آثار باستاني كرمانشاه از دوران پارینه‌سنگی تا قاجار

[Mohamad]

درود
در اين جستار سعي دارم تمامي كتيبه ها و آثار بجا مانده از ادوار كهن كه در يكي از قديمي ترين شهر هاي ايران يعني كرمانشاهان بجا مانده را به ثبت برسانم و در باره اين اثار دانشمان را افزايش دهيم

آثاري كه سعي داريم در باره آنها به بحث بنيشينيم شامل سر فصل هاي زير مي باشند كه به مرور شرح پيدايشان را مي آورم


غار شكارچيان
نقش آنوباني در سرپل ذهاب
نقش برجسته اشكاني در سرپل ذهاب
دخمه اي از دوران مادها در سرپل ذهاب
تصويري از سنگ نبشته به خط ميخي بابلي در سرپل ذهاب
قلعه شيان - شاهين در سرپل ذهاب
تاق گرا ، پاتاق در سرپل ذهاب
چهار قاپو در قصر شيرين
كاخ ساساني در قصر شيرين
نقش دخمه اول و دوم و مرد مادي در حال نيايش در روستاي ده نو هرسين
نقش دخمه سوم در ده نو هرسين
تخت شيرين در هرسين
قلعه در هرسين
دخمه بزرگ در بند صحنه
كتيبه و نقش سوار نقره شده بر تخته سنگ بزرگ ، در بند صحنه
كوه بهستان ، بيستون
نقوش و كتيبه داريوش ، كتيبه بيستون
مجسمه هركول به همراه كتيبه‌اي به خط يونان قديم در دامنه كوه بيستون
نقش برجسته ميتريدات دوم اشكاني بر كوه بيستون
نقش برجسته و دلگش اشكاني بر كوه بيستون
فراتاش ، فرهاد تراش ، فرهاد تاش ، تخت فرهاد بر سينه كوه بيستون
كتيبه‌هاي اسلامي بيستون
نقش برجسته اردشير دوم ، اهورامزدا و مهر طاق‌بستان ، كرمانشاه
نقش برجسته شاپور دوم و سوم در طاق‌ كوچك بستان ، كرمانشاه
نقش برجسته خسرو دوم و اسب معروفش شبديز ، طاقبستان
نقش شكارگاه گراز بر بدنه سمت چپ و شكارگاه گوزن بر بدنه سمت راست طاقبستان
نقش محمدعلي ميرزاي دولتشاهي و فرزندانش به اتفاق آغا غني خرابكار در طاقبستان
پل كهنه دوره صفوي بر رودخانه قره‌سو در مدخل كرمانشاه
تكيه بيگلربيگي در كرمانشاه
معبد آناهيتا در كنگاور
قبور صخره‌اي اشكاني در شرق بناي ناهيد كنگاور

[Mohamad]

تاریخچه کرمانشاه ایران زمین

http://www.tisfoon.net/images/8hpqmebzygg1g8yklm.jpg


استان کهن و باستانی کرمانشاه با مساحتی برابر با 23167 کیلومتر مربع در غرب کشور ایران زمین قرار گرفته است که از شمال به کردستان و از جنوب استان لرستان و ایلام و از مشرق به همدان و از مغرب به سرزمینهای ایرانی کردستان عراق محدود می باشد . کرمانشاه از شهرهای ارزشمند و تاریخی ایران زمین می باشد .

مادهای ایرانی و تاریخچه کرمانشاه

برای نخسیتن بار نام تیره آریایی ماد به نام آمادای در حملات آشوریان به نواحی کردستان کنونی ذکر شده است . بنابراین سند تاریخی حضور مادها در کرمانشاه و کردستان حداقل به بیش از 3000 سال پیش بازمیگردد که بیشتر در کوهستانهای زاگرس بوده است . در حادثه سقوط نینوا و انقراض دولت آشور بدست هوخشتره علل اصلی فتح آنجا اسبهای نیرومند سواره نظام ماد که در شهر باستانی نیشایی تربیت شده بودند ذکر شده است . باستان شناسان و خاور شناسان از زندگی دو طایفه پارس و کورد در این منطقه یاد کرده اند . استاد و دانشمند فقید رشید یاسمی در کتاب مشهور "کرد و پیشینه نژادی او" آورده است :

کورد آن شعبه نژادی ایرانی است که حاصل برادری ماد و پارس أريايي می باشد

قوام اقوام مهاجر آریایی در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد در کوهسارهای زاگروس سکونت گزیدند که سرانجام به تصرف بین النهرین انجامیده است . این مهاجرت تاریخی به مهاجرت گوتی یا کاسی مشهور است . ذکر طوایفی که در زاگرس سکونت داشته اند در کتیبه های سارگن پادشاه اکد که در سالهای 2030 تا 2048 قبل از میلاد بر جنوب بین النهرین حکم رانی میکرده است آمده است . در اسناد اکدی از شخصی به نام آریزان نیز نام برده شده است . ساکنان این منطقه شامل طوایفی به نام لولویی - گوتی - منابی - نایری - آمادا - پارسوا می باشند . لولوبی ها از اجداد لرهای ایران هستند که در گذشته در سرپل ذهاب و سلیمانیه کردستان عراق که بخشی از ایران بوده است سکونت داشته اند . در سال 1200 قبل از میلاد شاه عیلام بر این طایفه غلبه می کند لولوبی ها یا اجدا لرها در گذشته پادشاهی مقتدر به نام آنوبانی داشته اند . تکات پالاسر که در سالهای 1115 تا 1100 شاه آشور که ارمنستان را فتح کرد ولی در نبرد با سپاه راندوپس توفیقی بدست نیاورد و فقط توانست کوههای اورامانات کردستان را تحت کنترل خود بگیرد .

کرمانشاه در متون کهن پهلوی منجمله کارنامه اردشیر بابکان که مهم ترین سند پهلوی جهان است به نام کردان شاه آورده شده است . کرمانشاه یا کردان شاه نامی است که بهرام چهارم ساسانی به روی آن گذاشته است . بهرام شاه 11 سال بر امپراتوری ساسانی شاهنشاهی کرد ( 388 تا 399 میلادی ) . سیستم حکومتی ایران باستان به این گونه بوده است که تمامی شهرها شاهی از همان منطقه داشته اند و همه شاهان زیر نظر شاه شاهان بوده اند که شاهنشاه نامیده می شده بوده است . کتب باستانی ایران ساخت کرمانشاه را به طهمورث دیو بند نصبت داده است . زبان کنونی مردامان کرمانشاه و کردستان بدون هیچ شک و شبه ای از پهلوی و اوستایی ایران گرفته شده است . مهم ترین سند ریشه پهلوی زبان کوردی سروده های باباطاهر عریان شاعر بلند آوازه ایران است که به لهجه محلی می باشد و از واژه های پهلوی یا همان کوردی امروزی استفاده کرده است .



http://www.tisfoon.net/images/z168jhlzynxnpxrce0.jpg

هنر مادهای کهن آریایی ایران

آثار باستانی هر ملتی به منزله شناسنامه آن ملت است که بوسیله آن تاریخ ملی،مذهبی و فرهنگی آن کشور شناخته میشود و نگهبانی و پاسبانی از آثار هنری و باستانی از وظایف شخصی و فردی فراتر رفته است ، هنر مادها به ابعاد گوناگونی گسترده است کتیبه های بسیاری پیرامون مدیا وجود دارد :در اوایل سال 1325 ه.ش در منطقه ای در نزدیکی دهکده زیویه واقع در چهل کیلومتری شرق شهرستان سقز گنجینه ای توسط دهقانان کشف شد که شهرت آن ظرف مدت مختصری بر بازارهای جهانی عتیقه سایه می افکند و بدون رقیب سالها داغی بازار را حفظ مینماید به تجربه ثابت شده که خارجیان شیفته آثار باستانی و هنری میباشند و رفت و آمد به موزه ها یکی از سالمترین و مفیدترین سرگرمی های جوانان و سایر اقشار در کشورهای خارجی می باشد و در آمد موزه های شخصی ارقام بسیار مهمی از درآمد خیلی از کشور های جهان را تشکیل میدهد ، بنابراین طلای زیویه مشتریهای فراوانی را به خود جلب نموده و خارجیان بر خلاف ما ایرانیان که هنوز نام زیویه به گوش بسیاری از هم وطنان نرسیده است خیلی زود با رویدادهای زیویه آشنا شدند و فهمیدند در یک گوشه از دنیا بزرگترین گنج باستانی جهان کشف شده است و میکوشند اطلاعات جامع تری از چگونگی کشف این گنج گرانبها و با ارزش بدست آورند نام زیویه سبب شد در دنیا نام ایرانی و عظمت فرهنگ ایرانیان به سر زبانها بیفتد. اندره گدار در باب ریویه و گنجینه آن بیان میدارد که این قلعه یا دژ که با تحقیق بسیار معلوم شد متعلق به قوم ماناهاست بر فراز تپه ای منزوی قلعه واقع شده است که روی آن دیوار ضخیمی از خشت دیده میشود ،دامنه های این تپه دارای شیب تندی میباشد و در قسمت شرقی آن شیب کمتر است و محل خانه های مسکونی است و طی حفاریهای غیر مجاز توسط اهالی روستای زیویه تشت برنزی که محتوی گنج بود به دست آمد دو سال بعد پیش از آنکه اداره باستان شناسی ایران از این موضوع مطلع شود تعداد زیادی از اشیاُ زرین و سیمین این گنجینه بوسیله قاچاقچیان از ایران خارج شد و به مجموعه ها و موزه های اروپا و آمریکا راه یافت بدین جهت نمی توان محققاً دانست که اشیا موجود در آن تابوت مفرغی (برنزی)چه مقدار بوده است اشیاُ مختلف این گنجینه از نظر فنی و هنری به یکدیگر چندان شباهتی ندارند برخی به سبک آشوری ،اورارتویی ،سیکای ،و مانایی میباشد اداره باستان شناسی پس از اطلاع از این قضیه موفق شد قسمتی از این گنجینه را بدست آورد و به موزه تهران منتقل کند . رمان گیرشمن در آخرین اظهار نظر خویش اشیاُ اخیر را متعلق به هنرمندان مادی می داند که از 606 تا 550 پیش از میلاد ناحیه محل اکتشاف جزو ****و حکومت آنان بوده است این گنجنه شامل اشیایی از قبیل یک سینه بند که با تصاویر حیوانات و موجودات افسانه ای زیست یافته و این حیوانات به طرف درخت زندگی که در وسط قرار دارد حرکت می کنند ، یک دست بند مردانه ،یک غلاف خنجر ،یک گردن بند که از سرهای حیوانات تشکیل شده و روی آن منبت کاری شده ،ظروف ،گوشواره ها و اشیاُ تزیینی از طلا و نقره که اوج هنر آن دوران را یاد آور میشود .


http://www.tisfoon.net/images/5a9x5jhyl4p6edhl6tp.jpg


تجاوزهای پی در پی بیگانگان به کرمانشاه ایران

پس از اسلام و حمله اعراب به کرمانشاه شهر به کلی ویران شد و دیگر آبادی گذشته و شکوه باستانی اش را بازنیافت . هارون الرشید به کرمانشاه توجه داشت . ان فضلان در سال 309 هجری قمری از طرف مقتدر به ماموریت کرمانشاه رفت و شرح سفرش را در سفرنامه خود نوشته است . مسعر ابن مهلهل در قرن چهارم از کاخهای باستانی شاهان ایران در کرمانشاه دیدن کرد و شرح ویران کردن آن توسط اعراب را نوشته است . اعراب نام کرمانشاه را به قرمسین-قرماشین تغییر دادند . ابن حوقل و اصطخری جغرافی دانان مشهور از کرمانشاه به عنوان شهری زیبا که آب فراوان و بناهای باستانی زیادی در خود دارد نام برده اند . مقدسی در کتاب احسن التقاسیم نوشته است : کرمانشاهان - همدان - ری و اصفهان از شهرهای زیبای ایران است و عضدوالدوله شهریار مشهور دیلمی نیز در آنجا قصری با شکوه بنا کرده است .

پس از اسلام سلسله های کوچکی بر کرمانشاه به صورت موقت حکومت کردند زیرا امپراتوری کهن ایران درهم شکسته بود و هر گوشه ای به صورت محلی اداره می شد که زیر نظر اعراب قرار داشت . در قرن چهارم سلسله حسنویه به مدت 50 سال حکومت کردند و قلعه بزرگ سرماج را در مجاورت دینور بنا کردند . جانشینان حسنویه بر اثر اختلافات داخلی حکومت محلی شان را ریشه کن کردند . در سال 441 ه ق سلطان طغرل سلجوقی صد هزار سپاه برای تسخیر قلعه مذکور فرستاد . پس از آن آل ابی الشوک در نزدیکی زهاب کنونی حکمرانی محلی کردند . در سال 438 مهلهل ابن محمد عناز شهر کرمانشاه را فتح کرد . لشگر کشی ها اعراب و نوادگانشان به صورت دهها بار تکرار شد و به مرور زمان آن شکوه و عظمت باستانی اش که شاهنشاهان ایران به آن داده بودند از دست داد . در قرن ششم سلطان سنجر سلجوقی کرمانشاه را در حوزه حکمرانی خود قرار داد و برادر زاده اش سلیمان شاه را شاه آنجا کرد . در قرن هفتم پس از حمله مغولها به ایران باردگیر ویران شد و آسیبهای بسیاری دید . سپاه وحشی - متحجر و بربر هلاکوکه که برای فتح بغداد می رفت کرمانشاه را نیز ویرانه کرد . در قرن هشتم سپاه امیر تیمور به کرمانشاه یورش آورد . در کتاب نزهه القلوب آمده است : کرمانشاه دهی است که طاق شبدیز ( بستان ) در آن قرار دارد و دارای قدمت است . همدان نیز در مجاورت آن است و جزوی از ****وی علی شکر محسوب می شود . در قرن نهم و اوایل قرن دهم کرمانشاه مورد یورش سپاه ترکان عثمانی قرار گرفت و در کتبشان آورده اند هرسین و ماهدشت حکومت دارد ولی کرمانشاه ویران گشته است . در اوایل قرن یازدهم کرمانشاه به نام مزرعه ای معروف میگردد. در نیمه قرن دوم عمران و آبادی را مردم از سر میگرند و فرماندار آنجا شیخ علیخان زنگنه در روزگار شاه عباس صفوی عمران بسیاری برای کرمانشاه به ارمغان می آورد . متاسفانه کرمانشاه بدلیل نزدیکی اش با امپراتوری متوحش عثمانی چندین بار ویران شد ولی نادرشاه بزرگ برای مقابله با آنان توجه بسیاری را به این شهر داشت . به فرمان نادر قلعه های قدیمی شهر ویران شد و بناهای بزرگ و جدیدی ساخته شد خرابه های بنای نادری نیز هنوز مشهود است . دولت قاجار نیز خدماتی را برای کرمانشاه به ارمغان آوردند . فتحلیشاه قاجار برای کوتاه کردن دست عثمانیان در سال 1221 ه ق فرزند خود محمد علی میرزایی دولتشاه را برای سرکوب تجاوزات عثمانی مامور کرد . وی این شهر را پایتخت خود قرار داد و بناهای دیوانخان و حمامها و مساجد و . . . بسیاری را ساخت . فرزند دولتشاه بستان السیاحه 25 سال حاکم کرمانشاه بود و در راه آبادانی شهر کوشش نمود . بنای بازار مسقف فعلی و مسجد عمادالدوله یادگاری اوست . جنگ جهانی اول هرچند صدماتی به کرمانشاه و حتی کتیبه جهانی بیستون وارد کرد ولی اهمیت و موقعیت سوق الجیشی این منطقه را نمایان کرد .



http://www.tisfoon.net/images/isvggqptinr3smtw5x10.jpg


کرمانشاه و احترام شاهان بزرگ ایران به آن

مورخان در دامنه کوه طاق بستان از شهری باستانی به نام گبادنه نام آورده اند . در روزگار ساسانیان شاهنشاهان ایران توجه بسیاری برای کرمانشاه قائل بودند و کرمانشاه شبه پایتخت امپراتوری ایران به حساب می آمده است . در پیش از ساسانیان هم هخامنشیان احترام خاصی برای این شهر باستانی آریایی قائل بوده اند . تمامی آثاری که دهها شاهنشاه ایران محل آن را در کرمانشاه انتخاب نموده اند حکایت از این جریان دارد . پادشاهان ماد ( بیستون ) - داریوش بزرگ ( بیستون ) - شاه گودرز ( بیستون ) - بلاش اشکانی (بیستون ) - میترادات دوم اشکانی ( بیستون ) - خسرو پرویز ساسانی و اسب شبدیزش ( طاق بستان ) - اردشیر دوم ساسانی ( طاق بستان ) - یزدگرد ساسانی ( طاق گرا و قلعه یزدگرد در کوههای زیبای دالاهو ) - قباد اول ساسانی ( طاق بستان ) پادشاهان امپراتوری اشکانی ( معبد بزرگ آناهیتا کنگاور ) و . . . همگی مشهور ترین آثار ایران است که در کرمانشاهان قرار دارد . جدای از آنکه شکارگاهاي بسیاری از شاهان ایران نیز در این سرزمین بوده است . در کتب اسلامی به کرات آمده است که شاه خسرو انوشیروان دادگر دراطراف طاق بستان قصرهای باشکوهی بنا کرده است که از امپراتور چین و قیصر روم در آنجا پذیرایی میکرده است . خسرو پروزیز نیز در این منطقه باغ ییلاغی بزرگی بنا نمود که به باغ قصور و عمارت عالیه نام گرفته بود . داریوش بزرگ شاهنشاه مقتدر جهان آن روزگار علاوه بر آثار جهانی اش در بیستون جاده ای بین المللی از بابل به نینوا و سارد و کرمانشاه به همدان ایجاد کرد که بسیار دارای اهمیت در آن روزگار بوده است . باقی مانده این جاده هنوز مشهود می باشد .

[Mohamad]

غار شكارچيان




http://www.tisfoon.net/images/7envtll2f80t0p3pazvf.jpg



غار شکارچیان – Shekarchyan Cave (بیستون - Bisotoun)



دوره : پارینه سنگی میانه (40 هزار سال پیش) تا عصر حاضر

شماره ثبت : 4889

این غار دارای فضای کوچکی به مساحت 35 متر مربع است که در چهل هزار سال پیش احتمالاً پناهگاه موقت شکارچیانی بوده که در آنجا لاشه شکار را جهت حمل به اقامتگاه اصلی ، قصابی و آماده می کردند. از این غار ، استخوان ساعد انسان نئاندرتال ( گونه ای انسان اولیه) ، ابزارهای سنگی ، سفال های دوره آشوری ، هخامنشی تا عصر حاضر و بقایای استخوان حیواناتی چون گوزن ، غزال ، گاو وحشی ، اسب سانان و گراز به دست آمده است.


داستان كشف غار شكارچيان به سال 1949 (1328) و به سفر اكتشافي باستان شناس و انسان شناس آمريكايی بنام كارلتن كوون به غرب زاگرس باز مي گردد. وي در زمستان آن سال به اميد يافتن غار هايي با آثار آن عصر به ايران آمد. اولين هدف وي در اين سفر بازديد از غار كوچكی بود كه در نزديكي كتيبه مشهور داريوش در بيستون فرار داشت و زبان شناسی بنام كامرون همزمان با مطالعه كتيبه آنرا ديده بود و بعدها به نام غار شكارچيان مشهور شد. كوون پس از بازديد اوليه از غار، چند ماه بعد بمدت دو هفته به كاوش در اين غار پرداخت كه منجر به كشف هزاران ابزار سنگي مربوط به فرهنگ موستری و بقاياي استخوان حيوانات شكار شده اي چون گوزن و اسب وحشی شد. اين يافته‌ها احتمالا بين 70 تا 40 هزار سال قدمت دارند.

كوون در بررسي مجموعه استخوان و دندان حيوانات يافت شده در كاوش به بخشي از استخوان ساعد و يك دندان پيشين برخورد كه از نظر وي مربوط به انسان بودند. اين دو نمونه استخوان و دندان همراه با ساير يافته هاي غار بيستون پس از كاوش به موزه دانشگاهي دانشگاه پنسيلوانيا در آمريكا منتقل شدند. وي در گزارش خود به اختصار به بقاياي انساني مذكور نيز پرداخت و اين دو يافته را بهمراه يك تكه از استخوان ران كه در كاوش غاري بنام تمته در نزديكي اروميه كشف شده بود به انسان نئاندرتال نسبت داد. اخيرا اين دو يافته مورد باز نگري قرار گرفت كه نتايج آن بوسيله اريك ترينكاوس استاد دانشگاه واشنگتن و فريدون بيگلري باستان شناس پارينه سنگي (بخش پژوهشهاي پارينه سنگي موزه ملي ايران) منتشر شده بتفصيل در باره اين يافته‌ها و غار محل كشف آنها بحث شده است. در بازنگري اين بقايا روشن شد كه دندان يافت شده مربوط به انسان نيست و در واقع متعلق به گاوسانان است و كوون اشتباها آنرا به انسان نسبت داده است . اما قطعه ساعد يافت شده به مربوط به انسان است و داراي ويژگيهايي است كه در استخوان ساعد انسانهاي نئاندرتال قابل مشاهده است. به اين ترتيب پس از گذشت نيم قرن نتايج مطالعه دقيق كهنترين بقاياي انساني يافت شده در ايران نشان داد كه كشور ما نيز بدون ترديد در حوزه گسترش اين انسان ريختهاي دوران پليستوسن قرار داشته است. بجز غار بيستون آثار فرهنگ موستري در چند غار ديگر در بيستون باقيمانده كه در سال 1386 بوسيله بيگلري شناسايي و مطالعه شده اند.


غار مر خريل - پارينه سنگي تا ساساني



نزديك شهر بيستون مقابل رود گاماسياب غار نيمه عميقي به طول 27متر قرار دارد.اين غار كمي بالاتر از غار شكارچيان است. در يك حفاري كوتاه مدت در اين غار ، آثار دوره مياني پارينه سنگي تا دوره ساساني به دست آمد. تعداد زياد استخوانهاي بز و گوسفند در اين غار نشاندهنده اين است كه شايد اين منطقه يكي از اولين مناطقي باشد كه اهالي آن موفق به اهلي كردن بز و گوسفند شدند. اين غاردر سال 1344توسط اسميت حفاري شده است


پناهگاه سنگي ورواسي - فرا پارينه سنگي و پارينه سنگي جديد


در11كيلومتري كرمانشاه در دره تنگ كنشت قرار دارد.آثار دوران مياني پارينه سنگي جديد، ودوران فراپارينه سنگي، در اين غار بدست آمده است. در اين غار انواع تراشنده ها كشف گرديد و با تعويض هر دوره تاريخي در لايه هاي حفاري شكل تيغها نيز تغيير ميكرد. از آنها ميتوان اين نتيجه را گرفت كه توليد ريز تيغه در دوره فرا پارينه سنگي يك تحول تدريجي بوده است. اين پناهگاه مسلط به تنگ كنشت است و ميتوان از آنجا حيواناتي را كه از تنگ ميگذرند را كنترل رد اين پناهگاه هيچ اثر فرهنگي شامل اجاق و مانند آن ندارد و براي كمين كشيدن شكار در دوره هاي مختلف تاريخي استفاده ميشده است


غار مردودر

غار مردود در مرتفع ترين غار با بقاياي ديرينه سنگي در بيستون است. اين غار 20 متر عمق و حدود 170 متر مربع مساحت دارد. ارتفاع سقف غار بين 1 تا 3 متر است. غار مردودر دو دهانه دارد؛ دهانه اصلي در جهت جنوب- جنوب غربي مشرف بر دره اي پر شيب و کم عرض است که به پرتگاهي منتهي مي شود. دهانه ديگر ار در جهت شرقي- جنوب شرقي مشرف بر کوره راهي است که به غارهاي مرآفتاب و مر تاريک منتهي مي شود. دهانه شرقي غار بر اثر ريزش ديواره در اعصار گذشته به وجود آمده است که لايه اي از سنگريزه به ضخامت 3 تا 5 سانتي متر کف غار را پوشانده است.


غار مرتاريک

اين غار در حدفاصل دامنه و ديواره اي مرتفع واقع شده و مشرف بر يک سکوي طبيعي است. دهانه غار در ارتفاع سه متري ديواره واقع شده است. بخشي از اين ديواره در حدفاصل دهانه غار و سکوي سنگي بر اثر بالا و پايين رفتن هاي متوالي ساييده اي ديده مي شود که جهت صعود به غار استفاده مي شده است. غار 25 متر عمق و حدود 80 متر مربع مساحت دارد و به صورت دالاني عميق و کم عرض است که در انتها به محوطه نسبتاً بازتري ختم مي شود. سقف غار از ابتدا تا انتهاي دالان بين 120 تا 150 سانتي متر مي رسد. دهانه غار به سمت جنوب شرقي است و به همين دليل طي روز تا عمق چند متري در معرض روشنايي و گرماي آفتاب قرار مي گيرد. محور اصلي غار در عمق چند متري با زاويه تقريباً 90 درجه به سمت راست منحرف مي شود



غار مرآفتاو

اين غار در نزديکي غار مر تاريک واقع شده ، 26 متر عمق دارد و دهانه آن به سمت شمال شرقي است. دهانه غار حدود شش متر ارتفاع دارد و به تدريج از ارتفاع آن کاسته مي شود تا جايي در انتهاي آن به دو متر مي رسد. دالان اصلي حدود 160 متر مربع مساحت دارد و در بيشتر قسمت هاي آن کف سنگي غار ديده مي شود. يک پشته استالاگميتي در انتهاي غار ديده مي شود که دالان اصلي را از بخش انتهايي جدا مي کند. دو دهليز کم عرض در پايين اين پشته وجود دارد که تنها راه هاي بخش انتهايي غار است؛ بخش انتهايي حدود 18 متر عمق و حدود 60 متر مربع مساحت دارد و ارتفاع سقف آن کمتر از يک متر است.

[Mohamad]

دو کتیبه آنوباني‌ني

http://www.tisfoon.net/images/sz1momai2dj80hbtbwh.jpg



نقش برجسته آنوباني‌ني اثري به جا مانده از "آنوباني‌ني" پادشاه "لولوبي‌ها" است. "لولوبي‌ها" از اقوام زاگرس نشين بوده و پيش از آريايي‌ها (پارس و ماد )، در چهارهزار و هشتصد سال پيش زندگي مي‌كردند. نقش برجسته آنوباني‌ني در 120 كيلومتري كرمانشاه و در شهرستان سرپل‌ذهاب و برصخره‌اي معروف به "ميان‌كل" قرار دارد.

در آخرین بازدید تیم آنوبانینی که در تاریخ 5 اسفندماه 1385 صورت گرفت؛ علاوه بر دو نقش شناخته شده، دو نقش برجسته دیگر توسط اهالی محل نشان داده شد که حکایت از غنای تاریخی منطقه و در عین حال ناشناخته بودن آن دارد. یکی از آثار بر روی کوه سمت راست و در ضلع شمالی کوه، در زیر غاری کوچک واقع شده و اثر دیگر بر روی کوه سمت چپ و در ضلع جنوبی آن حک شده است. البته این دو نقش برجسته نیز به سرنوشت هم نوعان خود دچار شده اند و فرسایش های طبیعی و غیر طبیعی باعث گردیده دیدن آنها به سختی امکان پذیر باشد. به هر حال در ادامه، محور صحبت بر روی نقش شناخته شده و معروف آنوبانی نی خواهد بود.

http://www.tisfoon.net/images/tdu1dt7otsqtlln16pn.jpg

با توجه به شباهت بسيار بين نقش برجسته آنوبانی نی و كتيبه بيستون، مي‌توان مقدمات آن را براي ثبت در فهرست آثار جهاني به عنوان الحاقيه بيستون آماده كرد. اين نقش برجسته يكي ازقديمي‌ترين نقش برجسته‌هاي كشور است كه ‌حداقل دو هزار سال از كتيبه داريوش قديمي‌تر است. این اثر در ارتفاع نسبتا زیادی از سطح زمین (حدودا 16 متر) و در منطقه ای دور از دسترس قرار دارد. همین عامل احتمالا مهمترین دلیل برای سالم ماندن آن در طول هزاران سال می باشد. جنگ تحمیلی در سالهای اخیر شاید بیشترین آسیب را در طول تاریخ به این اثر زده باشد. 30 درصد اين اثر بر اثر تركش‌هاي جنگ تحميلي عراق عليه ايران آسيب ديده است. اين نقش برجسته تصويري از آنوباني‌ني‌، الهه "ني‌ني" و 9 اسير است. سطحي كه نقش بر آن حجاري شده به دو قسمت تقسيم شده در قسمت بالا و سمت چپ "آنوباني‌ني" كه پاي چپ خود را روي سينه اسيري نهاده ، قرار دارد. او در دست چپ كه روي سينه نهاده كمان و نيزه‌اي و در دست راست تبري دارد. نيم‌تنه شاه برهنه است و دامني از كمر تا زانو او را مي‌پوشاند. كمربندي با تزئين ويژه اين دامن را نگه ‌مي‌دارد. آنوباني‌ني كفش‌هاي بندي به پا دارد. در زير پاي چپ او اسيري قرار دارد كه يك حلقه بيني و دست راست او را به هم گره زده است. شست چپ پاي الهه ني‌ني از ميان اين حلقه رد شده‌است. الهه با پيراهني مطبق (طبقه‌طبقه) كه شانه راست او را نمي‌پوشاند در مقابل پادشاه ايستاده‌ و با دست راست حلقه‌اي را رو به شاه گرفته است. در دست چپ نيز نيزه‌اي فلزي دارد. اين نيزه از بيني دو اسير پشت سر او گذشته است. تمامي اسيران نقش آنانوباني‌ني برهنه هستند و تنها يكي از آن‌ها كلاه بر سر دارد. آرايش موي اين اسير با بقيه اسيران متفاوت است.

http://www.tisfoon.net/images/9ys27a091gpyisy3b.jpg

در زير پاي الهه و دو اسير پشت سر وي کتيبه اي به زبان اکدي بدین مضمون نوشته شده است:

“آنوباني ني پادشاه لولو بوم تصوير خويش و تصوير ني ني را بر کوه بادير نقش کرد. آن کس که اين لوح را محو کند به نفرين و لعنت آنو، آنونوم، بل، بليت، رامان، ايشتار، سين و شمش گرفتار باد و نسل او بر باد رواد”.

به دليل شباهت زياد، بسياري اعتقاد دارند كه داريوش كتيبه بيستون را با الهام از آنوباني‌ني بر دل كوه بيستون حك كرد. هر دو نقش در يك شاهراه ارتباطي باستاني قرار دارند. اين شاهراه پس از گذر از بيستون، طاق‌گرا را پشت سر مي‌گذارد، از سرپل‌ذهاب محل نقش آنوباني‌ني مي‌گذرد و به بين‌النهرين مي‌پيوندد. همچنين در هر دو نقش پادشاهان فاتح تجسم شده‌اند و هر دو تير و كمان دارند. تعداد اسيران در هر دو نقش 9 نفر هستند. البته بعد‌ها آخرين پادشاه سكاها تصوير خود را روي كتيبه بيستون نقش مي‌كند.
در هر دو نقش قد اسيران از قد پادشاهان كوتاهتر است. هر دو پادشاه پا روي سينه يكي از اسيران گذاشته‌اند. در هر دو نقش دست اسيران از پشت بسته شده و قدرت پادشاهان به توجه و توفيق خدايان بستگي دارد. در هر دو نقش الهه‌ها نقش نماينده خدا را دارند كه حلقه قدرت را به پادشاهان مي‌دهند.
البته تفاوت هایی مابین این دو اثر نیز وجود دارد. برخلاف كتيبه بيستون، در نقش آنوباني‌ني از ملازمان خبري نيست. همچنين در كتيبه بيستون اسرا در يك صف قرار دارند اما در نقش برجسته پادشاه لولوبي‌ اسرا در دو صف نقش شده‌اند. در آنوباني‌ني همه اسرا برهنه‌اند اما در كتيبه بيستون همه لباس به تن دارند. در نقش آنوبانی نی، ايشتار اسرا و دشمنان پادشاه را خود به دست پادشاه مي‌دهد اما در بيستون فروهر هيچ نقشي ندارد و تنها در بالاي نقش حك شده است.


كتيبه دوم

http://www.tisfoon.net/images/r2y77br7am31hirdfa5f.jpg

علاوه بر نقش ذکر شده، در سمت چپ رودخانه بر روی کوه دیگری در فاصله حدود 100 متری نقش دیگری وجود دارد که البته به دلیل شرایط نامساعد جوی برجستگی آن تا حد زیادی از بین رفته و در شرایط نوری خاص و با دقت فراوان می توان آنرا دید. این نقش نیز در ارتفاع و در نقطه ای صعب العبور قرار دارد. در اين نقش، تصوير دو نفر ديده مي شود. نفر سمت چپ مردي را با مشخصات آنوباني ني به حالت ايستاده و به صورت نيم رخ نشان مي دهد. وي کلاه نمدي بر سر، لباس کوتاه مطبقي بر تن، سلاحي در دست راست و کماني در دست چپ دارد و پاي چپ خود را بر روي سينه اسيري نهاده است. در مقابل او نيز رب النوعي به حالت ايستاده حجاري شده است. اين الهه نيز کلاه بزرگي بر سر و پيراهني تا مچ پا بر تن دارد. وي در حال اهداء حلقه سلطنتي به شخصيت مقابل خود است. در حدفاصل اين دو شخصيت، دايره اي نقش شده که در داخل آن ستاره اي چهار پر ديده مي شود.

[Mohamad]

سنگ نوشته مردوك آپال ايدين در سر پل ذهاب





اين اثر در شمال سر پل ذهاب قرار داشته است و به خط ميخي بابلي استوبه دوره كاسي ها تعلق دارد . اكنون اين اثر به تهران منتقل شده است. اين سنگ نسبتا كوچك سه قسمت دارد. در قسمت اول آن 17 نقش قرار دارد كه هر كدام متعلق به يك خدا است و به صورت تخيلي مجسم شده اند. در قسمت بعدي نوشته اي است كه حدود زمينهاي زراعي را نشان ميدهد و در 64 سطر به خط بابلي است. بخش سوم هم خالي از هر نوشته اي است نشانه خدايان عبارت است از
ستاره چهار پر داخل دايره نشانه خداي خورشيد
هلال ماه نشانه خداي ماه به نام سين
ستاره هشت پر درون داير نشانه خداي ايشتار
ساغري مانندكفش دهان باريك نشانه خداي آتش به نام نسكو
سر قوچ بر سكويي كه داخل تاق ذوزنقه اي است نشانه خداي آبها
پرنده اي شبيه كلاغ نشسته بر چوبدست نشان خداي عالم پايين يا ببسوگال
حيوان نشسته مانند سگ نشانه خداي عالم بالا گوله
نقش نيزه اي ايستاده نشانه خداي بابل به نام مردوك
دو شاخ بر پشت گوسفند نشانه خداي آذرخش يا اداد
دو سكوي مربعي
سر بز كوهي بر سكو
نيم تنه دو شير كه پشت به هم نشسته اند
غزالي كه نيم تنه ماهي داردنشانه خداي آبهاي زير زميني اپ سو
حيوان نشسته با دو شاخ بلند نشان خداي دانش يا نبو
حيواني با سر شير و تن مرغ نشان خداي عالم پايين يا نرگال
ماري كه سرش را بلند كرده نشانه خداي عالم پايين يا سييرو
اين اثر درسال 1345 خ در شمال سرپل ذهاب يافـت شد

[Mohamad]

گوردخمه دربند صحنه- شيرين و فرهاد

http://www.iranatlas.info/parseh/images/sahne3.jpg


اين گور دخمه در شمال شهر صحنه قرار دارد و ابعاد آن 14.5 در 11 متر است. درجلوي آن ايواني به عرض دو مترقرار گرفته كه ستونهايي از سنگ دارد و از آن فقط پايه ستونها باقي مانده است. در بالاي گور دخمه تصوير خورشيد بالدار وجود دارد.درون دخمه سكوهايي است كه در آنها قبر تعبيه شده ونيز محلهايي براي گذاشتن نذورات به چشم ميخورد. با توجه به شكل تراش سنگها اين گور دخمه به دوره مادها يا هخامنشيان تعلق دارد.گور دخمه ديگري در فاصله صد متري اين دخمه با سقف هلالي قرار دارد .درون دخمه اصلي بعد از ايوان ستون دار يك دهليز است كه اطراف آن دو طاقچه دارد. پس از آن اتاق اصلي مقبره قرار دارد كه يك طبقه پايين تر از سطح ورودي حفر شده و در وسط اين اتاق يك گودي قرار دارد كه محل جسد صاحب مقبره بوده و در اطراف آن دو تابوت مخصوص نزديكان متوفي درون سنگ تعبيه شده است. سقف اتاق اصلي اين گور دخمه شيب دار همانند شيرواني كنده شده است .ورودي مقبره رو به جنوب است

[Mohamad]

گور دخمه ديره

http://www.iranatlas.info/parseh/images/direh.jpg


گور دخمه اي در بين راه سر پل ذهاب به ديره قرار دارد و به نام گور دخمه ديره معروف است. اين گور به دوره مادها تعلق دارد

[Mohamad]

گوردخمه برناج

http://www.iranatlas.info/parseh/images/bornaj.jpg


گور دخمه برناج در 14 كيلومتري شمال غربي شهر بيستون در روستايي به همين نام قرار دارد. اطراف اين گور دخمه قابي تراشيده شده است.پلان آن مربع شكل است كه ارتفاع و اضلاع پلان اين دخمه همگي 95 سانتيمتر است

[Mohamad]

آثار مادها
گوردخمه روانسر


http://www.kermanshahmiras.ir/master/uploads/pictures//larg/Goor-ravansar.JPG


در داخل شهر روانسر و در جوار گورستان محل ، گوردخمه اي به طرف شرق و ارتفاع 35 متري از سطح قبرستان در سينه كوه كنده شده است . قسمت تسطيح شده شامل يك ديوار عمودي به عرض 3 متر و ارتفاعي در حدود 30/2 متر است
بخش فوقاني اين فضاي ايوان مانند به عمق 10 سانتي متر و در قسمت تحتاني در حدود 81 سانتي متر مي‌باشد . در ديوار انتهايي اين ايوان ، قابي مستطيل شكل به عمق 20 سانتي متر ايجاد شده كه در حقيقت قاب ورودي گوردخمه محسوب مي شود
اين ورودي به ابعاد 70*92 سانتي‌متر است كه به اتاقكي تقريباً مربع شكل منتهي مي شود
با توجه به سوراخ هايي كه در دو طرف ورودي ايجاد شده به نظر مي رسد كه اين گوردخمه داراي درگاهي بوده است.
اتاق اين گوردخمه به طول 43/2 متر و عرض 2 متر و ارتفاع 64/1 متر مي باشد .
كف اين اتاق فاقد هرگونه پستي و بلندي بوده و سقف آن مسطح است و در چهار جهتي كه به ديوار ختم مي شود با ديوار به شكل قوس هايي نا منظم ارتباط پيدا كرده ، بطوريكه به سقف حالتي قوسي شكل داده است .
در سمت راست مدخل ورودي دخمه ، نقوشي حجاري شده است .


وضعيت نامناسب نقش برجسته امكان هر گونه توصيف قابل ذكري را نمي دهد اما با دقت زياد مي تون چهار تصوير در روي سطح تسطيح شده تشخيص داد .

۱-روشن تر از همه شكل تقريبي يك متوازي الاضلاع است كه رديف هاي موازي آن را به 13 قسمت تقسم مي كند و از وسط تصوير به شكل مورب تا قسمت راست پائين نقش ادامه مي يابد .
۲-در حد فاصل تصوير متوازي الاضلاع و در ورودي بخش از نيم رخ يك شخص كه شيء را به صورت عمودي در دست نگه داشته به چشم مي خورد .
۳ ـ سومين نقش در بالاي متوازي الاضلاع و درست در وسط كادر قرار گرفته است . كه تصوير انسان بالداري مي باشد كه پشت به در ورودي مقبره ايستاده است .
۴ـ دو صفحه مدور سمت راست نقش بالدار را مي توان به عنوان چهارمين تصوير محسوب كرد .

[Mohamad]

نیایشگاه مادی – Median worshiping place - (بیستون - Bisotoun)



http://www.tisfoon.net/images/09xu4a7830pxujlkq8v9.bmp





دوره ماد

شماره ثبت: 4883

در زیر کتیبه داریوش هخامنشی ، آثاری از یک صفه به بلندی یک و نیم متر ، ده و نیم متر طول و هفت متر عرض وجود دارد که به صورت خشکه چین با سنگ های نتراشیده ساخته شده است. راهرویی به عرض یک و نیم متر و طول هفت متر ، این صفه را به دو بخش تقسیم کرده است. در انتهای این راهرو ، اتاقی به ابعاد 5/6× 5/3 متر قرار دارد که دو طرف آن را شکاف کوه و انتهای آن را دیواری به عرض یک و نیم متر و طول پنج و نیم متر مسدود می نماید. در جلوی صفه ، دو پله برای دسترسی به آن از سنگ های نتراشیده ایجادشده است. این صفه در سال های قبل از انقلاب اسلامی توسط یک هیأت آلمانی به سرپرستی کلایس مورد کاوش قرار گرفت و آن ها این صفه را به عنوان نیایشگاهی از دوره ماد معرفی کردند.


ديوار قديمي

هيات مشترک ايران و آلمان ضمن کاوش در سال 1345 ش در جهت شرقي مجسمه هرکول، در دامنه کوه بيستون. به قسمت هايي از ديواري قديمي برخورد که احتمالاً همزمان با صفه اي است که در زير کتيبه و حجاري داريوش قرار دارد. اين ديوار با سنگ هاي ريز و درشت خشکه چين شده است. شايد بقاياي قلعه يا بنايي باشد. سفالينه هايي که از اين محل ضمن خاکبرداري به دست آمده ، قابل مقايسه با سفال هاي تپه گودين کنگاور و نوشيجان در همدان است.

[Mohamad]

كتيبه بيستون



http://www.iranatlas.info/parseh/images/bistund.jpg




سنگ‌نبشته بیستون یا کتیبه بیستون از آثار باستانی ایران واقع در حدود بیست و هفت کیلومتری شهر کرمانشاه در غرب ایران است.

نام بیستون از واژه پارسی باستان Bagastana * (بغستان) به معنی جایگه بغ گرفته شده است. نخستین اشاره به این جایگاه در کتاب دیودوروس سیکولوس بود که در آن بخشی از نوشته های کتزیاس یونانی درباره بیستون آورده شده است. در این اشاره سنگنبشته بیستون کنده شده به دست سمیرامیس ملکه اسطوره ای آشوری معرفی شده و بیستون را Bagastanon oros معرفی کرده است. در آن اشاره به بیستون آورده شده بود که کوه بیستون به زئوس یا اهورامزدا پیشکش شده است.
واژه بیستون در زبان پهلوی Bahistan و سپس Bahistun شد. این واژه در سده های نخست اسلامی «بهستون» و امروزه بیستون خوانده می شود.

نقش بیستون پیروزی داریوش یکم را بر گوماته مغ و نه شورشی نشان می‌دهد. نماد فروهر در حال پرواز بالای نقش دیده می‌شود. داریوش دست راستش را به نشانه ستایش اهورامزدا بالا برده و پای چپش را بر سینه گئوماتا که زیر پای او افتاده نهاده‌است . شورشیان که دستهایشان از پشت و گردنشان با ریسمان به هم بسته شده‌است پشت سر هم در برابر داریوش ایستاده‌اند. یک نیزه دار و یک کماندار پشت سر داریوش دیده می‌شوند. بلندی قامت داریوش در نقش ۱۸۰ قامت نیزه دار و کماندار حدود ۱۵۰ و قامت شورشیان حدود ۱۲۰ سانتیمتر است. متن و نقش بر اثر عواملی چند از جمله عوامل زمین شناختی فرسایش باران و باد رسوب مواد آلی رشد جلبک در درز سنگها و تأثیر سایر پدیده‌های طبیعی فیزیکی شیمیایی و نیز تخریب به دست بشر بویژه در عصر رواج تفنگ ـ که از قسمتهای برجسته و نمایانتر نقش و از فاصله دور به عنوان نشانه استفاده می‌کرده‌اند ـ و ناآگاهیها و بی مبالاتیهای دیگر آسیب جدی دیده‌است.


نکته‌های اصلی کتیبه بیستون از این قرار است : معرفی داریوش از زبان خود او دودمان هخامنشی چگونگی اعاده پادشاهی به هخامنشیان شیوه حکومت داریوش مرگ کمبوجیه طغیان گئوماتا و کشته شدن او در پاییز ۵۲۲ ق م شورش و طغیان در بسیاری از سرزمینها و سرکوبی آنها و اعاده نواحی بسیاری که از فرمانبرداری سر باز زده بودند پیروزیهایی که در نوزده نبرد نصیب داریوش شده‌است و از جمله پیروزی مهم و دشوار بر سکاها چگونگی استقرار آرامش و امنیت در امپراتوری پهناور رد ادعاهای یاغیان ضدحکومت هشدار نسبت به دروغگویی دفاع از راستی و راستگویی دعای نیک در حق کشور و مردم سپاسگزاری داریوش از یاریهای اهورامزدا در غلبه بر معارضان و بازگشتن صلح اندرز به شاهان آینده و کسانی که کتیبه بیستون را می‌خوانند نام کسانی که در غلبه بر گئوماتا از داریوش پشتیبانی کردند و اشاره به انتشار متن کتیبه در سراسر ****و هخامنشی به خط میخی و سه زبان پارسی باستان، بابلی و ٔعیلامی را می‌خوانند.

[Mohamad]

گوردخمه هاي اسحاق وند






http://www.iranatlas.info/parseh/images/eesagh.jpg


http://www.iranatlas.info/parseh/images/eshaghvand.jpg




اين گوردخمه ها در 25 كيلومتري جنوب غربي هرسين ، در شمال شرقي روستاي ده نو واقع شده اند . نام اين گوردخمه ها برگرفته از روستايي به نام اسحاق وند مي باشد كه در شمال اين گوردخمه ها قرار گرفته است . در ميان اهالي محل گوردخمه هاي مورد بحث به فرهاد تاش معروف اند .

اين مجموعه شامل سه گوردخمه مي باشد كه گوردخمه سمت راست بالاتر از دو گوردخمه ديگر قرار گرفته است . گوردخمه سمت چپ به شكل تاقچه اي به عمق 85 سانتي متر و عرض 10/2 متر است . گوردخمه وسطي به عمق 75/1 متر و عرض 63/1 سانتي متر مي‌باشد . گوردخمه سمت راست نيز به عرض 10/2 متر است . اطراف هر يك از اين گوردخمه‌ها قاب بندي شده است .

در بخش فوقاني گوردخمه وسطي تصوير مردي به حالت تمام قد به ارتفاع 87/1 متر و با چهره اي نيم رخ حجاري شده است . اين شخصيت لباس چين دار بلندي پوشيده است . وي دست هاي خود را به حالت نيايش در جلو صورت قرار داده است . در مقابل او مشعلي به ارتفاع 83 سانتي متر قرار دارد . پس از آن نيز آتشداني به ارتفاع 94 سانتي متر مشاهده مي شود . در پشت اين آتشدان ، شخصيتي به ارتفاع 80 سانتي متر حجاري شده كه دست‌هايش را بلند كرده و از پشت شيء را گرفته است .
زماني اين گوردخمه ها را به دوره ماد نسبت مي دادند ولي امروزه در مورد زمان ساخت آنها اختلاف نظرهايي وجود دارد . بطوريكه هرتسفلد آنها را به دوره هخامنشي نسبت داده و معتقد است كه گوردخمه وسطي قبر گئومات مغ مي باشد . اگر چه عده اي ديگر نيز اين گوردخمه را متعلق به دوره هخامنش مي دانند ولي در انتساب آن را به گئومات مغ بي پايه و اساس مي دانند . در پژوهش هاي اخير نيز اين گوردخمه ها را به دوره سلوكي نسبت داده اند كه در زمان اشكانيان نقش آتشدان و پيكره شخصيتي كه هر دو دست هايش را بلند كرده و از پشت شيء را گرفته حجاري شده است .

[Mohamad]

گور دخمه ها دربند صحنه


http://www.kermanshahmiras.ir/master/Uploads/pictures/larg/goor-sahneh.JPG



دخمه هاي دربند در بدنه كوه شوق علي واقع در شمال شهر صحنه و سمت راست آب دربند حجاري شده است . اين گوردخمه ها در بين اهالي محل به قبر كيكاوس ، فرهاد تراش و گور شيرين و فرهاد معروف مي باشد . در ارتفاعي كه بيش از 50 متر از سطح رودخانه فاصله دارد محلي به طول 5/14 متر و ارتفاع 11 متر تراشيده اند و در آن دخمه بزرگتر را ساخته اند كه درگاه آن روبه جنوب است . در جلو گوردخمه فضاي ايوان مانندي به ابعاد 75/1*85/5 متر و به ارتفاع 4 متر ايجاد كرده اند كه در جلو اين ايوان صفه‌اي به عرض 2 متر در صخره تراشيده اند . در دو طرف ايوان دو ستون سنگي وجود داشته كه متأسفانه تنها پايه و بخشي از ساقه آن بر جاي مانده است . بر اساس بخش هاي باقيمانده ، پايه ستون ها به شكل زنگوله برگشته مي باشند . قطر اين پايه ها 55 سانتي متر

است . بدنه اين پايه ستون ها داراي شيارهايي است كه شبيه پايه ستون هاي دوره هخامنشي مي‌باشد .

در نماي بالاي ورودي آرامگاه تصوير خورشيد بال داري حجاري شده است .

در اين گوردخمه بعد از ايوان ستون دار ، ورودي دخمه به عرض 32/1 متر و ارتفاع 70/1 متر قرار دارد كه به اتاقي به ابعاد 20/3*3 متر و ارتفاع 45/2 متر منتهي مي شود . در هر يك از اضلاع شرقي و غربي اين اتاق سكويي به ابعاد 5/1*30/2 متر و ارتفاع 50 سانتي متر ايجاد شده است . بر روي هر يك از اين سكوها قبري به طول 15/2 متر و عرض 82 سانتي متر كنده شده است .

در ميان دو سكو ، مدخل مستطيل شكلي به ابعاد 145/1*90/1 متر وجود دارد كه به اتاق زيرين مرتبط مي شود . در داخل اين اتاق ، قبري به ابعاد 32/1*42/2 متر در داخل سنگ كنده شده است . در كنار اين قبر نيز سكويي به عرض 52 سانت و ارتفاع 50 سانتي متر وجود دارد .

در ديوار شمالي اين اتاق ، دو تاقچه كوچك جهت قرار دادن نذورات و هدايا كنده شده است.

با توجه به شكل پايه ستون ، نوع تراش و سقف اتاق زيرين به نظر مي رسد كه اين گوردخمه نيز متعلق به دوره هخامنشي باشد .

به فاصله 100 متري از گوردخمه بزرگ ، گوردخمه ديگري وجود دارد كه جهت آن به طرف شرق مي باشد . مدخل ورودي اين دخمه به طول 25/1 متر و بلندي 80 سانتي متر مي باشد . اتاق گوردخمه به طول 5/2 متر ، عمق 65/1 متر و ارتفاع آن از كف تا بلندترين نقطه 10/1 متر است .

با توجه به اينكه نوع تراش اين گوردخمه شبيه گوردخمه بزرگتر مي باشد بنابراين اين دو دخمه همزمان با هم مي باشند .

[Mohamad]

گوردخمه دكان داود



http://www.iranatlas.info/parseh/images/gurd_dokand4.jpg


اين گوردخمه در سه كيلومتري جنوب شرقي سرپل ذهاب در ابتداي جاده انزل واقع شده كه در ميان اهالي محل به كل داوود و دكان داوود شهرت يافته است و از مكان هايي است كه نزد طوايف اهل حق متبرك بوده كه در بعضي از اوقات سال در آنجا جهت انجام مراسم مذهبي اجتماع مي كنند . اين مقبره همانند گوردخمه بزرگ دربند صحنه ، داراي ايواني در جلو مي‌باشد كه طول آن در جلو 60/9 متر و در قسمت عقب 32/7 متر مي باشد . عرض آن 95/1 متر و ارتفاع آن نيز 60/2 متر است . اطراف ايوان به وسيله قاب هايي تزئين شده است . در دو طرف ورودي مقبره بقاياي دو ستون ديده مي شود كه بدنه ستون‌ها به مرور زمان از بين رفته و تنها پايه ها و سرستون ها باقي مانده است . پايه ستون ها مربع شكل مي باشند . در ديوار عقبي اين ايوان ورودي به عرض 1 متر و ارتفاع 5/1 متر وجود دارد كه به اتاقي به طول 83/2 متر ، عرض 31/2 متر و ارتفاع 18/2 متر منتهي مي شود . در بدنه ديوارهاي اين اتاق 5 تاقچه جهت قرار دادن نذورات كنده شده است . همچنين در نيمه سمت چپ كف اتاق ، قبري بيضي شكل به عمق 70 سانتي متر كنده شده است . سقف اين اتاق داراي تاقي هلالي است ولي سقف ايوان جلو اتاق ، مسطح مي‌باشد

[Mohamad]

ور دخمه شمس آباد




http://www.sx3d.niksalehi.com/uc/uploads/1249257476.jpg

این گور دخمه به عرض دو و عمق ۷۵/۱ متر در نوزده کیلومتری گوردخمه های اسحاق وند، بین روستاهای «شمس آباد» و «سرخه ده» در کنار رودخانه گاماسیاب قرار دارد. این گوردخمه نیز همانند گوردخمه های اسحاق وند به صورت طاقچه است و در اطراف آن قاب های تراشیده شده ای به چشم می خورد. ورودی آن به عرض ۱۰/۱ متر و ارتفاع دهانه آن هشتاد و پنج سانتیمتر است. ارتفاع کف گوردخمه تا بلندترین نقطه سقف ۲۰/۱ متر است. در گذشته این گوردخمه را به دوره ماد ( حدود سال ۷۰۰ پیش از میلاد ) نسبت می دادند، ولی امروز آن را هخامنشی می خوانند.

[Mohamad]

گوردخمه سرخ ده



http://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/1/14/Sorkh_Deh_tomb.JPG/800px-Sorkh_Deh_tomb.JPG



گوردخمه سرخ ده در استان کرمانشاه، ۱۹ كيلومتری گوردَخمه‌های اِسحاق‌وند بين روستا شمس آباد و سرخه ده در كنار چپ رودخانه گاماسیاب قرار گرفته است. این گوردخمه دارای ۲ متر عرض و عمقی برابر ۱/۷۵ متر می‌باشد. ارتفاع بلندترین نقطه آن از کف تا سقف ۱/۲۰ متر است. برخی باستانشناسان این گور را متعلق به گئومات مغ دانسته اند.

در مردادماه سال 1388 قاچاقچیان آثار عتیقه، اقدام به حفاری توسط مواد منفجره در این گوردخمه نمودند. با این وجود همچنان از این اثر باستانی حفاظتی نمی شود.




-----------------------------------------------------------

[Mohamad]

نقوش دينور

http://www.iranatlas.info/solukian/images/dinvar.gif



دينور در مسير كرمانشاه به سنقر قرار دارد و به خاطر تاكستانها و اسبهايش شهرت داشته است. در اين محل ظرف بزرگ سنگي از دوره سلوكي كشف شده كه با تنديس نيم تنه خدايان يوناني تزيين شده است. اين ظرف در موزه ملي ايران نگه داري ميشود. بر روي اين سنگ تصاويري از ساتيه ها و سيلين ها نقش شده كه در افسانه خدايان يونان از ياران ديونيزوس خداي شراب بوده اند

[Mohamad]

مجسمه هركول


http://www.bimarz.com/01tours/didani/bistoon/03.jpg
نقش برجسته هركول

مجسمه هرکول که تندیسی از تجاوز اسکندر گجستک و حکومت سلوکیان به ایران مي باشد در بیستون در سال 1327 هجری هنگام احداث جاده آسفالته همدان به کرمانشاه در دامنه کوه کشف شد . این اثر شخص نیرومندی را نشان میدهد که به پهلوی چپ به روی نقش شیری در سایه درختی لمیده است و در دست چپ پیاله ای از شراب در دست دارد و دست چپش را بروی پای راستش قرار داده است . سر این مجسمه در سال 1380 کنده و دزدیده شده بود که پس از چند سال کشف و دوباره به جایگاه اصلی خودش برگشت . درازای این تندیس 147 سانتی متر است . پشت این تندیس کتیبه ای از زمان سلوکیان وجود دارد که مفهوم آن به این شرح است : ” به سال 164 ماه پانه موی هرکول فاتح درخشان هیاکینتوس پسر پانیاغوس به سبب نجات کل امن- فرمانده کل - این مراسم برپا شد . ” که خوشبختانه این سلسه توسط مهرداد و تیرداد پارتی در هم کوبیده شد و سلسله شاهنشاهی ایرانی اشکانیان جایگزین آن شد و دوباره ایران رو به فرهنگ کهن خود رفت و دست متجاوزان را کوتاه نمود


http://irapic.com/uploads/1186389378.jpg

در دامنه كوه بيستون درست بر سر جاده مجسمه مرد نيرومند و برهنه بر سكويي قرار گرفته است كه توسط يك سقف محافظت مي شود مردي با موي و ريش مجعد در حالتي نيم خيز به پهلوي چپ بر روي پوست شير به آرنج تكيه كرده و در دست چپ پياله اي دارد كه آن را تا نزديك صورت بالا برده است و دست راستش بر روي پاي راست قرار گرفته . در اين نقش برجسته درخت زيتون كه بر شاخه اش تيردان و كمان دان آويخته اند وجود دارد و در كنار درخت زيتون گرزي مخروطي شكل و گره دار قرار دارد . از وضع ظاهر مجسمه و نقوش آ ن چنين بر مي آيد كه سازنده اين اثر خواسته است كه شخص مورد نظر خود را پاي درختي در حال استراحت نشان دهد . اين اثر متعلق به عهد سلوكيه است .

[Mohamad]

نقش برجسته دكان داوود


http://www.dezit.com/PHoto/Memari/%21%21%21%21Maqbareh/GorDakhameh/Davood-002.jpg

در فاصله 8 متري زير گوردخمه دكان داوود ، قاب مستطيل شكلي بر روي يك قابي قديمي تر تراشيده شده است . در داخل قاب جديد شخصيتي به حالت تمام قد با صورتي نيم رخ حجاري شده است . اين شخص لباس بلندي برتن و كلاه لبه داري بر سر گذاشته كه قسمت پشت گردن و گوش هاي او را پوشانده است . همچنين در يك دست او برسمي ديده مي‌شود و دست ديگر را به حالت نيايش به طرف بالا نگه داشته است . زماني نيز تصور مي شد كه اين گوردخمه و نقش برجسته حجاري شده در زير آن متعلق به دوره ماد باشد ولي در پژوهش هاي اخير مشخص گرديد اين گوردخمه متعلق به دوره هخامنشي است ونقش برجسته حجاري شده در زير آن نيز مربوط به دوره سلوكي باشد .

[Mohamad]

معبد آناهيتا در كنگاور


معبد كنگاور درون شهر كنگاور قرار دارد و يكي از پر رونق ترين معابد آناهيتاي دوران اشكاني و ساساني بوده است. اين معبد با وسعتي كمتر از پنج هكتار بر نقطه اي مشرف به دشت بر روي صفه اي واقع شده است
آناهيتا فرشته آب و باروري بوده است و در زمان اشكانيان بسيار مورد توجه قرار گرفته است. محوطه معبد كنگاور 220متر طول و 210 متر عرض دارد.بر روي ديوار اين محوطه ستونهاي سنگي با مقطع دايره بر پا بوده كه قسمت شمال غربي بنا ستونهاي هنوز بر پاست و باستان شناسان آنها را بازسازي كرده اند. ستونها داراي 3.45متر ارتفاع هستند و فاصله محوري آنها از هم در حدود 4.75متر ميباشد. ورودي بنا پلكان دو طرفه اي از سمت جنوب است.در بخش مركزي معبد ديوار مستحكمي در جهت شرقي غربي قرار دارد كه 94متر طول دارد و در پاي آن آبراهه هايي كنده شده است. سنگهاي اين معبد از فاصله دو كيلومتري از معدن چل مران آورده شده است


احداث معبد را به دوره اشكانيان نسبت داده اند و در اطراف آن سفالهاي اين دوره و قبور اشكاني بر جاي مانده است.گورها كه عمدتا در قسمت شرقي ديوار معبد هستند به سه دسته تقسيم ميشوند. دسته اول به قرن دوم پيش از ميلادتا ابتداي ميلاد مسيح تعلق دارد و در بعضي از آنها سكه هاي اشك پنجم واشك سيزدهم به دست آمده است.دسته دوم متعلق به قرنهاي نخستين ميلاد مسيح است.در اين دوره اجساد را درون تابوتهاي سفالي قرار مي دادند.دردسته سوم مردگان را درون كوزه قرار مي دادند. از دوره ساساني نيز علايمي بر روي سنگها ديده ميشود.شايد در اين دوره معبد را مرمت كرده باشند. در دوره هاي مختلف اسلامي نيز در اين محل زندگي جريان داشته است


http://www.iranatlas.info/parth/images/kangavar.jpg
نقاشي فلاندن در سال 1840 از معبد آناهيتاي كنگاور




http://www.iranatlas.info/parth/images/kangavar15.jpg

[Mohamad]

نقش برجسته مهرداد دوم :


http://www.tisfoon.net/images/7luue3qis7onk4wyz41.jpg


این نقش برجسته دوره اشکانی که در پایین نقش برجسته داریوش اول در کوه بیستون دیده می شود، از دوران مهرداد دوم به یادگار مانده است و به سال های 123 تا 110 ق.م تعلق دارد. در این صحنه، در برابر مهرداد دوم چهار نفر از ساتراپ های محلی به ترتیب اهمیت و جایگاه در پشت سر هم قرار دارند؛ نیم رخ آنها به سوی مهرداد و نیمی از صورت مهرداد نیز به طرف آنها است. مهرداد دست راست خود را به حالت احترام بالا برده است. نفر اول، «گودرزاول» ساتراپ ساتراپ ها است. طبق اسناد بابلی، این شخص در اواخر حکومت مهراد دوم، شریک سلطنت او بود و پس از مهرداد جانشین او شد. نام نفر دوم کاملاً محدود شده است و چون لقبی برای او ذکر نشده، احتمال می رود یکی از شاهزادگان موروثی باشد که بدون ذکر لقب، نام برده می شدند. در دست راست این شخص، شییء شبیه جام دیده می شود. نفر سوم «میترادات» است. لقب او در این کتیبه «پپیس تومینوس» به معنی مورد اعتماد شاه آمده است. در دست وی تصویر «نیکه» (الهه پیروزی) دیده می شود که حلقه روبان داری در دست دارد. نفر چهارم «کوفاساتس» نام دارد و لقب ندارد. این نقش برجسته ها در حقیقت واگذاری قدرت از طرف مهرداد را به هر یک از این بزرگان نشان می دهد.

متأسفانه قسمت مهم این نقش برجسته در سده هجدهم میلادی جهت نوشتن وقف نامه شیخ علی خان زنگنه – صدر اعظم شاه سلیمان صفوی – تخریب شد. این متن حاکی از وقف عایدات دو دهکده برای مخارج ونگه داری کاروان سرای بیستون است.

[Mohamad]

نقش برجسته گودرز در بیستون :



http://www.tisfoon.net/images/bpcwff4pmfajerzdvpcm.jpg



قسمت شرقی نقش برجسته مهرداد دم، بر روی همان صخره نقش گودرز دوم اشکانی 51-46م) همراه با کتیبه ای به خط یونانی حجاری شده است. این نقش برجسته، صحنه پیروزی گودرز دوم را بر رقیبش مهرداد نشان می دهد. بر اساس نوشته های «تاسیت» مورخ ارمنی، مهرداد یکی از شاهزادگان پارتی که در دربار «کلاودیوس» امپراتور روم پرورش یافته بود، به تشویق امپراتور برای تصاحب تاج و تخت به ایران لشکر کشید ولی مغلوب گودرز دوم شد. شخصیت اصلی این صحنه گودرز سوار بر اسب است و با نیزه ای به سوی دشمن حمله برده و او را از اسب سرنگون ساخته است. در بالای سر گودرز، الهه نیکه با تاج گلی در دست در حال پرواز است. در پشت سر این دو، یک سوار نیزه به دست خیز برداشته است و در پایین آن نیز سوار دیگری دیده می شود.

این نقش برجسته دارای کتیبه ای به خط یونانی است. مضمون کتیبه چنین است: «مهرداد پاری گودرزشاه شاهان، پسر گیو».

[Mohamad]

نقش برجسته بلاش :



http://www.tisfoon.net/images/v7mor3fy8syk6dxu4kwh.jpg


در دامنه کوه بیستون و در قسمت شمال شرقی نقش برجسته گودرز، تخته سنگی به شکل چهار ضلعی نامنظمی دیده می شود و در سه طرف آن نقوش حجاری شده قرار دارد. نقش میانی، «بلاش» شاه اشکانی را به حالت تمام رخ با گردن بندی بر گردن و کمربندی به کمر نشان می دهدد. لباس او از پایین به بالا تنگ و چسبان است و شلوار گشادی که در قسمت مچ پا بسته شده، به تن دارد. این شخص پیاله ای در دست چپ گرفته و دست راست را به طرف آتش دان دراز کرده است. بر روی این آتش دان، کتیبه ای به خط پهلوی اشکانی به این مضمون نقر شده است: «این پیکره ولخش شاهنشاه پسر ولخش شاهنشاه نوه».

به علت محو بودن آخر کتیبه، مشخص نیست که این تصویر متعلق به کدام بلاش است. در سمت چپ نقش بلاش، بر ضلع دیگر تخته سنگ، نقش دیگری دیده می شود. بیننده تصور می کند این شخص در حال گام بر داشتن به طرف شخص میانی است. این شخص دارای لباسی شبیه شاه اشکانی است. وی دست راست را به طرف بالا گرفته و یک شیی در دست دارد. در سمت راست نقش میانی، سومین نقش حجاری شده است. این شخص نیز در حال حرکت به سوی شخصیت میانی است. او نیم تنه ای – تا روی زانو – بر تن و کمربندی به کمر دارد. دست چپ او دیده نمی شود و شیی در دست راست دارد.

[Mohamad]

بنچاقهاي پاوه و اورامانات


سه ورق از پوست آهو در منطقه اورامان كرمانشاه در سال 1909 كشف شد و به نام بنچاق اورامانات مشهور شده است . بر طبق اين نوشته ها تاكستاني بين دو فرد معامله شده است . تاريخ آن مربوط به 88 ق م است .مينس خط پهلوي اشكاني آنرا ترجمه كرده است و آنرا مصادف اواخر حكومت مهرداد دوم ميداند. اين اولين سند خط پهلوي اشكاني است كه تا به حال كشف شده است

[Mohamad]

نقش برجسته گودرز شاه در سر پل ذهاب :


http://www.tisfoon.net/images/2k2lgww1ztoq9csa3sk.jpg

در پایین نقش برجسته آنوبانی نی، نقش برجسته یکی از حاکمان اشکانی سوار بر اسب دیده می شود. شاه اشکانی با بدنی نیم رخ و صورتی تمام رخ حجاری شده است. وی کلاهی شرابه دار بر سر دارد و گوشه های بلند آن بر روی شانه هایش افتاده است. پیِراهن او کوتاه - تا بالای ران – و شلوارش گشاد است. سوار با دست راست افسار اسب را گرفته است. در جلوی او مردی از بزرگان به حالت ایستاده، در حال اهدای گل به شاه، حجاری شده است. در گوشه چپ این نقش، کتیبه ای به خط پهلوی به این مضمون نوشته شده است: «این پیکر خودگودرزشاه بزرگ پسر گیو».

همچنین در گوشه سمت راست این نق برجسته، کتیبه دیگری با مضمون «این پیکر خود s روان دژ دار حلوان» نقر شده است.

[Mohamad]

تاق گرا



http://www.tisfoon.net/images/yqyvv4xg6t1q1mx0000.jpg



تاق گرا كنار جاده كهن و تاريخي ابريشم و مشرف به دره پاتاق در فاصله 40 كيلومتري كرمانشاه به قصر شيرين قرار دارد
جاده قديمي سنگفرشي از كنار اين بنا مي گذشته كه فلات ايران را به بين النهرين مرتبط مي كرده است. اين تاق فاقد سنگ نبشته است و بر روي آن تنها دو علامت كنده شده از دوره پارتها به جا مانده است

با توجه به اختلاف نظر باستان شناسان نميتوان زمان دقيق ساخت اين بنا را مشخص كرد و لي با احتياط مي توان گفت اين بنا در دوره اشكاني ساخته شده و در دوره ساساني باز سازي شده است . از نظر كاربري اگرچه تا كنون كاركرد واقعي اين بنا مشخص نشده است اما براي آن كاركردهاي متفاوتي چون يادگار احداث راه كاروانرو ، توقفگاه موكب شاهي ، اريكه سلطنتي، پاسگاه مرزي و بناي ياد بودي از يك پيروزي ذكر كرده اند

اين بناي سنگي به صورت فضايي ايوان مانند با پلاني مستطيل شكل است. ارتفاع اين بنا از سطح زمين تا بلندترين نقطه 11.70م است.در بالاترين قسمت بر روي بام رديفي از جان پناههاي سه پله اي قرار دارد كه ارتفاع هر يك از آنها 92 سانتي متر است
نمونه اين جان پناهها در تصوير حك شده بر روي بشقاب نقره اي ،در موزه آرميتاژ و موزه دولتي برلين ديده ميشود. از نظر ساختاري ،قسمتهاي داخلي با سنگ و ملاط گچ و رو كار آن با بلوكهاي سنگي تراشيده ، چيده شده است

http://www.tisfoon.net/images/6a94nxqlbzstx3ehvkdz.jpg






بنای طاق گرا یا طاق شیرین در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در ۱۵ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در کنار راه باستانی سنگفرشی بنا شده که فلات ایران را به بین النهرین ارتباط می‌داده‌است. به علت تغییر مسیر، این راه و بنای تاق گرا اکنون در شیب‌های پائین جاده آسفالته قرار گرفته‌است.

از نظر معماری، بنای تاق‌گرا، فضای ایوان مانندی است که تماماً از سنگ ساخته شده‌است. این بنای مستطیل شکل به ابعاد ۸۶/۴*۷۰/۷ متر است که ورودی آن به طرف جنوب و مشرف بر جاده سنگفرش باستانی است. از لحاظ ساختاری، این بنا به وسیله بلوک‌های سنگی ساخته شده‌است که به صورت مکعب مستطیل تراشیده شده‌اند. مصالح داخلی دیوارها نیز از لاشه سنگ و ملاط گچ است. دیوارهای جناحین این بنا تا حدودی بلندتر ساخته شده‌اند تا بتوانند سقف تاق را کاملاً مسطح نمایند. ارتفاع کف بنا از سطح زمین ۲۰/۱ متر و ارتفاع از کف تا لبه قوس ۹۲/۵ متر و از لبه قوس تا زیر گیلویی اول ۲۰/۱ متر است. همچنین بلندی افریز اول ۶۰ سانتی متر است که بر روی آن یک ردیف بلوک سنگی ساده به بلندی ۴۵ سانتی متر قرار گرفته‌است. بر روی این بخش، سنگ‌های تزئینی افریز دوم قرار دارد. همچنین در بالاترین بخش بر روی لبه بام بنا، یک ردیف کنگره به ارتفاع ۹۲ سانتی متر قرار گرفته‌است. بنابراین ارتفاع بنا از سطح زمین تا بالاترین نقطه ۷/۱۱ متر است. همچنین عرض دهانه طاق ۱۰/۴ متر و عمق آن ۱۰/۳ متر می‌باشد . دیوارهای داخلی این بنا به وسیله نقوش هندسی حجاری شده‌است.

در مورد زمان ساخت این بنا اختلاف نظرهایی وجود دارد برخی آن را به دوره اشکانی و برخی دیگر آن را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند. اما آنطور که از مدارک باستانشناسی به دست آمده ظاهرا این بنا در اواخر دوره ساسانی و احتمالا زمان حکومت خسرو دوم (۶۲۸-۵۹۰م) ساخته شده‌است. اگرچه تاکنون کارکرد واقعی این بنا مشخص نشده، اما برای آن کارکردهای متفاوتی از جمله «یادگار احداث راه کاروانرو»، «توقف گاه موکب شاهی»، «اریکه سلطنتی»، «پاسگاه مرزی» و «بنای یادبودی از پیروزی» ذکر کرده‌اند.

برای دیدن این اثر، حدود ۲۰۰ متر بعد از ایست بازرسی معروف پاطاق وارد جاده فرعی در سمت چپ جاده اصلی شده و پس از طی مسافتی حدود ۵۰۰ متر می‌توان به محل مورد نظر رسید.

[Mohamad]

آتشكده چهارقاپي قصر شيرين


http://www.tisfoon.net/images/4md0t4z1hnj0o0wbqh.jpg


آتشكده چهارقاپي درون شهر قصر شيرين قرار دارد و در كنار بناهاي ديگر ساساني معروف به كاخ خسرو ميباشد. ساختمان آن از نظر معماري شبيه آتشكده ورامين است.بناي آن مستطيل شكل با جهت شرقي غربي است.ورودي اصلي در جهت شرق است كه در كنار آن ساختمانهاي ديگر و حياط قرار دارد.چهارتاقي آتشكده بناي مربع شكل با ابعاد شانزده متري است كه در هر طرف دري به ابعادتقريبا سه متر دارد.روي ديوارها گنبدي با قطر شانزده متر واقع بوده كه هم اكنون خراب شده است و روي گنبد پنجره هايي قرار داشته است. در مورد كاركرد و زمان ساخت آن نمي توان نظر قطعي داد ولي احتمالا در اواخر دوره ساسانيان ساخته شده است. اين آتشكده هم اكنون محل امني براي معتاد های مواد مخدر است

[Mohamad]

زيج منيژه
بنايي ديگر ساساني در منطقه قصر شيرين

http://www.iranatlas.info/sassanid/images/zij.jpg




اين بنا داراي پلان مستطيل شکلي است که با جهت شرقي - غربي و با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است.
در بخش مرکزي اين بنا تالار نسبتا بزرگي وجود دارد که پيرامون آن را راهروهايي احاطه کرده است.

http://www.irna.ir/NewsMedia/Photo/Larg_Pic/2010%5C2%5C24%5Cimg634026093154218750.jpg

از طريق راهروهاي شمالي مي‌توان به مجموعه اتاق‌هاي ضلع جنوبي بنا و از طريق راهرو جنوبي به مجموعه اتاق‌هاي ضلع شمالي دسترسي پيدا کرد.
هر يک از راهروهاي شرقي و غربي پيرامون تالار نيز به راهرو ديگري منتهي مي‌شود که در نهايت از طريق اين راهروها مي‌توان به مجموعه اتاق‌هاي ضلع شرقي و غربي بنا دسترسي پيدا کرد.
شواهد و مدارک معماري از جمله شکل درگاه‌ها و قوس‌ها و همچنين نحوه پوشش سقف فضاهاي زيج منيژه که به اواخر دوره ساساني تعلق دارد در حال حاضر هم نسبتاً سالم است.
زيج منيژه يا قلعه منيژه در مسير جاده اصلي کرمانشاه به سرپل ذهاب و در قسمت پايين دست طاق گرا و کوه عظيم پاطاق و در نزديک کل داود (گور دخمه ) قرار دارد.

http://www.irna.ir/NewsMedia/Photo/Larg_Pic/2010%5C2%5C24%5Cimg634026093879062500.jpg

اين بنا در روزگار آباداني قلعه به شکل مربع که هر ضلع آن در ابعاد 70 در 50 متر مربع بوده احداث شده و در ميانه اين قلعه، ساختمان مربع شکل ديگري که احتمالاً ارگ قلعه بوده به ابعاد 48 در 48 متر ساخته شده که هنوز بقاياي آن را مي توان دريافت که در هر ضلع قلعه تعداد 30 حجره وجود داشته و حجره ها داراي طاق گهواره اي شکل بوده اندکه هم اکنون چند حجره نسبتاً سالم باقي مانده است.

[Mohamad]

قلعه یزد گرد


http://www.iranatlas.info/sassanid/images/qaleyazdgerd.jpg


http://www.iranatlas.info/sassanid/images/qaleyazdgerd1.jpg


http://www.iranatlas.info/sassanid/images/qaleyazdgerd2.jpg

مجموعه بناهای یادمانی قلعه یزدگرد در 15 کیلومتری سه راهی ریجاب به سرپل ذهاب قرار گرفته است این مجموعه از طرف شمال غرب با پرتگاه تندی که از شیب آن کاسته می شود به جلگه ذهاب می رسد و از طرف شمال و شرق به صخره های پلکانی دالاهو محدود می شود . برای نخستین بار در سال 1962 م مؤسسه انگلیسی تحقیقات ایران شناسی بررسی و کاوش های باستان شناسی را در این منطقه آغاز نمود . این هیئت براساس گچبری های مکشوفه از بنای معروف به گچ گمبد ، زمان ساخت مجموعه را به دوره ساسانی نسبت داده است . پس از آن در طی فاصله سال های 1975 تا 1979 م طی پنج فصل ، توسط موزه شاهنشاهی انتاریو فعالیت های جدیدی بر روی این محل انجام گرفت . در نتیجه کاوش های این هیئت مشخص گردید بسیاری از مجموعه بناهای این محوطه متعلق به اواخر دوره اشکانی است .

محدوده ای که تحت عنوان قلعه یزدگرد در ادبیات باستان شناسی شناخته می شود به وسعت تقریبی 40 کیلومتر مربع است که شامل چند محوطه در کنار هم می باشد . این محوطه ها عبارتند از :

1 ـ دیوار گچ : خطی از استحکامات به طول 5/2 کیلومتر و عرض 2 تا 4 متر است که به وسیله قلوه و لاشه سنگ به همراه ملاط گچ ساخته شده است . تمام طول دیوار از سمت بیرون با یکسری برج های نیم دایره ای تقویت شده است .

2 ـ آشپزخانه : در انتهای پائین دیوار یکسری استحکامات قرار دارد که احتمالاً محل استقرار سربازان بوده است .

3 ـ دروازه : دو برج منفرد در ابتدای دیوار دفاعی قرار گرفته که به نام دروازه شناخته می شود .

4 ـ جای دار : محوطه جای دار در حال حاضر بین باغات روستای زرده قرار دارد . آثار برجای مانده نشان دهنده نوعی استحکامات دفاعی با دیوارها و برج های تعبیه شده در آن است . این بنا احتمالاً ترکیبی از دژ ـ قلعه برای کل محوطه بوده است .

5 ـ تپه رَش : در سطح این محوطه مقدار زیادی سفال از دوره های مختلف وجود دارد . این محوطه هنوز مورد کاوش قرار نگرفته است .

6 ـ قلعه یزدگرد : این بنا در یکی از بلندترین ارتفاعات قرار گرفته که نام آن بر روی کل محوطه اطلاق می شود . اطراف این قلعه را حصاری با برج های نیم دایره ای احاطه کرده است . این برج ها به قطر بین 2 تا 6 متر و با فاصله 6 تا 16 متر از یکدیگر قرار گرفته اند .

7 ـ گچ کمبد : این محوطه که به نام میدان نیز شناخته می شود به وسعت تقریبی 400 * 800 متر است . اطراف این مجموعه را حصاری با برج های نیم دایره ای دربر گرفته است .

قسمت جنوبی آن پردیس بوده و در قسمت شمالی آن ، کاخی قرار گرفته که تزئینات گچی

زیادی از داخل آن به دست آمده است .

8 ـ قلعه داور : این بنا در داخل روستای بان گمبد قرار دارد . کاوش های باستان شناختی نشان داده که این بنا آتشکده ای از دوره ساسانی بوده و در اوایل اسلام با الحاق فضاهایی به آن تبدیل به کارگاه شیشه گری شده است .

9 ـ نقاره خانه : این بنا در شمال شرقی بنای قلعه یزدگرد و بر روی ارتفاعات قرار گرفته است . کاربری این بنا برج دیده بانی بوده است .

10 ـ آشیاب : این بنا در شمال غربی بنای قلعه یزدگرد و بر روی ارتفاعات قرار گرفته است . کاربری این بنا برج دیده بانی بوده است .

[Mohamad]

بان قلعه


احتمال ميرود اين قلعه متعلق به دوره ساساني باشد . هنوز حفاري علمي در آن صورت نگرفته است و نميتوان نتيجه گيري قطعي كرد اين قلعه درون شهر قصر شيرين قرار دارد. بنا بر روي سكويي مربع شكل احداث شده است كه اضلاع آن صد و چهل وپنج متر طول دارندو در قسمت شمالي پلكاني دارد. بناهاي روي سكو از لاشه سنگ ،آجر و ملات گچ ساخته شده اند. هر ضلع قلعه شش برج ديده باني مربع شكل داشته است. همه قسمتهاي قلعه به جز قسمت غربي اكنون زير آوار قرار دارند
كاخ خسرو پرويز وآتشكده آن در كنار بان قلعه قرار دارند



http://www.iranatlas.info/sassanid/images/ban07.jpg

[poyan]

واقآ مرسی از محمد عزیزم ....
چه عجب یکی به فکر کرمانشاه افتاد فک کنم کل ایران ترکش کردن :d: