تاریخچه پیدایش عنصر مس

[Sara12]

يكي از انديشه هاي انسان اوليه استفاده از فلزات مختلف جهت تسهيل امور روزمره خود بوده است. عنصر مس اولين عنصر شناخته شدهاي است كه حدود 3000 سال پيش از ميلاد توسط انسان ذوب و مورد استفاده قرار گرفته است.بر اساس شواهد و نوشته ها، ايرانيان قديم به صنعت استخراج و ذوب اين فلز آشنايي كامل داشته اند حتي بنظر بعضي از محققان ،ايرانيان اولين كساني بودند كه سنگهاي مس دار را ذوب نموده اند.آثار ذوب سنگهاي مس دار بصورت سرباره هاي كوره هاي ذوب قديمي در جاي جاي اين مرز و بوم مشهود است . براي مثال ميتوان به آثار مزبور در نواحي كرمان،يزد و خراسان اشاره نمود.همچنين قديمي قرين نقطه اي كه ابزارآلات مسي در آن كشف شده تپه باستاني سيلك در كاشان است كه احتمالا منبع مسش مربوط به كانسار تالمسي نزديك انارك است.ايرانيان قديم با روش ذوب و استحصال مس از كانيهاي سولفوره (كالكوپيريت،كالكوسيت ،بورنيت،كوليت و...)آشنا نبودند و تنها به استحصال اين عنصر از اكسيد هاي سطحي و مس طبيعي اكتفا مينمودنداما به چه صورت؟ پيشينيان آموخته بودند كه مس با جاي گرفتن در آتش ذوب ميشود. كانسنگ آن افزون بر مس طبيعي اكسيدها را نيز با خود خود داشته است و سوخت او چوب بوده است .احتمالا وي برپايه اين واكنش به مس دست يافته است :

كربناتهاي مس(مالاكيت و آزوريت ) كه در طبيعت با رنگهاي سبز و آبي به خوبي قابل شناسايي هستند در اثر گرماي حاصل آتش تبديل به CuO و سپس براثر حرارت حاصل از آتش و واكنش با كربن زغال تبديل به مس خالص و دي اكسيد كربن ميشود .همچنين با آميختن مس و قلع آلياژي بنام مفرغ ساخته شد كه عصري كامل از تمدن بشري با همين نام و گام دوم پس از مس خالي ناميده شده است .برنج نيز آلياژي ديگر است از مس و روي. استخراج مس در ايران پس از ظهور اسلام ادامه داشته است و اوج شكوفايي استخراج ، ذوب و استحصال فلزات در ايران در دوره سلجوقيان بوده است.

ايران از نظر منابع و ذخاير مس در دنيا به سبب شرايط زمين شناسي ويژه اي كه دارد ، جايگاهي خاص دارد بويژه آنكه بخشي از كمربند جهاني مس از اين كشور عبور ميكند از مهمترين معادن واقع بر روي اين كمربند ميتوان به معادن سرچشمه ، ميدوك ،دره زارو..در استان كرمان و سونگون اهر و.. اشاره كرد. البته هنوز باوجود ذخاير عظيم مس در ايران مناطق ناشناخته فراوانند.