بمب های الكترومغناطیس

[Behzad AZ]

سلاح تازه ای كه ساخت آن بسیار ساده و تأثیر آن كاملاً گسترده است ، نگرانی هایی را برای دانشمندان و دولتمردان بوجود آورده است . به نوشته هفته نامه علمی نیوساینتیست این سلاح مؤثر « بمب الكترو مغناطیسی » نام دارد كه اساس و عصاره آنها چیزی نیست جز یك پرتو شدید و آنی از موجهای رادیویی یا مایكروویو كه قادر است همه مدارهای الكتریكی را كه در سر راهش قرار گیرد ، نابود سازد . در دورانی كه بافت و ساخت تمامی جوامع تا حدود بسیار زیادی به دستاوردهای علمی از نوع الكترونیكی وابسته است و همه امور از تجهیزات بیمارستانها تا شبكه های مخابراتی و از رایانه های بانكها و مؤسسات بزرگ مالی یا نظامی تا دستگاههای نظارت و مراقبت ، نحوه كار ماشینها و ادوات صنعتی همگی متكی به ساختارهای الكترونیك هستند ، كاربرد بمبهای الكترو مغناطیس می تواند سبب فلج شدن روند زندگی در مناطق بزرگ مسكونی شود . به اعتقاد برخی كارشناسان به نظر می رسد كشورهای پیشرفته پیشاپیش چنین سلاحی را تكمیل كرده اند و حتی برخی بر این باورند كه ناتو در جریان جنگ علیه صربستان از این قبیل بمبها برای تخریب دستگاههای رادار صربها بهره گرفته است . توجه به بمبهای الكترو مغناطیس حدود نیم قرن قبل مطرح شد . متخصصان در آن هنگام به این نكته توجه كردند كه اگر بمبی هسته ای منفجر شود ، امواج الكترومغناطیسی كه در اثر انفجار پدید می آید تمامی مدارهای الكترونیك را نابود می سازد . اما مسئله این بود كه به چه ترتیب بتوان موج انفجار را ایجاد كرد بدون آنكه نیاز به انجام یك انفجار هسته ای باشد ؟

دانشمندان می دانستند كه كلید حل این مسئله در ایجاد پالسهای ( تپ های ) الكتریكی كه با عمر بسیار كوتاه و قدرت زیاد نهفته است . اگر اینگونه پالسها به درون یك آنتن فرستنده تغذیه شوند ، امواج الكترومغناطیس قدرتمندی در فركانسهای ( بسامد ) مختلف از آنتن بیرون می آیند ، هر چه فركانس موج بالاتر باشد ، امكان تأثیرگذاری آن بر مدارهای الكترونیك دستگاهها بیشتر خواهد شد . بزودی این نكته روشن شد كه مناسب ترین امواج الكترومغناطیس برای ساخت بمبهای الكترومغناطیس امواج با فركانس در حدود گیگا هرتز است . این نوع امواج قادرند به درون انواع دستگاههای الكترونیك نفوذ كنند و آنها را از كار بیندازند . برای تولید امواج با فركانس گیگاهرتز نیاز به تولید پالسهای الكترونیكی بود كه تنها 100 پیكو ثانیه تدوام پیدا كنند . یك شیوه تولید این نوع پالسها استفاده از دستگاهی به نام « مولد ژنراتور ماركس » بود . این دستگاه عمدتاً متشكل است از مجموعه بزرگی از خازنها كه یكی پس از دیگری تخلیه می شوند و نوعی جریان الكتریكی موجی شكل بوجود می آورند . با گذراندن این جریان از درون مجموعه ای از كلیدهای بسیار سریع می توان پالسهایی با دوره زمانی 300 پیكوثانیه تولید كرد . با عبور دادن این پالسها از درون یك آنتن ، امواج الكترومغناطیسی بسیار قوی تولید می شود . مولدهای ماركس سنگین هستند اما می توانند پشت سرهم روشن شوند تا یك سلسله پالس های قدرتمند را به صورت متوالی تولید كنند . این نوع مولدها هم اكنون در قلب یك برنامه تحقیقاتی قرار دارند كه بوسیله نیروی هوایی آمریكا كانزاس در دست اجراست . هدف این برنامه جای دادن مولدهای ماركس روی هواپیماهای بدون خلبان یا در درون بمبها و موشكهاست تا از این طریق نوعی « میدان مین الكترومغناطیس » برای مقابله با دشمن ایجاد شود . اگر هواپیما یا موشك دشمن از درون این میدان مین الكترومغناطیس عبور كند ، بلافاصله نابود خواهد شد . اگر لازم باشد تنها یك انفجار عظیم به انجام رسد ، به دستگاهی نیاز است كه بتواند یك پالس الكترونیكی بسیار قدرتمند را بوجود آورد ؛ این كار را می توان با استفاده از مواد منفجره متعارف نظیر « تی . ان . تی » انجام داد . دستگاهی كه این عمل را به انجام می رساند ، « متراكم كننده شار » نام دارد . در این دستگاه از انفجار اولیه یك ماده منفجره متعارف برای فشرده كردن یك جریان الكتریكی و میدان الكترومغناطیسی تولید شده بوسیله آن استفاده می شود. زمانی كه این جریان فشرده شد ، به درون یك آنتن فرستاده می شود و یك موج الكترومغناطیس بسیار قدرتمند از آنتن بیرون می آید . نیوساینتیست می افزاید : طرح تكمیل دستگاههای متراكم كننده شار از سوی نیروی هوایی آمریكا در ایالت نیو مكزیكو در دست تكمیل است . از جمله طرحهایی كه برای كاربرد این دستگاه در نظر گرفته شده ، جای دادن آنها در بمبهایی است كه از هواپیما به پایین پرتاب می شود و نصب آنها در موشكهای هوا به هواست . امتیاز بزرگ بمبهای الكترومغناطیس در دو نكته است : نخست آنكه این بمبها مستقیماً جان انسانها را به خطر نمی اندازد و تنها بر دستگاههای الكترونیك اثر می گذارد ؛ و نكته دوم آنكه ساخت آنها بسیار ساده است . بمبهای الكترومغناطیس در صورتی می توانند بالاترین خسارت را وارد آورند كه فركانس امواجشان با فركانس دستگاههایی كه به آنها وارد می شوند یكسان باشد . بنابراین برای ایجاد مصونیت در دستگاههای الكترونیكی كه در مراكز حساس كار می كنند ، می توان طراحی مدارها را به گونه ای انجام داد كه اولاً میان بخشهای مختلف ، سپرهای محافظتی موجود باشد و ثانیاً در ورودی این قبیل دستگاهها باید صافیها و سنجنده هایی را قرار داد كه بتواند علامتهای مورد نیاز و امواج حاصل از انفجار را تشخیص دهند و مانع ورود این قبیل امواج شوند .