Mohamad
04-29-2011, 10:38 AM
خارجي ترين قسمت ساختمان را نما سازي مي گويند . با توجه به اين كه نماي ساختمان در مقابل عوامل جوي شديد قرار دارد در انتخاب مصالح براي نماسازي بايد دقت شود تا نماي ساخته شده اولاً در مقابل جوي مقاوم بوده ودر ثاني زيباي لازم را داشته باشد و همچنين با نماي ساختمانهاي مجاور هم آهنگي داشته باشد . براي نماي ساختمان مي توان از مصالح مختلفي مانند آجر نما – انواع سيمان كاري – انواع سنگ - انواع دانه هاي سنگي رنگي با چسب هاي مخصوص يا انواع ورق هاي فلزي آلومينيوم و غيره استفاده مي شود .
نماي آجري
براي نماي آجري بايد از آجري كه براي نماسازي تهيه مي شود استفاده نموداين آجر ها به رنگهاي بهي - قرمز - ابلق در بازار يافت مي شود . براي نماهاي آجري بهتر است آجرها را قبل از مصرف تيشه داري نمود منظور از تيشه داري اين است كه اضلاع آجررا به وسيله تيشه يا ماشينهاي تراش مخصوصي كاملاً گونيا مي نمائيم براي پهن كردن ملات نماهاي آجري معمولاًاز شمشه ملات استفاده مي كنند . شمشه ملات وسيله اي است كه از تخته هايي به عرض 5/1 الي 2 سانتيمتر و طول آن در حدود 50 سانتيمتر است درست شده و در موقع پهن كردن ملات شمشه ملات را طوري روي ديوار قرار مي دهند كه يك ضلع آن روي ديوار در محل پهن كردن ملات در قسمت نما و ضلع ديگر آن متكي به نما قرار مي گيرد .آنگاه ملات را پشت آن پهن مينمايند كه در نتيجه هم ملات درحدود5/1الي 2 سانتيمتر از لب كار عقب تر خواهد بود كه از اين عقب بودن ملات براي بند كشي استفاده مي نمايند و هم ضخامت ملات در تمام قسمت ها يكنواخت خواهد شد . آجر ها بايد در تمام رگها با ريسمان و شاقول چيده شود . در موقع دوغاب دادن روي ديوار بايد كاملا توجه نمود كه دوغاب به قسمت نما ريخته نشود زيرا در اينصورت منظره ناخوشايندي بآن خواهد داد . ويا بطور كلي از ريختن دوغاب در نماسازي آجري بايد صرف نظر گردد.
نماي سنگي
براي نماهاي سنگي از انواع سنگهاي پلاك با رنگهاي مختلف و اندازه هاي مختلف استفاده مي نمايند مانند سنگ تراورتن – باغ ابريشم – مرمر و يا انواع سنگهاي قيچي كه داراي سطح ناصافي بوده ودر محل هائي كه از لحاظ معماري احتياج به قدري خشونت در سطح نما ميباشد مورد استفاده قرار مي گيرد . در سطح بعضي از سنگهاي نما خلل و فرجي موجود است كه اين سوراخ ها براي نصب بسيار مناسب هستند زيرا ملات ماسه و سيمان پشت سنگ بداخل اين سوراخ ها نفوذ نموده وماله جداشدن آن از نما مي گردد از جمله اين سنگها مي توان انواع سنگ هاي تراورتن نام برد . بعضي از سنگها مانند سنگهاي باغ ابريشم ويا مرمر يا مرمريت ويا انواع سنگهاي چيني داراي سطحي صيقلي بوده وبا توجه به اينكه سنگ خاصيت مكندگي چنداني ندارد به خوبي به نما نمي چسبد و ممكن اسن بعد از مدتي از نما جدا شده و سقوط نمايد براي جلوگيري از اين كار بايد از پشت آنها را بوسيله ميله هاي مخصوصي كه به آن اصطلاحاً اسكوب مي گويند يه ديوار محكم نمود اسكوب انواع مختلفي دارد .
نماي سيماني نماي سيماني نيز انواع مختلفي دارد از قبيل تخته ماله – تگرگي – چكشي – سيمان شسته و غيره ... كه هر كدام با دانه هاي ماسه مختلف رنگي در محل ساخته ميشود .چنانچه سطح ها ي بزرگ باسيمان تخته ماله اندوده گردد بواسطه نشست هاي ساختمان ترك هاي موئي در آن ايجاد ميشود در موقع سيمان كاري ابتدا زير كار را با سيمان معمولي و ماسه مي پوشانند و به آن آستر مي گويند قبل از آستر كردن بايد تمام سطح ديوار شمشه گيري شود . آنگاه بايد بين شمشه ها را با ملات ماسه و سيمان پر نمود . در طول سيمان كاري و همچنين تا چند روز بعد از آن بايد حداقل روزي سه الي چهار بار ديوار سيمان كاري شده را بوسيله آب مرطوب نمود . در غير اين صورت ماسه سيمان مصرف شده بصورت پودر در آمده و با كوچكترين تماسي فرو خواهد ريخت . بايد توجه نمود كه كليه مصالحي كه باسيمان مصرف ميشود از جمله سيمان كاري نما بايد حداقل در حرارت هاي 4 الي 5 درجه بالاي صفر انجام شود تا از يخ زدن و فاسد شدن ملات جلو گيري شود .در كليه نماسازي ها بهتر است حداقل 30 سانتيمتر پائين تر از كار را در يك رگ سنگ رگي ويا سنگ پلاك كار گذاشته شود . زيرا اين قسمت از نما هميشه با زمين و در نتيجه با عوامل جوي در تماس بوده و بهتر است از مصالح بهتري كه در مقابل عوامل جوي مقاوم تر باشد استفاده نمود معمولا براي اين رديف سنگها از سنگهائي با رنگ تيره و سطح ناصاف استفاده ميكنند مانند سنگهاي دو تيشه و غيره.
نماي گچيمتداولترين نماهاي مورد استفاده در ايران همان است كه در صفحات پيش تو ضيح داده شده كه عبارت است از نماي آجري – سنگي – آجري ولي در بعضي مواقع از ساختمانها از نماي گچي نيز استفاده مي نمايند كه بوسيله گچبري و سر ستون سازي شكل زيبائي به نما مي دهند با توجه به اينكه گچ از مصالح است كه در مقابل آب مقاومت نمي نماييد بايد توجه نمود كه براي نما سازي از گچ مخصوص كه در مقابل آب مقاوم باشد استفاده نمايند .
نماهاي ديگر گاهي اوقات براي نماسازي از مصالح ديگر از جمله ورق هاي آلومينيوم يا سراميك هاي رنگي و يا كاشي رنگي و غيره نيز استفاده مي نمايند .
قوسها
قبل از به كار گرفتن فولاد در امر ساختمان سازي ويا به طور كلي قبل از رواج صنعت فولاد كليه سقف ها ساختمانها مخصوصاً در ايران با چوب و يا با قوس پوشانيده مي شود ودر ممالكي كه مانند ايران داراي جنگلهاي فراوان نبوده اند از قوس بيشتر استفاده مي كردنند به طوري كه هنوز هم بعضي از ساختمانها را در يزد وكرمان وبم كه در ناحيه كويري قرار دارند به وسيله قوس مي پوشانند . بدين لحاظ در معماري اصيل ايراني استفاده از قوس هميشه رايج بوده و انواع قوسها به شكلهاي مختلف مورد استفاده معماران قديمي قرار مي گرفت كه از آنها براي سقف ها ومخصوصاً بالاي پنچره ها استفاده مي گرديد .
تعريف قوس قوس عبارت است از قسمتي از يك يا چند دايره است كه كنار همديگر قرار گرفته و دهانه را مي پوشاند . انواع قوسهاي متداول در ايران به شرح زير است : 1- قوس نيم دايره
ساده ترين ورايج ترين انواع قوسها قوس نيم دايره كامل مي باشدعلت رواج آن بدين علت است كه در اين قوسها نيروها سريع تر وبهتر به طور عمودي به ديوارهاي همال منتقل ميگردنند . قوسهاي نيم دايره كامل به وسيله شعاع قطر مشخص مي گردد. در مواقعي كه در اجرء قوسهاي نيم دايره از لحاظ ارتفاع و يا به علت ديكر مقدور نباشد مي توان قوسهارا با قسمتي از نيم دايره اجراءنمود . 2- قوس شاه عباسي اين نوع قوس با توجه به مفهوم عرفاني آن از رايج ترين قوسهاي ميباشد كه در بناهاي تاريخي ايران مخصوصاً بناهاي دوره صفويه مورد استفاده قرار گرفته است .اين نوع قوسها كه به اسامي شاخ بزي وياپنج وهفت ويا هشت قسمتي و غيره نيزرايج ميباشد معمولاً به وسيله دو شعاع و دو مركز رسم ميگردد وبر حسب خيز قوس داراي شعاع و مركزهاي متفاوت ميباشد . قوس چهارقسمتي دهانه قوس ab به چهار قسمت مساوي دهانه قوس ab به ده قسمت مساوي دهانه قوس به هشت قسمت مساوي قوس چهار قسمتي كوتاه قوس بيضي با دهانه و خيز دلخواه
ژوئن يا درز انبساط با توجه به اينكه جنس خاك و نوع رگه ها و نوع قرار گرفتن دانه ها در يك قطعه زمين وسيع يكسان نيست و همچنين سطح آبهاي زير زميني نيز در يك منطقه وسيع متفاوت است ودرنتيجه نشست زمين دريك ساختمان بزرگ يكسان نيست وممكن است دراثر تفاوت نشست در ساختمان ها ترك ها و خرابي هاي ايجاد شود برا ي جلو گيري از اين مو ضوع در ساختمانهاي بزرگ كه ابعاد آن بيش از 30 متر است و يا ديوار سازي هاي بزرگ كه طول آن از چند صد متر متجاوز ميباشد. براي اينكه نشست ها ي متفاوت زمين به ساختمان آسيب نرساند در سراسر آن اقدام به ايجاد ژوئن مي نمايند فاصله ژوئن ها از يك ديگر بستگي به نوع زمين دارد و در حدود هر 20الي 30 متر ميباشد وآن به دين طريق است كه بريدگي سراسري در تمام قسمت هاي ديوار و يا هر سازه ديگر ايجاد مي نمايند بايد توجه نمود كه اين بريدگي بايد در كليه قسمتهاي ساختمان نيز اجرا شود حتي در مواقع بتن ريزي شناژ و يا شفته ريزي پي بهتر است به وسيله قطعه تخته در محل ژوئن از آميختن بتن يا شفته دو طرف ژوئن جلو گيري نمود. درز انبساط در بام ژوئن در محل ستون وپي نقطه اي ژوئن بايد در كليه قسمتهاي ساختمان كاملاً در يك مقطع باشند به واسطه وجود ژوئن در موقع زمينلرزه خرابي يك قسمت از ساختمان ممكن است به قسمتهاي ديگر آسيبي نرساند بر ايجاد خسارت بيشتر جلوگيري شود . در ساختمان هاي بلند كه در دو ارتفاع اجاء مي شود ويا دو ساختمان مجاور هم كه داراي ارتفاع متفاوت مي باشند ميبايد ژوئن ويا درز انبساط اجرا گردد پهناي آن درز ميبايد حداقل يك صدم ارتفاع ساختمان كوتاهتر باشد . زيرا در بازديدي كه ازمناطق زلزله زده به عمل آمد مشاهده گرديد كه در اين سازه ها بناي بلند تر وكوتاهتر به يكديگر پهلوزده وموجب تشديد خرابي گرديده است. چنانچه در محل ژوئن ستون فلزي يا بتني واقع شود بايد از دو ستون كاملاً مجزا استفاده گردد.با توجه به اينكه در اثر وجود ژوئن مشكل انقباض وانبساط ساختمان نيز حل ميگردد بايد اين درز به وسيله نمد ويا چوپ پنبه ويا مصالح ديگري كه در موقع انبساط جمع ميشود پر گردد خلاصه ژوئن بايد بامصالحي پر شود كه براي انبساط ساختمان توليد اشكال ننمايد .
نماي آجري
براي نماي آجري بايد از آجري كه براي نماسازي تهيه مي شود استفاده نموداين آجر ها به رنگهاي بهي - قرمز - ابلق در بازار يافت مي شود . براي نماهاي آجري بهتر است آجرها را قبل از مصرف تيشه داري نمود منظور از تيشه داري اين است كه اضلاع آجررا به وسيله تيشه يا ماشينهاي تراش مخصوصي كاملاً گونيا مي نمائيم براي پهن كردن ملات نماهاي آجري معمولاًاز شمشه ملات استفاده مي كنند . شمشه ملات وسيله اي است كه از تخته هايي به عرض 5/1 الي 2 سانتيمتر و طول آن در حدود 50 سانتيمتر است درست شده و در موقع پهن كردن ملات شمشه ملات را طوري روي ديوار قرار مي دهند كه يك ضلع آن روي ديوار در محل پهن كردن ملات در قسمت نما و ضلع ديگر آن متكي به نما قرار مي گيرد .آنگاه ملات را پشت آن پهن مينمايند كه در نتيجه هم ملات درحدود5/1الي 2 سانتيمتر از لب كار عقب تر خواهد بود كه از اين عقب بودن ملات براي بند كشي استفاده مي نمايند و هم ضخامت ملات در تمام قسمت ها يكنواخت خواهد شد . آجر ها بايد در تمام رگها با ريسمان و شاقول چيده شود . در موقع دوغاب دادن روي ديوار بايد كاملا توجه نمود كه دوغاب به قسمت نما ريخته نشود زيرا در اينصورت منظره ناخوشايندي بآن خواهد داد . ويا بطور كلي از ريختن دوغاب در نماسازي آجري بايد صرف نظر گردد.
نماي سنگي
براي نماهاي سنگي از انواع سنگهاي پلاك با رنگهاي مختلف و اندازه هاي مختلف استفاده مي نمايند مانند سنگ تراورتن – باغ ابريشم – مرمر و يا انواع سنگهاي قيچي كه داراي سطح ناصافي بوده ودر محل هائي كه از لحاظ معماري احتياج به قدري خشونت در سطح نما ميباشد مورد استفاده قرار مي گيرد . در سطح بعضي از سنگهاي نما خلل و فرجي موجود است كه اين سوراخ ها براي نصب بسيار مناسب هستند زيرا ملات ماسه و سيمان پشت سنگ بداخل اين سوراخ ها نفوذ نموده وماله جداشدن آن از نما مي گردد از جمله اين سنگها مي توان انواع سنگ هاي تراورتن نام برد . بعضي از سنگها مانند سنگهاي باغ ابريشم ويا مرمر يا مرمريت ويا انواع سنگهاي چيني داراي سطحي صيقلي بوده وبا توجه به اينكه سنگ خاصيت مكندگي چنداني ندارد به خوبي به نما نمي چسبد و ممكن اسن بعد از مدتي از نما جدا شده و سقوط نمايد براي جلوگيري از اين كار بايد از پشت آنها را بوسيله ميله هاي مخصوصي كه به آن اصطلاحاً اسكوب مي گويند يه ديوار محكم نمود اسكوب انواع مختلفي دارد .
نماي سيماني نماي سيماني نيز انواع مختلفي دارد از قبيل تخته ماله – تگرگي – چكشي – سيمان شسته و غيره ... كه هر كدام با دانه هاي ماسه مختلف رنگي در محل ساخته ميشود .چنانچه سطح ها ي بزرگ باسيمان تخته ماله اندوده گردد بواسطه نشست هاي ساختمان ترك هاي موئي در آن ايجاد ميشود در موقع سيمان كاري ابتدا زير كار را با سيمان معمولي و ماسه مي پوشانند و به آن آستر مي گويند قبل از آستر كردن بايد تمام سطح ديوار شمشه گيري شود . آنگاه بايد بين شمشه ها را با ملات ماسه و سيمان پر نمود . در طول سيمان كاري و همچنين تا چند روز بعد از آن بايد حداقل روزي سه الي چهار بار ديوار سيمان كاري شده را بوسيله آب مرطوب نمود . در غير اين صورت ماسه سيمان مصرف شده بصورت پودر در آمده و با كوچكترين تماسي فرو خواهد ريخت . بايد توجه نمود كه كليه مصالحي كه باسيمان مصرف ميشود از جمله سيمان كاري نما بايد حداقل در حرارت هاي 4 الي 5 درجه بالاي صفر انجام شود تا از يخ زدن و فاسد شدن ملات جلو گيري شود .در كليه نماسازي ها بهتر است حداقل 30 سانتيمتر پائين تر از كار را در يك رگ سنگ رگي ويا سنگ پلاك كار گذاشته شود . زيرا اين قسمت از نما هميشه با زمين و در نتيجه با عوامل جوي در تماس بوده و بهتر است از مصالح بهتري كه در مقابل عوامل جوي مقاوم تر باشد استفاده نمود معمولا براي اين رديف سنگها از سنگهائي با رنگ تيره و سطح ناصاف استفاده ميكنند مانند سنگهاي دو تيشه و غيره.
نماي گچيمتداولترين نماهاي مورد استفاده در ايران همان است كه در صفحات پيش تو ضيح داده شده كه عبارت است از نماي آجري – سنگي – آجري ولي در بعضي مواقع از ساختمانها از نماي گچي نيز استفاده مي نمايند كه بوسيله گچبري و سر ستون سازي شكل زيبائي به نما مي دهند با توجه به اينكه گچ از مصالح است كه در مقابل آب مقاومت نمي نماييد بايد توجه نمود كه براي نما سازي از گچ مخصوص كه در مقابل آب مقاوم باشد استفاده نمايند .
نماهاي ديگر گاهي اوقات براي نماسازي از مصالح ديگر از جمله ورق هاي آلومينيوم يا سراميك هاي رنگي و يا كاشي رنگي و غيره نيز استفاده مي نمايند .
قوسها
قبل از به كار گرفتن فولاد در امر ساختمان سازي ويا به طور كلي قبل از رواج صنعت فولاد كليه سقف ها ساختمانها مخصوصاً در ايران با چوب و يا با قوس پوشانيده مي شود ودر ممالكي كه مانند ايران داراي جنگلهاي فراوان نبوده اند از قوس بيشتر استفاده مي كردنند به طوري كه هنوز هم بعضي از ساختمانها را در يزد وكرمان وبم كه در ناحيه كويري قرار دارند به وسيله قوس مي پوشانند . بدين لحاظ در معماري اصيل ايراني استفاده از قوس هميشه رايج بوده و انواع قوسها به شكلهاي مختلف مورد استفاده معماران قديمي قرار مي گرفت كه از آنها براي سقف ها ومخصوصاً بالاي پنچره ها استفاده مي گرديد .
تعريف قوس قوس عبارت است از قسمتي از يك يا چند دايره است كه كنار همديگر قرار گرفته و دهانه را مي پوشاند . انواع قوسهاي متداول در ايران به شرح زير است : 1- قوس نيم دايره
ساده ترين ورايج ترين انواع قوسها قوس نيم دايره كامل مي باشدعلت رواج آن بدين علت است كه در اين قوسها نيروها سريع تر وبهتر به طور عمودي به ديوارهاي همال منتقل ميگردنند . قوسهاي نيم دايره كامل به وسيله شعاع قطر مشخص مي گردد. در مواقعي كه در اجرء قوسهاي نيم دايره از لحاظ ارتفاع و يا به علت ديكر مقدور نباشد مي توان قوسهارا با قسمتي از نيم دايره اجراءنمود . 2- قوس شاه عباسي اين نوع قوس با توجه به مفهوم عرفاني آن از رايج ترين قوسهاي ميباشد كه در بناهاي تاريخي ايران مخصوصاً بناهاي دوره صفويه مورد استفاده قرار گرفته است .اين نوع قوسها كه به اسامي شاخ بزي وياپنج وهفت ويا هشت قسمتي و غيره نيزرايج ميباشد معمولاً به وسيله دو شعاع و دو مركز رسم ميگردد وبر حسب خيز قوس داراي شعاع و مركزهاي متفاوت ميباشد . قوس چهارقسمتي دهانه قوس ab به چهار قسمت مساوي دهانه قوس ab به ده قسمت مساوي دهانه قوس به هشت قسمت مساوي قوس چهار قسمتي كوتاه قوس بيضي با دهانه و خيز دلخواه
ژوئن يا درز انبساط با توجه به اينكه جنس خاك و نوع رگه ها و نوع قرار گرفتن دانه ها در يك قطعه زمين وسيع يكسان نيست و همچنين سطح آبهاي زير زميني نيز در يك منطقه وسيع متفاوت است ودرنتيجه نشست زمين دريك ساختمان بزرگ يكسان نيست وممكن است دراثر تفاوت نشست در ساختمان ها ترك ها و خرابي هاي ايجاد شود برا ي جلو گيري از اين مو ضوع در ساختمانهاي بزرگ كه ابعاد آن بيش از 30 متر است و يا ديوار سازي هاي بزرگ كه طول آن از چند صد متر متجاوز ميباشد. براي اينكه نشست ها ي متفاوت زمين به ساختمان آسيب نرساند در سراسر آن اقدام به ايجاد ژوئن مي نمايند فاصله ژوئن ها از يك ديگر بستگي به نوع زمين دارد و در حدود هر 20الي 30 متر ميباشد وآن به دين طريق است كه بريدگي سراسري در تمام قسمت هاي ديوار و يا هر سازه ديگر ايجاد مي نمايند بايد توجه نمود كه اين بريدگي بايد در كليه قسمتهاي ساختمان نيز اجرا شود حتي در مواقع بتن ريزي شناژ و يا شفته ريزي پي بهتر است به وسيله قطعه تخته در محل ژوئن از آميختن بتن يا شفته دو طرف ژوئن جلو گيري نمود. درز انبساط در بام ژوئن در محل ستون وپي نقطه اي ژوئن بايد در كليه قسمتهاي ساختمان كاملاً در يك مقطع باشند به واسطه وجود ژوئن در موقع زمينلرزه خرابي يك قسمت از ساختمان ممكن است به قسمتهاي ديگر آسيبي نرساند بر ايجاد خسارت بيشتر جلوگيري شود . در ساختمان هاي بلند كه در دو ارتفاع اجاء مي شود ويا دو ساختمان مجاور هم كه داراي ارتفاع متفاوت مي باشند ميبايد ژوئن ويا درز انبساط اجرا گردد پهناي آن درز ميبايد حداقل يك صدم ارتفاع ساختمان كوتاهتر باشد . زيرا در بازديدي كه ازمناطق زلزله زده به عمل آمد مشاهده گرديد كه در اين سازه ها بناي بلند تر وكوتاهتر به يكديگر پهلوزده وموجب تشديد خرابي گرديده است. چنانچه در محل ژوئن ستون فلزي يا بتني واقع شود بايد از دو ستون كاملاً مجزا استفاده گردد.با توجه به اينكه در اثر وجود ژوئن مشكل انقباض وانبساط ساختمان نيز حل ميگردد بايد اين درز به وسيله نمد ويا چوپ پنبه ويا مصالح ديگري كه در موقع انبساط جمع ميشود پر گردد خلاصه ژوئن بايد بامصالحي پر شود كه براي انبساط ساختمان توليد اشكال ننمايد .