبادك ، اللهم انى اسئلك بجلالك و جمالك و حملك و كرمك كذا و كذا)) (و بجاى كذا و كذا حاجات خود را بگويد).


16- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ عَلِيّاً ص كَانَ يَقُولُ إِذَا أَصْبَحَ سُبْحَانَ اللَّهِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ إِنِّي أَعـُوذُ بـِكَ مـِنْ زَوَالِ نـِعـْمـَتـِكَ وَ مـِنْ تـَحـْوِيـلِ عـَافِيَتِكَ وَ مِنْ فَجْأَةِ نَقِمَتِكَ وَ مِنْ دَرَكِ الشَّقـَاءِ وَ مـِنْ شـَرِّ مـَا سـَبـَقَ فِي اللَّيْلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِعِزَّةِ مُلْكِكَ وَ شِدَّةِ قُوَّتِكَ وَ بِعَظِيمِ سُلْطَانِكَ وَ بِقُدْرَتِكَ عَلَى خَلْقِكَ ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 298 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: على عليه السلام چنين بود كه هرگاه صبح مى كرد سه بار مى فرمود: ((سبحان اللّه لملك القدوس )) (سپس مى فرمود:) ((اللهم انى اعوذ بك مـن زوال نعمتك و من تحويل عافيتك و من فجاءة نقمتك ، و من درك الشقاء و من شر ما سبق فى اليل ، اللهم انى اسئلك بعزة ملكك ، و شدة قوتك و بعظيم سلطانك و بقدرتك فى خلقك )) (پس فرمود: اگر حاجتى داشتى اينرا بگو) سپس حاجت خود را بخواه .


17- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ كَامِلٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مـِنَ الْقـَوْلِ عـِنـْدَ الْمـَسـَاءِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمَلِكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يـُمـِيـتُ وَ يـُمـِيـتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ قَالَ قُلْتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ قَالَ إِنَّ بِيَدِهِ الْخـَيـْرَ وَ لَكـِنْ قـُلْ كـَمَا أَقُولُ لَكَ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِيعِ الْعَلِيمِ حِينَ تَطْلُعُ الشَّمْسُ وَ حِينَ تَغْرُبُ عَشْرَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 298 رواية : 17
ترجمه :
17ـ عـلاء بـن كامل گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: (در تفسير اين آيه شـريـفه ) ((و ياد كن پروردگار خويش را در درون خود بزارى و ترس با صداى آهسته )) (سوره اعراف آيه 205) (مقصود) هنگام شب است (كه بگوئى :) ((لا اله الا اللّه وحده لا شـريـك له ، له المـلك و له الحـمـد يـحـيـى و يـمـيـت و يـمـيـت و يـحـيـى و هـو كـل على شى ء قدير)) (علاء بن كامل ) گويد: گفتم (جمله ) ((بيده الخير)) (در اين ذكر نـبود چطور است من در آن بيفزايم ؟) فرمود: درست است كه خير بدست خدا است ، ولى چنان كـه گـفـتـم بـگـو (و كم و زياد در آن نكن ) و آن را ده بار بگو، و نيز هنگام آفتاب زدن و هنگام غروب آن ده بار بگو: ((اعوذ باللّه لسميع و العليم )).


18- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ حـَمَّادٍ عـَنْ حـَرِيـزٍ عـَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَقُولُ بَعْدَ الصُّبـْحِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الصَّبَاحِ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَالِقِ الْإِصْبَاحِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي بَابَ الْأَمْرِ الَّذِي فِيهِ الْيُسْرُ وَ الْعَافِيَةُ اللَّهُمَّ هَيِّئْ لِي سَبِيلَهُ وَ بَصِّرْنِي مَخْرَجَهُ اللَّهـُمَّ إِنْ كـُنـْتَ قـَضـَيـْتَ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ عَلَيَّ مَقْدُرَةً بِالشَّرِّ فَخُذْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَيْهِ وَ مِنْ فَوْقِ رَأْسِهِ وَ اكْفِنِيهِ بِمَا شِئْتَ وَ مِنْ حَيْثُ شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 299 رواية : 18
ترجمه :
18ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: پـس از بـامـداد مى گويى : ((الحمدلله رب الصباح الحـمـدلله خالق الاصباح )) سه بار (و پس از آن مى گويى ): ((اللهم افتح لى باب الامـر الذى فـيـه اليـسـر و العافية اللهم هيى ء له سبيله و بصرنى مخرجه اللهم ان كنت قضيت لاحد من خلقك على مقدرة بالشر فخذه من بين يديه و من خلفه و عن يمينه و عن شماله و من تحت قديمه و من فوق راءس و اكفنيه بما شئت و من حيث شئت و كيف شئت )).


19- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبـْدِ الْجـَبَّارِ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ أَبِي إِسـْمـَاعـِيـلَ السَّرَّاجِ عـَنِ الْحـُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَالَ إِذَا أَصـْبَحَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَصْبَحْتُ فِي ذِمَّتِكَ وَ جِوَارِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَوْدِعُكَ دِينِي وَ نَفْسِي وَ دُنـْيـَايَ وَ آخـِرَتِي وَ أَهْلِي وَ مَالِي وَ أَعُوذُ بِكَ يَا عَظِيمُ مِنْ شَرِّ خَلْقِكَ جَمِيعاً وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شـَرِّ مـَا يـُبـْلِسُ بـِهِ إِبـْلِيـسُ وَ جـُنـُودُهُ إِذَا قَالَ هَذَا الْكَلَامَ لَمْ يَضُرَّهُ يَوْمَهُ ذَلِكَ شَيْءٌ وَ إِذَا أَمْسَى فَقَالَهُ لَمْ يَضُرَّهُ تِلْكَ اللَّيْلَةَ شَيْءٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 299 رواية : 19
ترجمه :
19ـ و نـيـز آنـحـضـرت عليه السلام فرمود: هر كه چون صبح كند بگويد: ((اللهم انى اصـبـحـت فـى ذمتك و جوارك ، اللهم انى استودعك دينى و نفسى و دنياى و آخرتى و اهلى و مـالى و اعـوذ بـك يا عظيم من شر خلقك جميعا و اعوذ بك من شر ما يلبس به ابليس و جنوده )) فرمود: چون اين كلام را بگويد چيزى در آنروز بوى زيان نرساند، و چون شب كند و آنرا بگويد در آنشب چيزى باو زيان نرساند ان شاءاللّه تعالى .



20- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا صَلَّيْتَ الْمـَغـْرِبَ وَ الْغـَدَاةَ فـَقـُلْ بـِسـْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعـَظِيمِ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَإِنَّهُ مَنْ قَالَهَا لَمْ يُصِبْهُ جُذَامٌ وَ لَا بَرَصٌ وَ لَا جُنُونٌ وَ لَا سَبْعُونَ نـَوْعـاً مـِنْ أَنـْوَاعِ الْبَلَاءِ قَالَ وَ تَقُولُ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَيْتَ الْحَمْدُ لِرَبِّ الصَّبَاحِ الْحَمْدُ لِفَالِقِ الْإِصْبَاحِ مَرَّتَيْنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ اللَّيْلَ بِقُدْرَتِهِ وَ جَاءَ بِالنَّهَارِ بِرَحْمَتِهِ وَ نـَحـْنُ فـِي عـَافـِيـَةٍ وَ يـَقـْرَأُ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ آخِرَ الْحَشْرِ وَ عَشْرَ آيَاتٍ مِنَ الصَّافَّاتِ وَ سُبْحَانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ وَ سَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ فـَسـُبـْحـَانَ اللَّهِ حـِيـنَ تُمْسُونَ وَ حِينَ تُصْبِحُونَ وَ لَهُ الْحَمْدُ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ عـَشِيّاً وَ حِينَ تُظْهِرُونَ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ يُحْيِي الْأَرْضَ بـَعـْدَ مـَوْتـِهـَا وَ كـَذَلِكَ تـُخـْرَجـُونَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُكَ غـَضـَبـَكَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ سـُبـْحـَانـَكَ إِنِّي عـَمـِلْتُ سـُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي وَ ارْحَمْنِي وَ تُبْ عَلَيَّ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 299 رواية : 20
ترجمه :
20ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: چون نماز مغرب و عصر را خواندى پس هفت بار بگو:
((بـسـم اللّه لرحـمـن الرحيم لا حول و لا قوة الا باللّه لعلى العظيم )) زيرا هر كه آنرا بگويد خوره و پيسى و ديوانگى باو نرسد، و هفتاد نوع از بلا (باو نرسد).
فـرمـود: و چـون صـبـح و شـام كردى مى گويى : ((الحمد لرب الصباح ، الحمد لفالق الاصـبـاح )) دو مـرتـبـه (سـپـس ‍ مـى گـويـى :) ((الحـمـدلله الذى اذهـب الليل بقدرته و جاء بالنهار برحمته و نحن فى عافية )) و مى خوانى آية الكرسى و آخـر سـوره حـشـر و ده آيه از سوره صافات با (اين آيات ) ((سبحان ربك رب الغرة عما يـصـفـون ، و سـلام عـلى المـرسـليـن و الحـمـدلله رب العـالمـيـن )) بـا (ايـن آيـات و دعا) ((فسبحان اللّه حين تمسون و حين تصبحون ، و له الحمد فى السماوات و الارض و عشيا و حـيـن تـظـهـرون ، يخرج الحى من الميت و يخرج الميت من الحى و يحيى الارض بعد موتها و كـذلك تـخـرجـون ، سـبوح قدوس رب الملائكة و الروح ، سبقت رحمتك غضبك ، لا اله الا انت سبحانك انى عمك سوءا و ظلمت نفسى فاغفرلى و ارحمنى و تب على انك انت التواب الرحيم )).



تـوضـيـح:
ظـاهر اينست كه اين دعا مخصوص به بامداد است چنانچه از مضامين آن بر آيد و دعـاى شـام جـز ايـن بـاشد، مجلسى (ره ) گويد: ظاهر آنست كه جمله ((و اءمسيت )) (و چون شـام كـردى ) را بـرخـى از نـسـخه نويسان و يا برخى از راويان افزوده باشند چنانچه شـيـخ (ره ) و ديگران مانند اين دعا را در دعاهاى صبح بتنهايى ذكر كرده اند سپس گويد: شـيـخ در مـفـتـاح گـفته است : مقصود از آية الكرسى (كه در حديث فرمود و مى خوانى آية الكـرسى ) تا ((هم فيها خالدون )) است ، و آخر سوره حشر: از آيه : ((و لو انزلنا هذا القـرآن )) اسـت تـا آخـر سـوره ، و بـرخـى گفته اند: از آيه ((هو اللّه لخالق )) يا از ((هـو اللّه لذى لا اله الا هـو)) يـا از ((لا يـسـتـوى اصـحـاب النـار)) است ، و گفته اند: مـقـصـود از ده آيه سوره صافات از اول آن است تا آيه ((شهاب ثاقب )) و برخى گفته اند: ((بسم الله )) را هم بخواند كه با آن يازده آيه مى شود.

[afsanah82]

21- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع اللَّهـُمَّ لَكَ الْحَمْدُ أَحْمَدُكَ وَ أَسْتَعِينُكَ وَ أَنْتَ رَبِّي وَ أَنَا عَبْدُكَ أَصْبَحْتُ عَلَى عَهْدِكَ وَ وَعـْدِكَ وَ أُومِنُ بِوَعْدِكَ وَ أُوفِي بِعَهْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنْ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَصْبَحْتُ عَلَى فِطْرَةِ الْإِسْلَامِ وَ كَلِمَةِ الْإِخْلَاصِ وَ مـِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ وَ دِينِ مُحَمَّدٍ عَلَى ذَلِكَ أَحْيَا وَ أَمُوتُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ اللَّهُمَّ أَحْيِنِي مَا أَحْيَيْتَنِي بـِهِ وَ أَمـِتـْنـِي إِذَا أَمـَتَّنـِي عَلَى ذَلِكَ وَ ابْعَثْنِي إِذَا بَعَثْتَنِي عَلَى ذَلِكَ أَبْتَغِي بِذَلِكَ رِضـْوَانـَكَ وَ اتِّبـَاعَ سـَبـِيلِكَ إِلَيْكَ أَلْجَأْتُ ظَهْرِي وَ إِلَيْكَ فَوَّضْتُ أَمْرِي آلُ مُحَمَّدٍ أَئِمَّتِي لَيـْسَ لِي أَئِمَّةٌ غـَيـْرُهـُمْ بـِهـِمْ أَئْتَمُّ وَ إِيَّاهُمْ أَتَوَلَّى وَ بِهِمْ أَقْتَدِي اللَّهُمَّ اجْعَلْهُمْ أَوْلِيَائِي فـِي الدُّنـْيـَا وَ الْآخـِرَةِ وَ اجـْعـَلْنِي أُوَالِي أَوْلِيَاءَهُمْ وَ أُعَادِي أَعْدَاءَهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ وَ آبَائِي مَعَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 300 رواية : 21
ترجمه :
21ـ از حـضـرت صادق (ع ) (حديث شده كه اين دعا را مى خواند كه ترجمه اش چنين است ): بـار خـدايـا از آن تـو اسـت سـپـاس ، تـو را سـپـاس گـويـم و از تـو يـارى خـواهم و تو پروردگار منى و من بنده توام ، بامداد كردم بعهد و وعده تو و ايمان بوعده ات دارم و تا آنـجـا كـه بـتـوانـم بـعـهـدت وفـا كـنم ، و لا حول و لا قوة الا باللّه وحده لا شريك له ، و گـواهى دهم كه محمد بنده و رسول او است ، بامداد كردم بر فطرت اسلام و كلمه اخلاص و بـر مـلت ابراهيم و دين محمد، و انشاء اللّه بهمين عقيده زنده باشم و بميرم ، بار خدايا تا هر چه مرا زنده دارى بدان زنده بدار، و چون مرا بميرانى بهمين بميران ، و آنگاه كه مـرا بـرانـگـيـزى بـهـمـين برانگيزانم ، و من بدان وسيله خشنودى تو و پيروى تو را مى جـويـم ، تـو را پـشـتـيـبـان خـود سـاخـتـه و كـارم را بـتـو واگـذاردم ، آل مـحـمـد پـيـشوايان منند و پيشوايانى جز آنها ندارم ، بآنها اقتداء كنم و آنان را دوست و سـرپـرسـت خـود دانـم ، و از ايـشـان پـيـروى كـنـم ، بـار خدايا آنانرا اولياء (دوستان و سـرپـرسـتـان ) مـن در دنـيـا و آخـرت قـرار ده ، و مـرا چنان كن كه دوستانشان را دوست ، و دشمنانشان را دشمن گيرم در دنيا و آخرت و مرا با پدرانم بصالحين ملحق ساز.
تـوضـيـح ايـن دعا چنانچه از جملات آن معلوم است از دعاهاى صبح است و مرحوم فيض (ره ) نيز آنرا در وافى در دعاهاى صبح ذكر كرده است .


22- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قُلْتُ لَهُ عَلِّمْنِي شَيْئاً أَقُولُهُ إِذَا أَصْبَحْتُ وَ إِذَا أَمْسَيْتُ فَقَالَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يـَفـْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ لَا يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ غَيْرُهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ كَمَا يُحِبُّ اللَّهُ أَنْ يُحْمَدَ الْحَمْدُ لِلَّهِ كَمَا هُوَ أَهْلُهُ اللَّهُمَّ أَدْخِلْنِي فِي كُلِّ خَيْرٍ أَدْخَلْتَ فِيهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَخْرِجْنِي مِنْ كُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 301 رواية : 22
ترجمه :
22ـ صـفـوان از شـخـصـى نقل مى كند كه او گويد بامام صادق عليه السلام عرضكردم : بـمـن دعـائى بـيـامـوز كـه هر گاه صبح كردم و هر گاه شام نمودم آنرا بگويم ، گويد: فرمود: بگو:
((الحمدلله الذى يفعل ما يشاء و لا يفعل ما يشاء غيره ، الحمدلله كما يحب اللّه بحمدالحمد كـمـا هـو اهـله ، اللهـم ادخـلنـى فـى كـل خـيـر ادخـلت فـيـه مـحـمـدا و آل مـحـمـد، و اخـرجـنـى مـن كـل سـوء اخـرجـت مـنـه مـحـمـدا و آل محمد و صلى اللّه على محمد و آل محمد)).


23- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ الْكُوفِيِّ عَنْ عـَمـْرِو بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ الْأَحْنَفِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَهْمَا تَرَكْتَ مِنْ شَيْءٍ فـَلَا تـَتـْرُكْ أَنْ تَقُولَ فِي كُلِّ صَبَاحٍ وَ مَسَاءٍ اللَّهُمَّ إِنِّي أَصْبَحْتُأَسْتَغْفِرُكَ فِي هَذَا الصَّبَاحِ وَ فِي هَذَا الْيَوْمِ لِأَهْلِ رَحْمَتِكَ وَ أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِنْ أَهْلِ لَعْنَتِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَصْبَحْتُ أَبـْرَأُ إِلَيـْكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ وَ فِي هَذَا الصَّبَاحِ مِمَّنْ نَحْنُ بَيْنَ ظَهْرَانَيْهِمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَ مـِمَّا كـَانـُوا يـَعْبُدُونَ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَاسِقِينَ اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا أَنْزَلْتَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ فـِي هـَذَا الصَّبـَاحِ وَ فـِي هـَذَا الْيـَوْمِ بَرَكَةً عَلَى أَوْلِيَائِكَ وَ عِقَاباً عَلَى أَعْدَائِكَ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاكَ وَ عَادِ مَنْ عَادَاكَ اللَّهُمَّ اخْتِمْ لِي بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ كُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ أَوْ غـَرَبَتْ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ لِوَالِدَيَّ وَ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمـُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوَاتِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ مُنْقَلَبَهُمْ وَ مَثْوَاهُمْ اللَّهُمَّ احْفَظْ إِمَامَ الْمُسْلِمِينَ بِحِفْظِ الْإِيمَانِ وَ انْصُرْهُ نَصْراً عَزِيزاً وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحاً يَسِيراً وَ اجْعَلْ لَهُ وَ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَاناً نَصِيراً اللَّهُمَّ الْعَنْ فُلَاناً وَ فُلَاناً وَ الْفِرَقَ الْمُخْتَلِفَةَ عَلَى رَسُولِكَ وَ وُلَاةِ الْأَمْرِ بَعْدَ رَسُولِكَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ وَ شِيعَتِهِمْ وَ أَسْأَلُكَ الزِّيَادَةَ مِنْ فَضْلِكَ وَ الْإِقْرَارَ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِكَ وَ التَّسْلِيمَ لِأَمْرِكَ وَ الْمُحَافَظَةَ عـَلَى مـَا أَمـَرْتَ بـِهِ لَا أَبْتَغِي بِهِ بَدَلًا وَ لَا أَشْتَرِي بِهِ ثَمَناً قَلِيلًا اللَّهُمَّ اهْدِنِي فِيمَنْ هـَدَيـْتَ وَ قـِنـِي شـَرَّ مـَا قـَضـَيْتَ إِنَّكَ تَقْضِي وَ لَا يُقْضَى عَلَيْكَ وَ لَا يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ تَبَارَكْتَ وَ تَعَالَيْتَ سُبْحَانَكَ رَبَّ الْبَيْتِ تَقَبَّلْ مِنِّي دُعَائِي وَ مَا تَقَرَّبْتُ بِهِ إِلَيْكَ مِنْ خَيْرٍ فَضَاعِفْهُ لِي أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً كَثِيرَةً وَ آتِنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَ أَجْراً عَظِيماً رَبِّ مـَا أَحـْسـَنَ مـَا ابـْتَلَيْتَنِي وَ أَعْظَمَ مَا أَعْطَيْتَنِي وَ أَطْوَلَ مَا عَافَيْتَنِي وَ أَكْثَرَ مَا سَتَرْتَ عَلَيَّ فَلَكَ الْحَمْدُ يَا إِلَهِي كَثِيراً طَيِّباً مُبَارَكاً عَلَيْهِ مِلْءَ السَّمَاوَاتِ وَ مِلْءَ الْأَرْضِ وَ مِلْءَ مَا شَاءَ رَبِّي كَمَا يُحِبُّ وَ يَرْضَى وَ كَمَا يَنْبَغِي لِوَجْهِ رَبِّي ذِي الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 302 رواية : 23
ترجمه :
23ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هر چه را واگذارى اين دعا را وا مگذار كه در هر صبح و شام بخوانى (و ترجمه آن دعا اينست :): ((بار خدايا بامداد كردم و در اين بامداد و در اين روز از تـو آمـرزش خـواهـم بـراى هـركس كه شايسته رحمت تو است ، و از آنانكه شايسته دورى از رحـمـت تو هستند بيزارى جويم ، در اين روز و در اين بامداد از آنانكه در ميان آنها هستيم از مشركان و از آنچه مى پرستند، اينان مردمان بد و تبهكارى هستند، بار خدايا آنچه در ايـن بـامـداد و در ايـن روز از آسمان بر زمين فرود آورى بركتى بر دوستانت و عذابى بـر دشـمـنانت ساز، بار خدايا دوست دار هر كه دوستت دارد دشمن دار هر كه با تو دشمنى كـنـد، بـار خـدايـا مـرا و پـدر و مـادر مرا بيآمرز و بآنان ترحم كن چنانچه در كودكى مرا پـروريـدنـد بـار خـدايا مؤ منين و مؤ منات و مسلمين و مسلمات را از زنده و مرده شان بيامرز، بـار خـدايـا تو بسر انجام و جايگاه ايشان دانايى ، بار خدايا پيشواى مسلمانان را بپناه ايـمـان مـحافظت كن ، و او را يارى كن يارى پيروزى بخشى ، و بفتح آسانى او را فاتح فرما، و براى او و براى ما سلطنت پيروزمندانه اى مقرر ساز، بار خدايا فلان و فلان و گـروهـهـاى پـراكـنـده اى كـه بـا رسـول تـو و زعـما و پيشوايان پس از او و پيروانشان مـخـالفـت كـردنـد از رحـمـت خـود دور سـاز، و فـزونـى فـضل تو را خواستارم ، و اعتراف بدانچه از نزدت آمده و تسليم در برابر دستورت ، و نـگـهـدارى بـر آنچه امر فرمودى خواهانم ، و در برابر آنها جايگزينى نجويم و ببهاى اندك نفروشم ، بار خدايا مرا در زمره آنان كه هدايت فرموده اى هدايت فرما، و از شر آنچه مـقـدر كـرده اى نـگـهدارى كن ، تو حكمى كنى و بر تو حكومتى نيست ، هر كه تو را دوست بـدارد خـوار نـگـردد بـرتـر و بـلنـد مقامى ، منزهى اى پروردگار خانه كعبه ، دعاى مرا بـپـذيـر، و آنـچـه بـدان درگـاهـت تـقرب جويم از نيكى آن را براى من چند برابر كن ، و رحمتى از سوى خود با پاداش بزرگى بما بده ، پروردگارا چه نيكو آزمايشم كردى و چه عطاى بزرگى بمن دادى ، و چه عافيت طولانى بمن كرامت كردى و چه بسيار بر من (از گـناهان ) پوشاندى ، پس از آن تو است ، سپاس بسيار و پاك و با بركت باندازه آنچه آسمانها و زمين بگيرد، و پر از آنچه خداى من خواهد، هر آنمقدار كه دوست دارد و خشنود شود و چنانچه شايسته ذات اوست كه صاحب جلالت و كرامت است .


24- عَنْهُ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ قـَالَ مـَا شـَاءَ اللَّهُ كـَانَ لَا حـَوْلَ وَ لَا قـُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ مِائَةَ مَرَّةٍ حِينَ يُصَلِّي الْفَجْرَ لَمْ يَرَ يَوْمَهُ ذَلِكَ شَيْئاً يَكْرَهُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 303 رواية : 24
ترجمه :
24ـ حماد بن عثمان گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) مى فرمود: هر كه هنگامى كه نماز صـبـح را مـى خـوانـد صـد بـار بـگـويـد: ((مـاشـاءاللّه كـان لا حول و لا قوة الا باللّه لعلى العظيم )) در آنروز چيزى كه او را ناخوش آيد نبيند.


25- عـَنـْهُ عـَنْ إِسـْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ فِي دُبُرِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ دُبُرِ صَلَاةِ الْمَغْرِبِ سَبْعَ مَرَّاتٍ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحـْمـَنِ الرَّحـِيـمِ لَا حـَوْلَ وَ لَا قـُوَّةَ إِلَّا بـِاللَّهِ الْعـَلِيِّ الْعـَظـِيمِ دَفَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ سـَبـْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ أَهْوَنُهَا الرِّيحُ وَ الْبَرَصُ وَ الْجُنُونُ وَ إِنْ كَانَ شَقِيّاً مُحِيَ مِنَ الشَّقَاءِ وَ كُتِبَ فِي السُّعَدَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 303 رواية : 25
ترجمه :
25ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هركس پشت نماز صبح و نماز مغرب هفتاد بار بگويد:
((بـسـم اللّه لرحـمـن الرحـيـم ، لا حـول و لا قـوة الا بـاللّه لعـلى العـظـيـم )) خـداى عـزوجـل از او هـفـتاد نوع از انواع بلا را دور كند كه آسانترين آنها بادهاى بد (چون عفونت اعـضـا كـه بـوى بد دهد) و پيسى و ديوانگى است ، و اگر شقى باشد از شقاوت بيرون آيد و (نامش ) در (طومار) سعادتمندان نوشته شود.


26- وَ فـِي رِوَايـَةِ سـَعـْدَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَهْوَنُهُ الْجُنُونُ وَ الْجُذَامُ وَ الْبَرَصُ وَ إِنْ كَانَ شَقِيّاً رَجَوْتُ أَنْ يُحَوِّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى السَّعَادَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 304 رواية : 26
ترجمه :
26ـ و در روايـت سـعـدان از ابـى بـصـيـر مـانـنـد هـمـيـن حديث رسيده جز اينكه در اين حديث فـرمـايد: آسانترين آن بلاها ديوانگى و خوره و پيسى است و اگر شقى باشد من اميدوارم كه خداى عزوجل او را بسعادت برگرداند.


27- عـَنـْهُ عـَنِ ابـْنِ فـَضَّالٍ عـَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ يـَقـُولُهـَا ثـَلَاثَ مـَرَّاتٍ حـِيـنَ يـُصـْبِحُ وَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ حِينَ يُمْسِي لَمْ يَخَفْ شَيْطَاناً وَ لَا سـُلْطـَانـاً وَ لَا بـَرَصـاً وَ لَا جُذَاماً وَ لَمْ يَقُلْ سَبْعَ مَرَّاتٍ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع وَ أَنَا أَقُولُهَا مِائَةَ مَرَّةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 304 رواية : 27
ترجمه :
27ـ و از حضرت ابى الحسن (موسى بن جعفر يا فرزندش حضرت رضا عليهما السلام ) مانند اين حديث روايت شده ، جز اينكه آنحضرت فرموده است : (هر كه ) اين ذكر را سه بار چون بامداد كند بگويد، و سه بار چون شام كند، نه از شيطان بترسد و نه از سلطان ، و نه از پيسى و نه از خوره ، و نفرموده هفت بار و حضرت ابوالحسن عليه السلام فرموده است : و من آنرا صد بار مى گويم .


28- عـَنـْهُ عـَنْ عـُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا صَلَّيْتَ الْغَدَاةَ وَ الْمـَغـْرِبَ فـَقـُلْ بـِسـْمِ اللَّهِ الرَّحـْمَنِ الرَّحِيمِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ سـَبْعَ مَرَّاتٍ فَإِنَّهُ مَنْ قَالَهَا لَمْ يُصِبْهُ جُنُونٌ وَ لَا جُذَامٌ وَ لَا بَرَصٌ وَ لَا سَبْعُونَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 304 رواية : 28
ترجمه :
28ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: چون نماز صبح و مغرب را خواندى هفت بار بگو: ((بسم اللّه لرحـمـن الرحـيـم : لا حـول و لا قـوة الا بـاللّه لعلى العظيم )) زيرا همانا هركس آنرا بگويد ديوانگى و خوره و پيسى و هفتاد نوع (ديگر) از انواع بلا باو نرسد.


29- عـَنـْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ سَعْدِ بْنِ زَيْدٍ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِذَا صَلَّيْتَ الْمـَغـْرِبَ فـَلَا تـَبـْسـُطْ رِجْلَكَ وَ لَا تُكَلِّمْ أَحَداً حَتَّى تَقُولَ مِائَةَ مَرَّةٍ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ وَ مِائَةَ مَرَّةٍ فِي الْغَدَاةِ فَمَنْ قَالَهَا دَفَعَ اللَّهُ عـَنـْهُ مـِائَةَ نـَوْعٍ مـِنْ أَنـْوَاعِ الْبـَلَاءِ أَدْنـَى نـَوْعٍ مـِنْهَا الْبَرَصُ وَ الْجُذَامُ وَ الشَّيْطَانُ وَ السُّلْطَانُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 304 رواية : 29
ترجمه :
29ـ و حـضـرت ابـوالحسن (حضرت كاظم و يا حضرت رضا عليهما السلام ) فرمود: چون نـمـاز مـغـرب را خـواندى پايت را نكش و با كسى سخن مگو تا صدبار بگوئى : ((بسم اللّه لرحمن الرحيم ، لا حول و لا قوة الا باللّه العلى العظيم )) و صد بار هم پس از نماز صبح بگو، پس هر كه آنرا گويد خداوند از او صد نوع از انواع بلا دفع كند كه از آن انواع است : پيسى و خوره و (بلائى كه از) شيطان و سلطان (رسد).


30- عـَنـْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحـَسـَنِ ع يـَقُولُ إِذَا أَمْسَيْتَ فَنَظَرْتَ إِلَى الشَّمْسِ فِي غُرُوبٍ وَ إِدْبَارٍ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يـَصـِفُ وَ لَا يُوصَفُ وَ يَعْلَمُ وَ لَا يُعْلَمُ يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ أَعـُوذُ بـِوَجـْهِ اللَّهِ الْكـَرِيمِ وَ بِاسْمِ اللَّهِ الْعَظِيمِ مِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ وَ مَا بَرَأَ وَ مِنْ شَرِّ مَا تَحْتَ الثَّرَى وَ مـِنْ شـَرِّ مـَا ظـَهَرَ وَ مَا بَطَنَ وَ مِنْ شَرِّ مَا كَانَ فِي اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ مِنْ شَرِّ أَبِي مـُرَّةَ وَ مـَا وَلَدَ وَ مـِنْ شـَرِّ الرَّسـِيـسِ وَ مـِنْ شـَرِّ مـَا وَصـَفـْتُ وَ مَا لَمْ أَصِفْ فَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعـَالَمـِيـنَ ذَكـَرَ أَنَّهَا أَمَانٌ مِنَ السَّبُعِ وَ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ قَالَ وَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ إِذَا أَصْبَحَ سُبْحَانَ اللَّهِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ زَوَالِ نـِعـْمـَتـِكَ وَ مـِنْ تـَحْوِيلِ عَافِيَتِكَ وَ مِنْ فَجْأَةِ نَقِمَتِكَ وَ مِنْ دَرَكِ الشَّقَاءِ وَ مِنْ شَرِّ مَا سـَبـَقَ فـِي الْكِتَابِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِعِزَّةِ مُلْكِكَ وَ شِدَّةِ قُوَّتِكَ وَ بِعَظِيمِ سُلْطَانِكَ وَ بِقُدْرَتِكَ عَلَى خَلْقِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 305 رواية : 30
ترجمه :
30ـ عـبـداللّه بـن ابـراهيم جعفرى گويد: از حضرت ابوالحسن عليه السلام شنيدم كه مى فـرمـود: چـون شـام كـنـى و بـبينى كه خورشيد در نهان شدن و پشت كردن است پس بگو: ((بـسـم اللّه لرحـمـن الرحـيـم الحمدلله الذى لم يتخذ ولدا و لم يكن له شريك فى الملك الحـمـدلله الذى يـصـف و لا يـوصف و يعلم و لا يعلم يعلم خائنة الاعين و ما تخفى الصدور اعـوذ بـوجـه اللّه لكـريـم و بـاسـم اللّه لعـظـيـم مـن شر ما ذرا و ما برا و من شر ما تحت الثـرى و مـن شـر مـا ظـهـر و مـا بـطـن و مـن شـر مـا كـان فـى الليل و النهار، و من شر اءبى مرة (كنيه شيطانست ) و ما ولد و من شر الرسيس و من شر و صفت و ما لم اءصف فالحمدلله رب العالمين )) آنحضرت عليه السلام يادآور شد كه اين دعا سبب امان است از (حيوانات ) درنده و از شيطان رجيم و ذريه اش .
فـرمـود: كـه امـيرالمؤ منين عليه السلام چون صبح مى كرد سه بار مى فرمود: ((سبحان اللّه لمـلك القـدوس )) (سـپـس ‍ مـى فـرمـود:): ((اللهـم انـى اعـوذ بـك مـن زوال نـعـمـتـك و مـن تـحـويل عافيتك و من فجاءة نعمتك و من درك الشقاء و من شر ما سبق فى الكتاب ، اللهم انى اسئلك بعزة ملكك و شدة قوتك و بعظيم سلطانك و بقدرتك على خلقك )).


31- عـَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الدُّعَاءَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا سُنَّةٌ وَاجِبَةٌ مَعَ طُلُوعِ الْفَجْرِ وَ الْمـَغـْرِبِ تـَقـُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يـُمـِيـتُ وَ يـُحـْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ تَقُولُ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِيعِ الْعَلِيمِ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونِ إِنَّ اللَّهَ هـُوَ السَّمـِيـعُ الْعـَلِيـمُ عَشْرَ مَرَّاتٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ فَإِنْ نَسِيتَ قَضَيْتَ كَمَا تَقْضِي الصَّلَاةَ إِذَا نَسِيتَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 305 رواية : 31
ترجمه :
31ـ حـضـرت صـادق عـليـه السلام فرمود: همانا دعا پيش از آفتاب زدن پيش از غروب آن سـنت (و روشى ) است واجب (و ثابت ) هنگام سپيده دم و هنگام مغرب ده بار مى گويى : ((لا اله الا اللّه وحـده لا شـريك له له الملك و له الحمد يحيى و يميت و يميت و يحيى و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كل شى ء قدير)) و مى گويى ده بار: ((اعوذ باللّه لسميع و العـليـم مـن همزات الشياطين و اعوذ بك رب ان يحضرون ، ان اللّه هو السميع العليم )) پـيـش از آفـتـاب زدن و پـيش از غروب ، و اگر فراموش كردى آنرا قضا مى كنى چنانچه نماز را قضا مى كنى هرگاه فراموش ‍ كنى .


32- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْ أَسْتَعِيذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ يَحْضُرُونِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْعـَلِيـمُ وَ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ قـَالَ فـَقـَالَ لَهُ رَجـُلٌ مـَفْرُوضٌ هُوَ قَالَ نَعَمْ مَفْرُوضٌ مَحْدُودٌ تَقُولُهُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ عَشْرَ مَرَّاتٍ فَإِنْ فَاتَكَ شَيْءٌ فَاقْضِهِ مِنَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 306 رواية : 32
ترجمه :
32ـ مـحـمد بن مروان از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: بگو: ((استعيذ باللّه من الشيطان الرجيم و اعوذ باللّه ن يحضرون ، ان اللّه هو السميع العيم )) و بگو: ((لااله الا اللّه وحـده لا شـريـك له يـحـيـى و يـمـيـت و هـو عـلى كل شى ء و قدير)) گويد: مردى بآنحضرت عرض كرد: (گفتن ) آن فرض شده و محدود اسـت ؟ فـرمـود: آرى فرض شده و محدود است ، پيش از آفتاب زدن ده بار و پيش از غروب نيز ده بار مى گوئى و اگر چيزى از آن از تو فوت شد از شب با از روز آن را قضا كن .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: اين روايت نيز (مانند حديث گذشته از جهت سند) ضعيف است . و سپس گويد: ((فرض )) در اصطلاح اخبار آن چيزى است كه وجوب آن از قرآن ظاهر گشته ، و در برابرش سنت آن چيزى است كه وجوب آن از سنت ظاهر شود، و گاهى نيز فرض اطلاق گـردد بـر آنـچـه رجحان آن از كتاب ظاهر شود خواه واجب باشد و خواه مستحب و در مقابلش سـنـت نـيـز گـاهـى بـر اعـم از واجـب اطـلاق شـود سـپـس كـلمـات اهـل لغـت را در مـعـنـاى فرض ذكر مى كند كه گفته اند: فرض به معناى توقيت و قراء و سـنـت و واجـب ... آمـده آنـگـاه گويد: اكنون كه معانى فرض را دانستى از نظر عرف و لغت بـنـابـرايـن اسـتـدلال بـايـن احـاديـث بـراى واجـب بـودن ايـن دو ذكـر مـشـكـل اسـت ، خصوص با ضعيف بودن بيشتر آنها، و اگر واجب بودند سزاوار بود كه در روايـات مـتـواتـرى آمـده باشد مانند فريضه ها و نمازهاى واجب روزانه ، با اينكه اين دو ذكر بحد استفاضه نيز كه درباره نافله هاى روزانه هست باين حد نيز نرسيده و از لحاظ اصطلاح خبرى مستفيض هم نيست . گذشته از اينكه در هيچ خبرى تهديد بر ترك آنها وارد نـشـده بـا ايـنـكـه لازمـه واجـب شدن چيزى همان تهديد بر ترك آنست ، و هم چنين اختلافات بسيارى كه در خود آندو ذكر هست قرينه بر استحباب آندو مى باشد.33- عـَنـْهُ عـَنْ إِسـْمـَاعـِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ كَامِلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ مِنْ الدُّعَاءِ مَا يَنْبَغِي لِصَاحِبِهِ إِذَا نَسِيَهُ أَنْ يَقْضِيَهُ يَقُولُ بَعْدَ الْغـَدَاةِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ لَهُ الْمـُلْكُ وَ لَهُ الْحـَمـْدُ يـُحـْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ كُلُّهُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ يَقُولُ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِيعِ الْعَلِيمِ عَشْرَ مَرَّاتٍ فَإِذَا نَسِيَ مِنْ ذَلِكَ شَيْئاً كَانَ عَلَيْهِ قَضَاؤُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 307 رواية : 33
ترجمه :
33ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـرخـى از دعـاهـا اسـت كـه سـزاوار اسـت اگر صاحبش فـرامـوش كـرد آن را قـضـا كـند، پس از بامداد ده بار مى گوييد: ((لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يميت و يميت و يحيى و هو حى لا يموت بيده الخير (كـله ) و هو على كل شى ء قدير)) و ده بار مى گوييد: ((اعوذ باللّه لسميع العليم )) پس هرگاه چيزى از آن را فراموش كرد بر او است كه قضا كند.


34- عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عـَنِ التَّسـْبـِيـحِ فـَقـَالَ مَا عَلِمْتُ شَيْئاً مُوَظَّفاً غَيْرَ تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ ع وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ بَعْدَ الْفَجْرِ تَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ يُسَبِّحُ مَا شَاءَ تَطَوُّعاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 307 رواية : 34
ترجمه :
34ـ مـحـمـد بـن مـسلم گويد: از حضرت باقر (ع ) عليه السلام درباره تسبيح پرسيدم ؟ فـرمود: من از تسبيح چيز مقرر و موظفى جز تسبيح حضرت فاطمه عليهما السلام ندانم (و سراغ ندارم ) و درباره پس از طلوع فجر مى گوئى : ((لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، له المـلك و له الحـمـد (يـحـيـى و يـمـيـت ) و هـو عـلى كل شى ء قدير)) و هر چه خواهى تسبيحات مستحبه را بگو.

[afsanah82]

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقـصـود از موظف : چيزى است كه داراى عدد مخصوص و هيئت خاصى باشد كه بر آن افزوده نشود و از آن كم نگردد، يا مقصود اينست كه آن از سنتهاى تاءكيد شده اى است كه ترك آن سزاوار نيست مگر براى عذر شديد و مواظبت بر آن لازم است .
و در جمله ((يسبح ماشاء تطوعا)) گويد: گويا مقصود از تسبيح در اينجا چيزى است كه اعـم از ((سـبـحـان اللّه )) و امثال آن باشد، بلكه هر چيزى كه دلالت بر بزرگوارى و دور كـردن خـداونـد از عـيـوب و آنـچـه راهـنـمـائى بر جلالت او كند از ذكرها و تكبيرها را شامل گردد، و تطوع در عرف اخبار و محمدئين غالبا بر آن مستحباتى اطلاق گردد كه از سـنـتـهـائى نـباشد كه رسول خدا (ص ) بر آنها مواظبت داشت ، چون نافله هاى روزانه ، و روزه سـه روزه در هـر ماه و مانند آن ، و از اين روى صدوق (ره ) در كتاب فقيه براى روزه ساليانه يك باب منعقد كرده و براى روزه تطوع بابى ديگر، و از خاصيتهاى سنتها آن اسـت كـه چـون فـوت شـد قـضـا شـود. و چون اين مطلب را فهميدى پس بدانكه امام (عليه السـلام ) در ايـن فـرمـايـش بدو چيز اشاره فرموده : (1) اينكه اين دو ذكر كه موظف و سنت اسـت مـنـافاتى با استحباب ساير اذكار ندارد. (2) اينكه اين دو ذكر از سنتهاى اكيده است ولى ساير ذكرها از تطوعات است .35- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جـَابِرٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ قَالَ حِينَ يَطْلُعُ الْفَجْرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ لَهُ الْمـُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لَا يـَمـُوتُ بـِيـَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عـَشـْرَ مـَرَّاتٍ وَ سَبَّحَ خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ مَرَّةً وَ هَلَّلَ خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ مَرَّةً وَ حَمِدَ اللَّهِ خَمْساً وَ ثـَلَاثـِيـنَ مـَرَّةً لَمْ يـُكـْتـَبْ فـِي ذَلِكَ الصَّبَاحِ مِنَ الْغَافِلِينَ وَ إِذَا قَالَهَا فِي الْمَسَاءِ لَمْ يُكْتَبُ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ مِنَ الْغَافِلِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 308 رواية : 35
ترجمه :
35ـ ابـو عـبيده حذاء گويد: حضرت باقر عليه السلام فرمود: هر كه هنگام زدن سپيده ده بار بگويد: ((لا اله الا اللّه وحده له شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يميت (و يميت و يـحـيـى ) و هـو حـى لايـمـوت بـيـده الخـيـر و هـو عـلى كـل شـى ء قـديـر)) و ده بـار بـگـويـد: ((صـلى اللّه مـحـمـد و آل مـحـمـد)) و سـى پـنـج بار تسبيح (سبحان اللّه ) بگويد، و سى پنج بار ((لا اله الا اللّه )) بگويد، و سى پنج بار ((الحمدللّه )) بگويد در آن بامداد در زمره غافلين (و بـى خـبـران ) نـوشـتـه نشود، و چون در شب آن را گويد در آن شب از جمله غافلين نوشته نشود.


36- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ قَالَ كَتَبْتُ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي ع أَسْأَلُهُ أَنْ يُعَلِّمَنِي دُعَاءً فَكَتَبَ إِلَيَّ تَقُولُ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَيْتَ اللَّهُ اللَّهُ اللَّهُ رَبِّيَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ لَا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً وَ إِنْ زِدْتَ عـَلَى ذَلِكَ فـَهـُوَ خـَيـْرٌ ثـُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَكَ فِي حَاجَتِكَ فَهُوَ لِكُلِّ شَيْءٍ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى يَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 308 رواية : 36
ترجمه :
36ـ مـحـمـد بـن فـضيل گويد: به حضرت جواد عليه السلام نوشتم و درخواست كردم كه دعـائى بـه مـن بـيـامـوزد؟ پس آن حضرت به من نوشت : چون صبح كنى و شام كنى بگو: ((اللّه لله اللّه ربـى الرحـمـن الرحـيـم لا اشرك به شيئا)) و اگر بر آن بيفزائى نيك اسـت (يـا بهتر است ) سپس بآنچه خواهى از حاجت خود دعا كن ، زيرا كه اين دعا باذن خداى تعالى براى هر چيز سود دهد، و خدا هر چه خواهد همان كند.


37- الْحـُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَا تـَدَعْ أَنْ تـَدْعـُوَ بِهَذَا الدُّعَاءِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِذَا أَمْسَيْتَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِي دِرْعِكَ الْحَصِينَةِ الَّتِي تَجْعَلُ فِيهَا مَنْ تُرِيدُ فَإِنَّ أَبِي ع كَانَ يَقُولُ هَذَا مِنَ الدُّعَاءِ الْمَخْزُونِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 308 رواية : 37
ترجمه :
37ـ داود رقى از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: از اين دعا دست بر مدار كه سه مـرتـبـه چون بامداد كنى ، و سه مرتبه چون شام كنى (بخوانى ): ((اللهم اجعلنى فى درعـك الحـصـينة التى تعجيل فيها من تريد)) زيرا پدرم عليه السلام مى فرمود: اين از دعاهاى گنجينه شده است (كه در گنجينه دعاهاى مؤ منين باشد).


38- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْمُكَارِي عَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفَرٍ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا عَنَى بِقَوْلِهِ وَ إِبْر اهِيمَ الَّذِي وَفّ ى قَالَ كـَلِمـَاتٍ بـَالَغَ فـِيـهـِنَّ قـُلْتُ وَ مـَا هـُنَّ قـَالَ كـَانَ إِذَا أَصـْبَحَ قَالَ أَصْبَحْتُ وَ رَبِّي مَحْمُودٌ أَصـْبـَحـْتُ لَا أُشْرِكُ بِاللَّهِ شَيْئاً وَ لَا أَدْعُو مَعَهُ إِلَهاً وَ لَا أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِيّاً ثَلَاثاً وَ إِذَا أَمـْسَى قَالَهَا ثَلَاثاً قَالَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كِتَابِهِ وَ إِبْر اهِيمَ الَّذِي وَفّ ى قُلْتُ فـَمـَا عَنَى بِقَوْلِهِ فِي نُوحٍ إِنَّهُ ك انَ عَبْداً شَكُوراً قَالَ كَلِمَاتٍ بَالَغَ فِيهِنَّ قُلْتُ وَ مَا هُنَّ قـَالَ كـَانَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ أَصْبَحْتُ أُشْهِدُكَ مَا أَصْبَحَتْ بِي مِنْ نِعْمَةٍ أَوْ عَافِيَةٍ فِي دِينٍ أَوْ دُنـْيـَا فـَإِنَّهـَا مـِنـْكَ وَحـْدَكَ لَا شَرِيكَ لَكَ فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى ذَلِكَ وَ لَكَ الشُّكْرُ كَثِيراً كَانَ يَقُولُهَا إِذَا أَصْبَحَ ثَلَاثاً وَ إِذَا أَمْسَى ثَلَاثاً قُلْتُ فَمَا عَنَى بِقَوْلِهِ فِي يَحْيَى وَ حَن اناً مـِنْ لَدُنّ ا وَ زَك اةً قـَالَ تـَحـَنُّنَ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا بَلَغَ مِنْ تَحَنُّنِ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ كَانَ إِذَا قَالَ يَا رَبِّ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَبَّيْكَ يَا يَحْيَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 309 رواية : 38
ترجمه :
38ـ ابـوحـمزه گويد: به حضرت باقر (ع ) عرض كردم : خداى تعالى از اين گفتار چه مـقـصـودى دارد (كـه فـرمـايـد): ((و ابـراهـيـم كـه وفا كرده است )) (سوره نجم آيه 37) فرمود: (مقصودش ) كلماتى بوده كه ابراهيم در (گفتن ) آنها مبالغه مى كرده (و بسيار مى گـفـتـه ) عـرض كـردم : آنـهـا چـيـسـت ؟ فـرمـود: هـرگـاه صبح مى كرد سه بار مى گفت : ((اصـبـحـت و ربـى مـحـمـود، اصبحت لا اشرك باللّه شيئا و لا اءدعو معه الها، و لا انتخذ من دونـه و ليـا)) و چـون شـام مـى كـرد سـه بـار مـى گـفـت . فـرمـود: پـس خـداى عـزوجـل در قـرآنش اين آيه را نازل فرمود: ((و ابراهيم كه وفادارى كرد)) عرض كردم : دربـاره حضرت نوح چه قصد كرده كه فرمود: ((همانا بود او بنده سپاسگذار)) (سوره اسـراء آيـه 3) فـرمود: كلماتى بود كه (نوح ) در گفتن آنها مبالغه مى كرد، عرض كردم آنها چه بود فرمود: چون صبح مى كرد مى گفت : ((اصبحت اشهدك ما اءصبحت بى من نعمة او عـافـيـة فـى ديـن او دنيا فانها منك وحدك لا شريك لك ، فلك الحمد على ذللك ، و للك الشكر كثيرا)) كه هرگاه صبح مى كرد سه بار آن را مى گفت ، و چون شام مى كرد سه بـار مـى گـفـت ، عـرض كـردم از ايـنكه درباره يحيى فرمايد: ((و مهربانيى از نزد ما و پـاكـى )) (سوره مريم آيه 12) چه قصد كرده ؟ فرمود: مهر ورزى خداوند است ، گويد: عـرض كـردم : تـا چـه حـد مـهـر خداوند بر او بود؟ فرمود: تا بجائيكه هرگاه مى گفت : پروردگارا، خداى عزوجل مى فرمود: بله اى يحيى .



*باب دعاى هنگام خوابيدن و هنگام بيدار شدن*
بَابُ الدُّعَاءِ عِنْدَ النَّوْمِ وَ الِانْتِبَاهِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ جَمِيعاً عَنْ بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ حِينَ يَأْخُذُ مَضْجَعَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلَا فَقَهَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي بَطَنَ فَخَبَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَلَكَ فَقَدَرَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يـُحـْيـِي الْمـَوْتَى وَ يُمِيتُ الْأَحْيَاءَ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ خَرَجَ مِنَ الذُّنُوبِ كَهَيْئَةِ يَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 310 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هركس هنگامى كه ببستر خواب مى رود سه بار بگويد: ((الحمد لله الذى على فقهر و الحمد لله الذى بطن فخبر و الحمد لله الذى ملك فقدر و الحـمـد لله الذى يـحـيـى المـوتـى و يـمـيـت الاحـيـاء و هـو عـلى كل شى ء قدير)) از گناهان بيرون آيد مانند روزى كه مادر او را زائيده .


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا أَوَى أَحَدُكُمْ إِلَى فـِرَاشِهِ فَلْيَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي احْتَبَسْتُ نَفْسِي عِنْدَكَ فَاحْتَبِسْهَا فِي مَحَلِّ رِضْوَانِكَ وَ مـَغـْفـِرَتـِكَ وَ إِنْ رَدَدْتَهَا إِلَى بَدَنِي فَارْدُدْهَا مُؤْمِنَةً عَارِفَةً بِحَقِّ أَوْلِيَائِكَ حَتَّى تَتَوَفَّاهَا عَلَى ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 310 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: چون يكى از شماها ببستر خود رود پس بگويد: ((اللهـم انـى احـتـسـب نـفـسـى عـنـدك فـاحـتـبـسـهـا فـى محل رضوانك و مفغرتك و ان رردتها (الى بدنى ) فارددها مؤ منة عارفة بحق اولياتك حتى تتوفاها على ذللك )).


3- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبـِي الْعـَلَاءِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ كـَانَ يـَقـُولُ عـِنـْدَ مـَنـَامـِهِ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ كَفَرْتُ بِالطَّاغُوتِ اللَّهُمَّ احْفَظْنِي فِي مَنَامِي وَ فِي يَقَظَتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 310 رواية : 3
ترجمه :
3ـ يـحيى بن ابى العلاء گويد: حضرت صادق (ع ) را رسم چنين بود كه هنگام خواب مى فرمود: ((آمنت باللّه و كفرت بالطاغوت ، اللهم احفظنى فى منامى و فى يقظنى )).



4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِمَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ قـُلْتُ بـَلَى قـَالَ كـَانَ يـَقـْرَأُ آيـَةَ الْكـُرْسـِيِّ وَ يـَقـُولُ بِسْمِ اللَّهِ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ كَفَرْتُ بِالطَّاغُوتِ اللَّهُمَّ احْفَظْنِي فِي مَنَامِي وَ فِي يَقَظَتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 310 رواية : 4
ترجمه :
4ـ محمد بن مروان از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: آيا شما را آگاه نكنم بآنچه رسـم رسـول خـدا (ص ) كـه چـون بـبـسـتـر خـواب مى رفت آنرا ميگفت ؟ عرض كردم : چرا، فـرمود: آية الكرسى را مى خواند و مى فرمود: ((بسم اللّه و كفرت بالطاغوت ، اللهم احفظنى فى منامى و فى يقظنى )).


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِينَ ص يَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الِاحْتِلَامِ وَ مِنْ سُوءِ الْأَحْلَامِ وَ أَنْ يَلْعَبَ بِيَ الشَّيْطَانُ فِي الْيَقَظَةِ وَ الْمَنَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 311 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمود: ((اللهم انى اعوذ بك من الاحتلام و من سوء الاحلام و ان يلعب بى الشيطان فى اليقظة و المنام )).



توضيح :
ايـن دعـائى اسـت كه براى جلوگيرى از احتلام خوانده شود و ترجمه آن چنين است : ((بار خدايا به تو پناه مى برم از احتلام و از خوابهاى بد، و از اينكه شيطان با من در خواب و بـيـدارى بازى كند)) و از آنجائيكه يكى از نشانه هاى ائمه معصومين صلوات اللّه عليهم اجـمعين محتلم نشدن و مستولى نشدن شيطان بر آنهاست چه در خواب و چه در بيدارى از اين رو مـرحـوم مجلسى (ره ) گويد: گويا اين دعا براى تعليم ديگران بوده يا براى اظهار عجز و تواضع و نيازمندى بدر گاه خداى تعالى .6- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَسْبِيحُ فَاطِمَةَ الزَّهـْرَاءِ ع إِذَا أَخـَذْتَ مـَضـْجَعَكَ فَكَبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِينَ وَ احْمَدْهُ ثَلَاثاً وَ ثَلَاثِينَ وَ سـَبِّحـْهُ ثـَلَاثـاً وَ ثـَلَاثـِيـنَ وَ تـَقـْرَأُ آيـَةَ الْكـُرْسِيِّ وَ الْمُعَوِّذَتَيْنِ وَ عَشْرَ آيَاتٍ مِنْ أَوَّلِ الصَّافَّاتِ وَ عَشْراً مِنْ آخِرِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 311 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) عـليـه السلام فرمود: (يكى از جاهائيكه ) تسبيح حضرت فاطمه زهرا عليهماالسلام (گفتن آن وارد است ) هنگامى است كه به خوابگاه خود رفتى ، پس سى چـهـار بـار اللّه كـبـر بـگـو، و سى سه بار الحمدلله ، و سى سه بار سبحان الله ، و بـخـوان آيـه الكـرسـى و مـعـوذتـيـن را (دو سـوره قـل اعـوذ بـرب النـاس و قـل اعـوذ بـرب الفـلق ) و ده آيـه از اول سوره صافات و ده آيه از آخر آن را.


7- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فـَرْقـَدٍ عـَنْ أَخِيهِ أَنَّ شِهَابَ بْنَ عَبْدِ رَبِّهِ سَأَلَهُ أَنْ يَسْأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَالَ قُلْ لَهُ إِنَّ امـْرَأَةً تـُفـْزِعـُنـِي فِي الْمَنَامِ بِاللَّيْلِ فَقَالَ قُلْ لَهُ اجْعَلْ مِسْبَاحاً وَ كَبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً وَ ثـَلَاثـِيـنَ تـَكـْبـِيـرَةً وَ سـَبِّحِ اللَّهَ ثـَلَاثاً وَ ثَلَاثِينَ تَسْبِيحَةً وَ احْمَدِ اللَّهَ ثَلَاثاً وَ ثـَلَاثـِيـنَ وَ قـُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحـْدَهُ لَا شـَرِيـكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يـُمـِيـتُ وَ يـُحـْيـِي بـِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ لَهُ اخْتِلَافُ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 311 رواية : 7
ترجمه :
7ـ شـهـاب بـن عـبـدربـه از بـرادر داود بـن فـرقـد خواهش كرد كه از حضرت صادق (ع ) (بـراى رفـع گـرفـتـارى كـه بـرايش رخ داده بود) پرسشى كند (و دستورى بگيرد) و (گـرفـتـاريـش ايـن بود كه ) گفت : به آن حضرت عرض كن كه زنى است كه شبها (به خـواب مـن مـى آيـد و) در خـواب مرا به هراس مى اندازد حضرت فرمود: به بگو: تسبيحى بـسـاز و سـى چـهـار بـار اللّه كـبـر بـگو و سى و سه بار سبحان اللّه و سى سه بار الحمد لله ، و ده بار بگو: ((لا اله الا اللّه و حده لا شريك له ، له الملك و له الحمد يحيى و يـمـيـت و يـمـيـت يـحـيـى ، بـيـده الخـيـر و له اخـتـلاف الليل و النهار و هو على كل شى ء قدير)).


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي عـَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ أَتَاهُ ابْنٌ لَهُ لَيْلَةً فَقَالَ لَهُ يَا أَبَهْ أُرِيدُ أَنْ أَنَامَ فَقَالَ يَا بُنَيَّ قُلْ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً ص عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَعُوذُ بِعَظَمَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِعِزَّةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِقُدْرَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَلَالِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِسُلْطَانِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ أَعُوذُ بِعَفْوِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِغُفْرَانِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِرَحْمَةِ اللَّهِ مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ صَغِيرَةٍ أَوْ كَبِيرَةٍ بِلَيْلٍ أَوْ نَهَارٍ وَ مِنْ شَرِّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ مِنْ شَرِّ فَسَقَةِ الْعـَرَبِ وَ الْعَجَمِ وَ مِنْ شَرِّ الصَّوَاعِقِ وَ الْبَرَدِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ قَالَ مـُعـَاوِيـَةُ فـَيَقُولُ الصَّبِيُّ الطَّيِّبِ عِنْدَ ذِكْرِ النَّبِيِّ الْمُبَارَكِ قَالَ نَعَمْ يَا بُنَيَّ الطَّيِّبِ الْمُبَارَكِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 312 رواية : 8
ترجمه :
8ـ معاوية بن وهب گويد: شبى يكى از پسران حضرت صادق (ع ) نزد او آمد و گفت : پدر جـان مى خواهم بخوابم ، فرمود: پسر جانم بگو ((اشهد ان لا اله الا اللّه و ان محمدا (ص ) عـبـده و رسـوله ، اعـوذ بـعـظـمـة اللّه و اعـوذ بـعـزة اللّه و اعـوذ بـقـدرتـة اللّه و اعـوذ بـجـلال اللّه و اعـوذ بـسـلطـان الله ، ان اللّه عـلى كـل شـى ء قـديـر و اعـوذ بعفو اللّه و اعوذ بغفر اللّه و اعوذ برحمة اللّه من شر السامة و الهـامة و من شر كل دابة صغيرة او كبيرة بليل او نهار و من شر فسقة الجن و الانس و من شر فـسـقـة العـرب و العـجـم و مـن شـر الصـواعـق و البـرد، اللهـم صـل عـلى مـحـمـد عبدك و رسولك )) معاويه گويد: آن كودك هنگامى كه نام پيغمبر (ص ) برده شد گفت : ((الطيب المبارك )) حضرت فرمود: آرى پسر جانم الطيب المبارك .



شــرح :
يعنى آن كودك بنام پيغمبر (ص ) كه رسيد از پيش خود بدان افزود: ((الطيب المبارك )) آن حضرت آنرا تقرير كرد و بر گفتن آن تحسين فرمود كه آرى پسر جانم آن را بگو.9- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع إِنِ اسـْتـَطـَعـْتَ أَنْ لَا تـَبـِيـتَ لَيـْلَةً حـَتَّى تـَعـَوَّذَ بـِأَحَدَ عَشَرَ حَرْفاً قُلْتُ أَخـْبـِرْنـِي بـِهـَا قـَالَ قـُلْ أَعـُوذُ بـِعـِزَّةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِقُدْرَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَلَالِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِسُلْطَانِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَمَالِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِدَفْعِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِمَنْعِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَمْعِ اللَّهِ وَ أَعـُوذُ بِمُلْكِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِرَسُولِ اللَّهِ ص مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَ بَرَأَ وَ ذَرَأَ وَ تَعَوَّذْ بِهِ كُلَّمَا شِئْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 312 رواية : 9
ترجمه :
9ـ مفضل بن عمر گويد: حضرت صادق به من فرمود: اگر بتوانى هيچ شبى نخوابى تا بـيازده كلمه پناه ببرى ، عرض ‍ كردم : مرا از آن (يازده كلمه ) آگاه فرما، فرمود. بگو: ((اعـوذ بـغـرة اللّه و اعـوذ بـقـدرة الله ، و اعـوذ بـجلال الله ، و اعوذ بسلطان اللّه و اعوذ بجمال الله ، و اعوذ بدفع الله ، و اعوذ بمنع الله ، و اعـوذ بـجـمـع الله ، و اعـوذ بـمـلك الله ، و اعـوذ بـوجـه الله ، و اعـوذ بـرسـول اللّه (ص ) مـن شـر ما خلق و برا و ذرا)) و بدان پناه گير هر زمان كه خواهى . (يعنى اختصاص به وقت معينى ندارد در هر وقت از شب و روز بخوانى خوبست ).


10- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِيحٍ قَالَ كَانَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَضَعْتُ جَنْبِيَ الْأَيْمَنَ لِلَّهِ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً لِلَّهِ مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 313 رواية : 10
ترجمه :
10ـ خـالد بـن نـجـيـح گـويـد: حـضـرت صادق (ع ) مى فرمود: هر گاه ببستر خود رفتى بـگـو: ((بـسـم اللّه وضعت جنبى الايمن (اللّه ) على ملة حنيفا للّه مسلما و ما انا من المشركين )).


11- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ حُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا قَامَ أَحَدُكُمْ مـِنَ اللَّيـْلِ فـَلْيـَقـُلْ سـُبـْحَانَ رَبِّ النَّبِيِّينَ وَ إِلَهِ الْمُرْسَلِينَ وَ رَبِّ الْمُسْتَضْعَفِينَ وَ الْحـَمـْدُ لِلَّهِ الَّذِي يـُحـْيـِي الْمـَوْتَى وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقَ عَبْدِي وَ شَكَرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 313 رواية : 11
ترجمه :
11ـ جـراح مـدائنـى از حـضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: چون يكى از شماها شب از خـواب بـرخـاست پس ‍ بگويد: ((سبحان رب النبيين و اله المرسلين و رب المستضعفين ، و الحـمـد لله الذى يـحـيـى المـوتـى و هـو عـلى كـل شـى ء قـديـر)) خـداى عزوجل فرمايد: بنده من راست گفت و شكر گزارد.



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ((المستضعفين )) در جمله ((رب المستضعفين )) مقصود ائمه طاهرين عليهم السلام هستند كه مخالفين آنانرا مستضعف كردند و اشاره است به آيه شريفه : ((و نـريـدان و نـمـن عـلى الذيـن اسـتـضـعـفـوا فـى الارض ...)) و مـتـحـمـل اسـت آنـرا تـعـمـيـم داد كـه شـيـعـيـانـشـانـرا نـيـز شامل گردد.12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ إِذَا قـُمـْتَ بـِاللَّيـْلِ مـِنْ مَنَامِكَ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي رَدَّ عَلَيَّ رُوحِي لِأَحْمَدَهُ وَ أَعْبُدَهُ فـَإِذَا سـَمـِعـْتَ صـَوْتَ الدِّيكِ فَقُلْ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُكَ غـَضـَبـَكَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَكَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ فَإِذَا قُمْتَ فَانْظُرْ فِي آفَاقِ السَّمَاءِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ لَا يُوَارِي مِنْكَ لَيْلٌ دَاجٍ وَ لَا سـَمـَاءٌ ذَاتُ أَبـْرَاجٍ وَ لَا أَرْضٌ ذَاتُ مـِهـَادٍ وَ لَا ظـُلُمـَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ وَ لَا بَحْرٌ لُجِّيٌّ تُدْلِجُ بَيْنَ يَدَيِ الْمُدْلِجِ مِنْ خَلْقِكَ تَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ غَارَتِ النُّجـُومُ وَ نَامَتِ الْعُيُونُ وَ أَنْتَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُكَ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ سُبْحَانَ رَبِّي رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ إِلَهِ الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 313 رواية : 12
ترجمه :
12ـ زراره از حـضـرت باقر (ع ) حديث كند كه فرمود: چون شب از خواب برخاستى بگو: ((الحـمـدلله الذى رد عـلى روحـى لا حـمـده و اعـبده )) و چون بانگ خروس را شنيدى بگو: ((سـبـوح قـدوس رب الملائكة و الروح سبقت رحمتك غضبك لا اله الا انت وحدك عملت سوءا و ظـلمـت نـفـسـى فـاغـفرلى فانه لا يغفر الذنوب الا انت )) و چون برخاستى در كرانه هاى آسـمـان نـگـاه كـن و بـگـو: ((اللهـم لا يـوارى مـنـك ليـل داج و لا سـمـاء ذات ابـراج و لا ارض ذات مـهـاد و لا ظـلمـات بـعـضـها فوق بعض و لا بـحـرلجـى تـدلج بـيـن يـدى المداج من خلقك تعلم خائنة الاعين و ما تخفى الصدور غارت النـجـوم و نـامـت العـيـون و انـت الحـى القـيـوم لا تـاءحـذك سـنة و لا نوم سبحان ربى رب العالمين و اله المرسلين و الحمد للّه رب العالمين )).

[afsanah82]

13- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا قـَامَ آخِرَ اللَّيْلِ يَرْفَعُ صَوْتَهُ حَتَّى يُسْمِعَ أَهْلَ الدَّارِ وَ يَقُولُ اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ الْمـُطَّلَعِ وَ وَسِّعْ عـَلَيَّ ضـِيـقَ الْمـَضْجَعِ وَ ارْزُقْنِي خَيْرَ مَا قَبْلَ الْمَوْتِ وَ ارْزُقْنِي خَيْرَ مَا بَعْدَ الْمَوْتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 314 رواية : 13
ترجمه :
13ـ عـبـدالرحـمـن بـن حـجـاج گـويـد: رسـم حـضرت صادق (ع ) اين بود كه چون آخر شب بـرمـيـخـاسـت بـانـگ بر ميداشت چنانكه اهل خانه مى شنيدند و مى گفت : ((اللهم اعنى على هـول المـطـلع ، و وسـع عـلى ضـيـق المـضـجـح و ارزقـنـى خـيـر مـا قبل الموت و ارزقنى خير ما بعد الموت )).



توضيح :
مـجـلسى (ره ) گويد: بلند كردن بانگ حضرت براى اين بوده كه بيدار شود هر كه مى خـواهـد بـيـدار شـود، و برخيزد هر كه مى خواهد برخيزد، و در اين حديث اشاره باينست كه جايز است انسان ديگرى را براى عبادت بيدار كند در صورتيكه راضى باشد.14- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ تَقُولُ إِذَا أَرَدْتَ النَّوْمَ اللَّهُمَّ إِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِي فَارْحَمْهَا وَ إِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 314 رواية : 14
ترجمه :
14ـ عـلى بـن ابـراهـيـم در حـديـث مـرفـوعـى (كـه سند را بمعصوم رسانده ) حديث كند كه فـرمـود: چـون خـواسـتـى بـخـوابـى مـى گـوئى : ((اللهـم ان امـسكت نفسى فارحمها و ان ارسلتها فاحفظها)).


15- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سـَعـِيـدٍ جَمِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي أُسَامَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مِائَةَ مَرَّةٍ حِينَ يَأْخُذُ مَضْجَعَهُ غُفِرَ لَهُ مَا عَمِلَ قَبْلَ ذَلِكَ خـَمـْسِينَ عَاماً وَ قَالَ يَحْيَى فَسَأَلْتُ سَمَاعَةَ عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ حَدَّثَنِي أَبُو بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ ذَلِكَ وَ قَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ أَمَا إِنَّكَ إِنْ جَرَّبْتَهُ وَجَدْتَهُ سَدِيداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 314 رواية : 15
ترجمه :
15ـ ابـو اسـامـة گـويـد: شـنـيـدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: هر كس هنگامى كه بـبـسـتر خواب مى رود صد بار قل هو اللّه حد را بخواند خداوند گناهان گذشته او را تا پـنـجـاه سـال بـيامرزد، يحيى گويد: اين مطلب را از سماعة پرسيدم ؟ گفت : ابو بصير براى من حديث كرد و گفت : شنيدم كه حضرت صادق عليه السلام اينرا فرمود: و فرمود: اى ابـا مـحـمـد (كـينه ابوبصير است ) هر آينه اگر تو آن را تجربه كنى مى يابى كه درست است .



شــرح :
يـعـنـى در خـواب مـيـابـى ، يـا آثـار آن را در بـيـدارى مـى بـيـنـى چـون نـورانـى شـدن دل و توفيق و هدايت ، يا حالات غريبه و كمالات عجيبه اى براى خواننده آن ظاهر گردد، يا بـه تـجـربـه رسـيـده اسـت كـه پـس از پنجاه سال براى كسيكه مواظبت بر خواندنش كند بـلائى بـاو نرسد و به گرفتارى دچار نشود و اين نشانه آمرزش گناهان او است زيرا بـلاهـا كـفـاره گـناهان است ، اينها احتمالاتى است كه مرحوم مجلسى (ره ) ذكر كرده و سپس گويد: پوشيده نماند كه بيشتر اين احتمالات بعيد است .16- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهـْلِ بـْنِ زِيـَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشـْعـَرِيِّ عـَنِ ابـْنِ الْقـَدَّاحِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَوَى إِلَى فـِرَاشـِهِ قـَالَ اللَّهـُمَّ بـِاسـْمـِكَ أَحْيَا وَ بِاسْمِكَ أَمُوتُ فَإِذَا قَامَ مِنْ نَوْمِهِ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَحـْيَانِي بَعْدَ مَا أَمَاتَنِي وَ إِلَيْهِ النُّشُورُ وَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَرَأَ عِنْدَ مَنَامِهِ آيَةَ الْكـُرْسـِيِّ ثـَلَاثَ مـَرَّاتٍ وَ الْآيـَةَ الَّتـِي فـِي آلِ عـِمـْرَانَ شـَهـِدَ اللّ هُ أَنَّهـُ ل ا إِل هَ إِلّ ا هـُوَ وَ الْمَل ائِكَةُ وَ آيَةَ السُّخْرَةِ وَ آيَةَ السَّجْدَةِ وُكِّلَ بِهِ شَيْطَانَانِ يَحْفَظَانِهِ مِنْ مـَرَدَةِ الشَّيـَاطـِيـنِ شـَاءُوا أَوْ أَبـَوْا وَ مـَعَهُمَا مِنَ اللَّهِ ثَلَاثُونَ مَلَكاً يَحْمَدُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ يـُسـَبِّحـُونـَهُ وَ يـُهَلِّلُونَهُ وَ يُكَبِّرُونَهُ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ إِلَى أَنْ يَنْتَبِهَ ذَلِكَ الْعَبْدُ مِنْ نَوْمِهِ وَ ثَوَابُ ذَلِكَ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 315 رواية : 16
ترجمه :
16ـ ابـن قـداح گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـم رسـول خـدا (ص ) ايـن بـود كـه چون در بستر خواب مى رفت مى فرمود: ((اللهم باسمك اءمـوت )) و چون برمى خاست مى فرمود: ((الحمدللّه الذى احيانى بعد ما اماتنى و اليه النشور)).
گـويـد: و حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هركس هنگام خوابيدنش سه بار آية الكرسى را بـخـوانـد، و هـم چـنـيـن آيـه اى كـه در سوره آل عمران است : ((شهد اللّه نه لا اله الا هو و الملائكة ... آيه 18)) و آيه سخره (كه آيه 54 از سوره اعراف است ) و آيه سجده را (كه مـشـهور بنا به گفته مرحوم مجلسى دو آيه آخر سوره حم سجده است ، و برخى گفته اند آيـه چسبيده بآيه سجده اى است كه در سوره الم سجده است آيه 16 سپس گويد: و احتياط جـمـع است ) (پس ) دو شيطان بر او گمارده شود كه او را از مرده شياطين محافظت كنند چه بـخواهند و چه نخواهند، و با آندو سى نفر فرشته باشند كه خداى را حمد كنند و تسبيح و تهليل و تكبير گويند، و براى آن بنده آمرزش خواهند تا از خواب بيدار شود، و ثواب آنها همه از آن اوست .


17- أَحـْمـَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ حَمْدَانَ الْقَلَانِسِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَامِرِ بـْنِ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ أَحَدٍ يَقْرَأُ آخِرَ الْكَهْفِ عِنْدَ النَّوْمِ إِلَّا تَيَقَّظَ فِي السَّاعَةِ الَّتِي يُرِيدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 315 رواية : 17
ترجمه :
17ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـيـچ كـس نـيـسـت كـه (آيـه ) آخـر سـوره كهف يعنى آيه ((قـل انـمـا انـا بـشـر مـثـلكم ...)) را هنگام خوابيدنش بخواند جز اينكه در هر ساعتى كه بخواهد از خواب بيدار شود.


18- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص مَنْ أَرَادَ شَيْئاً مِنْ قِيَامِ اللَّيْلِ وَ أَخَذَ مَضْجَعَهُ فَلْيَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَا تـُؤْمـِنِّي مَكْرَكَ وَ لَا تُنْسِنِي ذِكْرَكَ وَ لَا تَجْعَلْنِي مِنَ الْغَافِلِينَ أَقُومُ سَاعَةَ كَذَا وَ كَذَا إِلَّا وَكَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَلَكاً يُنَبِّهُهُ تِلْكَ السَّاعَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 316 رواية : 18
ترجمه :
18ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: كـه رسـول خـدا (ص ) فرمود: هر كه بخواهد مقدارى از شب را (براى عبادت ) برخيزد، ببستر خـواب كـه رود، بـگـويـد: (((بـسـم اللّه ) اللهم لا تؤ منى مكرك و لا تنسنى ذكرك ، و لا تـجـعـلنـى مـن الغـافلين ، اقوم ساعة كذا و كذا)) (و بجاى كذا و كذا ساعتى كه مى خواهد برخيزد بگويد) پس خداى عزوجل فرشته اى بدو گمارد تا او را در همان ساعت از خواب بيدار كند.



*باب دعاى هنگام بيرون رفتن از منزل*
بَابُ الدُّعَاءِ إِذَا خَرَجَ الْإِنْسَانُ مِنْ مَنْزِلِهِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قـَالَ رَأَيـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـُحـَرِّكُ شَفَتَيْهِ حِينَ أَرَادَ أَنْ يَخْرُجَ وَ هُوَ قَائِمٌ عَلَى الْبَابِ فَقُلْتُ إِنِّي رَأَيْتُكَ تُحَرِّكُ شَفَتَيْكَ حِينَ خَرَجْتَ فَهَلْ قُلْتَ شَيْئاً قَالَ نَعَمْ إِنَّ الْإِنْسَانَ إِذَا خـَرَجَ مـِنْ مـَنْزِلِهِ قَالَ حِينَ يُرِيدُ أَنْ يَخْرُجَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ ثَلَاثاً بِاللَّهِ أَخْرُجُ وَ بـِاللَّهِ أَدْخـُلُ وَ عـَلَى اللَّهِ أَتـَوَكَّلُ ثـَلَاثَ مـَرَّاتٍ اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي فِي وَجْهِي هَذَا بِخَيْرٍ وَ اخـْتـِمْ لِي بـِخـَيـْرٍ وَ قـِنـِي شـَرَّ كـُلِّ دَابَّةٍ أَنـْتَ آخـِذٌ بـِنـَاصِيَتِهَا إِنَّ رَبِّي عَلَى صِرَاطٍ مـُسـْتـَقـِيـمٍ لَمْ يـَزَلْ فـِي ضـَمـَانِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ حَتَّى يَرُدَّهُ اللَّهُ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِي كَانَ فـِيهِ3. مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 316 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـوحـمـزه گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) را ديـدم كـه هـنـگـامـى كـه مـى خـواسـت از منزل بيرون رود لبانش را مى جنبانيد و بر در خانه ايستاده بود، عرض كردم : من شما را ديـدم كـه هـنگامى كه از منزل بيرون آمدى لبانت را مى جنباندى آيا چيزى گفتى ؟ فرمود: آرى هـمـانـا انـسان چون از منزل بيرون رود هنگامى كه خواهد بيرون رود سه بار بگويد: ((اللّه كـبـر)) و سـه بـار بـگـويـد: ((بـاللّه خـرج و بـاللّه دخل و على اللّه توكل )) (سپس گويد:) ((اللهم افتح لى فى وجهى هذا بخير و اختم لى بـخـيـر وقـنـى شـر كـل دابة انت آخذ بناصيتها ان ربى على صراط مستقيم )) پيوسته در ضـمـانـت خداى عزوجل مى باشد تا خداوند او را بجائى كه بوده است برگرداند و بسند ديگر اين حديث را از ابى حمزه روايت كرده است .


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عـَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ الثُّمـَالِيِّ قَالَ أَتَيْتُ بَابَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع فَوَافَقْتُهُ حِينَ خَرَجَ مِنَ الْبَابِ فَقَالَ بِسْمِ اللَّهِ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ ثُمَّ قَالَ يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا خـَرَجَ مـِنْ مَنْزِلِهِ عَرَضَ لَهُ الشَّيْطَانُ فَإِذَا قَالَ بِسْمِ اللَّهِ قَالَ الْمَلَكَانِ كُفِيتَ فَإِذَا قَالَ آمـَنـْتُ بـِاللَّهِ قـَالَا هـُدِيـتَ فـَإِذَا قَالَ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ قَالَا وُقِيتَ فَيَتَنَحَّى الشَّيْطَانُ فـَيـَقـُولُ بـَعـْضـُهـُمْ لِبـَعـْضٍ كَيْفَ لَنَا بِمَنْ هُدِيَ وَ كُفِيَ وَ وُقِيَ قَالَ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ إِنَّ عِرْضِي لَكَ الْيَوْمَ ثُمَّ قَالَ يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنْ تَرَكْتَ النَّاسَ لَمْ يَتْرُكُوكَ وَ إِنْ رَفَضْتَهُمْ لَمْ يَرْفُضُوكَ قُلْتُ فَمَا أَصْنَعُ قَالَ أَعْطِهِمْ مِنْ عِرْضِكَ لِيَوْمِ فَقْرِكَ وَ فَاقَتِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 317 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز ابوحمزه ثمالى گويد: به در خانه حضرت على بن الحسين عليهما السلام آمدم و هـنـگـامـى رسـيـدم كه آن حضرت از خانه بيرون مى رفت ، پس فرمود: ((بسم اللّه آمنت باللّه و توكلت على اللّه )) سپس فرمود: اى ابا حمزه بنده چون از خانه اش بيرون رود شـيـطـان سـر راه او آيـد، پـس هـمـيـنـكـه ((بـسـم اللّه )) گـويـد دو فـرشـتـه (مـوكـل بر او) گويند: كفايت شدى ، و همين كه گويد: ((آمنت باللّه )) گويند: راهنمائى شـدى ، و چـون گـويد: ((توكلت على اللّه )) گويند: نگهدارى شدى ، و شيطانها از او دور شوند و برخى از آنها به برخى گويند: چگونه ما راه داريم به كسى كه راهنمائى و كفايت و نگهدارى شده ، گويد: سپس فرمود: بار خدايا امروز آبروى من از آن تو است ، سـپـس فرمود: اى ابا حمزه اگر تو مردم را رها كنى آنها تو را رها نكنند، و اگر تو آنها را تـرك گـوئى آنـهـا ترا ترك نگويند، عرض كردم پس من چه كنم ؟ فرمود: از آبروى خود بآنها بده و آنرا براى روز احتياج و نياز خود ذخيره كن .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در آنـجـا كـه حـضرت فرمود: ((اللهم ان عرضى لك اليوم ...يعنى خدايا آبروى من امروز از آن تو است )) گويد: يعنى من بخاطر تو متعرض آنكس كه آبرويم را بريزد نشوم يا باينكه او را عفو كنم و يا براى تقيه جواب او را ندهم .
و فـيـض گويد: يعنى من آبروى خود را بخاطر تو مباح كردم پس اگر غيبت مرا كردند يا بـه بدى مرا ياد كردند از آنها گذشتم و در عوض اجر آن را در قيامت از تو خواهم ، زيرا تو دستور به عفو و گذشت دادى ، و در حديث وارد شده كه روز قيامت ندا شود: هر كه بر خـدا مـزدى دارد بـرخيزد، پس بر نخيزيد جز آن كس كه در دنيا گذشت و عفو داشته ، و از پيغمبر (ص ) حديث شده كه فرمود: آيا شما عاجزيد كه چون اءبى ضمضم باشيد كه هر گـاه از خـانـه بـيرون مى رفت مى گفت : بار خدايا من آبروى خود را به مردم صدقه دادم يـعـنـى مـن دربـاره آن روز قـيـامت داد خواهى نكنم ، و اين باعث نشود كه غيبت آن حضرت بر مـردمـان حـلال شـود زيرا به مجرد مباح كردن انسان آبروى خود را براى مردم حقش ساقط نـشـود زيـرا ايـن گـذشـت از چـيـزى اسـت كـه هنوز ثابت نشده ، جز اينكه وعده اى است كه سزاوار است بدان وفا كند خصوص اگر براى خدا قرار دهد.
مجلسى (ره ) باين كلام فيض (ره ) ايراد كند: كه در خصوص مورد حديث امام (عليه السلام ) اسـت عفو و گذشت سودى ندارد زيرا مذمت و غيبت امام كفر است و گذشت آنها در رفع عقاب سـودى ندارد، و شفاعت او را هم نكنند جز از كسيكه خدا از او خشنود باشد و كافر پسنديده نزد خداوند و مورد خشنودى نيست .
و بـرخى از حاشيه نويسان وافى گويد: وجه مباح نبودن آبروى مردم نه آنست كه فيض (ره ) گـفـتـه اسـت بـلكـه شـايـد وجـهش اين باشد كه غيبت چون از فواحش ديگرى است كه شـارع بـانـجام آن در خارج بهيچگونه راضى نيست مانند زنا و محرمات ديگر، و اين مانند آنـسـت كـه كـسـى بگويد: من بر تو مباح كردم كه مرا بكشى ، يا دست مرا جدا كنى ، پس ‍ چـنـانـچـه آن جـايز نيست اين نيز روا نيست ، زيرا غيبت و مانند آن داراى دو جنبه است يكى حق خدائى و ديگر حق بنده حق خداوندى ساقط نگردد.3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ اسْتَأْذَنْتُ عـَلَى أَبـِي جـَعْفَرٍ ع فَخَرَجَ إِلَيَّ وَ شَفَتَاهُ تَتَحَرَّكَانِ فَقُلْتُ لَهُ فَقَالَ أَ فَطَنْتَ لِذَلِكَ يَا ثُمَالِيُّ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ إِنِّي وَ اللَّهِ تَكَلَّمْتُ بِكَلَامٍ مَا تَكَلَّمَ بِهِ أَحَدٌ قَطُّ إِلَّا كـَفـَاهُ اللَّهُ مـَا أَهـَمَّهُ مـِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ آخِرَتِهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِي بِهِ قَالَ نَعَمْ مَنْ قَالَ حِينَ يـَخـْرُجُ مـِنْ مـَنـْزِلِهِ بـِسـْمِ اللَّهِ حـَسـْبِيَ اللَّهُ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ أُمـُورِي كـُلِّهـَا وَ أَعـُوذُ بـِكَ مـِنْ خـِزْيِ الدُّنْيَا وَ عَذَابِ الْآخِرَةِ كَفَاهُ اللَّهُ مَا أَهَمَّهُ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ آخِرَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 318 رواية : 3
ترجمه :
3ـ ابوحمزه گويد: اجازه شرفيابى از حضرت باقر (ع ) خواستم (ديدم ) آن حضرت به نـزد مـن بـيرون آمد و لبانش ‍ مى جنبد، به او عرض كردم (كه آنچه مى فرمودى چه بود) فرمود: آنرا متوجه شدى اى ثمالى ؟ عرض كردم : آرى فدايت شوم ، فرمود: همانابه خدا سـوگـنـد مـن به كلامى تكلم كردم كه هيچكس بدان لب نگشايد جز اينكه خدا كفايت كند از كـار دنـيـا و آخـرتـش آنچه كه او را اندوهگين ساخته ، گويد: عرض كردم : مرا از آن آگاه فـرمـا، فـرمـود: آرى هـر كـه بگويد هنگاميكه از خانه اش بيرون آيد: ((بسم اللّه حسبى اللّه تـوكـلت عـلى اللّه للهـم انى اسئلك خير امورى كلها و اعوذبك من خزى الدنيا و عذاب الاخرة )) خداوند او را از آنچه اندوهگينش كرده از كارهاى دنيا و آخرتش كفايت كند.


4- عـَنـْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مـَنْ قـَالَ حـِينَ يَخْرُجُ مِنْ بَابِ دَارِهِ أَعُوذُ بِمَا عَاذَتْ بِهِ مَلَائِكَةُ اللَّهِ مِنْ شَرِّ هَذَا الْيَوْمِ الْجَدِيدِ الَّذِي إِذَا غـَابَتْ شَمْسُهُ لَمْ تَعُدْ مِنْ شَرِّ نَفْسِي وَ مِنْ شَرِّ غَيْرِي وَ مِنْ شَرِّ الشَّيَاطِينِ وَ مِنْ شَرِّ مَنْ نَصَبَ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ وَ مِنْ شَرِّ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ مِنْ شَرِّ السِّبَاعِ وَ الْهَوَامِّ وَ مِنْ شَرِّ رُكـُوبِ الْمـَحَارِمِ كُلِّهَا أُجِيرُ نَفْسِي بِاللَّهِ مِنْ كُلِّ شَرٍّ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ تَابَ عَلَيْهِ وَ كَفَاهُ الْهَمَّ وَ حَجَزَهُ عَنِ السُّوءِ وَ عَصَمَهُ مِنَ الشَّرِّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 319 رواية : 4
ترجمه :
4ـ ابـوبـصـيـر از حضرت باقر (ع ) حديث كند كه فرمود: هركس هنگاميكه از در خانه اش بيرون مى رود بگويد: ((اعوذ بما عاذت به ملائكة اللّه من شر هذا اليوم الجديد الذى اذا غـابـت شـمـسـه لم تـعـد مـن شـر نـفـسى و من شر غيرى و من شر الشياطين و من شر من نصب لاولياء اللّه و من شر الجن و الانس و من شر السباع و الهوام و من شر ركوب المحارم كلها، اجـير نفسى باللّه من كل شر)) خداوند او را بيامرزد و توبه اش بپذيرد و مهمش را كفايت كند، و از بدى او را جلوگيرى كند و از شر او را نگهدارد.


5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا خَرَجْتَ مِنْ مَنْزِلِكَ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ خـَيْرَ مَا خَرَجْتُ لَهُ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا خَرَجْتُ لَهُ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ فـَضْلِكَ وَ أَتْمِمْ عَلَيَّ نِعْمَتَكَ وَ اسْتَعْمِلْنِي فِي طَاعَتِكَ وَ اجْعَلْ رَغْبَتِي فِيمَا عِنْدَكَ وَ تَوَفَّنِي عَلَى مِلَّتِكَ وَ مِلَّةِ رَسُولِكَ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه : 319 رواية : 5
ترجمه :
5ـ مـعـاويـة بـن عـمـار از حـضـرت صـادق (ع ) حـديـث كند كه فرمود: هرگاه (خواستى ) از مـنـزلت بـيـرون روى بـگـو: ((بـسـم اللّه تـوكـلت عـلى اللّه ، لا حـول و لاقـوة الا بـاللّه ، اللهـم انى اسئلك خير ما خرجت له و اعوذ بك من شر ما خرجت له ، اللهـم اوسـع عـلى مـن فـضـلك ، و اتـمـم عـلى نـعـمـتـك ، و اسـتـعـمـلنـى فـى طـاعـتـك و اجعل رغبتى فيما عندك ، و توفنى على ملتك و ملة رسولك صلى اللّه عليه و آله )).


6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ قَالَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا خَرَجَ يَقُولُ اللَّهُمَّ بِكَ خَرَجْتُ وَ لَكَ أَسْلَمْتُ وَ بـِكَ آمـَنـْتُ وَ عـَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ اللَّهُمَّ بَارِكْ لِي فِي يَوْمِي هَذَا وَ ارْزُقْنِي فَوْزَهُ وَ فَتْحَهُ وَ نَصْرَهُ وَ طَهُورَهُ وَ هُدَاهُ وَ بَرَكَتَهُ وَ اصْرِفْ عَنِّي شَرَّهُ وَ شَرَّ مَا فِيهِ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ اللَّهُ أَكـْبـَرُ وَ الْحـَمـْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعـَالَمـِينَ اللَّهُمَّ إِنِّي قَدْ خَرَجْتُ فَبَارِكْ لِي فِي خُرُوجِي وَ انْفَعْنِي بِهِ قَالَ وَ إِذَا دَخَلَ فِي مَنْزِلِهِ قَالَ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 319 رواية : 6
ترجمه :
6ـ ابـو خـديـجـه گـويـد: هـرگاه حضرت صادق (ع ) از خانه بيرون مى رفت مى فرمود: ((اللهم بك خرجت و لك اسملت و بك آمنت و عليك توكلت ، اللهم بارك لى فى بومى هذا و ارزقـنـى فـوزه و فـتـحـه و نـصـره و طهوره و هداء و بركته و اصرف عنى شرء و شر مـافـيـه ، بـسـم اللّه و بـاللّه و اللّه كبر و الحمد لله رب العالمين ، اللهم انى قد خرجت فـبـارك لى فـى خـروجـى و انـفـعـنـى بـه )) گـويـد: و چـون وارد منزل هم مى شد همين را مى فرمود.



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى با مختصر تغييرى همين دعا را مى خواند و بجاى ((خرجت )) و ((قد خرجت )) و ((فى خروجى )) دخلت و قد دخلت و فى دخولى مى فرمود.7- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ كَانَ أَبِي ع إِذَا خـَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ خَرَجْتُ بِحَوْلِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ لَا بِحَوْلٍ مِنِّي وَ لَا قُوَّتِي بَلْ بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ يَا رَبِّ مُتَعَرِّضاً لِرِزْقِكَ فَأْتِنِي بِهِ فِي عَافِيَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 320 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حـضـرت رضـا عـليـه السـلام فـرمـود: هـرگـاه پـدرم از مـنـزل بـيـرون مـى رفـت مـى گـفـت : ((بـسـم اللّه لرحـمـن الرحـيـم خـرجـت بـحـول اللّه و قـوتـه لا بـحـول مـنـى و لا قـوتـى بل بحولك و قوتك يارب متعرضا لرزقك فاءتنى به فى عافية )).


8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ عُمَرَ بْنِ يـَزِيـدَ قـَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ حِينَ يَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ عَشْرَ مَرَّاتٍ لَمْ يَزَلْ فِي حِفْظِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كِلَاءَتِهِ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَى مَنْزِلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 320 رواية : 8
ترجمه :
8ـ حـضـرت رضـاعـليه السلام فرمود: هر كس هنگاميكه از خانه اش بيرون مى رود ده بار سـوره قـل هو اللّه حد بخواند پيوسته در حفظ خداوند و نگهدارى او است تا به خانه اش برگردد.


9- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع إِذَا أَرَدْتَ السَّفَرَ فَقِفْ عَلَى بَابِ دَارِكَ وَ اقْرَأْ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ أَمَامَكَ وَ عَنْ يـَمـِيـنـِكَ وَ عـَنْ شـِمَالِكَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ أَمَامَكَ وَ عَنْ يَمِينِكَ وَ عَنْ شِمَالِكَ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ أَمَامَكَ وَ عَنْ يَمِينِكَ وَ عَنْ شِمَالِكَ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ احْفَظْنِي وَ احْفَظْ مَا مَعِي وَ سَلِّمْنِي وَ سَلِّمْ مَا مَعِي وَ بَلِّغْنِي وَ بَلِّغْ مَا مَعِي بَلَاغاً حَسَناً ثُمَّ قَالَ أَ مَا رَأَيْتَ الرَّجُلَ يُحْفَظُ وَ لَا يُحْفَظُ مَا مَعَهُ وَ يَسْلَمُ وَ لَا يَسْلَمُ مَا مَعَهُ وَ يَبْلُغُ وَ لَا يَبْلُغُ مَا مَعَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 320 رواية : 9
ترجمه :
9ـ صباح حذاء گويد: حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر) عليهما السلام فرمود: چون آهنگ مـسـافـرت كردى بر در خانه ات بايست ، و سوره حمد را از جلو رو و از طرف راست و چپت بـخـوان ، و نـيز سوره قل هو اللّه احد را از پيش رو و از طرف راست و چپت بخوان ، و نيز سـوره قـل اعـوذ بـرب النـاس و سـوره قل اعوذ برب الفلق را از جلو رو و از راست و چپت بخوان سپس بگو: ((اللهم احفظنى و احفظ مامعى و سلمنى و سلم مامعى ، و بلغنى و بلغ ما مـعى بلاغا حسنا)) سپس فرمود: آيا ديده اى كه مرد محفوظ ماند ولى آنچه با اوست محفوظ نـمـانـد؟ و خـودش سـالم بـمـانـد و آنـچـه بـا اوسـت سـالم نـمـانـد؟ و خـودش بمنزل برسد و آنچه با اوست نرسد.

[afsanah82]

توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: اين فرمايش از حضرت در دنباله دعا ((اما راءيت ...)) براى بيان فائده ضميمه كردن ((ما معى )) در فقرات دعا است .10- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيـَادٍ عـَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ كَانَ إِذَا خَرَجَ مِنَ الْبَيْتِ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ خَرَجْتُ وَ عَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 321 رواية : 10
ترجمه :
10ـ ابـو حـمـزه گـويـد: حـضـرت بـاقـر (ع ) هرگاه از خانه بيرون مى رفت مى فرمود: ((بسم اللّه خرجت و على اللّه توكلت لا حول و لا قوة الا بالله )).


11- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبـِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ يـَا صـَبَّاحُ لَوْ كـَانَ الرَّجُلُ مِنْكُمْ إِذَا أَرَادَ سَفَراً قَامَ عَلَى بَابِ دَارِهِ تِلْقَاءَ وَجْهِهِ الَّذِي يَتَوَجَّهُ لَهُ فَقَرَأَ الْحَمْدَ أَمَامَهُ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ الْمُعَوِّذَتَيْنِ أَمَامَهُ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ أَمَامَهُ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ أَمَامَهُ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ احْفَظْنِي وَ احْفَظْ مَا مَعِي وَ سَلِّمْنِي وَ سَلِّمْ مَا مَعِي وَ بـَلِّغـْنِي وَ بَلِّغْ مَا مَعِي بِبَلَاغِكَ الْحَسَنِ الْجَمِيلِ لَحَفِظَهُ اللَّهُ وَ حَفِظَ مَا مَعَهُ وَ سَلَّمَهُ وَ سـَلَّمَ مـَا مـَعَهُ وَ بَلَّغَهُ وَ بَلَّغَ مَا مَعَهُ أَ مَا رَأَيْتَ الرَّجُلَ يُحْفَظُ وَ لَا يُحْفَظُ مَا مَعَهُ وَ يَبْلُغُ وَ لَا يَبْلُغُ مَا مَعَهُ وَ يَسْلَمُ وَ لَا يَسْلَمُ مَا مَعَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 321 رواية : 11
ترجمه :
11ـ صباح حذاء از حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام حديث كند گويد: كه فرمود: اى صباح اگر هرگاه مردى از شما آهنگ سفرى مى كرد بر در خانه اش روى خود را به جانب آنـجـائى كـه مـى خـواهـد برود متوجه مى كرد، و سوره حمد را از پيش رو و از سمت راست و چـپـش مـى خـوانـد و نـيـز مـعـوذتـيـن يـعـنـى دو سـوره (قـل اعـوذ بـرب النـاس و قـل اعـوذ بـرب الفـلق ) را از پـيـش رو و طـرف راسـت و چـپـش مـى خواند، و هم چنين سوره قـل هـو اللّه احد را از پيش رو و سمت راست و چپش مى خواند، و نيز آية الكرسى را از پيش رو و جـانب راست و چپش مى خواند، سپس بگويد: ((اللهم احفظنى و احفظ ما معى و سلمنى و سـلم مـا مـعـى و بـلغـنـى و بـلغ مـا مـعـى بـبـلاغـك الحـسـن الجـمـيل )) هر آينه خداوند او را و هر چه همراه اوست حفظ كند، و او را با هر چه همراه اوست بـه مـنزل رساند، آياديده اى كه مرد خودش محفوظ ماند ولى آنچه با او است حفظ نشود؟ و خودش به مقصد رسد ولى آنچه با اوست به مقصد نرسد؟ و خودش سالم ماند ولى آنچه با اوست سالم نماند.


12- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ إِذَا خـَرَجـْتَ مـِنْ مَنْزِلِكَ فِي سَفَرٍ أَوْ حَضَرٍ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ آمَنْتُ بِاللَّهِ تـَوَكَّلْتُ عـَلَى اللَّهِ مـَا شـَاءَ اللَّهُ لَا حـَوْلَ وَ لَا قـُوَّةَ إِلَّا بـِاللَّهِ فـَتـَلَقَّاهُ الشَّيـَاطـِيـنـُ فـَتـَنـْصـَرِفُ وَ تَضْرِبُ الْمَلَائِكَةُ وُجُوهَهَا وَ تَقُولُ مَا سَبِيلُكُمْ عَلَيْهِ وَ قَدْ سَمَّى اللَّهَ وَ آمَنَ بِهِ وَ تَوَكَّلَ عَلَيْهِ وَ قَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 321 رواية : 12
ترجمه :
12ـ حـسـن بـن جـهم از حضرت رضا عليه السلام حديث كند كه فرمود: چون (خواستى ) از منزلت بيرون روى در سفر باشد يا در حضر بگو: ((بسم اللّه آمنت باللّه توكلت على الله ، ماشاء اللّه لا حول و لا قوة الا با لله )) پس شياطين باو برخورند و باز گردند و فـرشتگان بروى آنها بزنند و بگويند: چه راهى شما بدو داريد در صورتيكه او نام خـدا را بـرده و بـاو ايـمـان آورده و بـر او تـوكـل كـرده و گـفـتـه اسـت ((مـا شـاء اللّه لا حول و لا قوة الا با لله )).



*باب دعا پيش از نماز*
بَابُ الدُّعَاءِ قَبْلَ الصَّلَاةِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ مَنْ قَالَ هَذَا الْقَوْلَ كَانَ مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ إِذَا قـَامَ قـَبـْلَ أَنْ يـَسـْتـَفـْتِحَ الصَّلَاةَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أُقـَدِّمـُهـُمْ بـَيـْنَ يـَدَيْ صـَلَاتِي وَ أَتَقَرَّبُ بِهِمْ إِلَيْكَ فَاجْعَلْنِي بِهِمْ وَجِيهاً فِي الدُّنْيَا وَ الْآخـِرَةِ وَ مـِنَ الْمـُقـَرَّبـِيـنَ مـَنـَنْتَ عَلَيَّ بِمَعْرِفَتِهِمْ فَاخْتِمْ لِي بِطَاعَتِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ وَ وَلَايـَتـِهـِمْ فَإِنَّهَا السَّعَادَةُ وَ اخْتِمْ لِي بِهَا فَإِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ثُمَّ تُصَلِّي فَإِذَا انـْصـَرَفْتَ قُلْتَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِي كُلِّ عَافِيَةٍ وَ بَلَاءٍ وَ اجْعَلْنِي مَعَ مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ فـِي كـُلِّ مـَثـْوًى وَ مـُنْقَلَبٍ اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَحْيَايَ مَحْيَاهُمْ وَ مَمَاتِي مَمَاتَهُمْ وَ اجْعَلْنِي مَعَهُمْ فِي الْمَوَاطِنِ كُلِّهَا وَ لَا تُفَرِّقْ بَيْنِي وَ بَيْنَهُمْ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 322 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: كه امير المؤ منين عليه السلام مى فرمود: هر كه اين كلام را بگويد بام محمد و آل محمد خواهد بود، هنگاميكه (براى نماز) برخيزد پيش از اينكه شروع بـنـمـاز و (تـكـبـيـرة الاحـرام ) كـنـد (بـگـويـد:) ((اللهـم انـى اتـوجـه اليـك بـمـحـمـد و آل محمد و اقدمهم بين يدى صلاتى و اتقرب بهم اليك فاجعلنى بهم وجيها فى الدنيا و الاخـرة و مـن المـقـربين مننت على بمعرفتهم فاختم لى بطاعتهم و معرفتهم و ولايتهم فانها السـعادة و اختم لى بها فانك على كل شى ء قدير)) سپس نماز مى خوانى و چون از نماز فـائق شـدى بـگـوئى : ((اللهـم اجـعـلنـى مـع مـحـمـد و آل مـحـمـد فـى كـل عـافـيـه و بـلاء و اجـعـلنـى مـع مـحـمـد و آل محمد فى كل مثوى و منقلب ، اللهم اجعل محياى محياهم و مماتى مماتهم و اجعلنى معهم فى المـواطـن كـلهـا و لا تـفـرق بـيـنـى و بـيـنـهـم انـك عـلى كل شى ء قدير)).


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ تَقُولُ قـَبـْلَ دُخـُولِكَ فِي الصَّلَاةِ اللَّهُمَّ إِنِّي أُقَدِّمُ مُحَمَّداً نَبِيَّكَ ص بَيْنَ يَدَيْ حَاجَتِي وَ أَتَوَجَّهُ بِهِ إِلَيْكَ فِي طَلِبَتِي فَاجْعَلْنِي بِهِمْ وَجِيهاً فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ اللَّهُمَّ اجـْعـَلْ صـَلَاتـِي بـِهـِمْ مـُتـَقـَبَّلَةً وَ ذَنْبِي بِهِمْ مَغْفُوراً وَ دُعَائِي بِهِمْ مُسْتَجَاباً يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 322 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و در حديث مرفوعى (كه سندش بمعصوم رسد) فرمود: پيش از آنكه وارد در نماز شوى گـوئى : ((اللهـم انـى اقدم محمدا نبيك صلى اللّه عليه و آله بين يدى حاجتى و اءتوجه بـه (اليـك ) فـى طـلبـتى فاجعلنى بهم وجيها فى الدنيا و الاخرة و من المقربين ، اللهم اجعل صلاتى بهم متقبله و ذنبى بهم مغفورا و دعائى بهم مستجابا يا ارحم الراحمين )).


3- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ شَهِدْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ اسـْتـَقـْبـَلَ الْقـِبـْلَةَ قـَبـْلَ التَّكـْبـِيـرِ وَ قـَالَ اللَّهُمَّ لَا تُؤْيِسْنِي مِنْ رَوْحِكَ وَ لَا تـُقـَنِّطـْنـِي مـِنْ رَحـْمَتِكَ وَ لَا تُؤْمِنِّي مَكْرَكَ فَإِنَّهُ لَا يَأْمَنُ مَكْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ قـُلْتُ جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ مَا سَمِعْتُ بِهَذَا مِنْ أَحَدٍ قَبْلَكَ فَقَالَ إِنَّ مِنْ أَكْبَرِ الْكَبَائِرِ عِنْدَ اللَّهِ الْيَأْسَ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْقُنُوطَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ الْأَمْنَ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 323 رواية : 3
ترجمه :
3ـ صـفـوان جـمال گويد: من (هنگام نماز) خدمت حضرت صادق (ع ) بودم كه پيش از تكبيرة الاحـرام روبـروى قبله ايستاد و گفت : ((اللهم لا تويسنى من روحك و لا تقنطنى من رحمتك و لا تـؤ مـنـى مـكـرك فانه لا ياءمن مكر اللّه لا القوم الخاسرون )) (يعنى بار خدايا مرا از رحـمت خود محروم مساز و از مهر خود نااميدم مكن ، و از مكر و كيفر خود آسوده خاطرم منما زيرا از مـكـر خـدا آسـوده خاطر نشوند جز مردمان زيانكار) گويد: من عرضكردم : قربانت من اين دعـا را از هـيـچـكـس پـيـش از شـمـا نـشنيدم : فرمود: همانا از بزرگترين گناهان كبيره نزد خداوند نااميدى از رحمت خدا و آسوده خاطر بودن از كيفر و مكر خدا است .



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: مكر خدا همانند استدراج است كه دلش آسوده گردد و از مجازات خداوند در مـعـصـيتش نترسد، و معتقد باشد كه گناهش آمرزيده است ، زيرا اين اعتقاد دروغ پنداشتن وعـيـدهـاى خـدا اسـت ، و ايـن خـوش گـمـانـى بـخـدا نـيـسـت ، زيـرا خـوش گـمانى آنست كه عـمـل كـنـد و آمـرزش خـواهـد و گـمـان داشـتـه بـاشـد كـه عـمـلش مقبول درگاه است و پيش ‍ از اين گفته شد.
*باب دعا دنبال نمازها*
بَابُ الدُّعَاءِ فِي أَدْبَارِ الصَّلَوَاتِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ عِيسَى بـْنِ عـَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص يَقُولُ إِذَا فَرَغَ مِنَ الزَّوَالِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ أَتـَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِمَلَائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَائِكَ الْمُرْسَلِينَ وَ بِكَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْغَنِيُّ عـَنِّي وَ بِيَ الْفَاقَةُ إِلَيْكَ أَنْتَ الْغَنِيُّ وَ أَنَا الْفَقِيرُ إِلَيْكَ أَقَلْتَنِي عَثْرَتِي وَ سَتَرْتَ عـَلَيَّ ذُنـُوبـِي فـَاقـْضِ لِيَ الْيـَوْمَ حـَاجـَتـِي وَ لَا تـُعَذِّبْنِي بِقَبِيحِ مَا تَعْلَمُ مِنِّي بَلْ عَفْوُكَ وَ جُودُكَ يَسَعُنِي قَالَ ثُمَّ يَخِرُّ سَاجِداً وَ يَقُولُ يَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ يَا أَهْلَ الْمَغْفِرَةِ يَا بَرُّ يَا رَحِيمُ أَنْتَ أَبَرُّ بِي مِنْ أَبِي وَ أُمِّي وَ مِنْ جَمِيعِ الْخَلَائِقِ اقْبَلْنِي بِقَضَاءِ حَاجَتِي مُجَاباً دُعَائِي مَرْحُوماً صَوْتِي قَدْ كَشَفْتَ أَنْوَاعَ الْبَلَايَا عَنِّي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 323 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين صلوات اللّه عليه چون از نماز ظهر فارغ مى شـد مـى گـفـت : ((اللهـم انـى اتـقرب اليك بجودك و كرمك و اتقرب اليك بمحمد عبدك و رسـولك و اتـقـرب اليـك بملائكتك المقربين و انبيائك المرسلين و بك ، اللهم انت الغنى عـنـى و بـى الفـاقـة اليـك انـت الغـنـى و انـا الفقير اليك اقلتنى عثرتى و سترت على ذنـوبـى فـاقـض لى اليـوم حـاجـتـى و لا تـعـذبـنـى بـقـبـيـح مـا تـعـلم مـنـى بـل عـفـوك و جـودك يـسـعـنـى )) فـرمـود: پـس بـسـجـده مـى افـتـاد و مـى گـفـت : ((يـا اهل التقوى و يا اهل المغفرة يا بر يا رحيم اءنت اءبربى من اءبى و اءمى و من جميع الخلائق اقبلنى بقضاء حاجتى مجابا دعائى مرحوما صوتى قد كشفت انواع البلايا عنى )).


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنِ ابـْنِ أَبـِي عـُمـَيـْرٍ عـَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنِ الصَّبَّاحِ بْنِ سَيَابَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ قـَالَ إِذَا صـَلَّى الْمَغْرِبَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ لَا يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ غَيْرُهُ أُعْطِيَ خَيْراً كَثِيراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 324 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه چون نماز مغرب را خواند سه بار بگويد: ((الحمد لله الذى يفعل ما يشاء و لا يفعل ما يشاء غيره )) خير بسيارى باو داده شود.



3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ خـَالِدٍ عـَنْ أَبـِيهِ رَفَعَهُ قَالَ يَقُولُ بَعْدَ الْعـِشـَاءَيـْنِ اللَّهـُمَّ بـِيـَدِكَ مـَقـَادِيرُ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ مَقَادِيرُ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ مَقَادِيرُ الْمـَوْتِ وَ الْحَيَاةِ وَ مَقَادِيرُ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ مَقَادِيرُ النَّصْرِ وَ الْخِذْلَانِ وَ مَقَادِيرُ الْغِنَى وَ الْفـَقـْرِ اللَّهـُمَّ بـَارِكْ لِي فـِي دِيـنِي وَ دُنْيَايَ وَ فِي جَسَدِي وَ أَهْلِي وَ وُلْدِي اللَّهُمَّ ادْرَأْ عـَنِّي شـَرَّ فـَسـَقـَةِ الْعـَرَبِ وَ الْعـَجـَمِ وَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ اجْعَلْ مُنْقَلَبِي إِلَى خَيْرٍ دَائِمٍ وَ نَعِيمٍ لَا يَزُولُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 324 رواية : 3
ترجمه :
3ـ در حديثى مرفوع (كه سند بمعصوم عليه السلام رسيده ) فرمود: پس از نماز مغرب و عـشـاء مـى گـويـى : ((اللهـم بـيـدك مـقادير الليل و النهار، و مقادير الدنيا و الاخرة ، و مـقـاديـر المـوت و الحيوة ، و مقادير الشمس و القمر، و مقادير النصر والخذلان ، و مقادير الغـنـى و الفـقر، اللهم بارك لى فى دينى و دنياى و فى جسدى و اهلى و ولدى ، اللهم ادراءعـنـى شـر فـسـقـة العـرب و العـجـم و الجـن و الانـس و اجعل منقلبى الى خير دائم و نعيم لا يزول )).


4- عـَنـْهُ عـَنْ بـَعـْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ مَنْ قَالَ بَعْدَ كُلِّ صَلَاةٍ وَ هُوَ آخِذٌ بِلِحْيَتِهِ بِيَدِهِ الْيـُمـْنَى يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ ارْحَمْنِي مِنَ النَّارِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ يَدُهُ الْيُسْرَى مَرْفُوعَةٌ وَ بـَطـْنـُهـَا إِلَى مَا يَلِي السَّمَاءَ ثُمَّ يَقُولُ أَجِرْنِي مِنَ الْعَذَابِ الْأَلِيمِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ يُؤَخِّرُ يـَدَهُ عـَنْ لِحـْيـَتـِهِ ثُمَّ يَرْفَعُ يَدَهُ وَ يَجْعَلُ بَطْنَهَا مِمَّا يَلِي السَّمَاءَ ثُمَّ يَقُولُ يَا عَزِيزُ يَا كـَرِيـمُ يـَا رَحـْمـَانُ يـَا رَحِيمُ وَ يَقْلِبُ يَدَيْهِ وَ يَجْعَلُ بُطُونَهُمَا مِمَّا يَلِي السَّمَاءَ ثُمَّ يَقُولُ أَجِرْنِي مِنَ الْعَذَابِ الْأَلِيمِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ غُفِرَ لَهُ وَ رُضـِيَ عـَنـْهُ وَ وُصـِلَ بـِالِاسـْتِغْفَارِ لَهُ حَتَّى يَمُوتَ جَمِيعُ الْخَلَائِقِ إِلَّا الثَّقَلَيْنِ الْجـِنَّ وَ الْإِنـْسَ وَ قَالَ إِذَا فَرَغْتَ مِنْ تَشَهُّدِكَ فَارْفَعْ يَدَيْكَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَغْفِرَةً عَزْماً جَزْماً لَا تُغَادِرُ ذَنْباً وَ لَا أَرْتَكِبُ بَعْدَهَا مُحَرَّماً أَبَداً وَ عَافِنِي مُعَافَاةً لَا بَلْوَى بَعْدَهَا أَبـَداً وَ اهـْدِنـِي هـُدًى لَا أَضِلُّ بَعْدَهُ أَبَداً وَ انْفَعْنِي يَا رَبِّ بِمَا عَلَّمْتَنِي وَ اجْعَلْهُ لِي وَ لَا تـَجـْعـَلْهُ عـَلَيَّ وَ ارْزُقـْنـِي كَفَافاً وَ رَضِّنِي بِهِ يَا رَبَّاهْ وَ تُبْ عَلَيَّ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يـَا رَحـْمـَانُ يـَا رَحـْمـَانُ يـَا رَحـْمـَانُ يـَا رَحـِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ ارْحَمْنِي مِنَ النَّارِ ذَاتِ السَّعـِيـرِ وَ ابـْسـُطْ عـَلَيَّ مـِنْ سـَعـَةِ رِزْقـِكَ وَ اهْدِنِي لِمَا اخْتُلِفَ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِكَ وَ اعْصِمْنِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ وَ أَبْلِغْ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عَنِّي تَحِيَّةً كَثِيرَةً وَ سـَلَامـاً وَ اهـْدِنـِي بـِهـُدَاكَ وَ أَغْنِنِي بِغِنَاكَ وَ اجْعَلْنِي مِنْ أَوْلِيَائِكَ الْمُخْلَصِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ آمـِيـنَ قـَالَ مَنْ قَالَ هَذَا بَعْدَ كُلِّ صَلَاةٍ رَدَّ اللَّهُ عَلَيْهِ رُوحَهُ فِي قَبْرِهِ وَ كَانَ حَيّاً مَرْزُوقاً نَاعِماً مَسْرُوراً إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 325 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز در حـديـثـى مـرفـوع مـعصوم عليه السلام فرمود: هر كه پس از نمازى با دست راسـت ريـش خـود را بـگـيـرد و سـه بـار بـگـويـد: ((يـا ذوالجـلال و الاكـرام ارحـمـنـى مـن النـار)) و دسـت چپ را بلند كند و كف آنرا برابر آسمان بـگـيـرد، سـپس سه بار بگويد: ((اجرنى من العذاب الاليم )) سپس دست را از ريش خود دور كـنـد و بـطـرف آسـمان بلند كند بطوريكه كف آنرا برابر آسمان گيرد، و بگويد: ((يـا عزيز يا كريم يا رحمن يا رحيم )) سپس دستها را بگرداند و (دوباره ) كفهاى آندو را بـآسـمـان كـنـد و سـه بـار بـگـويـد: ((اجـرنـى مـن العذاب الاليم )) (سپس بگويد:) ((صل على محمد و آل محمد و الملائكة و الروح )) آمرزيده شود و خدا از او خشنود گردد، و تـا هـنگام مردنش همه خلايق بآمرزشخواهى براى او بوى احسان كنند، بلكه همه جن و انس بدان وسيله باو نيكى كنند.
فرمود: و چون از تشهد فارغ شدى (يعنى سلام نماز را دادى چون سلام تابع تشهد اخير اسـت چـنـانچه مجلسى (ره ) گويد: پس دستهاى خود را بلند كن و بگو: ((اللهم اغفر لى مـغـفرة عزما جزما لا تغادر ذنبا و لا اءرتكب بعدها محرما ابدا و عافنى معافاة لابلوى بعدها ابدا و اهدنى هدى لا اضل بعده ابدا و انفعنى يا رب بما علمتنى و اجعله لى و لا تجعله على و ارزقـنـى كـفـافـا و رضـنى به يا رباه و تب على يا اللّه يا اللّه يا الله ، يا رحمن يا رحـمـن يـا رحـمـن ، يـا رحـيم يارحيم يا رحيم ، ارحمنى من النار ذات السعير و ابسط على من سـعـه رزقـك واهـدنـى لمـا اختلف فيه من الحق باذنك و اعصمنى من الشيطان الرجيم و ابلغ مـحـمـد ا صـلى اللّه عـليـه و آله عنى تحيه كثيرة و سلاما و اهدنى بهداك و اغننى بغناك و اجـعـلنـى مـن اوليـائك المـخـلصـيـن و صـلى اللّه عـلى مـحـمـد و آل مـحـمـد آمـيـن )). فـرمـود: هر كه اين دعا را پس از هر نمازى بخواند خداوند روحش را در گـور او بـوى بـاز گـرداند و زنده گردد و روزى داده شود و در نعمت و شادى باشد تا روز قيامت .


5- عـَنـْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ تَقُولُ بَعْدَ الْفَجْرِ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً خَالِداً مَعَ خـُلُودِكَ وَ لَكَ الْحـَمْدُ حَمْداً لَا مُنْتَهَى لَهُ دُونَ رِضَاكَ وَ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً لَا أَمَدَ لَهُ دُونَ مَشِيَّتِكَ وَ لَكَ الْحـَمـْدُ حـَمـْداً لَا جـَزَاءَ لِقَائِلِهِ إِلَّا رِضَاكَ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ وَ إِلَيْكَ الْمُشْتَكَى وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ كَمَا أَنْتَ أَهْلُهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِمَحَامِدِهِ كُلِّهَا عَلَى نَعْمَائِهِ كُلِّهَا حَتَّى يَنْتَهِيَ الْحَمْدُ إِلَى حَيْثُ مَا يُحِبُّ رَبِّي وَ يَرْضَى وَ تَقُولُ بَعْدَ الْفَجْرِ قَبْلَ أَنْ تَتَكَلَّمَ الْحـَمـْدُ لِلَّهِ مـِلْءَ الْمـِيـزَانِ وَ مـُنْتَهَى الرِّضَا وَ زِنَةَ الْعَرْشِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ مِلْءَ الْمِيزَانِ وَ مُنْتَهَى الرِّضَا وَ زِنَةَ الْعَرْشِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ مِلْءَ الْمِيزَانِ وَ مُنْتَهَى الرِّضَا وَ زِنَةَ الْعَرْشِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مـِلْءَ الْمـِيـزَانِ وَ مـُنـْتَهَى الرِّضَا وَ زِنَةَ الْعَرْشِ تُعِيدُ ذَلِكَ أَرْبَعَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تـَقـُولُ اللَّهـُمَّ أَسـْأَلُكَ مـَسْأَلَةَ الْعَبْدِ الذَّلِيلِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَغْفِرَ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ تَقْضِيَ لَنَا حَوَائِجَنَا فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 326 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز حـديـث را بمعصوم رسانده كه فرمود: پس از نماز صبح گويى : ((اللهم لك الحـمـد حمدا خالدا مع خلودك و لك الحمد حمدا لا منتهى له دون رضاك و لك الحمد حمدا لا امد له دون مشيئتك و لك الحمد حمدا لا جزاء لقائله الارضاك ، اللهم لك الحمد و اليك المشتكى و اءنـت المـسـتـعان اللهم لك الحمد كما اءنت اءهله ، الحمدلله بمحامده كلها على نعمائه كلها حـتـى ينتهى الحمد الى حيث ما يحب ربى و يرضى )) و نيز مى گويى پس از نماز صبح پـيـش از آنـكـه سـخـن بـگـويى : ((الحمد لله مل ء الميزان و منتهى الرضا وزنة العرش و سـبـحـان اللّه مـل ء المـيـزان و مـنـتـهـى الرضـا وزنـة العـرش ، و اللّه كـبـر مـل ء المـيـزان و مـنـتـهـى الرضـا وزنـة العـرش ، و لا اله الا اللّه مـل ء المـيـزان و مـنـتـهـى الرضـا وزنـة العـرش ، تـعـيـد ذلك اربـع مـراءت ثـم تـقـول اللهـم اسـئلك مـسـئلة العـبـد الذليـل ان تـصـلى عـلى مـحـمـد و آل مـحـمـد و ان تغفر لنا ذنوبنا و تقضى لنا حوائجنا فى الدنيا و الاخرة فى يسر منك و عافية )).



تـوضـيـح:
مجلسى (ره ) در فرمايش حضرت عليه السلام ((تعيد ذلك اربع مرات )) كه فـرمـود: چـهـار مـرتـبـه آنـرا تـكـرار مـى كـنـى گـويـد: از قـبـيـل تـاءكـيـد اسـت نـه تـاءسـيـس يـعـنـى مـقـصـود ايـن اسـت كـه آن فـقـرات را (يـعـنـى مـل ء المـيـزان و مـنـتـهى الرضا وزنة عرشك را) چهار مرتبه همانطور كه خود معصوم عليه السـلام فـرمـود دنـبـال هـر يـك از الحـمدللّه و سبحان اللّه و اللّه كبر و لا اله الا اللّه مى خـوانـى نـه اينكه تمامى اين دعا را چهار مرتبه مى خوانى ، گرچه برخى از اصحاب هم اينطور استنباط كرده اند و آنرا تاءسيس گرفته اند.

[afsanah82]

6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَرَجِ قَالَ كـَتـَبَ إِلَيَّ أَبـُو جـَعـْفـَرٍ ابـْنُ الرِّضـَا ع بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ عَلَّمَنِيهِ وَ قَالَ مَنْ قَالَ فِي دُبُرِ صَلَاةِ الْفَجْرِ لَمْ يَلْتَمِسْ حَاجَةً إِلَّا تَيَسَّرَتْ لَهُ وَ كَفَاهُ اللَّهُ مَا أَهَمَّهُ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ صـَلَّى اللَّهُ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أُفـَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نـَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مـِنَ اللَّهِ وَ فـَضـْلٍ لَمْ يـَمـْسـَسـْهـُمْ سـُوءٌ مـَا شـَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعـَظـِيـمِ مـَا شـَاءَ اللَّهُ لَا مـَا شـَاءَ النَّاسُ مـَا شـَاءَ اللَّهُ وَ إِنْ كَرِهَ النَّاسُ حَسْبِيَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبِينَ حَسْبِيَ الْخَالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ حَسْبِيَ الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقِينَ حَسْبِيَ الَّذِي لَمْ يـَزَلْ حَسْبِي مُنْذُ قَطُّ حَسْبِيَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ وَ قَالَ إِذَا انْصَرَفْتَ مِنْ صَلَاةٍ مَكْتُوبَةٍ فَقُلْ رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِمُحَمَّدٍ نَبِيّاً وَ بِالْإِسْلَامِ دِيناً وَ بِالْقُرْآنِ كِتَاباً وَ بِفُلَانٍ وَ فُلَانٍ أَئِمَّةً اللَّهُمَّ وَلِيُّكَ فُلَانٌ فَاحْفَظْهُ مـِنْ بـَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ وَ امْدُدْ لَهُ فِي عـُمـُرِهِ وَ اجـْعـَلْهُ الْقـَائِمَ بِأَمْرِكَ وَ الْمُنْتَصِرَ لِدِينِكَ وَ أَرِهِ مَا يُحِبُّ وَ مَا تَقَرُّ بِهِ عَيْنُهُ فِي نـَفـْسـِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ فِي أَهْلِهِ وَ مَالِهِ وَ فِي شِيعَتِهِ وَ فِي عَدُوِّهِ وَ أَرِهِمْ مِنْهُ مَا يَحْذَرُونَ وَ أَرِهِ فِيهِمْ مَا يُحِبُّ وَ تَقِرُّ بِهِ عَيْنُهُ وَ اشْفِ صُدُورَنَا وَ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ قَالَ وَ كَانَ النَّبِيُّ ص يـَقـُولُ إِذَا فـَرَغَ مـِنْ صـَلَاتـِهِ اللَّهـُمَّ اغـْفـِرْ لِي مـَا قـَدَّمْتُ وَ مَا أَخَّرْتُ وَ مَا أَسْرَرْتُ وَ مَا أَعْلَنْتُ وَ إِسْرَافِي عَلَى نَفْسِي وَ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّي اللَّهُمَّ أَنْتَ الْمُقَدِّمُ وَ أَنْتَ الْمُؤَخِّرُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ بِعِلْمِكَ الْغَيْبَ وَ بِقُدْرَتِكَ عَلَى الْخَلْقِ أَجْمَعِينَ مَا عَلِمْتَ الْحَيَاةَ خَيْراً لِي فَأَحْيِنِي وَ تَوَفَّنِي إِذَا عَلِمْتَ الْوَفَاةَ خَيْراً لِي اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَشْيَتَكَ فِي السِّرِّ وَ الْعَلَانِيَةِ وَ كَلِمَةَ الْحَقِّ فِي الْغَضَبِ وَ الرِّضَا وَ الْقَصْدَ فِي الْفَقْرِ وَ الْغِنَى وَ أَسْأَلُكَ نـَعِيماً لَا يَنْفَدُ وَ قُرَّةَ عَيْنٍ لَا يَنْقَطِعُ وَ أَسْأَلُكَ الرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ بَرَكَةَ الْمَوْتِ بَعْدَ الْعـَيـْشِ وَ بـَرْدَ الْعـَيـْشِ بـَعـْدَ الْمـَوْتِ وَ لَذَّةَ الْمـَنـْظَرِ إِلَى وَجْهِكَ وَ شَوْقاً إِلَى رُؤْيَتِكَ وَ لِقَائِكَ مِنْ غَيْرِ ضَرَّاءَ مُضِرَّةٍ وَ لَا فِتْنَةٍ مَضَلَّةٍ اللَّهُمَّ زَيِّنَّا بِزِينَةِ الْإِيمَانِ وَ اجْعَلْنَا هُدَاةً مَهْدِيِّينَ اللَّهُمَّ اهْدِنَا فِيمَنْ هَدَيْتَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ عَزِيمَةَ الرَّشَادِ وَ الثَّبَاتَ فِي الْأَمْرِ وَ الرُّشـْدِ وَ أَسـْأَلُكَ شـُكـْرَ نـِعـْمـَتـِكَ وَ حـُسـْنَ عَافِيَتِكَ وَ أَدَاءَ حَقِّكَ وَ أَسْأَلُكَ يَا رَبِّ قَلْباً سـَلِيـمـاً وَ لِسـَاناً صَادِقاً وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا تَعْلَمُ وَ أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا تَعْلَمُ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا تَعْلَمُ فَإِنَّكَ تَعْلَمُ وَ لَا نَعْلَمُ وَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 326 رواية : 6
ترجمه :
6ـ مـحـمـد بـن فـرج گـويـد: حضرت جواد عليه السلام اين نامه را بمن نوشت و آنرا بمن آمـوخـت و فـرمـود: هـر كـه آنـرا پس از نماز صبح بخواند حاجتى نخواهد جز اينكه برايش مـيـسر گردد، و خداوند مهم او را كفايت كند (و آن دعا اينست :) ((بسم اللّه و باللّه و صلى اللّه على محمد و آله و افوض امرى الى اللّه ن اللّه بصير بالعباد، فوقاه اللّه سيئات ما مـكـروا، لا اله الا انـت سـبـحـانـك انـى كنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و كذلك نـنـجـى المـؤ مـنـيـن ، حـسـبـنـا اللّه و نـعـم الوكـيـل ، فـانـقـلبـوا بـنـعـمـة مـن اللّه و فـضل لم يمسسهم سوء ما شاء اللّه لا حول و لا قوه الا باللّه (العلى العظيم ) ما شاءاللّه لا ما شاء الناس ، ما شاء اللّه و ان كره الناس حسبى الرب من المربوبين ، حسبى الخالق مـن المـخـلوقـيـن ، حـسـبـى الرازق مـن المـرزوقـيـن ، حـسـبـى الذى لم يـزل حـسـبى منذ قط، حسبى اللّه لذى لا اله الا هو، عليه توكلت و هو رب العرش ‍ العظيم )).
و فـرمـود: چـون از نـمـاز واجـب فارغ شدى پس بگو: (و دعايى دستور داد كه ترجمه اش ايـنـسـت ) ((خشنودم كه خدا پروردگارم باشد و محمد (ص ) پيغمبرم باشد، و اسلام دينم بـاشـد و قـرآن كـتـابـم و فلان و فلان (و نام امامان را ببرد) امامان من باشند، بار خدايا ولى تـو فـلان (و نـام امام زمان عليه السلام را ببرد) است پس او را از برابر و از پشت سر و از راست و چپ و بالاى سر و پائين پايش نگهدارى فرما، و عمرش را دراز كن ، و او را بـاءمـر خـود قـائم كـن ، و يـارى كـننده دينش قرار ده ، و باو بنما آنچه را دوست دارد و آنـچـه چـشـمـش را روشـنـى بـخـشد درباره خودش و فرزندانش و خاندان و مالش و درباره شـيـعـيـان و دشـمـنانش ، و بدشمنانش بنما چيزى را كه بدان بترسند و باو بنما درباره دشـمـنـانـش چـيزى كه او دوست دارد و چشمش را بدانوسيله روشنى بخش ، و درد دلهاى ما و سينه هاى مؤ منين را شفا بخش )).
فـرمـود: و چون پيغمبر (ص ) از نماز فارغ مى شد مى خواند (دعايى كه ترجمه اش چنين است ): ((بار خدايا بيامرز براى من آنچه پيش كرده ام و آنچه بتاءخير انداخته ام و آنچه نـهـان كـردم و آنـچـه عـيـان نـمـودم ، و اسـراف مـرا دربـاره خودم بيامرز و آنچه تو بدان داناترى ، بار خدايا پيش اندازى ، و تو پس اندازى ، معبودى جز تو نيست ، بحق دانائيت بـر غـيـب توانائيت بر همه خلق (سوگند) تا آنگاه كه زندگى را برايم بهتر دانى مرا زنده دار، و آنگاه كه مرگ را برايم بهتر دانى جانم را بگير، بار خدايا من از تو خواهم ، تـرس از تـو را در پـنـهـانـى و عـيـان ، و سـخـن حـق را در حال خشم و خوشنودى ، و ميانه روى را در حال فقر و توانگرى ، و از تو خواهم نعمتى كه فـانـى نـشود و روشنى چشمى كه منقطع نگردد و از تو خواهم راضى بودن بقضا و ميمنت مـرگ را پـس از زنـدگـى ، و گـوارائى زنـدگـى را پـس از مرگ و لذت ديدارت و شوق زيـارت و لقايت را بى آنكه زيانى ضرر زننده يا فتنه اى گمراه كننده بمن رسد، بار خدايا ما را بآرايش ايمان بياراى ، و راهنمايانى هدايت شده قرارمان ده ، بار خدايا ما را در زمـره كـسـانى كه رهبرى كردى رهبرى فرما، بار خدايا من از تو خواهم تصميم بپايدارى در كـار و براه راست شدن را، و از تو خواهم توفيق شكر گزارى نعمتت و عافيتى نيكو و پـرداخـت حـقـت را، و از تـو خـواهـم بار پروردگارا دلى سالم و زبانى راستگو و از تو آمـرزش خـواهـم از آنـچـه مـيـدانى و از تو خواهم بهتر آنچه دانى ، و پناه برم بخودت از بـدى آنـچـه (نسبت بمن ) ميدانى زيرا كه تو ميدانى و ما نمى دانيم و توئى علام الغيوب )).


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عـَمـِيـرَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ جَاءَ جَبْرَئِيلُ ع إِلَى يُوسُفَ وَ هُوَ فِي السِّجْنِ فَقَالَ لَهُ يَا يُوسُفُ قُلْ فِي دُبُرِ كُلِّ صَلَاةٍ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ ارْزُقْنِي مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَيْثُ لَا أَحْتَسِبُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 328 رواية : 7
ترجمه :
7ـ سـيـف بـن عـمـيـره گـويـد: شـنـيـدم از حـضـرت صـادق (ع ) كـه فـرمـود: جـبـرئيل عليه السلام آنگاه كه يوسف در زندان بود نزد وى آمد و باو گفت : اى يوسف در عقب هر نمازى بخوان (اين دعا را): ((اللهم اجعل لى فرجا و مخرجا و ارزقنى من حيث احتسب و من حيث لا احتسب )).
تـوضـيـح مـجـلسـى (ره ) گـويـد: و گـفـتـه شـده كـه خـداونـد بـه جـزء اول اين دعا او را از زندان آزاد كرد، و بجزء دومش او را بسلطنت رسانيد.


8- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ هَذِهِ الْكَلِمَاتِ عِنْدَ كُلِّ صَلَاةٍ مَكْتُوبَةٍ حُفِظَ فـِي نـَفـْسـِهِ وَ دَارِهِ وَ مَالِهِ وَ وُلْدِهِ أُجِيرُ نَفْسِي وَ مَالِي وَ وُلْدِي وَ أَهْلِي وَ دَارِي وَ كُلَّ مَا هُوَ مـِنِّي بـِاللَّهِ الْوَاحِدِ الْأَحَدِ الصَّمَدِ الَّذِي لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ وَ أُجِيرُ نـَفـْسِي وَ مَالِي وَ وُلْدِي وَ كُلَّ مَا هُوَ مِنِّي بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ إِلَى آخِرِهَا وَ بِرَبِّ النَّاسِ إِلَى آخِرِهَا وَ آيَةِ الْكُرْسِيِّ إِلَى آخِرِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 329 رواية : 8
ترجمه :
8ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه اين كلمات را در نزد هر نماز واجبى بخواند خودش و خـانـه اش و مـال و فرزندش ‍ محفوظ بماند (و دعا اينست ): ((اجير نفسى و مالى و ولدى و اهـلى و دارى و كـل ما هو منى باللّه لواحد الاحد الصمد الذى لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد، و اءجير نفسى و مالى و ولدى و كلما هو منى برب الفلق من شر ما خلق (و تا آخر سـوره بـخـوانـد) و بـرب النـاس (و تـا آخـر سـوره ((قـل اعـوذ بـرب النـاس )))) بـخواند و آية الكرسى را بآخر بخواند (يعنى بگويد و اجـيـر نـفـسـى و مـالى و ولدى (اهـلى و دارى ) و كـل ما هو منى باللّه لذى لا اله الا هو الحى القيوم .... تا بآخر).


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ مَنْ قَالَ فِي دُبـُرِ الْفـَرِيـضـَةِ يـَا مـَنْ يـَفْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ لَا يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ أَحَدٌ غَيْرُهُ ثَلَاثاً ثُمَّ سَأَلَ أُعْطِيَ مَا سَأَلَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 329 رواية : 9
ترجمه :
9ـ معاوية بن عمار (از حضرت صادق (ع ) و احتمالا از موسى بن جعفر عليه السلام ) حديث كـنـد كـه فـرمـود: هـر كـه سـه بـار دنـبـال نـمـاز واجـب بـگـويـد: ((يـا مـن يـفـعـل مـا يـشـاء و لا يـفـعـل مـا يـشـاء احد غيره )) سپس درخواستى كند باو داده شود هر چه درخواست كرده .


10- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا صَلَّيْتَ الْمَغْرِبَ فَأَمِرَّ يَدَكَ عَلَى جَبْهَتِكَ وَ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هـُوَ عـَالِمِ الْغـَيـْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّي الْهَمَّ وَ الْغَمَّ وَ الْحَزَنَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 329 رواية : 10
ترجمه :
10ـ سـعـيـد بـن يسار گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: همينكه نماز مغرب را گزاردى ، پـس دسـت خـود را بـه پـيـشانيت بكش و سه بار بگو: ((بسم اللّه لذى لا اله الا هو عالم الغيب و الشهادة الرحمن الرحيم ، اللهم اذهب عنى الهم و الغم و الحزن )).


11- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـُنـْتُ كـَثِيراً مَا أَشْتَكِي عَيْنِي فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فـَقـَالَ أَ لَا أُعـَلِّمُكَ دُعَاءً لِدُنْيَاكَ وَ آخِرَتِكَ وَ بَلَاغاً لِوَجَعِ عَيْنَيْكَ قُلْتُ بَلَى قَالَ تَقُولُ فِي دُبُرِ الْفَجْرِ وَ دُبُرِ الْمَغْرِبِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْكَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلِ النُّورَ فِي بَصَرِي وَ الْبَصِيرَةَ فِي دِينِي وَ الْيَقِينَ فِي قَلْبِي وَ الْإِخْلَاصَ فِي عَمَلِي وَ السَّلَامَةَ فِي نَفْسِي وَ السَّعَةَ فِي رِزْقِي وَ الشُّكْرَ لَكَ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 330 رواية : 11
ترجمه :
11ـ مـحمد جعفى از پدرش حديث كند كه گفت : من بسيار بدرد چشم مبتلا مى شدم پس از اين درد بـه حـضرت صادق (ع ) شكايت كردم فرمود: آيا دعائى بتو نياموزم كه براى دنيا و آخرتت (سودمند باشد) و درد چشم تو را كفايت كند؟ عرض كردم : چرا: فرمود: پس از نماز صـبـح و نـمـاز مـغـرب مـى گـويـى : ((اللهـم انـى اسـئلك بـحـق مـحـمـد و آل مـحـمد عليك صل على محمد و آل محمد و اجعل النور فى بصرى و البصيرة فى دينى و اليـقـيـن فـى قـلبـى و الاخـلاص فـى عـمـلى و السلامة فى نفسى و السعه فى رزقى و الشكر لك ابدا ما ابقيتنى )).
تـوضـيـح مـجـلسى (ره ) گويد: اين دعا با كوتاهى و اختصارش از دعاهاى جامعى است كه حاجتهاى دنيا و آخرت را در بردارد... . سپس يك يك آنها را شمرده و شرح دهد.


12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو جَعْفَرٍ الشَّامِيُّ قـَالَ حـَدَّثـَنـِي رَجـُلٌ بـِالشَّامِ يـُقـَالُ لَهُ هـِلْقَامُ بْنُ أَبِي هِلْقَامٍ قَالَ أَتَيْتُ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع فـَقـُلْتُ لَهُ جـُعِلْتُ فِدَاكَ عَلِّمْنِي دُعَاءً جَامِعاً لِلدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَوْجِزْ فَقَالَ قُلْ فِي دُبُرِ الْفَجْرِ إِلَى أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ مِنْ فَضْلِهِ قَالَ هِلْقَامُ لَقَدْ كُنْتُ مِنْ أَسْوَإِ أَهْلِ بَيْتِي حَالًا فَمَا عَلِمْتُ حَتَّى أَتَانِي مِيرَاثٌ مِنْ قـِبـَلِ رَجـُلٍ مـَا ظَنَنْتُ أَنَّ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ قَرَابَةً وَ إِنِّي الْيَوْمَ لَمِنْ أَيْسَرِ أَهْلِ بَيْتِي وَ مَا ذَلِكَ إِلَّا بِمَا عَلَّمَنِي مَوْلَايَ الْعَبْدُ الصَّالِحُ ع
اصول كافى جلد 4 صفحه : 330 رواية : 12
ترجمه :
12ـ ابو جعفر شامى گويد: مردى در شام كه نامش هلقام بن اءبى هلقام بود براى من حديث كـرد كـه خدمت حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام رفتم ، باو عرضكردم : فدايت شوم يـك دعـاى جـامـعـى بـراى دنـيـا و آخرت بمن بياموز كه كوتاه باشد، فرمود: پس از نماز صـبـح تـا آفتاب زدن بگو: ((سبحان اللّه لعظيم و بحمده استغفر اللّه و اسئله من فضله )). هـلقـام گـويـد: مـن از هـمـه فاميلم حالم بدتر بود (و در اثر خواندن اين دعا) از مردى ندانسته بمن ارثى رسيد كه من گمان نداشتم ميان من و آنمرد خويشاوندى باشد، و اكنون مـن از تـمـام فـامـيـلم زنـدگـانـيم بهتر است ، و اين نيست جز بواسطه آن دعائى كه آقايم حضرت موسى ابن جعفر عليهماالسلام بمن آموخت .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در فـرمـايـش حـضـرت كـه فـرمـود: ((پـس از نـماز صبح تا طلوع آفتاب بـگـو...)) دو احـتـمـال مـى دهـد: يكى اينكه مقصود اين باشد كه اين دعا در تمامى اين مدت بـخـوان و تـكرار كن ، ديگر اينكه مقصود بيان وقت اين دعا است كه موقع گفتن آن بعد از نماز صبح است تا آفتاب زدن ، سپس گويد: و احتمالى اولى روشن تر است .
*باب دعا براى روزى*
بَابُ الدُّعَاءِ لِلرِّزْقِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جـَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَنْ يـُعـَلِّمـَنـِي دُعـَاءً لِلرِّزْقِ فـَعـَلَّمـَنـِي دُعـَاءً مَا رَأَيْتُ أَجْلَبَ مِنْهُ لِلرِّزْقِ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ ارْزُقـْنِي مِنْ فَضْلِكَ الْوَاسِعِ الْحَلَالِ الطَّيِّبِ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَيِّباً بَلَاغاً لِلدُّنْيَا وَ الْآخـِرَةِ صـَبـّاً صـَبـّاً هَنِيئاً مَرِيئاً مِنْ غَيْرِ كَدٍّ وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدِ خَلْقِكَ إِلَّا سَعَةً مِنْ فَضْلِكَ الْوَاسـِعِ فَإِنَّكَ قُلْتَ وَ سْئَلُوا اللّ هَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِكَ أَسْأَلُ وَ مِنْ عَطِيَّتِكَ أَسْأَلُ وَ مِنْ يَدِكَ الْمَلْأَى أَسْأَلُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 331 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـعـاويـة بـن عـمار گويد: از حضرت صادق (ع ) خواهش كردم كه دعائى براى روزى من بـياموزد. پس دعايى بمن آموخت كه بهتر از آن براى جلب روزى نديدم ، فرمود: ((اللهم ارزقـنـى مـن فـضـلك الواسـع الحلال الطيب رزقا واسعا حلالا طيبا بلاغا للدنيا و الاخرة ، صـبـا صبا هنيئا مريئا، من غير كد و لا من من اءحد (من ) خلقك الا سعة من فضلك الواسع فانك قـلت : ((و اسـئلوا اللّه مـن فـضـله )) فـمـن فـضـلك اسئل و من عطيتك اسئل و من يدك الملاء اسئل )).


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع لَقـَدِ اسـْتـَبْطَأْتُ الرِّزْقَ فَغَضِبَ ثُمَّ قَالَ لِي قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تـَكَفَّلْتَ بِرِزْقِي وَ رِزْقِ كُلِّ دَابَّةٍ يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ يَا خَيْرَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا أَفْضَلَ مُرْتَجًى افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 331 رواية : 2
ترجمه :
2ـ اءبـو بـصـيـر گويد: به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : من رسيدن روزيم را كند مى شمارم (و روزى من بكندى مى رسد و بنظر خودم بيش از آن هم نخواهد رسيد؟) آنحضرت در خـشـم شـد و سـپـس بـمـن فـرمـود: بـگـو: ((اللهـم انـك تـكـفـلت بـرزقـى و رزق كـل دابـة ، يـا خـيـر مـدعـو و يـا خـيـر مـن اعـطـى ، و يـاخـيـر مـن سـئل و يـا افـضـل مـرتـجى افعل بى كذا و كذا)) (و بجاى كذا و كذا حاجت خود را در مقدار زياد شدن روزى بگويد).


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ عَبْدِ الْخَالِقِ قَالَ أَبْطَأَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ ص عَنْهُ ثُمَّ أَتَاهُ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا أَبْطَأَ بِكَ عَنَّا فـَقـَالَ السُّقْمُ وَ الْفَقْرُ فَقَالَ لَهُ أَ فَلَا أُعَلِّمُكَ دُعَاءً يَذْهَبُ اللَّهُ عَنْكَ بِالسُّقْمِ وَ الْفَقْرِ قـَالَ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ قُلْ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ تَوَكَّلْتُ عـَلَى الْحـَيِّ الَّذِي لَا يـَمـُوتُ وَ الْحـَمـْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيُّ مِنْ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً قَالَ فَمَا لَبِثَ أَنْ عَادَ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنِّي السُّقْمَ وَ الْفَقْرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 332 رواية : 3
ترجمه :
3ـ اسماعيل بن عبدالخالق گويد: مردى از اصحاب پيغمبر (ص ) (چندى ) بخدمت آنحضرت (ص ) نـيـامـد، (و پس از مدتى ) خدمتش رسيد، رسول خدا (ص ) باو فرمود: چه چيز تو را از مـا دور كرده بود؟ عرضكرد: بيمارى و ندارى ، باو فرمود: آيا بتو نياموزم دعائى كه خـداونـد از تـو بـيـمـارى و نـدارى را دور سـازد؟ عـرض كـرد: چـرا يـا رسـول الله ، فـرمـود: بـگـو: ((لا حـول و لا قوة الا باللّه (العلى العظيم ) توكلت على الحى الذى لا يموت و الحمد لله الذى لم يتخذ (صاحبة و لا) ولدا و لم يكن له شريك فى المـلك و لم يـكـن له ولى مـن الذل و كـبـره تـكـبـيـرا)). گويد: پس درنگى نكرد (و طولى نـكـشـيـد) كـه خـدمـت پـيـغـمـبـر (ص ) بـازگـشـت و عـرضـكـرد: اى رسول خدا (ص ) خداوند بيمارى و ندارى را از من برد.


4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ ادْعُ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ فِي الْمَكْتُوبَةِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ يَا خَيْرَ الْمـَسـْئُولِيـنَ وَ يـَا خـَيـْرَ الْمُعْطِينَ ارْزُقْنِي وَ ارْزُقْ عِيَالِي مِنْ فَضْلِكَ الْوَاسِعِ فَإِنَّكَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 332 رواية : 4
ترجمه :
4ـ زيـد حشام از حضرت باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: براى خواستن روزى (از خداوند) در نماز واجب در سجده بگو: ((يا خير المسئولين و يا خير المعطين ارزقنى و ارزق عيالى من فضلك الواسع فانك ذوالفضل العظيم )).


5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خـَالِدٍ عـَنِ الْقـَاسـِمِ بـْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع الْحـَاجَةَ وَ سَأَلْتُهُ أَنْ يُعَلِّمَنِي دُعَاءً فِي طَلَبِ الرِّزْقِ فَعَلَّمَنِي دُعَاءً مَا احْتَجْتُ مُنْذُ دَعـَوْتُ بـِهِ قَالَ قُلْ فِي دُبُر صَلَاةِ اللَّيْلِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ يَا خَيْرَ مَسْئُولٍ وَ يـَا أَوْسـَعَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مُرْتَجًى ارْزُقْنِي وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ وَ سَبِّبْ لِي رِزْقاً مِنْ قِبَلِكَ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 332 رواية : 5
ترجمه :
5ـ ابـو بـصير گويد: به حضرت صادق (ع ) از نيازمندى و تنگدستى شكايت كردم و از او خـواسـتم كه دعائى براى طلب روزى بمن بياموزد، پس آنحضرت دعائى بمن آموخت كه از آن زمـان كـه بوسيله من اءعطى و يا خير مرتجى ، ارزقنى و اءوسع على من رزقك ، سبب لى رزقا من قبلك ، انك على كل شى ء قدير)).




6- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي دَاوُدَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي ذُو عِيَالٍ وَ عَلَيَّ دَيْنٌ وَ قَدِ اشْتَدَّتْ حَالِي فَعَلِّمْنِي دُعَاءً أَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ لِيَرْزُقَنِي مَا أَقْضِي بـِهِ دَيـْنـِي وَ أَسـْتـَعـِيـنُ بـِهِ عـَلَى عـِيَالِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا عَبْدَ اللَّهِ تَوَضَّأْ وَ أَسـْبـِغْ وُضـُوءَكَ ثـُمَّ صـَلِّ رَكْعَتَيْنِ تُتِمُّ الرُّكُوعَ وَ السُّجُودَ ثُمَّ قُلْ يَا مَاجِدُ يَا وَاحِدُ يَا كـَرِيـمُ يـَا دَائِمُ أَتـَوَجَّهُ إِلَيـْكَ بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ ص يَا مُحَمَّدُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي أَتـَوَجَّهُ بـِكَ إِلَى اللَّهِ رَبِّكَ وَ رَبِّي وَ رَبِّ كـُلِّ شَيْءٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسـْأَلُكَ نـَفـْحـَةً كـَرِيـمـَةً مـِنْ نـَفـَحَاتِكَ وَ فَتْحاً يَسِيراً وَ رِزْقاً وَاسِعاً أَلُمُّ بِهِ شَعْثِي وَ أَقْضِي بِهِ دَيْنِي وَ أَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى عِيَالِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 333 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: مـردى خـدمـت پـيـغـمـبـر (ص ) رسـيـد و عـرضـكـرد: اى رسـول خـدا مـن مـردى هستم عاليمند و قرضدار، و حالم سخت شده ، پس دعائى بمن بياموز كـه بـا آن بدرگاه خداى عزوجل دعا كنم تا بمن روزى دهد به مقدارى كه با آن قرضم را ادا كـنـم و بـوسـيـله آن بـر (مـخـارج ) نـانـخـورهـا و عـيـالم كـمـك جـويـم ، پـس رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: اى بـنده خدا وضوى خوب و كاملى بساز، و سپس دو ركعت نماز بـگـزار و ركـوع و سـجـودش را كـامـل و نيكو بجا آر، سپس ‍ (پس از فراغت از نماز) بگو: ((يا ماجد يا واحد يا كريم يا دائم اتوجه اليك بمحمد نبيك نبى الرحمة صلى اللّه عليه و آله يـا مـحـمـد يـا رسـول اللّه نـى اتـوجـه بـك الى اللّه ربـك و ربـى و رب كـل شى ء ان تصلى على محمد و اهل بيته و اسئلك نفحه كريمه من نفحاتك و فتحا يسيرا و رزقا واسعا الم به شعثى و اقضى به دينى و استعين به على عيالى )).


7- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْمُكَارِي وَ غَيْرِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذَا الدُّعَاءَ يَا رَازِقَ الْمُقِلِّينَ يَا رَاحِمَ الْمَسَاكِينِ يَا وَلِيَّ الْمُؤْمِنِينَ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ ارْزُقْنِي وَ عَافِنِي وَ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 333 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) اين دعا را (براى زياد شدن روزى ): ((يا رازق المـقـليـن يـا راحـم المـسـاكـيـن يـا ولى المـؤ مـنـيـن يـا ذا القـوة المـتـيـن صل على محمد و اهل بيته و ارزقنى و عافنى و اكفنى ما اءهمنى ))


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ نَظَرَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِلَى رَجُلٍ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ فَقَالَ أَبـُو جـَعْفَرٍ ع سَأَلْتَ قُوتَ النَّبِيِّينَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ رِزْقاً حَلَالًا وَاسِعاً طَيِّباً مِنْ رِزْقِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 333 رواية : 8
ترجمه :
8ـ معمر بن خلاد گويد: از حضرت رضا عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: حضرت باقر عـليـه السـلام مـردى را ديـد كـه مـى گـويـد: ((بـار خـدايـا مـن از روزى حـلال تـو خـواسـتـارم )) حضرت باقر (ع ) باو فرمود: تو قوت (و روزى ) پيغمبرانرا خـواسـتـار شـدى بـگـو: ((بـار خـدايـا مـن از تـو روزى فراوان و پاكيزه اى از روزيت را خواستارم )).


9- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ قـُلْتُ لِلرِّضـَا ع جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ ادْعُ اللَّهَ عـَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرْزُقَنِيَ الْحَلَالَ فَقَالَ أَ تَدْرِي مَا الْحـَلَالُ قـُلْتُ الَّذِي عـِنـْدَنـَا الْكـَسـْبُ الطَّيِّبُ فـَقـَالَ كـَانَ عـَلِيُّ بـْنُ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ الْحَلَالُ هُوَ قُوتُ الْمُصْطَفَيْنَ ثُمَّ قَالَ قُلْ أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ الْوَاسِعِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 334 رواية : 9
ترجمه :
9ـ احـمـد بـن مـحمد بن ابى نصر گويد: بحضرت رضا عليه السلام عرضكردم : فدايت شـوم خـداى عـزوجـل را بـخـوان (و دعـا كـن ) كـه روزى حـلال بـمـن روزى كـنـد، فـرمود: آيا مى دانى حلال چيست ؟ عرضكردم : آنچه نزد ما است از درآمـد پـاك اسـت ، فـرمـود: عـلى بـن الحـسـيـن عـليـهـمـا السـلام مـى فـرمـود: حـلال قـوت (و روزى ) بـرگـزيـدگـانـسـت ، سـپـس فـرمـود: (بار خدايا) از تو از روزى فراوانت خواستارم )).

[afsanah82]

10- عـَنـْهُ عـَنْ بـَعـْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ مَزْيَدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسـِعْ عـَلَيَّ فـِي رِزْقـِي وَ امـْدُدْ لِي فـِي عـُمُرِي وَ اجْعَلْ لِي مِمَّنْ يَنْتَصِرُ بِهِ لِدِينِكَ وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِي غَيْرِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 334 رواية : 10
ترجمه :
10ـ مـفـضل بن مزيد از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: بگو ((اللهم اوسع على فـى رزقـى و امـدد لى فـى عـمـرى و اجـعـل لى مـمـن يـنـتـصـر بـه لديـنـك و لا تستبدل بى غيرى )).


11- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِي إِبـْرَاهِيمَ ع دُعَاءً فِي الرِّزْقِ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مَنْ حـَقُّهُ عَلَيْكَ عَظِيمٌ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَرْزُقَنِيَ الْعَمَلَ بِمَا عَلَّمْتَنِي مِنْ مَعْرِفَةِ حَقِّكَ وَ أَنْ تَبْسُطَ عَلَيَّ مَا حَظَرْتَ مِنْ رِزْقِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 334 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نـيـز از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام دعائى براى روزى روايت كرده ، (و آن ايـنـست ): ((يا اللّه يا اللّه يا اللّه سئلك بحق من حقه عليك عظيم ان تصلى على محمد و آل مـحـمـد و ان تـرزقنى العمل بما علمتنى من معرفه حقك و ان تبسط على ما حظرت من رزقك )).


12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْعَطَّارِ عَنْ يُونُسَ بْنِ يـَعـْقـُوبَ عـَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع إِنَّا قَدِ اسْتَبْطَأْنَا الرِّزْقَ فَغَضِبَ ثُمَّ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَكَفَّلْتَ بِرِزْقِي وَ رِزْقِ كُلِّ دَابَّةٍ فَيَا خَيْرَ مَنْ دُعِيَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا أَفْضَلَ مُرْتَجًى افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 334 رواية : 12
ترجمه :
12ـ ابـو بـصـيـر گـويد: به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : ما رسيدن روزى را بكندى مـيـدانـيـم حـضـرت در خـشـم شـد و فـرمـود: بـگـو: ((اللهـم انـك تـكـفـلت برزقى و رزق كـل دابـة فـيـا خـيـر مـن دعـى و يـا خـيـر مـن سـئل و يـا خـيـر مـن اعـطـى و يـا افضل مرتجى افعل بى كذا و كذا)).


13- أَبـُو بـَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ حُسْنَ الْمَعِيشَةِ مَعِيشَةً أَتَقَوَّى بِهَا عَلَى جَمِيعِ حَوَائِجِي وَ أَتَوَصَّلُ بِهَا فـِي الْحـَيـَاةِ إِلَى آخـِرَتـِي مـِنْ غـَيـْرِ أَنْ تـُتـْرِفـَنـِي فِيهَا فَأَطْغَى أَوْ تَقْتُرَ بِهَا عَلَيَّ فَأَشْقَى أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ حَلَالِ رِزْقِكَ وَ أَفِضْ عَلَيَّ مِنْ سَيْبِ فَضْلِكَ نِعْمَةً مِنْكَ سَابِغَةً وَ عـَطـَاءً غـَيـْرَ مـَمْنُونٍ ثُمَّ لَا تَشْغَلْنِي عَنْ شُكْرِ نِعْمَتِكَ بِإِكْثَارٍ مِنْهَا تُلْهِينِي بَهْجَتُهُ وَ تـَفـْتـِنِّي زَهَرَاتُ زَهْوَتِهِ وَ لَا بِإِقْلَالٍ عَلَيَّ مِنْهَا يَقْصُرُ بِعَمَلِي كَدُّهُ وَ يَمْلَأُ صَدْرِي هَمُّهُ أَعـْطـِنـِي مِنْ ذَلِكَ يَا إِلَهِي غِنًى عَنْ شِرَارِ خَلْقِكَ وَ بَلَاغاً أَنَالُ بِهِ رِضْوَانَكَ وَ أَعُوذُ بِكَ يَا إِلَهِي مِنْ شَرِّ الدُّنْيَا وَ شَرِّ مَا فِيهَا لَا تَجْعَلِ الدُّنْيَا عَلَيَّ سِجْناً وَ لَا فِرَاقَهَا عَلَيَّ حُزْناً أَخـْرِجـْنـِي مـِنْ فـِتـْنـَتـِهـَا مَرْضِيّاً عَنِّي مَقْبُولًا فِيهَا عَمَلِي إِلَى دَارِ الْحَيَوَانِ وَ مَسَاكِنِ الْأَخـْيَارِ وَ أَبْدِلْنِي بِالدُّنْيَا الْفَانِيَةِ نَعِيمَ الدَّارِ الْبَاقِيَةِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَزْلِهَا وَ زِلْزَالِهـَا وَ سـَطـَوَاتِ شـَيـَاطـِينِهَا وَ سَلَاطِينِهَا وَ نَكَالِهَا وَ مِنْ بَغْيِ مَنْ بَغَى عَلَيَّ فِيهَا اللَّهـُمَّ مـَنْ كـَادَنـِي فَكِدْهُ وَ مَنْ أَرَادَنِي فَأَرِدْهُ وَ فُلَّ عَنِّي حَدَّ مَنْ نَصَبَ لِي حَدَّهُ وَ أَطْفِ عَنِّي نَارَ مَنْ شَبَّ لِي وَقُودَهُ وَ اكْفِنِي مَكْرَ الْمَكَرَةِ وَ افْقَأْ عَنِّي عُيُونَ الْكَفَرَةِ وَ اكْفِنِي هَمَّ مَنْ أَدْخَلَ عَلَيَّ هَمَّهُ وَ ادْفَعْ عَنِّي شَرَّ الْحَسَدَةِ وَ اعْصِمْنِي مِنْ ذَلِكَ بِالسَّكِينَةِ وَ أَلْبِسْنِي دِرْعَكَ الْحـَصِينَةَ وَ اخْبَأْنِي فِي سِتْرِكَ الْوَاقِي وَ أَصْلِحْ لِي حَالِي وَ صَدِّقْ قَوْلِي بِفَعَالِي وَ بَارِكْ لِي فِي أَهْلِي وَ مَالِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 335 رواية : 13
ترجمه :
13ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: كـه على بن الحسين عليهما السلام اين دعا را مى خواند (كـه تـرجـمـه اش چـنـين است ): بار خدايا از تو خواهم معيشت خوبى كه بدان وسيله بهمه حـوائجـم نيرو بگيرم و در اين دوران زندگى بدان وسيله بآخرتم رسم ، بدون آنكه مرا در آن بخوشگذارنى وادار كنى تا در نتيجه سركش شوم يا بر من تنگ گيرى كه بدبخت شوم ، روزى مرا از روزى حلال خود وسيع گردان و از باران فضيلت بر من فرو ريز، و نعمتى پيوسته و عطائى بى منت (بمن بده ) سپس بواسطه زيادى آن مرا از شكر آن باز مـدار كـه خـرمـى آن مـرا بـخـود سـرگـرم سـازد، و درخـشـنـدگـى شـكـوفـه هـايـش مـرا گـول زنـد (يـا گـمـراه سـازد) و بـكـمـى آن مـرا دچـار مـسـاز كـه رنـج تـحـصـيـل آن مرا از كردار و عبادتم باز دارد و اندوه بدست آوردنش سينه ام را فرا گيرد، بـار خـدايـا چـندان روزى بمن بده براى بى نيازى از بدان خلقت ، و وسيله اى باشد كه مرا بخشنودى (يا رضوانت ) برساند، واى خداى من بتو پناه برم از شر دنيا و شر آنچه در آنـسـت ، دنيا را بر من زندان مساز، و جدايى آن را اندوه من مكن ، مرا از فتنه هايش بيرون بـر بـدانـسـان كـه مورد پسند باشم ، و كردارم مورد پذيرش باشد كه بخانه جاويدان زندگى و محل سكونت نيكانم برساند، و بجاى دنياى فانى نعمتهاى خانه باقى را بمن ارزانى كن ، بار خدايا منن بتو پناه برم از تنگدستى و سختى و پريشانيهاى دنيا و حمله شياطين و سلاطين آن و از شكنجه هايش ، و از ستم آنكه در اين دنيا بمن ستم كند.
بـار خـدايـا هر كه بمن كيد كند با او كيد كن ، و هر كه آهنگ من كند آهنگ او كن ، و تيغ آنكس كـه بـر روى مـن تيغ كشدتيغش ‍ را كند نما، و آتش آنكس كه براى من آتش افروزد خاموش سـاز، و مكر مكر كنندگان را از من كفايت كن ، و چشم كافران از توجه بمن از بيخ در آور، و اندوه آنكس كه اندوهش را بر من وارد كند كفايت نما، و شر حسودان را از من باز دار، و با آرامـش خـود مـن را از آن نـگـهـدار، و زره نـگـهـبـان خـود را بـمـن بـپـوشان ، و من را در پرده پـوشـانـنـده خـود مـستور دار، و حالم را اصلاح كن و گفتارم را بكردارم تصديق كن (يعنى كردارم را گواه راست گفتارم كن ) و درباره خاندان و مالم بركت بمن ده )).



*باب دعا براى دين و وام*
بَابُ الدُّعَاءِ لِلدَّيْنِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بـْنِ دَرَّاجٍ عـَنْ وَلِيـدِ بْنِ صَبِيحٍ قَالَ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع دَيْناً لِي عَلَى أُنَاسٍ فَقَالَ قُلِ اللَّهُمَّ لَحْظَةً مِنْ لَحَظَاتِكَ تَيَسَّرْ عَلَى غُرَمَائِي بِهَا الْقَضَاءَ وَ تَيَسَّرْ لِي بِهَا الِاقْتِضَاءَ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 336 رواية : 1
ترجمه :
1ـ وليد بن صبيح گويد: به حضرت صادق (ع ) از وامى كه از من بگردن مردمى است (و مـن از آنـهـا بـسـتـانـكـارم و نمى توانند يا نمى خواهند بدهند) شكايت بردم فرمود: بگو؟ ((اللهـم لحظة من لحظاتك تيسر على غرمائى بها القضاء و تيسر لى بها الاقتضاء انك على كل شى ء قدير)) (يعنى بار خدايا نظرى فرما كه بدهكاران من توان پرداخت يابند و من توان دريافت ، تو بر هر چيز توانائى ).


2- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ حَمَّادِ بـْنِ عـُثْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَتَى النَّبِيَّ ص رَجُلٌ فَقَالَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ الْغَالِبُ عـَلَيَّ الدَّيـْنُ وَ وَسـْوَسـَةُ الصَّدْرِ فـَقـَالَ لَهُ النَّبـِيُّ ص قُلْ تَوَكَّلْتُ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يـَكـُنْ لَهُ وَلِيٌّ مـِنَ الذُّلِّ وَ كـَبِّرْهُ تـَكـْبِيراً قَالَ فَصَبَرَ الرَّجُلُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ مَرَّ عَلَى النَّبـِيِّ ص فـَهـَتـَفَ بـِهِ فـَقـَالَ مـَا صـَنـَعـْتَ فـَقَالَ أَدْمَنْتُ مَا قُلْتَ لِي يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَضَى اللَّهُ دَيْنِي وَ أَذْهَبَ وَسْوَسَةَ صَدْرِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 336 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: مردى خدمت رسول خدا (ص ) آمده عرض كرد: اى پيغمبر خدا قرض و وسوسه در دل بر من غالب گشته (دستورى براى رفع هر دو به من بدهيد) پس پيغمبر (ص ) باو فرمود: بگو: ((توكلت على الحى الذى لا يموت ، الحمد لله الذى لم يـتـخـذ صـاحـبـة و لا ولدا و لم يـكـن له شـريـك فـى المـلك و لم يـكـن له ولى مـن الذل و كـبـره تـكـبـيـرا)) حـضـرت صادق (ع ) فرمود: مدتى بر اين جريان گذشت ، پس روزى آن مـرد بـر پـيـغـمبر (ص ) گذر كرد آن حضرت صداى او زد و فرمود: چه كردى ؟ عـرض كـرد: اى رسـول خـدا آنـچـه بـه مـن فـرمودى بدان ادامه دادم و خدا دين مرا ادا كرد و وسوسه خاطرم را نيز از ميان برد.


3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمـَالِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ لَقـِيـتُ شـِدَّةً مـِنْ وَسـْوَسـَةِ الصَّدْرِ وَ أَنـَا رَجُلٌ مَدِينٌ مُعِيلٌ مُحْوِجٌ فَقَالَ لَهُ كَرِّرْ هَذِهِ الْكَلِمَاتِ تـَوَكَّلْتُ عـَلَى الْحـَيِّ الَّذِي لَا يـَمـُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ يـَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً فَلَمْ يَلْبَثْ أَنْ جَاءَهُ فَقَالَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنِّي وَسْوَسَةَ صَدْرِي وَ قَضَى عَنِّي دَيْنِي وَ وَسَّعَ عَلَيَّ رِزْقِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 337 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: مردى نزد پيغمبر (ص ) آمده عرض كرد: اى رسـول خـدا مـن از وسـوسـه خـاطـر سـخـتـى كـشـيـده ام ، و مـردى عـيـال وار و بـدهـكار و نيازمند هستم ، پيغمبر (ص ) باو فرمود: اين كلمات را بسيار بگو: ((تـوكـلت على الحى الذى لا يموت و الحمد لله الذى لم يتخذ صاحبة و لا ولدا و لم يكن له شـريـك فى الملك و لم يكن له ولى من الذل و كبره تكبيرا)) پس زمانى نگذشت كه آن مـرد نـزد آن حـضـرت آمـد عـرض كـرد: خـداونـد وسوسه خاطرم را برطرف كرد و بدهى و قرضم را ادا فرمود و روزيم را فراوان ساخت .


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ أَبِي إِبـْرَاهـِيـمَ ع كـَانَ كـَتـَبـَهُ لِي فـِي قـِرْطـَاسٍ اللَّهُمَّ ارْدُدْ إِلَى جَمِيعِ خَلْقِكَ مَظَالِمَهُمُ الَّتِي قـِبَلِي صَغِيرَهَا وَ كَبِيرَهَا فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ وَ مَا لَمْ تَبْلُغْهُ قُوَّتِي وَ لَمْ تَسَعْهُ ذَاتُ يـَدِي وَ لَمْ يـَقـْوَ عـَلَيـْهِ بـَدَنـِي وَ يـَقـِينِي وَ نَفْسِي فَأَدِّهِ عَنِّي مِنْ جَزِيلِ مَا عِنْدَكَ مِنْ فَضْلِكَ ثُمَّ لَا تَخْلُفْ عَلَيَّ مِنْهُ شَيْئاً تَقْضِيهِ مِنْ حَسَنَاتِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنَّ الدِّينَ كَمَا شُرِعَ وَ أَنَّ الْإِسـْلَامَ كـَمـَا وُصـِفَ وَ أَنَّ الْكـِتـَابَ كـَمـَا أُنـْزِلَ وَ أَنَّ الْقـَوْلَ كـَمَا حُدِّثَ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ ذَكَرَ اللَّهُ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ بِخَيْرٍ وَ حَيَّا مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ بِالسَّلَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 337 رواية : 4
ترجمه :
4ـ موسى بن بكر از حضرت كاظم عليه السلام حديث كند كه (براى پرداخت بدهكارى كه داشـتم اين دعا را) براى من در كاغذى نوشت : ((اللهم اردد الى جميع خلفك مظالمهم التى قبلى ، صغيرها و كبيرها فى يسر منك و عافية و مالم تبليغه قوتى و لم تسعه ذات يدى و لم يـقـو عـليـه بـدنـى و يـقـيـنـى و نـفـسـى فـاءده عـنـى مـن جزيل ما عندك من فضلك ثم لا تخلف على منه شيئا تقضيه من حسناتى ، يا ارحم الراحمين ، اشـهـد ان لا اله الا اللّه وحده لا شريك له ، و اشهد و ان محمدا عبده و رسوله و ان الدين كما شـرع و ان الاسـلام كـمـا وصـف و ان الكـتـاب كـمـا انـزل و ان القـول كـمـا حـدث و ان اللّه هـو الحـق المـبـيـن ، ذكـر اللّه مـحـمـدا و اهل بيته بخير و حيا محمدا و اهل بيته بالسلام )).



*باب دعا براى رفع اندوه و سختى و غم و دلتنگى و ترس*
بَابُ الدُّعَاءِ لِلْكَرْبِ وَ الْهَمِّ وَ الْحُزْنِ وَ الْخَوْفِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ أَبِي إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ عـَنِ ابـْنِ مـُسـْكـَانَ عـَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ع يَا أَبَا حَمْزَةَ مَا لَكَ إِذَا أَتـَى بـِكَ أَمْرٌ تَخَافُهُ أَنْ لَا تَتَوَجَّهَ إِلَى بَعْضِ زَوَايَا بَيْتِكَ يَعْنِي الْقِبْلَةَ فَتُصَلِّيَ رَكـْعـَتَيْنِ ثُمَّ تَقُولَ يَا أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ وَ يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ وَ يَا أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ وَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ سَبْعِينَ مَرَّةً كُلَّمَا دَعَوْتَ بِهَذِهِ الْكَلِمَاتِ مَرَّةً سَأَلْتَ حَاجَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 338 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو حمزه گويد: حضرت باقر (ع ) به من فرمود: اى ابا حمزه چرا هرگاه براى تو پـيـش آمـدى مـى كـنـد كه تو را به ترس و خوف اندازد به يكى از گوشه هاى خانه ات يعنى بسوى قبله رو نمى كنى ، پس دو ركعت نماز بخوانى سپس هفتاد بار بگوئى : ((يا ابـصـر النـاظـريـن و يـا اسمع السامعين و يا اسرع الحاسبين و يا ارحم الراحمين )) و هر بار كه اين كلمات را مى گوئى حاجت خود را بخواهى .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَسْمَاءَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَصَابَهُ هَمٌّ أَوْ غَمٌّ أَوْ كَرْبٌ أَوْ بَلَاءٌ أَوْ لَاوَاءٌ فَلْيَقُلِ اللَّهُ رَبِّي وَ لَا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً تَوَكَّلْتُ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 338 رواية : 2
ترجمه :
2ـ اسـمـا گـويـد: رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: هـر كـس به او اندوهى يا غمى يا سختى يا بـلائى يـا دشوارى برسد پس بگوييد: ((اللّه ربى و لا اشرك به شيئا، توكلت على الحى الذى لا يموت )).


3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا نَزَلَتْ بِرَجُلٍ نَازِلَةٌ أَوْ شَدِيدَةٌ أَوْ كَرَبَهُ أَمْرٌ فَلْيَكْشِفْ عَنْ رُكْبَتَيْهِ وَ ذِرَاعَيْهِ وَ لْيُلْصِقْهُمَا بِالْأَرْضِ وَ لْيُلْزِقْ جُؤْجُؤَهُ بِالْأَرْضِ ثُمَّ لْيَدْعُ بِحَاجَتِهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 338 رواية : 3
ترجمه :
3ـ هـشـام بـن سـالم گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـر گـاه بـراى مردى پيش آمد نـاگـوارى يـا سختى كرد، يا امرى او را اندوهناك ساخت پس دو زانوى خود را با آرنجهاى دسـتـانـش بـرهـنـه كـنـد و بـه زمـيـن بـچـسـبـانـد، و سينه خود را به زمين گذارد و با اين حال در سجده براى حاجت خود دعا كند.


4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَمَّارٍ الدَّهَّانِ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَمَّا طـَرَحَ إِخْوَةُ يُوسُفَ يُوسُفَ فِي الْجُبِّ أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع فَدَخَلَ عـَلَيـْهِ فـَقَالَ يَا غُلَامُ مَا تَصْنَعُ هَاهُنَا فَقَالَ إِنَّ إِخْوَتِي أَلْقَوْنِي فِي الْجُبِّ قَالَ فَتُحِبُّ أَنْ تـَخـْرُجَ مـِنْهُ قَالَ ذَاكَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ شَاءَ أَخْرَجَنِي قَالَ فَقَالَ لَهُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ لَكَ ادْعُنِي بِهَذَا الدُّعَاءِ حَتَّى أُخْرِجَكَ مِنَ الْجُبِّ فَقَالَ لَهُ وَ مَا الدُّعَاءُ فَقَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَنَّانُ بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكـْرَامِ أَنْ تـُصـَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِي مِمَّا أَنَا فِيهِ فَرَجاً وَ مَخْرَجاً قَالَ ثُمَّ كَانَ مِنْ قِصَّتِهِ مَا ذَكَرَ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 339 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: چـون بـرادران يـوسـف او را در چـاه افـكـنـدنـد جـبـرئيل نزدش آمد و گفت : اى پسرك در اينجا چه مى كنى ؟ گفت : همانا برادران من در اين چـاه افـكندند جبرئيل گفت : مى خواهى كه از اين چاه بيرون بيرون آئى ؟ يوسف گفت : اين بـا خـداى عـزوجـل اسـت اگـر خـواهـد مـرا بـيرون آرد، امام صادق عليه السلام فرمود: پس جـبـرئيـل بـاو گـفـت ، همانا خداى تعالى به تو فرمايد: مرا با اين دعا بخوان تا از چاه بـيـرونـت آورم ، يوسف گفت : آن دعا كدام است ؟ گفت : بگو: ((اللهم انى اسئلك باءن لك الحـمـد، لا اله الا اللّه نـت المـنـان بـديـع السـمـاوات و الارض ذوالجـلال و الاكـرام ان تـصـلى عـلى مـحـمـد و آل مـحـمـد و ان تـجـعـل لى مـمـا انـا فـيه فرجا و مخرجا)) امام صادق عليه السلام فرمود: پس ‍ داستانش همان شد كه خداوند در كتابش ياد فرموده است .


5- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ أَبِي إِسْمَاعِيلَ السَّرَّاجِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ الَّذِي دَعَا بِهِ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَى دَاوُدَ بْنِ عَلِيٍّ حِينَ قَتَلَ الْمُعَلَّى بْنَ خُنَيْسٍ وَ أَخَذَ مَالَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِنُورِكَ الَّذِي لَا يُطْفَى وَ بِعَزَائِمِكَ الَّتِي لَا تُخْفَى وَ بِعِزِّكَ الَّذِي لَا يَنْقَضِي وَ بِنِعْمَتِكَ الَّتِي لَا تُحْصَى وَ بِسُلْطَانِكَ الَّذِي كَفَفْتَ بِهِ فِرْعَوْنَ عَنْ مُوسَى ع
اصول كافى جلد 4 صفحه : 339 رواية : 5
ترجمه :
5ـ مـعـاويـه بن عمار از امام صادق عليه السلام حديث كند كه آن دعائى كه حضرت صادق (ع ) بـوسـيـله آن بـه داود بـن على نفرين كرد در داستان كشتن او معلى بن خنيس و گرفتن امـوال آن حـضـرت را از (كـه در بـاب نـفـرين بر دشمن حديث (5) داستانش گذشت ، آن دعا ايـنـسـت . ((اللهـم انـى اسـئلك بـنورك الذى لا يطفى و بعزائمك التى لا تخفى و بعزك الذى لا يـنـقـضـى و بـنعمتك التى لا تحصى و بسلطائك الذى كففت به فرعون عن موسى عليه السلام .


6- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فـِي الْهـَمِّ قَالَ تَغْتَسِلُ وَ تُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ وَ تَقُولُ يَا فَارِجَ الْهَمِّ وَ يَا كَاشِفَ الْغـَمِّ يـَا رَحـْمـَانَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِيمَهُمَا فَرِّجْ هَمِّي وَ اكْشِفْ غَمِّي يَا اللَّهُ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الصَّمـَدُ الَّذِي لَمْ يـَلِدْ وَ لَمْ يـُولَدْ وَ لَمْ يـَكـُنْ لَهُ كـُفـُواً أَحـَدٌ اعـْصـِمـْنـِي وَ طَهِّرْنِي وَ اذْهَبْ بِبَلِيَّتِي وَ اقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ الْمُعَوِّذَتَيْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 340 رواية : 6
ترجمه :
6ـ اسـمـاعـيـل بـن جـابـر از حـضـرت صـادق (ع ) حـديـث كند كه براى رفع اندوه فرمود: غسل مى كنى و دو ركعت نماز مى خوانى و مى گوئى : ((يا فارج الهم و يا كاشف العم يا رحـمن الدنيا و الاخرة و رحيمهما فرج همى و اكشف غمى يا اللّه لواحد الاحد الصمد الذى لم يـلد و لم يـولد و لم يـكن له كفوا احد اعصمنى و طهرنى و اذهب ببليتى )) و آيه الكرسى را بـا دو سـوره مـعـوذتـيـن (يـعـنـى قـل اعـوذ بـرب الفـلق و قل اعوذ برب الناس ) بخوان .


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا خـِفـْتَ أَمـْراً فـَقـُلِ اللَّهـُمَّ إِنَّكَ لَا يَكْفِي مِنْكَ أَحَدٌ وَ أَنْتَ تَكْفِي مِنْ كُلِّ أَحَدٍ مِنْ خـَلْقـِكَ فـَاكـْفـِنـِي كـَذَا وَ كـَذَا وَ فـِي حـَدِيثٍ آخَرَ قَالَ تَقُولُ يَا كَافِياً مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا يـَكـْفـِي مـِنـْكَ شـَيْءٌ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ صـَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ دَخَلَ عَلَى سُلْطَانٍ يَهَابُهُ فَلْيَقُلْ بـِاللَّهِ أَسـْتـَفـْتـِحُ وَ بـِاللَّهِ أَسْتَنْجِحُ وَ بِمُحَمَّدٍ ص أَتَوَجَّهُ اللَّهُمَّ ذَلِّلْ لِي صُعُوبَتَهُ وَ سـَهِّلْ لِي حـُزُونـَتـَهُ فـَإِنَّكَ تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَكَ أُمُّ الْكِتَابِ وَ تَقُولُ أَيْضاً حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ وَ أَمْتَنِعُ بِحَوْلِ اللَّهِ وَ قـُوَّتـِهِ مـِنْ حـَوْلِهـِمْ وَ قُوَّتِهِمْ وَ أَمْتَنِعُ بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 340 رواية : 7
ترجمه :
7ـ سـمـاعـة گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هرگاه از پيش آمدى بترسى پس بگو: ((اللهم انك لا يكفى منك احد و انت تكفى من كل احد من خلقك فاكفنى كذا و كذا (و بجاى كذا و كذا گرفتارى خود را ذكر كند).
و در حـديـث ديـگـر فـرمـود: مـيـگـوئى : ((يـا كـافـيـا مـن كـل شـى ء و لا يـكـفـى مـنـك شى ء فى السماوات و الارض ، اكفنى ما اهمنى من امر الدنيا و الاخره و صلى اللّه عليه و آله )).
و حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه بـر سـلطانى وارد شود كه از او ترس دارد پس بگويد: ((باللّه ستفتح و با لله استنجح و بحمد صلى اللّه عليه و آله اتوجه ، اللهم ذلل لى صعوبته و سهل لى حزونته فانك تمحو ما تشاء و تثبت و عندك ام الكتاب .
و نـيز مى گوئى ((حسبى اللّه لا اله الا هو عليه توكلت و هو رب العرش العظيم و امتنع بـحـول اللّه و قـوتـه مـن حـولهـم و قـوتـهـم و امـتـنـع بـرب الفـلق مـن شـر مـا خـلق و لا حول و لاقوة الا با لله )).

[afsanah82]

8- عـَنـْهُ عـَنْ عـِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا رَفَعُوهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ مِنْ دُعَاءِ أَبِي ع فِي الْأَمـْرِ يـَحـْدُثُ اللَّهـُمَّ صـَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِي وَ ارْحَمْنِي وَ زَكِّ عَمَلِي وَ يَسِّرْ مـُنـْقـَلَبـِي وَ اهـْدِ قَلْبِي وَ آمِنْ خَوْفِي وَ عَافِنِي فِي عُمُرِي كُلِّهِ وَ ثَبِّتْ حُجَّتِي وَ اغْفِرْ خـَطـَايـَايَ وَ بـَيِّضْ وَجْهِي وَ اعْصِمْنِي فِي دِينِي وَ سَهِّلْ مَطْلَبِي وَ وَسِّعْ عَلَيَّ فِي رِزْقِي فَإِنِّي ضَعِيفٌ وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئِ مَا عِنْدِي بِحُسْنِ مَا عِنْدَكَ وَ لَا تَفْجَعْنِي بِنَفْسِي وَ لَا تـَفـْجـَعْ لِي حـَمـِيماً وَ هَبْ لِي يَا إِلَهِي لَحْظَةً مِنْ لَحَظَاتِكَ تَكْشِفْ بِهَا عَنِّي جَمِيعَ مَا بِهِ ابـْتـَلَيـْتـَنِي وَ تَرُدَّ بِهَا عَلَيَّ مَا هُوَ أَحْسَنُ عَادَاتِكَ عِنْدِي فَقَدْ ضَعُفَتْ قُوَّتِي وَ قَلَّتْ حـِيـلَتـِي وَ انـْقـَطـَعَ مـِنْ خَلْقِكَ رَجَائِي وَ لَمْ يَبْقَ إِلَّا رَجَاؤُكَ وَ تَوَكُّلِي عَلَيْكَ وَ قُدْرَتُكَ عـَلَيَّ يـَا رَبِّ أَنْ تَرْحَمَنِي وَ تُعَافِيَنِي كَقُدْرَتِكَ عَلَيَّ أَنْ تُعَذِّبَنِي وَ تَبْتَلِيَنِي إِلَهِي ذِكـْرُ عـَوَائِدِكَ يـُؤْنـِسـُنـِي وَ الرَّجَاءُ لِإِنْعَامِكَ يُقَوِّينِي وَ لَمْ أَخْلُ مِنْ نِعَمِكَ مُنْذُ خَلَقْتَنِي وَ أَنـْتَ رَبِّي وَ سـَيِّدِي وَ مـَفـْزَعـِي وَ مـَلْجـَئِي وَ الْحَافِظُ لِي وَ الذَّابُّ عَنِّي وَ الرَّحِيمُ بِي وَ الْمُتَكَفِّلُ بِرِزْقِي وَ فِي قَضَائِكَ وَ قُدْرَتِكَ كُلُّ مَا أَنَا فِيهِ فَلْيَكُنْ يَا سَيِّدِي وَ مَوْلَايَ فـِيـمـَا قـَضـَيـْتَ وَ قـَدَّرْتَ وَ حـَتَمْتَ تَعْجِيلُ خَلَاصِي مِمَّا أَنَا فِيهِ جَمِيعِهِ وَ الْعَافِيَةُ لِي فـَإِنِّي لَا أَجـِدُ لِدَفـْعِ ذَلِكَ أَحـَداً غـَيـْرَكَ وَ لَا أَعـْتـَمِدُ فِيهِ إِلَّا عَلَيْكَ فَكُنْ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكـْرَامِ عـِنـْدَ أَحـْسـَنِ ظـَنِّي بـِكَ وَ رَجـَائِي لَكَ وَ ارْحـَمْ تَضَرُّعِي وَ اسْتِكَانَتِي وَ ضَعْفَ رُكْنِي وَ امْنُنْ بِذَلِكَ عَلَيَّ وَ عَلَى كُلِّ دَاعٍ دَعَاكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 341 رواية : 8
ترجمه :
8ـ امـام صادق عليه السلام فرمود: از دعاهاى پدرم كه در هنگامى كه امرى پيش مى آمد مى خـوانـد ايـن بـود (و تـرجـمـه اش ‍ چـنـيـن اسـت ): ((اللهـم صـل عـلى مـحـمـد و آل مـحـمـد)) و بـيـامرز مرا و به من رحم كن و كردار مرا پاكيزه فرما و بـازگـشـت مـرا آسـان كن ، و دل مرا آرام نما، و از ترس آسوده فرما، و در همه عمرم به من عـافـيـت ده ، و حـجـت مـرا پـا بـر جـا كن ، و خطاهايم را ببخش ، و رويم را سپيد گردان ، و دربـاره ديـنـم مـرا نـگـهدار، و رسيدن بدانچه را جوياى آنم بر من آسان كن ، و روزيم را فراوان كن زيرا من ناتوانم ، و از بدى كه نزد من است بآن خوبى كه در نزد تو است در گـذر، و مـرا دربـاره خـودم داغـدار مكن ، و نزديكانم را نيز داغدار منما، و به من ببخش بار خـدايا يك لحظه اى (و يك نظر رحمتى ) كه بدان همه گرفتاريهايم را برطرف سازى ، و بـدان وسـيـله بـاز گـردانـى بـه مـن هـر آن خوئى كه پيش تو بهتر است ، كه هر آينه نـيـرويـم سـسـت ، و چـاره ام كـم شـده ، و امـيـدوارم از خـلق تـو بـريده و جز اميد به تو و تـوكـل بـر تـو چـيـزى نـمـانـده ، و توانائيت پروردگارا اگر به من رحم كنى و عافيتم بـخـشى چون توانائيت به عذاب و گرفتارى من است ، خدايا ياد بخششهايت مرا آرام كند و اميد بانعام تو به من نيرو دهد، و از آن زمان كه مرا آفريدى تهى از نعمت هاى تو نبودم ، و توئى پروردگار من و آقايم و داد رسم و پناهگاهم و نگهدارم ، و دور كننده از من (بلاها را) و مهربان به من و كفيل روزيم ، و هر آنچه كه من در آنم بقضا و قدر تو است ، پس اى آقـا و اى مـولاى مـن در آنـچـه مـقـدر فـرمـودى و حـتـم كـرده اى رهـائى مـن بـاشـد از هـمـه گرفتاريهائى كه در آنم ، و عافيت من در آن باشد، زيرا من براى دور ساختن آنها جز تو كـسـى رانـدارم ، پـس اى صـاحـب جـلالت و اكـرام بـا من برابر خوش گمانى و اميدواريم رفتار كن و بزارى و ناتوانى و سستى من ترحم كن و بدان بر من منت نه و نيز بهر كس كه بدرگاهت دعا كند ((يا ارحم الراحمين و صلى اللّه على محمد و آله )) .


9- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ يَسَارٍ عَنْ بـَعـْضِ مـَنْ رَوَاهُ قـَالَ قـَالَ إِذَا أَحـْزَنـَكَ أَمـْرٌ فـَقُلْ فِي آخِرِ سُجُودِكَ يَا جَبْرَئِيلُ يَا مُحَمَّدُ يَا جـَبـْرَئِيـلُ يـَا مـُحَمَّدُ تُكَرِّرُ ذَلِكَ اكْفِيَانِي مَا أَنَا فِيهِ فَإِنَّكُمَا كَافِيَانِ وَ احْفَظَانِي بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِنَّكُمَا حَافِظَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 342 رواية : 9
ترجمه :
9ـ و آن حـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: هـرگاه امرى تو را به اندوه افكند بگو در آخر سـجـده ات (يـا در آخـريـن سجده ات ): ((يا جبرئيل يا محمد و آنرا تكرار كن اكفيانى ما انا فيه فانكما كافيان و احفظانى باذن اللّه فانكما حافظان )).


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ بِشْرِ بْنِ مـَسـْلَمـَةَ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ مَا أُبَالِي إِذَا قُلْتُ هَذِهِ الْكَلِمَاتِ لَوِ اجْتَمَعَ عَلَيَّ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مِنَ اللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص اللَّهُمَّ إِلَيْكَ أَسْلَمْتُ نَفْسِي وَ إِلَيْكَ وَجَّهْتُ وَجْهِي وَ إِلَيـْكَ أَلْجـَأْتُ ظـَهـْرِي وَ إِلَيـْكَ فـَوَّضْتُ أَمْرِي اللَّهُمَّ احْفَظْنِي بِحِفْظِ الْإِيمَانِ مِنْ بَيْنِ يـَدَيَّ وَ مـِنْ خـَلْفـِي وَ عـَنْ يـَمـِيـنِي وَ عَنْ شِمَالِي وَ مِنْ فَوْقِي وَ مِنْ تَحْتِي وَ مِنْ قِبَلِي وَ ادْفـَعْ عـَنِّي بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ فَإِنَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِكَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 342 رواية : 10
ترجمه :
10ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: كه على بن الحسين عليهما السلام مى فرمود: من باكى نـدارم چـون ايـن كـلمـات را بـگـويـم اگر جن و انس بر عليه من گرد آيند (و به ضرر من اجـتـمـاع كـنـنـد، و آن كـلمـات ايـن اسـت ): ((بسم اللّه و باللّه و من اللّه و الى اللّه و فى سبيل اللّه و على ملة رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله اللهم اليك اسملت نفسى و اليك و جـهـت وجـهـى و اليك الجات ظهرى و اليك فوضت امرى اللهم احفظنى بحفظ الايمان من بين يـدى و مـن خـلفـى و عـن يـمينى و عن شمالى و من فوتى و من تحتى و من قبلى و ادفع عنى بحولك و قوتك فانه لا حول و لا قوة الا بك )).
و بسنده ديگر اين حديث را به همين روايت كرده .


11- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لِي رَجـُلٌ أَيَّ شـَيْءٍ قـُلْتَ حـِيـنَ دَخـَلْتَ عـَلَى أَبـِي جـَعْفَرٍ بِالرَّبَذَةِ قَالَ قُلْتُ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تـَكـْفـِي مـِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا يَكْفِي مِنْكَ شَيْءٌ فَاكْفِنِي بِمَا شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ وَ مِنْ حَيْثُ شِئْتَ وَ أَنَّى شِئْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 342 رواية : 11
ترجمه :
11ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: مـردى بـه من گفت : هنگامى كه در ربذه بر ابى جعفر (مـقـصـود عـبـاسى دومين خليفه بنى عباس ) وارد شدى چه دعائى خواندى ؟ فرمود: گفتم : ((اللهـم انـك تـكفى من كل شى ء و لا يكفى منك شى ء فاكفنى بما شئت و كيف شئت و من حيث شئت و انى شئت )).



شــرح :
ابو جعفر منصور دومين خليفه بنى عباس و از خلفائى است كه بر بنى هاشم بسيار ستم روا مـى داشت و مخصوصا به اولاد حضرت مجتبى عليه السلام بسيار اذيت كرد و جمعى از آنـهـا را در زنـدانـهاى تاريك در مدينه و كوفه زندانى كرده بود و شكنجه هائى كه اين مرد ستمگر در زندانها به فرزندان پيغمبر (ص ) داده قلم از بيان آن شرم دارد و بالاخره تمامى آنها را كه حدود سى نفر از اولاد امام حسن عليه السلام بودند در زندان به دستور او با وضع فجيعى كشتند و يا سقف زندان را بر سر آنها خراب كردند، و شهادت عبداللّه مـحـض و فـرزنـدانـش نـفـس زكيه و برادرش محمد ديباج و ديگر از اولاد حضرت مجتبى كه بـدسـت خـودش يـا لشـكريانش اتفاق افتاده در تواريخ مضبوط است ، و از ستمهاى آن مرد خـبـيـث بـه فـرزنـدان رسـول خـدا ايـن بـود كـه در سـال 144 بنام حج به مكه سفر كرد و در بازگشت در ربذه كه دهى بود در چهار منزلى مـديـنـه طـيـبـه و قـبـر ابـوذر غـفـارى رضـوان اللّه تـعـالى عـليـه در آنـجـاسـت مـنـزل كرد، و چند روزى در آنجا توقف كرد و دستور داد زندانيان مدينه كه از آن جمله محمد ديـبـاج و عـبـداللّه مـحـض بودند نزدش بردند، محمد ديباج را دستور داد در حضورش چهار صد تازيانه زدند كه مورخين مى نويسند يك چشم محمد در اثر تازيانه از حدقه بيرون آمد و پيراهنش از بسيارى خون بر تنش چسبيده بود كه پس از چندى كه خواستند آن پيراهن را از تـنـش بـيـرون آورنـد بـا روغـن زيـتـون چـرب كـردنـد و بـا ايـن حـال با پوست از بدنش كنده شد، سپس تمامى آن زندانيان را با وضع بسيار رقت بارى به همراه خود به كوفه برد و در كوفه زندان كرد و در زندان بودند تا از دنيا رفتند، و رفـتـن امـام صـادق عـليـه السـلام در ربـذه نـزد مـنـصـور در همين مسافرت بوده است كه حـضـرت را از مـديـنـه خـواسـت و گـويـا نـظـر اذيـت و شـايـد قـتـل آن حـضـرت نيز داشت ولى خداوند تعالى به بركت دعاى آن حضرت شر او را كفايت فرمود.12- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُيَسِّرٍ قَالَ لَمَّا قـَدِمَ أَبـُو عـَبْدِ اللَّهِ ع عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ أَقَامَ أَبُو جَعْفَرٍ مَوْلًى لَهُ عَلَى رَأْسِهِ وَ قَالَ لَهُ إِذَا دَخَلَ عَلَيَّ فَاضْرِبْ عُنُقَهُ فَلَمَّا دَخَلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَظَرَ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَسَرَّ شَيْئاً فـِيـمـَا بـَيـْنـَهُ وَ بـَيـْنَ نـَفـْسـِهِ لَا يـَدْرِي مَا هُوَ ثُمَّ أَظْهَرَ يَا مَنْ يَكْفِي خَلْقَهُ كُلَّهُمْ وَ لَا يَكْفِيهِ أَحَدٌ اكْفِنِي شَرَّ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ قَالَ فَصَارَ أَبُو جَعْفَرٍ لَا يُبْصِرُ مَوْلَاهُ وَ صَارَ مَوْلَاهُ لَا يُبْصِرُهُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ يَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ لَقَدْ عَيَّيْتُكَ فِي هَذَا الْحَرِّ فـَانْصَرِفْ فَخَرَجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ عِنْدِهِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ لِمَوْلَاهُ مَا مَنَعَكَ أَنْ تَفْعَلَ مـَا أَمَرْتُكَ بِهِ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا أَبْصَرْتُهُ وَ لَقَدْ جَاءَ شَيْءٌ فَحَالَ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ وَ اللَّهِ لَئِنْ حَدَّثْتَ بِهَذَا الْحَدِيثِ أَحَداً لَأَقْتُلَنَّكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 343 رواية : 12
ترجمه :
12ـ عـلى بـن مـيـسـر گـويـد: چـون امام صادق عليه السلام بر ابى جعفر منصور يكى از غـلامـان خـود را بـالاى سر خود نگهداشت و به او گفت : همينكه (جعفر بن محمد) بر من وارد شـد گـردنـش را بـزن ، حضرت صادق (ع ) هنگامى كه وارد شد نگاهى به منصور كرد و زيـر لب سـخـنـى گـفت كه كسى نفهميد چه بود، و سپس اين جمله را آشكارا گفت : ((يا من يـكـفـى خـلقـه كـلهـم و لا يكفيه احد، اكفنى شر عبداللّه بن على )) (منصور نامش عبداللّه و فـرزنـد مـحـمـد بن عبداللّه بن عباس بوده است ) گويد: پس منصور غلامش را نديد و غلام نيز او را نمى ديد، پس منصور به حضرت صادق (ع ) گفت : اى جعفر. ابن محمد راستى من شـمـا را در ايـن گـرمـا بـه رنـج و تـعـب انـداخـتـم بـرگـرد (بـه مـنـزل ، و مـعـذرت خـواهى كرد) پس ‍ حضرت صادق (ع ) از نزدش بيرون رفت ، پس از آن منصور به غلامش گفت : چرا آنچه به تو دستور داده بودم انجام ندادى (و گردن جعفر بن مـحـمـد رانـزدى ؟) گـفـت : بـه خـدا سـوگـنـد مـن او را نـديـدم و چـيـزى آمـد و مـيـان مـن و او حائل شد، منصور گفت : به خدا سوگند اگر اين داستان را براى احدى گفتى هر آينه تو را خواهم كشت .


13- عـَنـْهُ عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي دَاوُدَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ لِي أَ لَا أُعَلِّمُكَ دُعَاءً تَدْعُو بِهِ إِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ إِذَا كـَرَبَنَا أَمْرٌ وَ تَخَوَّفْنَا مِنَ السُّلْطَانِ أَمْراً لَا قِبَلَ لَنَا بِهِ نَدْعُو بِهِ قُلْتُ بَلَى بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ قُلْ يَا كَائِناً قَبْلَ كُلِّ شَيْءٍ وَ يَا مُكَوِّنَ كُلِّ شَيْءٍ وَ يَا بَاقِي بَعْدَ كُلِّ شَيْءٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 344 رواية : 13
ترجمه :
13ـ عـبـداللّه بـن عبد الرحمن گويد: حضرت باقر (ع ) به من فرمود: آيا دعائى به تو نياموزم كه بوسيله آن دعا كنى ؟ و همانا ما خاندان هرگاه امرى اندوهناكمان كند و از سلطان بـراى امـرى بـتـرسـيـم كـه تـاب آن را نداريم با آن دعا (بدرگاه خداوند) دعا مى كنيم ؟ عـرض كـردم : چـرا، پـدر و مـادرم بـه فـدايـت بـاد اى فـرزنـد رسـول خـدا، فـرمـود: بـگـو: ((يـا كـائنـا قـبـل كـل شـى ء و يـا مـكـون كـل شـى ء و يـا بـاقـى بـعـد كـل شـى ء صـل عـلى مـحـمـد و آل محمد، و افعل بى كذا و كذا)) (و بجاى آن جمله اخير حاجت خود را ذكر كند).


14- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـَهـْزِيـَارَ قـَالَ كـَتَبَ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ الْغَنَوِيُّ إِلَيَّ يَسْأَلُنِي أَنْ أَكْتُبَ إِلَى أَبِي جـَعـْفـَرٍ ع فـِي دُعـَاءٍ يـُعـَلِّمـُهُ يَرْجُو بِهِ الْفَرَجَ فَكَتَبَ إِلَيَّ أَمَّا مَا سَأَلَ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ مِنْ تـَعـْلِيـمـِهِ دُعَاءً يَرْجُو بِهِ الْفَرَجَ فَقُلْ لَهُ يَلْزَمُ يَا مَنْ يَكْفِي مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَا يَكْفِي مِنْهُ شَيْءٌ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي مِمَّا أَنَا فِيهِ فَإِنِّي أَرْجُو أَنْ يُكْفَى مَا هُوَ فِيهِ مِنَ الْغَمِّ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى فَأَعْلَمْتُهُ ذَلِكَ فَمَا أَتَى عَلَيْهِ إِلَّا قَلِيلٌ حَتَّى خَرَجَ مِنَ الْحَبْسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 344 رواية : 14
ترجمه :
14ـ عـلى بـن مـهـزيـار گـويـد: مـحـمـد بـن حمزه غنوى به من نوشت و از من خواست كه به حـضـرت جـواد عـليه السلام بنويسم كه دعائى به او بياموزد كه بدان وسيله گشايشى بـرايـش حـاصـل گـردد (و از زنـدانـى كه در آن گرفتار شده بود خلاص گردد) پس آن حـضـرت به من نوشت : اما آنچه محمد بن حمزه درخواست كرده كه دعائى بياموزد كه بدان فـرج و گـشايش يابد پس به او بگو كه ملازم اين دعا باشد (و هميشه بگويد) ((يا من يـكـفـى مـن كل شى ء و لا يكفى منه شى ء اكفنى مما ابا فيه )) پس من اميد دارم كه اندوه و گـرفـتاريش برطرف شود ان شاءاللّه تعالى ، من هم آن دعا را به او رساندم ، و بر او نگذشت جز مدت كمى كه از زندان بيرون آمد.


15- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ ابْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بـْنَ الْحـُسـَيـْنِ ع يـَقـُولُ لِابـْنـِهِ يـَا بـُنـَيَّ مَنْ أَصَابَهُ مِنْكُمْ مُصِيبَةٌ أَوْ نَزَلَتْ بِهِ نَازِلَةٌ فـَلْيـَتَوَضَّأْ وَ لْيُسْبِغِ الْوُضُوءَ ثُمَّ يُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ أَوْ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ ثُمَّ يَقُولُ فِي آخـِرِهـِنَّ يـَا مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوَى وَ يَا سَامِعَ كُلِّ نَجْوَى وَ شَاهِدَ كُلِّ مَلَإٍ وَ عَالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ وَ يَا دَافـِعَ مـَا يـَشـَاءُ مـِنْ بـَلِيَّةٍ وَ يَا خَلِيلَ إِبْرَاهِيمَ وَ يَا نَجِيَّ مُوسَى وَ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ ص أَدْعـُوكَ دُعـَاءَ مـَنِ اشـْتـَدَّتْ فـَاقـَتـُهُ وَ قَلَّتْ حِيلَتُهُ وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ دُعَاءَ الْغَرِيقِ الْغَرِيبِ الْمُضْطَرِّ الَّذِي لَا يَجِدُ لِكَشْفِ مَا هُوَ فِيهِ إِلَّا أَنْتَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ فَإِنَّهُ لَا يَدْعُو بِهِ أَحَدٌ إِلَّا كَشَفَ اللَّهُ عَنْهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 345 رواية : 15
ترجمه :
15ـ ابـن ابـى حـمـزه گـويـد: از حـضـرت عـلى بـن الحـسـين عليهما السلام شنيدم كه به فـرزنـدش مـى فـرمـود اى پـسـر جـانـم بـراى هـر كـدام از شما مصيبتى رسيد يا پيش آمد نـاگـوارى اتـفـاق افتاد، پس وضوء بسازد و بايد وضوء كاملى باشد سپس دو ركعت يا چهار ركعت نماز بخواند، سپس در آخر آنها (يعنى در سجده آخر و يا بعد از نماز) بگويد: ((يـا مـوضـع كـل شـكـوى و يـا سـامـع كـل نـجـوى و يـا شـاهـد كـل مـلاء و عـالم كـل خـفـيـة و يـا دافـع مـا يـشـاء مـن بـليـة و يـا خليل ابراهيم و يا نجى موسى و يا مصطفى محمد (ص ) ادعوك دعاء من اشتدت فاقته و قلت حيلته وضعت قوته ، دعاء الغريق الغريب المضطر الذى لا يجد لكشف ما هو فيه الا انت يا ارحـم الراحمين )) زيرا كسى باين دعا خدا را نخواند جز اينكه خداوند گرفتاريش را بر طرف سازد ان شاء الله .


16- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أَخِي سَعِيدٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ يـَسـَارٍ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع يَدْخُلُنِيَ الْغَمُّ فَقَالَ أَكْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ اللَّهُ اللَّهُ رَبِّي لَا أُشـْرِكُ بـِهِ شـَيـْئاً فـَإِذَا خِفْتَ وَسْوَسَةً أَوْ حَدِيثَ نَفْسٍ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ وَ ابـْنُ عـَبْدِكَ وَ ابْنُ أَمَتِكَ نَاصِيَتِي بِيَدِكَ عَدْلٌ فِيَّ حُكْمُكَ مَاضٍ فِيَّ قَضَاؤُكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ أَنْزَلْتَهُ فِي كِتَابِكَ أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِكَ أَوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فـِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ الْقُرْآنَ نُورَ بَصَرِي وَ رَبِيعَ قَلْبِي وَ جِلَاءَ حُزْنِي وَ ذَهَابَ هَمِّي اللَّهُ اللَّهُ رَبِّي لَا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 345 رواية : 16
ترجمه :
16ـ سعيد بن يسار گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : (من گاهى ) اندهگين شوم (و بـراى رفع آن از حضرت دستورى خواستم ) فرمود: بسيار بگو: ((اللّه لله ربى لا اشـرك بـه شيئا)) پس هر گاه از وسوسه يا حديث نفس ‍ (خاطره هاى شيطانى ) بترسى بـگـو: ((اللهـم انـى عـبـدك و ابـن عـبـدك و ابـن امـتـك بـيـدك عـدل فـى حـكـمـك ، مـاض فـى قـضـاؤ ك ، اللهـم انـى اسـئلك بـكـل اسم هو لك انزلته فى كتابك اوعطمته احد من خلقك او استاثرت به فى علم الغيب عندك ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تجعل القرآن نور بصرى و ربيع قلبى و جلاء حزنى و ذهاب همى اللّه لله ربى لا اشرك به شيئا)).


17- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ دُعَاءُ النَّبِيِّ ص لَيْلَةَ الْأَحْزَابِ يَا صَرِيخَ الْمَكْرُوبِينَ وَ يَا مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ وَ يَا كَاشِفَ غَمِّيَ اكْشِفْ عَنِّي غَمِّي وَ هَمِّي وَ كَرْبِي فَإِنَّكَ تَعْلَمُ حَالِي وَ حَالَ أَصْحَابِي وَ اكْفِنِي هَوْلَ عَدُوِّي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 346 رواية : 17
ترجمه :
17ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: دعـاى پـيغمبر (ص ) در شب احزاب (آن شبى كه در جنگ احـزاب كـار بر آن حضرت سخت شد) اين بود (كه گفت :) ((يا صريخ المكروبين ، و يا مـجـيـب دعـوة المضطرين و يا كاشف غمى اكشف عنى غمى و همى و كربى فانك تعلم حالى و حال اصحابى و اكفنى هول عدوى )).


18- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهـْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي إِسـْرَائِيلَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ خَرَجَ بِجَارِيَةٍ لَنَا خَنَازِيرُ فِي عُنُقِهَا فَأَتَانِي آتٍ فَقَالَ يَا عـَلِيُّ قـُلْ لَهَا فَلْتَقُلْ يَا رَءُوفُ يَا رَحِيمُ يَا رَبِّ يَا سَيِّدِي تُكَرِّرُهُ قَالَ فَقَالَتْهُ فَأَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهَا قَالَ وَ قَالَ هَذَا الدُّعَاءُ الَّذِي دَعَا بِهِ جَعْفَرُ بْنُ سُلَيْمَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 346 رواية : 18
ترجمه :
18ـ حـضرت رضا عليه السلام فرمود: دختركى از ما (يا كنيزكى ) در گردنش خنازيرى بـيـرون آمـد (خـنـازير غده هاى است كه در زير گلو و گردن پيدا شود و از آن چرك ميايد) پس كسى نزد من آمد و گفت : اى على (بن موسى الرضا) به او بگو: (اين دعارا) بخواند: ((يا رؤ ف يا رحيم يا رب يا سيدى )) و آن را تكرار كند، فرمود: پس اين كلمات را گفت و خـداى عـزوجـل آن خنازير را از او بر طرف كرد (راوى ) گويد: فرمود: و اين دعا همانست كه جعفر بن سليمان با آن دعا كرد.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: شايد معناى كلام امام عليه السلام اين باشد كه جعفر بن سليمان نـيـز گـرفـتـار ايـن بيمارى بود و بوسيله اين دعا شفا يافت ، و امام عليه السلام براى بيان تاءثير دعا اين دنباله را فرموده است .19- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع دُعَاءً وَ أَنَا خـَلْفـَهُ فـَقـَالَ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ بـِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ وَ اسْمِكَ الْعَظِيمِ وَ بِعِزَّتِكَ الَّتِي لَا تُرَامُ وَ بِقُدْرَتِكَ الَّتِي لَا يَمْتَنِعُ مِنْهَا شَيْءٌ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا قَالَ وَ كَتَبَ إِلَيَّ رُقـْعـَةً بـِخـَطِّهِ قـُلْ يـَا مـَنْ عـَلَا فـَقـَهـَرَ وَ بـَطَنَ فَخَبَرَ يَا مَنْ مَلَكَ فَقَدَرَ وَ يَا مَنْ يُحْيِي الْمـَوْتـَى وَ هـُوَ عـَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِي كَذَا وَ كَذَا ثُمَّ قـُلْ يَا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ارْحَمْنِي بِحَقِّ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ارْحَمْنِي وَ كَتَبَ إِلَيَّ فِي رُقْعَةٍ أُخْرَى يـَأْمـُرُنـِي أَنْ أَقـُولَ اللَّهـُمَّ ادْفَعْ عَنِّي بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِي يَوْمِي هَذَا وَ شـَهـْرِي هـَذَا وَ عـَامـِي هـَذَا بـَرَكـَاتـِكَ فـِيـهَا وَ مَا يَنْزِلُ فِيهَا مِنْ عُقُوبَةٍ أَوْ مَكْرُوهٍ أَوْ بَلَاءٍ فـَاصـْرِفـْهُ عـَنِّي وَ عَنْ وُلْدِي بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بـِكَ مـِنْ زَوَالِ نـِعـْمَتِكَ وَ تَحْوِيلِ عَافِيَتِكَ وَ مِنْ فَجْأَةِ نَقِمَتِكَ وَ مِنْ شَرِّ كِتَابٍ قَدْ سَبَقَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِي وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْماً وَ أَحْصَى كُلَّ شَيْءٍ عَدَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 346 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حـسـيـن گـويـد: از حـضـرت ابى الحسن عليه السلام دعائى خواستم و من پشت سر آن حـضـرت بـودم پـس فـرمـود: اللهم انى اسئلك بوجهك الكريم و اسئلك العظيم و بعزتك التـى لا نـرام و بـقـدرتـك التـى لا يـمـتـنـع مـنـهـا شـى ء ان تفعل بى كذا و كذا)) (و بجاى تفعل بى كذا و كذا حاجت خود را بگويد).
گـويد و در نامه اى به خط خودش به من نوشت كه بگو:((يا من علا فقهر و بطن فخبر يـا مـن مـلك فـقـذر و يـا مـن يـحـيـى المـوتـى و هـو كـل شـى ء قـديـر، صـل عـلى مـحـمـد و آل مـحمد و افعل بى كذا و كذا)) (و بجاى آن حاجت خود را گويد) سپس بگو:((يا لا اله الا اللّه رحمنى بحق لا اله اللّه رحمنى ))







20- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ يَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ بـِرَحـْمـَتـِكَ أَسـْتَغِيثُ فَاكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي تَقُولُهُ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 347 رواية : 20
ترجمه :
20ـ و از عـمـر بن يزيد حديث شده است كه اين دعا را صد بار در سجده مى خوانى : ((يا حى يا قيوم يا لا اله الا انت برحمتك استغيث فاكفنى ما اهمنى و لا تكلنى الى نفسى )).


21- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ حَنَانٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَوْرَةَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ قَالَ لِي أَبُو الْحَسَنِ ع إِذَا كَانَ لَكَ يَا سَمَاعَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ حـَاجـَةٌ فـَقـُلِ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ فَإِنَّ لَهُمَا عِنْدَكَ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ وَ قـَدْراً مـِنَ الْقَدْرِ فَبِحَقِّ ذَلِكَ الشَّأْنِ وَ بِحَقِّ ذَلِكَ الْقَدْرِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا فَإِنَّهُ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ لَمْ يَبْقَ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مُؤْمِنٌ مُمْتَحَنٌ إِلَّا وَ هُوَ يَحْتَاجُ إِلَيْهِمَا فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 347 رواية : 21
ترجمه :
21ـ سـمـاعـة گـويـد: حـضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر عليهماالسلام ) بمن فرمود: اى سـمـاعة هرگاه براى تو نزد خداى عزوجل حاجتى است پس بگو: ((اللهم انى اسئلك بحق مـحـمـد و عـلى فـان لهما عندك شاءنا من الشاءن و قدرا من القدر فبحق ذلك الشاءن و بحق ذلك القـدر ان تـصـلى عـلى مـحـمـد و آل مـحـمـد و ان تفعل بى كذا و كذا حاجت خود را بگويد) زيرا همانا چون روز قيامت شود هيچ فرشته مقرب و نـه پـيـغمبر مرسل و نه مؤ من آزمايش شده نماند جز آنكه در آن روز بآندو (يعنى محمد و على عليهما السلام ) نياز دارند.

[afsanah82]

12- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عـَنْ حـَرِيـزٍ عـَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ إِذَا دَخَلْتَ عَلَى مَرِيضٍ فَقُلْ أُعِيذُكَ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ مِنْ شَرِّ كُلِّ عِرْقٍ نَفَّارٍ وَ مِنْ شَرِّ حَرِّ النَّارِ سَبْعَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 354 رواية : 12
ترجمه :
12ـ زراره از يـكـى دو امـام بـاقر يا امام صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود: هرگاه بالاى سر بيمارى رفتى هفت بار بگو: ((اعيذك باللّه لعظيم رب العرش العظيم من شر كل عرق نفار و من شر حر النار)).


13- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عـُثـْمـَانَ عـَنِ الثُّمـَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا اشْتَكَى الْإِنْسَانُ فَلْيَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ص أَعُوذُ بِعِزَّةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِقُدْرَةِ اللَّهِ عَلَى مَا يَشَاءُ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 355 رواية : 13
ترجمه :
13ـ امـام باقر (ع ) فرمود: هرگاه انسان مريض شد (اين دعا را بخواند) بگويد: ((بسم اللّه و باللّه و محمد رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله اعوذ بعزة لله و اعوذ بقدرة اللّه على ما يشاء من شر ما اءجد)).


14- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـِيـسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ هِشَامٍ الْجـَوَالِيـقِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع يَا مُنْزِلَ الشِّفَاءِ وَ مُذْهِبَ الدَّاءِ أَنْزِلْ عَلَى مَا بِي مِنْ دَاءٍ شِفَاءً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 355 رواية : 14
ترجمه :
14ـ امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: (بـراى رفـع درد و بـيـمـارى بـگـويـد:) ((يـا منزل الشفاء و مذهب الداء انزل على ما بى من داء شفاء)).


15- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُوسَى بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ صَاحِبِ الشَّعـِيـرِ عـَنْ حـُسـَيْنٍ الْخُرَاسَانِيِّ وَ كَانَ خَبَّازاً قَالَ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَجَعاً بـِي فـَقـَالَ إِذَا صـَلَّيْتَ فَضَعْ يَدَكَ مَوْضِعَ سُجُودِكَ ثُمَّ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ص اشـْفـِنـِي يَا شَافِي لَا شِفَاءَ إِلَّا شِفَاؤُكَ شِفَاءً لَا يُغَادِرُ سُقْماً شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 355 رواية : 15
ترجمه :
15ـ حـسين خراسانى نانوا گويد: از دردى كه داشتم به حضرت صادق (ع ) شكايت كردم ، فـرمـود: چـون نـمـاز خواندى پس بجاى سجده ات دست بگذار و بگو: ((بسم اللّه محمد رسـول اللّه صـلى اللّه عـليـه و آله اشـفنى يا شافى لا شفاء الا شفاؤ ك ، شفاء لا يغادر سقما شفاء من كل داء و سقم )).


16- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَرِضَ عَلِيٌّ ص فَأَتَاهُ رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَ لَهُ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ تَعْجِيلَ عَافِيَتِكَ وَ صَبْراً عَلَى بَلِيَّتِكَ وَ خُرُوجاً إِلَى رَحْمَتِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 355 رواية : 16
ترجمه :
16ـ امـام بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: عـلى عـليـه السـلام بـيـمـار شـد و رسـول خـدا (ص ) بـعـيـادتـش آمـد و بـاو فـرمـود: بـگـو: ((اللهـم انـى اسـئلك تعجيل عافيتك و صبرا على بليتك و خروجا الى رحمتك )).


17- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ النَّبِيَّ ص كَانَ يُنَشِّرُ بِهَذَا الدُّعَاءِ تَضَعُ يَدَكَ عَلَى مَوْضِعِ الْوَجَعِ وَ تَقُولُ أَيُّهَا الْوَجَعُ اسْكُنْ بِسَكِينَةِ اللَّهِ وَ قِرْ بِوَقَارِ اللَّهِ وَ انْحَجِزْ بِحَاجِزِ اللَّهِ وَ اهْدَأْ بِهَدْءِ اللَّهِ أُعِيذُكَ أَيُّهَا الْإِنْسَانُ بِمَا أَعَاذَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عَرْشَهُ وَ مَلَائِكَتَهُ يَوْمَ الرَّجْفَةِ وَ الزَّلَازِلِ تَقُولُ ذَلِكَ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ لَا أَقَلَّ مِنَ الثَّلَاثِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 355 رواية : 17
ترجمه :
17ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: همانا پيغمبر (ص ) باين دعا معالجه مى كرد مى فرمود: دست بر جاى درد مى گذارى و مى گوئى : ((ايها الوجع اسكن بسكينه اللّه و قر بوقار اللّه و انـحـجـز بـحـاجـز اللّه و اهـداء بـهـداء اللّه عـيـذك ايـهـا الانـسـان بـمـا اعـاذ اللّه عزوجل به عرشه و ملائكته يوم الرجفه و الزلازل )).


18- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَمَّارِ بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَوْنِ بْنِ سَعْدٍ مـَوْلَى الْجـَعـْفَرِيِّ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَضَعُ يَدَكَ عَلَى مَوْضِعِ الْوَجَعِ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ الَّذِي نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ وَ هُوَ عـِنـْدَكَ فـِي أُمِّ الْكـِتـَابِ عـَلِيٌّ حـَكـِيـمٌ أَنْ تـَشْفِيَنِي بِشِفَائِكَ وَ تُدَاوِيَنِي بِدَوَائِكَ وَ تُعَافِيَنِي مِنْ بَلَائِكَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 356 رواية : 18
ترجمه :
18ـ مـعـاويـة بن عمار از امام صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود: دستت را بر موضع درد مـى گـذارى و سـه بـار مـى گـويـى : ((اللهم انى اسئلك بحق القرآن العظيم الذى نـزل بـه الروح الامـيـن و هو عندك فى ام الكتاب على حكيم ان تشفينى بشفائك و تداوينى بدوائك و تعافينى من بلائك )).


19- أَحـْمـَدُ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَوْفِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زُرَارَةَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ عَرَضَ بِي وَجَعٌ فِي رُكْبَتِي فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع فَقَالَ إِذَا أَنْتَ صَلَّيْتَ فَقُلْ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا أَرْحـَمَ مـَنِ اسـْتـُرْحـِمَ ارْحـَمْ ضـَعـْفـِي وَ قـِلَّةَ حـِيـلَتـِي وَ عَافِنِي مِنْ وَجَعِي قَالَ فَفَعَلْتُهُ فَعُوفِيتُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 356 رواية : 19
ترجمه :
19ـ ابـو حـمـزة گـويـد: در زانـوى مـن دردى پـيـدا شـد پس به حضرت باقر (ع ) عرض حـال كـردم و فـرمـود: چـون نـمـاز خـوانـدى بـگـو: ((يـا اجـود مـن اعـطـى و يـا خـيـر مـن سـئل و يـا ارحـم مـن استرحم ارحم ضعفى و قله حيلتى و عافنى من وجعى )). گويد: من اين كار را كردم و عافيت يافتم .



*باب حرز و تعويذ*
بَابُ الْحِرْزِ وَ الْعُوذَةِ
1- حـُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ ابْنِ الْمُنْذِرِ قَالَ ذُكِرَتْ عـِنـْدَ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع الْوَحْشَةُ فَقَالَ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَيْءٍ إِذَا قُلْتُمُوهُ لَمْ تَسْتَوْحِشُوا بـِلَيـْلٍ وَ لَا نـَهـَارٍ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ وَ أَنَّهُ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فـَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِي كَنَفِكَ وَ فـِي جـِوَارِكَ وَ اجـْعـَلْنـِي فِي أَمَانِكَ وَ فِي مَنْعِكَ فَقَالَ بَلَغَنَا أَنَّ رَجُلًا قَالَهَا ثَلَاثِينَ سَنَةً وَ تَرَكَهَا لَيْلَةً فَلَسَعَتْهُ عَقْرَبٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 357 رواية : 1
ترجمه :
(مترجم گويد: حرز به معناى پناهگاه و جاى محكم و استوار و دعائى كه بر كاغذ نويسند و براى دفع چشم زخم يا دفع بلا همراه خود نگهدارند آمده ، و تعويذ هم معناى شبيه حرز دارد و بـه مـعـنـاى پناه دادن نيز آمده و مقصود در اينجا چنانكه از دعاهائى كه مى آيد معلوم گـردد دعـاهـائى اسـت كـه بـا خـوانـدن يـا نـوشـتـن و همراه كردن آنها انسان از دردها و يا جانوران موذى و درندگان و ترس و ديگر چيزها در امان ماند).
1ـ ابـن مـنـذر گـويد: خدمت حضرت صادق (ع ) از وحشت (ترس و اندوه از تنهائى ) يادآور شـدم فـرمود: آيا شما را آگاه نكنم به چيزى كه هرگاه آن را بگوئيد نه در شب و نه در روز از تنهائى نترسيد؟ (و آل اينست ): ((بسم اللّه و باللّه و توكلت على اللّه و انه من يـتـوكـل عـلى اللّه فـهـو حـسـبـه ان اللّه بـالغ امـرة قـد جـعـل اللّه لكـل شـى ء قـدرا، اللهـم اجعلنى فى كنفك و فى جوارك و اجعلنى فى امانك و فـى مـنـعـك )) پـس فـرمـود: بـه مـا رسـيـده كـه مـردى سـى سال اين دعا را مى خواند و يك شب آنرا ترك كرد و همان شب او را عقرب گزيد.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي بـَصـِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْ أَعُوذُ بِعِزَّةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِقُدْرَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَلَالِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِعَظَمَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِعَفْوِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِمَغْفِرَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِرَحْمَةِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِسُلْطَانِ اللَّهِ الَّذِي هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ أَعُوذُ بِكَرَمِ اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَمْعِ اللَّهِ مِنْ شَرِّ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ وَ كُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ وَ شَرِّ كُلِّ قَرِيبٍ أَوْ بَعِيدٍ أَوْ ضَعِيفٍ أَوْ شَدِيدٍ وَ مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهـَامَّةِ وَ الْعـَامَّةِ وَ مـِنْ شـَرِّ كـُلِّ دَابَّةٍ صَغِيرَةٍ أَوْ كَبِيرَةٍ بِلَيْلٍ أَوْ نَهَارٍ وَ مِنْ شَرِّ فُسَّاقِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ وَ مِنْ شَرِّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 357 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـگـو، ((اعـوذ بـعـزة اللّه و اعـوذ بـقـدرة اللّه و اعـوذ بجلال اللّه و اعوذ بعظمه اللّه و اعوذ بعفو اللّه و اعوذ بمغفرة اللّه و اعوذ برحمة اللّه و اعـوذ بـسـلطـان اللّه لذى هو على كل شى ء قدير و اعوذ بكرم الله ، و اعوذ بجمع اللّه من شـر كـل جـبـار عـنـيـد و كل شيطان مريد و شر كل قريب او بعيدا او ضعيف او شديد و من شر السـامـة و الهـامـة و العـامـة و مـن شـر كـل دابـة صـغـيـرة او كـبـيـرة بليل او نهار و من شر فساق العرب و العجم و من شر فسقة الجن و الانس )).


3- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع رَقَى النَّبِيُّ ص حَسَناً وَ حُسَيْناً فَقَالَ أُعِيذُكُمَا بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ وَ أَسْمَائِهِ الْحُسْنَى كُلِّهَا عَامَّةً مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ عَيْنٍ لَامَّةٍ وَ مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ثُمَّ الْتَفَتَ النَّبِيُّ ص إِلَيْنَا فَقَالَ هَكَذَا كَانَ يُعَوِّذُ إِبْرَاهِيمُ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ ع
اصول كافى جلد 4 صفحه : 358 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: اءمير المؤ منين عليه السلام فرمود: كه پيغمبر (ص ) حسن و حـسـيـن را رقيه نمود (رقيه به معناى : دعا، تعويذ، و آنچه براى حفظ و نگهدارى بكار برند مى باشد) باين كلمات و فرمود: ((اعيذ كما بكلمات اللّه لنامات و اسمائه الحسنى كلها عامة من شر السامة و الهامة و من شر كل عين لامة و من شر حاسد اذا حسد)) سپس ‍ پيغمبر (ص ) رو بـه مـا كـرده فـرمـود: ابـراهـيـم عـليـه السـلام ايـنـسـان اسماعيل و اسحاق را در پناه خدا مى نهاد (و تعويذشان مى كرد).


4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ سُلَيْمَانَ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ إِذَا أَمْسَيْتَ فَنَظَرْتَ إِلَى الشَّمْسِ فِي غُرُوبٍ وَ إِدْبَارٍ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بـِاللَّهِ وَ الْحـَمـْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يـَكـُنْ لَهُ وَلِيٌّ مـِنَ الذُّلِّ وَ كـَبِّرْهُ تـَكـْبـِيـراً وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يَصِفُ وَ لَا يُوصَفُ وَ يـَعـْلَمُ وَ لَا يـُعْلَمُ يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِ اللَّهِ الْكَرِيمِ وَ بـِاسـْمِ اللَّهِ الْعـَظـِيـمِ مـِنْ شَرِّ مَا بَرَأَ وَ ذَرَأَ وَ مِنْ شَرِّ مَا تَحْتَ الثَّرَى وَ مِنْ شَرِّ مَا بَطَنَ وَ ظـَهـَرَ وَ مـِنْ شـَرِّ مـَا وَصـَفْتُ وَ مَا لَمْ أَصِفْ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ذَكَرَ أَنَّهَا أَمَانٌ مِنْ كُلِّ سـَبـُعٍ وَ مـِنَ الشَّيـْطـَانِ الرَّجـِيمِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ كُلِّ مَا عَضَّ أَوْ لَسَعَ وَ لَا يَخَافُ صَاحِبُهَا إِذَا تـَكـَلَّمَ بـِهـَا لِصـّاً وَ لَا غـُولًا قـَالَ قـُلْتُ لَهُ إِنِّي صـَاحِبُ صَيْدِ السَّبُعِ وَ أَنَا أَبِيتُ فِي اللَّيـْلِ فـِي الْخَرَابَاتِ وَ أَتَوَحَّشُ فَقَالَ لِي قُلْ إِذَا دَخَلْتَ بِسْمِ اللَّهِ أَدْخُلُ وَ أَدْخِلْ رِجْلَكَ الْيُمْنَى وَ إِذَا خَرَجْتَ فَأَخْرِجْ رِجْلَكَ الْيُسْرَى وَ سَمِّ اللَّهَ فَإِنَّكَ لَا تَرَى مَكْرُوهاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 358 رواية : 4
ترجمه :
4ـ سـليـمان جعفرى گويد: از حضرت ابوالحسن عليه السلام (ظاهرا مقصود حضرت رضا عليه السلام است ) شنيدم كه مى فرمود: چون شام كنى و ببينى كه خورشيد رو به مغرب كردن و پشت كردن است پس بگو: ((بسم اللّه و باللّه و الحمد لله الذى لم يتخذ صاحبة و لا يـوصـف و يـعـلم و لا يـعـلم ، يـعلم خائة الاعين و ما تخفى الصدور، و اعوذ بوجه اللّه لكريم و باسم اللّه لعظيم من شر ما بر او ذر او من شر ما تحت الثرى و ما من شر ما بطن و ظـهـر و مـن شـر مـا و صفت و ما لم اصف و الحمدلله رب العالمين )) و فرمود: كه اين دعا امـان اسـت از هـر درنـده و از شيطان رجيم (رانده شده از درگاه خداوند) و فرزندانش ، و از حيوانى كه دندان گيرد، يا بگزد، و گوينده اين كلمات آنگاه كه آن را خواند از دزد و ديو نترسد، گويد: من عرض كردم : كه من شكار درنده كنم و شبها كه در ويرانه ها مى خوابم وحـشـت مـى كـنـم ؟ بـه مـن فـرمـود: چـون وارد بـر ويـرانـه شـوى بـگـو: ((بـسـم اللّه دخـل )) و پـاى راسـتت را پيش بنه ، و چون بيرون آئى پاى چپت را پيش بنه و نام خدا را بر زبان ببر كه تو بد نخواهى ديد.


5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ قُتَيْبَةَ الْأَعْشَى قـَالَ عـَلَّمـَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ الْجَلِيلِ أُعِيذُ فُلَاناً بِاللَّهِ الْعَظِيمِ مِنَ الْهـَامَّةِ وَ السَّامَّةِ وَ اللَّامَّةِ وَ الْعَامَّةِ وَ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ مِنَ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ وَ مِنْ نَفْثِهِمْ وَ بـَغْيِهِمْ وَ نَفْخِهِمْ وَ بِآيَةِ الْكُرْسِيِّ ثُمَّ تَقْرَؤُهَا ثُمَّ تَقُولُ فِي الثَّانِيَةِ بِسْمِ اللَّهِ أُعِيذُ فُلَاناً بِاللَّهِ الْجَلِيلِ حَتَّى تَأْتِيَ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 359 رواية : 5
ترجمه :
5ـ قـتـيبه اعشى گويد: حضرت صادق (ع ) به من آموخت (كه اگر خواستم كسى را تعويذ كـنـم ) فـرمـود: بـگـو: ((بـسـم اللّه لجـليـل اعـيـذ فلانا (و بجاى فلان نام آن شخص را بـگـويـم ) بـاللّه لعظيم من الهامة و السامة و الامة و العامة و من الجن و الانس و من العرب و العـجـم و مـن نـفثهم و بغيهم و تفخهم و بآية الكرسى )) و آن را (يعنى آية الكرسى را) بـخـوان سـپـس ‍ دوبـاره مـى گـوئى ((بـسـم اللّه عـيـذ فـلانـا بـاللّه لجليل ...)) تا بآخر همان (دعاى بالا).



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى دربار دوم ((الجليل )) را پس از ((بسم الله )) بر مى دارى و بجاى ((العظيم )) مى گذارى .6- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ إِنِّي أَخـَافُ الْعـَقَارِبَ فَقَالَ انْظُرْ إِلَى بَنَاتِ نَعْشٍ الْكَوَاكِبِ الثَّلَاثـَةِ الْوُسْطَى مِنْهَا بِجَنْبِهِ كَوْكَبٌ صَغِيرٌ قَرِيبٌ مِنْهُ تُسَمِّيهِ الْعَرَبُ السُّهَا وَ نَحْنُ نـُسـَمِّيـهِ أَسـْلَمَ أَحـِدَّ النَّظَرَ إِلَيْهِ كُلَّ لَيْلَةٍ وَ قُلْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ اللَّهُمَّ رَبَّ أَسْلَمَ صَلِّ عَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ وَ عـَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ سَلِّمْنَا قَالَ إِسْحَاقُ فَمَا تَرَكْتُهُ مُنْذُ دَهْرِي إِلَّا مَرَّةً وَاحِدَةً فَضَرَبَتْنِي الْعَقْرَبُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 359 رواية : 6
ترجمه :
6ـ اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: بـه حـضـرت صـادق (ع ) عرضكردم : قربانت گردم من از عـقـربـهـا مـى ترسم ؟ فرمود: به ستارگان بنات النعش به سه تاى آنها نگاه كن ، و سـتـاره وسـطـى آنـهـا در كنارش ستاره كوچكى است كه عرب آن را ((سها)) نامد و ما آنرا ((اسـلم )) نـامـيـم ، و هـر شـب بـدان خـيـره نـگـاه كـن و سـه بار بگو: ((اللهم رب اسلم صـل عـلى مـحـمـد و آل مـحمد و عجل فرجهم و سلمنا)) اسحاق گويد: در تمام عمر خود آن را ترك نكردم جز يك مرتبه كه آن بار هم عقرب مرا زد.


7- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَسَنِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ قَالَ هَذِهِ الْكَلِمَاتِ فَأَنَا ضَامِنٌ لَهُ أَلَّا يُصِيبَهُ عَقْرَبٌ وَ لَا هَامَّةٌ حَتَّى يُصْبِحَ أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ الَّتِي لَا يُجَاوِزُهُنَّ بَرٌّ وَ لَا فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ مـَا ذَرَأَ وَ مـِنْ شـَرِّ مـَا بـَرَأَ وَ مـِنْ شـَرِّ كـُلِّ دَابَّةٍ هـُوَ آخـِذٌ بـِنـَاصِيَتِهَا إِنَّ رَبِّي عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 360 رواية : 7
ترجمه :
7ـ سـعد اسكاف گويد: از آن حضرت شنيدم كه مى فرمود: هر كس اين كلمات را بگويد من ضـمـانـت كنم كه عقرب و گزندگان ديگر او را (در شب ) آسيب نرسانند تا بامداد كند (و آن كـلمات اينست :) ((اعوذ بكلمات اللّه لتامات التى لا يجاو زهن بر و لا فاجر من شر ما ذر او من شر ما بر او من شر كل دابة هو آخذ بناصيتها ان ربى على صراط المستقيم )).


8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ كـَانَ رَسـُولُ اللَّهِ ص فـِي بـَعـْضِ مَغَازِيهِ إِذَا شَكَوْا إِلَيْهِ الْبَرَاغِيثَ أَنَّهَا تُؤْذِيهِمْ فَقَالَ إِذَا أَخَذَ أَحَدُكُمْ مَضْجَعَهُ فَلْيَقُلْ أَيُّهَا الْأَسْوَدُ الْوَثَّابُ الَّذِي لَا يُبَالِي غَلَقاً وَ لَا بـَابـاً عـَزَمـْتُ عـَلَيْكَ بِأُمِّ الْكِتَابِ أَلَّا تُؤْذِيَنِي وَ أَصْحَابِي إِلَى أَنْ يَذْهَبَ اللَّيْلُ وَ يَجِي ءَ الصُّبْحُ بِمَا جَاءَ وَ الَّذِي نَعْرِفُهُ إِلَى أَنْ يَئُوبَ الصُّبْحُ مَتَى مَا آبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 360 رواية : 8
ترجمه :
8ـ عـلى بـن ابى حمزه از حضرت ابى الحسن (موسى بن جعفر) عليه السلام حديث كند كه فرمود: به رسول خدا (ص ) در برخى از غزوات و جنگها (اصحاب ) از كيك شكايت كردند كـه ايـشـان را آزار مـى دهـد حضرت فرمود: چون هر كدام از شما ببستر خواب رود بگويد: ((ايـهـا الاسود الوثاب الذى لا يبالى غلقا و لا بابا عزمت عليك بام الكتاب الائوذينى و اصـحـابـى الى ان يـذهـب الليـل و يـجـى ء الصـبـح بـما جاء)) (على بن حكم كه يكى از راويـان حـديـث اسـت گـويـد:) و آنچه ما مى دانيم اينست كه (بجاى جمله اخير يعنى (الى ان يذهب ....)) اين جمله ميان ما معروف است :) ((الى ان يؤ وب الصبح متى ما آب )).


9- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِذَا لَقِيتَ السَّبُعَ فَقُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ دَانِيَالَ وَ الْجُبِّ مِنْ شَرِّ كُلِّ أَسَدٍ مُسْتَأْسِدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 360 رواية : 9
ترجمه :
9ـ امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: هـر گـاه درنده اى ديدار كردى بگو: ((اعوذ برب دانـيـال و الجـب مـن شـر كـل اسـد مـسـتـاءسـد)) (يـعـنـى پـنـاه مـى بـرم بـه پـروردگـار دانيال و چاه از شر هر شير درنده اى ).



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: تـفـسـير اين حديث چنانچه صاحب تهذيب (شيخ طوسى (ره ) در كتاب امـالى خـود از حـضـرت صـادق (ع ) روايـت كند اينست كه فرمود: هر كس براى روزى اندوه بـخـود راه دهـد گـنـاهـى بـر او نـوشـتـه شـود، هـمـانـا دانـيـال (عـليـه السـلام ) در زمـان پـادشاهى جبار و سركش بود و او را گرفت و در چاهى انداخت (مجلسى (ره ) گويد: كه آن پادشاه بخت نصر بود) و درندگان را نيز با او در آن چـاه انـداخـت ، ولى آن درنـدگـان بـآنـحـضـرت نـزديـك نـمـى شـدنـد، و آن پـادشـاه دانـيـال را از آن چـاه بـيـرون نـيـاورد تـا خداوند به پيغمبرى از پيغمبرانش وحى كرد كه خوراك و طعامى براى دانيال ببر...(و سپس حضرت داستان آمدن آن پيغمبر را بر سر چاه و خوراك آوردن و دعاى دانيال را بيان فرمايد).10- مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ أَبُو الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ صَالِحِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ هـَارُونَ أَنَّهُ كـَتَبَ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع يَسْأَلُهُ عُوذَةً لِلرِّيَاحِ الَّتِي تَعْرِضُ لِلصِّبـْيـَانِ فـَكـَتـَبَ إِلَيـْهِ بـِخـَطِّهِ بِهَاتَيْنِ الْعُوذَتَيْنِ وَ زَعَمَ صَالِحٌ أَنَّهُ أَنْفَذَهُمَا إِلَيَّ إِبـْرَاهـِيـمُ بـِخَطِّهِ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسـُولُ اللَّهِ اللَّهُ أَكـْبـَرُ اللَّهُ أَكـْبـَرُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا رَبَّ لِي إِلَّا اللَّهُ لَهُ الْمـُلْكُ وَ لَهُ الْحـَمْدُ لَا شَرِيكَ لَهُ سُبْحَانَ اللَّهِ مَا شَاءَ اللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ اللَّهُمَّ ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكـْرَامِ رَبَّ مـُوسـَى وَ عـِيـسـَى وَ إِبـْرَاهـِيمَ الَّذِي وَفَّى إِلَهَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يـَعـْقـُوبَ وَ الْأَسـْبـَاطِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ سُبْحَانَكَ مَعَ مَا عَدَّدْتَ مِنْ آيَاتِكَ وَ بِعَظَمَتِكَ وَ بِمَا سـَأَلَكَ بـِهِ النَّبـِيُّونَ وَ بـِأَنَّكَ رَبُّ النَّاسِ كـُنـْتَ قـَبـْلَ كُلِّ شَيْءٍ وَ أَنْتَ بَعْدَ كُلِّ شَيْءٍ أَسـْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي تُمْسِكُ بِهِ السَّمَاوَاتِ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِكَ وَ بِكَلِمَاتِكَ التَّامَّاتِ الَّتـِي تُحْيِي بِهِ الْمَوْتَى أَنْ تُجِيرَ عَبْدَكَ فُلَاناً مِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ مَا يَعْرُجُ إِلَيْهَا وَ مَا يَخْرُجُ مِنَ الْأَرْضِ وَ مَا يَلِجُ فِيهَا وَ سَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ كَتَبَ إِلَيْهِ أَيْضاً بِخَطِّهِ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ كَمَا شَاءَ اللَّهُ وَ أُعـِيـذُهُ بِعِزَّةِ اللَّهِ وَ جَبَرُوتِ اللَّهِ وَ قُدْرَةِ اللَّهِ وَ مَلَكُوتِ اللَّهِ هَذَا الْكِتَابُ مِنَ اللَّهِ شِفَاءٌ لِفُلَانِ بْنِ فُلَانٍ ابْنِ عَبْدِكَ وَ ابْنِ أَمَتِكَ عَبْدَيِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 361 رواية : 10
ترجمه :
10ـ صـالح بـن سـعـيـد از ابراهيم بن محمد بن هارون حديث كند كه به حضرت ابى جعفر عـليه السلام نوشت و از آن حضرت دعائى براى بادهائى كه كودكان بدان دچار گردند در خواست ،حضرت به خط خود اين دو دعا را نوشت ، و صالح (بن سعيد) معتقد بود كه آن حـضـرت اين دو دعا را به خط خود براى ابراهيم فرستاد (يا ابراهيم دعاها را كه به خط حضرت بود براى صالح فرستاد).
((اللّه اكـبـر اللّه اكـبـر اللّه اكـبـر اشـهـد و ان لا اله الا لله اشـهـد و ان مـحـمـدا رسول الله ، اللّه اكبر اللّه اكبر، لا اله الا اللّه و لا رب لى الا الله ، له الملك و له الحمد لا شـريـك له سـبـحـان اللّه ،مـا شـاء اللّه كـان و مـالم يـشـاء لم يـكـن اللهـم ذاالجـلال و الاكـرام . رب مـوسـى و عـيـسـى و ابـراهـيـم الذى و فـى ، اله ابـراهـيـم و اسـمـاعـيـل و اسـحـاق و و يـعـقـوب و الا سـبـاط، لا اله الا انـت ، صبحانك ما عددت من آياتك و بـعـظـمـتـك و بـمـا سـئلك بـه النـبـيـون و بـانـّك رب النـاس كـنـت قـبـل كـل شى ء اسئلك باسمك الذى تمسك به السماوات ان تقع على الارض الا باذنك ، و بكلملتك التامات التى تحيى به الموتى ان تجير عبدك فلانا (نام آن كودك راببرد) من شـر مـا ينزل من السماء و ما يعرج اليها، و ما يخرج من الارض و يا يلج فيها و سلام على المرسلين و الحمد لله رب العالمين )). و نيز به خط مباركش باو نوشت : ((بسم اللّه و بـاللّه والى اللّه و كما شاءاللّه و اعيذه بعزتة اللّه و جبروت اللّه و قدرة اللّه و ملكوت اللّه هذا الكتاب من اللّه شفاء لفلان بن فلان عبدك و ابن امتك (و نام او و پدرش را ببرد) عـبـدى اللّه صـلى اللّه عـلى مـحـمـد و آله )) يـا((عـلى رسول اللّه و آله )).

[afsanah82]

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: بادى كه دچار كودكان شود همانست كه در فارسى بدان ((باد جن )) گـويـنـد و هـمـان ام الصـيبان است ، كه شيخ در كتاب قانون آن را ريح الصبيان (باد كـودكـان ) نـامـيـده اسـت ، سـپـس كـلامـى از كـتـاب نـهـايـه نقل كند كه باد در امثال اين حديث كنايه از ((جن )) است .11- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ يـَحـْيـَى الْكَاهِلِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا لَقِيتَ السَّبُعَ فَاقْرَأْ فِي وَجْهِهِ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ قُلْ لَهُ عَزَمْتُ عَلَيْكَ بِعَزِيمَةِ اللَّهِ وَ عَزِيمَةِ مُحَمَّدٍ ص وَ عَزِيمَةِ سُلَيْمَانَ بـْنِ دَاوُدَ ع وَ عـَزِيـمـَةِ أَمـِيـرِ الْمـُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع وَ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ مِنْ بَعْدِهِ فـَإِنَّهُ يَنْصَرِفُ عَنْكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ قَالَ فَخَرَجْتُ فَإِذَا السَّبُعُ قَدِ اعْتَرَضَ فَعَزَمْتُ عَلَيْهِ وَ قُلْتُ لَهُ إِلَّا تَنَحَّيْتَ عَنْ طَرِيقِنَا وَ لَمْ تُؤْذِنَا قَالَ فَنَظَرْتُ إِلَيْهِ قَدْ طَأْطَأَ بِرَأْسِهِ وَ أَدْخَلَ ذَنَبَهُ بَيْنَ رِجْلَيْهِ وَ انْصَرَفَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 362 رواية : 11
ترجمه :
11ـ عـبـداللّه بـن يحيى كاهلى گويد: امام صادق عليه السلام فرمود: هر گاه بدرنده اى بـرخـورد كـردى در روى او آيـت الكـرسى را بخوان و بگو: ((عزمت عليك بعزيمة اللّه و عـزيـمـة محمد (ص ) و عزيمة سليمان ابن داود عليهما السلام و عزيمة اميرالمؤ منين على بن ابيطالب عليه السلام و الائمة الطاهرين من بعده )) كه آن درنده ان شاء اللّه ز تو روى گـرداند. (كاهلى ) گويد: پس من (زمانى از شهر) بيرون رفتم و ناگاه درنده اى سر راه مرا گرفت پس من او را (به همان نحو كه حضرت فرموده بود) قسم دادم ، و گفتم : از راه مـا بـاز گـرد و مـا را مـيـازار؟ گـويـد: پس ديدم سرش را به زير انداخت و دمش را ميان دو پايش برد و برگشت .


12- عـَنـْهُ عـَنْ جـَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ قَالَ فِي دُبُرِ الْفَرِيضَةِ أَسْتَوْدِعُ اللَّهَ الْعَظِيمَ الْجَلِيلَ نَفْسِي وَ أَهْلِي وَ وُلْدِي وَ مَنْ يَعْنِينِي أَمْرُهُ وَ أَسْتَوْدِعُ اللَّهَ الْمَرْهُوبَ الْمَخُوفَ الْمُتَضَعْضِعَ لِعَظَمَتِهِ كـُلُّ شـَيْءٍ نـَفـْسـِي وَ أَهـْلِي وَ مـَالِي وَ وُلْدِي وَ مـَنْ يـَعـْنـِيـنِي أَمْرُهُ حُفَّ بِجَنَاحٍ مِنْ أَجْنِحَةِ جَبْرَئِيلَ ع وَ حُفِظَ فِي نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ مَالِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 362 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه دنـبـال نـمـاز واجـب بـگـويـد: ((اسـتـودع اللّه لعـظـيـم الجـليـل نـفسى و اهلى و ولدى و من يعنينى امره و استوذع اللّه لمرهوب المخوف المتضعضع لعظمته كل شى ء نفسى و اهلى و مالى و ولدى و من يعنينى امره )) در زير يكى از بالهاى جبرئيل در آيد و خودش و خاندان و مالش محفوظ ماند.


13- عـَنْهُ رَفَعَهُ قَالَ مَنْ بَاتَ فِي دَارٍ وَ بَيْتٍ وَحْدَهُ فَلْيَقْرَأْ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ لْيَقُلِ اللَّهُمَّ آنِسْ وَحْشَتِي وَ آمِنْ رَوْعَتِي وَ أَعِنِّي عَلَى وَحْدَتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 362 رواية : 13
ترجمه :
13ـ و در حـديـث مرفوعى (كه سند را به معصوم رسانند) حديث كنند كه فرمود: هر كه در خانه اطاقى تنها بخوابد پس ‍ آية الكرسى را بخواند و بگويد: ((اللهم آنس وحشتى و آمن روعتى و اعتى على وحدتى )).


14- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ يـَزِيـدَ بْنِ مُرَّةَ عَنْ بُكَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ ص يَا عـَلِيُّ أَ لَا أُعَلِّمُكَ كَلِمَاتٍ إِذَا وَقَعْتَ فِي وَرْطَةٍ أَوْ بَلِيَّةٍ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَصْرِفُ بِهَا عَنْكَ مَا يَشَاءُ مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 363 رواية : 14
ترجمه :
14ـ بـكـيـر گـويـد: شـنـيـده از امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام كـه مـى فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) بـه مـن فرمود: اى على آيا به تو نيازمودم كلماتى ؟ هر گاه در ورطه (امـرى كـه خلاصى از آن دشوار باشد) يا بلائى افتادى پس بگو: ((بسم اللّه الرحمن الرحـيـم و لا حـول و لاقـوة الا بـاللّه لعـظـيـم )) زيـرا خـداى عزوجل به بركت اين دعا آنچه خواهد از اقسام بلا از تو دور كند.



*باب دعا هنگام خواندن قرآن
بَابُ الدُّعَاءِ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ
1- قَالَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَدْعُو عِنْدَ قِرَاءَةِ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ أَنـْتَ الْمـُتـَوَحِّدُ بـِالْقـُدْرَةِ وَ السُّلْطـَانِ الْمـَتـِيـنِ وَ لَكَ الْحـَمـْدُ أَنـْتَ الْمـُتَعَالِي بِالْعِزِّ وَ الْكِبْرِيَاءِ وَ فَوْقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ رَبَّنَا وَ لَكَ الْحَمْدُ أَنْتَ الْمُكْتَفِي بِعِلْمِكَ وَ الْمـُحـْتـَاجُ إِلَيـْكَ كُلُّ ذِي عِلْمٍ رَبَّنَا وَ لَكَ الْحَمْدُ يَا مُنْزِلَ الْآيَاتِ وَ الذِّكْرِ الْعَظِيمِ رَبَّنَا فـَلَكَ الْحَمْدُ بِمَا عَلَّمْتَنَا مِنَ الْحِكْمَةِ وَ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ الْمُبِينِ اللَّهُمَّ أَنْتَ عَلَّمْتَنَاهُ قَبْلَ رَغـْبـَتـِنـَا فِي تَعَلُّمِهِ وَ اخْتَصَصْتَنَا بِهِ قَبْلَ رَغْبَتِنَا بِنَفْعِهِ اللَّهُمَّ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ مـَنـّاً مـِنْكَ وَ فَضْلًا وَ جُوداً وَ لُطْفاً بِنَا وَ رَحْمَةً لَنَا وَ امْتِنَاناً عَلَيْنَا مِنْ غَيْرِ حَوْلِنَا وَ لَا حـِيـلَتـِنـَا وَ لَا قـُوَّتـِنـَا اللَّهـُمَّ فـَحـَبِّبْ إِلَيـْنـَا حـُسـْنَ تـِلَاوَتِهِ وَ حِفْظَ آيَاتِهِ وَ إِيمَاناً بِمُتَشَابِهِهِ وَ عَمَلًا بِمُحْكَمِهِ وَ سَبَباً فِي تَأْوِيلِهِ وَ هُدًى فِي تَدْبِيرِهِ وَ بَصِيرَةً بِنُورِهِ اللَّهـُمَّ وَ كَمَا أَنْزَلْتَهُ شِفَاءً لِأَوْلِيَائِكَ وَ شَقَاءً عَلَى أَعْدَائِكَ وَ عَمًى عَلَى أَهْلِ مَعْصِيَتِكَ وَ نـُوراً لِأَهـْلِ طـَاعـَتِكَ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْهُ لَنَا حِصْناً مِنْ عَذَابِكَ وَ حِرْزاً مِنْ غَضَبِكَ وَ حَاجِزاً عَنْ مـَعْصِيَتِكَ وَ عِصْمَةً مِنْ سَخَطِكَ وَ دَلِيلًا عَلَى طَاعَتِكَ وَ نُوراً يَوْمَ نَلْقَاكَ نَسْتَضِي ءُ بِهِ فـِي خـَلْقـِكَ وَ نـَجـُوزُ بِهِ عَلَى صِرَاطِكَ وَ نَهْتَدِي بِهِ إِلَى جَنَّتِكَ اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنَ الشِّقـْوَةِ فـِي حَمْلِهِ وَ الْعَمَى عَنْ عَمَلِهِ وَ الْجَوْرِ عَنْ حُكْمِهِ وَ الْعُلُوِّ عَنْ قَصْدِهِ وَ التَّقْصِيرِ دُونَ حـَقِّهِ اللَّهـُمَّ احـْمـِلْ عـَنَّا ثـِقـْلَهُ وَ أَوْجـِبْ لَنَا أَجْرَهُ وَ أَوْزِعْنَا شُكْرَهُ وَ اجْعَلْنَا نُرَاعِيهِ وَ نـَحـْفـَظـُهُ اللَّهـُمَّ اجْعَلْنَا نَتَّبِعُ حَلَالَهُ وَ نَجْتَنِبُ حَرَامَهُ وَ نُقِيمُ حُدُودَهُ وَ نُؤَدِّي فَرَائِضَهُ اللَّهـُمَّ ارْزُقـْنـَا حـَلَاوَةً فـِي تِلَاوَتِهِ وَ نَشَاطاً فِي قِيَامِهِ وَ وَجِلًا فِي تَرْتِيلِهِ وَ قُوَّةً فِي اسـْتـِعـْمـَالِهِ فـِي آنـَاءِ اللَّيـْلِ وَ أَطـْرَافِ النَّهـَارِ اللَّهـُمَّ وَ اشْفِنَا مِنَ النَّوْمِ بِالْيَسِيرِ وَ أَيـْقـِظـْنـَا فـِي سـَاعـَةِ اللَّيْلِ مِنْ رُقَادِ الرَّاقِدِينَ وَ نَبِّهْنَا عِنْدَ الْأَحَايِينِ الَّتِي يُسْتَجَابُ فـِيـهـَا الدُّعـَاءُ مـِنْ سـِنـَةِ الْوَسـْنـَانِينَ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِقُلُوبِنَا ذَكَاءً عِنْدَ عَجَائِبِهِ الَّتِي لَا تَنْقَضِي وَ لَذَاذَةً عِنْدَ تَرْدِيدِهِ وَ عِبْرَةً عِنْدَ تَرْجِيعِهِ وَ نَفْعاً بَيِّناً عِنْدَ اسْتِفْهَامِهِ اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ تَخَلُّفِهِ فِي قُلُوبِنَا وَ تَوَسُّدِهِ عِنْدَ رُقَادِنَا وَ نَبْذِهِ وَرَاءَ ظُهُورِنَا وَ نَعُوذُ بـِكَ مـِنْ قـَسَاوَةِ قُلُوبِنَا لِمَا بِهِ وَعَظْتَنَا اللَّهُمَّ انْفَعْنَا بِمَا صَرَفْتَ فِيهِ مِنَ الْآيَاتِ وَ ذَكِّرْنَا بِمَا ضَرَبْتَ فِيهِ مِنَ الْمَثُلَاتِ وَ كَفِّرْ عَنَّا بِتَأْوِيلِهِ السَّيِّئَاتِ وَ ضَاعِفْ لَنَا بِهِ جَزَاءً فِي الْحَسَنَاتِ وَ ارْفَعْنَا بِهِ ثَوَاباً فِي الدَّرَجَاتِ وَ لَقِّنَا بِهِ الْبُشْرَى بَعْدَ الْمَمَاتِ اللَّهـُمَّ اجـْعـَلْهُ لَنـَا زَاداً تـُقَوِّينَا بِهِ فِي الْمَوْقِفِ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ طَرِيقاً وَاضِحاً نَسْلُكُ بِهِ إِلَيـْكَ وَ عـِلْمـاً نـَافـِعـاً نـَشـْكـُرُ بـِهِ نَعْمَاءَكَ وَ تَخَشُّعاً صَادِقاً نُسَبِّحُ بِهِ أَسْمَاءَكَ فَإِنَّكَ اتَّخَذْتَ بِهِ عَلَيْنَا حُجَّةً قَطَعْتَ بِهِ عُذْرَنَا وَ اصْطَنَعْتَ بِهِ عِنْدَنَا نِعْمَةً قَصَرَ عَنْهَا شُكْرُنَا اللَّهـُمَّ اجـْعـَلْهُ لَنـَا وَلِيّاً يُثَبِّتُنَا مِنَ الزَّلَلِ وَ دَلِيلًا يَهْدِينَا لِصَالِحِ الْعَمَلِ وَ عَوْناً هَادِياً يـُقـَوِّمُنَا مِنَ الْمَيْلِ وَ عَوْناً يُقَوِّينَا مِنَ الْمَلَلِ حَتَّى يَبْلُغَ.Tlé´ëالسَّمـَاءِ اللَّهـُمَّ ارْزُقـْنـَا مـَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ وَ عَيْشَ السُّعَدَاءِ وَ مُرَافَقَةَ الْأَنْبِيَاءِ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 363 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) هنگام خواندن قران اين دعا را مى خواند (كه ترجمه اش چنين است ): ((بـار خـدايـا اى پـروردگـار مـا سـتـايش مخصوص تو است ، توئى يگانه در قدرت و پـادشـاهـى اسـتوار، و مخصوص تو است ستايش ، توئى برتر بعزت و كبرياء و مسلط بـر فـراز آسـمـانـها و عرش بزرگ ، پروردگار ما و از آن تو است ستايش ، توئى كه هـمـه چـيـز را بـه ذات خود دانائى و هر دانشمندى نيازمند در گاه تو است ، پروردگارا ما ازان تو است ستايش اى فرود فرستنده آيه ها و ذكر عظيم ، پرورد گارا ما مخصوص تو است ستايش بد آنچه بما آموختى از حكمت و قرآن عظيم آشكار كننده ، بار خدايا توئى كه پيش از رغبت ما در آموختن آن را به ما آموختى ، و پيش از اظهار شوق ما در سودش ما را بدان مـخـصـوص ‍ گـردانـيـدى ، بـار خـدايـا در ايـنـصـورت ايـن مـنـتـى اسـت از تـو بـر مـا، و فـضـل وجـود و لطـفـى اسـت بـه مـا و رحمتى است براى ما و امتنانى است بر سر ما، بدون ايـنـكـه از جـانب ما جنبش و حركت و توانائى و چاره جوئى شود، بار خدايا پس تلاوت اين قرآن و در برداشتن آياتش را محبوب ما ساز، و به ما ارزانى دار ايمان بآيات متشابه آن را، و تـوفـيـق عـمـل بـمـحـكـمـش ‍ را، و بـه مـا ده وسـيـله ناويل آن را، و راهنمائى در تدبير آن و بينائى در پرتو نورش را به ما عنايت فرما.
بـار خـدايـا چنانچه آن را فرو فرستادى درمان براى دوستانت ، و وسيله بدبختى براى دشمنانت ، و سبب كورى نافرمانت ، و وسيله روشنى فرمانبردارنت ، بار خدايا آن را قرار ده بـراى مـا پـنـاهـگـاه مـحـكـمـى از عـذابـت ، و دژى از خـشـمت ، و جلوگيرى از نافرمانيت و نـگـهـبانى از قهر و غضبت ، و راهنمائى به فرمان برداريت ، و نورى در روز ديدارت كه بـدان در مـيـان خـلق تـو روشـنـى يـابيم ، و بر صراط تو بدان وسيله بگذريم ، و به بهشت راه يابيم .
بـار خـدايـا بـه تـو پـنـاه بـريـم از بـدبـخـتـى در حـمـل آن ، و كـورى از عـمـل (يا علم ) بآن ، و كجروى در حكم آن و برترى نمودن از توجه بـدان (يـا پـيـشـتـازى از مـيـانـه روى آن ) و كـوتاهى كردن در برابر حق آن ، بار خدايا سـنـگـيـنـى آن را از مـا بردار و مزدش را براى مالارم گردان ، و سپاسگذاريش را نصيب ما گـردان ، و مـا را چـنـان كـن كـه مراعات و محافظتش كنيم ، بار خدايا ما را چنان ساز كه از حلالش پيروى كنيم و از حرامش اجتناب ورزيم ، و حدود آن را بر پا داريم ، و فرائض آن را به جا آوريم .
بـار خـدايـا روزى مـا گردان شيرينى تلاوتش را و نشاط درباره قيام بدان ، و ترس در هنگام خواندنش و نيروئى براى بكار بستن آن در هر آن از شب و روز، بار خدايا باندكى خواب خستگى ما را درمان كن (و بنابر نسخه ((اسقنا)) يعنى عطش خواب ما را باندكى از آن فـرو نـشان ) و در ساعت مخصوص شب ما را از خوابها بيدار كن . و در گاههائى كه دعا باجابت رسد ما را از چرت چرتيها بخود آر.
بـار خـدايـا دلهـاى ما را در برابر عجائب بى پايانش تيز هوش كن ، و زمزمه آن را لذت بـخـش نما، و هنگام مراجعه بآن عبرتى بما بده ، و سود آشكارى هنگام فهم جوئيش به ما عـنـايـت فرما، بار خدايا به تو پناه بريم از تخلف قرآن در دلهاى ما (يعنى اثر آن در اعـضـاء و جـوارح مـا آشـكار نشود) و از اينكه آن را بالش خواب خود كنيم (فيض ((ره )))) گـويـد: يـعـنـى شـب بـخـوابـيـم بـا او و تهجد باو نكنيم يا او را در كنار تختخواب خود انـدازيم و آن را گرامى نداريم ) و از اينكه آن را پشت سر اندازيم ، و از قساوت دلهامان نـسـبـت بـدانـچـه مـا را بـدان پند دادى به تو پناه بريم ، بار خدايا بآياتى كه در آن آوردى مـا را سـود ده ، و بـه مـثـلهـائى كـه در آن زدى مـا را مـتـذكـر سـاز، و بـه تاءويل آن بديهاى ما را جبران كن و بدان وسيله مزد كردار نيك ما را دو چندان كن ، و درجات ما را بالا ببر، و پس از مرگ بسبب آن به ما بشارت تلقين نما، بار خدايا آن را براى ما تـوشـه اى سـاز كـه در مـوقـع وقـوف در بـرابـرت بدان وسيله به ما نيرو دهى ، و راه روشـنيكه كه با آن نامهاى تو را تسبيح گوئيم ، زيرا تو با فرود فرستادن آن حجتى بر ما آوردى كه راه عذر را بر ما بستى و نعمتى به ما دادى كه زبان شكر ما از آن كوتا هست .
بـار خـدايـا آن را بـراى ما سرپرستى ساز كه ما را از لغزش نگهدارد، و راهنمائى ساز كـه مـا را بـكار نيك راهنمائى كند، و كمكى راهنمايش ساز كه ما را از كجى راست كند، و در خـستگى نيرو بخشد، تا به بهترين آرزوهايمان رساند، بار خدايا آن را براى ما در روز قيامت شفيع ساز و وسيله اى براى ارتقاء و وكيلى پيروز در آن روز قضاوت ، و نورى در آن روز تـاريـكـى و ظلمت روزى كه نه زمينى است و نه آسمانى ، روزى كه هر كس بآنچه كوشش كرده بدان مزد گيرد.
بـار خـدايا آن را براى ما وسيله سيرابى در روز تشنگى ساز، و سبب نجات ما گردان در روز جـزا از آن آتـش سـوزانـى كـه بـر هـر كس از آن گرمى خواهد ترحم نكند و شعله اش زبـانـه كـشـد، بـار خـدايـا آن را بـراى مـا بـرهـانـى قـرار ده در آن روز كـه هـمـه اهـل زمـيـن و آسـمـانـهـا گرد آيند. بار خدايا منزلهاى شهيدان و زندگى سعيدان ، و رفاقت پيمبران را روزى ما گردان زيرا تو شنواى دعائى )).



*باب دعا در هنگام حفظ قرآن*
بَابُ الدُّعَاءِ فِي حِفْظِ الْقُرْآنِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبـَانِ بـْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ وَ لَمْ يَسْأَلِ الْعِبَادُ مـِثـْلَكَ أَسـْأَلُكَ بـِحـَقِّ مـُحـَمَّدٍ نـَبـِيِّكَ وَ رَسـُولِكَ وَ إِبـْرَاهـِيمَ خَلِيلِكَ وَ صَفِيِّكَ وَ مُوسَى كـَلِيـمِكَ وَ نَجِيِّكَ وَ عِيسَى كَلِمَتِكَ وَ رُوحِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِصُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَ تَوْرَاةِ مُوسَى وَ زَبُورِ دَاوُدَ وَ إِنْجِيلِ عِيسَى وَ قُرْآنِ مُحَمَّدٍ ص وَ بِكُلِّ وَحْيٍ أَوْحَيْتَهُ وَ قَضَاءٍ أَمْضَيْتَهُ وَ حَقٍّ قـَضـَيـْتـَهُ وَ غـَنـِيٍّ أَغـْنـَيـْتـَهُ وَ ضـَالٍّ هـَدَيـْتَهُ وَ سَائِلٍ أَعْطَيْتَهُ وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى اللَّيْلِ فَأَظْلَمَ وَ بِاسْمِكَ الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهَارِ فَاسْتَنَارَ وَ بِاسْمِكَ الَّذِي وَضـَعـْتـَهُ عـَلَى الْأَرْضِ فَاسْتَقَرَّتْ وَ دَعَمْتَ بِهِ السَّمَاوَاتِ فَاسْتَقَلَّتْ وَ وَضَعْتَهُ عَلَى الْجِبَالِ فَرَسَتْ وَ بِاسْمِكَ الَّذِي بَثَثْتَ بِهِ الْأَرْزَاقَ وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي تُحْيِي بـِهِ الْمـَوْتـَى وَ أَسـْأَلُكَ بـِمـَعـَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ كِتَابِكَ أَسْأَلُكَ أَنْ تـُصـَلِّيَ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ وَ أَنْ تـَرْزُقـَنـِي حـِفـْظَ الْقـُرْآنِ وَ أَصـْنـَافَ الْعـِلْمِ وَ أَنْ تـُثَبِّتَهَا فِي قَلْبِي وَ سَمْعِي وَ بَصَرِي وَ أَنْ تُخَالِطَ بِهَا لَحْمِي وَ دَمِي وَ عِظَامِي وَ مُخِّي وَ تـَسـْتـَعـْمِلَ بِهَا لَيْلِي وَ نَهَارِي بِرَحْمَتِكَ وَ قُدْرَتِكَ فَإِنَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِكَ يَا حـَيُّ يـَا قـَيُّومُ قـَالَ وَ فـِي حـَدِيـثٍ آخَرَ زِيَادَةُ وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ عِبَادُكَ الَّذِينَ اسـْتـَجـَبـْتَ لَهـُمْ وَ أَنـْبـِيـَاؤُكَ فَغَفَرْتَ لَهُمْ وَ رَحِمْتَهُمْ وَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ أَنْزَلْتَهُ فِي كُتُبِكَ وَ بِاسْمِكَ الَّذِي اسْتَقَرَّ بِهِ عَرْشُكَ وَ بِاسْمِكَ الْوَاحِدِ الْأَحَدِ الْفَرْدِ الْوَتْرِ الْمُتَعَالِ الَّذِي يـَمـْلَأُ الْأَرْكَانَ كُلَّهَا الطَّاهِرِ الطُّهْرِ الْمُبَارَكِ الْمُقَدَّسِ الْحَيِّ الْقَيُّومِ نُورِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْكَبِيرِ الْمُتَعَالِ وَ كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ بِالْحَقِّ وَ كَلِمَاتِكَ التَّامَّاتِ وَ نـُورِكَ التَّامِّ وَ بـِعَظَمَتِكَ وَ أَرْكَانِكَ وَ قَالَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَرَادَ أَنْ يـُوعـِيَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْقُرْآنَ وَ الْعِلْمَ فَلْيَكْتُبْ هَذَا الدُّعَاءَ فِي إِنَاءٍ نَظِيفٍ بِعَسَلٍ مَاذِيٍّ ثـُمَّ يـَغـْسـِلُهُ بِمَاءِ الْمَطَرِ قَبْلَ أَنْ يَمَسَّ الْأَرْضَ وَ يَشْرَبُهُ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ عَلَى الرِّيقِ فَإِنَّهُ يَحْفَظُ ذَلِكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 366 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـان بـن تغلب گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: مى گوئى (اين دعا را كه ترجمه اش چـنـيـن است ): ((بار خدايا من از تو خواهم باينكه بندگان از چون توئى خواهش نكنند خـواهـم بـه حـق مـحـمـد پـيـغـمـبـر و رسـولت و بـه حـق ابـراهـيـم خـليـل خـود و بـرگزيده ات و به حق موسى هم سخنت و هم رازت ، و بحق عيسى كلمه ات و روحـت ، و از تـو خـواهـم بـه حـق صـحـف ابـراهـيـم و تـورات مـوسـى و زبـور داود و انجيل عيسى و قرآن محمد (ص ) و بهر وحييكه فرستادى و به حق هر آن حكميكه آنرا گذرا فـرمـودى ، و هر آن حقيكه بدان حكم فرمودى ، و هر بى نيازى كه توانگرش كردى و هر گمراهى كه راهنمائيش كردى ، و هر خواهنده اى كه بدو عطا فرمودى ، و از تو خواهم بدان نامت كه بر شب نهادى پس تاريك شد، و بدان نامت كه بر روز نهادى پس روشن گشت . و بـدان نـامت كه بر زمين نهادى پس آرامش گرفت ، و با آن آسمانها را ستون زدى و استوار شـدنـد، و بـدان نـامت كه بر كوهها نهادى و مستقر شدند، و بدان نامت كه روزيها را بدان پـراكـنـده كـردى ، و از تـو خـواهـم بـدان نامت كه مردگان را بدان زنده سازى ، و از تو خـواهـم بـدان چه مركز انعقاد عزت عرشت شد، و آخرين رحمتى كه از كتابت (قرآن يا لوح محفوظ) آشكار گردد، از تو خواهم كه بر محمد و آلش رحمت فرستى و حفظ قرآن و انواع دانـش را بـه مـن روزى كـن ، و ايـنـكـه آنـها را در دل و گوش و چشمم پا برجا كنى ، و با گوشت و خون و استخوان و مغز من آنها را بياميزى ، و شب و روز مرا از رحمت و قدرت خودت بدانها بكار اندازى ، زيرا كه نه جنبشى و نه توانائى بجز تو نيست اى زنده و پاينده )).
گويد: و در حديث ديگر اضافه دارد (كه ترجمه آن اضافه نيز اينست ):
((و از تـو خـواهـم بـدان نـامـت كـه بندگانى كه دعايشان را باجابت رساندى بدان ترا خـواندند، و پيمبرانت بدان ترا خواندند كه آنها را آمرزيدى و بدانها ترحم كردى ، و از تـو خـواهـم بـهـر نامى كه در كتابهايت فرو فرستادى ، و بدان نامت كه عرش تو بدان پـابـرجـا شـد، و بـه نـامـت واحـد، احـد، فـرد، وتـر، متعال ، آنكه همه اركان را (عرش يا آسمانها و زمينها و جز آن را) پر كرده و پاك ، پاكيزه ، مـبـارك مـقـدس ، حـى ، قـيـوم ، روشـنـى آسـمـانـهـا و زمـيـن ، رحـمـن ، رحـيـم ، كـبـيـر مـتـعـال ، و (از تـو خواهم ) به حق كتابت كه به حق و راستى فرود آمده و كلمات نامه ات و نور نام تو، و به عظمت و اركانت )).
و گـويـد: در حـديـث ديـگـرى اسـت كه رسول خدا (ص ) فرمود: هر كس بخواهد كه خداوند عـزوجـل قـرآن و دانـش را در دل او نـهـد ايـن دعـا را (كـه گـذشـت ) بـا عـمـل سـفـيـد در ظـرف پـاكـى بنويسد سپس آن را با آب بارانيكه به زمين نرسيده باشد بشويد، و سه روز ناشتا بخورد كه ان شاءاللّه قرآن را حفظ كند.


2- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى رَفَعَهُ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ أُعـَلِّمـُكَ دُعـَاءً لَا تـَنـْسـَى الْقـُرْآنَ اللَّهـُمَّ ارْحـَمْنِي بِتَرْكِ مَعَاصِيكَ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي وَ ارْحـَمـْنـِي مـِنْ تَكَلُّفِ مَا لَا يَعْنِينِي وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْمَنْظَرِ فِيمَا يُرْضِيكَ عَنِّي وَ أَلْزِمْ قَلْبِي حِفْظَ كِتَابِكَ كَمَا عَلَّمْتَنِي وَ ارْزُقْنِي أَنْ أَتْلُوَهُ عَلَى النَّحْوِ الَّذِي يُرْضِيكَ عَنِّي اللَّهُمَّ نَوِّرْ بِكِتَابِكَ بَصَرِي وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِي وَ فَرِّحْ بِهِ قَلْبِي وَ أَطْلِقْ بِهِ لِسَانِي وَ اسـْتـَعـْمـِلْ بِهِ بَدَنِي وَ قَوِّنِي عَلَى ذَلِكَ وَ أَعِنِّي عَلَيْهِ إِنَّهُ لَا مُعِينَ عَلَيْهِ إِلَّا أَنْتَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ قـَالَ وَ رَوَاهُ بـَعـْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ وَلِيدِ بْنِ صَبِيحٍ عَنْ حَفْصٍ الْأَعْوَرِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع
اصول كافى جلد 4 صفحه : 368 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـمـاد در حـديـث مـرفـوعـى از امـيـرالمـؤ مـنـيـن حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) (بـه من ) فرمود: به تو بياموزم دعائى كه قرآن را فراموش نكنى (و آن دعـا ايـنـسـت ) ((اللهـم ارحـمـنـى بـتـرك معاصيك ابدا ما ابقيتنى و ارحمنى من تكلف ما لا يـعـنـيـنـى و ارزقـنـى حسن المنظر فيما يرضيك عنى والزم قلبى حفظ كتابك كما علمتنى و ارزقنى ان اتلوه على النحو الذى يرضيك عنى ، اللهم نور بكتابك بصرى و اشرح به صـدورى و فـرح بـه قـلبـى و اطـلق بـه لسـانـى و اسـتـعـمـل به بدنى ، و قونى على ذلك و اعنى عليه انه لا معين عليه الا انت ، لا اله الا انت )). و همين حديث را بسند ديگر از حضرت صادق (ع ) روايت كرده اند.

[afsanah82]

*باب دعاهاى كوتاه و مختصر براى همه حاجتهاى دنيا و آخرت*
بَابُ دَعَوَاتٍ مُوجَزَاتٍ لِجَمِيعِ الْحَوَائِجِ لِلدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جـُنـْدَبٍ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـُلِ اللَّهـُمَّ اجـْعَلْنِي أَخْشَاكَ كَأَنِّي أَرَاكَ وَ أَسـْعـِدْنـِي بـِتـَقْوَاكَ وَ لَا تُشْقِنِي بِنَشْطِي لِمَعَاصِيكَ وَ خِرْ لِي فِي قَضَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فـِي قـَدَرِكَ حـَتَّى لَا أُحـِبَّ تـَأْخـِيرَ مَا عَجَّلْتَ وَ لَا تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ وَ اجْعَلْ غِنَايَ فِي نـَفـْسـِي وَ مـَتِّعـْنِي بِسَمْعِي وَ بَصَرِي وَ اجْعَلْهُمَا الْوَارِثَيْنِ مِنِّي وَ انْصُرْنِي عَلَى مَنْ ظَلَمَنِي وَ أَرِنِي فِيهِ قُدْرَتَكَ يَا رَبِّ وَ أَقِرَّ بِذَلِكَ عَيْنِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 368 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: بگو (دعائى را كه ترجمه اش چنين است ): ((بار خدايا مرا از خـود تـرسـان كـن چـنـانـكـه گـويـا تـرا بـچشم ببينم و با تقواى نسبت به خودت مرا سـعادتمند گردان ، و بوسيله نشاط در نافرمانيت مرا بدبخت مكن ، و خير و سعادت مرا در حكم خود بخواه ، و قضا و قدر خود را بر من مبارك گردان تا بدانجا كه پس افتادن آنچه را در آن شتاب دارى دوست نداشته باشم ، و شتاب در آنچه پس افتادنش را خواهى نخواهم ، و توانگرى مرا در خودم مقرر فرما، و بگوش و چشمم مرا بهره مند ساز، و آندو را وارث من گردان (يعنى آنچه از آندو بدست من آيد براى من باقى نگهدار) و مرا بآن كس كه به مـن ستم كند يارى فرما، و قدرت خودت را درباره او به من بنما اى پروردگار، و ديده ام را بدان روشن كن )).


2- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبـْدِ الْجـَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي سـُلَيـْمـَانَ الْجـَصَّاصِ عـَنْ إِبـْرَاهـِيمَ بْنِ مَيْمُونٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ اللَّهُمَّ أَعـِنِّي عـَلَى هـَوْلِ يـَوْمِ الْقـِيـَامـَةِ وَ أَخـْرِجْنِي مِنَ الدُّنْيَا سَالِماً وَ زَوِّجْنِي مِنَ الْحُورِ الْعِينِ وَ اكـْفـِنـِي مـَئُونـَتـِي وَ مـَئُونـَةَ عـِيـَالِي وَ مـَئُونَةَ النَّاسِ وَ أَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 369 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـراهـيـم بن ميمون گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) دعائى مى خواند (كه ترجمه اش اين است ): ((بار خدايا بر هراس روز قيامت مرا يارى فرما، و از دنيا سالم بيرونم ببر، و حـور العـين را به من تزويج كن ، و خرج خود و عيالم و خرج مردم را از من كفايت فرما، و مرا برحمت خود در زمره بندگان شايسته ات در آور)).


3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قـَالَ قـُلِ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ مـِنْ كـُلِّ خَيْرٍ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُكَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ كُلِّ سُوءٍ أَحَاطَ بِهِ عـِلْمـُكَ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ عـَافـِيَتَكَ فِي أُمُورِي كُلِّهَا وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ خِزْيِ الدُّنْيَا وَ عَذَابِ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 369 رواية : 3
ترجمه :
3ـ زراره از حـضـرت بـاقر (ع ) حديث كند كه فرمود: بگو (دعائى را كه ترجمه اش چنين اسـت ): ((بـار خـدايـا از تـو خواهم هر خوبى را كه دانشت آن را فرا گرفته ، و به تو پناه برم از هر بدى كه دانشت آن را احاطه كرده ، بار خدايا از تو خواهم عافيت خود را در همه كارهايم ، و پناه برم به تو از خوارى و رسوائى دنيا و از عذاب آخرت )).


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جـَمـِيعاً عَنْ عَلِيِّ بْنِ زِيَادٍ قَالَ كَتَبَ عَلِيُّ بْنُ بَصِيرٍ يَسْأَلُهُ أَنْ يَكْتُبَ لَهُ فِي أَسْفَلِ كِتَابِهِ دُعَاءً يُعَلِّمُهُ إِيَّاهُ يَدْعُو بِهِ فَيُعْصَمُ بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ جَامِعاً لِلدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ فَكَتَبَ ع بـِخـَطِّهِ بـِسـْمِ اللَّهِ الرَّحـْمـَنِ الرَّحـِيمِ يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ وَ سَتَرَ الْقَبِيحَ وَ لَمْ يَهْتِكِ السِّتـْرَ عـَنِّي يـَا كـَرِيمَ الْعَفْوِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ يَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بـِالرَّحْمَةِ يَا صَاحِبَ كُلِّ نَجْوَى وَ يَا مُنْتَهَى كُلِّ شَكْوَى يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ يَا عَظِيمَ الْمَنِّ يـَا مـُبـْتَدِئَ كُلِّ نِعْمَةٍ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا يَا رَبَّاهْ يَا سَيِّدَاهْ يَا مَوْلَاهْ يَا غِيَاثَاهْ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُكَ أَنْ لَا تَجْعَلَنِي فِي النَّارِ ثُمَّ تَسْأَلُ مَا بَدَا لَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 369 رواية : 4
ترجمه :
4ـ عـلى بـن زيـاد گـويد: على بن بصير بدان حضرت نامه نوشت و درخواست كرد كه در پائين نامه اش دعائى براى او بنويسد و بياموزد كه بوسيله آن از گناهان نگهدارى شود و دعـائى جامع براى (حوائج ) دنيا و آخرت باشد، پس ‍ حضرت عليه السلام در پاسخش بـه خـط خود نوشت (دعائى كه ترجمه اش اينست ): ((بسم اللّه الرحمن الرحيم اى كسيكه نـيك را آشكار كند، و زشت را بپوشاند، و پرده مرا ندرد، اى در گذشت كريم ، و اى خوش در گذرنده (از گناه ) اى وسيع در آمرزش اى پر بخشش در رحمت اى دمساز در هر راز، و اى پـايان هر شكايت ، اى در گذرنده با كرامت ، و اى بزرگ در منت ، اى آغاز كننده بهر نعمت جـلوتـر از اسـتحقاق آن ، اى پروردگار و اى آقا و اى فرياد رس ، رحمت بر محمد و آلش فرست و از تو خواهم كه درد و زخم جا ندهى )) سپس بخواه هر چه خواهى .


5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ وَ أَبِي طَالِبٍ عـَنْ بـَكـْرِ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِي فِي كُلِّ كُرْبَةٍ وَ أَنْتَ رَجَائِي فِي كُلِّ شِدَّةٍ وَ أَنْتَ لِي فِي كُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِي ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ كَمْ مِنْ كَرْبٍ يَضْعُفُ عَنْهُ الْفـُؤَادُ وَ تـَقـِلُّ فـِيـهِ الْحـِيـلَةُ وَ يـَخـْذُلُ عـَنـْهُ الْقـَرِيـبُ وَ الْبـَعِيدُ وَ يَشْمَتُ بِهِ الْعَدُوُّ وَ تـَعـْنِينِي فِيهِ الْأُمُورُ أَنْزَلْتُهُ بِكَ وَ شَكَوْتُهُ إِلَيْكَ رَاغِباً فِيهِ عَمَّنْ سِوَاكَ فَفَرَّجْتَهُ وَ كـَشـَفـْتـَهُ وَ كـَفـَيـْتـَنِيهِ فَأَنْتَ وَلِيُّ كُلِّ نِعْمَةٍ وَ صَاحِبُ كُلِّ حَاجَةٍ وَ مُنْتَهَى كُلِّ رَغْبَةٍ فَلَكَ الْحَمْدُ كَثِيراً وَ لَكَ الْمَنُّ فَاضِلًا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 370 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: ((اللهـم انـت ثـقـتـى فـى كـل كـربـة و انـت رجـائى فـى كـل شـدة و انـت لى فـى كـل امـر نـزل بـى ثـقـة وعـدة ، كـم مـن كـرب يـضـعـف عـنـه المـؤ اد و تـقـل فـيـه الحـيـلة و يـخـذل عنه القريب و البعيد، و يشمت به العدو تعمنينى فيه الامور انزلته بك و شكوته اليك راغبا فيه عمن سواك ففرحته و كشفته و كفيتنيه ، فاءنت ولى كل نعمة و صاحب كل حاجة و منتهى كل رغبة ؛ فلك الحمد كثيرا و لك المن فاضلا)).


6- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِجَلَالِكَ وَ جَمَالِكَ وَ كَرَمِكَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 370 رواية : 6
ترجمه :
6ـ عيسى بن عبداللّه قمى از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فرمود: بگو: ((اللهم انى اسـئلك بـجـلالك و جمالك و كرامك ان تفعل بى كذا و كذا)) (و بجاى ((كذا و كذا)) حاجت خود را ذكر كند).


7- عـَنـْهُ عـَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ يُونُسَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ لِي أَكْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِي مِنَ الْمُعَارِينَ وَ لَا تُخْرِجْنِي مِنَ التَّقْصِيرِ قَالَ قُلْتُ أَمَّا الْمـُعَارِينَ فَقَدْ عَرَفْتُ فَمَا مَعْنَى لَا تُخْرِجْنِي مِنَ التَّقْصِيرِ قَالَ كُلُّ عَمَلٍ تَعْمَلُهُ تُرِيدُ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَكُنْ فِيهِ مُقَصِّراً عِنْدَ نَفْسِكَ فَإِنَّ النَّاسَ كُلَّهُمْ فِي أَعْمَالِهِمْ فِي مَا بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُقَصِّرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 370 رواية : 7
ترجمه :
7ـ فـضـل بن يونس از حضرت ابى الحسن (موسى بن جعفر) عليه السلام حديث كند كه آن حـضـرت بـه من فرمود: اين دعا را بسيار بخوان : (((اللهم ) لا تجعلنى من المعارين و لا تـخـرجنى من التقصير)) (يعنى بار خدايا مرا از عاريت داده شدگان (ايمان ) قرار مده : و از تـقـصـيـر بيرون مبر) گويد: من عرضكردم : اما عاريت داده شدگان ، معنايش را دانستم ، آيـا مـعـنـاى ((مـرا از تـقصير بيرون مبر)) چيست ؟ (و يعنى چه ؟) فرمود: هر كارى را كه بـخـاطر خداى عزوجل انجام دهى پس خود را در آن كار پيش خود مقصر بدان ، زيرا كه همه مردم در كارهايشان ميان خود و خداى عزوجل تقصير كار و مقصرند.


8- عـَنـْهُ عـَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع لَقَدْ غـَفـَرَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ لِرَجـُلٍ مِنْ أَهْلِ الْبَادِيَةِ بِكَلِمَتَيْنِ دَعَا بِهِمَا قَالَ اللَّهُمَّ إِنْ تُعَذِّبْنِي فَأَهْلٌ لِذَلِكَ أَنَا وَ إِنْ تَغْفِرْ لِي فَأَهْلٌ لِذَلِكَ أَنْتَ فَغَفَرَ اللَّهُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 371 رواية : 8
ترجمه :
8ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: به حقيقت و راستى كه خدا مردى بيابانى را با دو كلمه كه بـا آنـهـا بـدرگـاه خـداونـد دعا كرد آمرزيد (و آن دو كلمه اين بود كه ) گفت : ((اللهم ان تـعـذبـنـى فـاءهل لذلك انا، و ان تغفر لى فاءهل لذلك انت )) (يعنى بار خدايا اگر مرا عذاب فرمائى پس من سزاوار آنم ، و اگر بيامرزى پس تو شايسته آنى ) پس خداوند او را آمرزيد.


9- عَنْهُ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ يَا مـَنْ دَلَّنـِي عـَلَى نـَفـْسـِهِ وَ ذَلَّلَ قَلْبِي بِتَصْدِيقِهِ أَسْأَلُكَ الْأَمْنَ وَ الْإِيمَانَ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 371 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت رضا عليه السلام (اين دعا را مى خواند) فرمود: ((يا من دلنى على نفسه ، و ذلل قلبى بتصديقه اسئلك الامن و الايمان فى الدنيا و الاخرة )).


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ قـَالَ رَأَيـْتُ عـَلِيَّ بـْنَ الْحـُسـَيـْنِ ع فِي فِنَاءِ الْكَعْبَةِ فِي اللَّيْلِ وَ هُوَ يُصَلِّي فَأَطَالَ الْقِيَامَ حَتَّى جَعَلَ مَرَّةً يَتَوَكَّأُ عَلَى رِجْلِهِ الْيُمْنَى وَ مَرَّةً عَلَى رِجْلِهِ الْيُسْرَى ثُمَّ سَمِعْتُهُ يـَقـُولُ بـِصـَوْتٍ كـَأَنَّهُ بـَاكٍ يـَا سـَيِّدِي تُعَذِّبُنِي وَ حُبُّكَ فِي قَلْبِي أَمَا وَ عِزَّتِكَ لَئِنْ فَعَلْتَ لَتَجْمَعَنَّ بَيْنِي وَ بَيْنَ قَوْمٍ طَالَ مَا عَادَيْتُهُمْ فِيكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 371 رواية : 10
ترجمه :
10- مـحـمـد بـن ابـى حـمـزه از پـدرش نـقـل كـنـد كه گويد: شبى حضرت على بن الحسين عـليـهـمـاالسـلام را در كـنـار خـانـه كـعـبـه ديـدم كـه نـمـاز مـى خـوانـد و قـيـام آنـرا طول داد تا بحدى كه گاهى براى پاى راستش تكيه مى داد، و گاهى بر پاى چپ ، سپس شـنيدم با صدائى مانند شخص گريبان مى گفت : ((يا سيدى تعذبنى و حبك فى قلبى ،؟ امـا و عـزتـك لئن فـعـلت لتـجـمـعـن بـيـنـى و بـيـن قـوم طـال مـا عـاديـتـهـم فـيـك )). (يـعـنـى آقـاى من آيا مرا عذاب كنى با اينكه دوستى تو را در دل دارم ؟ هـر آيـنـه بـعـزت سـوگـنـد اگر چنين كنى ميان من و مردمى جمع كنى و يا مرا با مردمى گردآورى كه دير زمانى بخاطر تو با آنان دشمنى ورزيده ام ).


11- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّيِّ قَالَ إِنِّي كُنْتُ أَسْمَعُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع أَكْثَرَ مَا يُلِحُّ بِهِ فِي الدُّعَاءِ عَلَى اللَّهِ بِحَقِّ الْخَمْسَةِ يَعْنِي رَسُولَ اللَّهِ ص وَ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه : 372 رواية : 11
ترجمه :
11- داود رقـى گـويـد: من شنيدم كه حضرت صادق (ع ) بيشتر چيزى كه در هنگام دعا بر آن اصـرار داشـت ايـن بـود كـه خـدا را بـحـق پـنـج تـن مـى خـوانـد، يـعـنـى رسول خدا (ص ) و اميرالمؤ منين و فاطمه و حسن و حسين صلوات اللّه عليهم اجمعين .


12- عـَنـْهُ عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ الْكَرْخِيِّ قَالَ عـَلَّمـَنـَا أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع دُعـَاءً وَ أَمـَرَنَا أَنْ نَدْعُوَ بِهِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ اللَّهُمَّ إِنِّي تَعَمَّدْتُ إِلَيْكَ بـِحـَاجـَتـِي وَ أَنـْزَلْتُ بـِكَ الْيَوْمَ فَقْرِي وَ مَسْكَنَتِي فَأَنَا الْيَوْمَ لِمَغْفِرَتِكَ أَرْجَى مِنِّي لِعـَمـَلِي وَ لَمـَغـْفـِرَتـُكَ وَ رَحـْمـَتـُكَ أَوْسـَعُ مـِنْ ذُنـُوبـِي فـَتـَوَلَّ قَضَاءَ كُلِّ حَاجَةٍ هِيَ لِي بـِقـُدْرَتـِكَ عَلَيْهَا وَ تَيْسِيرِ ذَلِكَ عَلَيْكَ وَ لِفَقْرِي إِلَيْكَ فَإِنِّي لَمْ أُصِبْ خَيْراً قَطُّ إِلَّا مـِنـْكَ وَ لَمْ يـَصـْرِفْ عـَنِّي أَحَدٌ شَرّاً قَطُّ غَيْرُكَ وَ لَيْسَ أَرْجُو لاِخِرَتِي وَ دُنْيَايَ سِوَاكَ وَ لَا لِيَوْمِ فَقْرِي وَ يَوْمِ يُفْرِدُنِي النَّاسُ فِي حُفْرَتِي وَ أُفْضِي إِلَيْكَ يَا رَبِّ بِفَقْرِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 372 رواية : 12
ترجمه :
12ـ ابراهيم كرخى گويد: امام صادق عليه السلام دعائى بما آموخت و بما دستور داد كه آنـرا در روز جـمـعـه بـخـوانيم : ((اللهم انى تعمدت اليك بحاجتى و اءنزلت بك اليوم فـقـرى و مـسـكـنـتـى فاءنا اليوم لمغفرتك اءرجا منى لعملى و لمغفرتك و رحمتك اءوسع من ذنـوبـى فـتـول قـضاء كل حاجة هى لى بقدرتك عليها و تيسير ذلك عليك و لفقرى اليك فـانـى لم اصـب خـيـرا قـط الا مـنـك و لم يـصـرف عـنـى اءحـد شرا قط غيرك و ليس اءرجو لاخـرتى و دنياى سواك ، و لا ليوم فقرى (و) يوم يفردنى الناس فى حفرتى و افضى اليك يا رب بفقرى )).


13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ زَيْدٍ الصَّائِغِ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع ادْعُ اللَّهَ لَنَا فَقَالَ اللَّهُمَّ ارْزُقْهُمْ صِدْقَ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءَ الْأَمـَانـَةِ وَ الْمـُحـَافَظَةَ عَلَى الصَّلَوَاتِ اللَّهُمَّ إِنَّهُمْ أَحَقُّ خَلْقِكَ أَنْ تَفْعَلَهُ بِهِمُ اللَّهُمَّ وَ افْعَلْهُ بِهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 372 رواية : 13
ترجمه :
13- زيـد صـائغ گـويـد: بـه حـضـرت صـادق (ع ) عـرضـكـردم : بـراى ما دعا كن ، پس (دربـاره مـا دعـائى ) فـرمـود: (كـه تـرجـمـه اش ‍ ايـنـسـت ) ((بـار خدايا روزى ايشان كن راستگوئى و امانت دارى و محافظت بر اءداى نمازها را، بار خدايا اينان سزاوارترين خلق تو هستند كه اينكار را درباره آنها انجام دهى بار خدايا آنرا درباره آنان انجام ده )).


14- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عـَنْ أَبـِي حَمْزَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص يَقُولُ اللَّهُمَّ مُنَّ عَلَيَّ بِالتَّوَكُّلِ عَلَيْكَ وَ التَّفْوِيضِ إِلَيْكَ وَ الرِّضَا بِقَدَرِكَ وَ التَّسْلِيمِ لِأَمْرِكَ حَتَّى لَا أُحِبَّ تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْتَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 372 رواية : 14
ترجمه :
14- حضرت على بن الحسين عليهما السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام (در اينگونه دعـا) مـى فـرمـود: ((اللهـم مـن عـلى بـالتـوكـل عـليك و التفويض اليك و الرضا بقدرك والتسليم لامرك ، حتى لا احب تعجيل ما اخرت و لا تاخير ما عجلت يا رب العالمين )).


15- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ سُحَيْمٍ عَنِ ابْنِ أَبِي يـَعـْفـُورٍ قـَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ وَ هُوَ رَافِعٌ يَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ رَبِّ لَا تَكِلْنِي إِلَى نـَفـْسـِي طـَرْفـَةَ عـَيـْنٍ أَبـَداً لَا أَقـَلَّ مِنْ ذَلِكَ وَ لَا أَكْثَرَ قَالَ فَمَا كَانَ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ تـَحـَدَّرَ الدُّمـُوعُ مـِنْ جـَوَانِبِ لِحْيَتِهِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيَّ فَقَالَ يَا ابْنَ أَبِي يَعْفُورٍ إِنَّ يُونُسَ بـْنَ مـَتَّى وَكـَلَهُ اللَّهُ عـَزَّ وَ جَلَّ إِلَى نَفْسِهِ أَقَلَّ مِنْ طَرْفَةِ عَيْنٍ فَأَحْدَثَ ذَلِكَ الذَّنْبَ قُلْتُ فَبَلَغَ بِهِ كُفْراً أَصْلَحَكَ اللَّهُ قَالَ لَا وَ لَكِنَّ الْمَوْتَ عَلَى تِلْكَ الْحَالِ هَلَاكٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 373 رواية : 15
ترجمه :
15- ابـن اءبـى يـعـفـور گـويـد: شـنـيـدم از امـام صادق عليه السلام كه در حاليكه دست بـآسـمـان بـرداشـتـه بـود مـى گـفـت : ((رب لا تـكـلنـى الى نـفـسـى طـرفه عين ابدا لا اقل من ذلك و لا اكثر)) (يعنى پروردگارا مرا چشم بهمزدنى بخودم وامگذار نه كمتر از آن و نـه بـيـشـتـر) گويد: اينرا گفت و اشك هايش از اطراف محاسنش مى ريخت ، سپس رو بمن كرد، و فرمود، اى پسر اءبى يعفور همانا يونس بن متى را خداوند كمتر از چشم بهمزدنى بـخـودش واگـذارد و آن گـنـاه را (يـعنى ترك اولى را) انجام داد، عرضكردم : خداوند كار شـمـا را نـيـكـو كـنـد آيـا آن كـار او را بـحـد كـفـر رسـانـيـد؟ نـه ولى مـردن بـا اينحال هلاكت است (و لايق بشاءن انبياء و پيمبران الهى نيست ).


16- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ رَفَعَهُ قَالَ أَتَى جَبْرَئِيلُ ع إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ لَهُ إِنَّ رَبَّكَ يَقُولُ لَكَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْبُدَنِي يَوْماً وَ لَيْلَةً حَقَّ عِبَادَتِي فَارْفَعْ يـَدَيْكَ إِلَيَّ وَ قُلِ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً خَالِداً مَعَ خُلُودِكَ وَ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً لَا مُنْتَهَى لَهُ دُونَ عِلْمِكَ وَ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً لَا أَمَدَ لَهُ دُونَ مَشِيئَتِكَ وَ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً لَا جَزَاءَ لِقَائِلِهِ إِلَّا رِضَاكَ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ كُلُّهُ وَ لَكَ الْمَنُّ كُلُّهُ وَ لَكَ الْفَخْرُ كُلُّهُ وَ لَكَ الْبَهَاءُ كُلُّهُ وَ لَكَ النُّورُ كُلُّهُ وَ لَكَ الْعِزَّةُ كُلُّهَا وَ لَكَ الْجَبَرُوتُ كُلُّهَا وَ لَكَ الْعَظَمَةُ كُلُّهَا وَ لَكَ الدُّنْيَا كُلُّهَا وَ لَكَ الْآخِرَةُ كـُلُّهـَا وَ لَكَ اللَّيـْلُ وَ النَّهـَارُ كـُلُّهُ وَ لَكَ الْخـَلْقُ كُلُّهُ وَ بِيَدِكَ الْخَيْرُ كُلُّهُ وَ إِلَيْكَ يَرْجِعُ الْأَمـْرُ كـُلُّهُ عـَلَانـِيـَتُهُ وَ سِرُّهُ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً أَبَداً أَنْتَ حَسَنُ الْبَلَاءِ جَلِيلُ الثَّنَاءِ سـَابـِغُ النَّعْمَاءِ عَدْلُ الْقَضَاءِ جَزِيلُ الْعَطَاءِ حَسَنُ الْآلَاءِ إِلَهُ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ إِلَهُ مَنْ فِي السَّمـَاءِ اللَّهـُمَّ لَكَ الْحـَمْدُ فِي السَّبْعِ الشِّدَادِ وَ لَكَ الْحَمْدُ فِي الْأَرْضِ الْمِهَادِ وَ لَكَ الْحَمْدُ طـَاقـَةَ الْعـِبَادِ وَ لَكَ الْحَمْدُ سَعَةَ الْبِلَادِ وَ لَكَ الْحَمْدُ فِي الْجِبَالِ الْأَوْتَادِ وَ لَكَ الْحَمْدُ فِي اللَّيـْلِ إِذَا يـَغـْشَى وَ لَكَ الْحَمْدُ فِي النَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى وَ لَكَ الْحَمْدُ فِي الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى وَ لَكَ الْحـَمـْدُ فـِي الْمـَثـَانـِي وَ الْقـُرْآنِ الْعـَظـِيـمِ وَ سـُبْحَانَ اللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ وَ الْأَرْضُ جَمِيعاً قـَبـْضـَتـُهُ يـَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ السَّمَاوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ سُبْحَانَكَ رَبَّنَا وَ تَعَالَيْتَ وَ تَبَارَكْتَ وَ تَقَدَّسْتَ خَلَقْتَ كُلَّ شَيْءٍ بِقُدْرَتِكَ وَ قَهَرْتَ كُلَّ شَيْءٍ بِعِزَّتِكَ وَ عَلَوْتَ فَوْقَ كُلِّ شَيْءٍ بـِارْتـِفـَاعـِكَ وَ غـَلَبـْتَ كـُلَّ شـَيْءٍ بـِقـُوَّتِكَ وَ ابْتَدَعْتَ كُلَّ شَيْءٍ بِحِكْمَتِكَ وَ عِلْمِكَ وَ بـَعـَثـْتَ الرُّسـُلَ بـِكـُتـُبـِكَ وَ هـَدَيْتَ الصَّالِحِينَ بِإِذْنِكَ وَ أَيَّدْتَ الْمُؤْمِنِينَ بِنَصْرِكَ وَ قـَهـَرْتَ الْخَلْقَ بِسُلْطَانِكَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَا نَعْبُدُ غَيْرَكَ وَ لَا نَسْأَلُ إِلَّا إِيَّاكَ وَ لَا نَرْغَبُ إِلَّا إِلَيْكَ أَنْتَ مَوْضِعُ شَكْوَانَا وَ مُنْتَهَى رَغْبَتِنَا وَ إِلَهُنَا وَ مَلِيكُنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 373 رواية : 16
ترجمه :
16- احمد بن محمد بن خالد در حديث مرفوعى (كه سند آن بمعصوم عليه السلام رسانده ) حـديـث كند كه جبرئيل خدمت پيغمبر (ص ) آمده و باو عرضكرد: همانا پروردگارت بتو مى فـرمـايـد: هـرگاه خواستى در شب و روزى چنانچه شايد مرا پرستش كنى پس دستهايت را بسوى من بردار و بگو: ((اللهم لك الحمد حمدا خالدا مع خلودك و لك الحمد حمدا لا منتهى له دون عـلمـك ، و لك الحـمـد حـمـدا لا امـد له دون مشيئتك ، و لك الحمد حمدا لا جزاء لقائله الا رضاك ، اللهم لك الحمد كله ، و لك المن كله ، و لك الفخر كله ، و لك البهاء كله ، و لك النور كله ، و لك العزة كلها، و لك الجبروت كلها، و لك العظمة كلها، و لك الدنيا كلها، و لك الاخـرة كـلهـا، و لك الليل و النهار كله ، و لك الخلق كله ، و بيدك الخير كله ، و اليك يـرجـع الامـر كـله ، عـلانـيـتـه و سـره اللهـم لك الحـمـد حـمـدا ابـدا انـت حـسـن البـلاء، جليل الثناء، سابغ النعماء، عدل القضاء، جزيل العطاء، حسن الالاء، اله (من ) فى الارض و اله (مـن ) فـى السـمـاء، اللهـم لك الحـمـد فى السبع الشداد، و لك الحمد فى الارض المـهـاد، و لك الحـمـد طـاقـة العـبـاد، و لك الحـمـد سـعـة البـلاد، و لك الحـمـد فـى الجـبـال الاوتـاد، و لك الحـمد فى الليل اذا يغشى ، و لك الحمد فى النهار اذا تجلى ، و لك الحـمـد فـى الاخـرة و الاولى ، و لك الحمد فى المثانى ، و القرآن العظيم ، و سبحان اللّه و بـحمده و الارض جميعا قبضتة يوم القيامة و السماوات مطويات بيمينه ، سبحانه و تـعـالى عـمـا يـشـركـون ، سـبـحـان اللّه و بحمده كل شى ء هالك الا وجهه سبحانك ربنا و تـعـاليـت و تـبـاركـت و تـقـدسـت خـلقـت كـل شـى ء بـقـدرتـك ، و قـهـرت كـل شـى ء بـعـزتـك ، و عـلوت فـوق كـل شـى ء بـارتـفـاعـك ، و غـلبـت كـل شـى ء بـقـوتـك ، و ابـتـدعـت كـل شـى ء بـحـكـمـتـك ، و عـلمـك و بـعـثـت الرسـل بـكـتـبـك ، و هـديـت الصـالحـيـن باذنك ، و ايدت المومنين بنصرك ، و قهرت الخلق بـسـلطـانـك ، لا اله الا انـت وحـدك لا شـريـك لك لا نـعـبـد غـيـرك و لا نسئل الا اياك و لا نرغب الا اليك انت موضع شكوانا و منتهى رغبتنا و الهنا و مليكنا)).

[afsanah82]

17- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ابْتِدَاءً مِنْهُ يَا مُعَاوِيَةُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ رَجُلًا أَتَى أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ص فَشَكَا الْإِبـْطـَاءَ عـَلَيـْهِ فـِي الْجـَوَابِ فِي دُعَائِهِ فَقَالَ لَهُ أَيْنَ أَنْتَ عَنِ الدُّعَاءِ السَّرِيعِ الْإِجَابَةِ فـَقـَالَ لَهُ الرَّجـُلُ مـَا هـُوَ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الْعَظِيمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَكْرَمِ الْمـَخـْزُونِ الْمـَكـْنـُونِ النُّورِ الْحَقِّ الْبُرْهَانِ الْمُبِينِ الَّذِي هُوَ نُورٌ مَعَ نُورٍ وَ نُورٌ مِنْ نُورٍ وَ نـُورٌ فـِي نـُورٍ وَ نـُورٌ عـَلَى نـُورٍ وَ نـُورٌ فـَوْقَ كـُلِّ نـُورٍ وَ نـُورٌ يُضِي ءُ بِهِ كُلُّ ظُلْمَةٍ وَ يُكْسَرُ بِهِ كُلُّ شِدَّةٍ وَ كُلُّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ وَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ لَا تَقِرُّ بِهِ أَرْضٌ وَ لَا تَقُومُ بِهِ سَمَاءٌ وَ يَأْمَنُ بِهِ كُلُّ خَائِفٍ وَ يَبْطُلُ بِهِ سِحْرُ كُلِّ سَاحِرٍ وَ بَغْيُ كُلِّ بَاغٍ وَ حَسَدُ كُلِّ حَاسِدٍ وَ يـَتَصَدَّعُ لِعَظَمَتِهِ الْبَرُّ وَ الْبَحْرُ وَ يَسْتَقِلُّ بِهِ الْفُلْكُ حِينَ يَتَكَلَّمُ بِهِ الْمَلَكُ فَلَا يـَكـُونُ لِلْمـَوْجِ عـَلَيْهِ سَبِيلٌ وَ هُوَ اسْمُكَ الْأَعْظَمُ الْأَعْظَمُ الْأَجَلُّ الْأَجَلُّ النُّورُ الْأَكْبَرُ الَّذِي سـَمَّيـْتَ بـِهِ نـَفـْسـَكَ وَ اسـْتـَوَيـْتَ بـِهِ عَلَى عَرْشِكَ وَ أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ أَسْأَلُكَ بِكَ وَ بِهِمْ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 374 رواية : 17
ترجمه :
17- مـعـاويـة بـن عمار گويد: حضرت صادق (ع ) بدون سخن و پرسشى بمن فرمود: اى مـعـاويـة آيـا مـى دانـى كه مردى خدمت اميرالمؤ منين عليه السلام آمد و از اينكه اجابت دعايش دير شده بود بآنحضرت شكايت كرد، آنحضرت باو فرمود: چرا دعاى سريع الاجابة را (يـعنى دعائى كه زود باجابت رسد) نخواندى ؟ آنمرد عرضكرد: آندعا كدام است ؟ فرمود: بـگـو: ((اللهـم انـى اسـئلك بـاسـمـك العـظـيـم الاعـظـم الاجـل الاكـرم المـخـزون المكنون النور الحق البرهان المبين الذى هو نور، مع نور و نور من نـور و نـور فـى نـور، و نـور عـلى نـور و نـور فـوق كـل نـور، و نـور يـضـى ء بـه كـل ظـلمـة و يـكـسـر بـه كل شدة و كل شيطان مريد و كل جبار عنيد، لا تقر به ارض و لا تقوم به سماء، و يا من به كـل خـائف ، و يـبـطـل بـه سـحـر كـل سـاحـر، و بـغـى كـل بـاغ ، و حـسـد كـل حـاسـد، و يـتـصـدع لعـظـمـتـه البـر و البـحـر، و يـسـتـقـل بـه الفـلك ، حـيـن يـتـكـلم بـه المـلك ، فـلا يـكـون للمـوج عـليـه سـبـيـل و هو اسمك الاعظم الاعظم ، الاجل الاجل النور الاكبر، الذى سميت به نفسك ، و استويت به على عرشك و اءتوجه اليك بمحمد واهل بيته اسئلك بك و بهم ان تصلى على و محمد و آل محمد و ان تفعل بى كذا و كذا)).


18- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بـْنِ أَبـِي الْمـِقـْدَامِ قَالَ أَمْلَى عَلَيَّ هَذَا الدُّعَاءَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ جَامِعٌ لِلدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ تـَقـُولُ بـَعـْدَ حَمْدِ اللَّهِ وَ الثَّنَاءِ عَلَيْهِ اللَّهُمَّ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَلِيمُ الْكَرِيمُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَلِكُ الْجَبَّارُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الرَّحِيمُ الْغَفَّارُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ شـَدِيدُ الْمِحَالِ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَنِيعُ الْقَدِيرُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْغَفُورُ الشَّكُورُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَمِيدُ الْمَجِيدُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الْغـَفـُورُ الْوَدُودُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَنَّانُ الْمَنَّانُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنـْتَ الْحـَلِيـمُ الدَّيَّانُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْجَوَادُ الْمَاجِدُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْغَائِبُ الشَّاهِدُ وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الظَّاهِرُ الْبـَاطـِنُ وَ أَنـْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ تَمَّ نُورُكَ فَهَدَيْتَ وَ بَسَطْتَ يَدَكَ فـَأَعـْطـَيـْتَ رَبَّنَا وَجْهُكَ أَكْرَمُ الْوُجُوهِ وَ جِهَتُكَ خَيْرُ الْجِهَاتِ وَ عَطِيَّتُكَ أَفْضَلُ الْعَطَايَا وَ أَهْنَؤُهَا تُطَاعُ رَبَّنَا فَتَشْكُرُ وَ تُعْصَى رَبَّنَا فَتَغْفِرُ لِمَنْ شِئْتَ تُجِيبُ الْمُضْطَرِّينَ وَ تـَكْشِفُ السُّوءَ وَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ تَعْفُو عَنِ الذُّنُوبِ لَا تُجَازَى أَيَادِيكَ وَ لَا تُحْصَى نـِعـَمـُكَ وَ لَا يـَبـْلُغُ مـِدْحـَتَكَ قَوْلُ قَائِلٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رُوحـَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ آتِنَا فـِي الدُّنـْيـَا حـَسـَنـَةً وَ فـِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الَّذِينَ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يَحْزَنُونَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ وَ ثَبِّتْنِي بـِالْقـَوْلِ الثَّابـِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ بَارِكْ لِي فِي الْمَحْيَا وَ الْمَمَاتِ وَ الْمَوْقِفِ وَ النُّشُورِ وَ الْحِسَابِ وَ الْمِيزَانِ وَ أَهْوَالِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ سَلِّمْنِي عَلَى الصِّرَاطِ وَ أَجِزْنِي عَلَيْهِ وَ ارْزُقْنِي عِلْماً نَافِعاً وَ يَقِيناً صَادِقاً وَ تُقًى وَ بِرّاً وَ وَرَعاً وَ خَوْفاً مِنْكَ وَ فَرَقاً يُبْلِغُنِي مِنْكَ زُلْفَى وَ لَا يُبَاعِدُنِي عَنْكَ وَ أَحْبِبْنِي وَ لَا تُبْغِضْنِي وَ تَوَلَّنِي وَ لَا تَخْذُلْنِي وَ أَعْطِنِي مِنْ جَمِيعِ خَيْرِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ وَ أَجِرْنِي مِنَ السُّوءِ كُلِّهِ بِحَذَافِيرِهِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 375 رواية : 18
ترجمه :
18- عـمـرو بـن ابـى المـقدام گويد: حضرت صادق (ع ) ايندعا را كه جامع حاجتهاى دنيا و آخرت است بمن ديكته فرمود: (و فرمود:) كه پس از حمد و ثناى خداوند مى گويى :
((اللهم انت اللّه لا اله الا انت الحليم الكريم ، و انت اللّه لا اله الا انت العزيز الحكيم ، و اءنـت اللّه لا اله الا انـت الواحـد القهار، و انت اللّه لا اله الا اءنت الملك الجبار، و انت اللّه لا اله الا انـت الرحـيـم الغـفـار، و انـت اللّه لا اله الا انـت شـديـد المحال ، و انت اللّه لا اله الا انت الكبير المتعال ، و انت اللّه لا اله الا انت السميع البصير، و انـت اللّه لا اله الا انت المنيع القدير، و انت اللّه لا اله الا انت الغفور الشكور، و انت اللّه لا اله انـت الحـمـيـد المـجـيـد، و انـت اللّه لا اله الاانـت الغفور الودود، و انت اللّه لا اله الا انت الحـنـان المـنـان ، و انـت اللّه لا اله الا انـت الحـليـم الديـان ، و انت اللّه لا اله الا انت الجواد المـاجـد، و انـت اللّه لا اله الا انـت الواحد الاحد، و انت اللّه لا اله الا انت الغائب الشاهد، و انت اللّه لا اله الا انـت الظـاهـر البـاطـن ، و انـت اللّه لا اله الا انـت بـكـل شـى ء عـليـم ، تـم نـورك فهديت و بسطت يدك فاءعطيت ، ربنا وجهك اكرم الوجوه و جهتك خير الجهات و عطيتك افضل العطايا و اهناها تطاع ربنا فتشكر و تعصى ربنا فتغفر لمـن شـئت تـجـيـب المضطرين و تكشف السوء و تقبل التوبه و تعفو عن الذنوب لا تجازى ايـاديـك و لا تـحـصـى نـعـمـك و لا يـبـلغ مـدحـتـك قـول قـائل اللهـم صل على محمدو آل محمد و عجل فرجهم و روحهم و راحتهم و سرورهم ، و اءذقنى طـعـم فرجهم و اهلك اعداءهم من الجن و الانس و آتنا فى الدنيا حسنة و فى الاخرة حسنة و قنا عـذاب النار، و اجعلنا من الذين لا خوف عليهم و لا هم يحزنون ، و اجعلنى من الذين صبروا و عـلى ربـهـم يـتوكلون و ثبتنى بالقول الثابت فى الحياة الدنيا و فى الاخرة و بارك لى فـى المـحـيـا و المـمـات و المـوقـف و النـشـور و الحـسـاب و المـيـزان و اءهـوال يـوم القـيـامـة و سـلمـنى على الصراط و اجزنى عليه و ارزقنى علما نافعا و يقينا صـادقـا و تـقـى وبرا و ورعا و خوفا منك و فرقا يبلغنى منك زلفى و لا يباعدنى عنك ، و احببنى و لا تبغضنى و تولنى و لا تخذلنى و اعطنى من جميع خير الدنيا و الاخرة ، ما علمت منه و ما لم اعلم و اجرنى من السوء كله بحذافيره ماعلمت منه و ما لم اعلم )).


19- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَا تَخُصُّنِي بِدُعَاءٍ قَالَ بَلَى قَالَ قُلْ يَا وَاحـِدُ يَا مَاجِدُ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ يَا مَنْ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ يَا عَزِيزُ يَا كـَرِيمُ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا سَامِعَ الدَّعَوَاتِ يَا أَجْوَدَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ أَعْطَى يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يـَا اللَّهُ قـُلْتُ وَ لَقـَدْ نـَادَانـَا نـُوحٌ فـَلَنـِعْمَ الْمُجِيبُونَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ نَعَمْ لَنِعْمَ الْمُجِيبُ أَنْتَ وَ نِعْمَ الْمَدْعُوُّ وَ نِعْمَ الْمَسْئُولُ أَسْأَلُكَ بِنُورِ وَجـْهِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِعِزَّتِكَ وَ قُدْرَتِكَ وَ جَبَرُوتِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِمَلَكُوتِكَ وَ دِرْعِكَ الْحَصِينَةِ وَ بِجَمْعِكَ وَ أَرْكَانِكَ كُلِّهَا وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ بِحَقِّ الْأَوْصِيَاءِ بَعْدَ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 377 رواية : 19
ترجمه :
19- معاوية بن عمار گويد: به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : آيا مرا بدعائى مخصوص نـفـرمائى ؟ فرمود: چرا بگو: ((يا واحد يا ماجد يا احد يا صمد يا من لم يلد و لم يولد و لم يـكـن له كـفـوا احـد يـا عـزيـز يـا كـريـم يـا حنان يا منان يا سامع الدعوات يا اءجود من سئل و يا خير من اعطى يا اللّه يا اللّه يا اللّه قلت و لقد نادينا نوح فلنعم المجيبون )).
سپس حضرت صادق (ع ) فرمود: كه رسول خـدا (ص ) مـى فـرمـود (آرى ): ((لنـعـم المـجـيـب انـت و نـعـم المـدعـو و نـعـم المـسـؤ ول اسـئلك بـنـور وجـهـك و اسـئلك بـعـزتك و قدرتك و جبروتك و اسئلك بملكوتك و درعك الحـصـيـنـة و بـجـمـعك و اركانك كلها و بحق محمد و بحق الاوصياء بعد محمد ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تفعل بى كذا و كذا)) (و بجاى آن حاجت خود را ذكر كند).


تـوضـيـح:
ظـاهـر ايـنـسـت كـه مـقـصـود امـام صـادق عـليـه السـلام از نـقـل كـلام رسـول خـدا (ص ) دنـبـال آن دعـا آنـسـتـكـه : ايـن دعـا از اول تـا بـآخـر دعـائى اسـت كـه رسـول خـدا (ص ) آمـوخـتـه اسـت و مـن نيز بتو مى آموزم و رسول خدا پس از ((فلم المجبيبون )) مى فرمود: لنعم المجيب الخ )).20- عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ الْمُكَارِي وَ جـَهـْمِ بـْنِ أَبـِي جَهْمَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ كَانَ يُعْرَفُ بِكُنْيَتِهِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع عَلِّمْنِي دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فَقَالَ نَعَمْ قُلْ يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ وَ يَا مَنْ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ عَثْرَةٍ وَ يَا مَنْ يُعْطِي بِالْقَلِيلِ الْكَثِيرَ يَا مَنْ أَعْطَى مَنْ سَأَلَهُ تُحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحـْمـَةً يـَا مـَنْ أَعـْطـَى مـَنْ لَمْ يـَسـْأَلْهُ وَ لَمْ يـَعـْرِفـْهُ صـَلِّ عـَلَى مـُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْطِنِي بِمَسْأَلَتِي مِنْ جَمِيعِ خَيْرِ الدُّنْيَا وَ جَمِيعِ خَيْرِ الْآخِرَةِ فَإِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَيْتَنِي وَ زِدْنِي مِنْ سَعَةِ فَضْلِكَ يَا كَرِيمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 377 رواية : 20
ترجمه :
20- ابو جعفر كه مردى بوده است در كوفه و بكنيه اش معروف بوده گويد: به حضرت صـادق (ع ) عرضكردم : دعائى بمن بياموز كه با آن دعا كنم ، فرمود: آرى بگو: ((يا من ارجـوء لكـل خـيـر و يـا مـن آمـن سـخـطـه عـنـد كـل عـثـره و يـا مـن يـعـطـى بالقليل الكثير يا من اعطى من سئله تحننا منه و رحمة يا من اعطى من لم يسئله و لم يعرفه صـل عـلى محمد و آل محمد و اعطنى بمساءلتى من جميع خير الدنيا و جميع خير الاخره فانه غير منقوص ما اعطيتنى و زدنى من سعه فضلك يا كريم )).


21- وَ عـَنـْهُ رَفـَعـَهُ إِلَى أَبـِي جـَعـْفَرٍ ع أَنَّهُ عَلَّمَ أَخَاهُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَلِيٍّ هَذَا الدُّعَاءَ اللَّهُمَّ ارْفـَعْ ظـَنِّي صـَاعِداً وَ لَا تُطْمِعْ فِيَّ عَدُوّاً وَ لَا حَاسِداً وَ احْفَظْنِي قَائِماً وَ قَاعِداً وَ يَقْظَاناً يـَقـْظـَانَ وَ رَاقـِداً اللَّهـُمَّ اغـْفـِرْ لِي وَ ارْحَمْنِي وَ اهْدِنِي سَبِيلَكَ الْأَقْوَمَ وَ قِنِي حَرَّ جَهَنَّمَ وَ احْطُطْ عَنِّي الْمَغْرَمَ وَ الْمَأْثَمَ وَ اجْعَلْنِي مِنْ خَيْرِ خِيَارِ الْعَالَمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 378 رواية : 21
ترجمه :
21- و در حـديـث مـرفـوعـى از امـام بـاقـر عليه السلام حديث شده كه اين دعا را ببرادرش عـبـداللّه بـن عـلى آمـوخـت : ((اللهـم ارفـع ظـنى صاعدا و لا تطمع فى عدوا و لا حاسدا و احـفـظـنـى قـائما و قاعدا و يقظانا و راقدا اللهم اغفرلى و ارحمنى و اهدنى سبيلك الاقوم و قنى حر جهنم و احطط عنى المغرم و الماثم و اجعلنى من خير خيار العالم )).


22- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى وَ هـَارُونَ بـْنِ خـَارِجـَةَ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ ارْحَمْنِي مِمَّا لَا طَاقَةَ لِي بِهِ وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 378 رواية : 22
ترجمه :
22- هـارون بـن خـارجـه گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) شنيدم كه (اين دعا را) مى خواند: ((ارحـمـنـى مـما لا طاقة لى به و لا صبر لى عليه )) (يعنى (بار خدايا) بمن رحم كن از آنچه تاب آنرا ندارم و شكيبائى بر آن نتوانم ).


23- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عـَنْ حـَفـْصٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ قـَالَ قـُلْتُ لَهُ عَلِّمْنِي دُعَاءً فَقَالَ فَأَيْنَ أَنْتَ عَنْ دُعَاءِ الْإِلْحـَاحِ قـَالَ قـُلْتُ وَ مـَا دُعَاءُ الْإِلْحَاحِ فَقَالَ اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ مَا بَيْنَهُنَّ وَ رَبَّ الْعـَرْشِ الْعـَظـِيمِ وَ رَبَّ جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ وَ إِسْرَافِيلَ وَ رَبَّ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ مـُحـَمَّدٍ خـَاتـَمِ النَّبـِيِّيـنَ إِنِّي أَسـْأَلُكَ بـِالَّذِي تـَقُومُ بِهِ السَّمَاءَ وَ بِهِ تَقُومُ الْأَرْضَ وَ بِهِ تُفَرِّقُ بَيْنَ الْجَمْعِ وَ بِهِ تَجْمَعُ بَيْنَ الْمُتَفَرِّقِ وَ بِهِ تَرْزُقُ الْأَحْيَاءَ وَ بِهِ أَحْصَيْتَ عَدَدَ الرِّمـَالِ وَ وَزْنَ الْجـِبـَالِ وَ كـَيـْلَ الْبـُحـُورِ ثـُمَّ تـُصـَلِّي عـَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ تَسْأَلُهُ حَاجَتَكَ وَ أَلِحَّ فِي الطَّلَبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 378 رواية : 23
ترجمه :
23- مـحـمـد بـن مـسـلم گـويـد: بـآنـحضرت عليه السلام عرضكردم : دعائى بمن بياموز، فـرمـود: تـو كـجـائى از دعـاى الحـاح ؟ و (چـرا آنرا نخوانى ؟) گويد: عرضكردم : دعاى الحاح كدام است ؟ فرمود: ((اللهم رب السماوات السبع و ما بينهن و رب العرش العظيم و رب جـبـرئيل و ميكائيل و اسرافيل و رب القرآن العظيم و رب محمد خاتم النبيين انى اسئلك بـالذى تـقـوم بـه السـمـاء و بـه تقوم الارض و به تفرق بين الجمع و به تجمع بين المـتـفـرق و بـه تـرزق الاحـيـاء و بـه احـصـيـت عـدد الرمـال و وزن الجـبـال و كـيـل البـحـور)) سـپـس بـر مـحـمـد و آل محمد صلوات مى فرستى آنگاه حاجت خود را مى خواهى و در درخواست خود اصرار بنما.


24- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ كَرَّامٍ عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ كـَانَ يـَقُولُ اللَّهُمَّ امْلَأْ قَلْبِي حُبّاً لَكَ وَ خَشْيَةً مِنْكَ وَ تَصْدِيقاً وَ إِيـمـَاناً بِكَ وَ فَرَقاً مِنْكَ وَ شَوْقاً إِلَيْكَ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيَّ لِقَاءَكَ وَ اجـْعـَلْ لِي فِي لِقَائِكَ خَيْرَ الرَّحْمَةِ وَ الْبَرَكَةِ وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ وَ لَا تُؤَخِّرْنِي مَعَ الْأَشـْرَارِ وَ أَلْحـِقـْنِي بِصَالِحِ مَنْ مَضَى وَ اجْعَلْنِي مَعَ صَالِحِ مَنْ بَقِيَ وَ خُذْ بِي سَبِيلَ الصَّالِحـِيـنَ وَ أَعـِنِّي عَلَى نَفْسِي بِمَا تُعِينُ بِهِ الصَّالِحِينَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ لَا تَرُدَّنِي فـِي سـُوءٍ اسـْتـَنـْقـَذْتـَنـِي مـِنـْهُ يـَا رَبَّ الْعـَالَمِينَ أَسْأَلُكَ إِيمَاناً لَا أَجَلَ لَهُ دُونَ لِقَائِكَ تـُحْيِينِي وَ تُمِيتُنِي عَلَيْهِ وَ تَبْعَثُنِي عَلَيْهِ إِذَا بَعَثْتَنِي وَ ابْرَأْ قَلْبِي مِنَ الرِّيَاءِ وَ السُّمـْعـَةِ وَ الشَّكِّ فـِي دِيـنـِكَ اللَّهُمَّ أَعْطِنِي نَصْراً فِي دِينِكَ وَ قُوَّةً فِي عِبَادَتِكَ وَ فَهْماً فِي خَلْقِكَ وَ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ بَيِّضْ وَجْهِي بِنُورِكَ وَ اجْعَلْ رَغْبَتِي فِيمَا عِنْدَكَ وَ تَوَفَّنِي فِي سَبِيلِكَ عَلَى مِلَّتِكَ وَ مِلَّةِ رَسُولِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ وَ الْهَرَمِ وَ الْجـُبـْنِ وَ الْبـُخـْلِ وَ الْغـَفـْلَةِ وَ الْقـَسْوَةِ وَ الْفَتْرَةِ وَ الْمَسْكَنَةِ وَ أَعُوذُ بِكَ يَا رَبِّ مِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ وَ مِنْ قَلْبٍ لَا يَخْشَعُ وَ مِنْ دُعَاءٍ لَا يُسْمَعُ وَ مِنْ صَلَاةٍ لَا تَنْفَعُ وَ أُعِيذُ بـِكَ نَفْسِي وَ أَهْلِي وَ ذُرِّيَّتِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ اللَّهُمَّ إِنَّهُ لَا يُجِيرُنِي مِنْكَ أَحَدٌ وَ لَا أَجـِدُ مـِنْ دُونـِكَ مـُلْتَحَداً فَلَا تَخْذُلْنِي وَ لَا تُرْدِنِي فِي هَلَكَةٍ وَ لَا تُرِدْنِي بِعَذَابٍ أَسْأَلُكَ الثَّبَاتَ عَلَى دِينِكَ وَ التَّصْدِيقَ بِكِتَابِكَ وَ اتِّبَاعَ رَسُولِكَ اللَّهُمَّ اذْكُرْنِي بِرَحْمَتِكَ وَ لَا تـَذْكُرْنِي بِخَطِيئَتِي وَ تَقَبَّلْ مِنِّي وَ زِدْنِي مِنْ فَضْلِكَ إِنِّي إِلَيْكَ رَاغِبٌ اللَّهُمَّ اجْعَلْ ثـَوَابَ مـَنـْطِقِي وَ ثَوَابَ مَجْلِسِي رِضَاكَ عَنِّي وَ اجْعَلْ عَمَلِي وَ دُعَائِي خَالِصاً لَكَ وَ اجْعَلْ ثـَوَابـِيَ الْجـَنَّةَ بـِرَحـْمـَتـِكَ وَ اجـْمَعْ لِي جَمِيعَ مَا سَأَلْتُكَ وَ زِدْنِي مِنْ فَضْلِكَ إِنِّي إِلَيْكَ رَاغِبٌ اللَّهُمَّ غَارَتِ النُّجُومُ وَ نَامَتِ الْعُيُونُ وَ أَنْتَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا يُوَارِي مِنْكَ لَيْلٌ سَاجٍ وَ لَا سـَمـَاءٌ ذَاتُ أَبـْرَاجٍ وَ لَا أَرْضٌ ذَاتُ مـِهـَادٍ وَ لَا بـَحـْرٌ لُجِّيٌّ وَ لَا ظـُلُمـَاتٌ بـَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ تُدْلِجُ الرَّحْمَةَ عَلَى مَنْ تَشَاءُ مِنْ خَلْقِكَ تَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ أَشـْهـَدُ بـِمـَا شـَهـِدْتَ بـِهِ عـَلَى نـَفـْسـِكَ وَ شـَهِدَتْ مَلَائِكَتُكَ وَ أُولُو الْعِلْمِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْعـَزِيـزُ الْحـَكِيمُ وَ مَنْ لَمْ يَشْهَدْ بِمَا شَهِدْتَ بِهِ عَلَى نَفْسِكَ وَ شَهِدَتْ مَلَائِكَتُكَ وَ أُولُو الْعـِلْمِ فـَاكـْتـُبْ شَهَادَتِي مَكَانَ شَهَادَتِهِمْ اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلَامُ وَ مِنْكَ السَّلَامُ أَسْأَلُكَ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ أَنْ تَفُكَّ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 379 رواية : 24
ترجمه :
24- ابـن ابـى يعفور از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه مى خواند (دعائى را كه ترجمه اش چـنـين است ): بار خدايا دل مرا سرشار از محبت خود و ترس از خودت و تصديق و ايمان بـتـو و بـيـم و هـراس از تـو و اشـتـيـاق بـسـويـت كـن اى صـاحـب جلال و اكرام . بار خدايا لقائت را محبوب من گردان ، و در لقائت براى من بهترين رحمت و بـركـت را قـرار داده ، و مـرا بـه نـيـكـان مـلحـق سـاز، و بـا بـدان بدنبال مينداز، و مرا به نيكان گذشته به پيوند، و با نيكان باقيمانده قرار ده ، و براه نيكوكارانم ببر، و مرا درباره خودم كمك كن بدانچه نيكان را درباره خودشان كمك كنى ، و مـرا بـهـر بدى كه از آن آزاد ساخته اى بدان باز مگردان اى پروردگار جهانيان ، از تو ايـمـانـى خـواهـم كـه پـايـانـش ديـدار تـو بـاشـد و مـرا بـدان زنده بدارى و بميرانى و برانگيزانى ، و دلم را از خود نمائى و شهرت طلبى و شك در دينت پاك فرما.
بـار خـدايـا تـوفـيـق يـارى دربـاره ديـنـت ، و نـيـروئى در پـرسـتـشـت و فـهـمـى درباره آفـريـدگـانـت (و بـنـا بـر نـسـخـه اى كـه فـيـض (ره ) نـقل كند درباره حكم خود) و دو بهره از رحمتت بمن عطا فرما، و روى مرا بنور خود سپيد (و روشـن ) گـردان ، و رغبت مرا (فقط) در آنچه نزد تو است قرار ده ، و جان مرا در راه خودت بگير (و بميران ) و بر آئين خودت و آئين پيامبرت .
بـار خـدايـا مـن بـتـو پـناه مى برم از تنى كه سير نشود و از دلى كه خاشع نگردد و از دعائى كه شنيده نشود (و نرسد) و از نمازى كه سود ندهد، و در پناه تو نهم خود و زن و فرزندانم را از شيطان رانده شده درگاهت .
بـارخـدايـا بـراسـتى در برابر تو كسى نتواند مرا پناه دهد، و جز تو پناهگاهى نيابم پـس مـرا وامـگـذار و در هـلاكـت و عـذاب مـيـنـداز، از تو پايدارى در دينت و تصديق قرآنت و پيروى پيامبرت را خواهانم .
بـار خـدايـا مـرا بـه بـخـشـايـش خـود يـاد كـن نـه بـخـطـاهـاى مـن ، و از مـن بـپـذيـر و از فضل خود بر من بيفزا.
بـار خـدايـا پـاداش مـجـلس و گـفـتار مرا خشنوديت از من قرار ده و كردار و دعايم را خالص بـراى خـودت سـاز، و بـرحـمـت خـودت بـهشت را پاداش من مقرر دار، و آنچه از تو خواستم براى من گردآر و از بخششت بر من بيفزا كه من تو را خواهانم .
بار خدايا ستارگان فرو رفتند و ديده ها بخواب اندر شدند، و توئى زنده و پاينده ، و از تـو پـنـهـان نـسـازد چـيزيرا شب تار و نه آسمان برج دار و نه زمين بسترگاه ، و نه دريـاى ژرف ، و نـه تـاريـكـيـهـاى درهـم و بـرهم ، رحمتت را بهر كه خواهى شبانه دهى ، تـوئى كـه خـيـانت ديده ها، و آنچه نهان كنند سينه ها بدانى ، گواهى دهم بدانچه خودت بـراى خود بدان گواهى دادى و فرشتگانت و دانشمندانت گواهى دادند، معبودى جز تو كه عـزيـز و حـكـيـمـى نـيـسـت ، و هر كه گواهى ندهد بدانچه خودت براى خود گواهى دهى و فرشتگان و دانشمندان بدان گواهى دهند گواهى مرا بجاى گواهى آنها بنويس ‍ (يعنى من بـجـاى آنـان گـواهى دهم و پاداشش را بمن عطا بفرما) خدايا توئى سلام (يعنى سالم از عـيـوب و نـقائص ) و از جانب تو است سلامت ، اى داراى جلالت و اكرام از تو خواستارم كه مرا از دوزخ برهانى .

[afsanah82]

25- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْخَثْعَمِيِّ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ أَبـَا ذَرٍّ أَتـَى رَسـُولَ اللَّهِ ص وَ مـَعـَهُ جـَبـْرَئِيـلُ ع فـِي صُورَةِ دِحْيَةَ الْكـَلْبـِيِّ وَ قـَدِ اسْتَخْلَاهُ رَسُولُ اللَّهِ ص فَلَمَّا رَآهُمَا انْصَرَفَ عَنْهُمَا وَ لَمْ يَقْطَعْ كَلَامَهُمَا فـَقـَالَ جـَبـْرَئِيلُ ع يَا مُحَمَّدُ هَذَا أَبُو ذَرٍّ قَدْ مَرَّ بِنَا وَ لَمْ يُسَلِّمْ عَلَيْنَا أَمَا لَوْ سَلَّمَ لَرَدَدْنَا عـَلَيـْهِ يـَا مـُحـَمَّدُ إِنَّ لَهُ دُعـَاءً يـَدْعـُو بـِهِ مَعْرُوفاً عِنْدَ أَهْلِ السَّمَاءِ فَسَلْهُ عَنْهُ إِذَا عَرَجْتُ إِلَى السَّمَاءِ فَلَمَّا ارْتَفَعَ جَبْرَئِيلُ جَاءَ أَبُو ذَرٍّ إِلَى النَّبِيِّ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مَنَعَكَ يـَا أَبـَا ذَرٍّ أَنْ تَكُونَ سَلَّمْتَ عَلَيْنَا حِينَ مَرَرْتَ بِنَا فَقَالَ ظَنَنْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنَّ الَّذِي كـَانَ مَعَكَ دِحْيَةُ الْكَلْبِيُّ قَدِ اسْتَخْلَيْتَهُ لِبَعْضِ شَأْنِكَ فَقَالَ ذَاكَ جَبْرَئِيلُ ع يَا أَبَا ذَرٍّ وَ قـَدْ قَالَ أَمَا لَوْ سَلَّمَ عَلَيْنَا لَرَدَدْنَا عَلَيْهِ فَلَمَّا عَلِمَ أَبُو ذَرٍّ أَنَّهُ كَانَ جَبْرَئِيلَ ع دَخَلَهُ مِنَ النَّدَامـَةِ حـَيـْثُ لَمْ يـُسـَلِّمْ عـَلَيْهِ مَا شَاءَ اللَّهُ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ مَا هَذَا الدُّعَاءُ الَّذِي تَدْعُو بِهِ فَقَدْ أَخْبَرَنِي جَبْرَئِيلُ ع أَنَّ لَكَ دُعَاءً تَدْعُو بِهِ مَعْرُوفاً فِي السَّمَاءِ فَقَالَ نَعَمْ يـَا رَسـُولَ اللَّهِ أَقـُولُ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ الْأَمـْنَ وَ الْإِيـمـَانَ بـِكَ وَ التَّصْدِيقَ بِنَبِيِّكَ وَ الْعَافِيَةَ مِنْ جَمِيعِ الْبَلَاءِ وَ الشُّكْرَ عَلَى الْعَافِيَةِ وَ الْغِنَى عَنْ شِرَارِ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 381 رواية : 25
ترجمه :
25- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: (زمـانـى ) ابـوذر خـدمـت رسـول خـدا (ص ) آمـد و جـبرئيل بصورت دحيه كلبى در خدمتش بود و با آنحضرت خلوت كـرده بـود، چـون ابـوذر آنـدو را ديـد بـازگـشـت و سـخـن آنـهـا را نـبـريـد، پـس جبرئيل گفت : اى محمد اين ابوذر بود كه بر ما گذشت و بما سلام نكرد و اگر بما سلام كـرده بـود پـاسـخ او را مـى داديـم ، اى مـحـمـد ايـن اباذر دعائى دارد كه مى خواند، و نزد اهـل آسـمـان مـعروف است ، پس آنگاه كه من بآسمان رفتم تو آندعا را از او بپرس ، همينكه جـبـرئيـل بـالا رفـت اءبـوذر خـدمـت پـيـغـمـبـر (ص ) شـرفـيـاب شـد، رسـول خـدا (ص ) بـاو فـرمـود: اى اءبـاذر چـه تو را بازداشت از اينكه بر ما سلام كنى آنـگـاه كـه بـر ما گذشتى ، عرضكرد: گمان كردم كه آنكس كه با شما بود دحيه كلبى اسـت و بـراى پـاره اى كـارهـاى شـخـصـى بـاو خـلوت كـرده اى ، فـرمـود: اى اءبـاذر او جـبـرئيـل بـود و گـفـت : اگـر اءباذر بما سلام كرده بود جوابش را مى داديم ، پس همينكه اباذر دانست كه او جبرئيل بوده ، خدا مى داند كه چه اندازه پشيمان شد (و افسوس ‍ خورد) كـه چـرا بـر او سـلام نـكـرده ، پس رسول خدا (ص ) فرمود: آن دعائى كه تو مى خوانى چـيست ؟ زيرا جبرئيل بمن خبر داد كه تو دعائى دارى كه آنرا مى خوانى و در آسمان (پيش اهـل آن ) معروف است ؟ عرضكرد: آرى اى رسول خدا (ص ) مى گويم : ((اللهم انى اسئلك الامـن و الايـمـان بـك و التـصديق بنبيك و العافية من جميع البلاء و الشكر على العافية و الغنى عن شرار الناس


26- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابـْنِ مـَحـْبـُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ أَخَذْتُ هَذَا الدُّعَاءَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ وَ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ يُسَمِّيهِ الْجَامِعَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحـْمَنِ الرَّحِيمِ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ آمـَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِجَمِيعِ رُسُلِهِ وَ بِجَمِيعِ مَا أَنْزَلَ بِهِ عَلَى جَمِيعِ الرُّسُلِ وَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لِقـَاءَهُ حـَقٌّ وَ صـَدَقَ اللَّهُ وَ بـَلَّغَ الْمـُرْسَلُونَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ كُلَّمَا سَبَّحَ اللَّهَ شَيْءٌ وَ كَمَا يُحِبُّ اللَّهُ أَنْ يُسَبَّحَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ كُلَّمَا حَمِدَ اللَّهَ شَيْءٌ وَ كَمَا يُحِبُّ اللَّهُ أَنْ يُحْمَدَ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ كُلَّمَا هَلَّلَ اللَّهَ شَيْءٌ وَ كَمَا يُحِبُّ اللَّهُ أَنْ يُهَلَّلَ وَ اللَّهُ أَكـْبـَرُ كـُلَّمـَا كـَبَّرَ اللَّهَ شـَيْءٌ وَ كـَمـَا يـُحـِبُّ اللَّهُ أَنْ يُكَبَّرَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مَفَاتِيحَ الْخـَيـْرِ وَ خـَوَاتـِيمَهُ وَ سَوَابِغَهُ وَ فَوَائِدَهُ وَ بَرَكَاتِهِ وَ مَا بَلَغَ عِلْمَهُ عِلْمِي وَ مَا قَصَرَ عَنْ إِحـْصـَائِهِ حـِفـْظـِي اللَّهـُمَّ انـْهـَجْ إِلَيَّ أَسـْبـَابَ مـَعـْرِفـَتِهِ وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَهُ وَ غَشِّنِي بـِبـَرَكـَاتِ رَحـْمَتِكَ وَ مُنَّ عَلَيَّ بِعِصْمَةٍ عَنِ الْإِزَالَةِ عَنْ دِينِكَ وَ طَهِّرْ قَلْبِي مِنَ الشَّكِّ وَ لَا تَشْغَلْ قَلْبِي بِدُنْيَايَ وَ عَاجِلِ مَعَاشِي عَنْ آجِلِ ثَوَابِ آخِرَتِي وَ اشْغَلْ قَلْبِي بِحِفْظِ مَا لَا تـَقـْبـَلُ مـِنِّي جَهْلَهُ وَ ذَلِّلْ لِكُلِّ خَيْرٍ لِسَانِي وَ طَهِّرْ قَلْبِي مِنَ الرِّيَاءِ وَ لَا تُجْرِهِ فِي مَفَاصِلِي وَ اجْعَلْ عَمَلِي خَالِصاً لَكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الشَّرِّ وَ أَنْوَاعِ الْفَوَاحِشِ كُلِّهَا ظـَاهـِرِهَا وَ بَاطِنِهَا وَ غَفَلَاتِهَا وَ جَمِيعِ مَا يُرِيدُنِي بِهِ الشَّيْطَانُ الرَّجِيمُ وَ مَا يُرِيدُنِي بِهِ السُّلْطـَانُ الْعَنِيدُ مِمَّا أَحَطْتَ بِعِلْمِهِ وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى صَرْفِهِ عَنِّي اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مـِنْ طـَوَارِقِ الْجـِنِّ وَ الْإِنـْسِ وَ زَوَابِعِهِمْ وَ بَوَائِقِهِمْ وَ مَكَايِدِهِمْ وَ مَشَاهِدِ الْفَسَقَةِ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنـْسِ وَ أَنْ أُسـْتـَزَلَّ عَنْ دِينِي فَتَفْسُدَ عَلَيَّ آخِرَتِي وَ أَنْ يَكُونَ ذَلِكَ مِنْهُمْ ضَرَراً عَلَيَّ فِي مَعَاشِي أَوْ يَعْرِضُ بَلَاءٌ يُصِيبُنِي مِنْهُمْ لَا قُوَّةَ لِي بِهِ وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَى احْتِمَالِهِ فـَلَا تَبْتَلِنِي يَا إِلَهِي بِمُقَاسَاتِهِ فَيَمْنَعَنِي ذَلِكَ عَنْ ذِكْرِكَ وَ يَشْغَلَنِي عَنْ عِبَادَتِكَ أَنْتَ الْعَاصِمُ الْمَانِعُ الدَّافِعُ الْوَاقِي مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ الرَّفَاهِيَةَ فِي مَعِيشَتِي مَا أَبـْقـَيـْتَنِي مَعِيشَةً أَقْوَى بِهَا عَلَى طَاعَتِكَ وَ أَبْلُغُ بِهَا رِضْوَانَكَ وَ أَصِيرُ بِهَا إِلَى دَارِ الْحـَيـَوَانِ غـَداً وَ لَا تـَرْزُقْنِي رِزْقاً يُطْغِينِي وَ لَا تَبْتَلِنِي بِفَقْرٍ أَشْقَى بِهِ مُضَيَّقاً عـَلَيَّ أَعـْطِنِي حَظّاً وَافِراً فِي آخِرَتِي وَ مَعَاشاً وَاسِعاً هَنِيئاً مَرِيئاً فِي دُنْيَايَ وَ لَا تَجْعَلِ الدُّنـْيـَا عـَلَيَّ سـِجـْنـاً وَ لَا تـَجْعَلْ فِرَاقَهَا عَلَيَّ حُزْناً أَجِرْنِي مِنْ فِتْنَتِهَا وَ اجْعَلْ عَمَلِي فـِيـهـَا مـَقـْبـُولًا وَ سـَعْيِي فِيهَا مَشْكُوراً اللَّهُمَّ وَ مَنْ أَرَادَنِي بِسُوءٍ فَأَرِدْهُ بِمِثْلِهِ وَ مَنْ كـَادَنـِي فِيهَا فَكِدْهُ وَ اصْرِفْ عَنِّي هَمَّ مَنْ أَدْخَلَ عَلَيَّ هَمَّهُ وَ امْكُرْ بِمَنْ مَكَرَ بِي فَإِنَّكَ خَيْرُ الْمـَاكِرِينَ وَ افْقَأْ عَنِّي عُيُونَ الْكَفَرَةِ الظَّلَمَةِ وَ الطُّغَاةِ وَ الْحَسَدَةِ اللَّهُمَّ وَ أَنْزِلْ عَلَيَّ مِنْكَ السَّكِينَةَ وَ أَلْبِسْنِي دِرْعَكَ الْحَصِينَةَ وَ احْفَظْنِي بِسِتْرِكَ الْوَاقِي وَ جَلِّلْنِي عَافِيَتَكَ النَّافـِعَةَ وَ صَدِّقْ قَوْلِي وَ فَعَالِي وَ بَارِكْ لِي فِي وُلْدِي وَ أَهْلِي وَ مَالِي اللَّهُمّ.j.مـَا أَخَّرْتُ وَ مـَا أَغْفَلْتُ وَ مَا تَعَمَّدْتُ وَ مَا تَوَانَيْتُ وَ مَا أَعْلَنْتُ وَ مَا أَسْرَرْتُ فَاغْفِرْهُ لِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 382 رواية : 26
ترجمه :
26- ابـوحـمـزه گـويـد: مـن ايـندعا را از امام باقر عليه السلام گرفتم و آنحضرت آنرا دعاى جامع مى نامند (و آن اينست ) ((بسم اللّه لرحمن الرحيم اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شـريـك له و اشـهـد ان مـحـمـدا عـبـده و رسـوله آمـنـت بـاللّه و بـجـمـيـع رسـله و بـجميع ما انـزل بـه عـلى جميع الرسل و ان وعد اللّه حق و لقاءه حق و صدق اللّه و بلغ المرسلون و الحـمـد لله رب العـالمـيـن و سـبـحان اللّه كلما سبح الله شى ء و كما يحب اللّه ن يسبح و الحـمـد لله كـلمـا حـمـد اللّه شـى ء و كـمـا يـحـب اللّه ن يـحـمـد و لا اله الا اللّه كـلمـا هـلل اللّه شى ء و كما يحب اللّه ان يهلل و اللّه اكبر كلما اكبر اللّه شى ء و كما يحب اللّه ان يـكـبـر (و در دنـبـاله دعـا ترجمه اش چنين است ). بار خدايا از تو خواهم كليدهاى خير و پـايـانهاى آن و كاملهايش و فوائدش و بركاتش و آنچه پايه دانش من بدان رسد و آنچه حافظه ام از شماره اش كوتاه است ، بار خدايا اسباب شناسائيش را براى من روشن ساز، و درهـاى آنـرا بـروى مـن بـگـشا، و در بركات رحمتت مرا فرو بر، و بخود دارى و از دور شـدن از ديـنـت بـر مـن منت گذار، و دل مرا از شك پاك كن ، و آنرا باين دنيا و زندگى زود گـذرم از ثـواب آيـنـده آخـرتـم سـرگـرم مـكـن ، و دل مـرا بدر ياد داشتن آنچه نادانيش را نـپـذيـرى سـرگـرم كن ، و براى هر خيرى زبان مرا رام كن و دلمرا از رياء و خود نمائى پاك ساز، و آنرا در مفاصل من وارد نكن ، و كردارم را براى خود خالص گردان .
بـار خـدايا بتو پناه برم و از همه انواع زشتيها پيدا و نهانش و بى خبريهايش ، و از هر چـه شـيـطـان رجيم بدان آهنگم كرده و از من خواهد و آنچه سلطان معاند از من طلبد، از آنچه دانش تو بدان رسد و تو بر دور كردن آن از من قادر و توانائى .
بار خدايا بتو پناه برم از شبگردان جن و انس ، و گروههاى چرخنده آنان و گرفتاريها و نـيـرنـگـهـاى آنـان مـراكـز اجـتماع فاسقان جن و انس ، و از اينكه از دين بلغزم و در نتيجه آخـرتـم تـبـاه گـردد، و از زيـان رساندن آنها در آنچه بدان زندگى كنم ، يا بلائى از ايـشـان رسـد كـه بـدان تـوانـائى نـدرام و شـكـيـبـائى بـر تـحـمـل آن نـتوانم ، پس اى معبود من مرا برنج بردنهاى آن دچار مكن زيرا كه آن مرا از ياد تو باز دارد و از پرستش تو سرگرم كند؛ توئى نگهدار و باز دارنده و دافع و حافظ همه اينها.
بـار خـدايـا از تو خواهم رفاه در معيشتم را تا بدانجا كه زنده ام دارى ، معاشى كه بدان وسـيـله تـوانـائى بـر پـى رويـت داشـتـه بـاشـم و بخشنوديت (يا رضوانت ) برسم ، و بخانه زندگى (كه بهشت است ) فرداى قيامت برسم ، و روزى مكن برايم آن روزى را كه سـركشم كند، و به فقرى گرفتارم مكن كه براى تنگى آن به بدبختى افتم ، و بهره وافرى در آخرت بمن عطا فرما، و معاش وسيع گوارا و خشگوارى در دنيا بمن عنايت كن ، و دنـيـا را بر من زندان مكن و جدائيش را اندوه من مساز، از فتنه هاى آن مرا در پناه خودگير، و كـرده هـايـم را در آن بـپـذيـر و كـوشـشـم را در آن قابل تقدير ساز.
بار خدايا هر كه آهنگ بدى درباره من دارد تو درباره اش مانند همان آهنگ را بكن ، و هر كه بـمـن كـيـدى ورزد تـو بـاو كـيـد ورز، و انـدوه هـر آنـكـس كـه انـدوهـش را بـدل مـن انـدازد از مـن بـازدار و هـر كـه بـا مـن مـكـر كـنـد بـا مـكـر كن كه تو بهترين مكر كـنـنـدگـانى ، و از توجه بمن چشم كفار و ستمكاران و سركشان و حسودان را در آور، بار خـدايـا آرامـشى دلى از جانب خودت بر من فرو فرست ، و ورزه محافظت كننده خود را بر من بـپـوشـان ، و بـه پـرده نـگهدارنده ات مرا بپوشان و جامه عافيت را در برم كن ، و راست گـفـتـار و درسـت كـردارم ، و در فرزندان و خاندان و مالم بركت ده ، بار خدايا آنچه از من گـذشـته و آنچه پس انداخته ام و آنچه غفلت كردم و آنچه تعهد كردم و آنچه در آن سستى كردم و آنچه آشكار كردم و آنچه در نهان كردم (همه را) بيامرز يا اءرحم الرحمين )).


27- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْعَلَاءِ بـْنِ رَزِيـنٍ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ فِي رِزْقِي وَ امـْدُدْ لِي فـِي عـُمـُرِي وَ اغـْفـِرْ لِي ذَنـْبـِي وَ اجـْعـَلْنـِي مـِمَّنْ تـَنـْتـَصـِرُ بـِهِ لِدِيـنِكَ وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِي غَيْرِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 384 رواية : 27
ترجمه :
27- مـحـمـد بـن مسلم از حضرت باقر (ع ) حديث كند كه فرمود: بگو: ((اللهم اوسع على فـى رزقـى و امـدد لى فـى عـمـرى و اغـفر لى ذنبى و اجعلنى ممن تنتصر به لدينك و لا تستبدل بى غيرى )).



28- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ كـَانَ يـَقـُولُ يـَا مـَنْ يـَشـْكـُرُ الْيَسِيرَ وَ يَعْفُو عَنِ الْكَثِيرِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي ذَهَبَتْ لَذَّتُهَا وَ بَقِيَتْ تَبِعَتُهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 384 رواية : 28
ترجمه :
28- يـعـقـوب بـن شـعـيـب از امام صادق عليه السلام حديث كند كه مى خواند (دعائى را كه تـرجـمـه اش ايـنـسـت :) ((اى آنـكـه از انـدك قـدردانى كنى و از بسيار درگذرى و او است آمرزنده و مهربان بيامرز از من گناهانى كه لذت آن رفته و كيفر آن مانده است )).


29- وَ بـِهـَذَا الْإِسـْنـَادِ عـَنْ يـَعـْقـُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ يـَقـُولُ يـَا نـُورُ يـَا قـُدُّوسُ يَا أَوَّلَ الْأَوَّلِينَ وَ يَا آخِرَ الْآخِرِينَ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُحِلُّ النِّقَمَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتـِي تـَهـْتـِكُ الْعـِصـَمَ وَ اغـْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ الْبَلَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُدِيلُ الْأَعْدَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تـَقـْطـَعُ الرَّجـَاءَ وَ اغـْفـِرْ لِيَ الذُّنـُوبَ الَّتـِي تـُظـْلِمُ الْهـَوَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تـَكـْشِفُ الْغِطَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَرُدُّ غَيْثَ السَّمَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 384 رواية : 29
ترجمه :
29- و از دعـاهـاى امـام صـادق عـليـه السـلام ايـن بـود: ((يـا نـور يـا قـدوس يـا اول الاوليـن و يـا آخر الاخرين يا رحمن يا رحيم اغفر لى الذنوب التى تغير النعم و اغفر لى الذنـوب التـى تحل النقم و اغفر لى الذنوب التى تهتك العصم و اغفر لى الذنوب التـى تـنـزل البـلاء و اغـفـر لى الذنـوب التـى تـديـل الاعـداء و اغـفـر لى الذنـوب التـى تـعجل الفناء و اغفر لى الذنوب التى تقطع الرجـاء و اغـفـر لى الذنـوب التى تظلم الهواء و اغفر لى الذنوب التى تكشف الغطاء و اغفر لى الذنوب التى ترد الدعاء و اغفر لى الذنوب التى ترد غيث السماء


30- عـَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع يَا عُدَّتِي فِي كـُرْبَتِي وَ يَا صَاحِبِي فِي شِدَّتِي وَ يَا وَلِيِّي فِي نِعْمَتِي وَ يَا غِيَاثِي فِي رَغْبَتِي قـَالَ وَ كـَانَ مـِنْ دُعـَاءِ أَمـِيـرِ الْمـُؤْمِنِينَ ع اللَّهُمَّ كَتَبْتَ الْآثَارَ وَ عَلِمْتَ الْأَخْبَارَ وَ اطَّلَعْتَ عـَلَى الْأَسـْرَارِ فـَحُلْتَ بَيْنَنَا وَ بَيْنَ الْقُلُوبِ فَالسِّرُّ عِنْدَكَ عَلَانِيَةٌ وَ الْقُلُوبُ إِلَيْكَ مـُفـْضـَاةٌ وَ إِنَّمَا أَمْرُكَ لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْتَهُ أَنْ تَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ فَقُلْ بِرَحْمَتِكَ لِطَاعَتِكَ أَنْ تـَدْخـُلَ فـِي كـُلِّ عـُضـْوٍ مـِنْ أَعـْضـَائِي وَ لَا تـُفـَارِقَنِي حَتَّى أَلْقَاكَ وَ قُلْ بِرَحْمَتِكَ لِمـَعْصِيَتِكَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ كُلِّ عُضْوٍ مِنْ أَعْضَائِي فَلَا تَقْرَبَنِي حَتَّى أَلْقَاكَ وَ ارْزُقْنِي مِنَ الدُّنْيَا وَ زَهِّدْنِي فِيهَا وَ لَا تَزْوِهَا عَنِّي وَ رَغْبَتِي فِيهَا يَا رَحْمَانُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 385 رواية : 30
ترجمه :
30- و از دعـاهـاى امـام صادق عليه السلام نيز (اين دعا است ): يا عدتى فى كربتى و يا صاحبى فى شدتى و يا وليى فى نعمتى و يا غياثى فى رغبتى
فـرمود: و از دعاهاى اميرالمؤ منين عليه السلام است (دعائى كه ترجمه اش اينست ): ((بار خـدايـا اثـرهـا (يـعـنـى كـردارهاى نيك و بد) را ثبت كرده اى ، و اخبار را دانسته اى ، و بر اسرار آگاهى ، پس ميان ما و دلها حائل شدى ، نهان در پيش تو عيانست ، و دلها بسوى تو كـشيده شده ، و جز اين نيست كه فرمانت بچيزى كه خواهى بدان گوئى باش ‍ مى باشد، پـس بـا رحـمـت خـود بـطـاعـت بـگـو در هـر عضوى از اعضاى من درآيد، و از من جدا نشود تا ديـدارت كـنـم ، و بـا رحـمـت خود بنافرمانيت بگو از هر عضوى از اعضاى من بيرون رود و نزديك بمن نشود تا تو را ديدار كنم ، و از دنيا بمن روزى كن ، و در آن مرا بى رغبت كن ، و آنرا از من دور مكن با رغبت من در آن اى خداى بخشاينده )).


31- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ قَالَ أَعْطَانِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هَذَا الدُّعَاءَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَلِيِّ الْحَمْدِ وَ أَهْلِهِ وَ مُنْتَهَاهُ وَ مـَحـَلِّهِ أَخْلَصَ مَنْ وَحَّدَهُ وَ اهْتَدَى مَنْ عَبَدَهُ وَ فَازَ مَنْ أَطَاعَهُ وَ أَمِنَ الْمُعْتَصِمُ بِهِ اللَّهُمَّ يَا ذَا الْجـُودِ وَ الْمَجْدِ وَ الثَّنَاءِ الْجَمِيلِ وَ الْحَمْدِ أَسْأَلُكَ مَسْأَلَةَ مَنْ خَضَعَ لَكَ بِرَقَبَتِهِ وَ رَغِمَ لَكَ أَنـْفـُهُ وَ عـَفَّرَ لَكَ وَجـْهَهُ وَ ذَلَّلَ لَكَ نَفْسَهُ وَ فَاضَتْ مِنْ خَوْفِكَ دُمُوعُهُ وَ تَرَدَّدَتْ عَبْرَتُهُ وَ اعْتَرَفَ لَكَ بِذُنُوبِهِ وَ فَضَحَتْهُ عِنْدَكَ خَطِيئَتُهُ وَ شَانَتْهُ عِنْدَكَ جَرِيرَتُهُ وَ ضَعُفَتْ عِنْدَ ذَلِكَ قـُوَّتـُهُ وَ قـَلَّتْ حـِيـلَتـُهُ وَ انـْقـَطَعَتْ عَنْهُ أَسْبَابُ خَدَائِعِهِ وَ اضْمَحَلَّ عَنْهُ كُلُّ بَاطِلٍ وَ أَلْجـَأَتـْهُ ذُنُوبُهُ إِلَى ذُلِّ مَقَامِهِ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ خُضُوعِهِ لَدَيْكَ وَ ابْتِهَالِهِ إِلَيْكَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ سُؤَالَ مَنْ هُوَ بِمَنْزِلَتِهِ أَرْغَبُ إِلَيْكَ كَرَغْبَتِهِ وَ أَتَضَرَّعُ إِلَيْكَ كَتَضَرُّعِهِ وَ أَبْتَهِلُ إِلَيْكَ كـَأَشـَدِّ ابـْتِهَالِهِ اللَّهُمَّ فَارْحَمِ اسْتِكَانَةَ مَنْطِقِي وَ ذُلَّ مَقَامِي وَ مَجْلِسِي وَ خُضُوعِي إِلَيْكَ بِرَقَبَتِي أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ الْهُدَى مِنَ الضَّلَالَةِ وَ الْبَصِيرَةَ مِنَ الْعَمَى وَ الرُّشْدَ مِنَ الْغَوَايَةِ وَ أَسـْأَلُكَ اللَّهُمَّ أَكْثَرَ الْحَمْدِ عِنْدَ الرَّخَاءِ وَ أَجْمَلَ الصَّبْرِ عِنْدَ الْمُصِيبَةِ وَ أَفْضَلَ الشُّكْرِ عـِنْدَ مَوْضِعِ الشُّكْرِ وَ التَّسْلِيمَ عِنْدَ الشُّبُهَاتِ وَ أَسْأَلُكَ الْقُوَّةَ فِي طَاعَتِكَ وَ الضَّعْفَ عـَنْ مـَعـْصـِيـَتِكَ وَ الْهَرَبَ إِلَيْكَ مِنْكَ وَ التَّقَرُّبَ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَى وَ التَّحَرِّيَ لِكُلِّ مَا يـُرْضـِيـكَ عـَنِّي فِي إِسْخَاطِ خَلْقِكَ الْتِمَاساً لِرِضَاكَ رَبِّ مَنْ أَرْجُوهُ إِنْ لَمْ تَرْحَمْنِي أَوْ مَنْ يـَعـُودُ عـَلَيَّ إِنْ أَقـْصـَيـْتـَنـِي أَوْ مـَنْ يـَنْفَعُنِي عَفْوُهُ إِنْ عَاقَبْتَنِي أَوْ مَنْ آمُلُ عَطَايَاهُ إِنْ حَرَمْتَنِي أَوْ مَنْ يَمْلِكُ كَرَامَتِي إِنْ أَهَنْتَنِي أَوْ مَنْ يَضُرُّنِي هَوَانُهُ إِنْ أَكْرَمْتَنِي رَبِّ مَا أَسْوَأَ فـِعـْلِي وَ أَقـْبـَحَ عـَمـَلِي وَ أَقـْسـَى قـَلْبـِي وَ أَطـْوَلَ أَمَلِي وَ أَقْصَرَ أَجَلِي وَ أَجْرَأَنِي عَلَى عـِصـْيَانِ مَنْ خَلَقَنِي رَبِّ وَ مَا أَحْسَنَ بَلَاءَكَ عِنْدِي وَ أَظْهَرَ نَعْمَاءَكَ عَلَيَّ كَثُرَتْ عَلَيَّ مِنْكَ النِّعـَمُ فَمَا أُحْصِيهَا وَ قَلَّ مِنِّيَ الشُّكْرُ فِيمَا أَوْلَيْتَنِيهِ فَبَطِرْتُ بِالنِّعَمِ وَ تَعَرَّضْتُ لِلنِّقـَمِ وَ سـَهـَوْتُ عـَنِ الذِّكـْرِ وَ رَكـِبْتُ الْجَهْلَ بَعْدَ الْعِلْمِ وَ جُزْتُ مِنَ الْعَدْلِ إِلَى الظُّلْمِ وَ جَاوَزْتُ الْبِرَّ إِلَى الْإِثْمِ وَ صِرْتُ إِلَى الْهَرَبِ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْحُزْنِ فَمَا أَصْغَرَ حَسَنَاتِي وَ أَقـَلَّهـَا فـِي كـَثـْرَةِ ذُنـُوبِي وَ مَا أَكْثَرَ ذُنُوبِي وَ أَعْظَمَهَا عَلَى قَدْرِ صِغَرِ خَلْقِي وَ ضَعْفِ رُكـْنـِي رَبِّ وَ مـَا أَطـْوَلَ أَمـَلِي فـِي قِصَرِ أَجَلِي وَ أَقْصَرَ أَجَلِي فِي بُعْدِ أَمَلِي وَ مَا أَقْبَحَ سـَرِيـرَتِي وَ عَلَانِيَتِي رَبِّ لَا حُجَّةَ لِي إِنِ احْتَجَجْتُ وَ لَا عُذْرَ لِي إِنِ اعْتَذَرْتُ وَ لَا شُكْرَ عِنْدِي إِنِ ابْتُلِيتُ وَ أُولِيتُ إِنْ لَمْ تُعِنِّي عَلَى شُكْرِ مَا أُولِيتُ رَبِّ مَا أَخَفَّ مِيزَانِي غَداً إِنْ لَمْ تـُرَجِّحـْهُ وَ أَزَلَّ لِسـَانـِي إِنْ لَمْ تـُثـَبِّتـْهُ وَ أَسـْوَدَ وَجـْهـِي إِنْ لَمْ تـُبَيِّضْهُ رَبِّ كَيْفَ لِي بـِذُنـُوبـِيَ الَّتـِي سـَلَفـَتْ مـِنِّي قـَدْ هَدَّتْ لَهَا أَرْكَانِي رَبِّ كَيْفَ أَطْلُبُ شَهَوَاتِ الدُّنْيَا وَ أَبْكِي عَلَى خَيْبَتِي فِيهَا وَ لَا أَبْكِي وَ تَشْتَدُّ حَسَرَاتِي عَلَى عِصْيَانِي وَ تَفْرِيطِي رَبِّ دَعَتْنِي دَوَاعِي الدُّنْيَا فَأَجَبْتُهَا سَرِيعاً وَ رَكَنْتُ إِلَيْهَا طَائِعاً وَ دَعَتْنِي دَوَاعِي الْآخِرَةِ فَتَثَبَّطْتُ عَ.j.الْهـُدَى بـِالضَّلَالَةِ وَ الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ ابْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ أَنَّهُ ذَكَرَ أَيْضاً مِثْلَهُ وَ ذَكَرَ أَنَّهُ دُعَاءُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ص وَ زَادَ فِي آخِرِهِ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 385 رواية : 31

ترجمه :
31- عـبـدالرحمن بن سيابه گويد: حضرت صادق (ع ) اين دعا را بمن داد (كه ترجمه اش ايـنـست :) ((سپاس خدائى را كه خود سرپرست آن (و يا سزاوارتر بآن ) است و شايسته آن و پايان آن و در خود آن است ، هر كس او را يگانه دانست او (كردارش ) پاكست ، و هر كه او را پـرستش كند بهدايت رسيده ، و هر كس فرمانش برد رستگار شده و هر كه بدو پناه برد آسوده شود.
بـار خـدايـا اى صـاحـب جـود و بـزرگـى و سـتـايـش نـيـكو و سپاس ، از تو درخواست كنم درخـواسـت كـسـى كه گردنش را بدرگاهت نهاده ، و بينى در برابر بخاك ماليده و چهره خـويـش را بـراى تـو بـخـاك سـائيـده و خـويـشـتـن را در مقابل تو خوار كرده ، و اشكانش از ترس تو ريزان ، و گريه راه گلويش را گرفته ، و بـگناهان خويش اعتراف دارد و خطايش او را در پيش ‍ تو رسوا ساخته ، و جنايتش او را نزد تـو زشت كرده ، و روى اين جهات نيروش كم شده ، و چاره اش اندك ، و اسباب فريب از او دور شـده و هـر بـاطـلى از نـزدش نـابـود گـرديـد، و گـنـاهانش بناچار او را بخوارى در درگاهت ، و فروتنى در پيشت ، و زارى در برابرت كشانده است .
و از تـو درخـواسـت كـنـم بـار الهـا درخـواسـت كسى كه مانند او باشد (يعنى من خويشتن را بـمـنـزله كسى دانم و بحالت چنين كسى در آرم ) مانند او بجانبت رو كنم ، و چون خوارى و فـروتنيش بدرگاهت خوارى و فروتنى كنم ، و چون سخت ترين زارهايش بدرگاهت زارى كنم ، بار الها پس بزبونى گفتارم و خوارى مقام و مجلسم و فروتنى در برابرت بمن ترحم فرما.
از تـو درخـواسـت كـنـم خـداونـدا هـدايـت از گـمـراهـى ، و بينايى از كورى ، و ره جوئى از بـيـراهـى ، و از تـو خـواهـم بـار خـدايا كه در حال آسودگى تو را بسيار حمد كنم ، و در حـال مـصـيبت بهترين صبر را، و در جاى شكر بهترين شكرها را، و در هنگام شبهات تسليم باشم .
و از تـو خـواهم نيرويى براى فرمانبرداريت ، و سستى در برابر نافرمانيت ، و گريز از خودت بسوى خودت ، و تقرب جوئى بدرگاهت تا آنكه خوشنود شوى ، و كاوش در هر چه ترا در برابر خشم مخلوقت از من خوشنود سازد بخاطر رضايت جوئى تو.
پـروردگـارا بـكه اميدوار شوم اگر تو بمن ترحم نكنى ، يا كه بمن سر زند اگر تو دورم كـنـى يـا گـذشت چه كسى بمن سود دهد اگر تو عقابم كنى ، يا بخشش چه كسى را آرزو كنم اگر تو محرومم سازى يا چه كسى تواند مرا ارجمند كند اگر تو مرا پست كنى يا پست كردن چه كسى بمن زيان رساند آنگاه كه تو مرا ارجمند كنى ؟!
پـروردگـارا چـه بد است كردارم و چه زشت است رفتارم ، و چه سخت است دلم ، و چه دراز است آرزويم و كوتاه است عمرم و (اين درازى آرزو...) مرا بر نافرمانى آفريدگارم دلير كـرده ، پروردگارا چه اندازه آزمايش و بلايت نزد من نيكو است ، و نعمتهايت بر من آشكار؟ نـعـمـتـهايت بر من بسيار است كه شماره اش نتوانم و سپاسگزارى من در برابر آنها اندك اسـت ، پـس بـنعمت تو سرمست شدم و در معرض انتقام و پاداش بد تو قرار گرفتم ، ياد تو فراموشم شد، و پس از دانائى بنادانى گرائيدم ، و از عدالت بسوى ستم رفتم ، و از نـيـكـى بگناه در افتادم ، و بخاطر ترس و خوفى كه پيدا كردم پا بگريز نهادم ، وه كـه چـه انـدازه انـدك و كـم اسـت حـسـنـات مـن در برابر گناهانم ؟ و چه اندازه گناهانم در برابر كوچكى جثه ام و ناتوانى اعضايم بسيار و بزرگ است ؟.
پـروردگـارا چـه انـدازه آرزويم دراز است در برابر عمر كوتاهم ، و عمرم كوتاه است در مقابل آرزوهاى دور و درازم ، و چه مقدار درون و برونم زشت است .
پـروردگـارا اگـر بـخـواهـم (براى كارهايم ) دليلى آورم ، دليلى ندارم ، و اگر خواهم عذرى آورم عذرى ندارم و اگر مبتلا گردم يا نعمتى بمن داده شود شكر ندارم اگر تو مرا در شـكـر آن كـمـك نـكـنـى ، پـروردگـارا چـه انـدازه مـيـزان (اعـمال ) من در قيامت سبك است اگر تو او را نچربانى ، و زبانم لرزانست اگر تو آن را ثـابـت نـكـنى ، و رويم سياه است اگر تو او را سپيد نكنى ، پروردگارا چگونه گناهان گذشته ام اركان مرا شكسته اند؟ پروردگارا چگونه جوياى شهوتهاى دنيا هستم و بر نا امـيـد شـدنـم از رسـيـدن بـآنـها گريه كنم ، ولى گريه نكنم بر اينكه افسوسهاى بر گناهم و تقصيرم سخت و بسيار است ؟ پروردگارا دواعى دنيا مرا بسوى خود خواندند و من زود آنـهـا را اجـابـت كـردم و بـا مـيـل بـسـوى آنها رفتم ، ولى دواعى آخرت مرا بسوى خود خـوانـدنـد و مـن در اجابتش درنگ كردم و كندى ورزيدم و بدانسان كه بسوى دنيا و و كالاى بـى ارزشـش ، و گياههاى پوسيده و بر باد رفته اش ، و سراب رونده اش شتاب داشتم بسوى آخرت شتاب نكردم .
پروردگارا مرا ترساندى و تشويق نمودى و به بنده بودنم برهان آوردى ، و روزى مرا متكفل شدى پس من از ترس تو آسوده شدم ، و از تشويقى كه از من كردى (در انجام فرمان تو) كوتاهى كردم ، و بكفالت تو (كه از روزى من كردى ) تكيه نزدم و برهان آوردنت را خوار شمردم .
بـار خـدايـا ايـن آسـودگـى خـاطـر مـرا در ايـن دنـيـا تـرس قـرار ده (و بـتـرس و خـوف مـبـدل كـن ) و تـنـبـلى و سـسـتـى مـرا بـشـوق و نـشـاط تـبـديـل كـن ، و بـى اعـتـنـايـى مـرا بـه بـرهـان آوردنـت بـدهـشـت و هـراس مبدل فرما، سپس مرا بدانچه از روزيت قسمت كرده اى راضى كن ، اى خداى كريم بنام عظمت از تو درخواست كنم خوشنوديت درهم شدن و اشتباه كراى فتنه .
پـروردگـارا سـپـر مـرا در بـرابـر خـطـاهـايـم محكم كن ، و درجاتم در بهشت بلند كن ، و كـردارهـايـم را پـذيـرفته كن ، و حسناتم را دو چندان و پاكيزه فرما، و بتو پناه برم از تـمامى فتنه ها آنچه آشكار است از آنها و آنچه نهانست ، و از خوراكى و نوشيدنى بسيار (و بـتـو پـنـاه بـرم ) از شـر آنـچه (اكنون ) ندانم ، و پناه مى برم بتو از اينكه با دادن دانـش نـادانـى بخرم و با بردبارى جفا كارى ، و با عدالت ستمكارى ، و با نيكى كردن (بـه پدر و مادر و نزديكان ) بريدن از آنها، و با شكيبائى بى تابى بخرم ، و بجاى هدايت گمراهى ، و بجاى ايمان كفر بگيرم .
و از جـمـيـل بـن صـالح مـانـنـد ايـن دعـا از حـضـرت عـلى بـن الحـسـيـن عـليـهـمـا السـلام نقل كرده و در پايانش اين جمله را افزوده است : ((آمين يا رب العالمين )).

[afsanah82]

32- ابـْنُ مـَحـْبـُوبٍ قـَالَ حـَدَّثـَنـَا نـُوحٌ أَبُو الْيَقْظَانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ادْعُ بِهَذَا الدُّعـَاءِ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ الَّتِي لَا تُنَالُ مِنْكَ إِلَّا بِرِضَاكَ وَ الْخُرُوجَ مِنْ جَمِيعِ مـَعـَاصـِيـكَ وَ الدُّخـُولَ فِي كُلِّ مَا يُرْضِيكَ وَ النَّجَاةَ مِنْ كُلِّ وَرْطَةٍ وَ الْمَخْرَجَ مِنْ كُلِّ كَبِيرَةٍ أَتـَى بـِهـَا مِنِّي عَمْدٌ أَوْ زَلَّ بِهَا مِنِّي خَطَأٌ أَوْ خَطَرَ بِهَا عَلَيَّ خَطَرَاتُ الشَّيْطَانِ أَسْأَلُكَ خَوْفاً تـُوقـِفـُنِي بِهِ عَلَى حُدُودِ رِضَاكَ وَ تَشْعَبُ بِهِ عَنِّي كُلَّ شَهْوَةٍ خَطَرَ بِهَا هَوَايَ وَ اسْتَزَلَّ بـِهـَا رَأْيـِي لِيـُجَاوِزَ حَدَّ حَلَالِكَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ الْأَخْذَ بِأَحْسَنِ مَا تَعْلَمُ وَ تَرْكَ سَيِّئِ كُلِّ مَا تـَعـْلَمُ أَوْ أَخـْطـَأُ مِنْ حَيْثُ لَا أَعْلَمُ أَوْ مِنْ حَيْثُ أَعْلَمُ أَسْأَلُكَ السَّعَةَ فِي الرِّزْقِ وَ الزُّهْدَ فِي الْكَفَافِ وَ الْمَخْرَجَ بِالْبَيَانِ مِنْ كُلِّ شُبْهَةٍ وَ الصَّوَابَ فِي كُلِّ حُجَّةٍ وَ الصِّدْقَ فِي جَمِيعِ الْمَوَاطِنِ وَ إِنْصَافَ النَّاسِ مِنْ نَفْسِي فِيمَا عَلَيَّ وَ لِي وَ التَّذَلُّلَ فِي إِعْطَاءِ النَّصَفِ مِنْ جَمِيعِ مَوَاطِنِ السَّخَطِ وَ الرِّضَا وَ تَرْكَ قَلِيلِ الْبَغْيِ وَ كَثِيرِهِ فِي الْقَوْلِ مِنِّي وَ الْفِعْلِ وَ تـَمـَامَ نـِعْمَتِكَ فِي جَمِيعِ الْأَشْيَاءِ وَ الشُّكْرَ لَكَ عَلَيْهَا لِكَيْ تَرْضَى وَ بَعْدَ الرِّضَا وَ أَسـْأَلُكَ الْخـِيـَرَةَ فـِي كـُلِّ مَا يَكُونُ فِيهِ الْخِيَرَةُ بِمَيْسُورِ الْأُمُورِ كُلِّهَا لَا بِمَعْسُورِهَا يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ وَ افْتَحْ لِي بَابَ الْأَمْرِ الَّذِي فِيهِ الْعَافِيَةُ وَ الْفَرَجُ وَ افْتَحْ لِي بـَابـَهُ وَ يـَسِّرْ لِي مـَخـْرَجَهُ وَ مَنْ قَدَّرْتَ لَهُ عَلَيَّ مَقْدُرَةً مِنْ خَلْقِكَ فَخُذْ عَنِّي بِسَمْعِهِ وَ بـَصـَرِهِ وَ لِسـَانـِهِ وَ يـَدِهِ وَ خـُذْهُ عـَنْ يـَمِينِهِ وَ عَنْ يَسَارِهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ مِنْ قُدَّامِهِ وَ امْنَعْهُ أَنْ يَصِلَ إِلَيَّ بِسُوءٍ عَزَّ جَارُكَ وَ جَلَّ ثَنَاءُ وَجْهِكَ وَ لَا إِلَهَ غَيْرُكَ أَنْتَ رَبِّي وَ أَنَا عَبْدُكَ اللَّهُمَّ أَنـْتَ رَجَائِي فِي كُلِّ كُرْبَةٍ وَ أَنْتَ ثِقَتِي فِي كُلِّ شِدَّةٍ وَ أَنْتَ لِي فِي كُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِي ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ فَكَمْ مِنْ كَرْبٍ يَضْعُفُ عَنْهُ الْفُؤَادُ وَ تَقِلُّ فِيهِ الْحِيلَةُ وَ يَشْمَتُ فِيهِ الْعَدُوُّ وَ تـَعـْيـَا فـِيـهِ الْأُمـُورُ أَنـْزَلْتـُهُ بـِكَ وَ شـَكَوْتُهُ إِلَيْكَ رَاغِباً إِلَيْكَ فِيهِ عَمَّنْ سِوَاكَ قَدْ فـَرَّجـْتـَهُ وَ كـَفـَيـْتَهُ فَأَنْتَ وَلِيُّ كُلِّ نِعْمَةٍ وَ صَاحِبُ كُلِّ حَاجَةٍ وَ مُنْتَهَى كُلِّ رَغْبَةٍ فَلَكَ الْحَمْدُ كَثِيراً وَ لَكَ الْمَنُّ فَاضِلًا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 389 رواية : 32
ترجمه :
32- نـوح اليـقـظـان از حـضـرت صـادق (ع ) حـديـث كـنـد كه آن حضرت فرمود: اين دعا را بـخـوان (كـه تـرجمه اش اينست ): ((بار خدايا بحق رحمتت كه جز به خشنودى تو بدست نيايد از تو خواهم بيرون شدن از همه نافرمانيهايت و درآمدن در آنچه ترا خشنود سازد، و رهائى از هر گرداب و پرتگاهى (كه رهائى از آن نشود) و بيرون رفتن از هر گناهى كه عـمـدا از مـن سـرزده ، يـا بـه خـطـا در آن لغزش شده ، يا خاطره شيطانى براى آن در دلم افـتـاده ، از تو خواهم ترسى كه مرا در مرزهاى خشنوديت نگهدارد. و هر شهوتى كه هواى نـفـسـم در خـاطـره مـن انـداخـتـه بـر هـم زنـد، و راءيـى كـه مـن بـر تـجـاوز از مـرز هـلال تـو گـرفـتـه ام بـلغـزانـد، بـار خـدايـا از تـو خـواهـم رفـتـار بـبـهـتـريـن عـمـل كـه تـو دانى ، و واگذاردن هر بدى كه تو مى دانى و يا از روى نادانى خود بخطا روم ، از تو خواهش گشايش در روزى و زهد در اندازه كفايت ، و از هر شبهه با بيان بيرون آيم ، و در هر حجتى بدرستى گرايم ، و در هر جا براستى سخن رانم ، و در مورد سود و زيـانـم بـا مـردم بـانـصـاف رفـتـار كـنـم ، و در برابر آن در جاى خشم و گاه خوشنودى فـروتـن بـاشـم ، و در گـفتار و كردار ستم را از كم و بيش واگذارم ، و بپايان رساندن نـعـمـتـت را در همه چيز بر خودم و شكرگزارى بر آن تا خشنود شوى و پس از خشنودى را خـواهـانـم ، و از تـو راهـنـمـائى خـواهـم بـه آنـچـه خـيـر در آن اسـت بـه اسـانـيهاى آن نه بدشواريهايش اى كريم ، اى كريم ، اى كريم ، و براى من در هر كارى كه در آن گشايش و عـافيت است بگشا، و بيرون شدن از آنرا بر من آسان فرما، و براى هر يك از بندگانت كـه بـر مـن تـوانـائى مقدر كرده اى گوش و چشم و زبان و دستش را از من باز گير، و از سـمـت راسـت و چـپ و پـشـت سـر و جلوى رويش او را نگهدارى فرما كه بدى بمن نرساند، عـزيـز اسـت آنـكـس كـه بـتـو پـنـاه بـرد، و سـتـايشت والاست ، و معبودى جز تو نيست ، تو پروردگار منى و منم بنده تو، بار خدايا توئى اميد من در هر گرفتارى ، و توئى مورد اعتمادم در هر سختى ، و تو در هر پيش آمدى پشت و پناهم هستى ، چه بسيار گرفتارى كه دل را نـاتوان كرد، و چاره را كم كرد و دشمن را شاد ساخت ، و هر چاره اى در آن واماند و من آنـرا بـآسـتـان تـو فـرود آوردم ، و بـدرگـاه تو شكايت كردم و درباره آن از جز تو رو گرداندم و تو گشايش دادى و آنرا بر طرف كردى ، پس توئى ولى هر نعمتى و صاحب هر حاجتى ، و پايان هر رغبتى ، سپاس فراوان از آن تو است ، و براى تو است كه هر چه بيشتر منت نهى .


33- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ قَوْلَ التَّوَّابِينَ وَ عَمَلَهُمْ وَ نُورَ الْأَنـْبـِيـَاءِ وَ صـِدْقـَهُمْ وَ نَجَاةَ الْمُجَاهِدِينَ وَ ثَوَابَهُمْ وَ شُكْرَ الْمُصْطَفَيْنَ وَ نَصِيحَتَهُمْ وَ عَمَلَ الذَّاكِرِينَ وَ يَقِينَهُمْ وَ إِيمَانَ الْعُلَمَاءِ وَ فِقْهَهُمْ وَ تَعَبُّدَ الْخَاشِعِينَ وَ تَوَاضُعَهُمْ وَ حُكْمَ الْفـُقـَهـَاءِ وَ سـِيـرَتـَهـُمْ وَ خَشْيَةَ الْمُتَّقِينَ وَ رَغْبَتَهُمْ وَ تَصْدِيقَ الْمُؤْمِنِينَ وَ تَوَكُّلَهُمْ وَ رَجـَاءَ الْمـُحـْسـِنـِيـنَ وَ بـِرَّهـُمْ اللَّهـُمَّ إِنِّي أَسـْأَلُكَ ثـَوَابَ الشَّاكـِرِينَ وَ مَنْزِلَةَ الْمُقَرَّبِينَ وَ مـُرَافـَقـَةَ النَّبـِيِّينَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَوْفَ الْعَامِلِينَ لَكَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِينَ مِنْكَ وَ خُشُوعَ الْعـَابـِدِيـنَ لَكَ وَ يـَقـِيـنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ وَ تَوَكُّلَ الْمُؤْمِنِينَ بِكَ اللَّهُمَّ إِنَّكَ بِحَاجَتِي عـَالِمٌ غـَيـْرُ مـُعـَلَّمٍ وَ أَنـْتَ لَهـَا وَاسـِعٌ غـَيـْرُ مـُتـَكَلِّفٍ وَ أَنْتَ الَّذِي لَا يُحْفِيكَ سَائِلٌ وَ لَا يـَنـْقـُصـُكَ نـَائِلٌ وَ لَا يـَبْلُغُ مِدْحَتَكَ قَوْلُ قَائِلٍ أَنْتَ كَمَا تَقُولُ وَ فَوْقَ مَا نَقُولُ اللَّهُمَّ اجـْعـَلْ لِي فـَرَجـاً قـَرِيـبـاً وَ أَجْراً عَظِيماً وَ سِتْراً جَمِيلًا اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنِّي عَلَى ظُلْمِي لِنـَفـْسـِي وَ إِسـْرَافِي عَلَيْهَا لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ ضِدّاً وَ لَا نِدّاً وَ لَا صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً يَا مَنْ لَا تـُغـَلِّطـُهُ الْمـَسـَائِلُ يـَا مَنْ لَا يَشْغَلُهُ شَيْءٌ عَنْ شَيْءٍ وَ لَا سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ وَ لَا بَصَرٌ عَنْ بـَصـَرٍ وَ لَا يـُبـْرِمـُهُ إِلْحـَاحُ الْمـُلِحِّيـنَ أَسْأَلُكَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّي فِي سَاعَتِي هَذِهِ مِنْ حَيْثُ أَحـْتـَسـِبُ وَ مـِنْ حـَيـْثُ لَا أَحـْتـَسِبُ إِنَّكَ تُحْيِي الْعِظَامَ وَ هِيَ رَمِيمٌ وَ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قـَدِيـرٌ يـَا مـَنْ قـَلَّ شـُكْرِي لَهُ فَلَمْ يَحْرِمْنِي وَ عَظُمَتْ خَطِيئَتِي فَلَمْ يَفْضَحْنِي وَ رَآنِي عـَلَى الْمـَعـَاصـِي فـَلَمْ يـَجـْبـَهـْنـِي وَ خـَلَقـَنـِي لِلَّذِي خَلَقَنِي لَهُ فَصَنَعْتُ غَيْرَ الَّذِي خـَلَقـَنـِي لَهُ فـَنـِعـْمَ الْمَوْلَى أَنْتَ يَا سَيِّدِي وَ بِئْسَ الْعَبْدُ أَنَا وَجَدْتَنِي وَ نِعْمَ الطَّالِبُ أَنْتَ رَبِّي وَ بِئْسَ الْمَطْلُوبُ أَنَا أَلْفَيْتَنِي عَبْدُكَ وَ ابْنُ عَبْدِكَ وَ ابْنُ أَمَتِكَ بَيْنَ يَدَيْكَ مـَا شـِئْتَ صـَنـَعـْتَ بـِيَ اللَّهـُمَّ هـَدَأَتِ الْأَصـْوَاتُ وَ سـَكـَنـَتِ الْحـَرَكـَاتُ وَ خَلَا كُلُّ حَبِيبٍ بِحَبِيبِهِ وَ خَلَوْتُ بِكَ أَنْتَ الْمَحْبُوبُ إِلَيَّ فَاجْعَلْ خَلْوَتِي مِنْكَ اللَّيْلَةَ الْعِتْقَ مِنَ النَّارِ يـَا مَنْ لَيْسَتْ لِعَالِمٍ فَوْقَهُ صِفَةٌ يَا مَنْ لَيْسَ لِمَخْلُوقٍ دُونَهُ مَنَعَةٌ يَا أَوَّلَ قَبْلَ كُلِّ شَيْءٍ وَ يـَا آخـِرَ بـَعـْدَ كـُلِّ شـَيْءٍ يـَا مـَنْ لَيـْسَ لَهُ عـُنْصُرٌ وَ يَا مَنْ لَيْسَ لاِخِرِهِ فَنَاءٌ وَ يَا أَكْمَلَ مـَنـْعـُوتٍ وَ يـَا أَسـْمـَحَ الْمُعْطِينَ وَ يَا مَنْ يَفْقَهُ بِكُلِّ لُغَةٍ يُدْعَى بِهَا وَ يَا مَنْ عَفْوُهُ قَدِيمٌ وَ بَطْشُهُ شَدِيدٌ وَ مُلْكُهُ مُسْتَقِيمٌ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي شَافَهْتَ بِهِ مُوسَى يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الصَّمَدُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُدْخِلَنِيَ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 390 رواية : 33
ترجمه :
33- امـام صـادق عـليـه السـلام بـابى بصير فرمود: بخوان (و اين دعا را باو آموخت كه تـرجـمـه اش چـنـيـن اسـت :) ((بـار خـدايـا از تـو درخـواست كنم گفتار توبه كنندگان و كردارشان را و (نيز از تو خواهم ) نور پيمبران و راستى آنها را، و كردار ذكر گويان و يـقـين ايشانرا، و ايمان دانشمندان و فهم ايشانرا، و پرستيدن خاشعان و فروتنشيانرا، و حـكـمت فقيهان و سيره آنها را، و ترس پرهيزكاران و رغباتشانرا، و باور داشتن مؤ منان و توكل آنها را، و اميد نيكوكاران و نيكيهايشانرا.
بار خدايا من از تو خواهم پاداش شاكران ، و مقام مقربان و رفاقت پيمبران را. بار خدايا از تـو خـواهـم تـرس آنـانـكـه عمل براى تو كنند، و كردار آنانرا كه از تو ترسانند، و خـشـوع آنـانـكـه بـرايـت پـرسـتـش كـنـنـد، و يـقـيـن آنـان كـه بـر تـو توكل كنند؛ و توكل آنانكه بر تو گرويدند.
بـارالهـا تو بحاجت من نگفته دانائى ، و برآوردنش براى تو آسان و بى تكليف است ، و تـوئى كه هيچ سائلى تو را در سئوال دچار نسازد، و هيچ بدگوئى از (مقام ) تو نكاهد، و گـفـتـار هـيـچ بـنـده گـويـنـده مدحى بحق مدحت تو نرسد، تو آنچنانيكه خود فرمائى و برتر از آنى كه ما بگوئيم .
بـار خـدايـا براى من گشايشى نزديك قرار ده ، و مزد بزرگى بمن عطا فرما، و پوشش نـيـكو بر عيوبم كن ، بار خدايا تو دانائى كه من با اينكه بر خود ستم كردم و بر نفس خـود اسـراف نـمـودم ولى بـراى تـو ضـد و هـمتا و همسر و فرزندى نگرفتم ، اى كسيكه مـسائل بسيار او را بغلط نيندازد، و اى كسى كه چيزى از چيزى ديگر او را سرگرم نكند، و نـه شـنـيـدنـى از شـنـيـدنـى ديگر و نه ديدنى از ديدنى ديگر، و اصرار و پافشارى اصرار كنندگان او را بستوه نياورد، از تو درخواست كنم كه در همين ساعت بمن گشايشى دهى از جائى كه گمان برم و از جائى كه گمان ندارم ، توئى كه استخوانهاى پوسيده را زنده كنى ، و بر هر چيز توانائى .
اى كسيكه شكر من (در برابر نعمتهايش ) اندك بود ولى باز هم مرا محروم نكرد، و خطايم بـزرگ بـود ولى رسـوايـم نـسـاخـت ، و بـر نـافرمانيها مرا ديد ولى برويم نزد، و مرا آفريد براى آنچه آفريد و من جز آنچه براى آن آفريدم كردم ،
پـس چه خوب مولايى هستى تو اى آقاى من ، و بد مطلوب و خواسته شده اى هستم من كه مرا يـافـتـى ، بـنـده تـو و زاده بنده كنيز توام كه در برابر هستم و هر چه خواهى درباره من انجام دهى .
بار خدايا آوازهايش خاموش شده و حركات آرام شدند، و هر دوستى با دوستش خلوت كرده و مـن بـا تو خلوت كرده ام ، توئى محبوب من ، پس نتيجه اين خلوتم را با خودت در اين شب آزادى از دوزخ قـرار ده ، اى كسيكه برتر از دانش او براى دانشمندى وصفى نماند (يعنى كسى از او دانشمندتر نيست ) و اى كسيكه بدون لطف او براى هيچ مخلوقى نگهبانى نيست ، اى آنـكـه پيش از هر چيز بوده و اى آنكه پس از هر چيز خواهى بود، اى كسى كه عنصر (و ماده اى ) برايش نيست ، و اى كسيكه پايان او فناء ندارد (چون پايان ندارد) اى كاملترين تـوصـيـف شـدگان ، و بخشنده ترين دهندگان ، و اى كسى كه بار هر زبانى كه خوانده شـود آن را بـفهمد و اى كسى كه گذشت او قديم است ، و سخت گيريش سخت است ، و ملكش اسـتـوار اسـت ، تـو را بـخـوانـم بآن نامت كه بدان با موسى بيواسطه سخن گفتى ، اى خـداى بـخـشـنـده ، و اى مهربان ، اى آنكه جز تو معبودى نيست ، بار خدايا توئى صمد از تو خواهم كه رحمت بر محمد و آلش فرستى و برحمت خود مرا ببهشت برى )).


34- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ يُونُسَ قَالَ قُلْتُ لِلرِّضَا ع عـَلِّمـْنـِي دُعـَاءً وَ أَوْجـِزْ فـَقـَالَ قـُلْ يـَا مَنْ دَلَّنِي عَلَى نَفْسِهِ وَ ذَلَّلَ قَلْبِي بِتَصْدِيقِهِ أَسْأَلُكَ الْأَمْنَ وَ الْإِيمَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 392 رواية : 34
ترجمه :
34- يـونـس گـويـد: بحضرت رضا عليه السلام عرضكردم : دعائى كوتاه بمن بياموز فرمود: بگو: ((يا من دلنى على نفسه و ذلل قلبى بتصديقه اسئلك الامن و الايمان )).


35- عـَلِيُّ بـْنُ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ بـَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ رَجُلًا أَتَى أَمِيرَ الْمـُؤْمـِنـِينَ ع فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ كَانَ لِي مَالٌ وَرِثْتُهُ وَ لَمْ أُنْفِقْ مِنْهُ دِرْهَماً فِي طَاعَةِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ اكْتَسَبْتُ مِنْهُ مَالًا فَلَمْ أُنْفِقْ مِنْهُ دِرْهَماً فِي طَاعَةِ اللَّهِ فَعَلِّمْنِي دُعَاءً يُخْلِفُ عَلَيَّ مَا مَضَى وَ يَغْفِرُ لِي مَا عَمِلْتُ أَوْ عَمَلًا أَعْمَلُهُ قَالَ قُلْ قَالَ وَ أَيَّ شَيْءٍ أَقُولُ يَا أَمـِيـرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قُلْ كَمَا أَقُولُ يَا نُورِي فِي كُلِّ ظُلْمَةٍ وَ يَا أُنْسِي فِي كُلِّ وَحْشَةٍ وَ يَا رَجـَائِي فـِي كُلِّ كُرْبَةٍ وَ يَا ثِقَتِي فِي كُلِّ شِدَّةٍ وَ يَا دَلِيلِي فِي الضَّلَالَةِ أَنْتَ دَلِيلِي إِذَا انـْقـَطـَعـَتْ دَلَالَةُ الْأَدِلَّاءِ فـَإِنَّ دَلَالَتـَكَ لَا تـَنْقَطِعُ وَ لَا يَضِلُّ مَنْ هَدَيْتَ أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فـَأَسـْبـَغـْتَ وَ رَزَقـْتَنِي فَوَفَّرْتَ وَ غَذَّيْتَنِي فَأَحْسَنْتَ غِذَائِي وَ أَعْطَيْتَنِي فَأَجْزَلْتَ بـِلَا اسـْتـِحـْقـَاقٍ لِذَلِكَ بـِفـِعـْلٍ مـِنِّي وَ لَكـِنِ ابـْتـِدَاءً مِنْكَ لِكَرَمِكَ وَ جُودِكَ فَتَقَوَّيْتُ بـِكَرَمِكَ عَلَى مَعَاصِيكَ وَ تَقَوَّيْتُ بِرِزْقِكَ عَلَى سَخَطِكَ وَ أَفْنَيْتُ عُمُرِي فِيمَا لَا تُحِبُّ فـَلَمْ يـَمـْنَعْكَ جُرْأَتِي عَلَيْكَ وَ رُكُوبِي لِمَا نَهَيْتَنِي عَنْهُ وَ دُخُولِي فِيمَا حَرَّمْتَ عَلَيَّ أَنْ عـُدْتَ عـَلَيَّ بـِفـَضـْلِكَ وَ لَمْ يـَمـْنـَعْنِي حِلْمُكَ عَنِّي وَ عَوْدُكَ عَلَيَّ بِفَضْلِكَ أَنْ عُدْتُ فِي مَعَاصِيكَ فَأَنْتَ الْعَوَّادُ بِالْفَضْلِ وَ أَنَا الْعَوَّادُ بِالْمَعَاصِي فَيَا أَكْرَمَ مَنْ أُقِرَّ لَهُ بِذَنْبٍ وَ أَعـَزَّ مـَنْ خـُضِعَ لَهُ بِذُلٍّ لِكَرَمِكَ أَقْرَرْتُ بِذَنْبِي وَ لِعِزِّكَ خَضَعْتُ بِذُلِّي فَمَا أَنْتَ صَانِعٌ بـِي فـِي كـَرَمـِكَ وَ إِقْرَارِي بِذَنْبِي وَ عِزِّكَ وَ خُضُوعِي بِذُلِّي افْعَلْ بِي مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لَا تَفْعَلْ بِي مَا أَنَا أَهْلُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 392 رواية : 35
ترجمه :
35- حضرت صادق (ع ) فرمود: مردى خدمت امير المؤ منين عليه السلام آمد و عرض كرد: اى امـيـر مـؤ مـنـان مـن مـالى بـارث بـرده ام (وادار شـده ام ) و درهـمى از آنرا در راه اطاعت خداى عـزوجـل انـفاق نكردم ، سپس مالى از راه كسب با آن بدست آوردم و از آن نيز درهمى در اطاعت خـداونـد صـرف نـنـمودم پس دعائى بمن بياموز كه جاى آنچه را از دستم رفته بگيرد، و كارهاى گذشته ام را و اى آنچه پس از اين مى كنم بيامرزد، فرمود: بگو، عرض كرد: چه بـگـويـم اى امير مؤ منان ، فرمود: بگو چنانكه من مى گويم (سپس دعائى تعليمش فرمود كه ترجمه اش چنين است :) ((اى نور من در هر تاريكى و اى وسيله انس من در هر گمراهى ، توئى راهنماى من آنگاه كه راهنمائى كنى گمراه نگردد، بمن نعمت دادى و فراوان دادى ، و روزى دادى وافـر دادى ، و غـذا دادى پـس نـيـكـو غـذائى دادى و عـطـا كـردى و كـامـل دادى بى آنكه من سزاوار آن باشم بواسطه كارى كه از من سرزده باشد، ولى تو بـدان آغـاز كـردى بـه خـاطر كرم وجود خودت ، و من به كمك كرم تو بر نافرمانيت نيرو گرفتم ، و بكمك روزيت بر خشمگين كردن تو نيرومند شدم ، و عمرم را در آنچه تو دوست نـدارى تـباه كردم ، و بى پروائى من بر تو و ارتكاب آنچه غدقن كرده بودى و ورود من در آنـچـه بـر مـن حـرام كـرده بـودى جـلوگـيـر تـو نـشـد از ايـنـكـه بـفـضـل خـود بـاز هـم بـمـن عـطـا كـنـى ، و بـردبـاريـت و بـازگـشـتـت بـفـضـل بر من جلوگير من نشد كه در نافرمانيت بازگشت نكنم ، پس تو بسيار بازگشت كننده بفضل هستى و من بسيار باز گرد به گناهان ، پس اى كريمتر كسيكه در برابرش بـگـنـاه اعـتـراف كـنـم و اى عـزيـزتـرين كسى كه بذلت و در برابرش فروتنى شود، بـخـاطـر كرم تو است كه من اعتراف بگناه خود كنم ، و بخاطر عزت تو است كه بخوارى فـروتـنـى كـنـم ، پـس تو در مقام كرم خود و اقرار بگناهم با من چه خواهى كرد، و در مقام عزتت با فروتنى من بخوارى (با من چه خواهى كرد) با من كن آنچه تو شايسته آنى ، و با من مكن آنچه را من بدان سزاوارم )).

[afsanah82]

12- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جـَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الدَّوَاوِيـنَ يـَوْمَ الْقـِيـَامـَةِ ثـَلَاثـَةٌ دِيـوَانٌ فِيهِ النِّعَمُ وَ دِيوَانٌ فِيهِ الْحَسَنَاتُ وَ دِيوَانٌ فِيهِ السَّيِّئَاتُ فَيُقَابَلُ بَيْنَ دِيوَانِ النِّعَمِ وَ دِيوَانِ الْحَسَنَاتِ فَتَسْتَغْرِقُ النِّعَمُ عَامَّةَ الْحـَسـَنـَاتِ وَ يـَبـْقـَى دِيـوَانُ السَّيِّئَاتِ فـَيُدْعَى بِابْنِ آدَمَ الْمُؤْمِنِ لِلْحِسَابِ فَيَتَقَدَّمُ الْقـُرْآنُ أَمـَامـَهُ فـِي أَحـْسـَنِ صـُورَةٍ فـَيَقُولُ يَا رَبِّ أَنَا الْقُرْآنُ وَ هَذَا عَبْدُكَ الْمُؤْمِنُ قَدْ كَانَ يُتْعِبُ نَفْسَهُ بِتِلَاوَتِي وَ يُطِيلُ لَيْلَهُ بِتَرْتِيلِي وَ تَفِيضُ عَيْنَاهُ إِذَا تَهَجَّدَ فَأَرْضِهِ كـَمـَا أَرْضـَانـِي قـَالَ فَيَقُولُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ عَبْدِيَ ابْسُطْ يَمِينَكَ فَيَمْلَؤُهَا مِنْ رِضْوَانِ اللَّهِ الْعـَزِيـزِ الْجَبَّارِ وَ يَمْلَأُ شِمَالَهُ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ثُمَّ يُقَالُ هَذِهِ الْجَنَّةُ مُبَاحَةٌ لَكَ فَاقْرَأْ وَ اصْعَدْ فَإِذَا قَرَأَ آيَةً صَعِدَ دَرَجَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 402 رواية : 12
ترجمه :
12- يـونـس بن عمار گويد: كه حضرت صادق عليه السلام فرمود: دفترها در روز قيامت سـه دفـتـر است : دفترى كه نعمتها در آن ثبت شده ، و دفترى كه كارهاى نيك در آنست ، و دفـتـرى كـه كارهاى بد در آن ثبت است ، پس دفتر نعمتها را با دفتر كارهاى نيك برابر كـنـند، و نعمتها همه كارهاى نيك را فراگيرد و در خود فرو برد، و دفتر كارهاى بد بجا مـاند پس ‍ آدميزاده مؤ من را براى حساب بخوانند، و قرآن در بهترين صورتى پيش رويش در آيـد و گـويـد: بـار پـروردگـارا مـن قـرآنم و اين بنده مؤ من تو است كه خود را براى خـوانـدن مـن بـتعب مى انداخت ، و شب خود را با آهنگ خوش و هموار خواندن من دراز مى كرد، و ديدگانش در هنگام نماز شب اشكريزان بود، چنانچه مرا خشنود ساختى او را هم خشنود كن ، فـرمـود: پـس خـداى عزيز جبار فرمايد: اى بنده من دست راستت را باز كن و خداوند آنرا از رضـوان خـود و دسـت چـپش ‍ را از رحمت خود پر كند، سپس باو گفته شود: اين بهشت براى تو مباح است پس قرآن بخوان و بالا برو، پس هرگاه يك آيه بخواند يك درجه بالا رود.



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد پر كردن دست راست و چپ كنايه از دو چندان كردن دفتر حسنات (كـارهـاى نـيك ) و محو كردن دفتر سيئات باشد، يا كنايه از دادن نامه ورود بهشت بدست راسـتـش و نـامـه بـرائت از دوزخ بـدسـت چـپـش بـاشـد يـا مـقـصـود از تـمـامـى ايـن كـلمات تمثيل براى بيان منتهاى اكرم و انعام خداى عزوجل مى باشند.13- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِيِّ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عـَنْ سـُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِيِّ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع لَوْ مـَاتَ مـَنْ بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ أَنْ يَكُونَ الْقُرْآنُ مَعِي وَ كَانَ ع إِذَا قَرَأَ م الِكِ يَوْمِ الدِّينِ يُكَرِّرُهَا حَتَّى كَادَ أَنْ يَمُوتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 403 رواية : 13
ترجمه :
13- زهرى گويد: حضرت على بن الحسين عليهما السلام فرمود: اگر همه مردم كه ما بين مـشرق و مغرب هستند بميرند من از تنهائى هراس نكنم پس از آنكه قرآن با من باشد، و آن حـضـرت عـليـه السـلام شـيـوه اش ايـن بود كه هرگاه ((مالك يوم الدين )) را مى خواند آنقدر آنرا تكرار مى كرد كه نزديك بود بميرد.


14- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ غَالِبٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ إِذَا هُمْ بـِشـَخـْصٍ قـَدْ أَقـْبـَلَ لَمْ يُرَ قَطُّ أَحْسَنُ صُورَةً مِنْهُ فَإِذَا نَظَرَ إِلَيْهِ الْمُؤْمِنُونَ وَ هُوَ الْقُرْآنُ قـَالُوا هـَذَا مـِنَّا هـَذَا أَحـْسـَنُ شـَيْءٍ رَأَيْنَا فَإِذَا انْتَهَى إِلَيْهِمْ جَازَهُمْ ثُمَّ يَنْظُرُ إِلَيْهِ الشُّهَدَاءُ حـَتَّى إِذَا انْتَهَى إِلَى آخِرِهِمْ جَازَهُمْ فَيَقُولُونَ هَذَا الْقُرْآنُ فَيَجُوزُهُمْ كُلَّهُمْ حَتَّى إِذَا انْتَهَى إِلَى الْمُرْسَلِينَ فَيَقُولُونَ هَذَا الْقُرْآنُ فَيَجُوزُهُمْ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى الْمَلَائِكَةِ فَيَقُولُونَ هَذَا الْقُرْآنُ فَيَجُوزُهُمْ ثُمَّ يَنْتَهِي حَتَّى يَقِفَ عَنْ يَمِينِ الْعَرْشِ فَيَقُولُ الْجَبَّارُ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِي لَأُكْرِمَنَّ الْيَوْمَ مَنْ أَكْرَمَكَ وَ لَأُهِينَنَّ مَنْ أَهَانَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 403 رواية : 14
ترجمه :
14- اسـحـاق بـن غالب گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: آنگاه كه خداوند خلق اولين و آخرين را در قيامت جمع كند بناگاه شخصى را كه خودش صورت ترا از او هرگز نـديده اند ديدار كنند كه بسوى آنان آيد، پس چون مؤ منان نظرشان بر او كه همان قرآن اسـت بـيـفـتد گويند: اين از ما است و اين بهترين كسى است كه ما او را ديده ايم ، و چون از هـمـه آنـهـا بـگـذرد گـويـنـد: ايـن قـرآن اسـت ، پـس از آنـهـا هـم بـگـذرد تـا به پيمبران مـرسـل رسـد آنـها نيز گويند: اين قرآن است ، از آنها نيز بگذرد تا به فرشتگان رسد آنـهـا گـويند: اين قرآن است ، پس از آنها نيز بگذرد تا به سمت راست عرش رسد و آنجا بـايـسـتـد، پس خداى جبار فرمايد: بعزت و جلال خودم و ببلندى مقامم سوگند كه البته امـروز اكـرام كـنـم (و گرامى دارم ) آنكه تو را اكرام كرده است ، و البته خوار كنم هر كس كه تو را خوار كرده است .



*باب فضيلت آنكس كه قرآن را بكار بندد*
بَابُ فَضْلِ حَامِلِ الْقُرْآنِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبِي الْحُسَيْنِ الْفَارِسِيِّ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْجَعْفَرِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَهْلَ الْقـُرْآنِ فـِي أَعـْلَى دَرَجَةٍ مِنَ الْآدَمِيِّينَ مَا خَلَا النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ فَلَا تَسْتَضْعِفُوا أَهْلَ الْقُرْآنِ حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ لَمَكَاناً عَلِيّاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 404 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـود اسـت : هـمـانـا اهـل قـرآن در بـلنـدتـريـن درجـات آدمـيـان هـسـتـنـد بـجـز پـيـمـبـران و مرسلين ، پس حقوق اهل قرآن را اندك و كم مى شماريد، زيرا براى ايشان از طرف خداى عزيز جبار مقام بلندى است .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بـْنِ صـَالِحٍ عـَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْحَافِظُ لِلْقُرْآنِ الْعَامِلُ بِهِ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 405 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: حـافـظ قـرآن كـه بـدان عمل كند در آخرت رفيق با فرشتگان پيغامبرنده و نيكرفتار خداوند است .


3- وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ يَأْتِي يـَوْمَ الْقـِيـَامَةِ صَاحِبَهُ فِي صُورَةِ شَابٍّ جَمِيلٍ شَاحِبِ اللَّوْنِ فَيَقُولُ لَهُ الْقُرْآنُ أَنَا الَّذِي كـُنْتُ أَسْهَرْتُ لَيْلَكَ وَ أَظْمَأْتُ هَوَاجِرَكَ وَ أَجْفَفْتُ رِيقَكَ وَ أَسَلْتُ دَمْعَتَكَ أَؤُولُ مَعَكَ حَيْثُمَا أُلْتَ وَ كـُلُّ تـَاجـِرٍ مـِنْ وَرَاءِ تِجَارَتِهِ وَ أَنَا الْيَوْمَ لَكَ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ كُلِّ تَاجِرٍ وَ سَيَأْتِيكَ كـَرَامـَةٌ مـِنَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فَأَبْشِرْ فَيُؤْتَى بِتَاجٍ فَيُوضَعُ عَلَى رَأْسِهِ وَ يُعْطَى الْأَمَانَ بـِيـَمـِيـنـِهِ وَ الْخـُلْدَ فـِي الْجـِنـَانِ بـِيـَسَارِهِ وَ يُكْسَى حُلَّتَيْنِ ثُمَّ يُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَهْ فَكُلَّمَا قَرَأَ آيَةً صَعِدَ دَرَجَةً وَ يُكْسَى أَبَوَاهُ حُلَّتَيْنِ إِنْ كَانَا مُؤْمِنَيْنِ ثُمَّ يُقَالُ لَهُمَا هَذَا لِمَا عَلَّمْتُمَاهُ الْقُرْآنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 405 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نيز فرمود، رسول خدا (ص ) فرموده است : قرآن را بياموزيد زيرا كه در روز قيامت قـرآن در صورت زيبا كه رنگ صورتش گشته باشد نزد خواننده خود آيد و باو گويد: منم كه شب تو را به بيدارى بپايان بردم ، روزهاى داغ تو را به تشنگى بسر آوردم ، و آب دهـانـت را خـشـك كـردم ، و اشـكـت را روان ساختم ، (اكنون ) هر كجا بروى من هم با تو باشم ، و هر تاجرى (امروز) بدنبال تجارت خويش است (كه در دنيا كرده است ) و من امروز بـسـود تـو در پـس تـجـارت هـر تـاجـرى بـاشـم ، و بـزودى كـرامـتـى نيز از جانب خداى عـزوجـل بـتـو رسـد پـس شـادمـان بـاش ، و (در ايـن حـال ) تاجى بياورند و بر سرش نهند، و امان نامه (از آتش دوزخ را) بدست راستش دهند، و فـرمان جاويد بودن در بهشت را بدست چپش ، و دو جامه بهشتى بوى پوشند، سپس باو گـفـتـه شـود: بخوان و بالا برو، پس هر يك آيه را بخواند يكدرجه بالا رود، و بپدر و مادر او نيز دو جامه بپوشانند در صورتيكه مؤ من باشند، و بآن دو گويند. اين پاداش آن قرآنى است كه بفرزندتان آموختيد.


4- ابـْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ مِنْهَالٍ الْقَصَّابِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ الْقـُرْآنَ وَ هـُوَ شـَابٌّ مـُؤْمِنٌ اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ وَ كَانَ الْقُرْآنُ حَجِيزاً عَنْهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَقُولُ يَا رَبِّ إِنَّ كُلَّ عَامِلٍ قَدْ أَصَابَ أَجـْرَ عـَمـَلِهِ غـَيـْرَ عـَامـِلِي فـَبـَلِّغْ بـِهِ أَكـْرَمَ عَطَايَاكَ قَالَ فَيَكْسُوهُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ حـُلَّتـَيـْنِ مـِنْ حـُلَلِ الْجـَنَّةِ وَ يـُوضـَعُ عَلَى رَأْسِهِ تَاجُ الْكَرَامَةِ ثُمَّ يُقَالُ لَهُ هَلْ أَرْضَيْنَاكَ فـِيـهِ فـَيـَقُولُ الْقُرْآنُ يَا رَبِّ قَدْ كُنْتُ أَرْغَبُ لَهُ فِيمَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ هَذَا فَيُعْطَى الْأَمْنَ بِيَمِينِهِ وَ الْخُلْدَ بِيَسَارِهِ ثُمَّ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ فَيُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ اصْعَدْ دَرَجَةً ثُمَّ يُقَالُ لَهُ هَلْ بـَلَغـْنـَا بـِهِ وَ أَرْضـَيـْنَاكَ فَيَقُولُ نَعَمْ قَالَ وَ مَنْ قَرَأَهُ كَثِيراً وَ تَعَاهَدَهُ بِمَشَقَّةٍ مِنْ شِدَّةِ حِفْظِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ هَذَا مَرَّتَيْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 405 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: هر كه در حال جوانى قرآن بخواند و با ايمان هم باشد قـرآن بـا گـوشـت و خـونـش بـيـامـيـزد، و خـداى عزوجل او را با فرشتگان پيغام برنده و نـيـكـرفـتـارش رفـيـق كـنـد، و قرآن براى او در روز قيامت پرده و مانعى از آتش ‍ باشد و گـويـد: بـار پـروردگـارا هـر كـار گـرى بمزد كار خويشتن رسيده جز كارگر من ، پس گـرامـى تـريـن عـطـاهـاى خود را باو برسان ، فرمود: پس خداى عزيز و جبار دو جامه از جـامـه هـاى بـهشتى باو بپوشاند و بر سرش تاج كرامت نهاده باشد، سپس بقرآن گفته شـود: آيـا مـا تـو را دربـاره ايـن شخص خشنود كرديم ؟ قرآن گويد: بار پروردگارا من برتر از اين درباره او ميل داشتم ، پس نامه امان (از دوزخ را) بدست راستش دهند، و فرمان جاويدان ماندن در بهشت را در دست چپش ‍ گذارند و وارد بهشت گردد، پس باو گفته شود: بخوان (قرآنرا) و يكدرجه بالا برو، سپس به قرآن گويند: آيا آنچه تو خواستى باو رسـانـديـم و تـو را خـشـنود كرديم ؟ گويد: آرى ، حضرت فرمود: هركس قرآن را بسيار بـخـوانـد و بـا ايـنـكـه حـفـظ آن (بـر او) دشـوار اسـت آنـرا بـه ذهـن خـويـش بسپارد خداى عزوجل دو بار پاداش آنرا باو بدهد.


5- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْخَشَّابِ جـَمـِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يُوسُفَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَيْعٍ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِالتَّخَشُّعِ فِي السِّرِّ وَ الْعَلَانِيَةِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ فِي السِّرِّ وَ الْعَلَانِيَةِ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ ثـُمَّ نـَادَى بـِأَعـْلَى صـَوْتـِهِ يـَا حـَامـِلَ الْقـُرْآنِ تـَوَاضَعْ بِهِ يَرْفَعْكَ اللَّهُ وَ لَا تَعَزَّزْ بِهِ فـَيـُذِلَّكَ اللَّهُ يـَا حـَامـِلَ الْقـُرْآنِ تَزَيَّنْ بِهِ لِلَّهِ يُزَيِّنْكَ اللَّهُ بِهِ وَ لَا تَزَيَّنْ بِهِ لِلنَّاسِ فـَيـَشـِيـنـَكَ اللَّهُ بـِهِ مـَنْ خـَتـَمَ الْقُرْآنَ فَكَأَنَّمَا أُدْرِجَتِ النُّبُوَّةُ بَيْنَ جَنْبَيْهِ وَ لَكِنَّهُ لَا يـُوحـَى إِلَيـْهِ وَ مـَنْ جـَمـَعَ الْقـُرْآنَ فَنَوْلُهُ لَا يَجْهَلُ مَعَ مَنْ يَجْهَلُ عَلَيْهِ وَ لَا يَغْضَبُ فِيمَنْ يَغْضَبُ عَلَيْهِ وَ لَا يَحِدُّ فِيمَنْ يَحِدُّ وَ لَكِنَّهُ يَعْفُو وَ يَصْفَحُ وَ يَغْفِرُ وَ يَحْلُمُ لِتَعْظِيمِ الْقـُرْآنِ وَ مـَنْ أُوتـِيَ الْقـُرْآنَ فَظَنَّ أَنَّ أَحَداً مِنَ النَّاسِ أُوتِيَ أَفْضَلَ مِمَّا أُوتِيَ فَقَدْ عَظَّمَ مَا حَقَّرَ اللَّهُ وَ حَقَّرَ مَا عَظَّمَ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 406 رواية : 5
ترجمه :
5- امـام صـادق عـليـه السـلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: همانا سزاوارترين مردمان بـتـرس از خدا در پنهان و عيان آنكس است كه قرآن را در بر دارد، و هر آينه سزاوارترين مردمان در نهان و آشكار بنماز خواندن و روزه گرفتن آنكس ‍ است كه قرآن را در بر دارد، سـپـس بـآواز بـلنـد فرمود: اى دارنده قرآن بوسيله آن فروتنى پيشه كن تا خدايت بالا بـرد، و بـدان وسـيله تكبر ورزى و عزت طلبى نكن كه خدا خوار و زبونت كند، اى در بر دارنـده قـرآن بـراى خـدا خـود را بـدان بـيـاراى تا خدايت بدان بيارايد و با قرآن براى مـردمان خود آرائى نكن كه خدايت ترا بدان زشت كند، هر كه قرآن را (با تدبر و فهميدن ) خـتـم كـنـد گـويـا نبوت را در دل خود جا داده ولى باو وحى نمى رسد، و هر كه قرآن را آنطور كه شايد فراهم كند (چنين كسى ) در برابر آنكس كه با او نادانى كند (بردبارى ورزد چـون او) نـادانى نكند، و در برابر كسى كه بر او خشم گيرد (شكيبائى ورزد و) و بـا هـر كـس كـه بـا او تـندى كند تندى نكند، ولى بگذرد و نديده گيرد و بيامرزد و حلم ورزد بـخـاطـر بزرگ داشت قرآن ، و هر كه قرآن بدو داده شود و باز گمان كند كه بيك تـن از مـردم بـهـتـر از آنـچـه او دارد چـيـزى داده اند آنكس بزرگ دانسته آنچه را خدا كوچك شمرده ، و كوچك دانسته آنچه را خداوند بزرگ شمرده است .


6- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ قَالَ حـَدَّثـَنـَا صـَالِحٌ الْقـَمَّاطُ عـَنْ أَبـَانِ بـْنِ تـَغـْلِبَ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ النَّاسُ أَرْبَعَةٌ فـَقـُلْتُ جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ وَ مَا هُمْ فَقَالَ رَجُلٌ أُوتِيَ الْإِيمَانَ وَ لَمْ يُؤْتَ الْقُرْآنَ وَ رَجُلٌ أُوتِيَ الْقُرْآنَ وَ لَمْ يُؤْتَ الْإِيمَانَ وَ رَجُلٌ أُوتِيَ الْقُرْآنَ وَ أُوتِيَ الْإِيمَانَ وَ رَجُلٌ لَمْ يُؤْتَ الْقُرْآنَ وَ لَا الْإِيـمـَانَ قـَالَ قـُلْتُ جـُعـِلْتُ فِدَاكَ فَسِّرْ لِي حَالَهُمْ فَقَالَ أَمَّا الَّذِي أُوتِيَ الْإِيمَانَ وَ لَمْ يـُؤْتَ الْقـُرْآنَ فـَمَثَلُهُ كَمَثَلِ التَّمْرَةِ طَعْمُهَا حُلْوٌ وَ لَا رِيحَ لَهَا وَ أَمَّا الَّذِي أُوتِيَ الْقُرْآنَ وَ لَمْ يـُؤْتَ الْإِيـمـَانَ فـَمـَثـَلُهُ كَمَثَلِ الْآسِ رِيحُهَا طَيِّبٌ وَ طَعْمُهَا مُرٌّ وَ أَمَّا مَنْ أُوتِيَ الْقُرْآنَ وَ الْإِيـمَانَ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْأُتْرُجَّةِ رِيحُهَا طَيِّبٌ وَ طَعْمُهَا طَيِّبٌ وَ أَمَّا الَّذِي لَمْ يُؤْتَ الْإِيمَانَ وَ لَا الْقُرْآنَ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْحَنْظَلَةِ طَعْمُهَا مُرٌّ وَ لَا رِيحَ لَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 407 رواية : 6
ترجمه :
6ـ ابـان تـغـلب از امـام صـادق عـليـه السـلام حـديث كند كه فرمود: مردم بر چهار گونه هستند، من عرضكردم : فدايت شوم آنها كيانند؟ فرمود: يكى مردى كه ايمان دارد ولى قرآن باو داده نشده . (ديگر) مردى كه قرآن را دارد ولى ايمان ندارد، (سوم ) مردى كه هم قرآن را بـاو داده انـد و هـم ايـمـان را، (چـهـارم ) مـرديـكـه نـه قرآن را دارا است و نه ايمان دارد، عـرضـكردم : قربانت گردم براى من حال اينها را بيان و شرح فرمائيد، فرمود: اما آنكه ايـمـان دارد ولى قرآن بدو داده نشده چون ميوه (يا خرما) ايست كه مزه اش شيرين است ولى بـو نـدارد، و اما آنكس كه قرآن را دارا است ولى ايمان ندارد چون برگ درخت مورد است كه بويش خوش ولى مزه اش تلخ است ، و اما آنكس كه هم قرآن را دارا است و هم ايمان دارد چون تـرنـج اسـت كه هم خوشبو است و هم خوش مزه ، و اما آنكس كه نه قرآن باو داده شده و نه ايمان مانند هندوانه بوجهل است كه نه بو دارد و مزه اش نيز تلخ است .


7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقَاسَانِيِّ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِيِّ قَالَ قُلْتُ لِعَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ قَالَ الْحَالُّ الْمُرْتَحِلُ قُلْتُ وَ مَا الْحَالُّ الْمُرْتَحِلُ قَالَ فَتْحُ الْقُرْآنِ وَ خـَتـْمُهُ كُلَّمَا جَاءَ بِأَوَّلِهِ ارْتَحَلَ فِي آخِرِهِ وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَعْطَاهُ اللَّهُ الْقُرْآنَ فَرَأَى أَنَّ رَجُلًا أُعْطِيَ أَفْضَلَ مِمَّا أُعْطِيَ فَقَدْ صَغَّرَ عَظِيماً وَ عَظَّمَ صَغِيراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 407 رواية : 7
ترجمه :
7ـ زهـرى گـويـد: بـحـضـرت عـلى بـن الحـسـيـن عـليـهـمـا السـلام عـرضـكـردم : كـدام عـمـل بـهتر است ؟ فرمود: عمل آنكس كه فرود آيد و كوچ كند، عرضكردم : او كيست (و يعنى چـه ؟) فرمود: قرآن را باز كند (و خواندش را آغاز كند) و بانجام رساند و هر زمان كه از اولش در آيـد بـآخـرش كـوچ كند، و فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: هر كس كه خدا قرآن باو داد و چنان پندارد كه بمردى بهتر از او چيزى داده اند خير بزرگى را كوچك شمرده و كوچكى را بزرگ دانسته است .


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ مـُعـَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَهُوَ غَنِيٌّ وَ لَا فَقْرَ بَعْدَهُ وَ إِلَّا مَا بِهِ غِنًى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 408 رواية : 8
ترجمه :
8- مـعـاويـه بن عمار گويد: امام صادق عليه السلام بمن فرمود: هر كه قرآن بخواند او بى نياز شود و نيازى پس از آن نيست ، و گرنه (اگر قرآن بى نيازش نكند) هيچ چيز او را بى نياز نكند.


9- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ جـَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ يَا مَعَاشِرَ قُرَّاءِ الْقُرْآنِ اتَّقُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِيمَا حَمَّلَكُمْ مِنْ كِتَابِهِ فَإِنِّي مَسْئُولٌ وَ إِنَّكُمْ مَسْئُولُونَ إِنِّي مَسْئُولٌ عَنْ تَبْلِيغِ الرِّسَالَةِ وَ أَمَّا أَنْتُمْ فَتُسْأَلُونَ عَمَّا حُمِّلْتُمْ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 408 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: رسول خـدا (ص ) فـرمـوده : اى گـروه قـرآن خـوانـان از خـداى عـزوجـل بـپـرهـيـزيـد در آنـچـه از كـتـاب خـود بـشـما داده است زيرا كه من مسؤ لم و شما هم مسئول هستيد، من از رساندن و تبليغ رسالت مسئولم ، و شما از آنچه از قرآن و سنت من در برداريد مسئول هستيد.


10- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ حـَفـْصٍ قَالَ سَمِعْتُ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع يَقُولُ لِرَجُلٍ أَ تُحِبُّ الْبَقَاءَ فِي الدُّنْيَا فَقَالَ نـَعـَمْ فَقَالَ وَ لِمَ قَالَ لِقِرَاءَةِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَسَكَتَ عَنْهُ فَقَالَ لَهُ بَعْدَ سَاعَةٍ يَا حَفْصُ مَنْ مَاتَ مِنْ أَوْلِيَائِنَا وَ شِيعَتِنَا وَ لَمْ يُحْسِنِ الْقُرْآنَ عُلِّمَ فِي قَبْرِهِ لِيَرْفَعَ اللَّهُ بِهِ مِنْ دَرَجـَتِهِ فَإِنَّ دَرَجَاتِ الْجَنَّةِ عَلَى قَدْرِ آيَاتِ الْقُرْآنِ يُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَ فَيَقْرَأُ ثُمَّ يَرْقَى قـَالَ حـَفـْصٌ فـَمـَا رَأَيـْتُ أَحـَداً أَشَدَّ خَوْفاً عَلَى نَفْسِهِ مِنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع وَ لَا أَرْجَى النَّاسِ مِنْهُ وَ كَانَتْ قِرَاءَتُهُ حُزْناً فَإِذَا قَرَأَ فَكَأَنَّهُ يُخَاطِبُ إِنْسَاناً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 408 رواية : 10
ترجمه :
10ـ حـفـص گويد: از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام شنيدم كه بمردى مى فرمود: آيـا مـانـدن در دنـيـا را دوسـت دارى ، عرضكرد: آرى ، فرمود: براى چه ؟ عرضكرد: براى خـوانـدن قـل هو اللّه احد، حضرت سكوت فرمود: و پس از ساعتى بمن فرمود: اى حفص هر كـه از دوسـتـان و شـيـعـيان ما بميرد و قرآن را خوب نداند در قبر باو ياد دهند تا خداوند بـدان وسـيـله درجـه اش را بـالا بـرد زيـرا درجات بهشت برابر با آيات قرآن است باو گـفـتـه شـود: بـخوان و بالا برو، پس ‍ مى خواند و بالا مى رود، حفص گويد: من احدى را نـديـدم كـه بـر خـود بـيـمـنـاك تر باشد از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام و نه امـيـدوارتـر از او ديـدم ، و قـرآن را مـحـزون (و با ناله ) مى خواند، و هنگامى كه قرآن مى خواند گويا با انسانى روبرو سخن گويد.


11- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حـَمـَلَةُ الْقـُرْآنِ عـُرَفَاءُ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الْمُجْتَهِدُونَ قُوَّادُ أَهْلِ الْجَنَّةَ وَ الرُّسُلُ سَادَةُ أَهْلِ الْجَنَّةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 409 رواية : 11
ترجمه :
11ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: حـاملين قرآن نمايندگان و سـرپـرسـتـان اهـل بـهـشـتـنـد، و مـجـتـهـدان جـلو داران اهـل بـهـشـتـنـد، و پـيـامـبـران آقـايان اهل بهشتند.

[afsanah82]

كتاب فضل قرآن
كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ1- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْعـَبَّاسِ عـَنِ الْحـُسَيْنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ سُفْيَانَ الْحـَرِيـرِيِّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ سَعْدٍ الْخَفَّافِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَا سَعْدُ تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فـَإِنَّ الْقـُرْآنَ يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي أَحْسَنِ صُورَةٍ نَظَرَ إِلَيْهَا الْخَلْقُ وَ النَّاسُ صُفُوفٌ عِشْرُونَ وَ مِائَةُ أَلْفِ صَفٍّ ثَمَانُونَ أَلْفَ صَفٍّ أُمَّةُ مُحَمَّدٍ وَ أَرْبَعُونَ أَلْفَ صَفٍّ مِنْ سَائِرِ الْأُمَمِ فـَيـَأْتـِي عَلَى صَفِّ الْمُسْلِمِينَ فِي صُورَةِ رَجُلٍ فَيُسَلِّمُ فَيَنْظُرُونَ إِلَيْهِ ثُمَّ يَقُولُونَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحـَلِيـمُ الْكـَرِيـمُ إِنَّ هـَذَا الرَّجـُلَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ نَعْرِفُهُ بِنَعْتِهِ وَ صِفَتِهِ غَيْرَ أَنَّهُ كَانَ أَشَدَّ اجْتِهَاداً مِنَّا فِي الْقُرْآنِ فَمِنْ هُنَاكَ أُعْطِيَ مِنَ الْبَهَاءِ وَ الْجَمَالِ وَ النُّورِ مَا لَمْ نـُعـْطـَهُ ثـُمَّ يـُجـَاوِزُ حـَتَّى يـَأْتـِيَ عـَلَى صـَفِّ الشُّهـَدَاءِ فَيَنْظُرُونَ إِلَيْهِ الشُّهَدَاءُ ثُمَّ يـَقـُولُونَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الرَّبُّ الرَّحـِيـمُ إِنَّ هـَذَا الرَّجـُلَ مـِنَ الشُّهـَدَاءِ نـَعـْرِفـُهُ بـِسَمْتِهِ وَ صِفَتِهِ غَيْرَ أَنَّهُ مِنْ شُهَدَاءِ الْبَحْرِ فَمِنْ هُنَاكَ أُعْطِيَ مِنَ الْبَهَاءِ وَ الْفَضْلِ مَا لَمْ نُعْطَهُ قَالَ فَيَتَجَاوَزُ حَتَّى يَأْتِيَ عَلَى صَفِّ شُهَدَاءِ الْبَحْرِ فِي صُورَةِ شَهِيدٍ فَيَنْظُرُ إِلَيْهِ شُهَدَاءُ الْبَحْرِ فَيَكْثُرُ تَعَجُّبُهُمْ وَ يَقُولُونَ إِنَّ هَذَا مِنْ شُهَدَاءِ الْبَحْرِ نَعْرِفُهُ بِسَمْتِهِ وَ صِفَتِهِ غـَيـْرَ أَنَّ الْجـَزِيرَةَ الَّتِي أُصِيبَ فِيهَا كَانَتْ أَعْظَمَ هَوْلًا مِنَ الْجَزِيرَةِ الَّتِي أُصِبْنَا فِيهَا فـَمـِنْ هـُنـَاكَ أُعـْطِيَ مِنَ الْبَهَاءِ وَ الْجَمَالِ وَ النُّورِ مَا لَمْ نُعْطَهُ ثُمَّ يُجَاوِزُ حَتَّى يَأْتِيَ صَفَّ النَّبـِيِّيـنَ وَ الْمـُرْسـَلِينَ فِي صُورَةِ نَبِيٍّ مُرْسَلٍ فَيَنْظُرُ النَّبِيُّونَ وَ الْمُرْسَلُونَ إِلَيْهِ فَيَشْتَدُّ لِذَلِكَ تَعَجُّبُهُمْ وَ يَقُولُونَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِيمُ الْكَرِيمُ إِنَّ هَذَا النَّبِيَّ مُرْسَلٌ نـَعـْرِفـُهُ بـِسـَمـْتِهِ وَ صِفَتِهِ غَيْرَ أَنَّهُ أُعْطِيَ فَضْلًا كَثِيراً قَالَ فَيَجْتَمِعُونَ فَيَأْتُونَ رَسـُولَ اللَّهِ ص فـَيـَسـْأَلُونـَهُ وَ يـَقـُولُونَ يـَا مـُحـَمَّدُ مَنْ هَذَا فَيَقُولُ لَهُمْ أَ وَ مَا تَعْرِفُونَهُ فَيَقُولُونَ مَا نَعْرِفُهُ هَذَا مِمَّنْ لَمْ يَغْضَبِ اللَّهُ عَلَيْهِ فَيَقُولُ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذَا حُجَّةُ اللَّهِ عـَلَى خـَلْقِهِ فَيُسَلِّمُ ثُمَّ يُجَاوِزُ حَتَّى يَأْتِيَ عَلَى صَفِّ الْمَلَائِكَةِ فِي سُورَةِ مَلَكٍ مُقَرَّبٍ فـَتـَنـْظـُرُ إِلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ فَيَشْتَدُّ تَعَجُّبُهُمْ وَ يَكْبُرُ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ لِمَا رَأَوْا مِنْ فَضْلِهِ وَ يـَقـُولُونَ تـَعـَالَى رَبُّنَا وَ تَقَدَّسَ إِنَّ هَذَا الْعَبْدَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ نَعْرِفُهُ بِسَمْتِهِ وَ صِفَتِهِ غـَيـْرَ أَنَّهُ كـَانَ أَقـْرَبَ الْمـَلَائِكـَةِ إِلَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ مـَقـَامـاً فَمِنْ هُنَاكَ أُلْبِسَ مِنَ النُّورِ وَ الْجـَمـَالِ مـَا لَمْ نـُلْبَسْ ثُمَّ يُجَاوِزُ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى رَبِّ الْعِزَّةِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَيَخِرُّ تـَحـْتَ الْعـَرْشِ فـَيـُنـَادِيـهِ تـَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَا حُجَّتِي فِي الْأَرْضِ وَ كَلَامِيَ الصَّادِقَ النَّاطِقَ ارْفَعْ رَأْسَكَ وَ سَلْ تُعْطَ وَ اشْفَعْ تُشَفَّعْ فَيَرْفَعُ رَأْسَهُ فَيَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تـَعـَالَى كـَيـْفَ رَأَيـْتَ عـِبـَادِي فـَيـَقـُولُ يـَا رَبِّ مـِنْهُمْ مَنْ صَانَنِي وَ حَافَظَ عَلَيَّ وَ لَمْ يـُضـَيِّعْ شـَيـْئاً وَ مـِنـْهـُمْ مَنْ ضَيَّعَنِي وَ اسْتَخَفَّ بِحَقِّي وَ كَذَّبَ بِي وَ أَنَا حُجَّتُكَ عَلَى جـَمـِيـعِ خـَلْقـِكَ فـَيـَقـُولُ اللَّهُ تـَبـَارَكَ وَ تـَعـَالَى وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِي لَأُثِيبَنَّ عَلَيْكَ الْيَوْمَ أَحْسَنَ الثَّوَابِ وَ لَأُعَاقِبَنَّ عَلَيْكَ الْيَوْمَ أَلِيمَ الْعِقَابِ قَالَ فَيَرْجِعُ الْقـُرْآنُ رَأْسـَهُ .Tnéطظيـَفـْتـَق.J.الصَّل اةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْش اءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللّ هِ أَكْبَرُ فَالنَّهْيُ كَلَامٌ وَ الْفَحْشَاءُ وَ الْمُنْكَرُ رِجَالٌ وَ نَحْنُ ذِكْرُ اللَّهِ وَ نَحْنُ أَكْبَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 394 رواية : 1
ترجمه :
1- سعد خفاف گويد: حضرت باقر (ع ) فرمود: اى سعد قرآن را بياموزيد زيرا قرآن در بـهـتـريـن صـورتـها كه مردم ديده اند روز قيامت بيايد و مردم در يكصد و بيست هزار صف هـسـتـنـد، كـه هـشـتـاد هـزار آن صـفـهـا از امـت مـحـمـد اسـت ، و چـهـل هـزار صـف از امـتـهاى ديگر، پس بصورت مردى در برابر صف مسلمانان درآيد و آنها بـوى نـظـر كـنـنـد و گـويـنـد: معبودى جز خداى بردبار و كريم نيست ، همانا اين مردى از مسلمانان است كه به سيما و صفت او را بشناسيم جز اينكه او درباره قرآن كوشاتر از ما بوده ، و از اينرو درخشندگى و زيبائى و روشنى بيشترى باو داده شده كه بما داده نشده ، سـپـس از آنـهـا بـگذرد تا در برابر صف شهيدان قرار گيرد، شهداء بر او نظر كنند و گـويـنـد: مـعـبـودى جز خداى پروردگار مهربان نيست ، اين مرد از شهيدان است كه ما او را بـسـيـمـا و صـفـت بـشـنـاسيم جز اينكه او از شهيدان در دريا است و از اينجا باو زيبائى و برترى داده اند و بما نداده اند، فرمود: پس بگذرد تا بصورت شهيدى در برابر صف شـهـيـدان دريـا رسـد؛ پـس آنـان بـاو نـگـاه كـنند و شگفت آنها بسيار گردد و گويند: اين شهيدان در دريا است كه او را بعلامت و صفت بشناسيم جز اينكه آن جزيره كه اين (مرد) در آن شهيد شده هولناكتر از جزيره اى كه ما در آن گرفتار شديم بوده و روى اين جهت است كه او بدرخشندگى و زيبائى و روشنى بيشترى از ما داده اند، پس از آنان نيز بگذرد تا بـصـف پـيـمـبـران و مـرسـليـن رسـد در صـورت يـك پـيـمـبـر مـرسـل ، پـس پـيـمـبـران و مـرسـلين باو نگاه كنند و تعجبشان از ديدن او بسيار گردد، و گـويند: معبودى جز خداى بردبار كريم نيست براستى اين پيمبر مرسلى است كه ما او را بنشانى و وصفش بشناسيم جز اينكه باو برترى بسيارى داده شده .
فـرمـود: پـس هـمـگـى گرد آيند و خدمت رسول خدا (ص ) آيند و از او پرسند و گويند: اى مـحمد اين كيست بآنها فرمايد: آيا او را نمى شناسيد؟ گويند: ما او را نشناسيم (جز اينكه مـعـلوم اسـت كـه ) او از آنـهـائيـسـت كـه خـدا بـر او خـشـم نـكـرده ، پـس رسـول خـدا (ص ) فـرمـايـد: ايـن حـجت خدا است بر خلقش پس سلام كند و بگذرد تا بصف فـرشـتـگان رسد بصورت فرشته اى ، پس فرشتگان باو نظر افكنند و سخت در شگفت رونـد و چـون بـرتـرى او را ببينند بر آنها گران آيد و گويند: پروردگار ما متعالى و مـقـدس اسـت اين بنده ايست از خداى عزوجل ، و از اين نظر نور و جمالى دارد كه ما نداريم ، پـس ‍ بـگـذرد تـا بـدرگـاه رب العزة تبارك و تعالى رسد و پاى عرش بسجده درافتد، خـداى تـعـالى او را نـدا كـنـد: اى حـجت من در زمين و اى سخن راست و گويايم سر بردار و بـخـواه تا بتو داده شود، و شفاعت كن تا شفاعت پذيرفته شود، پس سر بر دارد و خداى تـبـارك و تـعالى باو فرمايد: بندگان مرا (نسبت بخود) چگونه ديدى ؟ عرض كند: بار پـروردگارا برخى از ايشان مرا نگهدارى كرد و محفوظ داشت و چيزى از مرا ضايع نكرد، و بـرخـى از ايـشـان مـرا ضـايـع كـرد و حق مرا (بر خود) سبك شمرد و مرا تكذيب كرد با اينكه من حجت تو بر تمامى بندگانت بودم ؟ پس خداى تبارك و تعالى فرمايد: بعزت و جـلال خـودم و مـكـانت والايم سوگند امروز بهترين ثواب را بتو دهم و دردناكترين كيفر را بخاطر تو بكنم .
فرمود: پس قرآن در صورت ديگرى برگردد، (سعد خفاف ) گويد: من عرضكردم : در چه صـورتـى بـاز گـردد اى ابـا جـعـفـر؟ فـرمـود: در صـورت مردى رنگ پريده و متغير كه اهـل مـحـشـر او را بـبينند، پس بيايد نزد مردى از شيعيان ما كه او را مى شناخته و بدان با مـخـالفين بحث مى كرده ، و در برابرش بايستد و باو بگويد: مرا نمى شناسى ؟ آنمرد باو نگاه كند و گويد: اى بنده خدا من تو را نشناسم پس بدان صورت كه در خلقت اوليه بـوده اسـت بـاز گـردد و گـويد: مرا نشناسى ؟ گويد: چرا، پس قرآن گويد: منم تو را بشب بيدارى كشيدم و در زندگيت تو را بتعب افكندم ، درباره من ناهنجار شنيدى وارنده در گـفـتـار شدى ، آگاه باش كه همانا تاجرى سود خود را دريافت كند و من امروز پشتيبان و پـشـت سـرت هـسـتـم فـرمـود: پـس او را بسوى پروردگار تبارك و تعالى برد، گويد: پـروردگـارا پـروردگـارا بـنده تو است و تو باو داناترى كه رنجكش درباره من بود، پس خداى عزوجل فرمايد: بنده ام را وارد بهشتم كنيد و از جامه هاى بهشتى باو بپوشانيد و تاج بر سرش نهيد و چون باو چنين كنند او را بقرآن نشان دهند و گويند: آيا بآنچه در بـاره دوسـتـت رفـتار شد خشنود شدى ؟ گويد: بار پروردگارا من اينرا كم شمرم خير را دربـاره اش افـزون كـن خـداونـد فـرمـايـد: بـعـزت و جـلال و ارتـفـاع مـقامم سوگند امروز باو و هر كه در پايه اوست پنج چيز و افزون كنم ، آگـاه بـاش كـه ايـشان جوانانى باشند كه پير نشوند، و تندرستانى باشند كه بيمار نـگردند، و توانگرانى باشند كه نادار نشوند، و خورسندانى باشند كه غمگين نشوند، و زنـده هـايـى بـاشـنـد كـه نـمـيـرنـد، سـپـس (امام باقر عليه السلام ) اين آيه را خواند: ((نـچـشـنـد در آن مـرگـرا جـز هـمـان مرگ نخستين )) (سوره دخان آيه 56). (سعد) گويد: عـرضـكـردم : فـدايت گردم اى ابا جعفر آيا قرآن نيز سخن گويد؟ حضرت لبخندى زد و فـرمـود: خـدا رحـمـت كـنـد شـيـعـيـان سـاده دل مـا را كـه اهل تسليم هستند (و بسخنان ما گردن نهند) سپس ‍ فرمود: آرى اى سعد نماز هم سخن گويد و صورتى و خلقتى دارد، فرمان مى دهد، قدغن كند، سعد گويد: از اين سخن رنگ من گشت و گـفـتـم : اين (ديگر) چيزى است كه من نمى توانم ميان مردم بگويم ؟ حضرت باقر (ع ) فرمود: آيا مردم جز همان شيعيان ما هستند پس هر كه نماز را نشناسد حق ما را منكر شده سپس فرمود: اى سعد من كلام قرآن را (هم اكنون ) بگوش تو برسانم ؟ سعد گويد: عرضكردم : بـلى رحـمت خدا بر شما باد، فرمود: ((همانا نماز باز مى دارد از فحشاء (ناشايست ) و منكر (ناپسند) و هر آينه ذكر (ياد) خدا بزرگتر است )) (سوره عنكبوت آيه 45) پس نهى (كه همان باز داشتن مى باشد) سخن است و فحشاء و منكر مردانى هستند، و مائيم ذكر خدا و ما بزرگتريم .



شــرح :
در بيان و توضيح اين حديث شريف و معناى سخن گفتن و مصور شدنش در قيامت و نيز سخن گـفـتـن نـمـاز كه در ذيل حديث است مجلسى و فيض رحمهااللّه بياناتى دارند و ما در اينجا بـيـان فـيـض (ره ) را انـتـخـاب نـمـوديـم كه عينا ترجمه آن از نظر خوانندگان محترم مى گذرد:
از آنـجـا كه در نيت مؤ من آنست كه خدا را آنطور كه سزاوار پرستش است بپرستند، و كتاب او را آنـطـور كـه سـزاوار آنـسـت بـخـوانـد و در خـوانـدن و تـاءمـل در آيـات ان شـبـش را بـبامداد رساند، و بدن خويشتن را درباره تلاوتش در نمازها بتعب افكند، جز اينكه آنطور كه خواهد اينكارها براى او فراهم نشود و آنطور كه شايد و بـايـد نـتـوانـد و خـلاصـه كـردارش در ايـن بـاره بـا آنـچـه در دل اوست وفق ندهد و سازش ندارد بلكه عمل او نازلتر و پائين تر از نيت اوست ، چنانچه در حـديـث آمـده كـه نـيـت مـؤ مـن بـه از كـردار اوست . (بنابراين ) قرآن براى هر طائفه اى بـصـورت خـود آنـهـا تـجـلى كـنـد بـا ايـن تـفـاوت كـه در زيـبـايـى و جـمـال بـهـتـر از خـود آنـهـا اسـت ، و آن صـورت هـمـان اسـت كـه اگر مطابق آنچه در نيت و دل آنـها بوده از اينكه بقرآن عمل كنند و كوشش بسيار در انجام فرامين آن نمايند، هر آينه بـراى آنـهـا هـمـيـن صـورت بـود، و اما جهت اينكه او را نشناسند آنطور كه بايد اينست كه ايـنان آنطور كه بايد بدلخواه خود و مطابق نيتشان انجام وظيفه در برابر قرآن نكردند و آنـطـور كـه سـزاوار بـود رفتار ننمودند، و فقط بوصف و نشانه او را بشناسند زيرا هـمـيـنـهـا بـودنـد كـه اوقـات مختلف شب و روز آنرا تلاوت مى كردند و در نهان و عيان مى خـوانـدنـدش ، و امـا ايـنـكـه هـنـگـامـى كـه او را ببينند خدايرا به بردبارى و كرم و رحمت توصيف كنند براى آنست كه خود را در جنب او ناقص و قاصر درباره پرستش او مى بينند كـه از او امـيـد گذشت و رحمت و كرم دارند، و اما اينكه قرآن حجت خدا بر خلق او است براى آنـسـت كـه بـراى ايـشـان آنـچه لازمه خير و خوبى است با فرمان دادن بآن ، و آنچه موجب بدى است با قدغن كردن از آن آورده ... تا آنجا كه گويد:
و سـخـن گـفتن قرآن عبارت است از القاء آن در گوش چيزى را كه از آن فهم معنى شود، و اين است معناى حقيقى و واقعى سخن گفتن ، و در آن شرط نيست كه از زبان گوشتى صادر گردد، و هم چنين است سخن گفتن نماز، زيرا كسى كه نماز را آنطور كه شايد انجام دهد آن نماز او را باز دارد از پيروى دشمنان دين و غاصبين حقوق پيشوايان آئين و ائمه و اوصياء مـعـصومين آنان كه هر كس آنها را شناخت خداى را شناخته و هر كه آنها را از ياد كرد خدايرا ياد كرده است .2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص أَيُّهـَا النَّاسُ إِنَّكـُمْ فـِي دَارِ هـُدْنـَةٍ وَ أَنـْتُمْ عَلَى ظَهْرِ سَفَرٍ وَ السَّيْرُ بِكُمْ سَرِيعٌ وَ قَدْ رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ يُبْلِيَانِ كُلَّ جَدِيدٍ وَ يُقَرِّبَانِ كُلَّ بَعِيدٍ وَ يَأْتِيَانِ بِكُلِّ مَوْعُودٍ فَأَعِدُّوا الْجَهَازَ لِبُعْدِ الْمَجَازِ قَالَ فَقَامَ الْمِقْدَادُ بْنُ الْأَسْوَدِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا دَارُ الْهُدْنَةِ قَالَ دَارُ بَلَاغٍ وَ انْقِطَاعٍ فَإِذَا الْتَبَسَتْ عـَلَيـْكـُمُ الْفـِتَنُ كَقِطَعِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ فَإِنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ مَاحِلٌ مُصَدَّقٌ وَ مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قَادَهُ إِلَى الْجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَى النَّارِ وَ هُوَ الدَّلِيلُ يَدُلُّ عـَلَى خـَيـْرِ سَبِيلٍ وَ هُوَ كِتَابٌ فِيهِ تَفْصِيلٌ وَ بَيَانٌ وَ تَحْصِيلٌ وَ هُوَ الْفَصْلُ لَيْسَ بِالْهَزْلِ وَ لَهُ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ فَظَاهِرُهُ حُكْمٌ وَ بَاطِنُهُ عِلْمٌ ظَاهِرُهُ أَنِيقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِيقٌ لَهُ نُجُومٌ وَ عَلَى نُجُومِهِ نُجُومٌ لَا تُحْصَى عَجَائِبُهُ وَ لَا تُبْلَى غَرَائِبُهُ فِيهِ مَصَابِيحُ الْهُدَى وَ مَنَارُ الْحِكْمَةِ وَ دَلِيلٌ عَلَى الْمَعْرِفَةِ لِمَنْ عَرَفَ الصِّفَةَ فَلْيَجْلُ جَالٍ بَصَرَهُ وَ لْيُبْلِغِ الصِّفَةَ نـَظـَرَهُ يـَنـْجُ مـِنْ عـَطـَبٍ وَ يـَتـَخـَلَّصْ مِنْ نَشَبٍ فَإِنَّ التَّفَكُّرَ حَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِيرِ كَمَا يَمْشِي الْمُسْتَنِيرُ فِي الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ فَعَلَيْكُمْ بِحُسْنِ التَّخَلُّصِ وَ قِلَّةِ التَّرَبُّصِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 398 رواية : 2
ترجمه :
2- حـضـرت صـادق (ع ) از پـدرانـش عـليـهـم السـلام از رسـول خـدا (ص ) حـديث فرمايد كه آنحضرت (ص ) فرمود: اى مردم شما اكنون در دنيا و خـانـه سـازش و صـلح هـستيد و شما در سر راه سفر هستيد و بشتاب شما را خواهند برد، و شـمـا مـى نـگـريـد كـه شـب و روز و خـورشـيد و ماه هر تازه اى را كهنه كنند و هر دورى را نـزديـك سـازنـد و هـر وعـده اى را بـسـر رسـانـنـد، پـس اسـبـاب وسائل زيادى فراهم كنيد براى اينكه گذرگاه درازى در پيش است . فرمود: پس مقداد بن اسـود بـرخـاست و عرض كرد: اى رسول خدا خانه سازش يعنى چه ؟ فرمود: خانه اى كه رسـانـنده است (انسانيرا بگور رساند، يا در آن خانه كردار نيك ذخيره شود براى رسيدن بـمـنـزلهاى آخرت ) و جدا كننده (يعنى انسان را از علايق دنيا جدا كند) پس هرگاه آشوبها چون شب تار شما را فرا گرفت بقرآن رو آوريد (و بدان چنگ زنيد)
زيـرا آنـسـت شـفـيـعـى كـه شـفـاعـتـش پـذيـرفـتـه اسـت (دربـاره كـسـى كـه بـدان عـمـل كـنـد) و گـرارش دهـنـده اسـت از بـديـهـا كـه گـفـتـه اش (دربـاره آنـكـس كـه بـدان عـمـل نـكرده ) تصديق شده است ، هر كه آنرا پيشواى خود كرد به بهشتش رهبرى كند و هر كه (از آن پيش افتد) و آنرا پشت سر خود قرار دهد بدوزخش كشاند، و قرآن راهنمائى است كـه بـه بـهـتـريـن راهـهـا راهـنـمـائى كـنـد، و كـتـابـى اسـت كـه در آنـسـت تـفـصـيـل و بـيـان و تـحـصـيـل (بـدسـت آوردن حـقـايـق ) و آنـسـت جـدا كـنـنـده (مـيـان حـق و باطل ) شوخى و سرسرى نيست براى آن ظاهرى است و باطنى ، پس ظاهرش حكم و دستور اسـت و بـاطـنـش ‍ عـلم و دانـش ، ظـاهـرش جـلوه و زيـبـايـى دارد و بـاطنش ژرف و عميق است ، سـتـارگـانى دارد و ستارگانش هم ستارگانى دارد (آنچه ترجمه شده بنا بر نسخه اى ((نـجـوم )) است و در برخى از نسخه ها ((تخوم )) است و آن به معناى پايان هر چيزى اسـت ) شـگـفـتـيـهـايش به شماره در نيايد و عجايبش كهنه نگردد، در آنست چراغهاى هدايت و جـايـگـاه نور و حكمت و راهنماى معرفت است براى آنكس كه بشناسد صفات را مجلسى (ره ) گـويـد: يـعـنـى صـفـاتـى كه موجب مغفرت است يا صفت شناسائى و استنباط را پس بايد شـخـص تـيـز بـين دقت نظر كند و دقت نظر را تا بدرك صفت آن ادامه دهد كه نجات بخشد آنـكـس را كـه هـلاكت افتاده ، و رهائى بخشد آنرا كه راه رهائى ندارد، زيرا انديشيدن است كـه زنـدگـانى دل بينا است ، چنانچه آنكه جوياى روشنى است در تاريكيها بوسيله نور راه را پيمايد، بر شما باد كه نيكو برهيد و كم انتظار بريد.


3- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعـَزِيزَ الْجَبَّارَ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ كِتَابَهُ وَ هُوَ الصَّادِقُ الْبَارُّ فِيهِ خَبَرُكُمْ وَ خَبَرُ مَنْ قـَبـْلَكـُمْ وَ خـَبـَرُ مـَنْ بـَعـْدَكُمْ وَ خَبَرُ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ لَوْ أَتَاكُمْ مَنْ يُخْبِرُكُمْ عَنْ ذَلِكَ لَتَعَجَّبْتُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 399 رواية : 3
ترجمه :
3- حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداى عزيز و جبار كتابش را بر شما فرود فرستاد و او است راستگو و نيك خواه ، در آن كتاب است آگاهى از شما و آنانكه پيش از شما بودند، و آنـانـكـه پـس از شمايند، و آگاهى از آسمان و زمين ، و اگر كسى نزد شما آيد و از آنها بشما آگاهى دهد هر آينه شما در شگفت شويد.


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ قَالَ قـَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَا أَوَّلُ وَافِدٍ عَلَى الْعَزِيزِ الْجَبَّارِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ كِتَابُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِي ثُمَّ أُمَّتِي ثُمَّ أَسْأَلُهُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِكِتَابِ اللَّهِ وَ بِأَهْلِ بَيْتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 400 رواية : 4
ترجمه :
4- حضرت باقر (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: من نخستين كسى هستم كه روز قيامت بـر خـداى عـزيـز جـبـار وارد شـوم و بـا كتابش و اهل بيتم ، سپس امتم (وارد شوند) پس از ايشان بپرسم چه كرديد با كتاب خدا و اهل بيت من ؟.


5- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ هـَذَا الْقُرْآنَ فِيهِ مَنَارُ الْهُدَى وَ مَصَابِيحُ الدُّجَى فَلْيَجْلُ جَالٍ بـَصـَرَهُ وَ يـَفـْتـَحُ لِلضِّيـَاءِ نـَظـَرَهُ فـَإِنَّ التَّفـَكُّرَ حـَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِيرِ كَمَا يَمْشِي الْمُسْتَنِيرُ فِي الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 400 رواية : 5
ترجمه :
5- حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: همانا اين قرآن (كتابى ) است كه در آن است جايگاه نور هـدايـت و چراغهاى شب تار، پس شخص تيز بين بايد كه در آن دقت كند و براى پرتوش نـظـر خـويـش را بـگـشـايـد، زيـرا كـه انـديـشـه كـردن زنـدگـانـى دل بينا است ، چنانكه جوياى روشنى است در تاريكى ها به سبب نور راه بپيمايد.


6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كـَانَ فـِي وَصـِيَّةِ أَمـِيـرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَصْحَابَهُ اعْلَمُوا أَنَّ الْقُرْآنَ هُدَى النَّهَارِ وَ نُورُ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ عَلَى مَا كَانَ مِنْ جَهْدٍ وَ فَاقَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 400 رواية : 6
ترجمه :
6- امام صادق عليه السلام فرمود: در سفارش اميرالمؤ منين عليه السلام بيارانش بود كه : بـدانـيـد هـمـانـا قرآن راهبر روز است و پرتو افكن شب تار اگر چه (آنكس كه در صدد راهنمائى شدن و كسب نورش باشد) در سختى و ندراى باشد. (زيرا فقر وفاقه او را از آن باز ندارد بلكه رغبتشان را در اينباره افزون كنند از فيض (ره ).


7- عـَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ شَكَا رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص وَجَعاً فِي صَدْرِهِ فَقَالَ ص ‍ اسْتَشْفِ بِالْقُرْآنِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ وَ شِف اءٌ لِم ا فِي الصُّدُورِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 400 رواية : 7
ترجمه :
7- حـضـرت صـادق (ع ) از پـدرانـش حـديـث كـنـد كـه مردى از درد سينه به پيغمبر (ص ) شـكـايـت كـرد، حـضـرت (ص ) فـرمـود: بـوسـيـله قـرآن شـفـا بـجـوى زيـرا خـداى عزوجل فرمايد: (و اين قرآن ) شفاء است براى آنچه در سينه ها است )). (سوره يونس آيه 57).


8- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْخَشَّابِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا وَ اللَّهِ لَا يـَرْجـِعُ الْأَمـْرُ وَ الْخـِلَافـَةُ إِلَى آلِ أَبـِي بَكْرٍ وَ عُمَرَ أَبَداً وَ لَا إِلَى بَنِي أُمَيَّةَ أَبـَداً وَ لَا فـِي وُلْدِ طـَلْحَةَ وَ الزُّبَيْرِ أَبَداً وَ ذَلِكَ أَنَّهُمْ نَبَذُوا الْقُرْآنَ وَ أَبْطَلُوا السُّنَنَ وَ عـَطَّلُوا الْأَحـْكـَامَ وَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْقـُرْآنُ هـُدًى مـِنَ الضَّلَالِ وَ تِبْيَانٌ مِنَ الْعَمَى وَ اسْتِقَالَةٌ مِنَ الْعَثْرَةِ وَ نُورٌ مِنَ الظُّلْمَةِ وَ ضِيَاءٌ مِنَ الْأَحْدَاثِ وَ عِصْمَةٌ مِنَ الْهَلَكَةِ وَ رُشْدٌ مِنَ الْغـَوَايـَةِ وَ بـَيـَانٌ مِنَ الْفِتَنِ وَ بَلَاغٌ مِنَ الدُّنْيَا إِلَى الْآخِرَةِ وَ فِيهِ كَمَالُ دِينِكُمْ وَ مَا عَدَلَ أَحَدٌ عَنِ الْقُرْآنِ إِلَّا إِلَى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 401 رواية : 8
ترجمه :
8- امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: نـه بـخدا سوگند اين امر خلافت هرگز در دودمان ابـوبـكـر و عـمر باز نگردد، و نه هرگز در بنى اميه ، و نه در فرزندان طلحه و زبير بـاز آيـد، بـراى آنـكـه ايـنـان قـرآن را بـيـكـسـو نـهـادنـد، و سـنـتـهـا را بـاطـل كـردنـد، و احـكـام (الهـى ) را تـعـطـيـل كـرده (و مهمل گذاردند).
و رسول خدا (ص ) فرموده است : قرآن راهنماى گمراهى است و بينائى از هر كورى است ، و سـبـب گذشت از لغزشها است ، و روشنى در هر تاريكى است ، و در پيشامدها (و بدعتها) پـرتـوى اسـت ، و نـگـاهدارنده از هر هلاكتى است و ره جوئى در هر گمراهى است ، و بيان كـنـنـده هر فتنه و اشتباهى است ، و انسانيرا از دنيا (ى پست بسعادتهاى ) آخرت رساند، و در آنست كمال دين شما، و هيچكس از قرآن رو گردان نشود جز بسوى دوزخ .


9- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيـَادٍ عـَنِ الْحـَسـَنِ بـْنِ مـُحَمَّدٍ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْقُرْآنَ زَاجِرٌ وَ آمِرٌ يَأْمُرُ بِالْجَنَّةِ وَ يَزْجُرُ عَنِ النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 401 رواية :9
ترجمه :
9ـ ابـوبـصـيـر گـويـد: شـنـيـدم حـضرت صادق (ع ) مى فرمود: همانا قرآن بازدارنده و فرمان دهنده است . به بهشت فرمان دهد و از دوزخ باز دارد.


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ صـَالِحِ بـْنِ السِّنـْدِيِّ عـَنْ جـَعـْفـَرِ بـْنِ بـَشِيرٍ عَنْ سَعْدٍ الْإِسـْكـَافِ قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أُعْطِيتُ السُّوَرَ الطِّوَالَ مَكَانَ التَّوْرَاةِ وَ أُعْطِيتُ الْمِئِينَ مـَكـَانَ الْإِنـْجـِيـلِ وَ أُعـْطِيتُ الْمَثَانِيَ مَكَانَ الزَّبُورِ وَ فُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ ثَمَانٌ وَ سِتُّونَ سـُورَةً وَ هـُوَ مـُهَيْمِنٌ عَلَى سَائِرِ الْكُتُبِ وَ التَّوْرَاةُ لِمُوسَى وَ الْإِنْجِيلُ لِعِيسَى وَ الزَّبُورُ لِدَاوُدَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 401 رواية : 10
ترجمه :
10- سـعـد اسـكـاف از رسـول خـدا (ص ) حديث كند كه فرمود: بمن سوره هاى طولانى داده شـده بـجـاى تـورات ، و سـوره هـاى صـد آيـه اى داده شـده بـجـاى انـجـيـل . و سـوره هـاى مـثـانـى (تـفـسير آن بيايد) بمن داده شد بجاى زبور، و سوره هاى مـفـصـل (يـعـنـى آيـه كـوتـاه ) را كـه شصت و هشت سوره است افزون بمن دادند و اين قرآن نـگـهـبـان و گـواه اسـت بـر كـتـابـهـاى ديـگـر و تـورات را از موسى عليه السلام است و انجيل از عيسى عليه السلام است و زبور از داود عليه السلام است .



شــرح :
شـيـخ طـبـرسـى (ره ) پـس از نـقـل ايـن حـديـث بـنـا بر اختلاف روايات و تعبيرات گويد: سـورهـاى طـولانـى بـقـره اسـت و آل عـمـران و نـسـاء و مـائده و اعـراف و انـفـال بـا تـوبـه زيـرا ايـن دو سـوره را قـرين خوانند و از اين روى ميان آندو بسم اللّه فاصله نشده ، تا اينكه گويد:
و امـا مـثـانـى آنـهـائى اسـت كـه دنـبـال سـوره هـاى طـولانـى آمـده و اول آنـهـا سوره يونس و آخرشان سوره نحل است و آنها را مثانى (يعنى دومى ) گفتند زيرا دومـى و دنـبـال سـوره هاى طولانى واقع شده و سوره هاى طولانى مبادى (و اولين ) هستند و اينها مثانى (دومين ). و برخى گفته اند مثانى همه سوره هاى قرآن است چه كوتاه باشند و چـه طـولانـى و دراز.... و آنـهـا را مـثـانـى گـويـنـد چـون امثال و حدود و فرايض در آنها دو بار ذكر شده ، و برخى گفته اند مقصود از مثانى سوره حمد است و اين كلام از امامان ما عليهم السلام روايت شده .
و اما سوره هاى صد آن سوره هايى است كه حدود صد آيه يا كمى بيشتر و يا اندكى كمتر بـاشـنـد و آنـهـا هـفـت سـوره اسـت اول آنـهـا سـوره بـنـى اسرائيل و آخرشان سوره مؤ منون است .
و امـا سـوره هـاى مـفـصـل از بـعـد از حـامـيـم هـا اسـت (يـعـنـى سـوره هـايـى كـه اول آنها حم است ) تا آخر قرآن .11- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جـَابـِرٍ عـَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَجِي ءُ الْقُرْآنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي أَحْسَنِ مَنْظُورٍ إِلَيْهِ صُورَةً فَيَمُرُّ بِالْمُسْلِمِينَ فَيَقُولُونَ هَذَا الرَّجُلُ مِنَّا فَيُجَاوِزُهُمْ إِلَى النَّبِيِّينَ فَيَقُولُونَ هُوَ مِنَّا فَيُجَاوِزُهُمْ إِلَى الْمَلَائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ فَيَقُولُونَ هُوَ مِنَّا حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى رَبِّ الْعِزَّةِ عَزَّ وَ جـَلَّ فـَيـَقـُولُ يـَا رَبِّ فـُلَانُ بـْنُ فـُلَانٍ أَظْمَأْتُ هَوَاجِرَهُ وَ أَسْهَرْتُ لَيْلَهُ فِي دَارِ الدُّنْيَا وَ فـُلَانُ بـْنُ فـُلَانٍ لَمْ أُظـْمـِئْ هـَوَاجـِرَهُ وَ لَمْ أُسْهِرْ لَيْلَهُ فَيَقُولُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَدْخِلْهُمُ الْجـَنَّةَ عـَلَى مـَنـَازِلِهـِمْ فـَيـَقُومُ فَيَتَّبِعُونَهُ فَيَقُولُ لِلْمُؤْمِنِ اقْرَأْ وَ ارْقَهْ قَالَ فَيَقْرَأُ وَ يَرْقَى حَتَّى يَبْلُغَ كُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ مَنْزِلَتَهُ الَّتِي هِيَ لَهُ فَيَنْزِلُهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 402 رواية : 11
ترجمه :
11- حضرت باقر عليه السلام فرمود: روز قيامت قرآن به بهترين صورت بيايد و بر مـسـلمـيـن گـذر كند آنها گويند: اين مرد از ما است ، از آنان بگذرد و نزد پيمبران آيد، آنها نيز گويند: از ما است ، از آنها نيز بگذرد ونزد فرشتگان مقرب آيد آنان هم گويند: از ما است ، تا اينكه بدرگاه پروردگار عزت رسد و بگويد: پرورگارا فلانكس پسر فلان را من در دنيا روزهاى گرمش را بتشنگى كشانده و شبهايش را به بيدارى ، و فلانكس پسر فـلان را نه روزهايش را به تشنگى بردم و نه شبش را به بيدارى ، پس خداى تبارك و تـعالى فرمايد: آنان را ببهشت ببر و در جايگاههاى خودشان جاى ده ، پس قرآن بر خيزد و آنـان نـيـز دنـبـالش بـرونـد، و بهر مؤ منى بگويد: قرآن بخوان و بالا برو، حضرت فـرمـود: پـس هـر كـدام قـرآن مـى خـوانند و بالا مى روند تا هر مردى از آنها بمنزلى كه براى او مقرر شده برسد و در آن فرود آيد.

[afsanah82]

*باب كسيكه بسختى قرآن را ياد گيرد*
بَابُ مَنْ يَتَعَلَّمُ الْقُرْآنَ بِمَشَقَّةٍ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بـْنِ صـَالِحٍ عـَنِ الْفـُضـَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ الَّذِي يُعَالِجُ الْقُرْآنَ وَ يَحْفَظُهُ بِمَشَقَّةٍ مِنْهُ وَ قِلَّةِ حِفْظٍ لَهُ أَجْرَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 409 رواية : 1
ترجمه :
1ـ فـضيل بن يسار گويد: از حضرت صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: كسى كه درباره قرآن رنج كشد و بسختى و كم حافظه گيش آنرا حفظ كند دو اجر دارد.


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنِ الصَّبَّاحِ بْنِ سَيَابَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ شُدِّدَ عَلَيْهِ فِي الْقُرْآنِ كَانَ لَهُ أَجْرَانِ وَ مَنْ يُسِّرَ عَلَيْهِ كَانَ مَعَ الْأَوَّلِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 409 رواية : 2
ترجمه :
2ـ صـبـاح بـن سـيابه گويد: شنيدم كه از حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: كسى كه بسختى قرآن را يادگيرد دو اجر دارد و آنكس كه بآسانى ياد گيرد با اولين است .



توضيح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: شـايـد مـقـصـود از اوليـن آن كـسـانى باشند كه در ايمان بخدا و رسول خدا (ص ) پيشى جستند.3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمٍ الْفَرَّاءِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ يـَنـْبـَغـِي لِلْمـُؤْمـِنِ أَنْ لَا يـَمـُوتَ حـَتَّى يَتَعَلَّمَ الْقُرْآنَ أَوْ يَكُونَ فِي تَعْلِيمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 409 رواية : 3

ترجمه :
3ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود : براي مومن شايسته است كه نميرد تا قرآن را ياد گيرد يا در كار يادگرفتنش باشد .



*باب كسيكه قرآن را حفظ كرده سپس فراموش كند*
بَابُ مَنْ حَفِظَ الْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جـَمـِيعاً عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ يَعْقُوبَ الْأَحْمَرِ قَالَ قُلْتُ لِأَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع جـُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي كُنْتُ قَرَأْتُ الْقُرْآنَ فَفَلَتَ مِنِّي فَادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جـَلَّ أَنْ يـُعـَلِّمَنِيهِ قَالَ فَكَأَنَّهُ فَزِعَ لِذَلِكَ فَقَالَ عَلَّمَكَ اللَّهُ هُوَ وَ إِيَّانَا جَمِيعاً قَالَ وَ نَحْنُ نـَحـْوٌ مـِنْ عـَشـَرَةٍ ثـُمَّ قـَالَ السُّورَةُ تـَكـُونُ مَعَ الرَّجُلِ قَدْ قَرَأَهَا ثُمَّ تَرَكَهَا فَتَأْتِيهِ يَوْمَ الْقـِيـَامَةِ فِي أَحْسَنِ صُورَةٍ وَ تُسَلِّمُ عَلَيْهِ فَيَقُولُ مَنْ أَنْتِ فَتَقُولُ أَنَا سُورَةُ كَذَا وَ كَذَا فَلَوْ أَنَّكَ تَمَسَّكْتَ بِي وَ أَخَذْتَ بِي لَأَنْزَلْتُكَ هَذِهِ الدَّرَجَةَ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ مـِنَ النَّاسِ مـَنْ يـَقـْرَأُ الْقـُرْآنَ لِيـُقـَالَ فـُلَانٌ قـَارِئٌ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ لِيَطْلُبَ بِهِ الدُّنـْيَا وَ لَا خَيْرَ فِي ذَلِكَ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ لِيَنْتَفِعَ بِهِ فِي صَلَاتِهِ وَ لَيْلِهِ وَ نَهَارِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 409 رواية : 1
ترجمه :
1ـ يعقوب احمر گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرض كردم : فدايت شوم من قرآن را خـوانـده ام ولى از ذهنم رفته است دعا كنيد كه خداوند آنرا بمن بياموزد، گويد: آنحضرت از ايـن طـلب كـه مـن خدمتش عرض كردم ناراحت شد و فرمود: خداوند آنرا به تو و ما همگى ياد دهد گويد: ما نزديك ده نفر بوديم سپس فرمود: سوره اى كه مردى مى خواند با اوست نـاگـاهى كه آنرا واگذارد، پس روز قيامت در زيباترين صورت نزدش آيد و بر او سلام كـنـد آنـمـرد گويد: تو كيستى ؟ گويد: من فلان سوره ام و اگر تو بمن چسبيده بودى و نگاهم داشته بودى تو را در اين درجه فرود مى آوردم ، پس بر شما باد بملازمت قرآن ، سـپس فرمود: برخى از مردمند كه قرآن خوانند كه گفته شود: فلانكس قارى قرآن است ، و برخى قرآن مى خوانند براى (سود جوئى ) و بدست آوردن دنيا و خيرى در اينها نيست و برخى هستند كه قرآن خوانند تا از آن در نمازشان و در شب و روزشان منتفع شوند.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قـَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ نَسِيَ سُورَةً مِنَ الْقُرْآنِ مُثِّلَتْ لَهُ فِي صُورَةٍ حَسَنَةٍ وَ دَرَجَةٍ رَفِيعَةٍ فِي الْجَنَّةِ فَإِذَا رَآهَا قَالَ مَا أَنْتِ مَا أَحْسَنَكِ لَيْتَكِ لِي فَيَقُولُ أَ مَا تَعْرِفُنِي أَنَا سُورَةُ كَذَا وَ كَذَا وَ لَوْ لَمْ تَنْسَنِي رَفَعْتُكَ إِلَى هَذَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 410 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه سوره اى از قرآن را فراموش كند آن سوره در بـهـشـت بـصـورتـى زيـبـا و مـقامى بلند در برابرش نمودار گردد و چون او را ببيند گـويـد: تـو كـيـسـتـى وه كـه چـه اندازه زيبائى كاش تو از آن من بودى ؟ گويد: آيا مرا نـشـنـاسـى ؟ مـن فلان سوره ام و اگر تو مرا فراموش نكرده بودى باين درجه تو را مى رساندم ؟


3- ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ يَعْقُوبَ الْأَحْمَرِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ عـَلَيَّ دَيـْنـاً كَثِيراً وَ قَدْ دَخَلَنِي مَا كَانَ الْقُرْآنُ يَتَفَلَّتُ مِنِّي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْقُرْآنَ الْقُرْآنَ إِنَّ الْآيَةَ مِنَ الْقُرْآنِ وَ السُّورَةَ لَتَجِي ءُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى تَصْعَدَ أَلْفَ دَرَجَةٍ يَعْنِي فِي الْجَنَّةِ فَتَقُولُ لَوْ حَفِظْتَنِي لَبَلَغْتُ بِكَ هَاهُنَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 411 رواية : 3
ترجمه :
3ـ يـعـقـوب احـمـر گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرض كردم : من بدهكارى زيادى دارم و باندازه اى در ناراحتى و اندوه هم كه قرآن از ذهنم رفته است ؟ حضرت صادق عليه السـلام فـرمـود: قرآن ، قرآن : همانا يك آيه از قرآن و يكسوره از آن روز قيامت بيايد تا هزار درجه بالا رود يعنى در بهشت پس گويد: اگر مرا نگهداشته بودى و حفظ مى كردى تو را بدين مقام مى رسانيدم .


4- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا كَانَ يَعْلَمُ السُّورَةَ ثُمَّ نَسِيَهَا أَوْ تَرَكَهَا وَ دَخَلَ الْجَنَّةَ أَشْرَفَتْ عَلَيْهِ مِنْ فَوْقٍ فِي أَحْسَنِ صُورَةٍ فَتَقُولُ تَعْرِفُنِي فَيَقُولُ لَا فَتَقُولُ أَنَا سُورَةُ كَذَا وَ كَذَا لَمْ تَعْمَلْ بِي وَ تَرَكْتَنِي أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ عَمِلْتَ بِي لَبَلَغْتُ بِكَ هَذِهِ الدَّرَجَةَ وَ أَشَارَتْ بِيَدِهَا إِلَى فَوْقِهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 411 رواية : 4
ترجمه :
4ـ ابـن ابـى يعفور گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: هر آينه مردى كه سوره اى را بـدانـد و سـپـس آنـرا فراموش ‍ كند يا واگذارد و وارد بهشت شود آن سوره از سوى بـالا بـا زيـبـاتـريـن صـورتـى بـاو سر كشد و بگويد: مرا مى شناسى ؟ گويد: نه ، گـويـد: مـن فلان سوره هستم مرا بكار نيستى و رهايم كردى ، هان بخدا سوگند اگر مرا بكار بسته بودى تو را باين درجه مى رساندم و با دست ببالاى سرش اشاره كند.


5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنِ الْحـَسـَنِ بـْنِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْحَجَّاجِ الْخَشَّابِ عَنْ أَبِي كَهْمَسٍ الْهَيْثَمِ بْنِ عُبَيْدٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ قَرَأَ الْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ فَرَدَدْتُ عَلَيْهِ ثَلَاثاً أَ عَلَيْهِ فِيهِ حَرَجٌ قَالَ لَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 411 رواية : 5
ترجمه :
5ـ ابو كهمس گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدم از مردى كه قرآن خوانده و سپس فراموش كند و تا سه بار گفتم ؟ آيا بر او باكى هست ؟ فرمود: نه .


6- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جـَمـِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ يَعْقُوبَ الْأَحـْمَرِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّهُ أَصَابَتْنِي هُمُومٌ وَ أَشْيَاءُ لَمْ يَبْقَ شَيْءٌ مِنَ الْخَيْرِ إِلَّا وَ قَدْ تَفَلَّتَ مِنِّي مِنْهُ طَائِفَةٌ حَتَّى الْقُرْآنِ لَقَدْ تَفَلَّتَ مِنِّي طَائِفَةٌ مـِنـْهُ قـَالَ فـَفـَزِعَ عـِنـْدَ ذَلِكَ حـِيـنَ ذَكَرْتُ الْقُرْآنَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَنْسَى السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ فَتَأْتِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى تُشْرِفَ عَلَيْهِ مِنْ دَرَجَةٍ مِنْ بَعْضِ الدَّرَجَاتِ فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَيْكَ فَيَقُولُ وَ عَلَيْكِ السَّلَامُ مَنْ أَنْتِ فَتَقُولُ أَنَا سُورَةُ كَذَا وَ كَذَا ضَيَّعْتَنِي وَ تـَرَكـْتـَنـِي أَمـَا لَوْ تـَمـَسَّكـْتَ بِي بَلَغْتُ بِكَ هَذِهِ الدَّرَجَةَ ثُمَّ أَشَارَ بِإِصْبَعِهِ ثُمَّ قَالَ عَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ فَتَعَلَّمُوهُ فَإِنَّ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَعَلَّمُ الْقُرْآنَ لِيُقَالَ فُلَانٌ قَارِئٌ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَتَعَلَّمُهُ فَيَطْلُبُ بِهِ الصَّوْتَ فَيُقَالُ فُلَانٌ حَسَنُ الصَّوْتِ وَ لَيْسَ فِي ذَلِكَ خَيْرٌ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَتَعَلَّمُهُ فَيَقُومُ بِهِ فِي لَيْلِهِ وَ نَهَارِهِ لَا يُبَالِي مَنْ عَلِمَ ذَلِكَ وَ مَنْ لَمْ يَعْلَمْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 411 رواية : 6
ترجمه :
6ـ يعقوب احمر گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : قربانت گردم هر آينه بـمـن انـدوهـهـا و ناراحتيهائى رسيده كه چيزى از خير و نيكى برايم نگذارده ، و همه را از كـفـم ربـوده تـا بـدانـجـا كـه قـسـمتى از قرآن را از يادم برده ، گويد: آنحضرت از اين جـريـان كـه گـفتم : چون بنام قرآن رسيدم ناراحت شد سپس فرمود: همانا مرد سوره اى از قـرآن را فراموش ‍ كند پس روز قيامت نزدش آيد تا از برخى از درجه هاى بهشت باو سر كـشـد و گـويـد: سـلام عـليك ، گويد: و عليك السلام تو كيستى ؟ گويد: من فلان سوره هستم كه مرا ضايع گذارى و رها ساختى ، آگاه باش كه اگر به من چسبيده بودى تو را بـايـن درجـه مـى رسـانـدم سـپـس بـا انـگـشت اشاره كرده فرمود: بر شما باد بقرآن پس بـيـاموزيد آنرا، زيرا برخى از مردم هستند كه قرآن را بياموزند كه گفته شود: فلانكس قـرآن خوان است ، و برخى براى آوازه خوانى آنرا ياد گيرند كه بگويند: فلانى خوش صـدا اسـت ، و در اينها خيرى نيست ، و برخى هستن كه آنرا ياد گيرند و دستورات آنرا در شب و روز انجام دهند، و توجه ندارند كه كسى بداند يا نداند.



*باب در خواندن قرآن*
بَابٌ فِي قِرَاءَتِهِ
1- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنْبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَنْظُرَ فِي عَهْدِهِ وَ أَنْ يَقْرَأَ مِنْهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسِينَ آيَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 412 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق عـليه السلام فرمود: قرآن عهد خداوند و فرمان او است بر خلقش پس سـزاوار اسـت بـراى شـخص ‍ مسلمان كه در اين عهد و فرمان خدا نظر افكند و روزى پنجاه آيه از آن بخواند.


2- عـَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بـْنِ دَاوُدَ عـَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنِ الزُّهْرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ آيَاتُ الْقُرْآنِ خَزَائِنُ فَكُلَّمَا فُتِحَتْ خِزَانَةٌ يَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَنْظُرَ مَا فِيهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 412 رواية : 2
ترجمه :
2ـ زهـرى گـويـد: از حضرت على بن الحسين عليهما السلام شنيدم كه مى فرمود: آيه هاى قرآن گنجينه هائى است ، پس ‍ هرگاه در يك گنجينه را گشودى شايسته است كه بدانچه در آن است نظرى بيفكنى .



*باب خانه هايى كه در آنها قرآن خوانده شود*
بَابُ الْبُيُوتِ الَّتِي يُقْرَأُ فِيهَا الْقُرْآنُ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ لَيـْثِ بْنِ أَبِي سُلَيْمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص ‍ نَوِّرُوا بُيُوتَكُمْ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ لَا تـَتَّخـِذُوهـَا قـُبـُوراً كـَمـَا فـَعـَلَتِ الْيَهُودُ وَ النَّصَارَى صَلَّوْا فِي الْكَنَائِسِ وَ الْبِيَعِ وَ عـَطَّلُوا بـُيـُوتـَهـُمْ فَإِنَّ الْبَيْتَ إِذَا كَثُرَ فِيهِ تِلَاوَةُ الْقُرْآنِ كَثُرَ خَيْرُهُ وَ اتَّسَعَ أَهْلُهُ وَ أَضَاءَ لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا تُضِي ءُ نُجُومُ السَّمَاءِ لِأَهْلِ الدُّنْيَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 413 رواية : 1
ترجمه :
1ـ پـيـغـمـبر (ص ) فرمود: خانه هاى خود را بتلاوت قرآن روشن كنيد و آنها را گورستان نـكـنـيـد چـنـانـچه يهودى و نصارى كردند، در كليساها و عبادتگاههاى خود نماز كنند، ولى خـانـه هايش خويش را معطل گذارنده اند (و در آنها عبادتى انجام ندهند) زيرا كه هرگاه در خـانـه بـسـيـار تـلاوت قـرآن شـد خـيـر و بـركـتـش زيـاد شـود، و اهـل آن بوسعت رسند، و آن خانه براى اهل آسمان درخشندگى دارد چنانچه ستارگان آسمان براى اهل زمين مى درخشند.


2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جـَمـِيـعـاً عـَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِيِّ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سـَامٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ الْبـَيـْتَ إِذَا كـَانَ فِيهِ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ يَتْلُو الْقُرْآنَ يَتَرَاءَاهُ أَهْلُ السَّمَاءِ كَمَا يَتَرَاءَى أَهْلُ الدُّنْيَا الْكَوْكَبَ الدُّرِّيَّ فِي السَّمَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 413 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام خـانـه ايـكـه در او شـخـص مـسـلمـانـى قـرآن مـى خواند اهل آسمان آن خانه را بنگرند چنانچه اهل دنيا ستاره درخشان را در آسمان بنگرند.



3- مـُحـَمَّدٌ عـَنْ أَحـْمـَدَ وَ عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عـُبَيْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع الْبَيْتُ الَّذِي يـُقـْرَأُ فـِيهِ الْقُرْآنُ وَ يُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تـَهـْجـُرُهُ الشَّيـَاطـِيـنُ وَ يـُضـِي ءُ لِأَهـْلِ السَّمَاءِ كَمَا تُضِي ءُ الْكَوَاكِبُ لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَ إِنَّ الْبـَيـْتَ الَّذِي لَا يـُقـْرَأُ فـِيـهِ الْقـُرْآنُ وَ لَا يـُذْكـَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَقِلُّ بَرَكَتُهُ وَ تَهْجُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَحْضُرُهُ الشَّيَاطِينُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 413 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز فـرمـود عليه السلام : كه اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: خانه اى كه در آن قـرآن خـوانـده شـود و ذكـر خـداى عـزوجـل (و يـاد او) در آن بشود، بركتش بسيار گردد، و فـرشـتـگـان در آن بـيـايـنـد و شـيـاطـيـن از آن دور شـونـد، و بـراى اهـل آسـمـان مـى درخـشـد چـنـانـچـه سـتـارگـان بـراى اهـل زمـيـن مـى درخـشـد، و خـانـه اى كـه در آن قـرآن خـوانـده نـشـود و ذكـر خـداى عـزوجـل در آن نـشود بركتش كم شود، و فرشتگان از آن دور شوند و شياطين در آن حاضر گردند.



*باب ثواب خواندن قرآن*
بَابُ ثَوَابِ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جـَمـِيـعـاً عـَنِ ابـْنِ مـَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ ابْنِ سـُلَيـْمـَانَ عـَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ قَائِماً فِي صَلَاتِهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ مِائَةَ حَسَنَةٍ وَ مَنْ قَرَأَهُ فِي صَلَاتِهِ جَالِساً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ خَمْسِينَ حَسَنَةً وَ مَنْ قَرَأَهُ فِي غَيْرِ صَلَاتِهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ عَشْرَ حَسَنَاتٍ قَالَ ابْنُ مَحْبُوبٍ وَ قَدْ سَمِعْتُهُ عَنْ مُعَاذٍ عَلَى نَحْوٍ مِمَّا رَوَاهُ ابْنُ سِنَانٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 414 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: هـر كـه قـرآن در حـال ايـسـتـاده در نمازش بخواند خداوند بهر حرفى از آن صد حسنه براى او بنويسد، و هـركـس آنـرا در نمازش نشسته بخواند خداوند بهر حرفى پنجاه حسنه برايش بنويسد و هر كه قرآن را در غير از نمازش بخواند خداوند بهر حرفى ده حسنه برايش بنويسد.
ابن محبوب گويد: من مانند همين حديث را از معاذ بن مسلم (يكى از راويان حديث ) شنيدم .


2- ابـْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مـَا يـَمـْنـَعُ التَّاجـِرَ مـِنْكُمُ الْمَشْغُولَ فِي سُوقِهِ إِذَا رَجَعَ إِلَى مَنْزِلِهِ أَنْ لَا يَنَامَ حَتَّى يَقْرَأَ سـُورَةً مـِنَ الْقـُرْآنِ فـَتـُكـْتـَبَ لَهُ مَكَانَ كُلِّ آيَةٍ يَقْرَؤُهَا عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ يُمْحَى عَنْهُ عَشْرُ سَيِّئَاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 414 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: چـه بـاز مـى دارد تـاجـرى را كـه در بـازار مـشغول (بتجارت است ) از اينكه چون (شب هنگام ) بخانه باز گردد نخوابد تا يك سوره از قرآن بخواند و بجاى هر آيه كه مى خواند برايش ده حسنه نوشته شود و ده گناه از او محو گردد.


3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ أَوْ غَيْرِهِ عَنْ سَيْفِ بـْنِ عـَمـِيرَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ مُسَافِرٍ عَنْ بِشْرِ بْنِ غَالِبٍ الْأَسَدِيِّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ آيَةً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي صَلَاتِهِ قَائِماً يُكْتَبُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ مـِائَةُ حـَسـَنـَةٍ فـَإِذَا قـَرَأَهـَا فـِي غَيْرِ صَلَاةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ إِنِ اسـْتـَمـَعَ الْقـُرْآنَ كـَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ حَسَنَةً وَ إِنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ لَيْلًا صَلَّتْ عَلَيْهِ الْمـَلَائِكَةُ حَتَّى يُصْبِحَ وَ إِنْ خَتَمَهُ نَهَاراً صَلَّتْ عَلَيْهِ الْحَفَظَةُ حَتَّى يُمْسِيَ وَ كَانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجَابَةٌ وَ كَانَ خَيْراً لَهُ مِمَّا بَيْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ قُلْتُ هَذَا لِمَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَمَنْ لَمْ يَقْرَأْ قَالَ يَا أَخَا بَنِي أَسَدٍ إِنَّ اللَّهَ جَوَادٌ مَاجِدٌ كَرِيمٌ إِذَا قَرَأَ مَا مَعَهُ أَعْطَاهُ اللَّهُ ذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 414 رواية : 3
ترجمه :
3ـ بـشـر بـن غـالب اسـدى از حـضـرت حـسين بن على عليهما السلام حديث كند كه فرمود: هـركـس يـك آيـه از كـتـاب عـزوجـل را در نـمـازش در حـال ايـسـتاده بخواند در برابر هر حرفى خداوند صد حسنه برايش بنويسد، و اگر در غير از نماز بخواند بهر حرفى ده حسنه بنويسد، و اگر قرآن را گوش دهد بهر حرفى يـك حـسـنـه برايش بنويسد، و اگر قرآن را شبانه ختم كند فرشتگان تا صبح براى او رحـمـت فـرستند، و اگر روز آنرا ختم كند تا شام فرشتگان نگهبان (در روز) بر او رحمت فرستند، و يك دعاى مستجاب شده نزد خداوند دارد، (و اين دعا يا ختم قرآن ) براى او بهتر است از آنچه ميان زمين و آسمان است ، گويد: من عرضكردم : اين پاداش آنكسى است كه همه قـرآن را بـخـوانـد و اگـر كـسـى هـمه آنرا نخواند (چه پاداشى دارد)؟ فرمود: اى برادر اسـدى خـداونـد بخشنده و بزرگوار و كريم است هر چه از قرآن كه بلد باشد و بخواند خداوند اين پاداش را باو مى دهد.


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ الْحـُسـَيـْنِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَادٍّ الْقـَلَانِسِيِّ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ بِمَكَّةَ مِنْ جُمُعَةٍ إِلَى جـُمـُعـَةٍ أَوْ أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ أَوْ أَكْثَرَ وَ خَتَمَهُ فِي يَوْمِ جُمُعَةٍ كُتِبَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ وَ الْحَسَنَاتِ مـِنْ أَوَّلِ جـُمـُعـَةٍ كَانَتْ فِي الدُّنْيَا إِلَى آخِرِ جُمُعَةٍ تَكُونُ فِيهَا وَ إِنْ خَتَمَهُ فِي سَائِرِ الْأَيَّامِ فَكَذَلِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 415 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت باقر عليه السلام فرمود: هر كه در مكه قرآن را از اين جمعه تا جمعه ديگر خـتـم كـنـد يا در كمتر از اين زمان يا بيشتر باشد ولى ختم و پايانش در روز جمعه باشد بـراى او اجـر و حـسـنه نوشته شود از اولين جمعه اى كه در دنيا بوده تا آخرين جمعه اى كه در دنيا هست ، و اگر در روزهاى ديگر نيز ختم كند چنين است (و اين اجر براى او هست ).


5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ جـَمِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى الْحَلَبِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آيَاتٍ فِي لَيْلَةٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ وَ مَنْ قَرَأَ خَمْسِينَ آيَةً كُتِبَ مِنَ الذَّاكِرِينَ وَ مَنْ قَرَأَ مِائَةَ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْقَانِتِينَ وَ مـَنْ قَرَأَ مِائَتَيْ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْخَاشِعِينَ وَ مَنْ قَرَأَ ثَلَاثَ مِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْفَائِزِينَ وَ مـَنْ قـَرَأَ خـَمـْسـَمِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْمُجْتَهِدِينَ وَ مَنْ قَرَأَ أَلْفَ آيَةٍ كُتِبَ لَهُ قِنْطَارٌ مِنْ تِبْرٍ الْقـِنـْطـَارُ خَمْسَةَ عَشَرَ أَلْفَ مِثْقَالٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ الْمِثْقَالُ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ قِيرَاطاً أَصْغَرُهَا مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ وَ أَكْبَرُهَا مَا بَيْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 415 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت باقر عليه السلام فرمود: كه رسول خدا (ص ) فرموده : هركس در يك شب ده آيـه از قرآن بخواند از غالفين نوشته نشود، و هركس پنجاه آيه بخواند در زمده ذاكرين نـوشـتـه شـود و هر كس صد آيه بخواند در زمره قانتين نوشته شود، و هركس دويست آيه بـخواند از خاشعين نوشته شود، و هر كه سيصد آيه بخواند از فائزين نوشته شود، و هر كه پانصد آيه بخواند از جمله مجتهدين نوشته شود، و هر كه هزار آيه بخواند براى او (ثـواب انـفـاق ) يـك قـنـطـار از طـلا نـوشـتـه شـود و قـنـطـار پـانـزده هـزار مثقال طلا است ، كه هر مثقالى بيست و چهار قيراط است كه كوچترين آنها باندازه كوه احد و بزرگترين آنها باندازه آنچه ميان زمين و آسمان است .

[afsanah82]

6- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ وَ قَدْ رُوِيَ هَذَا الْحَدِيثُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنِ اسْتَمَعَ حَرْفاً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَيِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً وَ مَنْ قَرَأَ نَظَراً مِنْ غَيْرِ صَوْتٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَيِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً وَ مَنْ تَعَلَّمَ مِنْهُ حَرْفاً ظَاهِراً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَيِّئَاتٍ وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجَاتٍ قـَالَ لَا أَقـُولُ بـِكـُلِّ آيـَةٍ وَ لَكـِنْ بـِكـُلِّ حَرْفٍ بَاءٍ أَوْ تَاءٍ أَوْ شِبْهِهِمَا قَالَ وَ مَنْ قَرَأَ حَرْفاً ظـَاهِراً وَ هُوَ جَالِسٌ فِي صَلَاتِهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهِ خَمْسِينَ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ خَمْسِينَ سَيِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ خَمْسِينَ دَرَجَةً وَ مَنْ قَرَأَ حَرْفاً وَ هُوَ قَائِمٌ فِي صَلَاتِهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ مـِائَةَ حـَسـَنـَةٍ وَ مـَحـَا عـَنـْهُ مـِائَةَ سـَيِّئَةٍ وَ رَفـَعَ لَهُ مـِائَةَ دَرَجـَةٍ وَ مـَنْ خـَتـَمـَهُ كَانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ مُؤَخَّرَةً أَوْ مُعَجَّلَةً قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ خَتَمَهُ كُلَّهُ قَالَ خَتَمَهُ كُلَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 416 رواية : 6
ترجمه :
6ـ مـحـمد بن بشير از حضرت على بن الحسين عليهما السلام حديث كند و (راوى حديث يعنى مـنـصـور) گـويـد: و ايـن حـديث از حضرت صادق عليه السلام نيز روايت شده كه فرمود: هـركـس يـك حـرف از قـرآن را گـوش كـند فقط گر چه نخواند، خداوند براى او يك حسنه بـنـويـسـد و يك گناه از او محو كند و يكدرجه برايش بالا برد، و هركس با نگاه و بدون صـوت و تـلفـظ آنرا بخواند، برايش بهر حرفى حسنه اى بنويسد و گناهى از او محو كـنـد و درجـه او بـالا برد، و هركس يك حرف ظاهر از آنرا بياموزد خداوند برايش ده حسنه بـنـويـسـد و ده گناه از او محود كند و ده درجه برايش بالا برد، فرمود: نمى گويم بهر آيه بلكه بهر حرفى چون باء. تاء. يا مانند اينها، و هركس يك حرف ظاهر آنرا در نماز در حال نشسته بخواند خداوند براى او پنجاه حسنه بنويسد و پنجاه گناه از او محو كند و پـنـجـاه درجـه بـراى او بـالا بـرد، و هـركـس يـك حـرف از آن در حـال ايـسـتـاده در نمازش بخواند خداوند در برابر يك حرف صد حسنه برايش بنويسد و صـد گـنـاه از او مـحـو كـنـد و صـد درجه برايش بالا برد، و هركس آنرا ختم كند يك دعاى اجـابـت شـده اى (نـزد خـداونـد) دارد چـه تـاءثير افتد و چه همان زمان باو بدهند، گويد: عرضكردم : قربانت گردم همه قرآنرا ختم كند؟ فرمود: همه آنرا ختم كند.
تـوضـيح مجلسى (ره ) گويد: شايد مقصود از حرف ظاهر آن حرفى است كه ادغام نشود و يا از حروفى نباشد كه در درج كلام ساقط گردد.


7- مـَنـْصـُورٌ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سَمِعْتُ أَبِي ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَتْمُ الْقُرْآنِ إِلَى حَيْثُ تَعْلَمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 417 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: از پـدرم شـنـيـدم كـه فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرموده است : ختم قرآن تا آنجائى است كه تو مى دانى .



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: يعنى ختم آن درباره تو (يعنى آن كسى كه بيش از مقدارى از آن بلد نيست ) بهمان مقدار است كه تو از آن ميدانى (و ثواب ختم همه آنرا بچنين شخصى مى دهند و گر چه قرآن در واقع بيش از اين مقدار است ).
*باب دستور به خواندن قرآن از روى آن*
بَابُ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ فِي الْمُصْحَفِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فِي الْمُصْحَفِ مُتِّعَ بِبَصَرِهِ وَ خُفِّفَ عَنْ وَالِدَيْهِ وَ إِنْ كَانَا كَافِرَيْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 417 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام در حـديـث مـرفـوعـى فرمود: هر كه قرآن را از روى آن بـخـوانـد از ديدگان خود بهره مند شود، و سبب سبك شدن عذاب پدر و مادرش گردد اگر چه آندو كافر باشند.


2- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ الضَّرِيرِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّهُ لَيـُعـْجـِبـُنـِي أَنْ يـَكـُونَ فـِي الْبـَيـْتِ مـُصْحَفٌ يَطْرُدُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ الشَّيَاطِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 417 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هر آينه من خوش دارم كه در خانه قرآنى باشد كه خداى عزوجل بدان سبب شيطانها را (از آنخانه ) دور كند.


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ ثـَلَاثـَةٌ يـَشْكُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَسْجِدٌ خَرَابٌ لَا يُصَلِّي فِيهِ أَهْلُهُ وَ عَالِمٌ بَيْنَ جُهَّالٍ وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعَ عَلَيْهِ الْغُبَارُ لَا يُقْرَأُ فِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 417 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : سـه چـيـز اسـت كـه بـدرگـاه خـداى عـزوجـل شـكـايـت كـند مسجد ويرانى كه اهلش در آن نماز نخوانند، و دانشمند عالمى كه ميان نادانها و جهال باشد و قرآنى كه گرد بدان نشسته و كسى آنرا نخواند.


4- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ مَسْعَدَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ جـَدِّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ فِي الْمُصْحَفِ تُخَفِّفُ الْعَذَابَ عَنِ الْوَالِدَيْنِ وَ لَوْ كَانَا كَافِرَيْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 417 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز فـرمـود عليه السلام : خواندن قرآن از روى آن عذاب را از پدر و مادر سبك كند اگر چه آن دو كافر باشند.


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عـَنْ مـُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي أَحـْفـَظُ الْقـُرْآنَ عـَلَى ظـَهـْرِ قـَلْبـِي فَأَقْرَؤُهُ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِي أَفْضَلُ أَوْ أَنْظُرُ فِي الْمـُصـْحـَفِ قـَالَ فـَقـَالَ لِي بـَلِ اقـْرَأْهُ وَ انْظُرْ فِي الْمُصْحَفِ فَهُوَ أَفْضَلُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ النَّظَرَ فِي الْمُصْحَفِ عِبَادَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 418 رواية : 5
ترجمه :
5ـ اسـحـاق بـن عـمار گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : قربانت گردم من قـرآن را حـفـظ دارم آنـرا از حـفـظ بخوانم بهتر است يا از روى قرآن ؟ فرمود: بلكه آنرا بـخـوان و نـگـاه بقرآن كن (و از روى آن بخوان ) كه بهتر است ، آيا ندانسته اى كه نگاه كردن در قرآن عبادت است ؟



*باب شمرده و هموار خواندن قرآن با آواز خوش*
بَابُ تَرْتِيلِ الْقُرْآنِ بِالصَّوْتِ الْحَسَنِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ وَاصِلِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص بَيِّنْهُ تِبْيَاناً وَ لَا تَهُذَّهُ هَذَّ الشِّعْرِ وَ لَا تَنْثُرْهُ نَثْرَ الرَّمْلِ وَ لَكِنْ أَفْزِعُوا قُلُوبَكُمُ الْقَاسِيَةَ وَ لَا يَكُنْ هَمُّ أَحَدِكُمْ آخِرَ السُّورَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 418 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـبـداللّه بـن سـليـمـان گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) پـرسـيـدم از گـفـتـار خـداى عزوجل (كه فرمايد:) ((و رتل القرآن ترتيلا)) فرمود: اميرالمؤ منين صلوات اللّه عليه فـرمـوده : يـعنى او را خوب بيان كن و همانند شعر آنرا بشتاب مخوان ، و مانند ريك (هنگام خـواندن ) آنرا پراكنده مساز، ولى دلهاى سخت خود را بوسيله آن به بيم و هراس افكنيد، و هـمـت شـمـا ايـن نـبـاشـد كـه سـوره را بـآخـر رسـانـد (يـعـنـى هـمـت خـود را در تـدبـر و تـاءمـل در آيـات و بـكـار بـسـتـن و عـمـل كـردن آنـهـا قـرار دهيد نه باينكه سوره را بآخر رسانيد).


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ بِالْحُزْنِ فَاقْرَءُوهُ بِالْحُزْنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 418 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: قـرآن را بـراى انـدوه (و تـاءثـر در نـفـوس مـردمـان ) نازل شده پس آنرا با آواز حزين بخوانيد.


3- عـَلِيُّ بـْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اقْرَءُوا الْقُرْآنَ بِأَلْحَانِ الْعَرَبِ وَ أَصْوَاتِهَا وَ إِيَّاكـُمْ وَ لُحـُونَ أَهـْلِ الْفـِسـْقِ وَ أَهـْلِ الْكـَبـَائِرِ فـَإِنَّهُ سَيَجِي ءُ مِنْ بَعْدِي أَقْوَامٌ يُرَجِّعُونَ الْقـُرْآنَ تـَرْجـِيـعَ الْغـِنـَاءِ وَ النَّوْحِ وَ الرَّهْبَانِيَّةِ لَا يَجُوزُ تَرَاقِيَهُمْ قُلُوبُهُمْ مَقْلُوبَةٌ وَ قُلُوبُ مَنْ يُعْجِبُهُ شَأْنُهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 419 رواية : 3
ترجمه :
3ـ امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: قرآن را با لحنها و آواز عرب بـخـوانـيـد، و از لحـن فاسقان و گنهكاران دورى كنيد، زيرا پس از من مردمانى بيايند كه قـرآن را در گـلو بـچـرخـانند، مانند خوانندگى و نوحه خوانى و خواندن كشيشان ، كه از گـلوى آنـهـا نـگـذرد (يعنى مقبول درگاه خداوند واقع نگردد از مجلسى (ره ) دلهاى ايشان وارونه است ، و هر كه از آنها خوشش آيد نيز دلش وارونه است .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ النَّوْفـَلِيُّ عـَنْ أَبـِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ ذَكَرْتُ الصَّوْتَ عِنْدَهُ فَقَالَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحـُسـَيـْنِ ع كَانَ يَقْرَأُ فَرُبَّمَا مَرَّ بِهِ الْمَارُّ فَصَعِقَ مِنْ حُسْنِ صَوْتِهِ وَ إِنَّ الْإِمَامَ لَوْ أَظْهَرَ مـِنْ ذَلِكَ شـَيـْئاً لَمـَا احـْتـَمـَلَهُ النَّاسُ مـِنْ حُسْنِهِ قُلْتُ وَ لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص يُصَلِّي بِالنَّاسِ وَ يَرْفَعُ صَوْتَهُ بِالْقُرْآنِ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يُحَمِّلُ النَّاسَ مِنْ خَلْفِهِ مَا يُطِيقُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 419 رواية : 4
ترجمه :
4ـ على بن محمد نوفيلى گويد: نزد حضرت ابى الحسن عليه السلام از آواز خواندن ياد كردم فرمود: همانا على بن الحسين عليهماالسلام قرآن مى خواند و چه بسا كسانى بر آن حـضـرت مـى گـذشتند و از آواز خوش او مدهوش مى شدند، و اگر راستى امام چيزى از آواز خـوشـش آشـكـار كـنـد مـردم تـاب شـنـيـدن آنـرا نـدارنـد، عـرضـكـردم : مـگـر نـبـود كـه رسـول خـدا (ص ) بـا مـردم نـمـاز (جـمـاعت ) مى خواند و آوازش را بخواندن بلند مى كرد؟ فرمود: رسول خدا (ص ) باندازه تحمل و طاقت آنان كه پشت سرش بودند آوازش را بلند مى كرد.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سُلَيْمٍ الْفَرَّاءِ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَعْرِبِ الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ عَرَبِيٌّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 419 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: قرآن را با اعراب بخوانيد زيرا كه قرآن عربى است .



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: يـعـنى فصيح بخوانيد و از غلط آنرا بر كنار كنيد، و مجلسى (ره ) گـويـد: گـفـتـه شـده : يـعـنـى بلحنهاى عرب بخوانيد باينكه محسنات قرائت از تفخيم و ترقيق و ادغام و چيزهاى ديگر را در آن بكار بريد.6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَى إِلَى مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ ع إِذَا وَقـَفـْتَ بـَيـْنَ يـَدَيَّ فـَقـِفْ مَوْقِفَ الذَّلِيلِ الْفَقِيرِ وَ إِذَا قَرَأْتَ التَّوْرَاةَ فَأَسْمِعْنِيهَا بِصَوْتٍ حَزِينٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 419 رواية : 6
ترجمه :
6ـ امـام صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: خداى عزوجل بموسى بن عمران عليه السلام وحى فـرمـود: كـه هـرگـاه بـرابـر من ايستادى چون شخص زبون و نيازمندى بايست ، و هرگاه تورات مى خوانى بآواز حزين بخوان .


7- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص لَمْ يـُعـْطَ أُمَّتـِي أَقَلَّ مِنْ ثَلَاثٍ الْجَمَالِ وَ الصَّوْتِ الْحَسَنِ وَ الْحِفْظِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 420 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نيز فرمود: عليه السلام كه رسول خدا (ص ) فرموده : بامت من كمتر از سه چيز داده نشده : زيبائى ، آواز خوش ، حافظه .


8- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مـَعـْبـَدٍ عـَنْ يـُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بـَصـِيـرٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص إِنَّ مِنْ أَجْمَلِ الْجَمَالِ الشَّعْرَ الْحَسَنَ وَ نَغْمَةَ الصَّوْتِ الْحَسَنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 420 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نـيـز فرمود: عليه السلام كه رسول خدا (ص ) فرموده : از جمله زيباترين زيبائيها موى زيبا و نغمه آواز خوش ‍ است .


9- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص لِكُلِّ شَيْءٍ حِلْيَةٌ وَ حِلْيَةُ الْقُرْآنِ الصَّوْتُ الْحَسَنُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 420 رواية : 9
ترجمه :
9ـ و نيز فرمود عليه السلام : كه رسول خدا (ص ) فرموده است : هر چيزى زينتى دارد و زينت قرآن آواز خوش ‍ است .


10- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُمَرَ الصَّيْقَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عـَنِ السَّكـُونِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ الْمِيثَمِيِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِيّاً إِلَّا حَسَنَ الصَّوْتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 420 رواية : 10
ترجمه :
10ـ مـردى از امـام صـادق عـليه السلام حديث كند كه فرمود: خداوند هيچ پيمبرى را مبعوث نفرموده جز اينكه خوش ‍ آواز باشد.


11- سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ عـَلِيُّ بـْنُ الْحـُسـَيـْنِ ص أَحـْسـَنَ النَّاسِ صـَوْتـاً بـِالْقـُرْآنِ وَ كـَانَ السَّقَّاءُونَ يـَمـُرُّونـَ فَيَقِفُونَ بِبَابِهِ يَسْمَعُونَ قِرَاءَتَهُ وَ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَحْسَنَ النَّاسِ صَوْتاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 420 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السلام كه على بن الحسين عليهما السلام خوش آوازترين مردم بود در خواندن قرآن و سقاها مى گذشتند بدر خانه اش مى ايستادند و قرآن خواندن او را گوش مى دادند، و حضرت باقر عليه السلام نيز خوش ‍ آوازترين مردمان بود.


12- حـُمـَيـْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَسَدِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ أَبَانِ بـْنِ عـُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يُكْرَهُ أَنْ يُقْرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ بِنَفَسٍ وَاحِدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 420 رواية : 12
ترجمه :
12ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: مـكـروه اسـت كـه قل هو اللّه احد بيك نفس خوانده شود.



13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابـْنِ مـَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بـَصـِيـرٍ قـَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع إِذَا قـَرَأْتُ الْقـُرْآنَ فـَرَفـَعْتُ بِهِ صَوْتِي جَاءَنِي الشَّيـْطـَانُ فـَقـَالَ إِنَّمـَا تـُرَائِي بـِهـَذَا أَهْلَكَ وَ النَّاسَ قَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ اقْرَأْ قِرَاءَةً مَا بَيْنَ الْقـِرَاءَتـَيـْنِ تـُسـْمـِعُ أَهْلَكَ وَ رَجِّعْ بِالْقُرْآنِ صَوْتَكَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ يُرَجَّعُ فِيهِ تَرْجِيعاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 421 رواية : 13
ترجمه :
13ـ ابـو بـصـيـر گـويـد: بـحضرت باقر عليه السلام عرضكردم : هرگاه قرآن را با صداى بلند مى خوانم شيطان نزدم آيد و گويد: تا با اينكار بخانواده خودت و مردم خود نـمـائى (و ريـا) مـى كـنـى ؟ فـرمـود: اى ابا محمد با صوت (و آواز) متوسطى بخوان كه خـانـواده ات بـشـنـونـد، و آوازت را در خـوانـدن قـرآن در گـلو بـچـرخـان زيـرا خـداى عزوجل آواز خوش را كه در گلو چرخانده شود دوست دارد.



*باب كسيكه هنگام خواندن قرآن خود را بغش مى زند*
بَابٌ فِيمَنْ يُظْهِرُ الْغَشْيَةَ عِنْدَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ إِسْحَاقَ الضَّبِّيِّ عَنْ أَبِي عِمْرَانَ الْأَرْمـَنِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قُلْتُ إِنَّ قَوْماً إِذَا ذَكَرُوا شـَيـْئاً مـِنَ الْقُرْآنِ أَوْ حُدِّثُوا بِهِ صَعِقَ أَحَدُهُمْ حَتَّى يُرَى أَنَّ أَحَدَهُمْ لَوْ قُطِعَتْ يَدَاهُ أَوْ رِجْلَاهُ لَمْ يـَشـْعـُرْ بـِذَلِكَ فـَقـَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ ذَاكَ مِنَ الشَّيْطَانِ مَا بِهَذَا نُعِتُوا إِنَّمَا هُوَ اللِّينُ وَ الرِّقَّةُ وَ الدَّمـْعـَةُ وَ الْوَجـَلُ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِي عِمْرَانَ الْأَرْمَنِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 421 رواية : 1
ترجمه :
1ـ جـابـر گويد:به حضرت باقر (ع ) عرضكردم : مردمى هستند كه چون آيه اى از قرآن را ذكـر كنند و يا براى آنان خوانده شود مدهوش گردند و چنان مى نمايند كه اگر دستها يـا پـاهـايـش را بـبـرنـد نمى فهمد؟ فرمود: سبحان اللّه ين كار شيطان است بچنين چيزى تـوصـيـف نـشـده انـد، و هـمـانـا تـاءثـر از قـرآن بـايـنـسـت كـه دل نرم شود و برقت قلب و اشك ريختن و ترس ‍ است .
و بسند ديگر نيز جابر اين حديث را از آن حضرت عليه السلام روايت كرده است .



*باب مدت خواندن قرآن و ختم آن و مقدار زمانى كه يك ختم قرآن در آن شود*
بَابٌ فِي كَمْ يُقْرَأُ الْقُرْآنُ وَ يُخْتَمُ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِي لَيْلَةٍ قَالَ لَا يُعْجِبُنِي أَنْ تَقْرَأَهُ فِي أَقَلَّ مِنْ شَهْرٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 422 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـحـمـد بـن عـبـداللّه گـويـد: بـه حـضـرت صـادق (ع ) عرضكردم : قرآن را در يك شب بخوانم ؟ فرمود: خوش ندارم كه در كمتر از يك ماه بخوانى .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ أَبُو بَصِيرٍ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِي شَهْرِ رَمـَضـَانَ فـِي لَيـْلَةٍ فـَقـَالَ لَا قـَالَ فـَفِي لَيْلَتَيْنِ قَالَ لَا قَالَ فَفِي ثَلَاثٍ قَالَ هَا وَ أَشـَارَ بـِيـَدِهِ ثـُمَّ قَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ لِرَمَضَانَ حَقّاً وَ حُرْمَةً لَا يُشْبِهُهُ شَيْءٌ مِنَ الشُّهُورِ وَ كـَانَ أَصـْحـَابُ مـُحـَمَّدٍ ص يـَقـْرَأُ أَحَدُهُمُ الْقُرْآنَ فِي شَهْرٍ أَوْ أَقَلَّ إِنَّ الْقُرْآنَ لَا يُقْرَأُ هَذْرَمَةً وَ لَكِنْ يُرَتَّلُ تَرْتِيلًا فَإِذَا مَرَرْتَ بِآيَةٍ فِيهَا ذِكْرُ الْجَنَّةِ فَقِفْ عِنْدَهَا وَ سَلِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ الْجَنَّةَ وَ إِذَا مَرَرْتَ بِآيَةٍ فِيهَا ذِكْرُ النَّارِ فَقِفْ عِنْدَهَا وَ تَعَوَّذْ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 422 رواية : 2
ترجمه :
2ـ على بن ابى حمزه گويد: خدمت حضرت صادق (ع ) شرفياب شدم پس ابوبصير بآن حضرت عرض كرد: قربانت بروم در ماه رمضان همه قرآن را در يك شب بخوانم ؟ فرمود: نـه عـرضـكـرد: در دو شـب ؟ فـرمـود: نـه ، عـرضكرد: در سه شب ؟ فرمود: ها (يعنى آرى بـخـوان ) و بـا دسـت خـود اشـاره فـرمـود: (مـجلسى (ره ) گويد: گويا اشاره فرمود كه خـامـوش ‍ بـاش ) سـپـس فرمود: اى ابا محمد براى ماه رمضان حقى و حرمتى است كه ماههاى ديـگـر مانند آن نيستند (يعنى اينكه اذيت دادم در سه شب بخوانى بخاطر حرمت ماه رمضان و امتيازش با ماههاى ديگر است ) و اصحاب حضرت محمد (ص ) قرآن را در يك ماه يا كمتر مى خـوانـند، و هر آينه قرآن با سرعت و شتاب خوانده نشود، و بايد هموار و شمرده و با آهنگ خوش خوانده شود، و هر گاه به آيه اى كه در آن نام بهشت برده شده است گذر كنى آنجا بايست ، و از خداى عزوجل بهشت را بخواه ، و چون بآيه اى كه در آن ذكر دوزخ است گذر كنى نزد آن نيز ايست كن و از دوزخ بخدا پناه ببر.


3- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عـَنْ حـُسَيْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ فِي كَمْ أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فَقَالَ اقْرَأْهُ أَخْمَاساً اقْرَأْهُ أَسْبَاعاً أَمَا إِنَّ عِنْدِي مُصْحَفاً مُجَزًّى أَرْبَعَةَ عَشَرَ جُزْءاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 422 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حسين بن خالد گويد:به حضرت صادق (ع ) عرضكردم : در چه مقدار از زمان (و در چند روز) قـرآن را بـخـوانم ؟ فرمود: آنرا در پنج قسمت بخوان (يعنى پنج روز كه هر روزى شـش جـزء بـاشـد) و در هـفـت بـخـش بـخوان (يعنى در هفت روز) و در نزد من قرآنى است كه چهارده قسمت است (يعنى در چهارده روز ختم مى شود).

[afsanah82]

4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّ أَبِي سَأَلَ جَدَّكَ عَنْ خَتْمِ الْقُرْآنِ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ فَقَالَ لَهُ جَدُّكَ كُلَّ لَيْلَةٍ فَقَالَ لَهُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ لَهُ جَدُّكَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ لَهُ أَبِي نَعَمْ مَا اسْتَطَعْتُ فَكَانَ أَبِي يَخْتِمُهُ أَرْبَعِينَ خَتْمَةً فِي شَهْرِ رَمَضَانَ ثُمَّ خَتَمْتُهُ بَعْدَ أَبِي فَرُبَّمَا زِدْتُ وَ رُبَّمَا نَقَصْتُ عَلَى قَدْرِ فَرَاغِي وَ شـُغـُلِي وَ نـَشَاطِي وَ كَسَلِي فَإِذَا كَانَ فِي يَوْمِ الْفِطْرِ جَعَلْتُ لِرَسُولِ اللَّهِ ص خَتْمَةً وَ لِعَلِيٍّ ع أُخْرَى وَ لِفَاطِمَةَ ع أُخْرَى ثُمَّ لِلْأَئِمَّةِ ع حَتَّى انْتَهَيْتُ إِلَيْكَ فَصَيَّرْتُ لَكَ وَاحِدَةً مـُنـْذُ صـِرْتُ فـِي هـَذَا الْحـَالِ فـَأَيُّ شـَيْءٍ لِي بـِذَلِكَ قـَالَ لَكَ بـِذَلِكَ أَنْ تـَكُونَ مَعَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ قُلْتُ اللَّهُ أَكْبَرُ فَلِي بِذَلِكَ قَالَ نَعَمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 422 رواية : 4
ترجمه :
4ـ على بن مغيرة گويد:بحضرت ابى الحسن (كاظم ) عليه السلام عرضكردم : كه پدر من از جـد شـمـا پـرسـيـده از خـتـم قـرآن در هـر شـب ؟ و جدا شما فرموده بود: هر شب ، و باو عـرضـكـرده بـود: در مـاه رمـضـان ؟ جـد شـمـا فـرمـوده بـود: و در مـاه رمـضـان ، پدرم باو عـرضـكـرده بـود: آرى هـر چـه تـوانـائى داشـتـه بـاشـم (بخوانم )؟ فيض (ره ) گويد: مـحـتـمـل اسـت در ايـنـجـا چـيـزى افـتـاده و سـاقـط شـده بـاشـد) و پـدرم چـنـيـن بـود كـه چـهـل بـار قـرآن را در ماه رمضان ختم مى كرد و من نيز از اين پس از پدرم (بهمين اندازه ها) ختم مى كنم گاهى بيشتر و گاهى كمتر باندازه فراغت و شغلم و باندازه نشاط و كسالتم ؟ و چـون روز عـيـد فـطـر شـود يـكـخـتـم آنـرا هـديـه رسـول خـدا (ص ) كـنـم ، و يـكى را هديه على عليه السلام و يكى را هديه فاطمه عليهما السلام و همچنين براى هر يك از ائمه (ع ) تا برسد بشما كه براى هر يك يكى هديه كنم و تـا بـايـن حـال رسـيـده ام چـنـيـن كـرده ام ، بـراى مـن در بـرابـر ايـن عـمـل چـه پـاداشـى هست ؟ فرمود: پاداشت اين است كه روز قيامت با ايشان باشى ، گفتم : اللّه كبر! اين است پاداش من ؟ تا سه بار فرمود: آرى .


5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سـَأَلَ أَبـُو بَصِيرٍ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَقْرَأُ الْقُرْآنَ فِي لَيـْلَةٍ فـَقـَالَ لَا فـَقـَالَ فـِي لَيـْلَتـَيـْنِ فَقَالَ لَا حَتَّى بَلَغَ سِتَّ لَيَالٍ فَأَشَارَ بِيَدِهِ فَقَالَ هَا ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ ص كَانَ يـَقـْرَأُ الْقُرْآنَ فِي شَهْرٍ وَ أَقَلَّ إِنَّ الْقُرْآنَ لَا يُقْرَأُ هَذْرَمَةً وَ لَكِنْ يُرَتَّلُ تَرْتِيلًا إِذَا مَرَرْتَ بـِآيَةٍ فِيهَا ذِكْرُ النَّارِ وَقَفْتَ عِنْدَهَا وَ تَعَوَّذْتَ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ فَقَالَ أَبُو بَصِيرٍ أَقْرَأُ الْقـُرْآنَ فـِي رَمـَضـَانَ فـِي لَيـْلَةٍ فـَقـَالَ لَا فـَقَالَ فِي لَيْلَتَيْنِ فَقَالَ لَا فَقَالَ فِي ثَلَاثٍ فَقَالَ هَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ نَعَمْ شَهْرُ رَمَضَانَ لَا يُشْبِهُهُ شَيْءٌ مِنَ الشُّهُورِ لَهُ حَقٌّ وَ حُرْمَةٌ أَكْثِرْ مِنَ الصَّلَاةِ مَا اسْتَطَعْتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 423 رواية : 5
ترجمه :
5ـ عـلى بـن ابـى حـمزه گويد: ابوبصير از امام صادق عليه السلام پرسيد و من نيز در خـدمـتـش بـودم و عـرضـكـرد: قـربانت شوم ! من قرآن را در يك شب بخوانم ؟ فرمود: نه ، عـرضـكـرد: در دو شـب ؟ فـرمـود: نـه ، تـا رسـيـد بشش شب با دست اشاره كرده فرمود:ها (يـعـنى آرى بخوان ) سپس حضرت صادق (ع ) فرمود: اى ابا محمد آنان كه پيش از شماها بـودنـد از اصـحـاب مـحـمـد (ص ) قـرآن را در يك ماه و كمتر مى خوانند، قرآن را بشتاب و سـرعـت نـبـايد خواند بلكه بايد هموار و شمرده خوانده شود، و هرگاه بآيه اى برخورد كـردى كـه در آن ذكـر دوزخ اسـت نـزد آن بـايـسـتى و از دوزخ بخدا پناه برى ، پس ابو بصير عرضكرد: در ماه رمضان قرآن را در يك شب بخوانم ؟ فرمود: نه ، عرضكرد: در دو شب بخوانم ؟ فرمود: نه ، عرضكرد: در سه شب بخوانم ؟ فرمود: آرى بخوان و با دست خود اشاره كرد آرى ماه رمضان (ماهى ) است كه هيچكداميك از ماهها بدو نمانند براى آنماه حق و حرمتى است ، (و در آن ماه ) نماز هر چه توانى بخوان .



*باب اينكه قرآن بهمانسان كه نازل گرديده بالا رود نه انسان كه خوانند*
بَابُ أَنَّ الْقُرْآنَ يُرْفَعُ كَمَا أُنْزِلَ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص إِنَّ الرَّجُلَ الْأَعْجَمِيَّ مِنْ أُمَّتِي لَيَقْرَأُ الْقُرْآنَ بِعَجَمِيَّةٍ فَتَرْفَعُهُ الْمَلَائِكَةُ عَلَى عَرَبِيَّةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 424 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : مرد عجمى (و غير عرب ) از امت من قرآن را عجمى مى خواند (يعنى مراعات تجويد و محسنات قرائت را نمى كند يا اعراب آنرا غلط مى خواند) و فرشتگان آنرا بعربى صحيح بالا برند.


2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّا نَسْمَعُ الْآيَاتِ فِي الْقُرْآنِ لَيْسَ هِيَ عِنْدَنَا كَمَا نَسْمَعُهَا وَ لَا نُحْسِنُ أَنْ نَقْرَأَهَا كَمَا بَلَغَنَا عَنْكُمْ فَهَلْ نَأْثَمُ فَقَالَ لَا اقْرَءُوا كَمَا تَعَلَّمْتُمْ فَسَيَجِيئُكُمْ مَنْ يُعَلِّمُكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 424 رواية : 2
ترجمه :
2ـ بـرخـى از ياران محمد بن سليمان (يكى از راويان حديث ) از حضرت ابى الحسن عليه السـلام حـديث كند كه بآن حضرت عليه السلام عرضكردم : قربانت شوم ! ما آياتى (از جـانـب شـمـا) در قـرآن مـى شـنـويـم كـه آنطور كه مى شنويم نزد ما آنطور نيست ، و نمى تـوانـيم آنطور كه از شما بما رسيده است آنها را بخوانيم آيا گناهكاريم ؟ فرمود: نه ، هـمـانـطـور كـه آمـوخـتـه ايد (و بلد هستيد) بخوانيد بزودى بيايد كسى كه بشما بياموزد (مقصود حضرت صاحب الامر عليه السلام است چنانچه فيض (ره ) گويد).



*باب فضيلت برخى از سوره ها و آيات قرآن*
بَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَدْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِي جـَعـْفـَرٍ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مَرَّةً بُورِكَ عَلَيْهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا مَرَّتَيْنِ بُورِكَ عَلَيْهِ وَ عـَلَى أَهـْلِهِ وَ مـَنْ قـَرَأَهـَا ثـَلَاثَ مـَرَّاتٍ بـُورِكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى أَهْلِهِ وَ عَلَى جِيرَانِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا اثـْنـَيْ عـَشـَرَ مـَرَّةً بَنَى اللَّهُ لَهُ اثْنَيْ عَشَرَ قَصْراً فِي الْجَنَّةِ فَيَقُولُ الْحَفَظَةُ اذْهَبُوا بِنَا إِلَى قُصُورِ أَخِينَا فُلَانٍ فَنَنْظُرَ إِلَيْهَا وَ مَنْ قَرَأَهَا مِائَةَ مَرَّةٍ غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِينَ سَنَةً مَا خَلَا الدِّمَاءَ وَ الْأَمْوَالَ وَ مَنْ قَرَأَهَا أَرْبَعَمِائَةِ مَرَّةٍ كَانَ لَهُ أَجْرُ أَرْبَعِمِائَةِ شَهِيدٍ كـُلُّهـُمْ قـَدْ عـُقِرَ جَوَادُهُ وَ أُرِيقَ دَمُهُ وَ مَنْ قَرَأَهَا أَلْفَ مَرَّةٍ فِي يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يَرَى مَقْعَدَهُ فِي الْجَنَّةِ أَوْ يُرَى لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 425 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـحـمـد بـن مـروان از حـضـرت بـاقـر (ع ) روايـت كـنـد كـه فـرمـود: هـركـس قـل هـو اللّه احد را يك بار بخواند بر او مبارك باشد (و بركت باو داده شود) و هركس دو بار بخواند خودش و خاندانش بركت يابند، و هركس سه بار بخواند خودش و خاندانش و همسايگانش بركت يابند، و هركس دوازده بار بخواند خداوند برايش دوازده قصر در بهشت بـنـا كـنـد و نـگهبانان بهشت گويند: برويم قصرهاى فلان برادرمان را تماشا كنيم ، و هركس صدبار بخواند گناهان بيست و پنج سال او بجز خونها و مالها (كه بناحق ريخته و يـا خـورده اسـت ) آمرزيده شود، هركس چهار صد بار بخواند مزد چهارصد شهيد دارد كه همه آنها اسبش را در راه خداى پى كرده و خونش ريخته شده است ، و هركس در يكشبانه روز هزار بار آنرا بخواند نميرد تا جايگاه خويش در بهشت ببيند يا باو نشان داده شود.


2- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيـَادٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمَّا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَذِهِ الْآيَاتِ أَنْ يَهْبِطْنَ إِلَى الْأَرْضِ تـَعـَلَّقـْنَ بـِالْعَرْشِ وَ قُلْنَ أَيْ رَبِّ إِلَى أَيْنَ تُهْبِطُنَا إِلَى أَهْلِ الْخَطَايَا وَ الذُّنُوبِ فَأَوْحَى اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِلَيـْهـِنَّ أَنِ اهـْبـِطـْنَ فـَوَ عـِزَّتـِي وَ جـَلَالِي لَا يـَتـْلُوكُنَّ أَحَدٌ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَ شـِيـعـَتـِهـِمْ فـِي دُبـُرِ مـَا افـْتـَرَضْتُ عَلَيْهِ مِنَ الْمَكْتُوبَةِ فِي كُلِّ يَوْمٍ إِلَّا نَظَرْتُ إِلَيْهِ بـِعـَيْنِيَ الْمَكْنُونَةِ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ نَظْرَةً أَقْضِي لَهُ فِي كُلِّ نَظْرَةٍ سَبْعِينَ حَاجَةً وَ قـَبـِلْتـُهُ عـَلَى مـَا فـِيـهِ مـِنَ الْمـَعـَاصـِي وَ هـِيَ أُمُّ الْكـِتـَابِ وَ شـَهـِدَ اللّ هُ أَنَّهـُ ل ا إِل هَ إِلّ ا هُوَ وَ الْمَل ائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ وَ آيَةُ الْكُرْسِيِّ وَ آيَةُ الْمُلْكِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 425 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: چون خداى عزوجل بـايـن آيـات (كـه در آخـر حـديـث بـيـايـد) فرمان داد كه بزمين فرود آيند، آنها بعرش در آويـخـتـنـد و گـفـتند: پروردگارا بكجا ما را فرو مى فرستى ؟ بسوى خطا كاران و گنه كـاران ؟ پـس خـداى عـزوجـل بـآنـهـا فـرمـود: فـرود شـويـد كـه بـعـزت و جلال خودم سوگند كه هيچ كس از آل محمد (عليهم السلام ) و شيعيان آنها شما را در هر روز دنـبال نماز واجبش نخواند جز اينكه بنظر مخصوصى در هر روز هفتاد بار باو نظر كنم و در هـر نـظـر هـفتاد حاجت او را بر آورم ، و او را بآنچه گناه دارد بپذيرم و آن آيات عبارت اسـت از ام الكتاب (يعنى سوره مباركه حمد) و آيه : ((شهد اللّه نه لا اله الا هو و الملائكة و اولوالعـلم )) (سـوره عـمـران آيـه 18) و آيـة الكـرسـى ، و آيـه مـلك (قل اللهم ما لك الملك .... آيه 26 از سوره آل عمران ).


3- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بـْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُكَيْنٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يـَقـُولُ مـَنْ قَرَأَ الْمُسَبِّحَاتِ كُلَّهَا قَبْلَ أَنْ يَنَامَ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يُدْرِكَ الْقَائِمَ وَ إِنْ مَاتَ كَانَ فِي جِوَارِ مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه : 426 رواية : 3
ترجمه :
3ـ جـابـر گـويد: شنيدم حضرت باقر (ع ) مى فرمود: هركس همه سوره ها مسبحات (يعنى سـوره هـايـى كـه اول آن سبح يا يسبح است ) پيش از آنكه بخوابد آنها را بخواند، آنكس نـمـيـرد تـا حـضرت قائم عليه السلام را درك كند و اگر بميرد در جوار نبى اكرم (ص ) خواهد بود.



شــرح :
مـسبحات كه اول آنها سبح يا يسبح است هفت سوره است : سوره اسرى ، سوره حديد، سوره حشر، سوره صف ، سوره جمعه ، سوره تغابن ، سوره اعلى .4- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَلْحَةَ عـَنْ جـَعـْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مِائَةَ مَرَّةٍ حِينَ يَأْخُذُ مَضْجَعَهُ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَ خَمْسِينَ سَنَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 426 رواية : 4
ترجمه :
4ـ رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: هـركـس هـنـگـامـى كـه بـيـشـتـر خـواب رود صـد بـار سوره قـل هـو اللّه احـد را بـخـوانـد خـداونـد گـنـاه پـنـجـاه سال او را بيامرزد.


5- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْخَشَّابِ عَنِ ابْنِ بَقَّاحٍ عَنْ مُعَاذٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَيْعٍ رَفَعَهُ إِلَى عَلِيِّ بـْنِ الْحـُسـَيـْنِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَنْ قـَرَأَ أَرْبـَعَ آيـَاتٍ مـِنْ أَوَّلِ الْبـَقَرَةِ وَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَ آيَتَيْنِ بَعْدَهَا وَ ثَلَاثَ آيَاتٍ مِنْ آخِرِهَا لَمْ يَرَ فِي نَفْسِهِ وَ مَالِهِ شَيْئاً يَكْرَهُهُ وَ لَا يَقْرَبُهُ شَيْطَانٌ وَ لَا يَنْسَى الْقُرْآنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 426 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نـيـز آن حـضـرت (ص ) فـرمـود: هـركـس چـهـار آيـه از اول سـوره بـقـره و آية الكرسى و دو آيه بعد از آن (يعنى آيه هاى ((لا اكراه فى الدين ....)) و آيه : ((اللّه ولى الذين آمنوا....)))) و سه آيه آخر سوره بقره را بخواند در جان و مالش بدى نبيند و هيچ شيطانى باو نزديك نشود، و قرآن را فراموش نكند.


6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبـِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ يَجْهَرُ بِهَا صَوْتَهُ كَانَ كَالشَّاهِرِ سـَيـْفـَهُ فـِي سـَبِيلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا سِرّاً كَانَ كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَشْرَ مَرَّاتٍ غُفِرَتْ لَهُ عَلَى نَحْوِ أَلْفِ ذَنْبٍ مِنْ ذُنُوبِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 427 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمود: هركس سوره انا انزلنا فى ليلة القدر)) را بخواند و آوازش را (هـنـگـام خـوانـدن آن ) بـلنـد كـند مانند كسى است كه شمشير در راه خدا كشيده ، و هركس آنرا بخواند باندازه هزار گناه از گناهانش آمرزيده شود.


7- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ يَعْقُوبَ بـْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي ص ‍ يَقُولُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُلُثُ الْقُرْآنِ وَ قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ رُبُعُ الْقُرْآنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 427 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: كـه پـدرم صـلوات عـليـه مـى فـرمـود: ((قل هو اللّه حد)) يك سوم قرآنست و ((قل يا ايها الكافرون )) يكچهارم آن است .


8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ إِبـْرَاهـِيـمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنْ رَجُلٍ سَمِعَ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ مَنْ قَرَأَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ عِنْدَ مَنَامِهِ لَمْ يـَخـَفِ الْفَالِجَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِي دُبُرِ كُلِّ فَرِيضَةٍ لَمْ يَضُرَّهُ ذُو حُمَةٍ وَ قَالَ مَنْ قـَدَّمَ قـُلْ هـُوَ اللَّهُ أَحَدٌ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ جَبَّارٍ مَنَعَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ يَقْرَأُهَا مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مـِنْ خـَلْفـِهِ وَ عـَنْ يـَمـِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِكَ رَزَقَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَيْرَهُ وَ مَنَعَهُ مِنْ شـَرِّهِ وَ قَالَ إِذَا خِفْتَ أَمْراً فَاقْرَأْ مِائَةَ آيَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ مِنْ حَيْثُ شِئْتَ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ اكْشِفْ عَنِّي الْبَلَاءَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 427 رواية : 8
ترجمه :
8ـ ابراهيم بن مهزم از مردى حديث كند كه شنيد از حضرت ابى الحسن عليه السلام كه مى فـرمـود: هركس آية الكرسى را در وقت خواب بخواند از درد فلج نترسد ان شاء الله ، و هـر كـه پـشـت سر هر نماز واجب آنرا بخواند هيچ حيوانى كه نيش زهرآگين دارد او را زيان نرساند و فرمود: هركس قل هو اللّه احد را بين خود و بين جبار (ستمگرى كه آهنگ آواز او را دارد) پـيـش دارد (و در بـرابـر او ايـن سـوره را بـخـوانـد) خـداى عزوجل او را از ستمكار منع كند، (باين ترتيب كه ) بخواند آنرا از پيش رو و از پشت سر و از راسـت و چـپـش ، و چـون ايـنـكـار را كـرد خـداى عزوجل خير آن ستمكار را باو بهره كند و از شرش او را باز دارد. و فرمود: هرگاه از پيش آمـدى تـرسيدى صد آيه از قرآن از هر كجاى آن كه خواهى بخوان ، سپس ‍ سه بار بگو: ((اللهم اكشف عنى البلاء)).


9- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ قـَرَأَ مـِائَةَ آيـَةٍ يـُصَلِّي بِهَا فِي لَيْلَةٍ كَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِهَا قـُنـُوتَ لَيـْلَةٍ وَ مـَنْ قـَرَأَ مـِائَتَيْ آيَةٍ فِي غَيْرِ صَلَاةٍ لَمْ يُحَاجَّهُ الْقُرْآنُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مَنْ قـَرَأَ خـَمـْسـَمِائَةِ آيَةٍ فِي يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ فِي صَلَاةِ النَّهَارِ وَ اللَّيْلِ كَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فـِي اللَّوْحِ الْمـَحـْفـُوظِ قـِنْطَاراً مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ الْقِنْطَارُ أَلْفٌ وَ مِائَتَا أُوقِيَّةٍ وَ الْأُوقِيَّةُ أَعْظَمُ مِنْ جَبَلِ أُحُدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 428 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه صد آيه (از قرآن ) در شب در نمازى بخواند (يعنى در يـكـى ) از نـمـازهـايـى كـه شـب مـى خـوانـد و ظـاهـرا مـقصود نمازهاى نافله ايست كه از اول شـب تـا صـبـح مـى خـوانند يا جداگانه دو ركعت نماز بخواند و اين صد آيه را در آن بـخواند) خداى عزوجل براى او عبادت يكشب را ثبت كند، و هركس دويست آيه در غير از نماز بـخـوانـد قـرآن در روز قـيـامـت بـاو خـصـومـت نـورزد (و دربـاره ضـايع گذاردنش و روى بـرتافتن از آن شكايت از او نكند) و هر كه در شبانه روز در نماز روز و شب پانصد آيه بـخـوانـد خـداى عـزوجـل بـراى او در لوح مـحفوظ يك قنطار حسنه بنويسد و قنطار هزار و دويست اوقيه است و اوقيه بزرگتر از كوه احد است .


10- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بـْنِ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ مـَنـْصـُورِ بـْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ مَضَى بِهِ يَوْمٌ وَاحِدٌ فـَصـَلَّى فـِيهِ بِخَمْسِ صَلَوَاتٍ وَ لَمْ يَقْرَأْ فِيهَا بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قِيلَ لَهُ يَا عَبْدَ اللَّهِ لَسْتَ مِنَ الْمُصَلِّينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 428 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نيز فرمود عليه السلام : هركس يك روز تمام بر او بگذرد و نمازهاى پنج گانه را بـخـوانـد و در آن نـمـازهـا قـل هـو اللّه احـد نـخواند باو گفته شود: اى بنده خدا تو از نمازگزاران نيستى .


11- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ كـَانَ يـُؤْمـِنُ بـِاللَّهِ وَ الْيـَوْمِ الْآخـِرِ فـَلَا يـَدَعْ أَنْ يـَقـْرَأَ فـِي دُبُرِ الْفَرِيضَةِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَإِنَّهُ مَنْ قَرَأَهَا جَمَعَ اللَّهُ لَهُ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ غَفَرَ لَهُ وَ لِوَالِدَيْهِ وَ مَا وَلَدَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 428 رواية : 11
ترجمه :
11ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : هـر كـه ايـمـان بـخـدا و روز جـزا دارد خـوانـدن قـل هـو اللّه احـد را دنـبـال هر نماز واجب از دست ندهد، زيرا هركس آنرا بخواند خداوند خير دنيا و آخرت را براى او فراهم كند و او را و پدرش و مادرش را و هر كه از آندو متولد شده بيامرزد.


12- عـَنـْهُ عـَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ سُورَةَ الْأَنـْعـَامِ نـَزَلَتْ جـُمـْلَةً شَيَّعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ حَتَّى أُنْزِلَتْ عَلَى مُحَمَّدٍ ص فَعَظَّمُوهَا وَ بـَجَّلُوهـَا فـَإِنَّ اسـْمَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فِيهَا فِي سَبْعِينَ مَوْضِعاً وَ لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي قِرَاءَتِهَا مَا تَرَكُوهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 428 رواية : 12
ترجمه :
12- و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : هـمـانـا سـوره انـعـام يـكـجـا نـازل گـرديـد و هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه كردند تا بمحمد صلى اللّه عليه و آله نـازل شـد، پـس آنـرا بـزرگ شـمـاريـد و گـرامـى داريـد، زيرا در هفتاد جاى آن نام خداى عـزوجـل مى باشد، و اگر مردم مى دانستند چه ثوابها و فضيلتهايى در خواندن آن سوره است آنرا وا نمى گذاردند و ترك نمى كردند.


13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ النَّبـِيَّ ص ‍ صـَلَّى عـَلَى سـَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ فَقَالَ لَقَدْ وَافَى مِنَ الْمَلَائِكَةِ سَبْعُونَ أَلْفاً وَ فـِيهِمْ جَبْرَئِيلُ ع يُصَلُّونَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ لَهُ يَا جَبْرَئِيلُ بِمَا يَسْتَحِقُّ صَلَاتَكُمْ عَلَيْهِ فَقَالَ بِقِرَاءَتِهِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قَائِماً وَ قَاعِداً وَ رَاكِباً وَ مَاشِياً وَ ذَاهِباً وَ جَائِياً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 429 رواية : 13
ترجمه :
13- و نـيـز فـرمود عليه السلام : پيغمبر صلى اللّه عليه و آله بر جنازه سعد معاذ نماز خـوانـد و پـس از آن فـرمـود: هـفـتـاد هـزار فـرشـتـه كـه در آنـهـا جـبـرئيـل نـيـز بـود آمـدنـد و بـر جـنـازه سـعـد نـمـاز خـوانـدنـد، مـن بـجـبـريـيـل گـفـتـم : اى جـبـريـيـل بـچـه عـمـل سـزاوار نـمـاز شـمـاهـا شـد؟ جـبـريـيـل گـفـت : بـراى خـوانـدنـش قـل هـو اللّه احـد را (در هـمـه احوال ) ايستاده و نشسته و سواره و پياده در هنگام رفتن و آمدنش .


14- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بـْنِ الدِّهـْقـَانِ عـَنْ دُرُسـْتَ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ قَرَأَ أَلْهَيكُمُ التَّكَاثُرُ عِنْدَ النَّوْمِ وُقِيَ فِتْنَةَ الْقَبْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 429 رواية : 14
ترجمه :
14ـ و نيز فرمود عليه السلام : رسول خدا (ص ) فرموده : هر كه سوره الهيكم التكاثر را هنگام خوابيدن بخواند از فتنه قبر محفوظ بماند.


15- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ الْفَضْلِ النَّوْفَلِيِّ رَفَعَهُ قَالَ مَا قُرِئَتِ الْحَمْدُ عَلَى وَجَعٍ سَبْعِينَ مَرَّةً إِلَّا سَكَنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 429 رواية : 15
ترجمه :
15ـ عـبداللّه بن فضل نوفلى در حديث مرفوعى (كه سند را بمعصوم رسانده ) حديث كند كه فرموده : سوره حمد بر هيچ دردى هفتاد بار خوانده نشود جز آنكه آن درد آرام گيرد.


16- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَوْ قـُرِئَتِ الْحـَمـْدُ عـَلَى مـَيِّتٍ سـَبْعِينَ مَرَّةً ثُمَّ رُدَّتْ فِيهِ الرُّوحُ مَا كَانَ ذَلِكَ عَجَباً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 429 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: اگر سوره حمد هفتاد بار بر مرده اى خوانده شود و روح به تن او باز گردد شگفت نيست .

[afsanah82]

17- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ بَكْرٍ عَنْ صَالِحٍ عَنْ سُلَيْمَانَ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ سـَمـِعـْتـُهُ يـَقـُولُ مـَا مـِنْ أَحـَدٍ فـِي حَدِّ الصِّبَا يَتَعَهَّدُ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ قِرَاءَةَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفـَلَقِ وَ قـُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ كُلَّ وَاحِدَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مِائَةَ مَرَّةٍ فَإِنْ لَمْ يـَقـْدِرْ فـَخـَمْسِينَ إِلَّا صَرَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ كُلَّ لَمَمٍ أَوْ عَرَضٍ مِنْ أَعْرَاضِ الصِّبْيَانِ وَ الْعُطَاشَ وَ فَسَادَ الْمَعِدَةِ وَ بُدُورَ الدَّمِ أَبَداً مَا تُعُوهِدَ بِهَذَا حَتَّى يَبْلُغَهُ الشَّيْبُ فَإِنْ تَعَهَّدَ نَفْسَهُ بِذَلِكَ أَوْ تُعُوهِدَ كَانَ مَحْفُوظاً إِلَى يَوْمِ يَقْبِضُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَفْسَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 429 رواية : 17
ترجمه :
17ـ سـليمان جعفرى گويد: از حضرت ابى الحسن شنيدم كه مى فرمود: هيچ كس نيست كه از دوران كـودكـى بـعـهـده گـيـرد كـه در هـر شـب سـوره قـل اعـوذ بـرب الفـلق و سوره قل اعوذ برب الناس را هر كدام سه بار بخواند و سوره قـل هـو اللّه احـد را صـد بـار و اگـر نـتـوانـد پـنـجـاه بـار بـخـوانـد جـز ايـنـكـه خـداى عـزوجـل از او بـگـردانـد هـر نـوع ديـوانـگى و جن زدگى و پيش ‍ آمدهايى كه كودكان دچار شوند، و نيز مرض تشنگى و فاسد شدن معده و جوشش خون را تا زمانى كه بدان مداومت كـنـد تا به پيرى رسد، و اگر خود را بخواندن آن پايبند كند يا ديگرى بر آن وادارش كـنـد (يعنى اگر خودش سواد ندارد يا خواندن نتواند بر او بخوانند) تا روزى كه خداى عزوجل جانش را بگيرد محفوظ ماند.



تـوضـيـح :
((بـدورالدم )) را لغـتـش در چـنـد كـتـاب لغـت كـه در دسـتـرس بـود نيافتم و ((بـدر)) در لغـت بـمـعـنـاى سـرعـت و شـتـاب بـسـوى چـيـزى اسـت ، و ممكن است مقصود از ((بـدورالدم )) مـرض فـشـار خـون بـاشد ولى چون اطمينانى باين ترجمه نداشتيم لذا بـنحو اجمال ترجمه شد، و در نسخه وافى ((بدرة الدم )) است كه براى آن نيز معنايى نيافتم .18- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَحْمَدَ الْمِنْقَرِيِّ قَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا إِبـْرَاهـِيـمَ ع يـَقـُولُ مَنِ اسْتَكْفَى بِآيَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ مِنَ الشَّرْقِ إِلَى الْغَرْبِ كُفِيَ إِذَا كَانَ بِيَقِينٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 430 رواية : 18
ترجمه :
18ـ حـسـيـن بـن احـمد منقرى گويد:از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام شنيدم كه مى فـرمـود: هـر كه بيك آيه قرآن اكتفا كند (و آنرا براى نگهدارى از خود بس داند) از شرق تا غرب همان آيه او را بس باشد (اگر با ايمان و عقيده باشد).


19- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ بَكْرِ بـْنِ مُحَمَّدٍ الْأَزْدِيِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْعُوذَةِ قَالَ تَأْخُذُ قُلَّةً جَدِيدَةً فَتَجْعَلُ فـِيـهـَا مـَاءً ثـُمَّ تـَقـْرَأُ عـَلَيـْهـَا إِنَّا أَنـْزَلْنـَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ثَلَاثِينَ مَرَّةً ثُمَّ تُعَلِّقُ وَ تَشْرَبُ مِنْهَا وَ تَتَوَضَّأُ وَ يُزْدَادُ فِيهَا مَاءٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 430 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حـضـرت صـادق (ع ) بـراى حفظ و نگهدارى (از چشم و بلاها) فرمود: كوزه تازه (آب نـديـده اى ) بـگـيـر و آن را آب كن سپس بر آن سوره انا انزلناه فى ليلة القدر را سى بـار بـخوان سپس آن را آويزان كن و از آن بياشام و وضوء بگير و هر چه بخواهند در آن آب بيفزايند ان شاء(الله ).



شــرح :
يعنى هرگاه آب آن رو باتمام رفت چنانچه آب روى آن بريزيد همان تاءثير و خاصيت را دارد. و بـنـظـر مـى رسـد كـه عـبـارت چـنـين باشد: ((و يزداد فيهما ماء ان شاء)) و لفظ ((الله )) در آخـر ((شـاء)) از اضـافات نسخه نويسان باشد، و از شرح مجلسى (ره ) نـيـز بـراى حـديـث چـنـيـن برآيد زيرا فرمايد: ((ماءان شاء: اى كلما ينقض يصب عليه ماء آخر....)) سپس نظير آنچه ترجمه شد شرح فرموده .20- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهـْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِدْرِيسَ الْحَارِثِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مـُفـَضَّلِ بـْنِ عـُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا مُفَضَّلُ احْتَجِزْ مِنَ النَّاسِ كُلِّهِمْ بِ بِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ وَ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اقْرَأْهَا عَنْ يَمِينِكَ وَ عَنْ شِمَالِكَ وَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْكَ وَ مِنْ خَلْفِكَ وَ مِنْ فَوْقِكَ وَ مِنْ تَحْتِكَ فَإِذَا دَخَلْتَ عَلَى سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَاقْرَأْهَا حِينَ تَنْظُرُ إِلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ اعْقِدْ بِيَدِكَ الْيُسْرَى ثُمَّ لَا تُفَارِقْهَا حَتَّى تَخْرُجَ مِنْ عِنْدِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 431 رواية : 20
ترجمه :
20ـ مـفـضـل بـن عـمـر گـويـد: حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: اى مـفـضـل از هـمـه مـردم خـويـشـتـن را بـوسـيـله بـسـم اللّه لرحـمـن الرحـيـم و بـسـوره قل هو اللّه احد نگهدارى و محافظت كن ، آن را از سمت راستت و از سمت چپت و از پيش ‍ رويت و پـشـت سرت و از زير پايت بخوان (يعنى بشش جهت بخوان ) و چون بر سلطان ستمكارى وارد شـدى هـمـيـنـكـه نـگـاهـت بـاو افـتـاد سـه بـار آنـرا (يـعـنـى سـوره قـل هـو اللّه را) بـخـوان و بـا دست چپ بشمار، و از خواندن آن جدا مشو (و ادامه بده ) تا از نزدش بيرون آئى .


21- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ السَّيَّارِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَكْرٍ عَنْ أَبِي الْجـَارُودِ عـَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ص أَنَّهُ قَالَ وَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً ص ‍ بـِالْحـَقِّ وَ أَكـْرَمَ أَهـْلَ بـَيـْتـِهِ مـَا مـِنْ شَيْءٍ تَطْلُبُونَهُ مِنْ حِرْزٍ مِنْ حَرَقٍ أَوْ غَرَقٍ أَوْ سَرَقٍ أَوْ إِفـْلَاتِ دَابَّةٍ مـِنْ صـَاحـِبـِهـَا أَوْ ضـَالَّةٍ أَوْ آبـِقٍ إِلَّا وَ هـُوَ فـِي الْقـُرْآنِ فـَمـَنْ أَرَادَ ذَلِكـَ فـَلْيـَسـْأَلْنـِي عـَنـْهُ قـَالَ فَقَامَ إِلَيْهِ رَجُلٌ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي عَمَّا يُؤَمِّنُ مِنَ الْحـَرَقِ وَ الْغـَرَقِ فـَقـَالَ اقـْرَأْ هـَذِهِ الْآيـَاتِ اللّ هُ الَّذِي نـَزَّلَ الْكِت ابَ وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصّ الِحِينَ وَ م ا قَدَرُوا اللّ هَ حَقَّ قَدْرِهِ إِلَى قَوْلِهِ سُبْح انَهُ وَ تَع الى عَمّ ا يُشْرِكُونَ فَمَنْ قَرَأَهَا فـَقـَدْ أَمـِنَ الْحـَرَقَ وَ الْغـَرَقَ قـَالَ فـَقـَرَأَهـَا رَجُلٌ وَ اضْطَرَمَتِ النَّارُ فِي بُيُوتِ جِيرَانِهِ وَ بـَيـْتـُهُ وَسـَطـَهـَا فـَلَمْ يـُصـِبْهُ شَيْءٌ ثُمَّ قَامَ إِلَيْهِ رَجُلٌ آخَرُ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّ دَابَّتِيَ اسْتَصْعَبَتْ عَلَيَّ وَ أَنَا مِنْهَا عَلَى وَجَلٍ فَقَالَ اقْرَأْ فِي أُذُنِهَا الْيُمْنَى وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّم او اتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ فَقَرَأَهَا فَذَلَّتْ لَهُ دَابَّتُهُ وَ قَامَ إِلَيـْهِ رَجـُلٌ آخـَرُ فـَقـَالَ يـَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّ أَرْضِي أَرْضٌ مَسْبَعَةٌ وَ إِنَّ السِّبَاعَ تَغْشَى مـَنـْزِلِي وَ لَا تـَجـُوزُ حـَتَّى تـَأْخُذَ فَرِيسَتَهَا فَقَالَ اقْرَأْ لَقَدْ ج اءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عـَزِيـزٌ عـَلَيْهِ م ا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللّ هُ ل ا إِل هَ إِلّ ا هـُوَ عـَلَيـْهِ تـَوَكَّلْتُ وَ هـُوَ رَبُّ الْعـَرْشِ الْعـَظـِيـمِ فـَقـَرَأَهـُمـَا الرَّجـُلُ فـَاجـْتـَنـَبـَتـْهُ السِّبـَاعُ ثـُمَّ قـَامَ إِلَيـْهِ آخـَرُ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّ فِي بَطْنِي مَاءً أَصـْفـَرَ فـَهـَلْ مـِنْ شِفَاءٍ فَقَالَ نَعَمْ بِلَا دِرْهَمٍ وَ لَا دِينَارٍ وَ لَكِنِ اكْتُبْ عَلَى بَطْنِكَ آيَةَ الْكـُرْسِيِّ وَ تَغْسِلُهَا وَ تَشْرَبُهَا وَ تَجْعَلُهَا ذَخِيرَةً فِي بَطْنِكَ فَتَبْرَأُ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جـَلَّ فـَفـَعَلَ الرَّجُلُ فَبَرَأَ بِإِذْنِ اللَّهِ ثُمَّ قَامَ إِلَيْهِ آخَرُ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي عـَنِ الضَّالَّةِ فـَقـَالَ اقـْرَأْ يـس فـِي رَكـْعـَتـَيـْنِ وَ قُلْ يَا هَادِيَ الضَّالَّةِ رُدَّ عَلَيَّ ضَالَّتِي فـَفـَعـَلَ فـَرَدَّ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ عـَلَيـْهِ ضـَالَّتـَهُ ثُمَّ قَامَ إِلَيْهِ آخَرُ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخـْبـِرْنـِي عـَنِ الْآبـِقِ فَقَالَ اقْرَأْ أَوْ كَظُلُم اتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْش اهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ إِلَى قـَوْلِهِ وَ مـَنْ لَمْ يـَجـْعـَلِ اللّ هُ لَهُ نـُوراً فـَم ا لَهُ مـِنْ نـُورٍ فـَقَالَهَا الرَّجُلُ فَرَجَعَ إِلَيْهِ الْآبـِقُ ثـُمَّ قـَامَ إِلَيـْهِ آخَرُ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي عَنِ السَّرَقِ فَإِنَّهُ لَا يَزَالُ قَدْ يُسْرَقُ لِيَ الشَّيْءُ بَعْدَ الشَّيْءِ لَيْلًا فَقَالَ لَهُ اقْرَأْ إِذَا أَوَيْتَ إِلَى فِرَاشِكَ قُلِ ادْعُوا اللّ هَ أَوِ ادْعـُوا الرَّحْم نَ أَيًّا م ا تَدْعُوا إِلَى قَوْلِهِ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً ثُمَّ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مَنْ بـَاتَ بـِأَرْضٍ قـَفْرٍ فَقَرَأَ هَذِهِ الْآيَةَ إِنَّ رَبَّكُمُ اللّ هُ الَّذِي خَلَقَ السَّم او اتِ وَ الْأَرْضَ فِي سـِتَّةِ أَيّ امٍ ثـُمَّ اسـْتـَوى عـَلَى الْعـَرْشِ إِلَى قـَوْلِهِ تَب ارَكَ اللّ هُ رَبُّ الْع الَمِينَ حَرَسَتْهُ الْمـَلَائِكـَةُ وَ تـَبَاعَدَتْ عَنْهُ الشَّيَاطِينُ قَالَ فَمَضَى الرَّجُلُ فَإِذَا هُوَ بِقَرْيَةٍ خَرَابٍ فَبَاتَ فـِيـهـَا وَ لَمْ يـَقـْرَأْ هـَذِهِ الْآيـَةَ فـَتـَغَشَّاهُ الشَّيْطَانُ وَ إِذَا هُوَ آخِذٌ بِخَطْمِهِ فَقَالَ .j.فـِي كـَلَامـِكَ الشِّفـَاءَ وَ الصِّدْقَ وَ مـَضـَى بـَعـْدَ طـُلُوعِ الشَّمـْسِ فـَإِذَا هـُوَ بـِأَثـَرِ شـَعْرِ الشَّيْطَانِ مُجْتَمِعاً فِي الْأَرْضِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 431 رواية : 21
ترجمه :
21ـ اصـبـغ بن نباته از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: سوگند بدانكه محمد (ص ) را بحقيقت برانگيخته و خاندانش را گرامى داشته هيچ چيزى نيست كه شما آنرا بـجـويـيد از حرز و دعاهائى كه براى محافظت از سوختن يا غرق شدن يا دزد يا گريختن چهارپائى از دست صاحبش يا گمشده اى يا بنده فرارى ، جز اينكه در قرآن است ، هر كه خـواهد از من بپرسد (تا باو بگويم ) گويد: پس مردى برخاست و عرضكرد: يا اميرالمؤ مـنـيـن مرا آگاه كن از آنچه براى محافظت از سوختن و غرق شدن است ؟ فرمود: اين آيات را بـخـوان : ((اللّه لذى نـزل الكـتـاب و هويتولى الصالحين )) (سوره اعراف آيه 196 و اول آيـه ايـنطور است : ان وليى اللّه لذى نزل الكتاب ....) و آيه : ((و ما قدروا اللّه حق قـدره )) تـا بگفتارش : ((سبحانه و تعالى عما يشركون )) (سوره زمر آيه 17 و تمام آيه اينطور است : ((و ما قدروا اللّه حق قدره و الارض جميعا قبضته يوم القيمة و السموات مـطـويـات بـيـمـيـنه سبحانه و تعالى عما يشركون )) پس هر كه اين آيات را بخواند از سـوخـتـن و غـرق شـدن ايـمـن اسـت ، گـويـد: پـس مـردى آنـرا خـوانـد و آتـش در خـانـه هاى همسايگانشان درگرفت و خانه او هم وسط آن خانه ها بود و (از بركت آن آيات كه خوانده بـود) آسـيـبى باو نرسيد، سپس مرد ديگرى برخاست و عرضكرد: يا اميرالمؤ منين حيوانى كـه زيـر پاى من هست چموشى مى كند و من از آن ترسانم ؟ فرمود: در گوش راستش ‍ (اين آيه را) بخوان : ((و له اسلم من فى السموات و الارض طوعا و كرها و اليه ترجعون )) (سوره آل عمران آيه 83) و آنمرد اين آيه را خواند و آن حيوان براى او رام گرديد.
مـرد ديگرى برخاست و عرضكرد: اى اميرمؤ منان سرزمين ما جاى درندگان است و درندگان بـخـانـه مـن درآيـنـد و تـا شـكـار خـود را نگيرند از آنجا نگذرند؟ فرمود: (اين دو آيه را) بـخـوان : ((لقـد جـاءكم رسول من انفسكم عزيز عليه ما عنتم حريص عليكم بالمؤ منين رؤ وف رحـيـم فـان تولوا فقل حسبى اللّه لا اله الا هو عليه توكلت و هو رب العرش العظيم )) (سـوره تـوبـه آيـه هاى 138 و 139) پس آنمرد ايندو آيه را خواند و درندگان از او دور شدند.
سـپـس مـرد ديگرى برخاست و عرضكرد: اى امير مؤ منان در شكم من آب زردى است (كه موجب بـيـمـارى مـن شـده اسـت ) آيـا شـفـائى دارد؟ فـرمـود: آرى (بـى پـول ) و بـدون صـرف كـردن درهمى و نه دينارى ، بنويس آية الكرسى را بر شكمت و آنـرا بـشـوى و بـيـاشـام و آنـرا در شـكـمـت ذخـيـره كـن (محتمل است مقصود اين باشد كه تا مقدارى از زمان روى آن چيزى مخور كه در شكمت بماند) بخواست خداى عزوجل بهبودى يابى و آنمرد انجام داد و بخواست خداوند بهبودى يافت .
سـپـس ديـگـرى بـرخـاسـت و عـرضكرد: يا اميرالمؤ منين از (آنچه براى پيدا كردن حيوان ) گـمـشـده (فـايـده دارد) مـرا آگـاه فـرما؟ فرمود: سوره يس را در دو ركعت نماز بخوان ، و بـگـو: ((يـا هادى الضالة رد ضالتى )) (يعنى اى راهنماى گمشده گمشده مرا بمن باز گردان ) پس آنرا انجام داد و خداى عزوجل حيوان گمشده اش را باو برگردانيد.
سـپـس ديـگـرى بـرخـاسـت و عرضكرد: اى اميرمؤ منان براى بنده گريخته دستورى فرما فرمود: بخوان (اين آيه را): ((او كظلمات فى بحر لجى يغشاه موج من فوقه موج )) تا گـفـتـارش : ((و من لم يجعل اللّه نورا فماله من نور)) (سوره نور آيه 40) و آنمرد آنرا گفت و بنده فراريش بسوى او بازگشت .
سـپـس مـرد ديگرى برخاست و عرضكرد: يا اميرالمؤ منين براى ايمنى از دزدى چيزى بفرما زيرا كه پيوسته پشت سرهم شبها از من دزدى شود؟ فرمود: چون ببستر خواب رفتى (اين آيـه را بـخـوان ): ((قـل ادعـوا اللّه و ادعوا الرحمن ايا ما تدعوا)) تا گفتارش : ((و كبره تـكـبـيـرا)) (سـوره اسـراء آيـه 110) سـپـس اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: هر كس در بـيـابـانـى خـالى از سكنه شبى را بسر برد و اين آيه را بخواند ((ان ربكم اللّه لذى خـلق السـموات و الارض فى سئة ايام ثم استوى على العرش )) تا گفتارش : ((تبارك اللّه رب العـالمـين )) (سوره اعراف آيه 54) فرشتگان او را محافظت كنند و شياطين از او دور شوند، گويد: پس آنمرد (يعنى مردى كه براى ايمنى از دزدى پرسش كرده بود، يا مـرد ديـگـرى ) رفـت و بـويرانه اى رسيد و شب را در آنجا خوابيد و اين آيات ار نخواند، پـس شـيـطان بسراغش آمد و بينى آنمرد را گرفت ، رفيقش باو گفت : مهلتش بده ، آنمرد (از ايـن حـرف ) از خواب پريد و آيه اى را (كه حضرت فرموده بود) خواند، پس ‍ شيطان بـرفـيـقـش گـفـت : خـدا بـيـنى تو را بخاك ماليد، اكنون بايد تا بصبح او را محافظت و پـاسـدارى كـنـى ، چـون صـبـح شـد نـزد اميرالمؤ منين عليه السلام آمد و جريان را گفت و عـرضـكـرد: در سخن شما شفاء و راستى يافتم ، و پس از بالا آمدن آفتاب بدانجا رفت و جاى موى شيطان را در زمين ديد.


22- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ مُحْرِزٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ مَنْ لَمْ يُبْرِئْهُ الْحَمْدُ لَمْ يُبْرِئْهُ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 434 رواية : 22
ترجمه :
22ـ سـلمـة بن محرز گويد: شنيدم كه حضرت صادق (ع ) مى فرمود: كسى كه سوره حمد او را بهبودى نبخشيد هيچ چيز بهبودش ندهد.


23- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عـَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ مَنْ قَرَأَ إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ كَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ الشِّرْكِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 434 رواية : 23
ترجمه :
23ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـركـس هـنـگـامـى كـه بـبـسـتـر خـواب رود سـوره قـل يـا ايـهـا الكـافـرون و قـل هـو اللّه احـد را بـخـوانـد خـداى عزوجل بيزارى (و دورى ) از آتش را برايش بنويسد.


24- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَا تَمَلُّوا مِنْ قِرَاءَةِ إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا فَإِنَّهُ مَنْ كَانَتْ قِرَاءَتُهُ بِهَا فـِي نـَوَافـِلِهِ لَمْ يُصِبْهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِزَلْزَلَةٍ أَبَداً وَ لَمْ يَمُتْ بِهَا وَ لَا بِصَاعِقَةٍ وَ لَا بـِآفـَةٍ مـِنْ آفَاتِ الدُّنْيَا حَتَّى يَمُوتَ وَ إِذَا مَاتَ نَزَلَ عَلَيْهِ مَلَكٌ كَرِيمٌ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ فَيَقْعُدُ عـِنـْدَ رَأْسـِهِ فـَيـَقـُولُ يـَا مـَلَكَ الْمَوْتِ ارْفُقْ بِوَلِيِّ اللَّهِ فَإِنَّهُ كَانَ كَثِيراً مَا يَذْكُرُنِي وَ يـَذْكـُرُ تـِلَاوَةَ هـَذِهِ السُّورَةِ وَ تـَقـُولُ لَهُ السُّورَةُ مِثْلَ ذَلِكَ وَ يَقُولُ مَلَكُ الْمَوْتِ قَدْ أَمَرَنِي رَبِّي أَنْ أَسْمَعَ لَهُ وَ أُطِيعَ وَ لَا أُخْرِجَ رُوحَهُ حَتَّى يَأْمُرَنِي بِذَلِكَ فَإِذَا أَمَرَنِي أَخْرَجْتُ رُوحَهُ وَ لَا يَزَالُ مَلَكُ الْمَوْتِ عِنْدَهُ حَتَّى يَأْمُرَهُ بِقَبْضِ رُوحِهِ وَ إِذَا كُشِفَ لَهُ الْغِطَاءُ فَيَرَى مَنَازِلَهُ فـِي الْجـَنَّةِ فـَيـُخـْرِجُ رُوحـَهُ مـِنْ أَلْيـَنِ مـَا يـَكـُونُ مِنَ الْعِلَاجِ ثُمَّ يُشَيِّعُ رُوحَهُ إِلَى الْجَنَّةِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ يَبْتَدِرُونَ بِهَا إِلَى الْجَنَّةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 434 رواية : 24
ترجمه :
24ـ و نـيـز آنـحـضـرت عـليـه السـلام فـرمـود: از خـوانـدن سـوره ((اذا زلزلت الارض زلزالهـا)) خـسـتـه نـشـويد زيرا هركس در نمازهاى نافله خود آن سوره را بخواند هرگز خـداى عـزوجـل او را بـزمـين لرزه گرفتار نكند و بدان نميرد و (نيز) ببرق زدن و آفتهاى ديـگـر دنـيا ناچار نگردد تا بميرد، و چون بميرد فرشته كريمى از جانب پروردگارش بـر او فـرود آيـد و بالاى سرش ‍ بنشيند پس گويد: اى ملك الموت با دوست خدا مدارا كن (و جـانش را بآسانى بگير) زيرا كه او بسيار مرا ياد مى كرد و اين سوره را مى خواند و آن سـوره نـيـز بـملك الموت مانند همين حرف را بگويد، و ملك الموت گويد: پروردگارم بـمن فرمان داده كه گوش بفرمان و مطيع او باشم و جانش را نگيرم تا بدان دستور دهد، و چـون پـرده از بـرابـر ديـده اش بـكـنـار رود مـنـزلهـاى خـود را در بـهشت ببيند، و جانش بـآسانترين وجهى بيرون رود، سپس جان او را هفتاد هزار فرشته تا بهشت بدرقه كنند و شتابانه او را ببهشت رسانند.



*باب نوادر*
بَابُ النَّوَادِرِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هـِشـَامٍ عـَمَّنْ ذَكـَرَهُ عـَنْ أَبـِي جـَعْفَرٍ ع قَالَ قُرَّاءُ الْقُرْآنِ ثَلَاثَةٌ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَاتَّخَذَهُ بـِضـَاعـَةً وَ اسـْتـَدَرَّ بـِهِ الْمـُلُوكَ وَ اسْتَطَالَ بِهِ عَلَى النَّاسِ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَحَفِظَ حـُرُوفـَهُ وَ ضـَيَّعَ حُدُودَهُ وَ أَقَامَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ فَلَا كَثَّرَ اللَّهُ هَؤُلَاءِ مِنْ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ وَ رَجُلٌ قـَرَأَ الْقُرْآنَ فَوَضَعَ دَوَاءَ الْقُرْآنِ عَلَى دَاءِ قَلْبِهِ فَأَسْهَرَ بِهِ لَيْلَهُ وَ أَظْمَأَ بِهِ نَهَارَهُ وَ قَامَ بِهِ فِي مَسَاجِدِهِ وَ تَجَافَى بِهِ عَنْ فِرَاشِهِ فَبِأُولَئِكَ يَدْفَعُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْبَلَاءَ وَ بـِأُولَئِكَ يـُدِيـلُ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ مـِنَ الْأَعـْدَاءِ وَ بـِأُولَئِكَ يُنَزِّلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْغَيْثَ مِنَ السَّمَاءِ فَوَ اللَّهِ لَهَؤُلَاءِ فِي قُرَّاءِ الْقُرْآنِ أَعَزُّ مِنَ الْكِبْرِيتِ الْأَحْمَرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 435 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت باقر (ع ) فرمود: قرآن خوانان سه گروه اند:
يكى آنكه قرآن خواند و آنرا سرمايه كسب خود كند و پادشاهان را با آن بدو شد و بمردم بزرگى بفروشد.
و ديـگـر مردى است كه قرآن را بخواند و حروف آنرا نگهدارى كند ولى حدود آنرا ضايع سـازد و در سـايـر اوقـات پـشـت سـر انـدازد چنانكه شخص سواره جام آبش را پشت سرش مـيـآويـزد و مـانـنـد ايـن كـلام در كـتـاب دعـاء بـاب صـلوات گـذشـت مـراجـعه شود) خداوند امثال اينهان را در قرآن خوانان زياد نكند.
و ديـگـرى مـردى اسـت كـه قـرآن خـوانـد و داروى قـرآن را بـر دل دردمندش نهد و براى (خواندن و بكار بستن و دقت و غور در معانيش ) شب زنده دارى كند و روش را بـتـشنگى بسر برد، و در هنگام نمازهايش و جاهاى آن بدان قيام كند، و از بستر خـواب بـخاطر آن دورى گزيند، و بخاطر اين دسته از از مردمان است كه خداى عزيز جبار بـلا را بـگـردانـد، و بـبـركـت ايـشـان اسـت كـه خـداى عـزوجـل شـر دشـمـنـان را بـاز دارد، و بـسـبـب آنـان اسـت كـه خـداى عـزوجـل از آسـمـان بـاران فرستد، پس بخدا سوگند اينها در ميان قرآن خوانان از كبريت احمر كمياب ترند.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مـَحـْبـُوبٍ عـَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِي يـَحـْيـَى عـَنِ الْأَصـْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَثْلَاثاً ثُلُثٌ فِينَا وَ فِي عَدُوِّنَا وَ ثُلُثٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ ثُلُثٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 435 رواية : 2
ترجمه :
2ـ اصـبـغ بـن نـبـاته گويد: شنيدم از اميرالمؤ منين عليه السلام كه مى فرمود: قرآن در سـه بـخـش نـازل شـده يـك بـخش آن درباره ما و دشمنان ما است ، و بخش ديگر در سنتها و امثال است ، و بخش سوم در واجبات و احكام است .


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ حَلَالٌ وَ رُبُعٌ حَرَامٌ وَ رُبـُعٌ سـُنـَنٌ وَ أَحـْكـَامٌ وَ رُبـُعٌ خـَبـَرُ مَا كَانَ قَبْلَكُمْ وَ نَبَأُ مَا يَكُونُ بَعْدَكُمْ وَ فَصْلُ مَا بَيْنِكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: قـرآن بـچـهـار بـخـش نـازل شـده ، يـك چـهـارم حـلال ، و يـك چهارم حرام ، و يك چهارم سنتها، و احكام ، و يك چهارم اخبار گذشتگان و آيندگان از شما است و آنچه راجع برفع اختلاف ميانه شماها است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـمـكـن اسـت ثـلث (در خـبـر پـيـش ) و ربـع (در ايـن خـبـر) بـر سبيل تخمين باشد يا مجرد تقسيم به سه و چهارم باشد اگر چه اقسام مساوى نباشند يا بـاعـتـبـار اختلاف معانى و بطون است ... تا آنكه گويد: و بسا گفته شود: كه مقصود از حلال پيروى از اهل بيت عليهم السلام و از حرام پيروى دشمنانشان مى باشد تا با تقسيم آينده (در خبر 4) موافق باشد.
و فيض (ره ) گويد: بناى اين تقسيم بر مساوى بودن واقعى و حقيقى (ميان اقسام ) نيست و هـمـچـنـيـن بـنـا بـر جـدا بودن اقسام از تمام جهات از يكديگر نيست ، و از اين رو منافاتى بـافـزونـى بـرخـى از اقـسـام يـا نـقـصـانـش از ديـگـرى نـدارد، و نـيـز مـنـافـاتـى بـا داخـل شـدن بـعـضـى اقسام در بعضى ديگر ندارد و مضمونهاى اين اخبار با خبرهاى بعدى نيز منافات ندارد (چون بنا بر تقسيم حقيقى نيست ).4- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَعَةَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: قـرآن بـر چـهـار بـخـش نـازل گـرديـده اسـت ، يـكـچـهـارم دربـاره مـا و يـكچهارم درباره دشمن ما و يكچهارم سنن و امثال و يكچهارم فرائض و احكام است .

[afsanah82]

5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ الْحـَسَنِ السَّرِيِّ عَنْ عَمِّهِ عَلِيِّ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوَّلُ مَا نَزَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ وَ آخِرُهُ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: نـخـسـتـيـن چـيـزى كـه بـر رسـول خـدا (ص ) نـازل گرديد (اين سوره بود) ((بسم اللّه لرحمن الرحيم اقراء باسم ربك )) و آخرين چيزى كه نازل شد (سوره ): ((اذا جاء نصر الله )) بود.



توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد مقصود اين باشد كه پس از سوره اذا جاء نصراللّه سوره كامله ديـگـرى نـازل نـگـشـتـه ، پـس ‍ مـنـافـات نـدارد كـه بـرخـى از آيـات پـس از آن نازل شده باشد چنانچه مشهور است .6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ دَاوُدَ عَنْ حـَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَهْرُ رَمَض انَ الَّذِي أُنـْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ فِي عِشْرِينَ سَنَةً بَيْنَ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَزَلَ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فِي شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عـِشـْرِيـنَ سـَنـَةً ثـُمَّ قـَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِيمَ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْإِنْجِيلُ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَيْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانَ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِي ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـفـص بـن غـيـاث گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) دربـاره گـفـتـار خـداى عـزوجـل پـرسيدم (كه فرمايد: ((ماه رمضان كه فرود شد در آن قرآن )) سوره بقره آيه 185) بـا ايـنـكـه قـرآن از اول تـا آخـر در ظـروف مـدت بـيـسـت سـال نـازل شـده ؟ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـمـه قـرآن يـكجا در ماه رمضان به بيت المـعـمـور نـازل شـده ، سـپـس در طـول بـيـسـت سـال تـدريـجـا نـازل شـده ، سـپـس در طـول بـيـسـت سـال تـدريـجـا نـازل شـد، سـپـس : پـيـغـمـبـر (ص ) فـرمـود: صـحـف ابـراهـيـم در شـب اول مـاه رمـضـان نـازل شـده ، و تـورات در شـب شـشـم مـاه رمـضـان نـازل شـد، و انـجـيل در شب سيزدهم نازل شد، و زبور در شب هيجدهم ماه رمضان و قرآن در بيست و سوم ماه رمضان نازل شده است .


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: بقرآن تفاءل نزن .



توضيح :
مـقـصـود از تـفـاءل در اين حديث چنانچه فيض (ره ) فرمود: پيش بينى از پيش آمدهاى آينده اسـت مـانـنـد شـفـاى مـريـض يـا مـرگ او يـا يـافـتـن گـمـشـده و امثال اينها از روى قرآن كه اين خود يكنوع فال زدنى است و اين مورد نهى واقع شده و اين منافاتى با استخاره با قرآن كه متداول است و در جواز آن حديثى رسيده است ندارد، زيرا اسـتـخـاره بـمعناى طلب خير كردن از خداى و پى جوئى براى شناسائى خير و خوبى در كـارها است كه ميخواهد بكند يا ترك كند، و براى مشورت كردن با خداوند است چنانچه در حـديـث آمـده كـه بـا پـروردگـارت در كـارهـا مـشـورت كـن و مـيـان اسـتـخـاره بـايـن معنى و تـفـاءل فـرق آشـكـارى اسـت ، و سـر ايـنـكـه از تـفـاءل نـهـى شـده ايـنـسـت كـه چـون تـفـاءل بـر خـلاف شـد موجب بدگمانى بقرآن شود، ولى در استخاره چنين نيست (اين بود مـلخـصـى از كـلام فـيـض (ره ) در بـاب نـمـاز اسـتـخـاره ) و مـجلسى (ره ) گويد: و شايد ظـاهـرتـر از ايـن كـلام اينست كه مقصود نهى از تفاءل بقرآن براى آنچيزى است كه رسم عـرب بـوده كـه چـون كـلامـى يـا شـعـرى مـى شـنـيـدنـد فـال خوب و بد ميزدند، و مقصود امام عليه السلام اينست كه هنگام شنيدن يا خواندن قرآن آنطور فال نزنيد.8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَرَّاقِ قَالَ عـَرَضـْتُ عـَلَى أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع كِتَاباً فِيهِ قُرْآنٌ مُخَتَّمٌ مُعَشَّرٌ بِالذَّهَبِ وَ كُتِبَ فِي آخـِرِهِ سـُورَةٌ بـِالذَّهَبِ فَأَرَيْتُهُ إِيَّاهُ فَلَمْ يَعِبْ فِيهِ شَيْئاً إِلَّا كِتَابَةَ الْقُرْآنِ بِالذَّهَبِ وَ قَالَ لَا يُعْجِبُنِي أَنْ يُكْتَبَ الْقُرْآنُ إِلَّا بِالسَّوَادِ كَمَا كُتِبَ أَوَّلَ مَرَّةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 8
ترجمه :
8ـ مـحمد بن وراق گويد: كتابى را كه در آن قرآنى بود و آن قرآن با آب طلا مهر خورده بود و عشر گذارى شده بود، و در پايان آن نيز يكسوره بآب طلا نوشته شده بود من آن قـرآن را بـحـضـرت حـضـرت صادق (ع ) عرضه نموده و نشان دادم (و مقصود اين بود كه بدانم آيا با آب طلا نوشتن و مهرگذارى آن عيبى دارد يا نه ؟) پس آنحضرت در چيزى از آن عـيـبـى نـگرفت جز در نوشتن قرآن را با آب طلا و فرمود: خوش ندارم كه قرآن جز با مركب سياه نوشته شود چنانچه اول بار نوشته شده است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: مهر خوردن (مختم ) را گفته اند: يعنى ميان آيه و آخر هر آيه را با آب طـلا نـشـانـه بـزنـنـد، و مـمـكـن اسـت نـقـش وسـط جـلد يـا اول و آخر آن يا حاشيه آن با طلا بوده است .9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَاسِينَ الضَّرِيرِ عَنْ حَرِيزٍ عـَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ قـَالَ تـَأْخـُذُ الْمُصْحَفَ فِي الثُّلُثِ الثَّانِي مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَتَنْشُرُهُ وَ تَضَعُهُ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مـَا فـِيـهِ وَ فـِيـهِ اسـْمـُكَ الْأَعـْظـَمُ الْأَكـْبـَرُ وَ أَسـْمـَاؤُكَ الْحـُسـْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَكَ مِنْ حَاجَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 9
ترجمه :
9ـ زراره از حضرت باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: در دهه دوم ماه رمضان قرآن را بـردار و بـاز كـن و پـيـش رويـت بـنـه و (اين دعا را) بخوان :((اللهم انى اسئلك بكتابك المنزل و ما فيه اسمك الاعظم الاكبر و اسماؤ ك الحسنى و ما يخاف و يرجى ان تجعلنى من عتقائك من النار)) و هر حاجتى كه خواهى از خدا بخواه .



10- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لِكُلِّ شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نـيـز آنـحضرت عليه السلام فرمود: هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است .


11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ أَوْ عَنْ غَيْرِهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عـَنِ الْقـُرْآنِ وَ الْفـُرْقـَانِ أَ هـُمـَا شـَيْئَانِ أَوْ شَيْءٌ وَاحِدٌ فَقَالَ ع الْقُرْآنُ جُمْلَةُ الْكِتَابِ وَ الْفُرْقَانُ الْمُحْكَمُ الْوَاجِبُ الْعَمَلِ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 11
ترجمه :
11ـ مـحـمـد بـن سنان يا ديگرى از كسى كه نامش را برده حديث كند كه گويد: از حضرت صـادق (ع ) پـرسـيدم كه قرآن و فرقان دو چيزند (دو معنى دارند) يا يك چيزند؟ فرمود: قـرآن هـمـه كـتـاب اسـت ، و فـرقـان هـمـان قـسـمـت مـحـكـم آن اسـت كـه عمل بدان واجب است .


12- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ يَجِي ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 12
ترجمه :
12ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: قـرآن يـكـى اسـت ، و از نزديكى (يعنى خداى يگانه ) نازل گشته ، ولى اختلاف از طرف راويان آن پديد آمده .


13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنِ الْفُضَيْلِ بـْنِ يـَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَقَالَ كَذَبُوا أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ لَكِنَّهُ نَزَلَ عَلَى حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ عِنْدِ الْوَاحِدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 439 رواية : 13
ترجمه :
13ـ فضيل بن يسار گويد: بامام صادق عليه السلام عرضكردم : مردم مى گويند: قرآن بهفت حرف نازل شده ؟ فرمود: دروغ گويند دشمنان خدا. قرآن به يك حرف و از جانب يك نازل شده است .


14- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اسْمَعِي يَا جَارَةُ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَعْنَاهُ مَا عَاتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عَلَى نَبِيِّهِ ص ‍ فَهُوَ يَعْنِي بـِهِ مـَا قـَدْ مـَضـَى فـِي الْقُرْآنِ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ لَوْ ل ا أَنْ ثَبَّتْن اكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَلِيلًا عَنَى بِذَلِكَ غَيْرَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 439 رواية : 14
ترجمه :
14ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: قـرآن مـانـنـد ايـن ضـرب المـثـل عـربـى نـازل شـده (كـه گـويند:) ((اياك اعنى و اسمعى ياجاره )) (يعنى بتو مى گويم ولى اى همسايه تو گوش كن ).



شــرح :
نـظـيـر ايـن مـثـل در فـارسـى ايـن اسـت كـه گـويـد: بـدر مـيـگـويـنـد كـه ديوار بشنود. و اصـل ايـن مـثـل عـربـى از داسـتـانـى گـرفـتـه شـده كـه مـلخص آن چنانكه ميدانى در مجمع الامـثـال ج 1: 50 نـقـل كـنـد ايـن اسـت كـه مـردى بـنـام سـهل بن مالك فزارى براى ديدار نعمان كه از بزرگان عرب بود از وطن خود كوچ كرد و در بـيـن راه گـذارش بـچـادرهاى قبيله اى افتاد كه رئيسشان شخصى بنام حارثة بن لام بـود، سـهـل بـراى رفـع خستگى سفر سراغ چادر رئيس قبيله را گرفت و كنار آن چادر آمد ولى رئيـس قـبيله نبود و خواهرش كه زنى بسيار زيبا بود در آن چادر بود، خواهر حارثه او را بدرون چادر دعوت كرد و از مهمان تازه وارد (چنانچه رسم عرب بود) پذيرائى كرد و از چـادر بـيـرون رفـت ، هـنـگـام بـيـرون رفـتـن نـظـر سـهـل بـاو افـتـاد، و زيـبـائى فـوق العـاده اش او را بـشگفت در آورد، و هواى ازدواج با او بسرش افتاد ولى حياء مانع از اظهار اين پيشنهاد بود، و تا چندى روزى در آن چادر مهمان بـود، در يـكـى از روزهـا كـه آن زن در خـيـمـه نـشـسـتـه بـود سـهـل بـيـرون رفـت و در پـشت چادر نشست و اشعارى كه از عشق درونى و محبت قلبيش نسبت بـآن آگـاهى ميداد بصورت خطاب بچادر سرود و در آخرش اين مصراع را گفت : كه يعنى آنچه تا بحال گفتم اى چادر بتو گويم ولى اى همسايه چادر (مقصودش آن زن است ) تو گوش كن و مخاطب در حقيقت تو هستى .
(دنباله حديث 14).
و در روايـت ديـگـرى از حـضـرت صـادق (ع ) اسـت كـه مـعـنـاى آن ايـنست (يعنى معناى حديث گذشته ) كه هر چه خداى عزوجل به پيغمبرش صلى اللّه عليه و آله عتاب فرموده مقصود از آن ديـگـران اسـت مـانـنـد گفتار خداوند: ((ولولا ان ثبتناك لقد كدت تركن اليهم ...)) (سـوره اسـراء آيـه 74 يـعـنـى اگـر نبود كه ما تو را استوار داشتيم نزديك بود كه كج شوى بسوى ايشان ) و با اين كلام جز او را قصد كرده است .15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ سـُفـْيـَانَ بـْنِ السِّمـْطِ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ تَنْزِيلِ الْقُرْآنِ قَالَ اقْرَءُوا كَمَا عُلِّمْتُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 440 رواية : 15
ترجمه :
15ـ سـفـيـان بـن سـمـط گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) از تـنـزيـل قـرآن پـرسـيـدم (كـه چگونه بوده است و چنانچه اكنون است بهمين نحو بوده ؟) فرمود: همچنان كه بشما آموخته اند بخوانيد.


16- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ دَفَعَ إِلَيَّ أَبـُو الْحـَسـَنِ ع مـُصْحَفاً وَ قَالَ لَا تَنْظُرْ فِيهِ فَفَتَحْتُهُ وَ قَرَأْتُ فِيهِ لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كـَفـَرُوا فـَوَجـَدْتُ فـِيـهـَا اسـْمَ سـَبـْعِينَ رَجُلًا مِنْ قُرَيْشٍ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ قَالَ فَبَعَثَ إِلَيَّ ابْعَثْ إِلَيَّ بِالْمُصْحَفِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 440 رواية : 16
ترجمه :
16ـ احـمـد بـن مـحـمـد بن اءبى نصر گويد: حضرت رضا عليه السلام قرآنى بمن داد و فـرمـود: در آن نـگـاه مكن ، پس من آنرا باز كردم و در آن سوره ((لم يكن الذين كفروا)) را خواندم و در آن نام هفتاد نفر از قريش را بنامهاى خودشان و نام پدرانشان يافتم ، گويد: پس حضرت نزد من فرستاد: كه آن قرآن را بسوى من باز فرست .



شــرح :
فيض (ره ) شايد مقصود از اين نامهائى كه در آن مصحف بوده تفسير براى ((الذين كفروا، و المـشـركـيـن )) بوده نه اينكه جزء آيات قرآن بوده است ، و همين است مقصود از آنچه در حـديـث اسـت كـه ((راوى گـويـد: بـحـضـرت اءبى الحسن عليه السلام عرضكردم : ما مى شنويم آياتى در قرآن (از جانب شما) و آنها با آنچه ما شنيده ايم تفاوت دارد؟)) و مقصود از اين حروف تفسير الفاظ قرآن است كه از طريق وحى معلوم شده و رويهمرفته هر چه از ايـن سـنـخ اخـبـار (يـعنى اخبارى كه اشعار در تحريف دارند) از ائمه عليهم السلام رسيده مـعـناى آنها همين است (يعنى مقصود از آن اضافات يا تغييرات ، تفسير آيات است كه ائمه عليهم السلام رسيده معناى آنها همين است (يعنى مقصود از آن اضافات يا تغييرات ، تفسير آيـات است كه ائمه عليهم السلام فرموده اند منتها تفاوت آن تفسيرى كه آنها فرموده اند با تفسيرهاى ديگر اين است كه اينها از طريق وحى بدانها رسيده است ) سپس گويد: و در كـتـاب الحـجة نيز دسته اى از اين اخبار گذشت و خلاصه تمام آنچه در اينباره رسيده است حمل بر همين معنائى شود كه گفتيم زيرا اگر تحريف و تغيير در الفاظ قرآن راه يافته بـاشـد (و چـنـيـن احتمالى در كار آيد) بهيچ يك از الفاظ قرآن نمى توانيم تكيه و اعتماد كـنـيـم ، زيـرا روى ايـن مبنى محتمل است دستخوش تحريف و تغيير شده باشد، و بر خلاف آنچه خداوند نازل فرموده است باشد، و بنابراين قرآن حجيب براى ما ندارد و فائده بر آن مـتـرتـب نـيـسـت و هـم چـنـيـن دستور به پيروى از قرآن و سفارش بدان ، و دستورى كه فـرمـوده اند، كه هرگاه دو خبر با يكديگر متعارض شد عرضه بر قرآن نمائيد (و آنچه مـوافـق با قرآن است بدان عمل كنيد و آنچه مخالف با آن است آنرا رها كنيد) همه اينها بى فـائده اسـت ، و شـيـخ صـدوق (ره ) در كتاب اعتقادات فرموده است : عقيده ما (شيعيان دوازده امـامـى ) بـر ايـنـسـت كـه قـرآنـى كـه خداى تعالى بپيغمبرش محمد صلى اللّه عليه و آله نـازل فرموده همين است كه در دست مسلمانان و ميان دو جلد است ، و كم و زيادى از آن نشد، و تـعـداد سـوره هـايـش نـزد مـردم (114) سوره است و نزد ما سوره و الضحى و اءلم نشرح يـكسوره است و سوره لا يلاف و اءلم تركيف ، يكسوره است است ، و هر كس بمانسبت دهد كه مـا گـوئيـم بـيـش از ايـن اسـت دروغـگـو اسـت ، سپس صدوق (ره ) براى اثبات عدم تحريف استدلال كرده برواياتى كه در ثواب خواندن سوره ها در نمازها و غير آن رسيده است ، و نـيـز در ثـواب خـتم قرآن و تعيين زمان ختم آن رواياتى رسيده و جز اينها از مطالب ديگر (كـه همگى دلالت دارند بر اينكه تحريف و تغييرى در قرآن رخ نداده ) سپس داستان جمع قـرآن كـه امـيـرالمـؤ مـنـين عليه السلام فرموده ذكر كند و فيض (ره ) نيز وجهى براى آن بيان كرده و سپس دنباله بحث عدم تحريف يكى دو حديث ديگر حديثى است كه كلينى (ره ) در كـتاب روضه نقل كرده در نامه اى كه حضرت باقر عليه السلام بسعد الخير نوشتند ايـن جـمـله است : ((و از پشت گويد: و اين دو حديث نيز دلالت دارند بر آنچه ما گفتيم كه مقصود از تحريف و تغيير و حذف همانا از نظر معنى و تفسير است نه از نظر لفظ، يعنى از نـظـر تـفـسـير و تاءويل آنرا تغيير و تحريف كرده اند و بر خلاف آنچه خداى تعالى اراده فـرمـوده حـمـل نموده اند، و همچنين مقصود از رواياتى كه (در برخى از آيات ) رسيده اسـت كـه ايـن آيـات ايـنـگـونـه نـازل شـده هـمـيـن اسـت (يـعـنـى از لحـاظ تـفـسـيـر و تاءويل مقصود خداوند اين بوده است و نزول آن اينگونه بوده ) نه آنچه مردم از ظاهر اين روايـات فـهـمـيـده انـد، و مـقـصـود ائمـه عـليهم السلام اين اين نيست كه در لفظ اينگونه نازل شده و دستخوش تحريف و تغيير گرديده .
(پايان كلام فيض ره )
مـتـرجـم گـويـد: ايـن بـهـتـريـن وجـهـى اسـت كـه بـراى حـمل اخبارى كه اشعار بر تحريف دارند ذكر شده وگرنه جمعى از علماى شيعه مانند سيد مـرتـضـى (ره ) اخـبـارى كه دلالت بر تحريف كند از حشويه دانسته و بكلى بى اعتبارى شـمـرده اسـت ، و نـظـيـر آنـچـه فـيـض (ره ) در حمل اينگونه اخبار بيان كرده است جمعى از اخـبـاريـيـن مـانـنـد شـيـخ حـر عـامـلى در كـتـاب اثـبـات الهـداة نـيـز چـنـيـن حـمـل كـرده انـد و مـا در ايـنـجـا كـلام فـيـض (ره ) كـه جـامـعـتـريـن و در عـيـن حـال فـشـرده تـر از كـلمـات ديگران بود روى رعايت جنبه اختصار انتخاب كرديم . و نكته ديـگـرى كـه مـا را بـر آن داشـت كـه كـلام فـيـض (ره ) و آنـچـه در ضـمن از صدوق (قده ) نـقـل كـرده بود نقل كنيم و دنباله آن اشاره بكلام شيخ حر عاملى (ره ) بنمائيم اين بود كه عـقـيـده تحريف از اخباريين سرچشمه گرفته است و برخى از آنان هستند كه پافشارى در ايـنـباره داشته اند و تاءليفاتى هم در اثبات آن نموده اند و ذكر كلام اين سه بزرگوار كـه خـود از اخـبـاريـيـن و مـورد احـتـرام طـرفـيـن هـسـتند براى پاسخ دادن بكسانى است كه دنـبـال گـفـتـه بـرخى از اخباريين اين بحث را تا بامروز كشانده اند و گرنه بنا بگفته يـكـى از اساتيد بزرگ حفظه اللّه تعالى ميفرمود: گويا من تمام قرآن را بهمين نحو كه هـسـت هـم اكـنـون بـاگـوش خود از زبان مبارك رسولخدا صلى اللّه عليه و آله مى شنوم ، زيـرا قرآن و اين كتاب بزرگ آسمانى با اءهميت فوق العاده و عجيبى كه مسلمانان بحفظ و قـرائت و يـاد دادن آن داشـتـنـد چـنـيـن نبوده است كه كسى بتواند تغيير و تحريفى در آن بدهد، فقط در اينجا يك بحث باقى ماند و آن بحث اختلافات قراءات است كه آنهم آن شاء اللّه در جاى خود بدان اشاره خواهيم نمود.17- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِي ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ
اصول كاف ى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 17
ترجمه :
17ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: پدرم عليه السلام فرمود: هيچكس قرآن را بهم نزند جز اينكه كافر شده است .



شــرح :
مقصود از بهم زدن قرآن يا تفسير كردن و جمع ميان آيه هاى آن و استنباط احكام از جمع بين چـنـد آيـه اسـت چـنـانـچـه مـجـلسـى (ره ) احـتـمـال داده ، و يـا مـقـصـود تـاءويـل مـتشابهات آن طبق دلخواه و بدون دليل و مدركى از جانب معصوم عليه السلام است چنانچه فيض (ره ) فرموده است .18- عَنْهُ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ النَّضْرِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي مَرْيَمَ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ وَقَعَ مُصْحَفٌ فِي الْبَحْرِ فَوَجَدُوهُ وَ قَدْ ذَهَبَ مَا فِيهِ إِلَّا هَذِهِ الْآيَةَ أَل ا إِلَى اللّ هِ تَصِيرُ الْأُمُورُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 18
ترجمه :
18ـ جـابر گويد: از حضرت باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود: قرآنى در دريا افتاد و آن را بـدسـت آورنـد و ديـدنـد كه تمام نوشته هاى آن رفته است جز اين آيه : ((الا الى اللّه تصير الامور)) (سوره شورى آيه 53).


19- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ ع اقْرَأْ قُلْتُ مِنْ أَيِّ شَيْءٍ أَقْرَأُ قَالَ مِنَ السُّورَةِ التَّاسِعَةِ قَالَ فَجَعَلْتُ أَلْتـَمـِسـُهـَا فَقَالَ اقْرَأْ مِنْ سُورَةِ يُونُسَ قَالَ فَقَرَأْتُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِي ادَةٌ وَ ل ا يـَرْهـَقُ وُجـُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ ل ا ذِلَّةٌ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنِّي لَأَعْجَبُ كَيْفَ لَا أَشِيبُ إِذَا قَرَأْتُ الْقُرْآنَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 19
ترجمه :
19ـ ميمون قداح گويد: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمود: بخوان ، عرض كردم : از چـه بـخـوانـم ؟ فـرمـود: از سـوره نـهـم ، گويد: من شروع بجستجوى آن كردم فرمود: از سـوره يونس بخوان گويد: پس من اين آيه را خواندم : ((للذين احسنوا الحسنى و زيادة و لا يرهق و جوههم قتر و لاذلة )) (آيه 26) فرمود؛ رسولخدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: كه راستى من در شگفتم كه چگونه هنگامى كه قرآن مى خوانم مويم سپيده نشود؟.


20- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ صـَالِحِ بـْنِ أَبـِي حـَمَّادٍ عـَنِ الْحـَجَّالِ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سـَأَلْتـُهُ عـَنْ قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ بِلِس انٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ قَالَ يُبِينُ الْأَلْسُنَ وَ لَا تُبِينُهُ الْأَلْسُنُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 20
ترجمه :
20ـ حجال از كسى كه نامبرده از يكى از دو امام باقر و صادق عليهما السلام حديث كند كه گـفـت : از آنـحـضـرت پـرسـيـدم : از گـفـتـار خـداى عزوجل (كه درباره قرآن فرمايد:) ((بزبان عربى روشن كننده اى است )) (سوره شعراء آيه 195)؟ فرمود: يعنى زبانها را بيان كند و زبانى آن را بيان نكند.



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: برخى گفته اند: يعنى قرآن نيازمند باستشهاد به اشعار عرب و كـلمـات آنـهـا نـيـسـت بلكه بعكس است زيرا قرآن فصيح ترين كلامى است كه همگى بدان اعتراف دارند. (پايان كلام مجلسى (ره )).
و متحمل است مقصود اين باشد كه زبان عربى داراى ريزه كاريها و لطائف و كناياتى است كـه آنـهـا بـا بـهـيـچ زبـانـى نـمـى تـوان تـرجـمـه كـرد چـنـانـچـه بـر اهـل اطـلاع از ادبـيـات عـرب پـوشـيـده نيست . و اين بدان جهت است كه لغت عرب جامعترين و وسـيـعـتـريـن لغـات است و گاهى براى يك معنى چندين لغت (كه هر كدام روى نكته خاصى وضع شده ) و بالعكس براى چندين معنى گاهى يك لغت وضع شده (كه آنهم روى قرينه و خصوصيات از هم متمايز مى شوند) و البته اين مطلب احتياج بتوضيح بيشترى دارد كه از وضع شرح و ترجمه ما بيرون است ولى چكيده بحث همان است كه گفته شد.21- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عـَامـِرِ بـْنِ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ يَقْرَأُ آخِرَ الْكَهْفِ إِلَّا تَيَقَّظَ فِي السَّاعَةِ الَّتِي يُرِيدُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 21
ترجمه :
21ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچكس نيست كه آخر سوره كهف را بخواند جز اينكه در هر ساعتى كه بخواهد از خواب بيدار شود.

[afsanah82]

22- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ وَ غَيْرُهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع سُلَيْمٌ مَوْلَاكَ ذَكَرَ أَنَّهُ لَيْسَ مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا سُورَةُ يس فَيَقُومُ مِنَ اللَّيْلِ فَيَنْفَدُ مَا مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ أَ يُعِيدُ مَا قَرَأَ قَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 22
ترجمه :
22ـ سـعـيـد بـن يـسار گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : سليم (كه نام ) آزاد كرده شما است ياد آور شده كه جز سوره يس از قرآن چيز ديگرى حفظ ندارد و شب بر مـى خـيزد و آنچه ميداند (يعنى همان سوره يس را) مى خواند و بپايان ميرسد و ديگر چيزى بلد نيست كه بخواند آيا همان را تكرار كند و دوباره بخواند؟ فرمود: آرى باكى نيست .


23- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ قَرَأَ رَجُلٌ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا أَسْتَمِعُ حُرُوفاً مِنَ الْقُرْآنِ لَيْسَ عَلَى مَا يـَقـْرَأُهـَا النَّاسُ فـَقـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كُفَّ عَنْ هَذِهِ الْقِرَاءَةِ اقْرَأْ كَمَا يَقْرَأُ النَّاسُ حَتَّى يـَقـُومَ الْقـَائِمُ ع فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع قَرَأَ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى حَدِّهِ وَ أَخْرَجَ الْمُصْحَفَ الَّذِي كَتَبَهُ عَلِيٌّ ع وَ قَالَ أَخْرَجَهُ عَلِيٌّ ع إِلَى النَّاسِ حِينَ فَرَغَ مِنْهُ وَ كَتَبَهُ فَقَالَ لَهُمْ هَذَا كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَمَا أَنْزَلَهُ اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ ص وَ قَدْ جَمَعْتُهُ مِنَ اللَّوْحَيْنِ فَقَالُوا هُوَ ذَا عِنْدَنَا مُصْحَفٌ جَامِعٌ فِيهِ الْقُرْآنُ لَا حَاجَةَ لَنَا فِيهِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ يَوْمِكُمْ هَذَا أَبَداً إِنَّمَا كَانَ عَلَيَّ أَنْ أُخْبِرَكُمْ حِينَ جَمَعْتُهُ لِتَقْرَءُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 23
ترجمه :
23ـ سـالم بـن سـلمـة گـويد: مردى براى حضرت صادق عليه السلام قرآن مى خواند (و آنـحـضـرت گـوش مـيـداد) و مـن شـنـيـدم كه حروفى از آن كه مى خواند آنطور كه مردم مى خـوانـنـد نـبـود (و از نـظـر حـروف و قـرائت تفاوت داشت با آنچه مردم مى خوانند) حضرت صادق عليه السلام فرمود: از اين قرائت خود دارى كن (و اينگونه نخوان بلكه ) همانسان كه مردم قرائت ميكنند (و ميخوانند) تو نيز بخوان تا آنگاه كه حضرت قائم عليه السلام بـيـايـد و چـون حـضـرت قـائم عـليـه السـلام آيـد كـتـاب خـداى عزوجل را بر حد خودش خواهد خواند و آن مصحفى كه على عليه السلام نوشته است بيرون آورد، و فرمود: كه على عليه السلام پس از فراغت از آن براى مردم آورد به آنها فرمود: ايـن اسـت كـتـاب خـدا آنـچـنـانـكـه خـدا بـر مـحـمـد (ص ) نـازل كـرده اسـت و مـن از دو لوح آنـرا فـراهم كرده ام ، مردم گفتند: نزد ما مصحفى است كه قـرآن در آن گـرد آمده و ما باين (قرآن تو) نيازى نداريم ، على عليه السلام فرمود: هان بخدا سوگند كه هرگز پس از امروز آنار نخواهيد ديد، و فقط بر من (لازم ) بود كه پس از فراهم كردن و جمع كردنش شما را بدان آگاه كنم تا آنرا بخوانيد.



توضيح :
در اينكه اختلاف مصحف على عليه السلام با اين مصحفى كه اكنون در دست است آيا چگونه اخـتـلافـى بـوده وجـوه زيـادى گـفته اند و از رويهمرفته روايات و كلمات بزرگان چنين استنباط مى شود كه يكى دو اختلاف اساس ميان آندو وجود داشته :
يـكـى ايـنـكـه مـصحف على عليه السلام بترتيب نزول سوره ها و آيات جمع آورى شده است بـرخلاف اين قرآن موجود در دست مسلمين كه اين ترتيب در آن هيچگونه مراعات نشده است و چه بسيار آياتى كه در مكه نازل شده و در ضمن سوره مدنى جمع آورى شده و يا بعكس و هـم چـنـيـن در جـمـع آورى سـوره هـا ايـن تـرتـيب هيچگونه مراعات نشده و بسا هست كه اگر ترتيب نزول سوره ها و آيات مراعات مى شد حقائقى از قرآن مجيد اشاره شد.
و روى اين دو جهت اين خبر دلالت ندارد كه متن آن قرآن با قرآن موجود اختلاف داشته باشد و اين را دليل بر تحريف دانست ، چنانچه پيش از اين نيز گذشت .24- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ صـَفْوَانَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَعْرَجِ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ ثُمَّ يَنْسَاهُ ثُمَّ يَقْرَأُهُ ثُمَّ يَنْسَاهُ أَ عَلَيْهِ فِيهِ حَرَجٌ فَقَالَ لَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 24
ترجمه :
24ـ سـعـيـد بـن عـبـداللّه عرج گويد: ا حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از مردى كه قرآن را ميخواند سپس فراموش ‍ كند، و باز ميخواند و فراموش ميكند آيا بر او گناهى هست ؟ فرمود: نه .


25- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِي ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 25
ترجمه :
25ـ (اين حديث مانند حديث (17) از همين باب است كه با توضيحى كه داشت گذشت )


26- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ سَدِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سُورَةُ الْمُلْكِ هِيَ الْمَانِعَةُ تـَمْنَعُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ هِيَ مَكْتُوبَةٌ فِي التَّوْرَاةِ سُورَةَ الْمُلْكِ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيْلَتِهِ فَقَدْ أَكْثَرَ وَ أَطَابَ وَ لَمْ يُكْتَبْ بِهَا مِنَ الْغَافِلِينَ وَ إِنِّي لَأَرْكَعُ بِهَا بَعْدَ عِشَاءِ الْآخِرَةِ وَ أَنـَا جـَالِسٌ وَ إِنَّ وَالِدِي ع كـَانَ يـَقـْرَأُهـَا فـِي يَوْمِهِ وَ لَيْلَتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا إِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ فِي قَبْرِهِ نَاكِرٌ وَ نَكِيرٌ مِنْ قِبَلِ رِجْلَيْهِ قَالَتْ رِجْلَاهُ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قـَدْ كـَانَ هَذَا الْعَبْدُ يَقُومُ عَلَيَّ فَيَقْرَأُ سُورَةَ الْمُلْكِ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَتِهِ وَ إِذَا أَتَيَاهُ مِنْ قـِبـَلِ جـَوْفـِهِ قَالَ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ أَوْعَانِي سُورَةَ الْمـُلْكِ وَ إِذَا أَتـَيَاهُ مِنْ قِبَلِ لِسَانِهِ قَالَ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ يَقْرَأُ بِي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ سُورَةَ الْمُلْكِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 26
ترجمه :
26ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: سوره ملك سوره مانعه (يعنى جلوگير) است ، كه از عـذاب قبر جلوگيرى كند و در تورات نيز بنام سوره ملك نوشته شده و هر كه آنرا در شب بخواند عمل بسيار و پاكيزه اى انجام داده ، و در آنشب با خواندن آن از غافلان نوشته نـشـود، و مـن در حـاليكه نشسته ام پس از نماز عشاء در ركوع آنرا مى خوانم (شايد مقصود ركـوع نـمـاز و تـيـره بـاشد) و پدرم عليه السلام آنرا در هر روز و شب ميخواند و هر كه آنرا بخواند (همين كه از دنيا رفت ) و در گورش نكير و منكر بر او در آيند از طرف پايش كه آيند پاهايش باندو گويند: از اينطرف راه نيست چون اين بنده بروى ما مى ايستاد و در هـر روز و شـب سـوره مـلك را مـيـخـواند، و چون از سوى شكمش در آيند، به آندو گويد: از ايـنـطـرف راه نـيـسـت ، زيـرا اين بنده سوره ملك را در من جاى داده ، و چون از جانب زبان (و سـرش ) در آيـند، زبان گويد: از اينطرف راه نيست چون اين بنده بوسيله من هر روز و هر شـب سـوره مـلك را مـيـخـواند، و چون از سوى شكمش در آيند، بآندو گويد: از اينطرف راه نيست ، زيرا اين بنده سوره ملك را در من جاى داده ، و چون از جانب زبان (و سرش ) در آيند، زبـان گـويد: از اينطرف راه نيست چون اين بنده بوسيله من هر روز و هر شب سوره ملك را مى خواند.


27- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ فَرْقَدٍ وَ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَا كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعَنَا رَبِيعَةُ الرَّأْيِ فَذَكَرْنَا فَضْلَ الْقـُرْآنِ فـَقـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع إِنْ كَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ لَا يَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَتِنَا فَهُوَ ضَالٌّ فَقَالَ رَبِيعَةُ ضَالٌّ فَقَالَ نَعَمْ ضَالٌّ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَّا نَحْنُ فَنَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَةِ أُبَيٍّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 27
ترجمه :
27ـ عـبـداللّه بـن فـرقد و معلى بن خنيس گويند: ما در خدمت حضرت صادق (ع ) بوديم و ربيعة الراءى نيز با ما بود، پس ‍ ربيعه فضيلت قرآن را يادآور شد، حضرت صادق (ع ) فرمود: اگر ابن مسعود مطابق قرائت ما نمى خواند او گمراهست ربيعه گفت : گمراهست ؟ فـرمـود: آرى گمراه است ، سپس حضرت صادق (ع ) فرمود: اما مطابق قرائت ابى قرآن را مى خوانيم .



شــرح :
فيض (ره ) گويد: از اين حديث فهميده مى شود كه قرائت صحيح قرائت ابى بن كعب است و ايـنـكـه آن قـرائت مـوافـق قرائت اهل بيت عليهم السلام است ، جز اينكه قرائت ابى امروزه نـزد مـا مـضـبـوط نـيـسـت زيـرا قرائت او در تمام الفاظ بدست ما نرسيده ، و مجلسى (ره ) گـويـد: شـايـد امـام عـليـه السـلام از ربـيعه تقيه فرموده و از روى تقيه خود را تابع قرائت ابى معرفى كرده است .28- عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ الَّذِي جَاءَ بِهِ جـَبـْرَئِيلُ ع إِلَى مُحَمَّدٍ ص سَبْعَةَ عَشَرَ أَلْفَ آيَةٍ تَمَّ كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ بِمَنِّهِ وَ جُودِهِ وَ يَتْلُوهُ كِتَابُ الْعِشْرَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 634 رواية : 28
ترجمه :
28ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: قرآنى كه جبرئيل براى محمد (ص ) آورد هفده هزار آيه بوده است .
تـوضـيـح فيض (ره ) پس از آنكه كلام مشهور را درباره عدد آيات كه گفته اند: (6666) آيـه اسـت نـقـل كرده چنين گويد: ممكن است اين اختلاف از جهت شماره و حساب آيات پيدا شده باشد و ممكن است آياتى كه قرائت آنها منسوخ شده شده است نيز بحساب آمده باشد.
پايان كتاب فضيلت قرآن و دنبالش كتاب معاشرت است




كتاب معاشرت و دستور چگونه زندگى كردن با مردم
كِتَابُ الْعِشْرَةِ
*باب اندازه واجب در معاشرت*
بَابُ مَا يَجِبُ مِنَ الْمُعَاشَرَةِ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عـَلَيـْكـُمْ بـِالصَّلَاةِ فـِي الْمـَسـَاجـِدِ وَ حـُسـْنِ الْجِوَارِ لِلنَّاسِ وَ إِقَامَةِ الشَّهَادَةِ وَ حُضُورِ الْجَنَائِزِ إِنَّهُ لَا بُدَّ لَكُمْ مِنَ النَّاسِ إِنَّ أَحَداً لَا يَسْتَغْنِي عَنِ النَّاسِ حَيَاتَهُ وَ النَّاسُ لَا بُدَّ لِبَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 447 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـرازم گـويـد: حـضرت صادق (ع ) فرمود: بر شما باد بنماز در مسجدها، و به نيكى بـه هـمـسـايگان ، و اداى شهادت ، و حاضر شدن در تشييع جنازه ها، زيرا شما ناچاريد از زيـسـتـن بـا مردم ، و براستى كسى نيست كه تا زنده است از مردم بى نياز باشد و ناچار مردم بايد با همديگر سازش داشته باشند.


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ إِسـْمـَاعـِيـلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجـَبَّارِ جَمِيعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع كـَيـْفَ يـَنـْبـَغـِي لَنـَا أَنْ نـَصـْنـَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ خـُلَطـَائِنـَا مِنَ النَّاسِ قَالَ فَقَالَ تُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ وَ تُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ تَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ تَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 447 رواية : 2
ترجمه :
2ـ معاوية بن وهب گويد: بحضرت صادق (ع ) عرضكردم : چگونه براى ما با مردمى كه بـا مـا آمـيـزش دارنـد شايسته است رفتار كنيم ؟ گويد كه در پاسخ فرمود: امانت آنها را بايشان بپردازيد، و (در هنگام نياز) گواهى بر سود و زيانشان بدهيد، و بيمارانشان را عـيـادت كـنـيـد و در جـنـازه مـرده هـاشان حاضر شويد (و در مراسم تشييع و دفن و كفن آنها شركت كنيد).


3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَبِيبٍ الْخَثْعَمِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ عَلَيْكُمْ بِالْوَرَعِ وَ الِاجـْتـِهـَادِ وَ اشـْهَدُوا الْجَنَائِزَ وَ عُودُوا الْمَرْضَى وَ احْضُرُوا مَعَ قَوْمِكُمْ مَسَاجِدَكُمْ وَ أَحِبُّوا لِلنَّاسِ مـَا تـُحـِبُّونَ لِأَنـْفـُسـِكـُمْ أَ مـَا يـَسـْتَحْيِي الرَّجُلُ مِنْكُمْ أَنْ يَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ وَ لَا يَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 448 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـبـيـب خـثـمـمـى گـويـد: شـنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: بر شما باد به پارسائى و كوشش در اطاعت ، و بر سر جنازه ها حاضر شويد، و بيمارها را عيادت كنيد و بـا مـردم در مـسـاجـد حـضـور بـهـم رسـانـيـد، و براى مردم چيزى را دوست داريد كه براى خـودتـان دوسـت داريد، آيا شرم نكند يكى از شما كه همسايه اش حق او را بشناسد ولى او حق همسايه اش را نشناسد.


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مـِمَّنْ لَيـْسـُوا عـَلَى أَمْرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا يَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 448 رواية : 4
ترجمه :
4ـ مـعاوية بن وهب گويد: بحضرت عرضكردم : چگونه شايسته است براى ما كه با قوم خـود (يـعـنـى شيعيان ) و مردمانيكه با ما آميزش دارند و شيعه نيستند رفتار كنيم ؟ فرمود: نـگـاه كـنـيـد به پيشوايان خود آنانكه از آنها پيروى كنيد و هر طور آنها رفتار كنند شما نـيـز هـمـانـطـور رفـتار كنيد، بخدا سوگند آنها عيادت بيمارانشان را مى كنند، و بر سر جـنـازه هـاشان حاضر گردند و بسود و زيان آنها گواهى دهند و امانتهاى آنها را بآنها رد كنند.


5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شـَاذَانَ جـَمـِيعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اقْرَأْ عَلَى مَنْ تَرَى أَنَّهُ يُطِيعُنِي مِنْهُمْ وَ يَأْخُذُ بِقَوْلِيَ السَّلَامَ وَ أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ الْوَرَعِ فـِي دِيـنـِكـُمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ طُولِ السُّجـُودِ وَ حـُسـْنِ الْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ ص أَدُّوا الْأَمَانَةَ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ عَلَيْهَا بَرّاً أَوْ فـَاجِراً فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يَأْمُرُ بِأَدَاءِ الْخَيْطِ وَ الْمِخْيَطِ صِلُوا عَشَائِرَكُمْ وَ اشْهَدُوا جـَنـَائِزَهـُمْ وَ عـُودُوا مـَرْضـَاهـُمْ وَ أَدُّوا حـُقـُوقـَهُمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ إِذَا وَرِعَ فِي دِينِهِ وَ صَدَقَ الْحـَدِيـثَ وَ أَدَّى الْأَمـَانـَةَ وَ حـَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ النَّاسِ قِيلَ هَذَا جَعْفَرِيٌّ فَيَسُرُّنِي ذَلِكَ وَ يَدْخُلُ عَلَيَّ مِنْهُ السُّرُورُ وَ قِيلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ وَ إِذَا كَانَ عَلَى غَيْرِ ذَلِكَ دَخَلَ عَلَيَّ بَلَاؤُهُ وَ عَارُهُ وَ قـِيـلَ هـَذَا أَدَبُ جـَعـْفـَرٍ فـَوَ اللَّهِ لَحـَدَّثَنِي أَبِي ع أَنَّ الرَّجُلَ كَانَ يَكُونُ فِي الْقَبِيلَةِ مِنْ شـِيـعـَةِ عـَلِيٍّ ع فَيَكُونُ زَيْنَهَا آدَاهُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَقْضَاهُمْ لِلْحُقُوقِ وَ أَصْدَقَهُمْ لِلْحَدِيثِ إِلَيْهِ وَصـَايـَاهـُمْ وَ وَدَائِعـُهـُمْ تـُسـْأَلُ الْعَشِيرَةُ عَنْهُ فَتَقُولُ مَنْ مِثْلُ فُلَانٍ إِنَّهُ لاَدَانَا لِلْأَمَانَةِ وَ أَصْدَقُنَا لِلْحَدِيثِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 448 رواية : 5
ترجمه :
5ـ زيد شحام گويد: حضرت صادق (ع ) بمن فرمود: بهر كس از مردم ببينى پيروى از من كـنـنـد و بـگـفـتار من عمل كنند سلام مرا برسان ، و من بشما سفارش كنم كه نسبت به خداى عـزوجـل تـقـوى داشـته باشيد و در دين خود پارسا باشيد و در راه خدا كوشش كنيد، و بر راستگوئى و باءدا امانت و طول دادن سجده و نيكى با همسايه شما را سفارش مى كنم زيرا مـحـمـد صلى اللّه عليه و آله همين دستورات را آورده است هر كه بشما امانت سپرده باو پس بدهيد نيكرفتار باشد يا بد كردار، زيرا رسول خدا صلى اللّه عليه و آله دستور مى داد كـه سـوزن و نـخ را نـيـز بـصـاحـبـش پـس دهـيـد، و بـا فـامـيـل خـود پـيـونـد داشـته باشيد، و بجنازه مرده هاشان حاضر شويد، و بيمارانشان را عـيـادت كـنـيـد، و حـقـوقـشان را بپردازيد، زيرا هركس از شما كه در دينش پارسا باشد و راسـتـگو باشد و امانت را بصاحبش برگرداند و اخلاقش با مردم خوب باشد گويند: اين جـعـفـرى اسـت و ايـن مـرا شـاد كـنـد و از جـانـب او شـادى در (دل ) من آيد و گويند: اين روش پسنديده جعفر (بن محمد) است بخدا سوگند پدرم براى من حديث كرد كه مردى از شيعيان على عليه السلام در قبيله اى بود و زينت آن قبيله بشمار مى رفـت ، از هـمـه آنـهـا در پرداخت امانت بهتر بود، و حقوقشان را بهتر مراعات مى كرد، و در گـفـتـار راسـتـگـوتـر بـود، و در سـفـارشـات و هـمـه وصـيـتـهـاى اهـل قـبـيـله و سـپردهاشانرا آنان بدو مى سپردند و چون از او پرسش مى كردى مى گفتند: كيست مثل فلانكس ؟ او در پرداخت امانت و راستگوئى از همه ما بهتر است .



*باب خوش سلوكى با مردم*
بَابُ حُسْنِ الْمُعَاشَرَةِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ خَالَطْتَ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ يَدُكَ الْعُلْيَا عَلَيْهِمْ فَافْعَلْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 449 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـحـمـد بـن مـسلم گويد: حضرت باقر (ع ) فرمود: با هر كه آميزش دارى اگر توانى دست عطايت را بسر آنها كشى و بآنها خيرى برسانى بكن .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حـَفـْصٍ عـَنْ أَبـِي الرَّبـِيـعِ الشَّامـِيِّ قـَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ الْبَيْتُ غَاصٌّ بـِأَهـْلِهِ فِيهِ الْخُرَاسَانِيُّ وَ الشَّامِيُّ وَ مِنْ أَهْلِ الْآفَاقِ فَلَمْ أَجِدْ مَوْضِعاً أَقْعُدُ فِيهِ فَجَلَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ كَانَ مُتَّكِئاً ثُمَّ قَالَ يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَمْلِكْ نـَفـْسـَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ وَ مَنْ لَمْ يُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ وَ مُخَالَقَةَ مَنْ خَالَقَهُ وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافـَقَهُ وَ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ وَ مُمَالَحَةَ مَنْ مَالَحَهُ يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ اتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 449 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـى الربـيـع شـامـى گـويـد: وارد شدم بر حضرت صادق (ع ) ديدم كه اطاق پر از جـمـعـيـت اسـت از خـراسـانـى و شامى و ساير بلاد و من جائى كه بنشينم نيافتم ، حضرت صـادق (ع ) تـكـيـه كـرده بـود پـس روى دو پـا نـشـسـت و فـرمـود: اى شـيـعـه آل محمد آگاه باشيد كه از ما نيست آنكس كه هنگام خشم نتواند خوددارى كند، و (از ما نيست ) كـسيكه با هم نشين خود خوشرفتارى نكند، و با هم خوى خود خوش خلقى نكند، و با رفيق خـود رفـاقـت نـكـنـد، و بـا هـمـسايه خود خوش ‍ همسايگى نكند، و با هم خوراك خود مراعات خـوراك نـكـنـد، اى شـيـعـه آل مـحـمـد تـا بـتـوانـيـد از خـدا بـپـرهـيـزيـد و لا حول و لا قوة الا بالله .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِنّ ا نـَر اكَ مـِنَ الْمـُحـْسـِنِينَ قَالَ كَانَ يُوَسِّعُ الْمَجْلِسَ وَ يَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ وَ يُعِينُ الضَّعِيفَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 450 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) در تـفـسـيـر گـفـتـار خـداى عـزوجـل (كه درباره يوسف عليه السلام فرمايد:) ((ما ترا از نيكوكاران دانيم )) (سوره يـوسـف آيـه 36) فـرمـود: براى واردين جا باز مى كرد، و به نيازمندان وام مى داد، و به ناتوانان كمك مى كرد.


4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَلَاءِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ أَبـُو جـَعـْفـَرٍ ع يـَقـُولُ عـَظِّمـُوا أَصـْحَابَكُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ وَ لَا يَتَهَجَّمْ بـَعـْضـُكـُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَا تَضَارُّوا وَ لَا تَحَاسَدُوا وَ إِيَّاكُمْ وَ الْبُخْلَ كُونُوا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ الصَّالِحِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 450 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : كـه امـام بـاقـر (ع ) مـى فرمود: ياران خود را بزرگ شـمـاريـد و احـتـرامـشـان كنيد و برخى از شما بر برخى ديگر هجوم نبريد، و بهم زيان نـزنـيد و بر هم حسد نورزيد و از بخل بپرهيزيد تا از بندگان با اخلاص (و شايسته ) خدا باشيد.



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: ((بـرخى بر برخى ديگر هجوم نبريد)) يعنى سرزده بر او وارد نـشـويـد و در كـتـاب ايـمـان و كـفـر هـمـيـن حـديـث را كـليـنـى نقل فرمود باين عبارت : ((و لا يتهجم )) و لفظ ((على )) ندار و معنايش اينست كه او را از خود نرانيد و در برخى نسخه ها اينطور است ((ولا يتجهم )) كه جيم بر هاء مقدم است ، يعنى : رو باو ترش نكنيد.5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِي يَزِيدَ وَ ثـَعـْلَبـَةَ وَ عـَلِيِّ بـْنِ عـُقـْبـَةَ عـَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ الِانْقِبَاضُ مِنَ النَّاسِ مَكْسَبَةٌ لِلْعَدَاوَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 450 رواية : 5
ترجمه :
5ـ بـرخـى از راويـان از يـكـى دو امـام بـاقـر و صـادق عـليـهما السلام حديث كرده اند كه فرمود: ترش روئى بمردم دشمنى ببار آرد.

[afsanah82]

*باب كسيكه رفاقت و هم نشينى با او لازم است*
بَابُ مَنْ يَجِبُ مُصَادَقَتُهُ وَ مُصَاحَبَتُهُ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَا عَلَيْكَ أَنْ تَصْحَبَ ذَا الْعَقْلِ وَ إِنْ لَمْ تَحْمَدْ كَرَمَهُ وَ لَكِنِ انْتَفِعْ بِعَقْلِهِ وَ احْتَرِسْ مِنْ سَيِّئِ أَخْلَاقِهِ وَ لَا تَدَعَنَّ صُحْبَةَ الْكَرِيمِ وَ إِنْ لَمْ تَنْتَفِعْ بِعَقْلِهِ وَ لَكِنِ انْتَفِعْ بِكَرَمِهِ بِعَقْلِكَ وَ افْرِرْ كُلَّ الْفِرَارِ مِنَ اللَّئِيمِ الْأَحْمَقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 451 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: باكى نيست بر تو كه با شخص خردمند همنشين شوى اگر چه كرم (جوانمردى و جود و بخشش ) او را نپسندى (و از ايـن ناحيه نفعى از او نبرى ) ولى از خرد او منتفع شو، و از اخلاق بدش بپرهيز، و هيچگاه هـم نشينى با شخص كريم را از دست مده اگر چه از خرد او سودى نبرى ولى با خرد خود از كرم او سود ببر، و بگريز هر چه مى توانى از هم نشينى با شخص پست و بى خرد.


2- عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الصَّلْتِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِي الْعُدَيْسِ قـَالَ قـَالَ أَبـُو جـَعـْفـَرٍ ع يـَا صـَالِحُ اتَّبِعْ مَنْ يُبْكِيكَ وَ هُوَ لَكَ نَاصِحٌ وَ لَا تَتَّبِعْ مَنْ يُضْحِكُكَ وَ هُوَ لَكَ غَاشٌّ وَ سَتَرِدُونَ عَلَى اللَّهِ جَمِيعاً فَتَعْلَمُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 451 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابـو عـديـس گـويـد: حضرت باقر (ع ) فرمود: اى صالح (ظاهر اينست كه صالح نام ابـوعديس بوده ) پيروى كن از كسيكه تو را مى گرياند و اندرزت مى دهد، و پيروى مكن از آنكه تو را بخنداند و گولت زند، و بزودى همگى بر خدا درآئيد و بدانيد.



شــرح :
فـيـض (ره ) گويد: يعنى چون بر خداى تعالى درآئيد صداق اين گفتار و حقيقت آن آشكار گردد ولى اكنون در زير پرده هاى غرور و خود بينى پنهان است .3- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُوسَى بْنِ يَسَارٍ الْقَطَّانِ عَنِ الْمَسْعُودِيِّ عَنْ أَبِي دَاوُدَ عَنْ ثـَابـِتِ بْنِ أَبِي صَخْرَةَ عَنْ أَبِي الزَّعْلَى قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص انـْظـُرُوا مـَنْ تُحَادِثُونَ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَحَدٍ يَنْزِلُ بِهِ الْمَوْتُ إِلَّا مُثِّلَ لَهُ أَصْحَابُهُ إِلَى اللَّهِ إِنْ كَانُوا خِيَاراً فَخِيَاراً وَ إِنْ كَانُوا شِرَاراً فَشِرَاراً وَ لَيْسَ أَحَدٌ يَمُوتُ إِلَّا تَمَثَّلْتُ لَهُ عِنْدَ مَوْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 451 رواية : 3
ترجمه :
3ـ امـيـرالمـؤ منين عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: بنگريد: كه با چه كسى هـم صـحـبـت هـسـتـيـد؟ زيـرا هيچكس ‍ نيست كه مرگش فرا رسد جز آنكه يارانش در پيش خدا بـرابرش مجسم شوند، اگر از نيكان باشد نيكانند (و بدانها شاد شود) و اگر از بدان بـاشـد بد هستند (و بداند كه بسرنوشت آنان دچار شود) و هيچكس نيست كه بميرد و هنگام مرگش ‍ برابر او مجسم نشود.


4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ الْحَلَبِيِّينَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَبَلِ لَمْ يُسَمِّهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَيْكَ بِالتِّلَادِ وَ إِيَّاكَ وَ كـُلَّ مـُحـْدَثٍ لَا عـَهْدَ لَهُ وَ لَا أَمَانَ وَ لَا ذِمَّةَ وَ لَا مِيثَاقَ وَ كُنْ عَلَى حَذَرٍ مِنْ أَوْثَقِ النَّاسِ عِنْدَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 452 رواية : 4
ترجمه :
4ـ ابـن مـسـكـان از مـردى از اهـل جـبـل كه نامش را نگفته از حضرت صادق (ع ) حديث كند كه فـرمـود: بر تو باد (كه رفاقت كنى ) با دوستان ديرين (كه آنها را آزمايش كرده اى ) و بـپـرهـيـز از هـر (رفـيـق ) تـازه پـيـمـان شـكـن كـه پـناه ندهد و عهد و ميثاقى نشناسد و از استوارترين مردمان در پيش خود بر حذر باش (كه ممكن است روزى دشمنت شود).


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَحَبُّ إِخْوَانِي إِلَيَّ مَنْ أَهْدَى إِلَيَّ عُيُوبِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 452 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: محبوبترين برادرانم نزد من كسى است كه عيبهاى مرا پيش من هديه آورد (و آنها را بمن گوشزد كند).


6- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ الدِّهْقَانِ عَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ عَائِذٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَكُونُ الصَّدَاقَةُ إِلَّا بـِحُدُودِهَا فَمَنْ كَانَتْ فِيهِ هَذِهِ الْحُدُودُ أَوْ شَيْءٌ مِنْهَا فَانْسُبْهُ إِلَى الصَّدَاقَةِ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فـِيـهِ شـَيْءٌ مـِنـْهـَا فـَلَا تـَنْسُبْهُ إِلَى شَيْءٍ مِنَ الصَّدَاقَةِ فَأَوَّلُهَا أَنْ تَكُونَ سَرِيرَتُهُ وَ عـَلَانـِيـَتـُهُ لَكَ وَاحـِدَةً وَ الثَّانـِي أَنْ يـَرَى زَيْنَكَ زَيْنَهُ وَ شَيْنَكَ شَيْنَهُ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا تُغَيِّرَهُ عَلَيْكَ وِلَايَةٌ وَ لَا مَالٌ وَ الرَّابِعَةُ أَنْ لَا يَمْنَعَكَ شَيْئاً تَنَالُهُ مَقْدُرَتُهُ وَ الْخَامِسَةُ وَ هِيَ تَجْمَعُ هَذِهِ الْخِصَالَ أَنْ لَا يُسْلِمَكَ عِنْدَ النَّكَبَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 452 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نيز فرمود عليه السلام : دوستى از روى راستى و درستى نباشد جز با شرايط آن پـس هـر كـه در او آن شـرايـط يـا پـاره اى از آنـهـا بـاشـد او را اهـل چـنـيـن دوسـتـى بدان و كسيكه چيزى از آن شرايط در او نباشد او را باينگونه دوستى نسبت مده .
اولش اينكه نهان و عيانش براى تو يكسان باشد.
دوم اينكه زيب و زينت تو را زينت خود داند، و زشتى تو را زشتى خود شمرد.
سوم اينكه رياست و دارائى حالش را نسبت بتو تغيير ندهد.
چهارم اينكه از آنچه توانائى دارد نسبت تو دريغ نكند.
پـنـجم كه همه خصلتها را در بردارد اينكه هنگام بيچارگى و پيش آمدهاى ناگوار تو را رها نكند.



*باب كسيكه هم نشينى و رفاقت با او بد است*
بَابُ مَنْ تُكْرَهُ مُجَالَسَتُهُ وَ مُرَافَقَتُهُ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ الْكـِنـْدِيِّ عـَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قَالَ يـَنـْبـَغـِي لِلْمـُسـْلِمِ أَنْ يـَتـَجَنَّبَ مُوَاخَاةَ ثَلَاثَةٍ الْمَاجِنِ الْفَاجِرِ وَ الْأَحْمَقِ وَ الْكَذَّابِ فَأَمَّا الْمـَاجِنُ الْفَاجِرُ فَيُزَيِّنُ لَكَ فِعْلَهُ وَ يُحِبُّ أَنَّكَ مِثْلُهُ وَ لَا يُعِينُكَ عَلَى أَمْرِ دِينِكَ وَ مَعَادِكَ وَ مُقَارَبَتُهُ جَفَاءٌ وَ قَسْوَةٌ وَ مَدْخَلُهُ وَ مَخْرَجُهُ عَارٌ عَلَيْكَ وَ أَمَّا الْأَحْمَقُ فَإِنَّهُ لَا يُشِيرُ عَلَيْكَ بِخَيْرٍ وَ لَا يُرْجَى لِصَرْفِ السُّوءِ عَنْكَ وَ لَوْ أَجْهَدَ نَفْسَهُ وَ رُبَّمَا أَرَادَ مَنْفَعَتَكَ فَضَرَّكَ فَمَوْتُهُ خَيْرٌ مِنْ حَيَاتِهِ وَ سُكُوتُهُ خَيْرٌ مِنْ نُطْقِهِ وَ بُعْدُهُ خَيْرٌ مِنْ قُرْبِهِ وَ أَمَّا الْكَذَّابُ فَإِنَّهُ لَا يـَهـْنـِئُكَ مـَعـَهُ عـَيـْشٌ يـَنـْقـُلُ حَدِيثَكَ وَ يَنْقُلُ إِلَيْكَ الْحَدِيثَ كُلَّمَا أَفْنَى أُحْدُوثَةً مَطَرَهَا بـِأُخـْرَى مـِثـْلِهـَا حَتَّى إِنَّهُ يُحَدِّثُ بِالصِّدْقِ فَمَا يُصَدَّقُ وَ يُفَرِّقُ بَيْنَ النَّاسِ بِالْعَدَاوَةِ فَيُنْبِتُ السَّخَائِمَ فِي الصُّدُورِ فَاتَّقُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ انْظُرُوا لِأَنْفُسِكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 453 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود، هـر زمـان امـيـرالمـؤ منين عليه السلام بمنبر مى رفت مى فـرمـود: سـزاوار اسـت از بـراى مـسـلمان كه رفاقت با سه كس دورى جويد: پر روى بى باكى كه تباهكار است ، و احمق ، و دروغگو، اما شخص پر روى تباهكار پس كردار خويشتن را بـراى تـو بـيـارايـد و دوست دارد كه تو نيز مانند او باشى ، و نه در كار دين تو را كـمك كند و نه در كار آخرت ، و نزديكى با او جفاكارى و سنگدلى است و ورود و خروج او (و رفـت و آمـدش ) بـراى تـو نـنـگـست ، و اما احمق پس كار خيرى درباره تو انجام ندهد، و بـجـلو گـيـريش از رسيدن بدى بتو اميدى نيست اگر چه خود را بتلاش ‍ اندازد و بسا كه بـخـواهـد بـتـو سـودى بـرسـاند ولى (از روى حماقت ) زيانت رساند، پس مرگ او به از زنـدگـيـش مـى بـاشـد، و خـموشى او به از گفتارش ، و دورى او (از تو) به از نزديكى اوسـت ، و امـا دروغـگـو زنـدگى كردن با او بر تو گوارا نشود، گفتار تو را بديگران بـاز گـويـد، و از ديـگـران بـسـوى تـو درآيـد، هـرگـاه افـسـانه را بپايان رساند آنرا بـافـسانه ديگرى مانند آن بچسباند (و در نسخه وافى ((مطها)) است يعنى بكشاند) تا بدانجا كه راست گويد ولى كسى باور نكند، و ميانه مردمان را بدشمنى پراكنده سازد، و در سـيـنـه هـا تـخـم كـيـنـه افـشـانـد و بـرويـانـد، از خـداى عزوجل بپرهيزد و خود را بپائيد.


2- وَ فـِي رِوَايـَةِ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَا يَنْبَغِي لِلْمـَرْءِ الْمـُسـْلِمِ أَنْ يـُوَاخـِيَ الْفـَاجـِرَ فـَإِنَّهُ يُزَيِّنُ لَهُ فِعْلَهُ وَ يُحِبُّ أَنْ يَكُونَ مِثْلَهُ وَ لَا يُعِينُهُ عَلَى أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ لَا أَمْرِ مَعَادِهِ وَ مَدْخَلُهُ إِلَيْهِ وَ مَخْرَجُهُ مِنْ عِنْدِهِ شَيْنٌ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 453 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز آنـحـضرت عليه السلام حديث كرده كه فرمود: شايسته نيست كه مرد مسلمان با شخص تبهكار طرح برادرى افكند، زيرا كه او كردار خود را برايش بيارايد و دوست دارد كه آن مسلمان هم چون او شود، و او را نه در كار دنيا و نه در كار آخرتش كمك نكند، و رفت و آمدش براى او ننگ است .


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ عَنْ مـُيـَسِّرٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَا يـَنـْبـَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يُوَاخِيَ الْفَاجِرَ وَ لَا الْأَحْمَقَ وَ لَا الْكَذَّابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 454 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: شايسته نيست براى مرد مسلمان كه با شخص تبهكار و احمق دروغگو رفاقت كند.



4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ قـَالَ عـِيـسـَى ابـْنُ مَرْيَمَ ع إِنَّ صَاحِبَ الشَّرِّ يُعْدِي وَ قَرِينَ السَّوْءِ يُرْدِي فَانْظُرْ مَنْ تُقَارِنُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 454 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت ابـوالحـسـن عليه السلام فرمود: عيسى بن مريم عليه السلام فرموده : همانا شخص بدكار بدى وى سرايت كند، و همنشين بد انسان را بهلاكت افكند، پس بنگر با چه كس هم نشينى گردى .


5- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا عَمَّارُ إِنْ كُنْتَ تُحِبُّ أَنْ تَسْتَتِبَّ لَكَ النِّعْمَةُ وَ تَكْمُلَ لَكَ الْمُرُوءَةُ وَ تَصْلُحَ لَكَ الْمَعِيشَةُ فَلَا تُشَارِكِ الْعَبِيدَ وَ السَّفِلَةَ فِي أَمْرِكَ فَإِنَّكَ إِنِ ائْتَمَنْتَهُمْ خَانُوكَ وَ إِنْ حَدَّثُوكَ كَذَبُوكَ وَ إِنْ نُكِبْتَ خَذَلُوكَ وَ إِنْ وَعَدُوكَ أَخْلَفُوكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 454 رواية : 5
ترجمه :
5ـ عـمـار بـن مـوسى گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: اى عمار اگر خواهى كه نعمتت پا بـرجا باشد، و مردانگيت كامل و بى عيب باشد، و زندگيت نيكو گردد، بنده هاى زر خريد و اشـخـاص پـست را در كارهاى خود وارد مكن ، زيرا اگر امانتى بايشان سپارى بتو خيانت كـنـنـد، و اگـر خـيرى برايت آورند دروغ گويند، و اگر بنكبت روزگار دچار شوى رهايت كنند، و اگر وعده اى بتو دهند بدان وفا نكنند.


6- قـَالَ وَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ حُبُّ الْأَبْرَارِ لِلْأَبْرَارِ ثَوَابٌ لِلْأَبْرَارِ وَ حُبُّ الْفـُجَّارِ لِلْأَبـْرَارِ فَضِيلَةٌ لِلْأَبْرَارِ وَ بُغْضُ الْفُجَّارِ لِلْأَبْرَارِ زَيْنٌ لِلْأَبْرَارِ وَ بُغْضُ الْأَبْرَارِ لِلْفُجَّارِ خِزْيٌ عَلَى الْفُجَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 454 رواية : 6
ترجمه :
6ـ گويد: و نيز از آن حضرت عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: دوست داشتن نيكان نيكان را بـراى آنـها ثواب است ، و دوست داشتن تبهكاران نيكان را براى نيكان فضيلت است ، و دشـمـنـى تـبـهـكاران با نيكان براى نيكان زينت است ، و دشمنى نيكان با تبهكاران براى تبهكاران خوارى و رسوائى است .


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِمَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ عـَنْ أَبـِيـهِ ع قـَالَ قـَالَ لِي أَبـِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا يَا بـُنـَيَّ انـْظـُرْ خَمْسَةً فَلَا تُصَاحِبْهُمْ وَ لَا تُحَادِثْهُمْ وَ لَا تُرَافِقْهُمْ فِي طَرِيقٍ فَقُلْتُ يَا أَبـَتِ مـَنْ هـُمْ عـَرِّفـْنِيهِمْ قَالَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْكَذَّابِ فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَةِ السَّرَابِ يُقَرِّبُ لَكَ الْبَعِيدَ وَ يُبَعِّدُ لَكَ الْقَرِيبَ وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفَاسِقِ فَإِنَّهُ بَائِعُكَ بِأُكْلَةٍ أَوْ أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ وَ إِيَّاكَ وَ مـُصـَاحـَبـَةَ الْبـَخـِيـلِ فـَإِنَّهُ يـَخْذُلُكَ فِي مَالِهِ أَحْوَجَ مَا تَكُونُ إِلَيْهِ وَ إِيَّاكَ وَ مـُصـَاحـَبـَةَ الْأَحـْمـَقِ فـَإِنَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَنْفَعَكَ فَيَضُرُّكَ وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْقَاطِعِ لِرَحِمِهِ فـَإِنِّي وَجـَدْتـُهُ مـَلْعُوناً فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي ثَلَاثَةِ مَوَاضِعَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فـَهـَلْ عـَسـَيـْتـُمْ إِنْ تـَوَلَّيـْتـُمْ أَنْ تـُفـْسـِدُوا فـِي الْأَرْضِ وَ تـُقـَطِّعـُوا أَرْح امـَكـُمـْ أُول ئِكَ الَّذِيـنَ لَعـَنـَهُمُ اللّ هُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى أَبْص ارَهُمْ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّ هِ مِنْ بَعْدِ مِيث اقِهِ وَ يَقْطَعُونَ م ا أَمَرَ اللّ هُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُول ئِكَ لَهـُمُ اللَّعـْنـَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدّ ارِ وَ قَالَ فِي الْبَقَرَةِ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّ هِ مِنْ بـَعـْدِ مـِيـث اقـِهِ وَ يـَقـْطـَعـُونَ م ا أَمـَرَ اللّ هُ بـِهِ أَنْ يـُوصـَلَ وَ يـُفـْسـِدُونَ فـِي الْأَرْضـِ أُول ئِكَ هُمُ الْخ اسِرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 455 رواية : 7
ترجمه :
7ـ حضرت صادق (ع ) از پدرش عليهما السلام حديث كند كه پدرم على بن الحسين عليهما السـلام بـمن فرمود: اى فرزند در نظر داشته باش كه با پنج كس همنشين نشوى ، و با آنـهـا گفتگو و رفاقت در راهى نكنى گفتم پدر جان آنها كيانند؟ بمن معرفى كن ، فرمود: زنهار مبادا با دروغگو همنشين شوى زيرا كه او بمنزله سرابى است كه دور را در نظرت نـزديـك و نزديك را برايت دور جلوه دهد، و زنهار از هم نشينى با فاسق و گنهكار بپرهيز كـه او بـيـك لقـمـه يـا كـمـتـر از آن تـرا بـفـروشـد، و بـر تـو بـاد كـه بـا بـا شـخص بخيل همنشين نگردى زيرا كه او مال خود را در سخت ترين نيازمنديهايت از تو دريغ دارد، و زنهار مبادا با احمق همنشين شوى كه او مى خواهد بتو سود رساند ولى (بواسطه حماقتش ) زيـانت زند، و مبادا با آنكس كه قطع رحم كند رفاقت كنى كه من او را در دو سه جاى قرآن مـلعـون يـافـتم (يكجا) خداى عزوجل فرمايد: ((پس آيا اميد داريد كه هرگاه بسرپرستى كـارى گـمـارده شـويـد فـساد در زمين نكنيد و قطع رحم كنيم ، ايشانند كه خداوند لعنتشان كرده پس كرشان كرد، و كور ساخت ديدگانشان را)) (سوره محمد آيه 22 23) و نيز (در جـاى ديگر) فرمايد: ((آنانكه بشكنند پيمان خدا را پس از بستن آن ، و مى برند آنچه را كه خدا فرموده پيوند شود، و فساد كنند در زمين آنها را است لعنت و براى ايشان است بدى آن سراى )) (سوره رعد 25) و نيز در سوره بقره (آيه 27) فرمايد: ((آنانكه پيمان خدا را پس از بستنش بشكنند و ببرند آنچه را خداوند دستور داده پيوندش را داده و فساد كنند در زمين ايشانند زيانكاران )).


8- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ سَمِعْتُ الْمُحَارِبِيَّ يَرْوِي عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثَةٌ مُجَالَسَتُهُمْ تُمِيتُ الْقَلْبَ الْجُلُوسُ مَعَ الْأَنْذَالِ وَ الْحَدِيثُ مَعَ النِّسَاءِ وَ الْجُلُوسُ مَعَ الْأَغْنِيَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 455 رواية : 8
ترجمه :
8ـ امـام صـادق عـليـه السـلام از پـدرانش رسول خدا عليهم الصلاة والسلام حديث كند كه فـرمـود (ص ): سـه دسـتـه انـد كـه هـمـنـشـيـنـى بـا آنـهـا دل را بـمـيـرانـد: هـم نـشينى با اراذل و فرومايگان ، و گفت و شنود با زنها، و نشستن با توانگران .


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عَمَّنْ ذَكـَرَهُ قـَالَ قـَالَ لُقـْمـَانُ ع لِابـْنـِهِ يـَا بـُنـَيَّ لَا تـَقْتَرِبْ فَتَكُونَ أَبْعَدَ لَكَ وَ لَا تَبْعُدْ فـَتُهَانَ كُلُّ دَابَّةٍ تُحِبُّ مِثْلَهَا وَ إِنَّ ابْنَ آدَمَ يُحِبُّ مِثْلَهُ وَ لَا تَنْشُرْ بَزَّكَ إِلَّا عِنْدَ بَاغِيهِ كـَمـَا لَيـْسَ بـَيـْنَ الذِّئْبِ وَ الْكـَبـْشِ خـُلَّةٌ كـَذَلِكَ لَيـْسَ بـَيـْنَ الْبَارِّ وَ الْفَاجِرِ خُلَّةٌ مَنْ يـَقـْتـَرِبْ مـِنَ الزِّفـْتِ يَعْلَقْ بِهِ بَعْضُهُ كَذَلِكَ مَنْ يُشَارِكِ الْفَاجِرَ يَتَعَلَّمْ مِنْ طُرُقِهِ مَنْ يُحِبَّ الْمِرَاءَ يُشْتَمْ وَ مَنْ يَدْخُلْ مَدَاخِلَ السُّوءِ يُتَّهَمْ وَ مَنْ يُقَارِنْ قَرِينَ السَّوْءِ لَا يَسْلَمْ وَ مَنْ لَا يَمْلِكْ لِسَانَهُ يَنْدَمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 456 رواية : 9
ترجمه :
9ـ از لقـمـان حـديـث شد كه به پسرش گفت : اى پسر جانم زياد با مردم نزديك مشو كه مـوجـب دوريـت از دلهـاى آنـهـا شـوى (يـعـنـى چـون زيـاد رفـت و آمـد بـا مـردم كـردى مـوجـب مـلال و خـسـتـگـى آنـهـا شود و در نتيجه مورد بى مهرى آنان واقع شوى ) و يكسره از آنان دورى مكن كه (اعتنايت نكنند و) خوار و بى مقدار شوى ، هر جاندارى همانند خود را دوست دارد و آدميزاد هم بمانند خود دوستى ورزد، كالاى خود را جز در نزد خريدار و جويايش پهن مكن ، و چـنـانـچـه مـيـان گـرگ و گـوسـفند دوستى نباشد هم چنين ميان نيكوكار و بدكار دوستى نـبـاشـد، و هر كه بقير نزديك شود پاره اى از آن باو بچسبد هم چنين هركس با تبهكار در زنـدگـى شـريـك شـود از روشـهـاى او بـيـامـوزد، و هـر كـه جـدال و سـتـيـزه جـوئى را دوسـت دارد دشـنام خورد، و هر كه بجاهاى بد رود متهم گردد، و كسى كه با رفيق بد همنشين شود در امان نباشد، و هر كه زبان خود را نگه ندارد پشيمان گردد.


10- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِيرُوا عِنْدَ النَّاسِ كَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 456 رواية : 10
ترجمه :
10ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: با بدعت گذاران هم صحبت نشويد و هم نشين نگرديد كه در نظر مردم چون يكى از آنها شويد، رسول خدا (ص ) فرمود: انسان هم كيش دوست و رفيق خويش است .


11- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَعْقُوبَ الْهـَاشـِمـِيِّ عـَنْ هـَارُونَ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ عـُبَيْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِيَّاكَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ فَإِنَّكَ أَسَرَّ مَا تَكُونُ مِنْ نَاحِيَتِهِ أَقْرَبُ مَا يَكُونُ إِلَى مَسَاءَتِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 456 رواية : 11
ترجمه :
11ـ عبيد بن زراره گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: بپرهيز از دوستى با احمق زيرا كه تو هر چه از جانب او شادتر باشى او ببدى رساندن بتو نزديك تر است (گويا مقصود اينست كه هر چه بدوستى او خوشحال تر باشى خطر زيان رساندن او بواسطه حماقتش بتو نزديكتر شود).



*باب دوستى كردن با مردم*
بَابُ التَّحَبُّبِ إِلَى النَّاسِ وَ التَّوَدُّدِ إِلَيْهِمْ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَعْرَابِيّاً مِنْ بَنِي تَمِيمٍ أَتَى النَّبِيَّ ص فَقَالَ لَهُ أَوْصِنِي فَكَانَ مِمَّا أَوْصَاهُ تَحَبَّبْ إِلَى النَّاسِ يُحِبُّوكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 457 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت بـاقر (ع ) فرمود: عربى از بنى تميم نزد پيغمبر (ص ) آمد عرضكرد: بمن سـفـارش كن ، پس از جمله سفارشهايش باو اين بود كه با مردم دوستى كن تا مردم تو را دوست بدارند.


2- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مُجَامَلَةُ النَّاسِ ثُلُثُ الْعَقْلِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 457 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: خوشرفتارى و مدارا كردن با مردم يك سوم خردمندى است .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثٌ يُصْفِينَ وُدَّ الْمَرْءِ لِأَخِيهِ الْمُسْلِمِ يَلْقَاهُ بِالْبُشْرِ إِذَا لَقِيَهُ وَ يُوَسِّعُ لَهُ فِي الْمَجْلِسِ إِذَا جَلَسَ إِلَيْهِ وَ يَدْعُوهُ بِأَحَبِّ الْأَسْمَاءِ إِلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 457 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نيز فرمود: كه رسول خدا (ص ) فرمود: سه چيز است هك دوستى انسانيرا با برادر مسلمانش صفا دهد: (1) هميشه با خوشروئى با او برخورد كند، (2) هرگاه در مجلسى بر او بـنـشـيـنـد برايش جا باز كند (3) بآن نامى كه بيشتر آنرا دوست دارد او را بخواند (و صدا كند).

[afsanah82]

4- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ التَّوَدُّدُ إِلَى النَّاسِ نِصْفُ الْعَقْلِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 457 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز فـرمـود: كه رسول خدا (ص ) فرموده است : دوستى كردن با مردم نيمى از خرد است .


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ التَّوَدُّدُ إِلَى النَّاسِ نِصْفُ الْعَقْلِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 457 رواية : 5
ترجمه :
5ـ موسى بن بكر از حضرت كاظم عليه السلام مانند حديث (4) را روايت كرده است .


6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مـَنـْصُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ كَفَّ يَدَهُ عَنِ النَّاسِ فَإِنَّمَا يَكُفُّ عَنْهُمْ يَداً وَاحِدَةً وَ يَكُفُّونَ عَنْهُ أَيْدِياً كَثِيرَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 457 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حذيفة بن منصور گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: هر كه دست آزارش را از سـر مـردم بـردارد فـقـط يـكـدسـت از آنـهـا بـاز داشـتـه ولى (در مقابل ) دستهاى بسيارى از آزار او خوددارى كنند.


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عـَنْ سـُلَيـْمـَانَ بـْنِ زِيـَادٍ التَّمـِيـمـِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ع الْقَرِيبُ مَنْ قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَ إِنْ بَعُدَ نَسَبُهُ وَ الْبَعِيدُ مَنْ بَعَّدَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَ إِنْ قَرُبَ نَسَبُهُ لَا شَيْءَ أَقْرَبُ إِلَى شَيْءٍ مِنْ يَدٍ إِلَى جَسَدٍ وَ إِنَّ الْيَدَ تَغُلُّ فَتُقْطَعُ وَ تُقْطَعُ فَتُحْسَمُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 458 رواية : 7
ترجمه :
7ـ امام صادق عليه السلام فرمود: كه حضرت مجتبى عليه السلام فرموده : خويش نزديك آنـكس است كه مودت و دوستى او را نزديك كرده باشد اگر چه خويشاوندش دور باشد، و بيگانه و دور كسى است كه دوستى او را دور كرده است (و از نظر دوستى بيگانه باشد) اگـر چـه خـويـشاونديش نزديك باشد، و چيزى نزديكتر از دست به پيكر انسان نيست ، و همين دست خيانت كند و بريده مى شود و اثر آن محو گردد.



*باب آگاه كردن مرد برادر دينى خود را بدوستيش*
بَابُ إِخْبَارِ الرَّجُلِ أَخَاهُ بِحُبِّهِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ نـَصـْرِ بْنِ قَابُوسَ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَحْبَبْتَ أَحَداً مِنْ إِخْوَانِكَ فـَأَعـْلِمـْهُ ذَلِكَ فَإِنَّ إِبْرَاهِيمَ ع قَالَ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتى ق الَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ ق الَ بَلى وَ ل كِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 458 رواية : 1
ترجمه :
1ـ نـصـر بـن قـابـوس گـويـد: حضرت صادق (ع ) بمن فرمود: هرگاه يكى از برادران (دينى ) خود را دوست داشتى بآن آگاهش كن ، زيرا ابراهيم عليه السلام عرضكرد: ((بار پـروردگـارا بـمـن بـنـما كه چگونه مرده ها را زنده مى كنى فرمود مگر ايمان نياورده اى گفت چرا وليكن براى اينكه دلم مطمئن شود)) (سوره بقره آيه 260).



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: اين روايت مطابق است با آنچه در عيون در تفسير اين دو آيه وارد شده كـه مـقصود اطمينان يافتن بمقام دوستى است (پايان كلام مجلسى ره ) ولى ظاهر اينست كه مـقـصـود هـمـان اطـمـينان يافتن بزنده كردن مردگان و حشر آنان بوده ، و استشهاد حضرت عـليـه السـلام فـقط از اين نظر است كه براى انسان خوب است در هر كارى اگر چه يقين بـدان هـم داشـته باو نشان دهند و آگاهش سازند، و چنانچه در روايت عيون نيز تصريحى بـدان شـده باشد ولى اين حديث را نمى توان صريح در اين معنى و مطابق با آن دانست و چـنـانـچـه ايـن مـعـنـى كـه گـفـتـه شـد هـم نـپـذيـرد مـا گـوئيـم كـه حـديـث از ايـن جـهـت اجمال دارد و نمى توان در آن معنى هم بدان استدلال كرد و تاءييد آن حديث قرار داد.2- أَحـْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى جَمِيعاً عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِكَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَيْنَكُمَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 459 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه مردى را دوست داشتى او را بدان آگاهش ساز، زيرا كه آن دوستى ميان شما را پابرجاتر كند.



*باب سلام كردن*
بَابُ التَّسْلِيمِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص السَّلَامُ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدُّ فَرِيضَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 458 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: سلام كردن مستحب است و رد (يعنى جواب ) آن واجب است .


2- وَ بـِهـَذَا الْإِسـْنـَادِ قـَالَ مـَنْ بـَدَأَ بـِالْكـَلَامِ قـَبـْلَ السَّلَامِ فـَلَا تـُجِيبُوهُ وَ قَالَ ابْدَءُوا بِالسَّلَامِ قَبْلَ الْكَلَامِ فَمَنْ بَدَأَ بِالْكَلَامِ قَبْلَ السَّلَامِ فَلَا تُجِيبُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 459 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز رسـول خـدا (ص ) فرمود: هر كه پيش از سلام كردن آغاز بسخن كند پاسخش را نگوئيد، و فرمود: پيش از سخن گفتن بسلام كردن آغاز گفتار كنيد، و هر كه پيش از سلام كردن آغاز سخن كرد پاسخش ندهيد.


3- وَ بـِهـَذَا الْإِسـْنـَادِ قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص ‍ أَوْلَى النَّاسِ بـِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ مَنْ بَدَأَ بِالسَّلَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 459 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز رسول خدا (ص ) فرمود: نزديكترين مردم بخدا و رسولش كسى است كه بسلام آغاز گفتار كند.


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ سَلْمَانُ رَحِمَهُ اللَّهُ يَقُولُ أَفْشُوا سَلَامَ اللَّهِ فَإِنَّ سَلَامَ اللَّهِ لَا يَنَالُ الظَّالِمِينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 459 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمود: سلمان رحمة اللّه هميشه مى گفت : سلام خدا را آشكار كنيد زيرا سلام خدا بستمكاران نمى رسد.



توضيح:
فيض (ره ) گويد: آشكارا كردن سلام باينست كه بهر كس برخورد كرديد سلام كـنـيـد هـر كـه خـواهد باشد، و معناى گفته سلمان اينست كه بهر كه برخورد كرديد سلام كـنـيد (و فكر نكنيد كه ممكن است برخى از مردم شايسته سلام نباشند) زيرا اگر سزاوار سلام نباشد مانند اينكه از ستمكاران باشد سلام خدا باو نرسد.5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ إِفْشَاءَ السَّلَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 460 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: بـدرسـتـيـكـه خـداى عزوجل دوست دارد آشكار كردن سلام را.


6- عـَنـْهُ عـَنِ ابـْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ إِنَّ الْبَخِيلَ مَنْ يَبْخَلُ بِالسَّلَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 460 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـخـيـل كـسـى اسـت كـه از سـلام كـرن بخل كند.


7- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا سَلَّمَ أَحَدُكُمْ فَلْيَجْهَرْ بِسَلَامِهِ لَا يَقُولُ سَلَّمْتُ فَلَمْ يَرُدُّوا عَلَيَّ وَ لَعـَلَّهُ يـَكـُونُ قـَدْ سَلَّمَ وَ لَمْ يُسْمِعْهُمْ فَإِذَا رَدَّ أَحَدُكُمْ فَلْيَجْهَرْ بِرَدِّهِ وَ لَا يَقُولُ الْمُسَلِّمُ سَلَّمْتُ فَلَمْ يَرُدُّوا عَلَيَّ ثُمَّ قَالَ كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُ لَا تَغْضَبُوا وَ لَا تُغْضِبُوا أَفْشُوا السَّلَامَ وَ أَطِيبُوا الْكَلَامَ وَ صَلُّوا بِاللَّيْلِ وَ النَّاسُ نِيَامٌ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلَامٍ ثُمَّ تَلَا ع عَلَيْهِمْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ السَّل امُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 460 رواية : 7
ترجمه :
7ـ ابـن قـداح گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: هرگاه يكى از شماها سلام كند بايد بـلنـد سـلام كند و نگويد: من سلام كردم و جواب مرا ندادند، زيرا شايد سلام كرده و آنها نـشـنيده اند، چون يكى از شماها جواب سلام گويد: بايد بلند جواب دهد مسلمانى نگويد: كـه مـن سـلام كـردم و بمن جواب ندادند، سپس فرمود: على عليه السلام هميشه مى فرمود: خشم نكنيد و كسى را هم بخشم نياوريد، سلام را آشكار گوييد و گفتارتان را خوش كنيد، در شـب نـماز بخوانيد آنگاهيكه مردم در خوابند (مقصود نماز شب است ) تا بسلامتى ببهشت رويـد، سـپـس ايـن گـفـتـار خـداى عـزوجل را براى مردم خواند: ((السلام المؤ من المهيمن )) (سـوره حـشـر آيه 23) (يعنى خدائى كه سالم از هرگونه عيب و نقصى است و امان دهنده و نگهبان است ، و منظور امام از استشهاد باين آيه اينست كه سلام يكى از نامهاى خدا است ).


8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْبَادِي بِالسَّلَامِ أَوْلَى بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 460 رواية : 8
ترجمه :
8ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: آنكه آغاز بسلام كند بخدا و رسولش نزديكتر است .


9- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْمُنْذِرِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ مَنْ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ فَهِيَ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ مـَنْ قـَالَ السَّلَامُ عـَلَيـْكـُمْ وَ رَحـْمَةُ اللَّهِ فَهِيَ عِشْرُونَ حَسَنَةً وَ مَنْ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ فَهِيَ ثَلَاثُونَ حَسَنَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 460 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـسـن بـن مـنـظـر گـويـد: شنيدم كه حضرت صادق (ع ) مى فرمود: هركس (را) بگويد: ((السلام عليكم )) ده حسنه است ، و هر كه (را) بگويد: ((السلام عليكم و رحمة الله )) بـيست حسنه است ، و هر كه (را) بگويد: ((السلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته )) سى حسنه است .


10- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَلَاثَةٌ تُرَدُّ عَلَيْهِمْ رَدَّ الْجَمَاعَةِ وَ إِنْ كَانَ وَاحِداً عـِنـْدَ الْعـُطـَاسِ يـُقـَالُ يـَرْحـَمُكُمُ اللَّهُ وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ مَعَهُ غَيْرُهُ وَ الرَّجُلُ يُسَلِّمُ عَلَى الرَّجُلِ فَيَقُولُ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ الرَّجُلُ يَدْعُو لِلرَّجُلِ فَيَقُولُ عَافَاكُمُ اللَّهُ وَ إِنْ كَانَ وَاحِداً فَإِنَّ مَعَهُ غَيْرَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 461 رواية : 10
ترجمه :
10ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: سه كس هستند كه گرچه يك نفر باشند ولى درباره آنها بـصـيـغه جمع (مانند صيغه شما در فارسى ) جواب داده شود يكى در جائيكه كسى عطسه زنـد كـه بـاو گفته شود: ((يرحمكم الله )) (يعنى خدا بشما رحمت فرستد كه در اينجا) اگـر چـه كـسـى ديـگـر بـا او نـبـاشـد (بـصيغه جمع گفته شود) و ديگر مردى كه بمرد ديـگـرى سلام كند كه مى گويد: ((السلام عليكم )) (يعنى درود بر شما) و ديگر مردى كه براى مرد ديگر دعا كند كه مى گويد: ((عافاكم الله )) (يعنى خداوند شما را عافيت بـخـشـد) كـه اگـر چـه يـكـى است ولى ديگرى با او هست (مقصود از آن ديگر فرشته هاى نـويـسـنـده و نـگـهـبـانـان و ديـگـر از ايشان كه با انسان هستند مى باشد چنانچه فيض و مجلسى رحمهمااللّه فرموده اند.)


11- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ رَفَعَهُ قَالَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ ثَلَاثَةٌ لَا يُسَلَّمُونَ الْمَاشِي مَعَ الْجَنَازَةِ وَ الْمَاشِي إِلَى الْجُمُعَةِ وَ فِي بَيْتِ الْحَمَّامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 461 رواية : 11
ترجمه :
11ـ حضرت صادق (ع ) مى فرمود: سه كس سلام نكنند: كسى كه همراه جنازه رود، و كسيكه بنماز جمعه مى رود، و در حمام .



شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: زيـرا كـه ايـن اشـخـاص خـاطـرشـان مشغول و بخود سرگرم هستند پس باكى بر آنها نيست اگر سلام نكنند. 12- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مِنَ التَّوَاضُعِ أَنْ تُسَلِّمَ عَلَى مَنْ لَقِيتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 461 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نـيـز آنـحـضـرت عـليـه السلام فرمود: از فروتنى و تواضع اين استكه بهر كه برخورد كردى سلام كنى .


13- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مـَرَّ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ عـَلِيٌّ ع بِقَوْمٍ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ فَقَالُوا عَلَيْكَ السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ وَ مَغْفِرَتُهُ وَ رِضْوَانُهُ فَقَالَ لَهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَا تُجَاوِزُوا بِنَا مِثْلَ مَا قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ لِأَبِينَا إِبْرَاهِيمَ ع إِنَّمَا قَالُوا رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 461 رواية : 13
ترجمه :
13ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام بمردمى گذر كرد و بر آنها سـلام كـرد آنـهـا در جـواب گـفـتـنـد: ((عـليـك السلام و رحمة اللّه و بركاته و مغفرته و رضـوانـه )) پـس اميرالمؤ منين عليه السلام بدانها فرمود: درباره ما از آنچه فرشتگان بـپـدرانـمـان ابـراهـيـم عـليه السلام گفتند نگذريد، آنها گفتند: ((رحمة اللّه و بركاته عليكم اهل البيت )).


14- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ مـِنْ تـَمـَامِ التَّحِيَّةِ لِلْمُقِيمِ الْمُصَافَحَةَ وَ تَمَامِ التَّسْلِيمِ عَلَى الْمُسَافِرِ الْمُعَانَقَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 462 رواية : 14
ترجمه :
14ـ امـام صـادق عـليه السلام فرمود: تكميل تحيت (سلام گفتن و خوش آمد) براى شخصى كـه بـه سـفـر نـرفـتـه مـصـافـحـه (و دسـت دادن بـاو) اسـت ، و تـكـمـيـل آن دربـاره آنـكـه از سـفـر آمـده معانقه (و در آغوش گرفتن و دست بگردن همديگر انداختن ) است .


15- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع يـُكـْرَهُ لِلرَّجُلِ أَنْ يَقُولَ حَيَّاكَ اللَّهُ ثُمَّ يَسْكُتَ حَتَّى يَتْبَعَهَا بِالسَّلَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 462 رواية : 15
ترجمه :
15ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : بـراى مـرد بـد اسـت كـه اول بگويد: ((حياك الله )) (خدايت زنده بدارد) سپس خاموش ‍ شود و دنبالش سلام كند.



*باب آنكه بايد آغاز بسلام كند*
بَابُ مَنْ يَجِبُ أَنْ يَبْدَأَ بِالسَّلَامِ
1- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يُسَلِّمُ الصَّغِيرُ عَلَى الْكَبِيرِ وَ الْمَارُّ عَلَى الْقَاعِدِ وَ الْقَلِيلُ عَلَى الْكَثِيرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 462 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: كوچك بر بزرگ سلام كند، و رهگذر بر نشسته ، و گروه اندك بر گروه بسيار سلام كنند.



2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مـُصـْعـَبٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْقَلِيلُ يَبْدَءُونَ الْكَثِيرَ بِالسَّلَامِ وَ الرَّاكِبُ يَبْدَأُ الْمَاشِيَ وَ أَصْحَابُ الْبِغَالِ يَبْدَءُونَ أَصْحَابَ الْحَمِيرِ وَ أَصْحَابُ الْخَيْلِ يَبْدَءُونَ أَصْحَابَ الْبِغَالِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 462 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز فرمود: عليه السلام : كمترها به بيشتران سلام كنند، و سواره بپياده ، و استر سوارها به الاغ سوارها، و اسب سواران باستر سواران سلام كنند.




3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ يُسَلِّمُ الرَّاكِبُ عَلَى الْمَاشِي وَ الْمَاشِي عَلَى الْقَاعِدِ وَ إِذَا لَقِيَتْ جَمَاعَةٌ جَمَاعَةً سَلَّمَ الْأَقَلُّ عَلَى الْأَكْثَرِ وَ إِذَا لَقِيَ وَاحِدٌ جَمَاعَةً سَلَّمَ الْوَاحِدُ عَلَى الْجَمَاعَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 463 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نـيـز مـى فـرمـود: سـواره بـر پـيـاده و پـياده بر نشسته سلام كنند، و چون گروهى بگروه ديگر برخورند آنان كه كمترند به بيشتران سلام كنند، و چون يك نفر بگروهى برخورد آن يك بآن گروه سلام كند.


4- سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يُسَلِّمُ الرَّاكِبُ عَلَى الْمَاشِي وَ الْقَائِمُ عَلَى الْقَاعِدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 463 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نيز آنحضرت عليه السلام فرمود: سواره بر پياده و ايستاده بر نشسته سلام كند.


5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا كـَانَ قَوْمٌ فِي مَجْلِسٍ ثُمَّ سَبَقَ قَوْمٌ فَدَخَلُوا فَعَلَى الدَّاخِلِ أَخِيراً إِذَا دَخَلَ أَنْ يُسَلِّمَ عَلَيْهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 463 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نيز فرموده عليه السلام : هرگاه مردمى در انجمنى باشند و مردم ديگرى وارد شوند آنها كه تازه وارد شده اند بايد سلام كنند.



*باب اينكه چون يكتن از ميان يك گروه سلام كرد از ديگران كافى است و چون يكى از ميان يك گروه جواب داد از ديگران كافى است*
بَابُ إِذَا سَلَّمَ وَاحِدٌ مِنَ الْجَمَاعَةِ أَجْزَأَهُمْ وَ إِذَا رَدَّ وَاحِدٌ مِنَ الْجَمَاعَةِ أَجْزَأَ عَنْهُمْ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصـْحـَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا مَرَّتِ الْجَمَاعَةُ بِقَوْمٍ أَجْزَأَهُمْ أَنْ يُسَلِّمَ وَاحِدٌ مِنْهُمْ وَ إِذَا سَلَّمَ عَلَى الْقَوْمِ وَ هُمْ جَمَاعَةٌ أَجْزَأَهُمْ أَنْ يَرُدَّ وَاحِدٌ مِنْهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 463 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هرگاه گروهى بجمعى بگذرند كافى است كه يكى از آنها سلام كند، و چون بر جمعى سلام كردند كافى است كه يكى از ايشان جواب دهد.


2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ إِذَا سَلَّمَ الرَّجُلُ مِنَ الْجَمَاعَةِ أَجْزَأَ عَنْهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 463 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـبـد الرحمن بن حجاج گويد: كه (امام عليه السلام ) فرمود: چون يكتن از ميان گروهى سلام كرد از ديگران كافى است .


3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا سَلَّمَ مِنَ الْقَوْمِ وَاحِدٌ أَجْزَأَ عَنْهُمْ وَ إِذَا رَدَّ وَاحِدٌ أَجْزَأَ عَنْهُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 464 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: چون يكى از ميان مردمى سلام كرد از آنها كافى است ، و چون يكى از آنها جواب داد از آنها بس است .



*باب سلام كردن به زنها*
بَابُ التَّسْلِيمِ عَلَى النِّسَاءِ
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ رِبْعِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ رَسـُولُ اللَّهِ ص يُسَلِّمُ عَلَى النِّسَاءِ وَ يَرْدُدْنَ عَلَيْهِ السَّلَامَ وَ كَانَ أَمِيرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع يـُسـَلِّمُ عـَلَى النِّسـَاءِ وَ كـَانَ يـَكْرَهُ أَنْ يُسَلِّمَ عَلَى الشَّابَّةِ مِنْهُنَّ وَ يَقُولُ أَتَخَوَّفُ أَنْ يُعْجِبَنِي صَوْتُهَا فَيَدْخُلَ عَلَيَّ أَكْثَرُ مِمَّا أَطْلُبُ مِنَ الْأَجْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 464 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: كه رسولخدا (ص ) بزنها سلام ميكرد و آنها نيز جواب مى دادنـد، و امـيرالمؤ منين نيز سلام مى كرد و خوش نداشت كه بجوانهاى از زنها سلام كند، و مى فرمود: مى ترسم آوازش مرا خوش آيد، و زيادتر از آن
اجرى كه مى جويم (گناه ) بمن رسد.

[afsanah82]

*باب سلام كردن بر سائر ملت ها*
بَابُ التَّسْلِيمِ عَلَى أَهْلِ الْمِلَلِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ دَخَلَ يَهُودِيٌّ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَائِشَةُ عِنْدَهُ فَقَالَ السَّامُ عَلَيْكُمْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَيْكُمْ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِكَ فَرَدَّ عَلَيْهِ كَمَا رَدَّ عَلَى صَاحِبِهِ ثُمَّ دَخـَلَ آخـَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِكَ فَرَدَّ رَسُولُ اللَّهِ ص كَمَا رَدَّ عَلَى صَاحِبَيْهِ فَغَضِبَتْ عَائِشَةُ فَقَالَتْ عَلَيْكُمُ السَّامُ وَ الْغَضَبُ وَ اللَّعْنَةُ يَا مَعْشَرَ الْيَهُودِ يَا إِخْوَةَ الْقِرَدَةِ وَ الْخَنَازِيرِ فـَقـَالَ لَهـَا رَسـُولُ اللَّهِ ص يـَا عـَائِشـَةُ إِنَّ الْفـُحـْشَ لَوْ كـَانَ مـُمَثَّلًا لَكَانَ مِثَالَ سَوْءٍ إِنَّ الرِّفْقَ لَمْ يُوضَعْ عَلَى شَيْءٍ قَطُّ إِلَّا زَانَهُ وَ لَمْ يُرْفَعْ عَنْهُ قَطُّ إِلَّا شَانَهُ قَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ مـَا سـَمـِعـْتَ إِلَى قَوْلِهِمْ السَّامُ عَلَيْكُمْ فَقَالَ بَلَى أَ مَا سَمِعْتِ مَا رَدَدْتُ عَلَيْهِمْ قُلْتُ عَلَيْكُمْ فَإِذَا سَلَّمَ عَلَيْكُمْ مُسْلِمٌ فَقُولُوا سَلَامٌ عَلَيْكُمْ وَ إِذَا سَلَّمَ عَلَيْكُمْ كَافِرٌ فَقُولُوا عَلَيْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 464 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: مردى يهودى وارد شد بر رسولخدا (ص ) و عايشه هم در حضور آنحضرت صلى اللّه عليه و آله بود و گفت : ((السام عليكم )) (يعنى مرگ بـر شـمـا، رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله در پاسخ فرمود: ((عليكم )) (يعنى بر شـما) سپس ديگرى (از يهود) آمد و مانند همان گفت و رسولخدا (ص ) نيز مانند رفيقش باو پـاسـخ داد، پـس سـومـى وارد شد و مانند آن گفت و رسولخدا (ص ) همانطور كه بدو نفر رفقايش جواب داده بود جواب او را گفت ، پس عايشه خشمگين شد و گفت : ((سام )) و خشم و لعـنـت بـر شـمـا باد اى گروه يهود واى برادران ميمونها و خوكها، پس رسولخدا (ص ) بـه عـايـشه فرمود: اى عايشه اگر فحش بصورتى مجسم مى شد هر آينه بد صورتى داشت ، نرمش و مدارا بر هيچ چيز نهاده نشده جز اينكه آن چيز را آراسته است ، و از هيچ چيز بـرداشـتـه نشده جز اينكه آنرا زشت ساخته عرض كرد: اى رسولخدا آيا نشنيدى كه اينها گفتند: ((السام عليكم ))؟ فرمود: چرا، مگر تو نشنيدى آنچه من پاسخشان را دادم و گفتم : ((عـليـكـم ))؟ پـس هـرگـاه مـسـلمانى بشما سلام كرد باو بگوئيد: ((سلام علكيم )) و هرگاه كافرى بر شما سلام كرد در پاسخش بگوئيد: ((عليك )).


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ أَمـِيـرُ الْمـُؤْمـِنـِيـنَ ع لَا تَبْدَءُوا أَهْلَ الْكِتَابِ بِالتَّسْلِيمِ وَ إِذَا سَلَّمُوا عَلَيْكُمْ فَقُولُوا وَ عَلَيْكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 465 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام فـرمـوده : بـاءهـل كـتـاب آغـاز بـسـلام نكنيد، و هرگاه بشما سلام كردند شما در جواب بگوئيد: ((و عليكم )).


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ وَ الْمُشْرِكِ إِذَا سَلَّمُوا عَلَى الرَّجُلِ وَ هُوَ جَالِسٌ كَيْفَ يَنْبَغِي أَنْ يَرُدَّ عَلَيْهِمْ فَقَالَ يَقُولُ عَلَيْكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 465 رواية : 3
ترجمه :
3ـ سـمـاعـه گـويـد: از حـضـرت صادق (ع ) پرسيدم از اينكه يهودى و نصرانى و مشرك هـرگـاه بـر مـسـلمانى سلام كنند و او نشسته باشد چگونه جواب آنها را بگويد؟ فرمود: ميگويد: ((عليكم )).


4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مـُعـَاوِيـَةَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِذَا سـَلَّمَ عـَلَيـْكَ الْيـَهـُودِيُّ وَ النَّصْرَانِيُّ وَ الْمُشْرِكُ فَقُلْ عَلَيْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 465 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز مـحـمـد بـن مسلم از آنحضرت عليه السلام حديث كند كه فرمود: هرگاه يهودى و نصرانى و مشرك بر تو سلام كردند بگو: ((عليك )).



5- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شـِمـْرٍ عـَنْ جـَابـِرٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفَرٍ ع قَالَ أَقْبَلَ أَبُو جَهْلِ بْنُ هِشَامٍ وَ مَعَهُ قَوْمٌ مِنْ قُرَيْشٍ فـَدَخـَلُوا عـَلَى أَبـِي طـَالِبٍ فـَقـَالُوا إِنَّ ابـْنَ أَخـِيـكَ قـَدْ آذَانـَا وَ آذَى آلِهـَتَنَا فَادْعُهُ وَ مُرْهُ فـَلْيَكُفَّ عَنْ آلِهَتِنَا وَ نَكُفُّ عَنْ إِلَهِهِ قَالَ فَبَعَثَ أَبُو طَالِبٍ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَدَعَاهُ فـَلَمَّا دَخـَلَ النَّبـِيُّ ص لَمْ يـَرَ فـِي الْبـَيـْتِ إِلَّا مـُشـْرِكاً فَقَالَ السَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهـُدَى ثُمَّ جَلَسَ فَخَبَّرَهُ أَبُو طَالِبٍ بِمَا جَاءُوا لَهُ فَقَالَ أَ وَ هَلْ لَهُمْ فِي كَلِمَةٍ خَيْرٍ لَهُمْ مِنْ هـَذَا يـَسـُودُونَ بـِهـَا الْعـَرَبَ وَ يـَطَئُونَ أَعْنَاقَهُمْ فَقَالَ أَبُو جَهْلٍ نَعَمْ وَ مَا هَذِهِ الْكَلِمَةُ فَقَالَ تَقُولُونَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ قَالَ فَوَضَعُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَ خَرَجُوا هُرَّاباً وَ هُمْ يَقُولُونَ م ا سـَمـِعـْن ا بـِه ذ ا فـِي الْمـِلَّةِ الْآخـِرَةِ إِنْ ه ذ ا إِلَّا اخـْتـِل اقٌ فـَأَنـْزَلَ اللَّهُ تـَعـَالَى فـِي قـَوْلِهـِمْ ص وَ الْقـُرْآنِ ذِي الذِّكـْرِ إِلَى قـَوْلِهِ إِلَّا اخْتِل اقٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 466 رواية : 5
ترجمه :
5ـ جـابـر از حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام حـديـث كـنـد كـه فـرمـود: ابوجهل بن هشام با گروهى از قريش نزد ابوطالب رفتند و گفتند: اين برادر زاده ات ما را آزار دهد و معبودهاى ما را هم بيازارد او را بخواه و دستورش بده از نكوهش معبودان ما خود دارى كـند تا ما هم از نكوهش معبود او خود دارى كنيم ، فرمود: پس ابوطالب نزد رسولخدا (ص ) فـرسـتـاد و او را فـرا خـوانـد، هـمينكه رسول خدا (ص ) وارد شد در خانه جز مشرك كـسـى نـديد پس فرمود: ((السلام على من اتبع الهدى )) (يعنى سلام بر هر كس پيروى از حـق كـند) و نشست ، ابوطالب از آنچه مشركين گفته بودند آگاهش ، حضرت فرمود: آيا بجاى اين پيشنهاد كلمه اى نخواهند كه بدان وسيله بر عرب آقائى كنند و بر گردن همه آنـهـا سـوار شـونـد؟ (كـنـايـه از ايـن اسـت كـه هـمـه را زيـر فـرمـان خـويـش در آورنـد) ابوجهل گفت : چرا آن كلمه چيست ؟ فرمود: بگوئيد: ((لا اله الا الله )) (همينكه اين كلام را شـنـيدند) انگشت هاى خود را در گوش نهاده و پا بفرار گذاردند و مى گفتند: ((ما در ملت پـسـيـن ايـن را نـشـنـيـده ايم و اين نيست جز آورده تازه و نوين )) پس خداى تعالى درباره گفتار ايشان از اول سوره : ((ص ، و القرآن ذى الذكر)) تا آيه (8) (يعنى تا آخر آيه ): ((الا اختلاق )) نازل فرمود.


6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَقُولُ فِي الرَّدِّ عَلَى الْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ سَلَامٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 466 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: در جواب سلام يهودى و نصرانى ميگوئى : ((سلام ))



شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: يعنى بر ما يا بر مستحقش يا بركسى كه پيروى از حق كند.7- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ قـُلْتُ لِأَبـِي الْحـَسـَنِ مـُوسـَى ع أَ رَأَيـْتَ إِنِ احـْتَجْتُ إِلَى مُتَطَبِّبٍ وَ هُوَ نَصْرَانِيٌّ أُسَلِّمُ عَلَيْهِ وَ أَدْعُو لَهُ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُ لَا يَنْفَعُهُ دُعَاؤُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 466 رواية : 7
ترجمه :
7ـ عـبـدالرحـمـن بـن حجاج گويد: بحضرت كاظم عليه السلام عرض كردم : بفرمائيد كه اگـر مـن نيازمند يك طبيب نصرانى شدم ميتوانم بر او سلام كنم و در حقش دعا كنم ؟ فرمود: آرى دعاى تو باو سودى نبخشد.


8- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع أَ رَأَيْتَ إِنِ احْتَجْتُ إِلَى الطَّبِيبِ وَ هُوَ نَصْرَانِيٌّ أَنْ أُسَلِّمَ عَلَيْهِ وَ أَدْعُوَ لَهُ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُ لَا يَنْفَعُهُ دُعَاؤُكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 467 رواية : 8
ترجمه :
8ـ عـبـدالرحـمـن بـن حـجاج گويد:بحضرت كاظم عليه السلام عرض كردم : بفرمائيد كه اگـر مـن نيازمند يك طبيب نصرانى شدم ميتوانم بر او سلام كنم و در حقش دعا كنم ؟ فرمود: آرى دعاى تو باو سودى نبخشد.


9- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ عَرَفَةَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ قِيلَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ أَدْعُو لِلْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ قَالَ تَقُولُ لَهُ بَارَكَ اللَّهُ لَكَ فِي الدُّنْيَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 467 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت رضا عليه السلام فرمود: به حضرت صادق (ع ) عرض شد: در حق يهودى و نصرانى چگونه دعا كنيم ؟ فرمود: باو بگوئيد: خدا بدنياى تو بركت بدهد.


10- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فـِي مـُصـَافـَحـَةِ الْمـُسـْلِمِ الْيـَهُودِيَّ وَ النَّصْرَانِيَّ قَالَ مِنْ وَرَاءِ الثَّوْبِ فَإِنْ صَافَحَكَ بِيَدِهِ فَاغْسِلْ يَدَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 467 رواية : 10
ترجمه :
10ـ ابـو بـصـيـر از يـكـى از دو امـام بـاقـر و صـادق عـليه السلام حديث كند كه درباره مصافحه (و دست دادن ) مسلمان بيهود و نصرانى فرمود: از پشت جامه باشد، و چنانچه با دست لختت بتو دست داد دستت را بشوى .


11- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مـَعـْمـَرٍ عَنْ خَالِدٍ الْقَلَانِسِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَلْقَى الذِّمِّيَّ فَيُصَافِحُنِي قَالَ امْسَحْهَا بِالتُّرَابِ وَ بِالْحَائِطِ قُلْتُ فَالنَّاصِبَ قَالَ اغْسِلْهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 467 رواية : 11
ترجمه :
11ـ خـالد قـلانـسـى گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرض كردم : من با كافر ذمى (يـعنى آنان كه در ذمه اسلامند مانند يهود و نصارى و گبر) برخورد ميكنم و او با من دست ميدهد؟ فرمود: دستت بخاك بمال يا بديوار بكش ، عرض كردم : اگر ناصبى (يعنى دشمن اهل بيت پيغمبر ص ـ) باشد چطور؟ فرمود: دستت را بشوى .


12- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي رَجُلٍ صَافَحَ رَجُلًا مَجُوسِيّاً قَالَ يَغْسِلُ يَدَهُ وَ لَا يَتَوَضَّأُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 467 رواية : 12
ترجمه :
12ـ مـحـمد بن مسلم از حضرت باقر عليه السلام درباره مردى كه با مردى گبر دست داده است حديث كند كه فرمود: دستش را بشويد و وضوء نسازد.



*باب نامه نوشتن مسلمان با اهل ذمه يهود و نصارى و مجوس*
بَابُ مُكَاتَبَةِ أَهْلِ الذِّمَّةِ
1- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يـَعـْقـُوبَ بـْنِ سـَالِمٍ عـَنْ أَبـِي بـَصِيرٍ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَكُونُ لَهُ الْحـَاجَةُ إِلَى الْمَجُوسِيِّ أَوْ إِلَى الْيَهُودِيِّ أَوْ إِلَى النَّصْرَانِيِّ أَوْ أَنْ يَكُونَ عَامِلًا أَوْ دِهْقَاناً مِنْ عـُظـَمـَاءِ أَهـْلِ أَرْضـِهِ فَيَكْتُبُ إِلَيْهِ الرَّجُلُ فِي الْحَاجَةِ الْعَظِيمَةِ أَ يَبْدَأُ بِالْعِلْجِ وَ يُسَلِّمُ عـَلَيـْهِ فـِي كـِتَابِهِ وَ إِنَّمَا يَصْنَعُ ذَلِكَ لِكَيْ تُقْضَى حَاجَتُهُ قَالَ أَمَّا أَنْ تَبْدَأَ بِهِ فَلَا وَ لَكـِنْ تـُسـَلِّمُ عـَلَيـْهِ فـِي كـِتـَابـِكَ فـَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَدْ كَانَ يَكْتُبُ إِلَى كِسْرَى وَ قَيْصَرَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 468 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ابـو بـصـيـر گـويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدند: از اينكه (اگر) مردى نـيـازى بگبر يا يهودى يا نصرانى داشت ، يا اينكه يكى از آنها براى او كار مى كند يا دهقان و از بزرگان سرزمين اوست ، و اين مرد در حاجت مهمى باو نامه مى نويسد آيا در آغاز نـامـه نـام آن مـرد كـافر را بنويسد، و در نامه سلام باو بنويسد؟ و البته اين كار را هم فـقط بخاطر گذشتن كارش مى كند؟ فرمود: اما اينكه نام او را در آغاز نامه بنويسى پس نـكـن (اجـازه نـمـيـدهـم ) ولى در نـامـه ات سـلام بـراى او بـنـويـس زيـرا رسـول خـدا (ص ) نيز بسا كه براى كسرى (پادشاه ايران ) و قيصر (سلطان روم ) نامه مى نوشت .


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَكْتُبُ إِلَى رَجُلٍ مِنْ عُظَمَاءِ عُمَّالِ الْمَجُوسِ فَيَبْدَأُ بِاسْمِهِ قَبْلَ اسْمِهِ فَقَالَ لَا بَأْسَ إِذَا فَعَلَ لِاخْتِيَارِ الْمَنْفَعَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 468 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـبـداللّه بـن سـنـان از حـضـرت صادق (ع ) حديث كند كه درباره مردى كه به يكى از بـزرگـان كـارمـندان گبر نامه بنويسد و در آن نامه پيش از نام خودش نام او را بنويسد آنحضرت عليه السلام فرمود: باكى نيست اگر اينكار را بخاطر سودى كند.



*باب چشم پوشى و گذشت*
بَابُ الْإِغْضَاءِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مـَيـْمـُونٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ عِنْدَهُ قَوْمٌ يُحَدِّثُهُمْ إِذْ ذَكَرَ رَجُلٌ مِنْهُمْ رَجُلًا فـَوَقـَعَ فـِيـهِ وَ شـَكـَاهُ فـَقـَالَ لَهُ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَّى لَكَ بِأَخِيكَ كُلِّهِ وَ أَيُّ الرِّجَالِ الْمُهَذَّبُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 468 رواية : 1
ترجمه :
1ـ ثـعـلبـة بـن مـيـمـون از مـردى كـه نامش را برده حديث كند كه گفت : مردمى نزد حضرت صـادق عـليه السلام بودند و حضرت براى آنها حديث ميكرد، در اين ميان مردى از آنها نام مـردى را بـبـدى يـاد كـرد و گـله او را بـحـضـرت صادق عليه السلام نمود، حضرت باو فرمود: كجا برايت برادرى تمام عيار بدست آيد، و كدام مردى است كه مهذب و پاك از همه عيوب باشد.


2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عـَلِيِّ بـْنِ أَبـِي حـَمـْزَةَ عـَنْ أَبـِي بـَصـِيـرٍ قـَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تُفَتِّشِ النَّاسَ فَتَبْقَى بِلَا صَدِيقٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 469 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابوبصير گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: از درون مردم كاوش و جستجو مكن كه بى رفيق و دوست بمانى .



شــرح :
چون عموم مردم اينگونه هستند كه خواه و ناخواه نقطه ضعفى در آنها هست ، و آنكس كه خالى از هـرگـونـه عـيـبـى بـاشد بطور عموم در ميان مرد نيست ، و در نتيجه كاوش بعيوب مردم آگـاه شـوى و آنـكـس كه تو خواهى بدون عيب و نقص ‍ باشد پيدا نخواهى كرد، پس بهتر آنـكـه بهمان حسن ظاهر اكتفا شود و در صدد جستجو از باطن مردمان نباشى و گرنه ناچار بى رفيق خواهى ماند.
*باب نادر*
بَابٌ نَادِرٌ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ الْفـُضـَيْلِ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ انْظُرْ قَلْبَكَ فَإِذَا أَنْكَرَ صَاحِبَكَ فَإِنَّ أَحَدَكُمَا قَدْ أَحْدَثَ
اصول كافى جلد 2 صفحه : 469 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حماد بن عثمان گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: بدلت بنگر پس اگـر ديـدى كـه نـسـبـت بـرفـيـقـت نـگـران هـسـتـى (و چـيـزى در دل دارى ) پس (بدان ) كه يكى از شماها كار تازه اى كرده است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: شايد مقصود اين باشد كه بدان كه رفيقت نيز تو را دشمن دارد و سبب دشمنى يا چيزى است از جانب تو، و يا انديشه فاسدى كه از جانب او نسبت بتو پديد آمده .2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ يُوسُفَ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ سَمِعْتُ رَجُلًا يَسْأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فـَقـَالَ الرَّجـُلُ يـَقـُولُ أَوَدُّكَ فـَكـَيْفَ أَعْلَمُ أَنَّهُ يَوَدُّنِي فَقَالَ امْتَحِنْ قَلْبَكَ فَإِنْ كُنْتَ تَوَدُّهُ فَإِنَّهُ يَوَدُّكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 469 رواية : 2
ترجمه :
2ـ صالح بن حكم گويد: شنيدم كه مردى از حضرت صادق عليه السلام مى پرسيد و مى گفت : مردى ميگويد: ترا دوست دارم من چگونه بدانم كه و مرا دوست دارد؟ (و راست ميگويد) فـرمـود: دلت را آزمـايـش كـن پـس اگـر تـو نيز او را دوست دارى (بدان كه ) او هم تو را دوست داد.


3- أَبـُو بـَكـْرٍ الْحـَبَّالُ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـِيـسَى الْقَطَّانِ الْمَدَائِنِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبِي يَقُولُ حـَدَّثـَنـَا مـَسـْعـَدَةُ بـْنُ الْيـَسـَعِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع إِنِّي وَ اللَّهِ لَأُحـِبُّكَ فـَأَطـْرَقَ ثـُمَّ رَفـَعَ رَأْسـَهُ فـَقـَالَ صـَدَقْتَ يَا أَبَا بِشْرٍ سَلْ قَلْبَكَ عَمَّا لَكَ فِي قَلْبِي مِنْ حُبِّكَ فَقَدْ أَعْلَمَنِي قَلْبِي عَمَّا لِي فِي قَلْبِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 470 رواية : 3
ترجمه :
3ـ مـسـعـدة بـن يسع گويد: به حضرت صادق (ع ) عرض كردم : بخدا سوگند من شما را دوسـت دارم حـضـرت سـر را پـائيـن انـداخت و سپس بلند كدر و فرمود: اى ابا بشير راست گـفـتـى ، از دلت بـپـرس از آنـمـقـدار دوسـتـى كـه بـمـن دارى ، و دل من از آنمقدار محبتى كه از من در دل تو هست مرا آگاه ساخت .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ قـُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ ع لَا تَنْسَنِي مِنَ الدُّعَاءِ قَالَ أَ وَ تَعْلَمُ أَنِّي أَنْسَاكَ قَالَ فَتَفَكَّرْتُ فـِي نـَفـْسـِي وَ قـُلْتُ هـُوَ يـَدْعُو لِشِيعَتِهِ وَ أَنَا مِنْ شِيعَتِهِ قُلْتُ لَا لَا تَنْسَانِي قَالَ وَ كـَيـْفَ عَلِمْتَ ذَلِكَ قُلْتُ إِنِّي مِنْ شِيعَتِكَ وَ إِنَّكَ لَتَدْعُو لَهُمْ فَقَالَ هَلْ عَلِمْتَ بِشَيْءٍ غَيْرِ هَذَا قَالَ قُلْتُ لَا قَالَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ مَا لَكَ عِنْدِي فَانْظُرْ إِلَى مَا لِي عِنْدَكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 470 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـسـن بـن جـهـم گـويـد: بـحـضـرت ابـى الحـسـن عليه السلام عرض كردم : مرا از دعا فـراموش مكن ، فرمود تو ميدانى كه من فراموشت كنم ؟ گويد: در فكر فرو رفتنم و با خـود گـفـتم : آنحضرت براى شيعيانش دعا كند و من هم از شيعيان او هستم (پس براى من دعا كـنـد) عـرضـكـردم : نـه ، شما مرا فراموش نميكنى ، فرمود: اينرا از كجا دانستى ؟ عرض كردم : من از شيعيان شما هستم و شما هم كه براى شيعيان دعا ميكنى (پس مرا هم در ضمن دعا مـيـكـنـيـد) فـرمـود: جـز ايـن هـم چـيـزى دانـستى ؟ گويد: عرض كردم : نه ، فرمود: هرگاه خواستى بدانى نزد من چگونه هستى بنگر من نزد تو چگونه هستم .


5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ انْظُرْ قَلْبَكَ فَإِنْ أَنْكَرَ صَاحِبَكَ فَاعْلَمْ أَنَّ أَحَدَكُمَا قَدْ أَحْدَثَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 470 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حماد بن عثمان گويد: شنيدم حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: بدلت بنگر پس اگـر ديـدى كـه نـسـبـت بـرفـيـقـت نـگـران هـسـتـى (و چـيـزى در دل دارى ) پس (بدان ) كه يكى از شماها كار تازه اى كرده است .



*باب عطسه و جوابى كه هنگام عطسه زدن كسى بايد گفت*
بَابُ الْعُطَاسِ وَ التَّسْمِيتِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سـُوَيـْدٍ عـَنِ الْقـَاسـِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِلْمُسْلِمِ عـَلَى أَخـِيـهِ مـِنَ الْحـَقِّ أَنْ يـُسـَلِّمَ عَلَيْهِ إِذَا لَقِيَهُ وَ يَعُودَهُ إِذَا مَرِضَ وَ يَنْصَحَ لَهُ إِذَا غَابَ وَ يـُسـَمِّتـَهُ إِذَا عـَطـَسَ يـَقـُولَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ يَقُولَ لَهُ يَرْحَمُكَ اللَّهُ فَيُجِيبَهُ فَيَقُولَ لَهُ يَهْدِيكُمُ اللَّهُ وَ يُصْلِحُ بَالَكُمْ وَ يُجِيبَهُ إِذَا دَعَاهُ وَ يَتْبَعَهُ إِذَا مَاتَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 471 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: از حقوق مسلمان بر برادرش اينست كه چون باو برخورد كـند سلامش كند، و چون بيمار شود بعيادتش رود، و چون پنهان شود (پشت سرش ) براى او خير خواهى كند: و چون عطسه زند و بگويد: ((الحمد اللّه رب العالمين لا شريك له )) بـاو بـگـويـد: ((يـرحـمـك الله )) او نـيـز در جـواب اين گويد: ((يهديكم اللّه و يصلح بـالكـم )) و چـون او را (بـكـارى يـا بـجـائى ) بـخواند (و دعوتش كند) بپذيرد، و چون بميرد تشييعش ‍ كند.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا عَطَسَ الرَّجُلُ فَسَمِّتُوهُ وَ لَوْ كَانَ مِنْ وَرَاءِ جَزِيرَةٍ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى وَ لَوْ مِنْ وَرَاءِ الْبَحْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 471 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـولخـدا (ص ) فـرموده است : هرگاه كسى عطسه كرد جواب عطسه اش را بگوئيد اگر چه از پس جزيره اى باشد. و در روايت ديگرى است كه : اگر چه از پس دريا باشد.


3- الْحـُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُثَنًّى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ يَزِيدَ وَ مُعَمَّرِ بْنِ أَبِي زِيَادٍ وَ ابْنِ رِئَابٍ قَالُوا كُنَّا جُلُوساً عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِذْ عَطَسَ رَجُلٌ فَمَا رَدَّ عَلَيْهِ أَحَدٌ مِنَ الْقَوْمِ شَيْئاً حَتَّى ابْتَدَأَ هُوَ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَ لَا سَمَّتُّمْ إِنَّ مـِنْ حَقِّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ أَنْ يَعُودَهُ إِذَا اشْتَكَى وَ أَنْ يُجِيبَهُ إِذَا دَعَاهُ وَ أَنْ يَشْهَدَهُ إِذَا مَاتَ وَ أَنْ يُسَمِّتَهُ إِذَا عَطَسَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 471 رواية : 3
ترجمه :
3ـ اسحاق بن يزيد و معمربن ابى زياد و ابن رئاب گويند: ما در خدمت حضرت صادق (ع ) نـشـسـتـه بـوديـم كـه مـردى عطسه زد، پس هيچيك از آنمردم (كه آنجا بودند) جواب او را نگفتند تا اينكه آنحضرت شروع بسخن كرد و فرمود: سبحان اللّه چرا جواب عطسه اش را نـگفتيد؟ همانا از حقوق مسلمان اينست كه هرگاه بيمار شد عيادتش كنند، و چون دعوتى كرد بـپـذيرد، و چون بميرد بر سر جنازه اش حاضر شوند، و چون عطسه زد جواب عطسه اش را بگويند.

[afsanah82]

4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى قَالَ كُنْتُ عِنْدَ الرِّضَا ع فَعَطَسَ فَقُلْتُ لَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ ثُمَّ عَطَسَ فَقُلْتُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ ثُمَّ عـَطـَسَ فـَقـُلْتُ صـَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ وَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِذَا عَطَسَ مِثْلُكَ نَقُولُ لَهُ كَمَا يـَقـُولُ بـَعـْضـُنـَا لِبَعْضٍ يَرْحَمُكَ اللَّهُ أَوْ كَمَا نَقُولُ قَالَ نَعَمْ أَ لَيْسَ تَقُولُ صَلَّى اللَّهُ عـَلَى مـُحـَمَّدٍ وَ آلِ مـُحـَمَّدٍ قـُلْتُ بـَلَى قـَالَ ارْحـَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ قَالَ بَلَى وَ قَدْ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ رَحِمَهُ وَ إِنَّمَا صَلَوَاتُنَا عَلَيْهِ رَحْمَةٌ لَنَا وَ قُرْبَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 471 رواية : 4
ترجمه :
4ـ صفوان بن يحيى گويد: در خدمت حضرت رضا عليه السلام بودم پس آنحضرت عطسه زد، مـن بـاو گـفـتم : ((صلى اللّه عليك )) دوباره عطسه زد من گفتم : ((صلى اللّه عليك )) بـراى سـومـيـن بـار عـطسه زد و من گفتم : ((صلى اللّه عليك )) و عرض كردم : اگر مـانـند شما (امام معصومى ) عطسه زد همانطور كه ما بهم ميگوئيم ((يرحمك الله )) آنطور بـگوئيم يا اينطور كه من ميگويم ؟ فرمود: چرا مگر نميگوئى : ((صلى اللّه على محمد و آله ))؟ عـرضـكـردم : چـرا، فـرمـود: (تـو مـيـگـوئى )؟ ((ارحـم مـحـمـدا و آل محمد)) (يعنى پس از آنكه ميگوئى : ((صلى اللّه على محمد و آله ))، دنبالش ميگوئى : ((ارحـم مـحـمدا و آل محمد)) و اين هر دو طلب رحمت است بدو لفظ: يكى بلفظ ((يرحمك الله )) و ديـگـر بـلفـظ ((ارحـم محمدا و آل محمد)) از فيض ره ـ) سپس فرمود: آرى محققا خـداونـد بـر مـحـمـد صلوات و رحمت فرستاده و جز اين نيست كه صلوات ما بر او براى ما رحمت و تقرب بخدا است .



شــرح :
يـعـنـى بـاكـى نـيست هر كدام يك از اين دو لفظ را بگوئى زيرا هر دو بمعناى طلب رحمت خـداوند است و محتمل است معناى فرمايش امام عليه السلام اين باشد كه ((صلى اللّه عليك )) بـهـمـان مـعـنـاى ((ارحـم مـحـمـدا و آل مـحمد)) است كه آنهم از لحاظ معنا بازگشتش به ((يرحمك الله )) است پس هر دو لفظ داراى يك معنى است .5- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع يَقُولُ التَّثَاؤُبُ مِنَ الشَّيْطَانِ وَ الْعَطْسَةُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 472 رواية : 5
ترجمه :
5ـ احمد بن محمد بن ابى نصر گويد: از حضرت رضا عليه السلام شنيدم كه ميفرمود: دهن دره از شيطان است و عطسه از خداى عزوجل است .



شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ايـنـكـه دهـن دره را از جـانـب شـيـطان دانسته براى آنست كه دهن دره بـواسـطـه سـنـگـيـنـى بـدن و پـرى شـكـم و سـسـتـى و ميل آن بخواب است ، و مقصود حضرت بازداشت مردمان است از آنچه باعث پديد آمدن دهن دره اسـت مـانـنـد پـرخـورى و سـيـرى و مانند اينها كه انسان را از طاعات سنگين كند و از انجام خـيـرات كـسل نمايد، و فيض ‍ (ره ) گويد: جهتش اينست كه پيدايش آن از غفلتى است كه از واگـذاردن خـداونـد شـخـص را بـحـال خـود پـديـد آمـده ، زيـرا كـه چـون خـداونـد بـنـده را بحال خود گذارد از ياد خدا غافل شود (و نشانه اش دهن دره است ) و اما وجه اينكه عطسه از طـرف خـدا اسـت ايـن است كه اوست كه بنده اش را وادار بعطسه كرده تا آن بنده هنگام زدن عطسه بياد خدا افتد، و ذكر او را بگويد و اين معانى است كه از حديث آينده استفاده شود.6- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ قَالَ سَأَلْتُ الْعَالِمَ ع عَنِ الْعَطْسَةِ وَ مَا الْعِلَّةُ فِي الْحَمْدِ لِلَّهِ عَلَيْهَا فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ نِعَماً عَلَى عَبْدِهِ فِي صِحَّةِ بَدَنِهِ وَ سَلَامَةِ جَوَارِحِهِ وَ إِنَّ الْعـَبـْدَ يـَنـْسـَى ذِكـْرَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ عَلَى ذَلِكَ وَ إِذَا نَسِيَ أَمَرَ اللَّهُ الرِّيحَ فَتَجَاوَزَ فِي بَدَنِهِ ثُمَّ يُخْرِجُهَا مِنْ أَنْفِهِ فَيَحْمَدُ اللَّهَ عَلَى ذَلِكَ فَيَكُونُ حَمْدُهُ عِنْدَ ذَلِكَ شُكْراً لِمَا نَسِيَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 472 رواية : 6
ترجمه :
6ـ صـالح بـن ابـى حـمـاد گـويـد: از حـضـرت مـوسـى بن جعفر عليه السلام از عطسه و سـرايـنـكـه دنـبالش حمد خدا را بايد كرد پرسيدم ؟ فرمود: همانا براى خدا بر بنده اش نـعـمـتـهـائى اسـت كـه سـلامـتى بدو و اعضاى او و تندرستيش ، و بدرستى كه بنده خداى عـزوجـل را از يـاد بـبـرد و دربـاره ايـن نـعـمتها فراموشش كند، و چون خدا را فراموش كند خـداونـد بـه بـاد دستور دهد كه در تنش بگذرد و از بينى او بيرون آيد تا خدا را بر آن حمد كند، پس حمد او در آن هنگام شكرى است براى آنچه فراموش كرده است .


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ يُونُسَ عَنْ دَاوُدَ بـْنِ الْحـُصـَيْنِ قَالَ كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَحْصَيْتُ فِي الْبَيْتِ أَرْبَعَةَ عَشَرَ رَجـُلًا فـَعـَطـَسَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع فـَمـَا تـَكـَلَّمَ أَحَدٌ مِنَ الْقَوْمِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَا تُسَمِّتُونَ أَ لَا تُسَمِّتُونَ مِنْ حَقِّ الْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ إِذَا مَرِضَ أَنْ يَعُودَهُ وَ إِذَا مَاتَ أَنْ يَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَ إِذَا عَطَسَ أَنْ يُسَمِّتَهُ أَوْ قَالَ يُشَمِّتَهُ وَ إِذَا دَعَاهُ أَنْ يُجِيبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 473 رواية : 7
ترجمه :
7ـ داود بـن حـصـين گويد: نزد حضرت صادق عليه السلام بوديم و من شمردم چهارده نفر در آن اطـاق بـودنـد پـس ‍ حضرت صادق عليه السلام عطسه زد و يكنفر از آنگروه سخنى نـگـفت ، حضرت صادق (ع ) فرمود: آيا جواب عطسه را ندهيد؟ آيا جواب عطسه را نگوئيد؟ از حـقوق مؤ من بر مؤ من اينست كه چون بيمار شد عيادتش كند، و چون بميرد بر سر جنازه اش حـاضـر شـود، و چـون عـطـسـه زنـد جـواب عـطـسـه اش بگويد، و چون او را دعوت كند بپذيرد.


8- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع نِعْمَ الشَّيْءُ الْعَطْسَةُ تَنْفَعُ فِي الْجَسَدِ وَ تُذَكِّرُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْتُ إِنَّ عِنْدَنَا قَوْماً يَقُولُونَ لَيْسَ لِرَسُولِ اللَّهِ ص فِي الْعَطْسَةِ نَصِيبٌ فَقَالَ إِنْ كَانُوا كَاذِبِينَ فَلَا نَالَهُمْ شَفَاعَةُ مُحَمَّدٍ ص
اصول كافى جلد 4 صفحه : 473 رواية : 8
ترجمه :
8ـ جـابـر گـويـد: حـضـرت بـاقر عليه السلام فرمود: چه چيز خوبى است عطسه زدن ، بـراى بـدن سـودمـنـد است ، و خداى عزوجل را نيز بياد انسان آورد، من عرض كردم : نزد ما مـردمـانـى هـسـتند كه ميگويند: رسولخدا (ص ) از عطسه بهره اى ندارد (و عطسه نميزند)؟ فرمود: اگر دروغ گويند شفاعت محمد (ص ) به آنها نرسد.


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ عَطَسَ رَجُلٌ عـِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ ع فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَلَمْ يُسَمِّتْهُ أَبُو جَعْفَرٍ ع وَ قَالَ نَقَصَنَا حَقَّنَا ثُمَّ قَالَ إِذَا عَطَسَ أَحَدُكُمْ فَلْيَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ قَالَ فَقَالَ الرَّجُلُ فَسَمَّتَهُ أَبُو جَعْفَرٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 473 رواية : 9
ترجمه :
9ـ ابـن ابـى عـمـر از برخى از اصحابش حديث كند كه گفت : مردى در خدمت حضرت باقر عليه السلام عطسه زد و گفت : ((الحمدلله )) حضرت باقر عليه السلام جواب عطسه او را نـداد و فـرمـود: از حـق مـا كـاسـت سـپـس فـرمود: چون يكى از شماها عطسه كرد بگويد: ((الحـمـد لله رب العـالمـيـن و صـلى اللّه عـلى مـحـمـد و اءهل بيته )) گويد: پس آنمرد آنچنان گفت و حضرت نيز جواب عطسه او را داد. (يعنى باو فرمود: يرحمك الله ).


10- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ الْبَصْرِيِّ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع إِنَّ النَّاسَ يَكْرَهُونَ الصَّلَاةَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِي ثَلَاثَةِ مَوَاطِنَ عـِنـْدَ الْعـَطـْسـَةِ وَ عـِنـْدَ الذَّبِيحَةِ وَ عِنْدَ الْجِمَاعِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَا لَهُمْ وَيْلَهُمْ نَافَقُوا لَعَنَهُمُ اللَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 474 رواية : 10
ترجمه :
10ـ فـضـيـل بـن يسار گويد: بحضرت باقر عليه السلام عرض كردم : مردم در سه جا صلوات بر محمد و آلش را بد دادند: يك هنگام عطسه ، و ديگر هنگام سر بريدن حيوانات ، و سوم در هنگام جماع ، حضرت باقر عليه السلام فرمود: چه شده است آنها را؟ واى بر آنها، نفاق كردند، خدا لعنتشان كند.


11- عـَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِي خَلَفٍ قَالَ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِذَا عـَطـَسَ فَقِيلَ لَهُ يَرْحَمُكَ اللَّهُ قَالَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ وَ يَرْحَمُكُمْ وَ إِذَا عَطَسَ عِنْدَهُ إِنْسَانٌ قَالَ يَرْحَمُكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 474 رواية : 11
ترجمه :
11ـ سـعـد بـن ابـى خـلف گـويـد: حـضـرت باقر عليه السلام هرگاه عطسه ميزد و باو مـيـگـفـتـنـد: ((يـرحمك الله )) حضرت مى فرمود: ((يغفراللّه لكم و يرحمكم )) و هرگاه كـسـى نـزد او عـطـسـه مـيـزد حـضـرت مـيـفـرمـود: ((يـرحـمـك اللّه عزوجل )).


12- عـَنـْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ أَوْ غَيْرِهِ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ عَطَسَ غُلَامٌ لَمْ يَبْلُغِ الْحُلُمَ عِنْدَ النَّبِيِّ ص فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ ص بَارَكَ اللَّهُ فِيكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 474 رواية : 12
ترجمه :
12ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: پسر بچه اى كه بحد بلوغ نرسيده بود نزد پيغمبر صـلى اللّه عـليـه و آله عـطـسـه زد و پس از آن گفت : ((الحمد لله )) پيغمبر صلى اللّه عليه و آله باو فرمود: ((بارك اللّه فيك )).


13- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا عَطَسَ الرَّجُلُ فَلْيَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لَا شـَرِيـكَ لَهُ وَ إِذَا سَمَّتَ الرَّجُلُ فَلْيَقُلْ يَرْحَمُكَ اللَّهُ وَ إِذَا رَدَدْتَ فَلْيَقُلْ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكَ وَ لَنـَا فـَإِنَّ رَسـُولَ اللَّهِ ص سـُئِلَ عـَنْ آيـَةٍ أَوْ شـَيْءٍ فـِيهِ ذِكْرُ اللَّهِ فَقَالَ كُلُّمَا ذُكِرَ اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ حَسَنٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 474 رواية : 13
ترجمه :
13ـ مـحمد بن مسلم از حضرت باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: هرگاه مردى عطسه زد دنبالش بگويد:((الحمد لله (رب العالمين ) لاشريك له )) و كسى كه مى خواهد جواب عطسه را بدهد بگويد ((يرحمك الله )) و چون (شخصى كه عطسه زده ) بخواهد جواب او را بـدهـد بـگويد: ((يغفر اللّه لك و لنا)) زيرا از رسولخدا (ص ) از آيه هاى يا چيزى كـه در آن ذكـر خـدا بـاشـد پـرسـش شـد (كه آيا در چنين جائى آيه اى يا ذكر مخصوصى بايد گفت ؟) فرمود: هر جمله ايكه در آن ذكر خدا باشد نيكو است .


14- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ نُعَيْمٍ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ عَطَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ثُمَّ جَعَلَ إِصْبَعَهُ عَلَى أَنْفِهِ فَقَالَ رَغِمَ أَنْفِي لِلَّهِ رَغْماً دَاخِراً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 475 رواية : 14
ترجمه :
14ـ مـسمع بن عبدالملك گويد: حضرت صادق (ع ) عطسه زد پس فرمود: ((الحمدلله رب العـالمـيـن )) سـپـس ‍ انـگـشـتـش را بر بينى نهاد و فرمود: ((رغم انفى لله رغما داخرا)) (يعنى بينى من براى خدا بزبونى بر خاك است ).


15- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ سـَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع مَنْ قَالَ إِذَا عَطَسَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ عَلَى كُلِّ حَالٍ لَمْ يَجِدْ وَجَعَ الْأُذُنَيْنِ وَ الْأَضْرَاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 475 رواية : 15
ترجمه :
15ـ امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام در حـديـث مـرفـوعـى فـرمـود: هـركـس چـون عـطسه كند دنـبـال آن بـگـويـد: ((الحـمـد لله رب العـالمـيـن عـلى كل حال )) درد گوش و دندان نبيند.


16- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَوْ غَيْرِهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ فـِي وَجَعِ الْأَضْرَاسِ وَ وَجَعِ الآذَانِ إِذَا سَمِعْتُمْ مَنْ يَعْطِسُ فَابْدَءُوهُ بِالْحَمْدِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 475 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: درباره درد دندان و گوش هرگاه شنيديد كسى عطسه زد با حمد خدا با او سخن گوئيد.



17- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عـُثـْمـَانَ عـَنْ أَبـِي أُسـَامـَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ سَمِعَ عَطْسَةً فَحَمِدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ ص وَ أَهْلِ بَيْتِهِ لَمْ يَشْتَكِ عَيْنَيْهِ وَ لَا ضِرْسَهُ ثُمَّ قَالَ إِنْ سَمِعْتَهَا فَقُلْهَا وَ إِنْ كَانَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ الْبَحْرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 475 رواية : 17
ترجمه :
17ـ ابـواسـامه گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه صداى عطسه اى را بشنود پس خـداى عـزوجـل را حـمد گويد و بر پيغمبرى (ص ) و خاندانش صلوات بفرستد، درد چشم و دندان نبيند، سپس فرمود: اگر آنرا شنيدى ذكر (حمد و صلوات ) را بگو اگر چه ميان تو و آن (كس كه عطسه زده ) دريا فاصله باشد.


18- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعَرِيُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ عَطَسَ رَجُلٌ نَصْرَانِيٌّ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ الْقَوْمُ هَدَاكَ اللَّهُ فـَقـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع فـَقـُولُوا يَرْحَمُكَ اللَّهُ فَقَالُوا لَهُ إِنَّهُ نَصْرَانِيٌّ فَقَالَ لَا يَهْدِيهِ اللَّهُ حَتَّى يَرْحَمَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 475 رواية : 18
ترجمه :
18ـ ابـن ابى نجران از برخى از شيعيان حديث كند كه گفت : مردى نصرانى نزد حضرت صـادق عـليـه السـلام عـطـسـه زد مـردم بـاو گفتند: ((هداك الله )) (يعنى خدا هدايتت كند) حـضرت صادق عليه السلام فرمود: (بگوئيد) ((يرحمك الله ) عرضكردند: او نصرانى است ؟ تا حد باو رحم نكند هدايتش نفرمايد.


19- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص إِذَا عـَطـَسَ الْمـَرْءُ الْمـُسـْلِمُ ثـُمَّ سـَكـَتَ لِعـِلَّةٍ تـَكُونُ بِهِ قَالَتِ الْمـَلَائِكـَةُ عَنْهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ فَإِنْ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يـَغـْفـِرُ اللَّهُ لَكَ قـَالَ وَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الْعـُطـَاسُ لِلْمـَرِيـضِ دَلِيلُ الْعَافِيَةِ وَ رَاحَةٌ لِلْبَدَنِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 476 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسولخدا (ص ) فرمود: هرگاه مرد مسلمانى عطسه زند و بـواسـطـه دردى كـه دارد خـامـوش مـاند (و دنبالش نتواند الحمدلله رب العالمين بگويد) فرشتگان بجاى او گويند: ((الحمد لله رب العالمين )) فرشتگان گويند ((يغفر اللّه لك )) فرمود: و رسولخدا (ص ) فرموده : عطسه براى بيمار نشانه بهبودى و آسودگى بدن اوست .


20- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ عـَبـْدِ الصَّمَدِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ الْعُطَاسُ يَنْفَعُ فِي الْبَدَنِ كُلِّهِ مَا لَمْ يَزِدْ عَلَى الثَّلَاثِ فَإِذَا زَادَ عَلَى الثَّلَاثِ فَهُوَ دَاءٌ وَ سُقْمٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 476 رواية : 20
ترجمه :
20ـ و نـيـز امام صادق عليه السلام فرمود: عطسه براى همه تن سودمند است اگر از سه تا نگذرد و چون از سه تا بگذرد آن درد و بيمارى است .


21- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْو اتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ قَالَ الْعَطْسَةُ الْقَبِيحَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 476 رواية : 21
ترجمه :
21ـ ابـوبـكـر حـضـر مـى گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از گفتار خداى عـزوجـل (كـه فـرمايد) ((براستى ناخوش ترين آوازها بانگ خران است )) (سوره لقمان آيه 19) فرمود: عطسه ناهموار است .


22- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ يَحْيَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ عَطَسَ ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى قَصَبَةِ أَنْفِهِ ثُمَّ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعـَالَمـِيـنَ الْحَمْدُ لِلَّهِ حَمْداً كَثِيراً كَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ وَ آلِهِ وَ سـَلَّمَ خـَرَجَ مـِنْ مـَنـْخـِرِهِ الْأَيْسَرِ طَائِرٌ أَصْغَرُ مِنَ الْجَرَادِ وَ أَكْبَرُ مِنَ الذُّبَابِ حَتَّى يَسِيرَ تَحْتَ الْعَرْشِ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 476 رواية : 22
ترجمه :
22ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه عطسه زند سپس دستش را بر استخوان تيغه بينى نـهـد و بـگـويـد: ((الحمد لله رب العالمين (الحمد لله ) حمدا كثيرا كما هواهله وصلى اللّه عـلى مـحـمـد النـبـى و آله و سـلم )) از سـوراخ چـپ بـيـنـى او پـرنـده اى كـوچكتر از ملخ و بـزرگـتـر از مـگـس بـيـرون آيـد و بـرود تـا بـزير عرش رسد و تا روز قيامت براى او استغفار كند.


23- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَوَاهُ عَنْ رَجُلٍ مِنَ الْعَامَّةِ قَالَ كـُنـْتُ أُجـَالِسُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع فَلَا وَ اللَّهِ مَا رَأَيْتُ مَجْلِساً أَنْبَلَ مِنْ مَجَالِسِهِ قَالَ فَقَالَ لِي ذَاتَ يـَوْمٍ مِنْ أَيْنَ تَخْرُجُ الْعَطْسَةُ فَقُلْتُ مِنَ الْأَنْفِ فَقَالَ لِي أَصَبْتَ الْخَطَأَ فَقُلْتُ جـُعـِلْتُ فـِدَاكَ مـِنْ أَيـْنَ تـَخـْرُجُ فـَقـَالَ مـِنْ جَمِيعِ الْبَدَنِ كَمَا أَنَّ النُّطْفَةَ تَخْرُجُ مِنْ جَمِيعِ الْبـَدَنِ وَ مـَخـْرَجـُهـَا مـِنَ الْإِحـْلِيـلِ ثـُمَّ قـَالَ أَ مـَا رَأَيـْتَ الْإِنْسَانَ إِذَا عَطَسَ نُفِضَ أَعْضَاؤُهُ وَ صَاحِبُ الْعَطْسَةِ يَأْمَنُ الْمَوْتَ سَبْعَةَ أَيَّامٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 477 رواية : 23
ترجمه :
23ـ مـردى از عـامـه گـويد: من با امام صادق عليه السلام نشست و برخاست داشتم و بخدا سـوگـنـد مـجـلسى گرامى تر از مجلسهاى او نديدم ، گويد: روز آنحضرت بمن فرمود: عطسه از كجا بيرون آيد؟ گفتم : از بينى ، فرمود: بخطا رفتى ، گفتم : قربانت از كجا بـيـرون آيـد؟ فـرمـود: از هـمـه بـدن چـنـانـچـه مـنـى از هـمـه بـدن بـيـرون آيد گرچه از احليل (يعنى آلت مردى ) خارج شود، سپس فرمود، آيا نبينى كه چون انسان عطسه زند همه اعضاء بدنش تكان خورد؟ و كسيكه عطسه ميزند هفت روز از مرگ در امان است .


24- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَصْدِيقُ الْحَدِيثِ عِنْدَ الْعُطَاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 477 رواية : 24
ترجمه :
24ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله فـرمـوده : نشانه راستگوئى عطسه است .


25- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا كَانَ الرَّجُلُ يَتَحَدَّثُ بِحَدِيثٍ فَعَطَسَ عَاطِسٌ فَهُوَ شَاهِدُ حَقٍّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 477 رواية : 25
ترجمه :
25ـ و نيز فرمود صلى اللّه عليه و آله هرگاه مردى حديثى گويد و كسى عطسه زند آن گواه درستى آن حديث باشد.


26- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنِ ابـْنِ أَبـِي عـُمـَيـْرٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَصْدِيقُ الْحَدِيثِ عِنْدَ الْعُطَاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 477 رواية : 26
ترجمه :
26ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: رسـول خـدا صلى اللّه عليه و آله فرموده : نشانه راستگوئى عطسه است .


27- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا عَطَسَ الرَّجُلُ ثَلَاثاً فَسَمِّتْهُ ثُمَّ اتْرُكْهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 477 رواية : 27
ترجمه :
27ـ حـضـرت بـاقـر عـليه السلام فرمود: هرگاه مردى عطسه زد تا سه بار جواب او را بـگو و سپس او را رها كن (يعنى حقى كه در اين باره دارد در بار سوم ادا شود و از آن كه گذشت جواب ندارد).



*باب لازم بودن احترام از مسلمانان ريش سفيد و سالخورده*
بَابُ وُجُوبِ إِجْلَالِ ذِي الشَّيْبَةِ الْمُسْلِمِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِجْلَالَ الشَّيْخِ الْكَبِيرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 478 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـبـداللّه بـن سـنـان گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) بـمـن فـرمـود: از احـتـرام خـداى عزوجل احترام پيرمرد سالمند است .

[afsanah82]

2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ عَرَفَ فَضْلَ كَبِيرٍ لِسِنِّهِ فَوَقَّرَهُ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 478 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـولخدا (ص ) فرموده : هر كه برترى پير مردى را بـخـاطـر گـذشـت سن او بداند و او را احترام كند خداوند خاطر او را از هراس روز رستاخيز آسوده سازد.


3- وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ مَنْ وَقَّرَ ذَا شَيْبَةٍ فِي الْإِسْلَامِ آمَنَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 478 رواية : 3
ترجمه :
3ـ و نيز فرمود (ص ) هر كس احترام كند از كسى كه موى خود را در اسلام سفيد كرده خداى عزوجل از هراس روز قيامت او را آسوده سازد.


4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عـَنْ إِسـْحـَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْخَطَّابِ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ثَلَاثَةٌ لَا يَجْهَلُ حَقَّهُمْ إِلَّا مُنَافِقٌ مَعْرُوفٌ بِالنِّفَاقِ ذُو الشَّيْبَةِ فِي الْإِسْلَامِ وَ حَامِلُ الْقُرْآنِ وَ الْإِمَامُ الْعَادِلُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 478 رواية : 4
ترجمه :
4ـ اسحاق بن عمار گويد: شنيدم ابا الخطاب از حضرت صادق عليه السلام حديث مى كرد كه فرموده : سه كس هستند كه حق آنها را ناديده نگيرد كسى جز منافقى كه بنفاق معروف اسـت : كـسـى كـه مـويـش را در اسـلام سـپـيـد كرده ، و آنكه قرآن را در بردارد، و پيشواى عادل .



توضيح :
فيض (ره ) گويد: شايد مقصود از پيشواى عادل امام معصوم عليه السلام باشد.5- عـَنـْهُ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي نَهْشَلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مـِنْ إِجـْلَالِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِجْلَالُ الْمُؤْمِنِ ذِي الشَّيْبَةِ وَ مَنْ أَكْرَمَ مُؤْمِناً فَبِكَرَامَةِ اللَّهِ بَدَأَ وَ مَنِ اسْتَخَفَّ بِمُؤْمِنٍ ذِي شَيْبَةٍ أَرْسَلَ اللَّهُ إِلَيْهِ مَنْ يَسْتَخِفُّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 478 رواية : 5
ترجمه :
5ـ عـبـداللّه بـن سـنـان گـويـد: حـضـرت صادق عليه السلام بمن فرمود: از احترام خداى عـزوجـل احـتـرام (پـيـرمـرد) سـپيد موى مؤ من است ، و هر كه مؤ منى را گرامى دارد، بگرامى داشـتـن خـداونـد شـروع كـرده ، و هـر كـه مـؤ مـن سـپـيـده مـوئى را سـبـك شـمـارد خـداى عزوجل كسى را بر او بگمارد كه پيش از مرگش او را سبك شمارد.


6- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ وَ غَيْرِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِجْلَالُ ذِي الشَّيْبَةِ الْمُسْلِمِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 479 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: از احـتـرام بـخـداى عزوجل احترام به مو سپيد مسلمان است .



*باب گرامى داشتن شخص كريم و بزرگوار*
بَابُ إِكْرَامِ الْكَرِيمِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقـَدَّاحِ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ دَخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَأَلْقَى لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وِسَادَةً فَقَعَدَ عَلَيْهَا أَحَدُهُمَا وَ أَبَى الْآخَرُ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع اقْعُدْ عَلَيْهَا فَإِنَّهُ لَا يَأْبَى الْكَرَامَةَ إِلَّا حِمَارٌ ثُمَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ إِذَا أَتَاكُمْ كَرِيمُ قَوْمٍ فَأَكْرِمُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 479 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: دو نـفـر مـرد بـر حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام وارد شـدنـد پس آنحضرت براى هر كدام از آنها توشكى انداخت ، يكى از آندو روى آن نشست و ديگرى خوددارى كرد، اميرالمؤ منين باو فرمود: بر آن بنشين زيرا از پذيرفتن احترام خود دارى نـكـنـد جز الاغ ، سپس فرمود: رسولخدا (ص ) فرموده : هرگاه بزرگوار قومى بر شما رسيد او را گرامى داريد.


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَتَاكُمْ كَرِيمُ قَوْمٍ فَأَكْرِمُوهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 479 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام كـه رسـولخـدا صـلى اللّه عليه و آله فرموده : هرگاه بزرگوار قومى بر شما رسيد او را گرامى داريد.


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْعـَلَوِيِّ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَمَّا قَدِمَ عَدِيُّ بْنُ حَاتِمٍ إِلَى النَّبِيِّ ص أَدْخَلَهُ النَّبِيُّ ص بَيْتَهُ وَ لَمْ يَكُنْ فِي الْبَيْتِ غَيْرُ خَصَفَةٍ وَ وِسَادَةٍ مِنْ أَدَمٍ فَطَرَحَهَا رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَدِيِّ بْنِ حَاتِمٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 479 رواية : 3
ترجمه :
3ـ اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: چون عدى بن حاتم (كه هم خود از بزرگان قبيله طى بوده و هم پدرش حاتم طائى معروف است ) به پيغمبر (ص ) وارد شد آنحضرت (ص ) او را بـخـانـه خـود بـرد، و در خـانـه جـز تـيـكـه حـصـيرى و بالشى از پوست چيزى نبود، رسولخدا (ص ) آنها را براى عدى بن حاتم پهن كرد (و خود روى زمين نشست ).



*باب حق شخص وارد شونده*
بَابُ حَقِّ الدَّاخِلِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ مِنْ حَقِّ الدَّاخِلِ عَلَى أَهْلِ الْبَيْتِ أَنْ يَمْشُوا مَعَهُ هُنَيْئَةً إِذَا دَخَلَ وَ إِذَا خـَرَجَ وَ قـَالَ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَخَلَ أَحَدُكُمْ عَلَى أَخِيهِ الْمُسْلِمِ فِي بَيْتِهِ فَهُوَ أَمِيرٌ عَلَيْهِ حَتَّى يَخْرُجَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 480 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : از حـقـوق شـخـص كـه بـر اهـل خـانـه وارد شـود ايـنـسـت كـه هـنـگام ورود و خروجش كمى با او راه روند (يعنى چند قدم اسـتـقـبـال و چـنـد قـدم بـدرقـه اش كـنـنـد). و فـرمـود: كـه رسـول خـدا (ص ) فـرموده : هر گاه يكى از شما ببرادر مسلمانش در خانه او وارد گردد او بر صاحبخانه امير است تا آنگاه كه بيرون رود.



*باب اينكه مجلسها امانت است*
بَابُ الْمَجَالِسُ بِالْأَمَانَةِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنـَانٍ عـَنِ ابـْنِ أَبـِي عـَوْفٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ الْمَجَالِسُ بِالْأَمَانَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 480 رواية : 1
ترجمه :
(يـعـنـى صـحـبـتـهـاى خـصـوصـى كـه در مـجـالس شـود يـا نـگـفـته پيدا است كه گوينده ميل ندارد فاش شود حكم امانت را دارد و بايد از افشاء آن خوددارى كرد).
1ـ (ابن ) ابى عوف گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: مجلسها امانت است .


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَجَالِسُ بِالْأَمَانَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 480 رواية : 2
ترجمه :
2ـ (مـانـنـد حـديـث (1) اسـت كـه حـضـرت بـاقـر (ع ) از رسول خدا (ص ) روايت كرده است ).


3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ الْمـَجـَالِسُ بـِالْأَمَانَةِ وَ لَيْسَ لِأَحَدٍ أَنْ يُحَدِّثَ بِحَدِيثٍ يَكْتُمُهُ صَاحِبُهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِلَّا أَنْ يَكُونَ ثِقَةً أَوْ ذِكْراً لَهُ بِخَيْرٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 481 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: مجلسها امانت است ، و كسى حق ندارد كلام محرمانه رفيق خود را بـدون اجـازه او بـازگو كند، مگر در موردى كه شنونده مورد وثوق و اطمينان باشد يا ذكر خيرى از آن رفيق باشد.



*باب سربگوشى صحبت كردن*
بَابٌ فِي الْمُنَاجَاةِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عـَطـِيَّةَ عـَنْ أَبـِي بـَصـِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا كَانَ الْقَوْمُ ثَلَاثَةً فَلَا يَتَنَاجَى مِنْهُمُ اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا فَإِنَّ فِي ذَلِكَ مَا يَحْزُنُهُ وَ يُؤْذِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 481 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه سه نفر باهم هستند دو نفر آنها سربگوشى با هم صحبت نكنند زيرا كه آندو مايه اندوه و آزار رفيق سومى ايشان است .


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُونُسَ بْنِ يـَعـْقـُوبَ عـَنْ أَبـِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ إِذَا كَانَ ثَلَاثَةٌ فِي بَيْتٍ فَلَا يَتَنَاجَى اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا فَإِنَّ ذَلِكَ مِمَّا يَغُمُّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 481 رواية : 2
ترجمه :
2ـ (مانند حديث اول است كه از حضرت كاظم عليه السلام حديث شده ).



3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ عَرَضَ لِأَخِيهِ الْمُسْلِمِ الْمُتَكَلِّمِ فِي حَدِيثِهِ فَكَأَنَّمَا خَدَشَ وَجْهَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 481 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : هـركس در ميان سخن برادر مـسـلمـانـش (كـه مـشـغـول سـخـن گـفتن است ) بدود و سخن او را ببرد مانند اين است كه او را خراشيده است .



تـوضـيـح:
ايـن حديث مناسب با اين باب نيست ، و جهت اينكه كلينى (ره ) اين حديث را در اين باب آورده است آشكار نشد: جز اينكه گفته شود: كه چون بحث در اين بابها در آداب نشست و بـرخاست است و يكى از آداب مجالست اين است كه انسان در نشست و برخاست با مردم اين جـهـت را مراعات كند كه هرگاه كسى مشغول سخن گفتن است ميان حرف او ندود، باين مناسبت آنرا در اينجا آورده است .

*باب كيفيت نشستن*
بَابُ الْجُلُوسِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنْ عَبْدِ الْعَظِيمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بـْنِ الْحـَسَنِ الْعَلَوِيِّ رَفَعَهُ قَالَ كَانَ النَّبِيُّ ص يَجْلِسُ ثَلَاثاً الْقُرْفُصَا وَ هُوَ أَنْ يُقِيمَ سَاقَيْهِ وَ يَسْتَقْبِلَهُمَا بِيَدَيْهِ وَ يَشُدَّ يَدَهُ فِي ذِرَاعِهِ وَ كَانَ يَجْثُو عَلَى رُكْبَتَيْهِ وَ كَانَ يَثْنِي رِجْلًا وَاحِدَةً وَ يَبْسُطُ عَلَيْهَا الْأُخْرَى وَ لَمْ يُرَ ص مُتَرَبِّعاً قَطُّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 482 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـبـدالعـظيم بن عبداللّه در حديث مرفوعى (كه سند را بمعصوم عليه السلام رسانده ) حديث كند كه فرمود: پيغمبر (ص ) سه جور مى نشست :
1ـ سـرپا مى نشست و آن اينگونه است كه ساقهاى پا را از زمين بلند كند و دو زانو را در ميان دو دست خود حلقه وار بگيرد (و رانها را بشكم بچسباند) و بشانه پاها را ببندد 2ـ و گاهى دو زانو مى نشست 3 و گاهى يك پا را خم مى كرد و پاى ديگر را روى آن مى انداخت ، و هرگز ديده نشد كه آنحضرت (ص ) چهار زانو بنشيند.


2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ رَأَيـْتُ عـَلِيَّ بـْنَ الْحـُسـَيـْنِ ع قـَاعـِداً وَاضـِعاً إِحْدَى رِجْلَيْهِ عَلَى فَخِذِهِ فَقُلْتُ إِنَّ النَّاسَ يـَكـْرَهـُونَ هـَذِهِ الْجـِلْسَةَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهَا جِلْسَةُ الرَّبِّ فَقَالَ إِنِّي إِنَّمَا جَلَسْتُ هَذِهِ الْجِلْسَةَ لِلْمَلَالَةِ وَ الرَّبُّ لَا يَمَلُّ وَ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 482 رواية : 2
ترجمه :
2ـ ابو حمزه ثمالى گويد: حضرت على بن الحسين عليهما السلام را ديدم كه نشسته بود و يكى از دو پاى خود را بر ران ديگر گذارده بود، من عرضكردم : مردم از اين نوع نشستن خـوشـشـان نيايد و ميگويند: اين نشستن پروردگار است ؟ حضرت فرمود: اينكه من اينطور نـشـسـتـم بـراى ايـن بـود كـه دلتنگ بودم ، و پروردگار كه دلتنگ نمى شود و چرب و خواب او را نمى گيرد.
توضيح در ضمن حديث (5) شرحى بر اين حديث نيز بيايد.


3- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِي سُلَيْمَانَ الزَّاهِدِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ مـَنْ رَضـِيَ بـِدُونِ التَّشـَرُّفِ مـِنَ الْمـَجـْلِسِ لَمْ يـَزَلِ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ مَلَائِكَتُهُ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ حَتَّى يَقُومَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 482 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـر كـه بـمـجـلسى بدون تشريفات خشنود باشد خداى عزوجل و فرشتگانش پيوسته بر او رحمت فرستند تا از آن مجلس برخيزد.


4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَكْثَرَ مَا يَجْلِسُ تُجَاهَ الْقِبْلَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 483 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز فرمود عليه السلام : كه رسول خدا (ص ) بيشتر اوقات كه مى نشست رو بقبله بود.


5- أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ جَلَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مُتَوَرِّكاً رِجْلُهُ الْيُمْنَى عَلَى فَخِذِهِ الْيُسْرَى فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَذِهِ جِلْسَةٌ مَكْرُوهَةٌ فَقَالَ لَا إِنَّمَا هُوَ شَيْءٌ قَالَتْهُ الْيَهُودُ لَمَّا أَنْ فَرَغَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ خَلْقِ السَّمـَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ جَلَسَ هَذِهِ الْجِلْسَةَ لِيَسْتَرِيحَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عـَزَّ وَ جـَلَّ اللّ هُ ل ا إِل هَ إِلّ ا هـُوَ الْحـَيُّ الْقـَيُّومُ ل ا تـَأْخـُذُهُ سـِنـَةٌ وَ ل ا نَوْمٌ وَ بَقِيَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مُتَوَرِّكاً كَمَا هُوَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 483 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـماد بن عثمان گويد: حضرت صادق (ع ) روى پاى چپ نشست و پاى راست را روى ران چـپ گـذارد، پـس مردى باو عرضكرد: قربانت گردم اين نوع نشستن خوب نيست !؟ فرمود: نـه ايـن حـرفـى اسـت كـه يـهـود گـويـنـد: كـه چـون خـداى عزوجل از آفريدن آسمانها و زمين فارغ شد، و بر عرش استوار گرديد براى استراحت (و رفـع خـسـتـگـى ) ايـنـگـونـه نـشـسـت ، پس خداى تعالى اين آيه (يعنى آية الكرسى ) را نـازل كرد: ((اللّه لا اله هو الحى القيوم لا تاءخذه سنة و لا نوم )) و حضرت صادق (ع ) بهمانطور كه نشسته بود حركت نكرد.


6- عـِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَخَلَ مَنْزِلًا قَعَدَ فِي أَدْنَى الْمَجْلِسِ إِلَيْهِ حِينَ يَدْخُلُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 483 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: رسول خدا (ص ) اينگونه بود كه در هر منزلى وارد مى شد همان دم در مى نشست .


7- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع سُوقُ الْمُسْلِمِينَ كَمَسْجِدِهِمْ فَمَنْ سَبَقَ إِلَى مَكَانٍ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِ إِلَى اللَّيْلِ قَالَ وَ كَانَ لَا يَأْخُذُ عَلَى بُيُوتِ السُّوقِ كِرَاءً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 483 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نـيـز فـرمود عليه السلام : امير المؤ منين عليه السلام فرموده : بازار مسلمانان چون مـسـجـد آنـهـا است ، پس هركس ‍ بمكانى از آن پيشى گرفت (و زودتر از ديگران در جائى نشست ) او سزاوارتر است بدانجا تا بشب ، و فرمود: آنحضرت از دكانهاى بازار كرايه از مردم نمى گرفت .


8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص يَنْبَغِي لِلْجُلَسَاءِ فِي الصَّيْفِ أَنْ يَكُونَ بَيْنَ كُلِّ اثْنَيْنِ مِقْدَارُ عَظْمِ الذِّرَاعِ لِئَلَّا يَشُقَّ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْحَرِّ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 483 رواية : 8
ترجمه :
8ـ و نيز فرمود عليه السلام : شايسته است براى آنان كه در تابستان دور هم مى نشينند كه ميان هر دو نفر باندازه يك استخوان ذراع فاصله باشد كه از گرما ناراحت نشوند.


9- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابـْنِ أَبـِي عـُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ رَأَيْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَجْلِسُ فِي بَيْتِهِ عِنْدَ بَابِ بَيْتِهِ قُبَالَةَ الْكَعْبَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 484 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حماد بن عثمان گويد: حضرت صادق (ع ) را ديدم در اطاقش در رو بقبله مى نشست .



*باب كيفيت نشستن*
بَابُ الِاتِّكَاءِ وَ الِاحْتِبَاءِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص الِاتِّكـَاءُ فـِي الْمَسْجِدِ رَهْبَانِيَّةُ الْعَرَبِ إِنَّ الْمُؤْمِنَ مَجْلِسُهُ مَسْجِدُهُ وَ صَوْمَعَتُهُ بَيْتُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 484 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: تـكـيـه زدن (بـر دستها) در مسجد رهبانيت (يعنى گوشه نشينى رياضت ) عرب است ، همانا مجلس است و عبادتگاهش خانه او است .



شــرح :
رهـبانيت بمعناى گوشه گيرى و عزلت از دنيا و رياضت كشيدن است ، و در حديث است كه پـيـغمبر (ص ) فرمود: رهبانيت در اسلام نيست ، و اين روى اين جهت بوده كه ترسايان ، از دنـيـا و اهـل آن كناره گيرى مى كردند و تن خود را مانند مرتاضان بانواع شكنجه و عذاب دچـار مـى كـردنـد تـا روح خـود را تـقـويـت كـنـنـد، و اسـلام از ايـن نـوع عـمـل جـلوگـيـرى فـرمـود، و مـحـتـمل است كه مقصود از اين حديث اين باشد كه رهبانيت عرب بـايـنـسـت كه در مسجد باين كيفيت بنشينند (كه دستها را بجاى عصا براى بدن تكيه گاه كنند) و خلاصه منظور از اين حديث مدح اين وضع از نشستن است ، و ممكن است مذمت از اين نحو نـشـسـتـن بـاشد و مقصود اين باشد كه چنانچه رهبانيت بدعتى بود كه ترسايان گذارده بـودنـد، ايـنـگـونـه نـشـسـتـن نـيـز در مـسـجـد از بـدعـتـهاى عرب است ، و مجلسى (ره ) اين احـتـمـال دوم را ظـاهـر دانـسـتـه ، ولى بـنـظـر مـى رسـد كـه احـتـمـال اول ظـاهـر بـاشـد چـنـانـچـه در حـديـث آمـده اسـت كـه رسول خدا (ص ) فرمود: رهبانيت امت من نشستن در مساجد بخاطر انتظار نماز است .2- عـَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ الِاحْتِبَاءُ فِي الْمَسْجِدِ حِيطَانُ الْعَرَبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 484 رواية : 2
ترجمه :
2ـ امـام صـادق عـليـه السلام فرمود: در مسجد روى پا نشستن و زانوها را با دو دست حلقه وار بغل گرفتن ديوار عربها است .



شــرح :
يـعنى چنانچه كسى كه كنار ديوار بنشينند براى رفع خستگى بديوار تكيه كنند عربها هم كه در مسجد بنشينند بجاى ديوار براى تكيه زدن از اين نحو نشستن استفاده كنند.3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ إِسـْمـَاعـِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الِاحْتِبَاءُ حِيطَانُ الْعَرَبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 485 رواية : 3
ترجمه :
3ـ (مانند حديث (2) است )





4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عـَنِ الرَّجـُلِ يـَحْتَبِي بِثَوْبٍ وَاحِدٍ فَقَالَ إِنْ كَانَ يُغَطِّي عَوْرَتَهُ فَلَا بَأْسَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 485 رواية : 4
ترجمه :
4ـ سماعه گويد: از حضرت صادق (ع ) پرسيدم : كه مردى يك پيراهن بيش در تنش نيست ، مى تواند روى پا بنشيند؟ فرمود: اگر آن پيراهن عورتش را مى پوشاند عيب ندارد.



تـوضـيـح:
عـربها در زمانهاى قديم معمولا يك پيراهن بلند بتن مى كردند و زير آن چيزى مـانـنـد شـلوار نـداشـتـه انـد چـنـانـچـه اكـنـون نـيـز در ميان اعراب بدوى و چادر نشين چنين مـعـمـول است ، از اينرو سماعة مى پرسد كه با چنين وضعى نشستن روى پا بآن كيفيت كه رانـهـا بـشكم چسبيده و زانوها با دوست حلقه وار نگهدارى شده و خواه ناخواه عورتين روى زمـيـن قـرار گـيـرد چـگونه است ؟ امام عليه السلام در پاسخ فرمود: كه اگر عورتش را بپوشاند عيبى ندارد.
5- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا يَجُوزُ لِلرَّجُلِ أَنْ يَحْتَبِيَ مُقَابِلَ الْكَعْبَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 485 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: روا نيست كه انسان در برابر خانه كعبه سرپا بنشيند.

[afsanah82]

*باب شوخى و خنده*
بَابُ الدُّعَابَةِ وَ الضَّحِكِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحـَسـَنِ ع فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ الرَّجُلُ يَكُونُ مَعَ الْقَوْمِ فَيَجْرِي بَيْنَهُمْ كَلَامٌ يَمْزَحُونَ وَ يـَضـْحـَكُونَ فَقَالَ لَا بَأْسَ مَا لَمْ يَكُنْ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ عَنَى الْفُحْشَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كـَانَ يـَأْتـِيـهِ الْأَعـْرَابـِيُّ فـَيـُهـْدِي لَهُ الْهـَدِيَّةَ ثـُمَّ يـَقـُولُ مَكَانَهُ أَعْطِنَا ثَمَنَ هَدِيَّتِنَا فَيَضْحَكُ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ كَانَ إِذَا اغْتَمَّ يَقُولُ مَا فَعَلَ الْأَعْرَابِيُّ لَيْتَهُ أَتَانَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 485 رواية : 1
ترجمه :
1ـ مـعـمـر بن خلاد گويد: از حضرت رضا عليه السلام پرسيدم : و عرضكردم : قربانت گـردم مـردى در مـيان جمعى است و سخنى بميان آيد و آنها شوخى كنند و بخندند؟ فرمود: بـاكـى نـيـسـت تـا آنـجا كه نباشد و گمانم كه مقصودش فحش بود (يعنى در صورتيكه بـفـحـش و هـرزه گـوئى نـكـشـد، و فـحـش در آن نـبـاشـد) سـپـس فـرمـود: هـمـانـا رسـول خـدا (ص ) ايـنـگـونـه بود كه عرب بيابانى نزدش مى آمد و هديه اى برايش مى آورد و هـمـانـجـا مـى گـفـت : بـهـاى هـديـه مـا را بـده ، پـس رسـول خـدا (ص ) مـى خنديد، و هر زمان كه اندوهگين مى شد مى فرمود: آن عرب بيابانى چه شد؟ كاش نزد ما مى آمد.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِيفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبـِي قـُرَّةَ عـَنْ أَبـِي عـَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ فِيهِ دُعَابَةٌ قُلْتُ وَ مَا الدُّعَابَةُ قَالَ الْمِزَاحُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 486 رواية : 2
ترجمه :
2ـ فـضل بن ابى قره گويد: حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ مؤ منى نيست جز اينكه در او دعابة هست ، من عرضكردم : دعابة چيست ؟ فرمود: مزاح .


3- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَلَّامٍ عَنْ يُوسُفَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عـُقـْبـَةَ عـَنْ يُونُسَ الشَّيْبَانِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ مُدَاعَبَةُ بَعْضِكُمْ بَعْضاً قـُلْتُ قـَلِيـلٌ قـَالَ فـَلَا تـَفـْعـَلُوا فـَإِنَّ الْمـُدَاعـَبـَةَ مـِنْ حـُسْنِ الْخُلُقِ وَ إِنَّكَ لَتُدْخِلُ بِهَا السُّرُورَ عَلَى أَخِيكَ وَ لَقَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يُدَاعِبُ الرَّجُلَ يُرِيدُ أَنْ يَسُرَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 486 رواية : 3
ترجمه :
3ـ يـونـس شـيـبـانـى گـويـد: حـضـرت صادق (ع ) فرمود: شوخى كردن شما با همديگر چگونه است ؟ عرضكردم : اندك است ، فرمود: اينگونه نباشيد زيرا شوخى از خوش خلقى اسـت ، و تـو بـدان وسـيـله بـرادرت را خـوشـحـال و مـسـرور كـنـى ، و هـر آيـنـه رسول خدا (ص ) با كسى شوخى مى كرد و مى خواست كه او را شاد و مسرور كند.


4- صـَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُحِبُّ الْمُدَاعِبَ فِي الْجَمَاعَةِ بِلَا رَفَثٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 486 رواية : 4
ترجمه :
4ـ عـبـداللّه بـن مـحـمـد جـعـفـى گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت بـاقـر (ع ) مـى فـرمـود: خـداى عـزوجـل آنـكـس كـه ميان جمعى شوخى و خوشمزگى كند دوستش دارد در صورتيكه فحشى نباشد.


5- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ كُلَيْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ ضَحِكُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّمٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 486 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: خنده مؤ من تبسم است .



6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تُمِيتُ الْقَلْبَ وَ قَالَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمِيثُ الدِّينَ كَمَا يَمِيثُ الْمَاءُ الْمِلْحَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 486 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نيز فرمود عليه السلام : خنده بسيار دل را بميراند. و فرمود: بسيار خنديدن دين را آب كند چنانچه آب نمك را.


7- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ مـِنَ الْجـَهـْلِ الضَّحـِكَ مـِنْ غـَيـْرِ عَجَبٍ قَالَ وَ كَانَ يَقُولُ لَا تُبْدِيَنَّ عَنْ وَاضِحَةٍ وَ قَدْ عَمِلْتَ الْأَعْمَالَ الْفَاضِحَةَ وَ لَا يَأْمَنِ الْبَيَاتَ مَنْ عَمِلَ السَّيِّئَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 486 رواية : 7
ترجمه :
7ـ و نيز فرمود عليه السلام خنده بى مورد از نادانى است . (سكونى راوى حديث ) گويد: و آن حـضـرت پـيـوسته مى فرمود: خنده اى كه دندانها آشكار شود مكن با اينكه كردارهاى رسوا كننده اى انجام داده اى ، و آنكس كه كارهاى زشت كرده از بلاهاى شبانه آسوده نيست .



تـوضـيـح:
ايـن عبارت امام عليه السلام جنبه فنى دارد و روى مراعات سجع در بيان باين تعبير فرموده ، و مقصود اين است كه انسانى آلوده بگناهانى است (كه هر يك از آنها اگر آشـكـار شـود بـراى رسـوائى او كـافـى اسـت ) بـا چـنـيـن وضـعـى خـنـده از تـه دل كه حاكى از آسودگى خاطر اوست برايش روا نيست .
8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِيَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ يَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 487 رواية : 8
ترجمه :
8ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: مبادا مزاح كنيد كه آبرو را مى برد.


9- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابـْنِ أَبـِي عُمَيْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَلَا تُمَازِحْهُ وَ لَا تُمَارِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 487 رواية : 9
ترجمه :
9ـ و نيز فرمود عليه السلام : هرگاه مردى را دوست دارى با او مزاح و ستيزه مكن .


10- عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْقَهْقَهَةُ مِنَ الشَّيْطَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 487 رواية : 10
ترجمه :
10ـ و نيز فرمود عليه السلام : قهقهه از شيطان است .


11- حـُمـَيـْدُ بـْنُ زِيـَادٍ عـَنِ الْحـَسـَنِ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ الْكـِنْدِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 487 رواية : 11
ترجمه :
11ـ عـنـبـسـه عـابـد گـويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: خنده بسيار آبرو را مى برد.



12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِيَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ يَجُرُّ السَّخِيمَةَ وَ يُورِثُ الضَّغِينَةَ وَ هُوَ السَّبُّ الْأَصْغَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 487 رواية : 12
ترجمه :
12ـ و نيز فرمود عليه السلام : امير المؤ منين عليه السلام فرموده : مبادا شوخى كنيد كه كينه آورد و دشمنى بجاى گذارد، و آن دشنام كوچك است .


13- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ خَالِدِ بْنِ طَهْمَانَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِذَا قَهْقَهْتَ فَقُلْ حِينَ تَفْرُغُ اللَّهُمَّ لَا تَمْقُتْنِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 487 رواية : 13
ترجمه :
13ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فرمود: هرگاه قهقهه زدى پس از فراغت از آن بگو: ((اللهم لا تمقتنى )) (بار خدايا مرا دشمن مدار).


14- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ وَ عَلِيِّ بـْنِ عـُقـْبـَةَ وَ ثـَعـْلَبـَةَ رَفـَعُوهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ وَ أَبِي جَعْفَرٍ أَوْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ كَثْرَةُ الْمِزَاحِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمُجُّ الْإِيمَانَ مَجّاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 14
ترجمه :
14ـ حـضـرت بـاقـر و حـضـرت صـادق يـا يـكى از آندو عليهما السلام فرمودند: شوخى بسيار آبرو را ببرد و خنده بسيار ايمان را بيكسو پرتاب كند.



15- حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الْمِزَاحُ السِّبَابُ الْأَصْغَرُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 15
ترجمه :
15ـ عنبسه عابد گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: شوخى دشنام كوچك است .


16- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ مـَرْوَانَ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِيَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ يَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ مَهَابَةِ الرِّجَالِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 16
ترجمه :
16ـ و نـيـز آن حضرت عليه السلام فرمود: از شوخى بپرهيزيد زيرا آبرو را بريزد و شـكـوه و بـزرگـى مـردان را بـبـرد (مـراد ايـنـسـتـكـه در مـزح حـد اعتدال را نگهداريد و زياده روى نكنيد).


17- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تُمَارِ فَيَذْهَبَ بَهَاؤُكَ وَ لَا تُمَازِحْ فَيُجْتَرَأَ عَلَيْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 17
ترجمه :
17ـ و نيز فرمود عليه السلام : ستيزه مكن كه شخصيت تو را ببرد، و شوخى مكن كه روى مردم بتو باز شود و بر تو دلير شوند.


18- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تُمَازِحْ فَيُجْتَرَأَ عَلَيْكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 18
ترجمه :
18ـ و نيز فرمود عليه السلام : شوخى مكن تا بر تو دلير شوند.


19- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِي خَلَفٍ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ ع أَنَّهُ قـَالَ فـِي وَصـِيَّةٍ لَهُ لِبـَعـْضِ وُلْدِهِ أَوْ قَالَ قَالَ أَبِي لِبَعْضِ وُلْدِهِ إِيَّاكَ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ يَذْهَبُ بِنُورِ إِيمَانِكَ وَ يَسْتَخِفُّ بِمُرُوءَتِكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 19
ترجمه :
19ـ حـضـرت ابـوالحـسـن عليه السلام بيكى از فرزندانش سفارش كرد يا فرمود: پدرم بـيـكـى از فـرزنـدانـش چـنـيـن فـرمـود: از شـوخـى بپرهيز كه آن نور ايمان ترا ببرد، و مردانگيت را سبك كند.


20- عـَنـْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي الْحـَسـَنِ الْأَوَّلِ ع قـَالَ كـَانَ يـَحـْيَى بْنُ زَكَرِيَّا ع يَبْكِي وَ لَا يَضْحَكُ وَ كَانَ عِيسَى ابْنُ مـَرْيـَمَ ع يـَضـْحـَكُ وَ يـَبـْكِي وَ كَانَ الَّذِي يَصْنَعُ عِيسَى ع أَفْضَلَ مِنَ الَّذِي كَانَ يَصْنَعُ يَحْيَى ع
اصول كافى جلد 4 صفحه : 488 رواية : 20
ترجمه :
20ـ حـضـرت كاظم عليه السلام فرمود: يحيى بن زكريا عليه السلام اينگونه بود كه گـريـه مـى كـرد و نـمـى خـنـديد، و عيسى بن مريم عليه السلام اينگونه بود كه هم مى خـنـديد و هم گريه مى كرد، و آنچه عيسى عليه السلام مى كرد بهتر بود از آنچه يحيى عليه السلام مى كرد.



*باب شوخى و خنده*
بَابُ حَقِّ الْجِوَارِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ جَمِيعاً عَنْ مُعَاوِيَةَ بـْنِ عـَمَّارٍ عـَنْ عـَمـْرِو بـْنِ عـِكـْرِمـَةَ قـَالَ دَخـَلْتُ عـَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ لَهُ لِي جَارٌ يـُؤْذِيـنـِي فـَقـَالَ ارْحـَمـْهُ فـَقـُلْتُ لَا رَحـِمـَهُ اللَّهُ فَصَرَفَ وَجْهَهُ عَنِّي قَالَ فَكَرِهْتُ أَنْ أَدَعَهُ فـَقـُلْتُ يـَفـْعـَلُ بـِي كـَذَا وَ كـَذَا وَ يـَفـْعـَلُ بـِي وَ يـُؤْذِينِي فَقَالَ أَ رَأَيْتَ إِنْ كَاشَفْتَهُ انـْتـَصـَفـْتَ مـِنْهُ فَقُلْتُ بَلَى أُرْبِي عَلَيْهِ فَقَالَ إِنَّ ذَا مِمَّنْ يَحْسُدُ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِذَا رَأَى نِعْمَةً عَلَى أَحَدٍ فَكَانَ لَهُ أَهْلٌ جَعَلَ بَلَاءَهُ عَلَيْهِمْ وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ أَهْلٌ جَعَلَهُ عَلَى خَادِمِهِ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ خَادِمٌ أَسْهَرَ لَيْلَهُ وَ أَغَاظَ نَهَارَهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص أَتَاهُ رَجـُلٌ مـِنَ الْأَنـْصـَارِ فـَقَالَ إِنِّي اشْتَرَيْتُ دَاراً فِي بَنِي فُلَانٍ وَ إِنَّ أَقْرَبَ جِيرَانِي مِنِّي جِوَاراً مَنْ لَا أَرْجُو خَيْرَهُ وَ لَا آمَنُ شَرَّهُ قَالَ فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِيّاً ع وَ سَلْمَانَ وَ أَبَا ذَرٍّ وَ نـَسـِيتُ آخَرَ وَ أَظُنُّهُ الْمِقْدَادَ أَنْ يُنَادُوا فِي الْمَسْجِدِ بِأَعْلَى أَصْوَاتِهِمْ بِأَنَّهُ لَا إِيمَانَ لِمَنْ لَمْ يـَأْمـَنْ جـَارُهُ بـَوَائِقـَهُ فـَنـَادَوْا بِهَا ثَلَاثاً ثُمَّ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى كُلِّ أَرْبَعِينَ دَاراً مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 489 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـمـرو بـن عـكرمه گويد: وارد شدم بر حضرت صادق (ع ) و بآن حضرت عرضكردم : هـمسايه اى دارم كه مرا بيازارد فرمود: تو با او خوشرفتارى كن ، من گفتم : خدايش رحم نكند! پس آنحضرت روى از من برگردانيد، گويد: من نخواستم با آنوضع از حضرت جدا شـوم از ايـنـرو عـرضـكردم : با من چنين و چنان مى كند و مرا آزار مى دهد! فرمود: گمان مى كـنـى كـه اگـر بـا او آشكارا دشمنى كنى (و تو نيز مانند او درصدد آزارش برآئى ) مى تـوانـى از او انـتـقـام بـكـشـى ؛ (و شـر او را از خـود دور كـنـى ؟ و مـحـتـمـل اسـت مـقـصـود اين باشد: كه اگر آشكارا با او دشمنى كنى آيا در مقام مخامصه مى تـوانـى سـتم و آزار او را بر خودت ثابت كنى بطورى كه از تو بپذيرد؟) عرضكردم : آرى مـن بـر او مـى چربم ، فرمود: اين همسايه تو از كسانى است كه بمردم رشك برد از آنـچـه خـداونـد بـآنـهـا داده و تـفـضـل كـرده ، پـس چـون نـعـمـتـى بـراى كـسـى ديـد، اگر اهـل و عيالى داشته باشد بآنها تعرض كند و (از ناراحتى كه ناشى از حسدى است كه در درون اوسـت ) آنـها را بيازارد، و اگر خاندانى ندارد (كه آنها را آزار كند) بخدمتكارش مى پـيـچـد، و اگـر خـدمـتـكار نداشته باشد شبها را به بيدارى بسر برد و روزها را بخشم بـگـذرانـد، همانا مردى از انصار خدمت رسول خدا (ص ) آمده عرضكرد: من خانه اى در فلان قـبـيله خريدارى كرده ام ، و نزديكترين همسايه من در آنخانه كسى است كه خيرى از او بمن نـرسـد و از شـرش آسوده نيستم ؟ پس رسول خدا (ص ) و بسلمان و اباذر (راوى گويد:) ديـگـرى را هـم فـرمـود كـه مـن فراموش كردم و گمان دارم كه مقداد بود دستور داد كه با بلندترين آوازشان در مسجد فرياد زنند كه :
هـر كـه هـمـسـايـه اش از آزار او آسـوده نباشد ايمان ندارد، پس آنها سه بار آن را گفتند، سـپـس با دست اشاره كرد كه تا چهل خانه است از برابر و پشت سر و طرف راست و سمت چپ (يعنى تا چهل خانه از چهار طرف همسايه هستند).


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ عـَنْ أَبِيهِ ع قَالَ قَرَأْتُ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَتَبَ بَيْنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ وَ مَنْ لَحِقَ بِهِمْ مِنْ أَهْلِ يَثْرِبَ أَنَّ الْجَارَ كَالنَّفْسِ غَيْرُ مُضَارٍّ وَ لَا آثِمٍ وَ حُرْمَةُ الْجَارِ عَلَى الْجَارِ كَحُرْمَةِ أُمِّهِ الْحَدِيثُ مُخْتَصَرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 490 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت صـادق از پـدرش عـليـهـما السلام حديث كند كه فرمود: من در كتاب على عليه السـلام خواندم : كه رسول خدا (ص ) نامه اى ميان مهاجر و انصار و ديگران از مردم مدينه كـه بـا آنـان پـيوند داشتند نوشت (و همه امضاء كردند) كه : همسايه مانند خود انسان است كه نه زيان باو رسد و نه گناهكار شود و (ديگر اينكه ) احترام همسايه مانند احترام مادر است . و اين مختصر حديث است .



شــرح :
ايـنـكـه فرمود: نه زيان باو رسد نه گناهكار شود شايد مقصود اين باشد كه همچنانكه مـرد بـخـودش زيـان نـرسـانـد و خـويـشتن در گناه نيفكند، يا خود را گناهكار نشمارد نسبت بهمسايه هم بايد چنين باشد. (از فيض ره ـ).3- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي رَجَاءٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ حُسْنُ الْجِوَارِ يَزِيدُ فِي الرِّزْقِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 490 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: خوش همسايگى (و خوشرفتارى با همسايه ) روزى را زياد كند.


4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْكَاهِلِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ يَعْقُوبَ ع لَمَّا ذَهَبَ مِنْهُ بِنْيَامِينُ نَادَى يَا رَبِّ أَ مَا تَرْحَمُنِي أَذْهَبْتَ عَيْنَيَّ وَ أَذْهَبْتَ ابْنَيَّ فَأَوْحَى اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تـَعـَالَى لَوْ أَمـَتُّهـُمـَا لَأَحـْيـَيـْتـُهُمَا لَكَ حَتَّى أَجْمَعَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُمَا وَ لَكِنْ تَذْكُرُ الشَّاةَ الَّتـِي ذَبـَحـْتـَهـَا وَ شَوَيْتَهَا وَ أَكَلْتَ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ إِلَى جَانِبِكَ صَائِمٌ لَمْ تُنِلْهُ مِنْهَا شَيْئاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 490 رواية : 4
ترجمه :
4ـ كاهلى گويد شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: كه چون بنيامين از دست يعقوب رفت عـرضـكـرد: بار پروردگارا بمن رحم نمى كنى ؟ چشمم را كه گرفتى و فرزندم را كه بـردى ؟ پـس خـداى تـبـارك و تـعـالى بـاو وحى كرد: كه اگر من آندو را (يعنى يوسف و بـنـيـامـين را) ميرانده باشم برايت زنده شان مى كنم ولى آيا بياد دارى آن گوسفندى كه سـر بـريـدى و بـريـان كـردى و خوردى و فلان و فلان در همسايگى تو روزه بودند و چيزى بآنها ندادى ؟.


5- وَ فـِي رِوَايـَةٍ أُخـْرَى قـَالَ فـَكَانَ بَعْدَ ذَلِكَ يَعْقُوبُ ع يُنَادِي مُنَادِيهِ كُلَّ غَدَاةٍ مِنْ مَنْزِلِهِ عـَلَى فَرْسَخٍ أَلَا مَنْ أَرَادَ الْغَدَاءَ فَلْيَأْتِ إِلَى يَعْقُوبَ وَ إِذَا أَمْسَى نَادَى أَلَا مَنْ أَرَادَ الْعَشَاءَ فَلْيَأْتِ إِلَى يَعْقُوبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 491 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و در روايـت ديـگرى است كه يعقوب عليه السلام پس از آن (وحى ) هميشه از منزلش در هـر چاشتگاه تا سر يك فرسنگى جار مى زدند: كه هر كس چاشت خواهد بخانه يعقوب آيد و در شامگاه هم جار مى زدند: كه هركس شام خواهد نزد يعقوب آيد.


6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَتْ فَاطِمَةُ ع تَشْكُو إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بَعْضَ أَمْرِهَا فَأَعْطَاهَا رَسـُولُ اللَّهِ ص كـُرَيْسَةً وَ قَالَ تَعَلَّمِي مَا فِيهَا فَإِذَا فِيهَا مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخـِرِ فـَلَا يـُؤْذِي جَارَهُ وَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ وَ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُتْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 491 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: فاطمه عليهما السلام براى شكايت از پاره اى پيش آمدها نـزد رسـول خـدا (ص ) آمد، پس ‍ رسول خدا (ص ) جزوه اى باو داد و فرمود: آنچه در آنست بـيـامـوز، و (اين كلمات ) در آن بود: هركس ايمان بخدا و روز باز پسين دارد ميهمان خود را گرامى دارد، و هركس ايمان بخدا و روز جزا دارد بايد خوب بگويد يا خموشى گيرد.


7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حُسْنُ الْجِوَارِ زِيَادَةٌ فِي الْأَعْمَارِ وَ عِمَارَةُ الدِّيَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 491 رواية : 7
ترجمه :
7ـ ابو مسعود گويد: حضرت صادق (ع ) بمن فرمود: خوش همسايگى در عمرها بيفزايد و خانه ها را آباد كند.


8- عـَنـْهُ عـَنِ النَّهِيكِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنِ الْحَكَمِ الْخَيَّاطِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حُسْنُ الْجِوَارِ يَعْمُرُ الدِّيَارَ وَ يَزِيدُ فِي الْأَعْمَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 491 رواية : 8
ترجمه :
8ـ (مانند حديث (7) است ).



9- عـَنـْهُ عـَنْ بـَعـْضِ أَصـْحـَابـِهِ عـَنْ صـَالِحِ بـْنِ حَمْزَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدٍ صَالِحٍ ع قَالَ قَالَ لَيْسَ حُسْنُ الْجِوَارِ كَفَّ الْأَذَى وَ لَكِنَّ حُسْنَ الْجِوَارِ صَبْرُكَ عَلَى الْأَذَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 492 رواية : 9
ترجمه :
9ـ حـضـرت مـوسى بن جعفر عليهما السلام فرمود: خوش همسايگى تنها باين نيست كه از آزار همسايه خوددارى كنى بلكه بر آزار او نيز شكيبائى كنى .


10- أَبـُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُبَيْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بـْنِ عـَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص حـُسْنُ الْجِوَارِ يَعْمُرُ الدِّيَارَ وَ يُنْسِئُ فِي الْأَعْمَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 492 رواية : 10
ترجمه :
10ـ رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: خـوش هـمـسـايـگـى خـانـه هـا را آبـاد سـازد و اجل را بتاءخير اندازد (كنايه از درازى عمر است ).


11- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ حـَفـْصٍ عـَنْ أَبـِي الرَّبـِيـعِ الشَّامـِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ وَ الْبَيْتُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحْسِنْ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 492 رواية : 11
ترجمه :
11ـ ابـو الربـيـع شـامـى گـويد: حضرت صادق (ع ) در حاليكه خانه پر از جمعيت بود فرمود: كه بدانيد از ما نيست كسى كه با همسايه اش خوش رفتارى نكند.

[afsanah82]

12- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الْمُؤْمِنُ مَنْ آمَنَ جَارَهُ بَوَائِقَهُ قُلْتُ وَ مَا بَوَائِقُهُ قَالَ ظُلْمُهُ وَ غَشْمُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 492 رواية : 12
ترجمه :
12ـ ابـوحـمـزه گـويـد: شـنـيـدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: مؤ من كسى است كه هـمـسايه اش از بوائق او آسوده باشد، من عرضكردم : بوائق او چيست ؟ فرمود: ستم و آزار او.


13- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عـَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَشَكَا إِلَيْهِ أَذًى مِنْ جَارِهِ فـَقـَالَ لَهُ رَسـُولُ اللَّهِ ص اصـْبـِرْ ثـُمَّ أَتَاهُ ثَانِيَةً فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ ص اصْبِرْ ثُمَّ عَادَ إِلَيـْهِ فـَشـَكَاهُ ثَالِثَةً فَقَالَ النَّبِيُّ ص لِلرَّجُلِ الَّذِي شَكَا إِذَا كَانَ عِنْدَ رَوَاحِ النَّاسِ إِلَى الْجـُمـُعـَةِ فـَأَخـْرِجْ مـَتـَاعـَكَ إِلَى الطَّرِيـقِ حـَتَّى يـَرَاهُ مـَنْ يـَرُوحُ إِلَى الْجـُمُعَةِ فَإِذَا سَأَلُوكَ فـَأَخـْبـِرْهُمْ قَالَ فَفَعَلَ فَأَتَاهُ جَارُهُ الْمُؤْذِي لَهُ فَقَالَ لَهُ رُدَّ مَتَاعَكَ فَلَكَ اللَّهُ عَلَيَّ أَنْ لَا أَعُودَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 492 رواية : 13
ترجمه :
13ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: نزد پيغمبر (ص ) آمد و از آزار همسايه اش باو شكايت كـرد، رسـول خـدا (ص ) بـاو فـرمـود: صـبـر كن ، سپس بار دوم خدمتش آمد (و شكايت كرد) پـيـغـمبر (ص ) باو فرمود: صبر كن ، سپس بار سوم آمد و باز شكايت كرد، حضرت باو فـرمود: چون روز جمعه شود آنگاه كه مردم براى نماز جمعه مى روند اثاثيه خانه ات را سر كوچه و راه مردم بيار تا هر كه بنماز جمعه مى رود ببيند، و چون از تو پرسند (كه بـراى چـه ايـنـكـار كـرده اى ) جريان را بآنها بگو، فرمود: آنمرد اينكار را كرد، پس آن هـمـسـايـه كه آزارش مى داد پيش او آمد و گفت : اثاثيه ات را بخانه بازگردان من با خدا عهد مى كنم كه ديگر ترا اذيت نكنم .


14- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْبَجَلِيِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ الْوَصَّافِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مـَا آمـَنَ بـِي مـَنْ بَاتَ شَبْعَانَ وَ جَارُهُ جَائِعٌ قَالَ وَ مَا مِنْ أَهْلِ قَرْيَةٍ يَبِيتُ وَ فِيهِمْ جَائِعٌ يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 493 رواية : 14
ترجمه :
14ـ و نيز فرمود عليه السلام : كه رسول خدا (ص ) فرموده : بمن ايمان ندارد كسى كه سـيـر بـخـوابـد و هـمـسـايـه اش گـرسـنـه بـاشـد، و فـرمـود: اهـل يـك آبـادى كه شب را بگذرانند و در ايشان گرسنه اى باشد روز قيامت خداوند بآنها نظر رحمت نيفكند.


15- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طـَرِيـفٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مِنَ الْقَوَاصِمِ الْفَوَاقِرِ الَّتِي تَقْصِمُ الظَّهْرَ جَارُ السَّوْءِ إِنْ رَأَى حَسَنَةً أَخْفَاهَا وَ إِنْ رَأَى سَيِّئَةً أَفْشَاهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 493 رواية : 15
ترجمه :
15ـ و نـيـز فرمود عليه السلام : از بلاهاى كمرشكن كه پشت انسانرا خم كند همسايه بد است ، اگر خوشرفتارى و كارى نيكى ببيند پنهان كند و اگر بدى از انسان ببيند فاش كند.


16- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بـْنِ عـَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص أَعـُوذُ بِاللَّهِ مِنْ جَارِ السَّوْءِ فِي دَارِ إِقَامَةٍ تَرَاكَ عَيْنَاهُ وَ يَرْعَاكَ قَلْبُهُ إِنْ رَآكَ بِخَيْرٍ سَاءَهُ وَ إِنْ رَآكَ بِشَرٍّ سَرَّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 493 رواية : 16
ترجمه :
16ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : بخدا پناه مى برم از همسايه بـد بـراى خـانـه اى كـه اقـامـتـگاه است ، چشمانش ترا ببيند و دلش بتو توجه دارد اگر خوشى در تو ببيند بدش آيد، و اگر تو را در بدى ببيند خوشش ‍ آيد.



*باب حد همسايگى*
بَابُ حَدِّ الْجِوَارِ
1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عـِكـْرِمـَةَ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كُلُّ أَرْبَعِينَ دَاراً جِيرَانٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 493 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : هـر چهل خانه همسايه باشند، از برابر و از پشت سر و از راست و چپ (يعنى از چهار طرف تا چهل خانه همسايه هستند).


2- وَ عـَنـْهُ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابـْنِ أَبـِي عـُمـَيـْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ حَدُّ الْجِوَارِ أَرْبَعُونَ دَاراً مِنْ كُلِّ جَانِبٍ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 494 رواية : 2
ترجمه :
2ـ (مانند حديث (1) است از امام باقر عليه السلام ).





*باب خوش رفاقتى و حق رفيق در سفر*
بَابُ حُسْنِ الصِّحَابَةِ وَ حَقِّ الصَّاحِبِ فِي السَّفَرِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ أَوْصَانِي أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع فـَقـَالَ أُوصـِيـكَ بـِتـَقـْوَى اللَّهِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ حُسْنِ الصِّحَابَةِ لِمَنْ صَحِبْتَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 494 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عـمـار بـن مروان گويد: حضرت صادق (ع ) بمن سفارش كرد و فرمود: تو را سفارش مـى كـنـم بـپـرهـيـزكـارى از خـدا و پـرداختن امانت و راستگويى و خوش رفاقتى با هر كه رفاقت كنى . و لا قوة الا بالله .


2- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ خَالَطْتَ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ يَدُكَ الْعُلْيَا عَلَيْهِ فَافْعَلْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 494 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمود: با كسى كه آميزش كنى اگر بتوانى دست خيرت را بر سر او نهى و باو سود رسانى و نيكى كنى ) بكن .


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص مـَا اصْطَحَبَ اثْنَانِ إِلَّا كَانَ أَعْظَمُهُمَا أَجْراً وَ أَحَبُّهُمَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْفَقَهُمَا بِصَاحِبِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 494 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : هيچ دو نفرى با هم رفاقت نكنند جـز ايـنـكـه هـر يـك بـا رفـيـق خـود بـهـتـر رفـاقـت كـنـد پـاداشـش بزرگتر و پيش خداى عزوجل محبوبتر است .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ حَقُّ الْمُسَافِرِ أَنْ يُقِيمَ عَلَيْهِ أَصْحَابُهُ إِذَا مَرِضَ ثَلَاثاً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 494 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرموده : حق مسافر اين استكه چون بيمار شد رفقاى هم سفرش ‍ تا سه روز بخاطر او توقف كنند.


5- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبـَائِهِ ع أَنَّ أَمـِيـرَ الْمـُؤْمِنِينَ ع صَاحَبَ رَجُلًا ذِمِّيّاً فَقَالَ لَهُ الذِّمِّيُّ أَيْنَ تُرِيدُ يَا عَبْدَ اللَّهِ فَقَالَ أُرِيدُ الْكُوفَةَ فَلَمَّا عَدَلَ الطَّرِيقُ بِالذِّمِّيِّ عَدَلَ مَعَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ لَهُ الذِّمِّيُّ أَ لَسـْتَ زَعـَمـْتَ أَنَّكَ تـُرِيـدُ الْكـُوفَةَ فَقَالَ لَهُ بَلَى فَقَالَ لَهُ الذِّمِّيُّ فَقَدْ تَرَكْتَ الطَّرِيقَ فَقَالَ لَهُ قَدْ عَلِمْتُ قَالَ فَلِمَ عَدَلْتَ مَعِي وَ قَدْ عَلِمْتَ ذَلِكَ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع هَذَا مِنْ تـَمـَامِ حـُسْنِ الصُّحْبَةِ أَنْ يُشَيِّعَ الرَّجُلُ صَاحِبَهُ هُنَيْئَةً إِذَا فَارَقَهُ وَ كَذَلِكَ أَمَرَنَا نَبِيُّنَا ص فـَقـَالَ لَهُ الذِّمِّيُّ هـَكـَذَا قـَالَ قَالَ نَعَمْ قَالَ الذِّمِّيُّ لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَبِعَهُ مَنْ تَبِعَهُ لِأَفْعَالِهِ الْكَرِيمَةِ فَأَنَا أُشْهِدُكَ أَنِّي عَلَى دِينِكَ وَ رَجَعَ الذِّمِّيُّ مَعَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَلَمَّا عَرَفَهُ أَسْلَمَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 495 رواية : 5
ترجمه :
5ـ و نيز آن حضرت عليه السلام از پدرانش عليهم السلام حديث كند كه اميرالمؤ منين عليه السـلام بـا يـكـنفر كافر ذمى (كه در پناه اسلام است ) همراه شد، آن مرد ذمى بآن حضرت گفت : اى بنده خدا مى خواهى بكجا بروى ؟ فرمود: مى خواهم بكوفه بروم ، (پس سر دو راهـى رسـيـدنـد و مرد ذمى گفت : مگر نمى خواستى كه بكوفه بروى ؟ فرمود: چرا، ذمى گفت : راه كوفه را رها كردى ، فرمود: مى دانم ، گفت : پس چرا با اينكه مى دانى براه من گشتى ؟ اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: اين از بپايان رساندن خوش رفاقتى است كه مرد رفيق راهش را هنگام جدائى چند گامى بدرقه كند، و اينگونه پيغمبر (ص ) بما دستور داده است ، ذمى گفت : اينگونه دستور داده ؟ فرمود: آرى ، ذمى گفت : پس بطور مسلم هر كه پـيـرويـش كرده بخاطر همين كردارهاى بزرگوارانه او بوده ، و من تو را گواه مى گيرم كـه پـيـرو ديـن تـو و بـر كيش شمايم و مرد ذمى با اميرالمؤ منين عليه السلام برگشت و همينكه او را شناخت مسلمان شد.



*باب نامه نوشتن به همديگر*
بَابُ التَّكَاتُبِ
1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ التَّوَاصُلُ بَيْنَ الْإِخْوَانِ فِي الْحَضَرِ التَّزَاوُرُ وَ فِي السَّفَرِ التَّكَاتُبُ
اصول ك افى جلد 4 صفحه : 495 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صادق (ع ) فرمود: پيوند ميان برادران (دينى ) آنگاه كه پيش هم هستند ديدار همديگر است ، و در مسافرت نامه نوشتن بيكديگر.


2- ابـْنُ مـَحـْبـُوبٍ عـَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ رَدُّ جَوَابِ الْكِتَابِ وَاجِبٌ كَوُجُوبِ رَدِّ السَّلَامِ وَ الْبَادِي بِالسَّلَامِ أَوْلَى بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيـز فـرمـود عليه السلام : جواب نامه دادن واجب است مانند جواب سلام دادن ، و آنكس كه آغاز بسلام كند بخدا و رسولش نزديكتر است .



*باب نوادر*
بَابُ النَّوَادِرِ
1- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ رَسـُولُ اللَّهِ ص يَقْسِمُ لَحَظَاتِهِ بَيْنَ أَصْحَابِهِ فَيَنْظُرُ إِلَى ذَا وَ يَنْظُرُ إِلَى ذَا بـِالسَّوِيَّةِ قـَالَ وَ لَمْ يـَبـْسـُطْ رَسـُولُ اللَّهِ ص رِجـْلَيـْهِ بـَيـْنَ أَصـْحـَابـِهِ قـَطُّ وَ إِنْ كـَانَ لَيـُصـَافِحُهُ الرَّجُلُ فَمَا يَتْرُكُ رَسُولُ اللَّهِ ص يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّى يَكُونَ هُوَ التَّارِكَ فَلَمَّا فَطَنُوا لِذَلِكَ كَانَ الرَّجُلُ إِذَا صَافَحَهُ قَالَ بِيَدِهِ فَنَزَعَهَا مِنْ يَدِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسول خدا (ص ) نگاه كردنش را ميان اصحاب تقسيم مى كـرد پـس بـايـن و آن بـرابـر نـگـاه مـى كـرد، و هـرگـز پـاهـايـش را رسـول خـدا (ص ) پـيـش اصـحـاب دراز نـمـى كـرد، و اگـر مـردى بـآنحضرت دست مى داد رسـول خـدا (ص ) دستش را رها نمى كرد تا او رها كند، چون اين مطلب را دانستند مردى كه با او دست مى داد زود دستش را مى كشيد.


2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ حَاضِراً فَكَنِّهِ وَ إِذَا كَانَ غَائِباً فَسَمِّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 2
ترجمه :
2ـ حضرت ابوالحسن عليه السلام فرمود: در حضور مرد كنيه اش را بگوئيد، و در غيابش نام او را ببريد.



شــرح :
كـيـنـه آنـسـت كـه اولش ((اب )) و يـا ((ابـن )) مـانـنـد اءبـوجـعـفـر و ابـن رسول الله .3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قـَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَحـَبَّ أَحـَدُكـُمْ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ فَلْيَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ اسْمِ قـَبـِيلَتِهِ وَ عَشِيرَتِهِ فَإِنَّ مِنْ حَقِّهِ الْوَاجِبِ وَ صِدْقِ الْإِخَاءِ أَنْ يَسْأَلَهُ عَنْ ذَلِكَ وَ إِلَّا فَإِنَّهَا مَعْرِفَةُ حُمْقٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خدا (ص ) فرموده : هرگاه يكى از شماها برادر مسلمانش را دوست دارد از نام او خودش و نام پدر و نام تيره و فاميلش را بپرسد، زيرا كه از جـمـله حـقـوق واجب و صدق و صفاى در دوستى اينست كه از او اينها را بپرسد، و گرنه اين شناسائى احمقانه است .


4- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ جـَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ قُدَامَةُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ يـَوْمـاً لِجـُلَسَائِهِ تَدْرُونَ مَا الْعَجْزُ قَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ الْعَجْزُ ثَلَاثَةٌ أَنْ يـَبـْدُرَ أَحـَدُكـُمْ بـِطـَعـَامٍ يَصْنَعُهُ لِصَاحِبِهِ فَيُخْلِفَهُ وَ لَا يَأْتِيَهُ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَصْحَبَ الرَّجـُلُ مـِنـْكـُمُ الرَّجـُلَ أَوْ يـُجـَالِسـَهُ يُحِبُّ أَنْ يَعْلَمَ مَنْ هُوَ وَ مِنْ أَيْنَ هُوَ فَيُفَارِقَهُ قَبْلَ أَنْ يـَعْلَمَ ذَلِكَ وَ الثَّالِثَةُ أَمْرُ النِّسَاءِ يَدْنُو أَحَدُكُمْ مِنْ أَهْلِهِ فَيَقْضِي حَاجَتَهُ وَ هِيَ لَمْ تَقْضِ حـَاجَتَهَا فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ فَكَيْفَ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يَتَحَوَّشُ وَ يـَمـْكـُثُ حـَتَّى يـَأْتـِيَ ذَلِكَ مِنْهُمَا جَمِيعاً قَالَ وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ مِنْ أَعْجَزِ الْعَجْزِ رَجُلًا لَقِيَ رَجُلًا فَأَعْجَبَهُ نَحْوُهُ فَلَمْ يَسْأَلْهُ عَنِ اسْمِهِ وَ نَسَبِهِ وَ مَوْضِعِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 496 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حضرت زين العابدين عليه السلام از رسول خـدا (ص ) حـديث كند كه روزى بهم نشينهاى خود فرمود: آيا مى دانيد كه ناتوانى چيست ؟ عـرضـكردند: خدا و رسولش داناترند، فرمود: ناتوانى سه چيز است : يكى اينكه كسى اقـدام كـنـد و خـوراكـى بـراى رفـيقش آماده كند و آن رفيق خلف وعده كند و براى صرف آن خـوراك پـيـش او نـيـايـد، دوم ايـنـكه كسى از شما با ديگرى رفاقت كند يا هم نشين شود و دوست دارد بداند كه او كيست و از كجا است و پيش از اينكه داناى بآن گردد از او جدا شود، سوم درباره كار زنها است ، كه يكى از شما بزن خود نزديك شود و كام خود را بگيرد (و از آن زن لذت بـبـرد) بـا اينكه زن كامش را نگرفته ، عبدالله پسر عمروعاص عرضكرد: اى رسـول خـدا آن چـگـونـه اسـت ؟ فـرمـود: خـوددارى و درنـگ كـنـد تـا از هـر دو انزال شود.
فرمود: و در حديث ديگرى است كه رسول خدا (ص ) فرموده : ناتوانترين ناتوانها مردى اسـت كـه بـمـردى ديـگرى برخورد كند و از رفتارش خوشش آيد، و از نام و نسب و جاى او نپرسد.


5- وَ عـَنـْهُ عـَنْ عـُثـْمـَانَ بـْنِ عـِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع يَقُولُ لَا تُذْهِبِ الْحِشْمَةَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ أَخِيكَ أَبْقِ مِنْهَا فَإِنَّ ذَهَابَهَا ذَهَابُ الْحَيَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 497 رواية : 5
ترجمه :
5ـ سـمـاعـة گـويـد: از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام شنيدم كه مى فرمود: پرده شـرم و حـيـاى مـيـان خود و برادرت را برمدار، و از آن باقى گذار، زيرا از ميان بردن و برداشتن آن ، برداشتن حياء است .


6- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَاصِلٍ عَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَثِقْ بِأَخِيكَ كُلَّ الثِّقَةِ فَإِنَّ صِرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَنْ تُسْتَقَالَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 497 رواية : 6
ترجمه :
6ـ حـضرت صادق (ع ) فرمود: يكسره ببرادرت اعتماد مكن (و از همه جهت با وثوق نداشته باش بلكه احتياط كن ) زيرا بزمين خوردن از راه بى بندوبارى جبران پذير نيست .


7- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ وَ عـُثـْمـَانَ بـْنِ سـُلَيـْمَانَ النَّخَّاسِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ وَ يُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالَا قَالَ أَبُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع اخـْتـَبِرُوا إِخْوَانَكُمْ بِخَصْلَتَيْنِ فَإِنْ كَانَتَا فِيهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَى الصَّلَوَاتِ فِي مَوَاقِيتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِي الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 497 رواية : 7
ترجمه :
7ـ مفضل بن عمر و يونس بن ظبيان گويند: حضرت صادق (ع ) فرمود: برادران خود را با دو خصلت آزمايش كنيد پس ‍ اگر آندو خصلت در آنها بود خوب است ، و گرنه دور شويد، دور شويد، دور شويد: مواظبت او بر نمازهايش در اوقات آن ، نيكى به برادران در سختى و گشايش .


1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تَدَعْ بِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ وَ إِنْ كَانَ بَعْدَهُ شِعْرٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 1
ترجمه :
1ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـسـم الله الرحـمن الرحيم را وامگذار اگر چه پس از آن شعرى باشد.


2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُوسُفَ بْنِ عَبْدِ السَّلَامِ عَنْ سَيْفِ بْنِ هَارُونَ مَوْلَى آلِ جَعْدَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اكْتُبْ بِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ مِنْ أَجْوَدِ كِتَابِكَ وَ لَا تَمُدَّ الْبَاءَ حَتَّى تَرْفَعَ السِّينَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 2
ترجمه :
2ـ و نـيز فرمود عليه السلام : بسم الله الرحمن الرحيم را با بهترين خط خود بنويسى (و در هنگام نوشتن آن ) باء را نكش ‍ تا سين را بلند كنى .




شــرح :
فيض عليه الرحمه گويد: يعنى باء را بميم نرسان پيش از اينكه سين را دندانه بدهى چـنـانـچـه در حديث اميرالمؤ منين عليه السلام بدان تصريح شده ، و مجلسى (ره ) گويد: فاضل استرآبادى گفته است : ممكن است اين دستور اختصاص ‍ بخط كوفى داشته باشد.3- عـَنـْهُ عـَنْ عـَلِيِّ بـْنِ الْحـَكـَمِ عـَنِ الْحَسَنِ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ لَا تـَكـْتـُبْ بـِسْمِ اللّ هِ الرَّحْم نِ الرَّحِيمِ لِفُلَانٍ وَ لَا بَأْسَ أَنْ تَكْتُبَ عَلَى ظَهْرِ الْكِتَابِ لِفُلَانٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 3
ترجمه :
3ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: در نامه ننويس : بسم الله الرحمن الرحيم (اين نامه ايست ) از فلانكس .... و باكى نيست كه در پشت نامه بنويسى به فلانكس .



شــرح :
گـويـا مـقـصود اينست كه شخصى كه نامه مى نويسد نام خود رادر خود نامه ننويسد و در پـشـت نـامه بنويسد و اما كسى كه برايش نامه مى نويسد باكى نيست كه نامش را در خود نامه بنويسد.4- عـَنـْهُ عـَنْ مـُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ السَّرِيِّ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ لَا تَكْتُبْ دَاخِلَ الْكِتَابِ لِأَبِي فُلَانٍ وَ اكْتُبْ إِلَى أَبِي فُلَانٍ وَ اكْتُبْ عَلَى الْعُنْوَانِ لِأَبِي فُلَانٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 498 رواية : 4
ترجمه :
4ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : در درون نـامه ننويس (اين نامه ايست ) از ابى فلان و بنويس (اين نامه ايست ) به فلان ، و بر عنوان نامه بنويس از ابى فلان .
توضيح اين خبر هم از نظر معنى مانند حديث (3) است .


5- عـَنـْهُ عـَنْ عـُثـْمـَانَ بـْنِ عـِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَبْدَأُ بِالرَّجُلِ فِي الْكِتَابِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ ذَلِكَ مِنَ الْفَضْلِ يَبْدَأُ الرَّجُلُ بِأَخِيهِ يُكْرِمُهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 5
ترجمه :
5ـ سـمـاعـه گـويـد: از حـضـرت صادق (ع ) از اينكه مردى نام مرد ديگرى را (كه برايش نـامـه مـى نـويـسـد، يـارمـدرى ديـگرى كه نامش را بخاطر كارى ذكر مى كند و ظاهر معناى اول اسـت )، در نـامـه پـيـش مـى انـدازد؟ فـرمـود: بـاكـى نـيـسـت ايـن فضل و احسانى است ، نامش را پيش مى اندازد و بدينوسيله او را اكرام كند (و اگر گرامى شمرد).


6- عَنْهُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ الْأَحْمَرِ عَنْ حَدِيدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا بَأْسَ بِأَنْ يَبْدَأَ الرَّجُلُ بِاسْمِ صَاحِبِهِ فِي الصَّحِيفَةِ قَبْلَ اسْمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 6
ترجمه :
6ـ و نيز فرمود عليه السلام : باكى نيست كه مردى در نامه نام رفيقش را پيش از نام خود بنويسد.

[afsanah82]

7- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَكِيمٍ قَالَ أَمَرَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع بـِكـِتـَابٍ فـِي حـَاجـَةٍ فـَكُتِبَ ثُمَّ عُرِضَ عَلَيْهِ وَ لَمْ يَكُنْ فِيهِ اسْتِثْنَاءٌ فَقَالَ كـَيـْفَ رَجـَوْتـُمْ أَنْ يـَتـِمَّ هـَذَا وَ لَيـْسَ فِيهِ اسْتِثْنَاءٌ انْظُرُوا كُلَّ مَوْضِعٍ لَا يَكُونُ فِيهِ اسْتِثْنَاءٌ فَاسْتَثْنُوا فِيهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 7
ترجمه :
7ـ مـرازم بـن حـكـيـم گـويـد: حـضـرت صـادق (ع ) دسـتـور فـرمـود بـراى كـارى نامه اى بـنـويـسـنـد، پـس آن نامه نوشته شد و بنظر آنحضرت رساندند و در آن نامه ((ان شاء الله )) نـنـوشـتـه بـودند، فرمود: چگونه اميد داريد كه اين كار بپايان برسد (و انجام شـود) بـا ايـنـكـه ((ان شـاءالله )) در آن نـيست ؟ بنگريد هر كجا كه ((ان شاء الله )) ندارد در آن بنويسيد.


8- عـَنـْهُ عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحـَمَّدِ بـْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ كَانَ يُتَرِّبُ الْكِتَابَ وَ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 8
ترجمه :
8ـ احـمـد بـن مـحـمـد بن ابى نصر گويد: حضرت رضا عليه السلام نامه را (براى خشك شدن مركبش ) خاك بر آن مى ريخت . و مى فرمود: عيب ندارد.


9- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَطِيَّةَ أَنَّهُ رَأَى كُتُباً لِأَبِي الْحَسَنِ ع مُتَرَّبَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 499 رواية : 9
ترجمه :
9ـ عـلى بـن عـطـيـه نامه هائى از حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام ديد كه روى آنها خاك افشانده بودند.



*باب نهى از سوزاندن كاغذهاى نوشته*
بَابُ النَّهْيِ عَنْ إِحْرَاقِ الْقَرَاطِيسِ الْمَكْتُوبَةِ
1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ عُتْبَةَ عَنْ أَبـِي الْحـَسـَنِ ع قـَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْقَرَاطِيسِ تَجْتَمِعُ هَلْ تُحْرَقُ بِالنَّارِ وَ فِيهَا شَيْءٌ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ قَالَ لَا تُغْسَلُ بِالْمَاءِ أَوَّلًا قَبْلُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 500 رواية : 1
ترجمه :
1ـ عبدالملك بن عتبه گويد: از حضرت ابى الحسن عليه السلام پرسيدم از كاغذهائى كه جـمـع مـى شـود آيا (جايز است ) بآتش سوزانده شود و در آنها نام خدا است ؟ فرمود: نه ، اول آنها را با آب بشويند (و سپس ‍ بسوزانند).


2- عـَنـْهُ عـَنِ الْوَشَّاءِ عـَنْ عـَبـْدِ اللَّهِ بـْنِ سـِنـَانٍ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا تُحْرِقُوا الْقَرَاطِيسَ وَ لَكِنِ امْحُوهَا وَ حَرِّقُوهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 500 رواية : 2
ترجمه :
2ـ عـبـدالله بـن سنان گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) مى فرمود: كاغذهاى نوشته را نسوزانيد، اول نوشته ها را محو كنيد سپس بسوزانيد.


3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الِاسْمِ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ يَمْحُوهُ الرَّجُلُ بِالتُّفْلِ قَالَ امْحُوهُ بِأَطْهَرِ مَا تَجِدُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 500 رواية : 3
ترجمه :
3ـ زراره گويد: از حضرت صادق (ع ) سؤ ال شد: از يكى از نامهاى خداوند (كه در جائى نوشته شده ) و انسان آنرا با آب دهان پاك كند؟ فرمود: آنرا با پاكترين چيزى كه بآن دسترسى داريد پاك كنيد.


4- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ امـْحـُوا كـِتـَابَ اللَّهِ تـَعـَالَى وَ ذِكْرَهُ بِأَطْهَرِ مَا تَجِدُونَ وَ نَهَى أَنْ يُحْرَقَ كِتَابُ اللَّهِ وَ نَهَى أَنْ يُمْحَى بِالْأَقْلَامِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 500 رواية : 4
ترجمه :
4ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فرموده : كلمات قرآن و نام خدا را با پـاكـتـريـن چـيزى كه بدستتان رسد پاك كنيد، و از سوزاندن قرآن و محو آن با قلم نهى فرمود.


5- عـَلِيٌّ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنِ ابـْنِ أَبـِي عـُمـَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع فِي الظُّهُورِ الَّتِي فِيهَا ذِكْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ اغْسِلْهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 500 رواية : 5
ترجمه :
5ـ حـضـرت مـوسـى بـن جـعـفـر عـليـهـمـا السـلام دربـاره آنـچـه نـام خـداى عزوجل بر پشت آن نوشته شده فرمود: آنرا با آب بشوى .




تَمَّ كِتَابُ الْعِشْرَةِ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ وَ الْمِنَّةُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ