Sara12
12-30-2010, 10:15 PM
رسوب شناسی
ریشه لغوی
Sedimentologg یا رسوب شناسی نام خود را از واژه لاتین Sedimentum گرفته است که به معنایرسوبکرده است.
http://www.tabaar.com/Schools/Files/Attachments/rg2/rosub1.jpg
دید کلی
سنگهای رسوبی، از انباشت ذرات ناشی از خردشدن انواع سنگهای دیگر بوجود آمده‌اند. این ذرات ، معمولا به کمک نیروی گراویته ،آب (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D8%25A2%25D8%25A8) ،باد و یا یخ به محل جدید خود منتقل شده و در آنجا به ترتیبی جدید نهشته می‌شوند. برای مثال ، امواجی که به ساحل صخره‌ها برخورد می‌کنند، ممکن است که از این طریق ،ذرات ریگ و شن دریا کنار دیگری را در همان نزدیکی فراهم آورند. این نهشته‌های ساحلیاگر سخت می‌شدند، سنگی رسوبی تشکیل می‌یافت. یکی از مهمترین خاصه‌های سنگهای رسوبی،لایهبندی رسوبات (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D9%2584%25D8%25A7%25DB%258C% 25D9%2587%2B%25D8%25A8%25D9%2586%25D8%25AF%25DB%25 8C) تشکیل دهنده آنهاست.
http://www.tabaar.com/Schools/Files/Attachments/rg2/rosub2.jpg
تاریخچه و سیر تحولی
· تا قبل از سال 1815 میلادی بیشتر مطالعات بر اساسچینهشناسی (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%2586%25DB%258C%25D9%2586% 25D9%2587%2B%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25 B3%25DB%258C) بود و از شکل هندسی ، تعیین ضخامت و ارتباط جانبی رسوبات با یکدیگراستفاده می‌گردید. در سال 1815 ، ویلیام اسمیت نقشه زمین شناسی انگلستان را تهیهکرد و گسترش و قرار گرفتن توالی سنگهای رسوبی منطقه را با شکل نشان داد.
· هنری سربی از سال 1859 از میکروسکوپ پلاریزان جهت مطالعه سنگهای رسوبی استفادهکرد و مقالهای در سال 1879 در انجمن زمین شناسان لندن ارائه نمود که در آن اهمیتمیکروسکوپ پلاریزان را در مطالعه سنگهای رسوبی بیان داشت، که این خود یکی ازمهمترین پیشرفتهای رسوب شناسی محسوب می‌شود. بر همین اساس هنری سربی به نام "پدرپتروگرافی" لقب گرفت.
· در سال 1891 برای اولین مرتبه رسوبات عهد حاضر کف دریاها بوسیله کشتی چالنجر بهسطح آب آورده شد و مورد مطالعه قرار گرفت. در سال 1919 ونتورث نیز مقالهای دررابطه با اندازه و گردشدگی ذرات در سنگهای آواری ارائه کرد که قدم بسیار بزرگی درتقسیم بندی اندازه ذرات بوده است.
· "گرابو" درسال 1904 مقالهای درباره طبقه‌بندی سنگها و بعدها در سال 1913 کتابیتحت عنوان "اصولچینه شناسی (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%2586%25DB%258C%25D9%2586% 25D9%2587%2B%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25 B3%25DB%258C)" نوشت که تمام مسائل رسوبگذاری تا زمان خود را در آن نیز عنوان نمودکه این خود یکی از پیشرفتهای مهم در رسوب شناسی میباشد.
· "هنز کلوز" در سال 1938 ساختمانهای رسوبی را مورد بررسی قرار داد و از مطالعهآنها میزان انرژی محیط و همچنین جهت حرکت رسوبات از منشا به حوضه رسوبگذاری راتفسیر نمود. در سال 1942 ، "کینگ" رخساره‌های مختلف رسوبی را تعبیر و تفسیر نمودبالاخره در سال 1952 گارلز به مطالعه ژئوشیمیایی رسوبات(اختصاصات فیزیک و شیمیاییمانند PH و Eh ) پرداخت. از آن زمان به بعد نیز تحقیقات زیادی در زمینه‌های مختلفرسوب شناسی توسط محققان این رشته در سراسر جهان انجام گردیده و یا در حال انجاماست.
تقسیم بندی کلی ذرات رسوبات
ذرات آواری
ذرات تشکیل دهنده این گروه ازتخریب سنگهایموجود در سطح زمین حاصلشده‌اند. این ذرات باید دارای مقاومت مکانیکی و ثبات شیمیایی زیادی در مقابلعمل هوازدگیباشند تا در رسوبات باقی بمانند، زیرا اگر مقاومت آنها کم باشد در منشا یا بعد از رسوبگذاری تجزیه و کانیهای جدیدبه ویژه "رسی" را به وجود می‌آورند. ذرات آواری خود به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
· ذرات آواری غیر آلی ، مانند: کوارتز (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25A7% 25D8%25B1%25D8%25AA%25D8%25B2) وفلدسپات (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D9%2581%25D9%2584%25D8%25AF% 25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D8%25AA)
· ذرات آواری آلی یا ذرات کربن‌دار|کربن‌دار ، مانند: کروژن (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2588% 25DA%2598%25D9%2586)
ذرات جامد شیمیایی و بیوشیمیایی
این ذرات از تخریب سنگهای قدیمه حاصلشده‌اند و درون حوضه رسوبی بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی و بیوشیمیایی تشکیلگردیده‌اند. این گروه خود به دستهای زیر تقسیم می‌شود:
· خرده‌های اسکلتی
· دانه‌های غیر اسکلتی کربنات کلسیم
· کانیهای تبخیری که به طور فیزیکی حمل شده‌اند
· گلاکونیت
کاربرد رسوب شناسی
· مهمترین کاربرد رسوب شناسی در ارتباط با اکتشاف منابع طبیعی از قبیلنفتوگاز (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%25AF%25D8%25A7%25D8%25B2) میباشد، در گذشته بیشترکمپانیهای نفتی برای کشف مخازن در جستجویتاقدیسها (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2582% 25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25B3) بودند، اما با پیشرفت زمان به این نتیجه رسیدند که علاوه بر نفتگیرهای ساختمانی ،نفتگیرهای چینه شناسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
زیرا در این گونهنفتگیرها سنگهای با تخلخل و نفوذپذیری زیاد به طور جانبی و عمودی به سنگهای بانفوذپذیری کم تبدیل می‌شوند و از حرکت نفت و گاز به طرف بالا جلوگیری می‌کنند.
· یکی دیگر از کاربردهای مهم رسوب شناسی در رابطه با روشلرزهنگاری (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25B2% 25D9%2587%2B%25D9%2586%25DA%25AF%25D8%25A7%25D8%25 B1%25DB%258C) ، مطالعه طبقات رسوبی در زیر سطح زمین است. بدین وسیله می‌توان محیطرسوبی ، ارتباط جانبی طبقات و همچنین توالی عمودی رسوبات را تعبیر و تفسیر نمود.
· از مطالعات رسوب شناسی می‌توان در رابطه با کارهای اکتشافی ذغال سنگ استفادهکرد و گسترش وضعیت لایه‌های زغالی را تعبیر و تفسیر نمود.
· بعضی از کانیهای فلزی مانند سرب و روی بطور محدود در سنگهای رسوبی میزبان ،نظیر ریفها یا رسوبات جلبکی فسیل شده ، وجود دارند. بنابراین درک رسوب شناسی بهاکتشاف سرب و روی در این گونه سنگها کمک فروانی می‌کند.
· اورانیوم و پلاسرهای مختلف در داخل رسوبات رودخانه‌ای قدیمه تجمع یافته‌اند،بنابراین با استفاده از مطالعات رسوب شناسی می‌توان محیط رسوبگذاری سنگهای رسوبیحاوی اورانیوم وپلاسرهارا تعبیر و به اکتشاف این گونه موادکمک فراوانی نمود.
· در رابطه باهیدروژئولوژی، مطالعات رسوب شناسی به شناختو چگونگی تشکیل سنگهای آبدار در محیطهای رسوبی مختلف کمک زیادی می‌نماید. لذا ،بدین وسیله می‌توان به گسترش سنگ آبدار پی برد و از حفاریهای مکرر برای یافتن آب کهمتحمل مخارج زیادی است، جلوگیری کرد
http://daneshnameh.roshd.ir (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir)
ریشه لغوی
Sedimentologg یا رسوب شناسی نام خود را از واژه لاتین Sedimentum گرفته است که به معنایرسوبکرده است.
http://www.tabaar.com/Schools/Files/Attachments/rg2/rosub1.jpg
دید کلی
سنگهای رسوبی، از انباشت ذرات ناشی از خردشدن انواع سنگهای دیگر بوجود آمده‌اند. این ذرات ، معمولا به کمک نیروی گراویته ،آب (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D8%25A2%25D8%25A8) ،باد و یا یخ به محل جدید خود منتقل شده و در آنجا به ترتیبی جدید نهشته می‌شوند. برای مثال ، امواجی که به ساحل صخره‌ها برخورد می‌کنند، ممکن است که از این طریق ،ذرات ریگ و شن دریا کنار دیگری را در همان نزدیکی فراهم آورند. این نهشته‌های ساحلیاگر سخت می‌شدند، سنگی رسوبی تشکیل می‌یافت. یکی از مهمترین خاصه‌های سنگهای رسوبی،لایهبندی رسوبات (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D9%2584%25D8%25A7%25DB%258C% 25D9%2587%2B%25D8%25A8%25D9%2586%25D8%25AF%25DB%25 8C) تشکیل دهنده آنهاست.
http://www.tabaar.com/Schools/Files/Attachments/rg2/rosub2.jpg
تاریخچه و سیر تحولی
· تا قبل از سال 1815 میلادی بیشتر مطالعات بر اساسچینهشناسی (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%2586%25DB%258C%25D9%2586% 25D9%2587%2B%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25 B3%25DB%258C) بود و از شکل هندسی ، تعیین ضخامت و ارتباط جانبی رسوبات با یکدیگراستفاده می‌گردید. در سال 1815 ، ویلیام اسمیت نقشه زمین شناسی انگلستان را تهیهکرد و گسترش و قرار گرفتن توالی سنگهای رسوبی منطقه را با شکل نشان داد.
· هنری سربی از سال 1859 از میکروسکوپ پلاریزان جهت مطالعه سنگهای رسوبی استفادهکرد و مقالهای در سال 1879 در انجمن زمین شناسان لندن ارائه نمود که در آن اهمیتمیکروسکوپ پلاریزان را در مطالعه سنگهای رسوبی بیان داشت، که این خود یکی ازمهمترین پیشرفتهای رسوب شناسی محسوب می‌شود. بر همین اساس هنری سربی به نام "پدرپتروگرافی" لقب گرفت.
· در سال 1891 برای اولین مرتبه رسوبات عهد حاضر کف دریاها بوسیله کشتی چالنجر بهسطح آب آورده شد و مورد مطالعه قرار گرفت. در سال 1919 ونتورث نیز مقالهای دررابطه با اندازه و گردشدگی ذرات در سنگهای آواری ارائه کرد که قدم بسیار بزرگی درتقسیم بندی اندازه ذرات بوده است.
· "گرابو" درسال 1904 مقالهای درباره طبقه‌بندی سنگها و بعدها در سال 1913 کتابیتحت عنوان "اصولچینه شناسی (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%2586%25DB%258C%25D9%2586% 25D9%2587%2B%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25 B3%25DB%258C)" نوشت که تمام مسائل رسوبگذاری تا زمان خود را در آن نیز عنوان نمودکه این خود یکی از پیشرفتهای مهم در رسوب شناسی میباشد.
· "هنز کلوز" در سال 1938 ساختمانهای رسوبی را مورد بررسی قرار داد و از مطالعهآنها میزان انرژی محیط و همچنین جهت حرکت رسوبات از منشا به حوضه رسوبگذاری راتفسیر نمود. در سال 1942 ، "کینگ" رخساره‌های مختلف رسوبی را تعبیر و تفسیر نمودبالاخره در سال 1952 گارلز به مطالعه ژئوشیمیایی رسوبات(اختصاصات فیزیک و شیمیاییمانند PH و Eh ) پرداخت. از آن زمان به بعد نیز تحقیقات زیادی در زمینه‌های مختلفرسوب شناسی توسط محققان این رشته در سراسر جهان انجام گردیده و یا در حال انجاماست.
تقسیم بندی کلی ذرات رسوبات
ذرات آواری
ذرات تشکیل دهنده این گروه ازتخریب سنگهایموجود در سطح زمین حاصلشده‌اند. این ذرات باید دارای مقاومت مکانیکی و ثبات شیمیایی زیادی در مقابلعمل هوازدگیباشند تا در رسوبات باقی بمانند، زیرا اگر مقاومت آنها کم باشد در منشا یا بعد از رسوبگذاری تجزیه و کانیهای جدیدبه ویژه "رسی" را به وجود می‌آورند. ذرات آواری خود به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
· ذرات آواری غیر آلی ، مانند: کوارتز (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25A7% 25D8%25B1%25D8%25AA%25D8%25B2) وفلدسپات (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D9%2581%25D9%2584%25D8%25AF% 25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D8%25AA)
· ذرات آواری آلی یا ذرات کربن‌دار|کربن‌دار ، مانند: کروژن (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2588% 25DA%2598%25D9%2586)
ذرات جامد شیمیایی و بیوشیمیایی
این ذرات از تخریب سنگهای قدیمه حاصلشده‌اند و درون حوضه رسوبی بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی و بیوشیمیایی تشکیلگردیده‌اند. این گروه خود به دستهای زیر تقسیم می‌شود:
· خرده‌های اسکلتی
· دانه‌های غیر اسکلتی کربنات کلسیم
· کانیهای تبخیری که به طور فیزیکی حمل شده‌اند
· گلاکونیت
کاربرد رسوب شناسی
· مهمترین کاربرد رسوب شناسی در ارتباط با اکتشاف منابع طبیعی از قبیلنفتوگاز (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25DA%25AF%25D8%25A7%25D8%25B2) میباشد، در گذشته بیشترکمپانیهای نفتی برای کشف مخازن در جستجویتاقدیسها (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2582% 25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25B3) بودند، اما با پیشرفت زمان به این نتیجه رسیدند که علاوه بر نفتگیرهای ساختمانی ،نفتگیرهای چینه شناسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
زیرا در این گونهنفتگیرها سنگهای با تخلخل و نفوذپذیری زیاد به طور جانبی و عمودی به سنگهای بانفوذپذیری کم تبدیل می‌شوند و از حرکت نفت و گاز به طرف بالا جلوگیری می‌کنند.
· یکی دیگر از کاربردهای مهم رسوب شناسی در رابطه با روشلرزهنگاری (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir%2Fmavara%2Fmavara-index.php%3Fpage%3D%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25B2% 25D9%2587%2B%25D9%2586%25DA%25AF%25D8%25A7%25D8%25 B1%25DB%258C) ، مطالعه طبقات رسوبی در زیر سطح زمین است. بدین وسیله می‌توان محیطرسوبی ، ارتباط جانبی طبقات و همچنین توالی عمودی رسوبات را تعبیر و تفسیر نمود.
· از مطالعات رسوب شناسی می‌توان در رابطه با کارهای اکتشافی ذغال سنگ استفادهکرد و گسترش وضعیت لایه‌های زغالی را تعبیر و تفسیر نمود.
· بعضی از کانیهای فلزی مانند سرب و روی بطور محدود در سنگهای رسوبی میزبان ،نظیر ریفها یا رسوبات جلبکی فسیل شده ، وجود دارند. بنابراین درک رسوب شناسی بهاکتشاف سرب و روی در این گونه سنگها کمک فروانی می‌کند.
· اورانیوم و پلاسرهای مختلف در داخل رسوبات رودخانه‌ای قدیمه تجمع یافته‌اند،بنابراین با استفاده از مطالعات رسوب شناسی می‌توان محیط رسوبگذاری سنگهای رسوبیحاوی اورانیوم وپلاسرهارا تعبیر و به اکتشاف این گونه موادکمک فراوانی نمود.
· در رابطه باهیدروژئولوژی، مطالعات رسوب شناسی به شناختو چگونگی تشکیل سنگهای آبدار در محیطهای رسوبی مختلف کمک زیادی می‌نماید. لذا ،بدین وسیله می‌توان به گسترش سنگ آبدار پی برد و از حفاریهای مکرر برای یافتن آب کهمتحمل مخارج زیادی است، جلوگیری کرد
http://daneshnameh.roshd.ir (http://forum.patoghu.com/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fdaneshnameh.roshd. ir)