شترمرغ

[Sara12]

روغن شترمرغ
در 3000 سال قبل در فرهنگهای مصری، رومی و افریقایی از روغن شتر مرغ به عنوان یک ماده آرایشی و نیز برای درمان درد و روماتیسم استفاده می شد. مستندات تاریخی راجع به روغن شتر مرغ به زمانهای خیلی قدیم یعنی قرن اول پس از میلاد بر می گردند و به استفاده گسترده از روغن برای درمان زخم، سوختگیها، ناراحتی های پوستی، اگزما، خشکی پوست و مو و بسیاری موارد دیگر اشاره می کند و این رویه برای صدها سال ادامه یافت. پلینی فیلسوف رومی قرن اول پس از میلاد مطالب مبسوطی درباره فواید استفاده از روغن شتر مرغ نوشت. امروزه ما می دانیم که روغن شترمرغ حاوی اسیدهای چرب ضروری اُمگا 6 و اُمگا 9 است. اسیدهای چرب ضروری به حفظ سلامت غشاء های سلول کمک کرده، استفاده از مواد مغذی را بهبود می بخشد و متابولیسم سلولی را موجب شده و کنترل می کنند. آنها مواد خامی را که به کنترل فشار خون، لخته شدن آن، آماس، درجه حرارت بدن و سایر اعمال بدن کمک می کنند فراهم می نمایند. اُمگا 6 و اُمگا 9 هر دو مرطوب کننده و حالت دهنده پوست هستند.

روغن شتر مرغ وروغن امو از لحاظ خواص خیلی به هم شباهت دارند و نتایج مشابهی می دهند. روغن شتر مرغ برای تولید محصولات حفاظت کننده پوست، مو و لوسیون های برطرف کننده درد ایده آل است.

تاریخچه شتر مرغ

مصریان باستان در 2000سال قبل شتر مرغ را برای کشیدن ارابه تربیت می کردند. آرسینو ملکه مصری بر شتر مرغ زین شده ای سوارمی شده است. گروههای شترمرغ گاهی اوقات در روم برای کشیدن ارابه ها در مسابقات مورد استفاده قرار می گرفتند. ژنرالهای رومی کلاه خودهای رزمی خود را با پرهای شترمرغ، به عنوان نشانه ای از رهبری (فرماندهی) می آراستند. همسران آنها خود را با پرهای شترمرغ به عنوان سلطنتی می آراستند و در کارهای روزمره سوار برشتر مرغ می شدند. پوسته تخم شتر مرغ در غارهای چین کشف شد که متعلق به 2500سال قبل است که توسط انسانها مورد استفاده واقع می شدند. شواهدی بدست آمده که پیشنهاد می کند که بوشمن های اولیه در افریقای جنوبی این پرندگان بزرگ را برای گوشت شکار می کردند. از پوسته های شتر مرغ به عنوان ظروف آب استفاده می کردند از آنها تخت های تزئینی می ساختند. نقاشی های قدیمی شتر مرغ، در معابد مصری کشف شدند بیانگر آن است که آنها تا حدی بوسیله مصریان اهلی شده بودند. شتر مرغ نشانه تِمی ، الهه مصری صداقت و عدالت بوده است. فراعنه و خانواده هایشان جزء طبقات برتری بودند که می توانستند دارای بادبزنهای ساخته شده از پر شتر مرغ باشند. روغن شتر مرغ توسط مصریان و رومیان باستان به عنوان ماده آرایشی و برای ماده ای جهت درمان درد و روماتیسم استفاده می شد. در دهه 1700 ماری آنتوانت پرهای شتر مرغ را به عنوان یک مد دلخواه زنان مجدداً معرفی نمود. آنچه اتفاق افتاد انفجاری در صنعت پر شتر مرغ بود که در طول قرن نوزدهم و نیز در قرن بیستم ادامه یافت. در دوره معاصر شتر مرغ، پس ازآنکه به واسطه شکار برای برداشت پرهای باشکوهش منقرض شده بودند، در اکثر مناطق قلمرو طبیعی است در وضعیت حفاظت شده جنوبی قرارداد. مزارع شترمرغ در حال حاضر به طور گسترده در سراسر دنیا راه اندازی می شوند. تولید پر، گوشت، روغن و تخم برای بازار جهانی آن می کنند.

فواید روغن شتر مرغ در صابون

کیفیت های روغن شتر مرغ درصابون
درصد اسید چرب

Stable lather, hard bar
2/36
اسید پالمتیک
16:0

Stable lather, hard bar
84/3
اسید استئاریک
18:0

حالت دهنده
7/52
اسید اُلیئک
18:1

حالت دهنده
48/18
اسید لینولئیک
6- n2 :18

[Sara12]

درباره شترمرغ
مي‌توان گفت كه پرورش شترمرغ يكي از صنعت‌هاي نوين است كه در قرن حاضر توجه سرمايه‌گذاران و پرورش‌دهندگان بسياري را به سوي خود جلب كرده است. پرورش‌دهندگان شترمرغ در ابتداي پرورش و سرمايه‌گذاري در اين صنعت متوجه سودآوربودن آن و افزايش سرمايه اوليه خود شدند كه اين افزايش در برخي مواقع حتي تا چند برابر سرمايه اوليه نيز مي‌رسيد و اكنون با توجه به جاافتادن اين صنعت در كل جهان، آينده بسيار خوبي را براي آن مي‌توان متصور بود. ورود شترمرغ به ايران در حدود هفت سال پيش انجام گرفته و در اين مدت نتايج بدست آمده از تحقيقات بر روي نحوه زيست اين پرنده در كشور همگي مؤيد اين هستند كه پرورش شترمرغ به عنوان يك صنعت بسيار سودآور و با آينده درخشان مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد.

شترمرغ‌ها از بزرگ‌ترين پرندگان موجود در جهان هستند كه از لحاظ تاريخي بومي آفريقا بوده واز زمانهاي دور استفاده ازمحصولات آن در ميان اقوام گوناگون اين قاره رواج داشته است. اين پرنده قادر به پرواز نيست اما باداشتن پاهاي بسيار قوي خود توانايي بالايي براي تند دويدن دارد البته بال‌هاي آنها نيز به طرز شگفت‌آوري قوي هستند و در نمايش‌هاي تهاجمي و مانورهاي جنسي و توليد مثلي مورد استفاده پرنده قرار مي گيرد. طول بدن يك شترمرغ نر در حالت بلوغ به ft ٩-٦ مي‌رسد. در حالي كه پرنده ماده طيفي حدود ft ٥/٦-٥/٥ خواهد داشت. جوجه‌هاي شترمرغ در هر ماه حدود INCH ١٠رشد مي‌كنند و در پايان سال اول وزني حدود ١١٥-١١٠ كيلو پيدا خواهند كرد(١٢ ماهگي) كه در اين هنگام جهت كشتار به مراكز ويژه اعزام مي‌گردند.

شترمرغ‌هاي اهلي شده در سن ٣-٢ سالگي به بلوغ مي‌رسند. در اين ميان جنس ماده حدود ٦ ماه زودتر از جنس نر به بلوغ خواهد رسيد. پس از بلوغ كامل با توجه به تفاوت‌هاي ظاهري به راحتي مي‌توان پرندگان نر وماده را از يكديگر تميز داد. در اين هنگام نرها با پرهاي سياه درخشان و نيز پرهاي بزرگ به رنگ سفيد در انتهاي دو بال و دم از جنس ماده كه داراي پرهايي خاكستري رنگ است مجزا مي‌گردند. همچنين در فصل توليد مثل پوست ساق پا و نوك پرنده نر به رنگ صورتي مايل به قرمز در مي‌آيد كه اين تغيير رنگ نشان‌دهنده آمادگي پرنده نر جهت انجام عمل جفت‌گيري مي‌باشد، جالب است.

شترمرغ‌ها به طور كلي پرندگاني اجتماعي محسوب مي‌شوند كه در حيات‌وحش به صورت گروهي زندگي مي‌كنند و تنها در فصل جفت‌گيري هر گروه توليدمثلي در قلمرو خود جدا از ديگران زندگي و توليد مثل مي‌نمايد. به طور كلي شترمرغ‌ها پرندگاني ترسو هستند كه با كوچكترين صداي ناگهاني با سرعتي بسيار زياد شروع به دويدن مي‌كنند كه در اين هنگام سرعت آنها حتي به حدود ٦٠ كيلو متر در ساعت نيز خواهد رسيد كه مي‌توانند اين سرعت را براي مدت ٣٠-١٥ دقيقه حفظ كند. شترمرغ‌ها پرندگاني مبارزه‌طلب هستند و به همين دليل تقريباً مي‌توان گفت كه هيچ حيواني ياراي مقابله با آنها را ندارد. لگد شترمرغ‌ها يكي ازخطرناك‌ترين و كشنده‌ترين لگدها بوده كه از قسمت جلوي بدن و از بالابه پايين بر سر حريف نگون‌بخت فرود مي‌آيد و در مواقعي، منجر به مرگ جانور مورد تهاجم خواهد گشت. همچنين جالب است بدانيد شترمرغها بطور نرمال عمري معادل ٦٠-٣٠ سال دارند.

يكي ديگر از خصوصيات اين پرنده حس كنجكاوي شديد آنها مي‌باشد كه در بسياري از موارد و در صورت عدم رعايت مسايل ايمني در مزارع مي تواند خسارات غير قابل جبراني در نتيجه بلع اشياي نظير ميخ، پيچ، تكه‌هاي چوب، آهن وابزارآلات بجامانده از كارگران و…… بوجود آورد كه اين مسأله گاه منجر به ضايعات دروني و حتي مرگ پرنده مي‌گردد.

[Sara12]

سرمایه گذاری در پرورش شترمرغ

راه‌هاي متعددي براي شروع پرورش شترمرغ وجود دارد. كم هزينه ترين راه روش خريد تخم است و در ادامه Hatch آنها، اين راهي است كه داراي بيشترين ريسك براي شروع پرورش شترمرغ بوده كه به علت مشكلات Hatch و مشكلات مربوط به جوجه‌هاي جوان توصيه نمي‌گردد.
شترمرغ‌ها معمولاً در يك قرارداد خصوصي از سوي پرورش‌دهندگان و توليدكنندگان شترمرغ خريد و فروش مي‌شوند. روش‌هاي پيشنهادشده براي شروع پرورش شترمرغ بستگي به سرمايه، تجربه كار با شترمرغ‌ها و نوع تجهيزات در دسترس دارد. براي اكثريت مردم بهترين تجارت در زمينه شترمرغ خريد آن در سن ٣ تا ٦ ماهگي است در اين سن پرندگان نسبتاً پرطاقت بوده و از قيمت زياد بالايي نيز برخوردار نيستند. اين امر براي شروع فعاليت با كيفيت بالا بسيار مهم و مؤثر است.
يك توليدكننده و خريدار بايد پرندگان را از پرورش‌دهندگان معروفي كه سلامتي پرندگان را تضمين مي‌كنند و داراي خدمات پشتيباني بعد از فروش هستند خريداري نمايند كه اين امر مي‌تواند تا درصد زيادي تضمين‌كننده موفقيت در سال‌هاي بعد باشد.

جنبه‌هاي اقتصادي:
بازار براي خريد و فروش شترمرغ بسيار جاري و فعال و در حال پيشرفت است. پرندگان درآمد كافي براي پوشاندن هزينه‌هاي توليدي‌شان را تأمين مي‌كنند.
اصلي‌ترين فرآورده‌هاي شترمرغ عبارتند از:
١- گوشت قرمز با چربي و كلسترول كمتر از گوشت بوقلمون.
٢- چرم كه بشدت با دوام بوده و ويژگي هاي منحصر بفرد دارد.
٣- فرآورده هاي تزئيني مانند پر و تخم.
كه اين فرآورده‌ها در صنايع گوناگون مصرف مي‌گردد.
گوشت شترمرغ به دلايل بسيار مثبت غذايي داراي ارزشي خاص بوده و بعنوان يك گوشت طبي رژيمي شناخته مي‌شود كه مصرف آن براي تمامي بيماران مبتلا به چربي خون و بيماران قلبي نيز توصيه مي‌گردد.
همچنين چرم اين حيوان با خصوصيات منحصر به فرد خود استفاده‌هاي فراواني را در ساخت و تهيه انواع لباس‌ها، پوتين‌هاي مخصوص اسب‌سواران، كيف و كفش‌هاي گران‌قيمت دارد.
بايد گفت كارشناسان در اين صنعت معتقدند كه پرورش شترمرغ توانايي خواهد داشت كه ظرف ٤ الي ٧ سال آينده به نقطه كمال رسيده و به عنوان يك صنعت پرسود آينده بسيار خوب و درخشاني را تجربه نمايند.

[Sara12]

روش جابجایی شترمرغ ها


شترمرغ‌هاي جابجا شده مي‌توانند براي خود پرنده و جابجاكننده پرنده خطرآفرين باشند. اين پرندگان قادرند بپرند و با بال‌ها و پاهايشان ضربه بزنند. زماني كه وحشت‌زده باشند مي‌توانند شخص حمله‌كننده را مجروح سازند پرنده‌هاي آرام شده خيلي راحت‌تر نسبت به پرنده‌هاي وحشي قابل حمل هستند و كمتر خودشان را زخمي مي‌كنند
شترمرغ‌ها بايد در يك تريلر سر بسته جابجا شوند كه نتوانند سرشان را بيرون نگه دارند. نبايد وسايل تيز در گوشه و داخل تريلر وجود داشته باشد. زيرا ممكن است پرنده‌ها در اثر تو قف‌هاي ناگهاني يا سرعت زياد مجروح شوند.
شترمرغ‌ها به يك كف ‌پوش در کف تريلر نياز دارند تا از افتادن و جراحات احتمالي پای آنها جلوگيري کند. قاليچه‌هاي كهنه يا فرش‌ها اغلب براي كف‌پوش مناسب‌اند. براي اندازه‌هاي مختلف پرندگان بايد جايگاه‌هاي جداگانه در نظر گرفته شود كه از مجروح شدن پرندگان كوچك‌تر در طول حمل و نقل جلوگيري شود. اگر در سلامت پرنده شكي هست بهتر است از شخص باتجربه‌اي در اين زمينه كمك گرفته شود.

[Sara12]

تولید مثل شترمرغ

فصل جفت‌گيري براي شترمرغ ازابتداي فروردين‌ماه شروع شده و تا پايان آبان نيز ادامه خواهد داشت. طول فصل جفت‌گيري تا حدود زيادي به شرايط غذايي و محيط زيست پرنده بستگي دارد. تقريباً يك‌ماه قبل از شروع فصل جفت‌گيري پرندگان را بايد به گروه‌هاي توليدمثلي كه شامل يك پرنده نر و دو پرنده ماده است تقسيم كرد. وضعيت جسمي هر پرنده در اين حالت بسيار مهم است. زيرا پرندگان بيمار و ضعيف اغلب داراي قدرت تخم گذاري كمتري خواهند بود.
طي مانور جنسي شترمرغ نر، اين پرنده با پرنده ماده جفت گيري مي‌كند كه در مدت كوتاهي بعد از جفتگيري, پرنده ماده حدود ١٥-١٢ تخم مي‌گذارد. بطور كلي پرنده ماده روزانه يك تخم مي‌گذارد. اگر تخمها از آشيانه بطور روزانه برده شوند پرنده ماده ممكن است تا ٨٠ تخم بگذارد.(اگر چه ٥٠-٤٠ تخم معمول است) بايد توجه داشت كه يك برنامه غذايي نامتعادل ممكن است موجب كاهش تخم‌گذاري شود. تخم شترمرغ از بزرگترين تخم هاست, كه وزني حدود ٧٥/٢ پوند دارد و يك تخم شترمرغ تقريبا برابر با ٢٤ عدد تخم مرغ است.

جايگاه‌هاي توليد مثلي :
شترمرغ‌ها جايگاه‌هاي بزگتر را ترجيح مي‌دهند اگر چه جايگاه بزرگتر از حد معمول مي‌تواند باعث شود پرنده‌ها وحشي شوند و رم كنند و كنترل سختي را نياز داشته ‌باشند. بنابراين سايز يك حصار خوب براي يك گروه توليد مثلي حدود(M١٥٠٠) است كه بايد با فنسهاي به ارتفاع ٨/١ متر محصور شود.كشت يونجه در داخل حصار پرندگان اين اجازه را به پرنده مي‌دهد كه پرنده‌ها علوفه‌اي با كيفيت بالا داشته باشند و همچنين كشت تعداد كمي درخت و درختچه براي ايجاد سايه يا جدا سازي توصيه مي‌شود.
هرگز نبايد از سيم‌هاي خاردار براي محصوركردن جايگاه استفاده كرد. چون باعث مي‌شود پرندگان هنگام واردآوردن ضربات شديد به سيم‌هاي خاردار به خودشان آسيب وارد كنند. وجود يك پرچين يا بادشكن نيز بين جايگاه‌ها براي جداسازي بيشتر مطلوب است.
شترمرغ‌ها با شرايط اقليمي متفاوت سازگاري زيادي دارند. اما با اين حال نياز به محافظت در مقابل برف، يخ، باد شديد، سرما، باران، تگرگ و بوران دارند. در نتيجه بايد جايگاهي مناسب براي پرندگان در نظر گرفته شود كه اين جايگاه پرنده را از شرايط جوي نامناسب محفوظ داشته وهمچنين گرفتن و مهار پرنده‌ها را آسان‌تر كند.
جايگاه دانخوري‌ها و آبخوري‌ها بايد به گونه اي طراحي شوند كه فرد مسؤول بتواند بدون آسيب درمقابل شترمرغهاي مهاجم به آنها دسترسي يابد.اين درحالي است كه پرنده ممكن است در طول فصل جفتگيري رفتار هاي تهاجمي داشته باشند.
دانخوري و آبخوري بايد به صورت باز و به گونه اي طراحي شوند كه حد اكثر راحتي راجهت مصرف خوراك و آب روزانه فراهم نمايند همچنين بايستي توجه داشت كه اين تجهيزات در ارتفاعي مناسب نصب گردند .
http://golbargetooba.com/persian/images/ostrich4.gif

[Sara12]

جوجه كشی مصنوعی شترمرغ
شتر مرغ ماده معمولاً بين ساعت 4 تا 7 بعدازظهر تخمگذاری می كند. بلافاصله بعد از

تخم گذاری بايستی تخم ها توسط كارگر جمع آوری شده و به محل جوجه كشی

منتقل شوند.



دوران جوجه كشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه كشی 3/36 درجه

سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود

5/1 كيلوگرم بوده و در پايان دوران جوجه كشی بايستی در حدود 13 تا 15 درصد از

وزن تخم كاهش پيدا كند. در غيراينصورت ممكن است مشكلاتی در جوجه در آوری

ايجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت يك هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت

مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. در

روز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه

باقی می مانند. بهتر است جهت خشك شدن و فعاليت نسبی پرنده، به او اجازه داد

تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت

دستگاه و سالن جوجه كشی بسيار مهم بوده و بايستی حتی الامكان از ورود افراد

متفرقه به محيط جوجه كشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود

700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آيودين ضدعفونی می گردد. كف بينی های

هچری نيز بايد اصطكاك كافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگيری به

عمل آيد. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بايستی به جوجه كمك شود. اين امر

نياز به كسب تجربه كافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتايج منفی درهچ

خواهدشد.

[Sara12]

پرورش جوجه شترمرغ

پس از خروج از تخم جوجه ها بايستی درحرارت 30 تا 32 درجه سانتی گراد قرار

گيرند. بهتر است اين حرارت در زير منبع حرارتی (لامپ هيتر، مادر مصنوعی) برای

جوجه مهيا شده و اجازه انتخاب را برای جوجه فراهم آورد. در صورتی كه شرايط جوی

اجازه دهد می تواند جوجه را 24 ساعت بعداز درآمدن از تخم در فضای آزاد قرارداد.

مراقبت از جوجه در سنين اوليه بايستی با دقت انجام شود. بهداشت سالن كاملاً

رعايت شده و شب ها شرايط مناسب از نظر دما و تهويه برای جوجه ها فراهم شود.

عفونت كيسه زرده از متداول ترين علل مرگ و مير جوجه ها تا سن حدود 14 روزه گی

است. اين عفونت می تواند از طريق تخم، دستگاه جوجه كشی، بندناف و نيز غذا و

خوردن مدفوع(از طريق روده) به كيسه زرده منتقل شود. عدم جذب به موقع كيسه

زرده باعث عفونت و مرگ جوجه خواهد شد. هرگونه استرس نيز می تواند شرايط را

برای باقی مانده كيسه زرده در بدن جوجه و عفونت آن فراهم نمايد. از ديگر علل مرگ

و مير در جوجه ها را می تواند عفونت های باكتريايی، اسهال و مشكلات فيزيكی پانام

برد. غذا 24 ساعت بعداز هچ بايستی در اختيار جوجه قرار گيرد. غذا بايستی دارای

انرژی و پروتئين بالا و از نظر املاح معدنی وويتامين ها بالانس باشد. چند روزی طول

می كشد تا جوجه خوردن آب و غذا را بياموزد واين مدت زمان كافی را برای جذب

كيسه زرده فراهم می نمايد. قرار دادن يك جوجه بزرگ تر در ميان جوجه های تازه به

دنيا آمده عمل آموختن خوردن و آشاميدن را به جوجه ها آسان می سازد. جوجه های

مريض و غيرفعال را بايستی سريعاً از ساير پرندگان جدا نموده و در فضای ديگر تحت

درمان قرار داد.



انباشتگی اجسام خارجی از قبيل سنگ، چوب و ساقه در پيش معده و سنگدان از

ديگر عوامل مرگ و مير جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از

قبيل بالانس نبودن جيره (از نظر موادغذايی ، مواد معدنی وويتامينه و غيره) نيز بيماری

و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به اين مسأله منجر گردد. بنابراين حتی

الامكان سعی شود محيط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد.

واكسيناسيون جوجه ها عليه بيماری نيوكاسل در كشورمان الزامی است. تلفات

ناشی از اين بيماری توسط بعضی از مزارع در ايران گزارش شده است. جوجه ها به

بيماری آنتروتوكسمی نيز حساس هستند. واكسيناسيون جوجه عليه اين بيماری

توصيه می گردد. اين بيماری غيرواگير بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغييرات

جيره حمل و نقل، ترس، تراكم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد كرده و درسن

يك ماهگی در حدود 3 تا 6 كيلوگرم وزن دارند. با افزايش سن جوجه ها بايستی

فضای بيشتری در اختيار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بايستی دارای سايبان بوده

و خاك بهترين انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از

جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی كرد. در بعضی از

مزارع از سيستم حرارت زيرزمينی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمايند. اين

مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نيز كاهش تلفات ناشی از عفونت كيسه

زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بين 20 تا 30 كيلوگرم خواهند

داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات كاهش می يابد.

بعداز سن 3 ماهگی بيشتر تلفات ناشی از مسائل فيزيكی است. از سن سه

ماهگی تا پايان يكسالگی (زمان كشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می

شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختيار قرار می

گيرد. فضای سايبان برای هرپرنده نيز 5 متر مربع است. بنابراين بعداز سن سه

ماهگی پرندگان نياز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی

پرندگان به سرما و گرما بسيار مقاوم هستند. پرندگانی كه به عنوان مولد انتخاب می

شوند بعداز سن يكسالگی از جيره های نگهداری استفاده می نمايند.

[Sara12]

ويژگيهاي منحصر به فرد گوشت شترمرغ

شترمرغ جزء پرندگان است اما پرواز نمي كند. به عنوان عضوي از خانواده پرندگان و به عنوان ‌Ratite ناميده مي شود. پرورش شترمرغ صنعت جديدي است كه در سالهاي اخير در جهان رو به توسعه مي باشد. عمر آن حدود 60 ـ 50 سال و محل زندگي آن آفريقا مي باشد، لذا آب و هواي گرم و خشك را به خوبي تحمل مي كند ولي در ساير اقليم ها از سرد تا گرم نيز مي تواند زندگي كند.
تيپهاي مطرح شترمرغ در جهان سياه آفريقائي (African Black) ، گردن آبي(Blue Neck) و گردن قرمز (Red Neck) مي باشند.سياه آفريقائي هيبريد توليد شده از گونه هاي گردن آبي و گردن قرمز است. شترمرغ گردن قرمز از آفريقاي شرقي (تانزانيا و كنيا) مي باشد.
شترمرغ گردن آبي يكي از 3 گونه بومي در آفريقاي شمالي، غربي و جنوبي است. سياه آفريقائي كوتاهتر، كوچكتر و پرهاي سياهتري نسبت به ديگر گونه ها دارد. نرهاي گردن آبي پوست گردن آبي ـ خاكستري دارند و تنها در فصل جفتگيري روي پاها قرمز رنگ مي شود. شترمرغها از لحاظ جنس بين 2 تا 3 سالگي بالغ مي شوند. ماده ها نسبت به نرها سريعتر بالغ مي شوند.
پرورش شترمرغ با توسعه در جهان در ايران نيز در سالهاي اخير رو به توسعه يافته است و تيپهاي گردن سياه و گردن آبي وارد ايران شده است. فرآورده هاي شترمرغ داراي ارزش اقتصادي بالائي مي باشد.
گوشت شترمرغ يكي از فرآورده هاي شترمرغ مي باشد كه داراي مزيتهاي بسياري نسبت به گوشت دامهاي ديگر مي باشد و از آنجا كه اكثر مردم در رژيم غذائي خود به دنبال جايگزين غذائي سالمتر هستند، اين گوشت در آينده مي تواند جايگزين مناسبي براي اين منظور باشد، به طوري كه گوشت شترمرغ به عنوان گوشت قرمز برتر و گوشت قرن بيست و يكم معرفي شده است.
ميزان چربي گوشت شترمرغ 2 ـ 1 درصد مي باشد و فراتر از مقدار آن ميزان هر يك از 3 نوع چربي اسيدهاي چرب اشباع، اسيدهاي چرب غير اشباع يك ظرفيتي و چند ظرفيتي داراي نسبت ايده ال 3/1 است. ميزان اسيد لينولئيك كه بدن انسان قادر به ساخت آن نمي باشد ولي براي متابوليسم بسيار ضروري مي باشد در گوشت شترمرغ خيلي بالا است. در عين حال كه ميزان كلسترول گوشت شترمرغ نسبت به گوشت دامهاي ديگر پائين مي باشد متوسط HDL (كلسترول خوب) در اين گوشت خيلي بالا است (62 ـ 60 درصد). ميزان L - كارنيتين آن در بين تمام حيوانات اهلي بالاترين است و ميزان كراتين آن كه متابوليسم انرژيتيك قلب را بهبود مي بخشد نيز خيلي بالا است. مقدار آهن آن 7/3 ميليگرم در هر 100 گرم است كه در ميان گوشت ساير دامها بالاترين مقدار است. بعلاوه گوشت شترمرغ ميزان بالائي از عناصر كم نياز مانند روي و منيزيم را دارد. اين گوشت نياز بدن به ويتامين نياسين (PP) را تأمين كرده و نسبت به ساير گوشتها مقادير بيشتري ويتامين هاي A و C (ديگر گوشتها فاقد آن هستند)، علاوه بر ويتامينهاي B1 و B2 تأمين مي نمايد. اين گوشت بهترين و مؤثرترين مراقبت در برابر كلسترول بدن بوده و نيز براي افراد مبتلا به فشار خون بالا به دليل ميزان بسيار كم سديم ايده آل است. گوشت شترمرغ اگرچه رنگ قرمز و طعم نزديك به گوشت گاو را دارد ولي تردي گوشت مرغ را به علت كوتاه بودن فيبرهاي آن دارد، ضمن اينكه مشكل بيماري جنون گاوي را ندارد. گوشت شترمرغ از هر گوشت ديگري قابل هضم تر است، زيرا به علت تردي زودپز بوده و به خاطر طعم خوشمزه ويژه اش نياز به سس يا چاشني اضافي ندارد.

[Sara12]

[اهم بيماريهای شترمرغ

ويروسی :

۱- نيوکاسل ۲- آبله ۳- آنفلوآنزا

باکتريايی :

۱- عفونت بند ناف و کيسه زرده ۲- سياه زخم ۳- سل ۴- عفونتهای چشمی

بيماريهای قارچی :

۱- اسپرژيلوس (عفونت تنفسی) ۲- عفونت قارچی دهان

انگلی داخلی :

۱- کوکسيديوز ۲- کرم نواری شترمرغ ۳- کرم گرد شترمرغ

انگلی خارجی :

۱- کنه ها ۲- شپش ها ۳- مگسها

تغذيه ای :

۱- کمبود ويتامين E و سلنيوم 2- کمبود ويتامينهای محلول در چربی و ويتامينهای گروه ‌‌b

ساير :

1- يبوست 2- پيچ خوردگی روده 3- مسموميت 4- سندرم پاکمانی 5- تغيير شکل پا 6- پرولاپس کلوآک 7- اجسام خارجی در دستگاه گوارش 8- پرخواری

[Sara12]

نکات مهم در تغذيه جوجه هاي شترمرغ

تغذيه در جوجه هاي شترمرغ
تغذيه جوجه شترمرغها مسئله اي بسيار مهم جهت آغاز و تداوم رشدي خوب و موثر است که در دراز مدت مي تواند بر روي آينده توليدي پرندگان نيز بسيار موثر باشد. در طي سه ماه اول، پرورش، جوجه‌ها بسيار حساس بوده و درصد تلفات آنان بيشتر از سنين ديگر مي‌باشند. براي به حداقل رساندن تلفات رعايت کامل بهداشت و تغذيه مناسب و دقيق امري ضروري است. براي دستيابي به بازده بيشينه در امر خوراک دهي پرندگان مي توان از راه کارهائي ساده استفاده نمود که در ادامه مقاله به برخي از آنها اشاره مي گردد:

استفاده از سنگريزه در خوراک
به‌منظور خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نياز به تکه‌هاي کوچک سنگريزه دارد. تا زماني‌که جوجه‌ها از طريق گردش و چرا به چنين منابعي دست نيافته‌اند بايستي به غذاي آنان سنگريزه اضافه گردد. سنگريزه‌ها بايستي نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند. براي جوجه‌هاي تازه متولد شده اين اندازه در حد يک دانه برنج است.
بعضي از پرورش‌دهندگان، سنگريزه يا ماسه زبر و خشن را به‌طور آزاد در اختيار جوجه‌ها قرار ‌مي‌دهند (شن و ماسه بايد کاملاً خشک باشد) و بعضي ديگر به‌دليل ترس از انباشتگي معده يا روده حيوان قوياً اين روش را رد مي‌نمايند. آنها اضافه نمودن اين مواد را به جيره ترجيح مي‌دهند. ۴ تا ۵ سنگريزه کوچک براي هر جوجه در روز کافي به‌نظر مي‌رسد. البته برخي منابع نيز سنگريزه را فقط بعد از سه هفتگي پيشنهاد مي‌کنند. توجه داشته باشيد که سنگ‌هاي صنعتي به‌دليل امکان بروز يبوست نبايستي مورد استفاده قرار گيرند.

ويتامين‌ها
اضافه نمودن ويتامين‌هاي محلول به آب آشاميدني براساس دستورالعمل مصرفي کارخانه در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه براي افزايش مقاومت در مقابل بيماري‌ها، توصيه مي‌گردد. بسياري از ويتامينها تاثيرات مستقيم يا غير مستقيم در رشد و بازده پرندگان دارند. به طور مثال در هنگام بروز استرسهاي گوناگون از قبيل استرسهاي گرمائي استفاده از ويتامين C مي تواند تاثيرات بسيار خوبي در کاهش اينگونه تنشها داشته باشد.

خوراندن کود
فلورميکروبي لازم جهت هضم ميکروبي در روده کور و بزرگ جوجه در اولين روزهاي زندگي شکل مي‌گيرد. در حيات وحش اين فرآيند با بلعيدن مدفوع والدين به‌عنوان اولين غذا صورت مي‌پذيرد. کود حاوي جمعيت باکتري‌هاي مورد نياز پرنده است. به اين منظور بعضي از پرورش‌دهندگان کود تازه پرندگان بالغ را براي جوجه‌ها توصيه مي‌نمايند. البته خطر انتقال انگل‌هاي روده‌اي و عوامل بيماري‌زا به جوجه‌ها وجود دارد (در برخي کشورها خوراندن کود ممنوع است). حداقل براي جلوگيري از انتقال انگل‌ها و عوامل بيماري‌زاي خاص شترمرغ، بعضي از پرورش‌دهندگان، کود تازه گاو را پيشنهاد مي‌نمايند. اين روش مورد بحث بسيار بوده و توسط بعضي از پرورش‌دهندگان رد شده است.
در طي روزهاي اول زندگي، جوجه‌ها مدفوع خود را مي‌خورند که اين امر باعث بروز مشکلات بهداشتي فوق‌الاشاره مي‌شود. براي جلوگيري از اين خطرات، مدفوع بايستي مرتباً جمع‌آوري گردد. در بعضي از مزارع آمريکا جوجه‌ها ابتدا روي توري‌هاي فلزي پرورش مي‌يابند تا مدفوع از دسترس آنها خارج گردد.

آب آشاميدني
به همراه اولين وعده غذا در دو يا سه روزگي، بايستي آب نيز در اختيار جوجه‌ها قرار گيرد. پرندگان بايستي همانند غذا خوردن چگونگي آشاميدن آب را نيز ياد بگيرند. رنگي نمودن آب توسط رنگ‌هاي خوراکي و يا چسباندن يک عکس رنگي در داخل آبخوري باعث جذب پرندگان مي‌گردد. آبخوري‌ها نبايستي در ارتفاع بلند قرار گرفته و بايد توسط يک شيء سنگين (مثل يک سنگ) مهار شوند. به ازاء هر سه دانخوري، يک آبخوري در نظر گرفته مي‌شود.
جوجه‌ها چه در پناهگاه نگهداري شوند و چه در محوطه باز، آب مصرفي و مدفوع و ادرار آنها بايستي کاملاً کنترل گردد. ادرار طبيعي به رنگ سفيد است. انتظار مي‌رود جوجه‌هاي ضعيف آب بيشتري خورده و در نتيجه دچار اسهال شوند. در اين صورت پيشنهاد مي‌شود ۲ تا ۳ بار در روز و به مدت محدود آب در اختيار جوجه‌ها قرار گيرد. به‌عنوان يک قاعده کلي ميزان آب بايستي ۸/۱ تا ۲ برابر مقدار غذاي کنسانتره باشد.
آبخوري‌ها بايستي به‌طور روزانه تميز و با آب تازه پر شوند. جوجه‌ها و پرندگان در حال رشد هرگز نبايد آب مانده و گرم استفاده نمايند. اگرچه هيچ‌گونه مدرک علمي در اين رابطه وجود ندارد، ولي اين مسئله موجب بيماري و تلفات مي‌شود. بنابراين نبايستي آبخوري‌ها در معرض نور مستقيم خورشيد قرار گيرند.

تغذيه جوجه‌ها با علوفه
جوجه‌ها به‌ محض عادت به غذاخوردن، به علوفه‌ٔ تازه علاقه پيدا مي‌کنند، زيرا علوفه تازه محرک اشتهاء است. لذا علاوه بر غذاي آردي بايستي علوفه خرد شده مثل گزنه، شبدر، يونجه و کلم سه تا چهار بار در روز اضافه گردد. به‌دليل خطر بروز انباشتگي بايد توجه داشت که در طي ماه اول فقط از برگ علوفه مصرف شده و از ساقه آنها استفاده نگردد. مي‌توان بوته‌ها تازه يونجه يا شبدر را در حدود ارتفاع سر جوجه‌ها آويزان کرد. با خوردن برگ‌ها توسط جوجه‌ها مي‌توان بوته عاري از برگ را جمع‌آوري نمود. علوفهٔ مانده و پژمرده نيز سبب مشکلات گوارشي مي‌شود. لذا علوفه سبز را بايستي به مقداري در اختيار جوجه‌ها گذاشت که در عرض دو ساعت خورده شود.
چنانچه به‌عللي دسترسي به علوفه سبز ممکن نباشد مي‌توان از شبدر و يونجه خشک به‌عنوان جايگزين ااستفاده نمود. به‌هرحال علوفه خشک يا تازه بايستي به قطعات ريز خرد شوند. اندازه قطعات براي جوجه‌هاي جوان بايستي ۶ ميلي‌متر و در هر صورت هميشه کمتر از طول انگشت کوچک پرنده باشد. مقدار علوفه با افزايش سن جوجه‌ها افزايش يافته و ممکن است در سن ۱۰ هفتگي به ۲۰ درصد ميزان غذاي خشک برسد.

نکاتي در مورد ساخت دان جوجه شترمرغ
علاوه‌بر خود جيره، مقادير کمي علوفه سبز خرد شده براي تحريک اشتهاء و تأمين ويتامين‌ها و پروتئين‌ها اضافه مي‌گردد. اضافه کردن تکه‌هاي هويج و بالاخره تکه‌هاي ريز تخم‌مرغ کاملاً جوشيده و سفت شده به غذاي خشک در دو هفته اول مفيد بوده است.
در ميان غذاهاي آماده تجاري براي ساير گونه‌هاي حيواني، غذاي آغازين جوجه بوقلمون و جوجه مرغ (حداقل داراي ۲۲ درصد پروتئين خام و ۷/۱۱ مگاژول در کيلوگرم انرژي قابل سوخت و ساز) به‌شرطي‌که داري داروهاي ضدکوکسيديوز يونوفور نباشد براي جوجه شترمرغ‌ها مناسب است. به‌دليل کم بودن الياف خام و به‌منظور بهبود بخشيدن به ساختار دان آغازين ماکيان که اغلب به‌دليل ريزي بيش از حد براي جوجه شترمرغ مناسب نمي‌باشد بايد بين ۵ تا ۲۰ درصد (بسته به سن جوجه) يونجه يا شبدر ريزه شده به غذاي آنان اضافه شود. همچنين به‌دليل ناکافي بودن کلسيم و فسفر اين جيره‌ها افزودن فسفات کلسيم، يا پودر استخوان يا خرده صدف و يا سنگريزه‌هاي آهکي توصيه مي‌گردد.

روش غذادهي
درست قبل از اينکه جوجه شترمرغ پوسته تخم را بشکند کيسهٔ زرده را از طريق ناف به محوطهٔ شکمي جذب مي‌کند. وزن زرده ممکن است تا حدود يک سوم وزن زمان هيچ جوجه باشد. کيسه زده به‌عنوان يک منبع غذائي باعث مي‌گردد که جوجه‌ها ۴ تا ۶ روز اول زندگي را بدون غذا و مايعات زندگي کرده و نيازي به غذاي کمکي نداشته باشند. بنابراين کاهش وزن بدن در طي روزهاي اوليه طبيعي است.
علي‌رغم اين حقيقت جوجه‌ها بايستي به‌محض سرپاشدن يعني در يک يا دو روزگي به غذا و آب دسترسي داشته باشند. جوجه شترمرغ‌ها مجبور هستند غذا خوردن را ياد بگيرند. البته آنها به‌طور غريزي به جستجوي غذا مي‌روند ولي قادر به تشخيص غذا در دانخوري‌ها نمي‌باشند. در صورت عدم مراقبت کافي احتمال تلف شدن جوجه‌ها در اثر گرسنگي و يا بلعيدن اشياء و در نتيجه انباشتگي معده يا روده وجود دارد. بدين‌منظور بهتر است جوجه‌ها برروي بستر سيماني، حصير پلاستيکي يا گوني پرورش داده شوند. کف و مواد بستر به‌کار رفته بايستي مرتباً تميز و شسته شوند. تنها از سن حدود ۲ ماهگي به‌بعد مواد بستري ديگري مثل شن و ماسه و يا پوشال توصيه مي‌گردد.
براي عادت دادن جوجه‌ها به غذاي موجود در دانخوري بايستي گردشگاه آنان کوچک در نظر گرفته شود (کمتر از ۳/۰ مترمربع براي هر جوجه). دانخوري‌ها بايستي در تمامي نقاط سالن وجود داشته باشند تا غذا به‌راحتي در دسترس جوجه‌ها قرار گيرد. همچنين مي‌توان در روزهاي اول غذا را در دانخوري‌هاي طويل ناوداني يا برروي پارچه‌هاي کتاني، کنفي (بدون نخ‌هاي اضافي) يا گوني خالي پاشيد.
به‌دليل کنجکاوي جوجه شترمرغ‌ها، تمايل آنان به غذا با انگشت کشيدن به غذا برانگيخته مي‌شود. براي تحريک بينائي جوجه براي غذا خوردن، افزودن يا مخلوط کردن علوفه سبز خرد شده (برگ کلم، کاهو و يونجه) و نيز قطعات هويج و تخم‌مرغ کاملاً جوشيده و سفت شده (به همراه پوسته) به جيره خشک مؤثر است. حتي سبز کردن رنگ غذا نيز موجب تحريک جوجه‌ها مي‌گردد. بعضي از پرورش‌دهندگان به‌منظور آموختن طرز غذا خوردن يک يا چند جوجه بزرگتر را به همراه جوجه‌هاي جوان نگه مي‌دارند.
جوجه‌هاي جوان غذاي آردي را به غذاي پلت ترجيح مي‌دهند. عموماً پرندگان غذاي مرطوب به آساني از غذاي خشک دوست دارند. بايستي به اين نکته توجه نمود که غذاي مرطوب آسان‌تر فاسد شده و در نتيجه باعث سود هضم در جوجه‌ها مي‌گردد. دانخوري‌ها بايستي به‌‌طور روزانه تميز و غذاي باقي‌مانده در آنها خارج شده و براي تغذيه پرندگان بزرگتر استفاده گردد. بعد از اولين نوبت تغذيه، مدفوع جوجه بايستي به مدت ۳ تا ۵ روز به‌دقت کنترل شود. در صورت مشاهده اولين علائم اسهال بايستي به آب آشاميدني يا غذاي آنها آنتي‌بيوتيک اضافه گردد.
به‌دليل استفاده از ذخيره زرده، مصرف دان در طي ده روز اول زندگي جوجه‌ها کم مي‌باشد. برخلاف روش قبلي يعني تغذيه آزاد (Ad libitum)، در حال حاضر تغذيه محدود مورد بحث است. التهاب کيسه زرده معمول‌ترين علت مرگ و مير جوجه‌ها محسوب مي‌گردد. به‌وسيله محدوديت غذائي جوجه‌ها در روزهاي اول زندگي مي‌توان جذب زرده را تسريع بخشيد. در مطالعه‌اي توسط Farzi مشاهده شد که ميزان تلفات در جوجه‌هائي که از جيره محدود شده استفاده مي‌کردند، نسبت به جوجه‌هائي که آزادانه غذا مي‌خورند به‌طور معني‌داري کمتر بوده است. در مورد دوم مرگ و ميرها بيشتر در اثر تورم کيسه زرده، اسهال و يبوست بوده است. Farzi ميزان غذاي خشک مصرفي روزانه را ۵/۱ تا ۳ درصد وزن زنده پرنده پيشنهاد مي‌کند. اين مقدار بايستي به‌تدريج و همگام با افزايش رشد جوجه‌ها و سلامت آنان افزايش يابد. Arts تعداد دفعات غذادهي در روز را دوبار پيشنهاد مي‌کند که در هر نوبت ميزان غذا بايد به اندازه‌اي باشد که در عرض ۲ ساعت خورده شود. برگ‌هاي خرد شده گزنه‌ها بدون هيچ‌گونه محدوديتي به‌عنوان مکمل غذائي پيشنهاد مي‌شود.
به‌دليل عدم فعاليت جوجه‌ها در شب نيازي به تغذيه شبانه نيست. به‌منظور تشخيص سريع هرگونه انحراف از رشد طبيعي، مصرف غذا و رشد پرنده بايستي به‌طور مداوم مورد پايش قرار گيرد. افزايش وزن اضافي از طريق کاهش ميزان غذا يا افزايش درصد فيبرخام جيره جبران مي‌گردد.

گردش و چرا
از سن دو تا سه هفتگي چرا در يک مزرعه يونجه يا شبدر يک جايگزين مطمئن براي علوفهٔ تازه خواهد بود. براي جلوگيري از مصرف بيش از حد ساقه و اشياء غيرقابل هضم و در نتيجه خطر يبوست بايستي به نکات زير توجه نمود:
- جوجه‌ها نبايستي در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه بايد قبل از آن با غذاي پرانرژي تغذيه گردند.
- در هنگام شروع چرا بايستي رفتار خوراک خوردن جوجه‌ها به دقت کنترل شود.
- چراهاي اوليه نبايستي بيش از نيم ساعت و دوبار در روز تجاوز نمايد. پس از آنکه جوجه‌ها به چريدن عادت کردند مي‌توان زمان را افزايش داد.
- در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه به‌خصوص يونجه، ممکن است کندن برگ از ساقه‌هاي بلند براي جوجه مشکل بوده و لذا علوفه خود را از دست داده و به چيزهاي ديگر مثل علف هرز، شن و ماسه و سنگريزه تمايل نمايد. مزارع موردنظر براي چراي جوجه‌ها بايستي به‌طور منظم درو شده و بلندي علوفه تا سن شش هفتگي از ارتفاع پشت جوجه‌ها تجاوز ننمايد.
علاوه‌بر نکات فوق بايستي توجه داشت که تا سن سه تا چهار ماهگي، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبايستي علوفه چراگاه مرطوب باشد. پرورش‌دهندگان شترمرغ در آفريقاي جنوبي در يافته‌اند که خيس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگ‌هاي خيس ناشي از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجه‌ها مي‌گردد. بنابراين در زمان بارندگي، گردش و چراي روزانه جوجه بايستي تا خشک شدن کامل علف‌ها به تعويق افتد.

[Sara12]

تاریخچه پرورش شترمرغ

بيش از 20 ميليون سال پيش اجداد شترمرغها در منطقه اي گسترده از اسپانيا در غرب تا چين در شرق ساکن بوده اند و در حدود يک ميليون سال پيش اين پرندگان به آفريقا مهاجرت کرده و در شمال و شرق و جنوب اين قاره اقامت گزيدند. تصاوير به جا مانده از شترمرغها در حکاکي ها و نقاشي هاي متعلق به 10000-5000 سال قبل از ميلاد مسيح مشاهده شده است. طبق گزارش Laufer از پوسته هاي خالي تخم ها به طور معمول به عنوان فنجان استفاده مي کردند که اولين مورد مشاهده به حدود 3000 سال قبل از ميلاد مسيح برمي گردد. در حدود هشت قرن پيش از ميلاد مسيح پادشاهان آشوري جهت نشان دادن علاقه و احترام به مقامات ديگر کشورها شترمرغ کشتار مي کردند. همچنين اشاراتي نسبت به گوشت و پر اين پرنده در خطوط هيروگليف مصر باستان مشاهده شده است. اين پرنده جهت اداي احترام بعنوان پيشکش به محضر فرعون برده مي شد که تاييديه اين مطلب در کتيبه هاي موجود در موزه بريتانيا به وضوح قابل مشاهده است.
همچنين در کتب مقدس نيز چندين بار به نام شترمرغ اشاراتي شده است بطوريکه در تورات کهن از شترمرغ بعنوان موجودي خشن که نسبت به فرزندانشان رفتاري بسيار خشن دارند ياد گرديده و يهوديان مصرف گوشت اين پرنده را حرام مي دانند. همچنين در زمان مصر باستان از پرهاي شترمرغ بعنوان مظهر عدالت و انصاف نام برده شده است. اسناد و مدارک باقيمانده از چين قديم حاکي آن است که به امپراطور و پسر بهشت تخم شترمرغ هديه داده مي شده است. يوناني ها و مصريان کلاه هاي خود را با پرهاي شترمرغ تزئين مي کردند و در بريتانيا نيز بسياري از هنگ ها و گروه هاي نظامي جهت تزئين کلاههاي پوست خرس خود از پرهاي سياه رنگ شترمرغ استفاده مي کردند. توضيحاتي از ظاهر و صفات و حالات اين پرنده در آثار ارسطو و آيليان و زنوفن که براي اولين بار شترمرغ را در عربستان ديده مشاهده مي شود. بر طبق شواهد تاريخي امپراطور رومي الاگابالوس در يکي از جشنهاي مجلل خود جهت پذيرائي ميهمانانش از مغز 600 شترمرغ استفاده کرد.

شروع پرورش در جهان
براي قرون متمادي تامين درخواست پرو گوشت اين با روند کشتار آنها در حيات وحش همراه بود. اولين تلاشهاي ثبت شده جهت پرورش شترمرغ در سالهاي 1125 تا 1190 ميلادي توسط امپراطور بارباروسا انجام گرفت. اما نخستين مزرعه پرورش موفق در سال 1857 و در الجزاير راه اندازي شد. حدود دهه 1860 ميلادي در Karoo آفريقا و ايالت شرقي آفريقاي جنوبي، شترمرغ براي توليد پرو استفاده در تزئينات و مد پرورش داده شد. اختراع دستگاه جوجه کشي( incubator )شترمرغ توسط Arthur در سال 1869 محرک مناسبي براي مزارع پرورشي محسوب مي شد و به دنبال آن درآمد حاصل از پرورش شترمرغ به منظور توليد پر باعث تحريک گسترش مزارع در آفريقاي جنوبي به خصوص اطراف Oudtshorn در Karoo شد و اين روند با وجود رکورد اقتصادي 1890-1883 و 1899-1894 ادامه يافت.اوايل قرن 20 مزارع شترمرغ به خوبي گسترش يافتند.
در ابتدا درآمد ناشي از صادرات پر بسيار قابل توجه بود بطوريکه در سال 1931 پر بعنوان چهارمين کالاي صادراتي آفريقاي جنوبي مطرح شد.پس از وقوع جنگ جهاني اول و تغيرات مد حاصل از اختراع ماشينهاي تندرو که جاي درشکه ها را گرفتند و به دنبال آن کاهش تقاضاي پر سبب شد تا بازار تجارت پر با رکورد عميقي مواجه شده و تعداد پرندگان در مزارع به سرعت کاهش يابد.
طي آن مزارع بسيار کمي توانستند با وجود اين مشکلات در آفريقاي جنوبي باقي بمانند. در سال 1925 اتحاديه ها و شرکت هاي تعاوني بسياري جهت رفع مشکلات و تثبيت قيمتها و از بين بردن رکورد اقتصادي موجود داير شدند. به دنبال آن وقوع جنگ جهاني دوم باعث تجديد استفاده از پر در صنعت مد گرديد و همچنين افزايش آگاهي عمومي نسبت به ارزشهاي غذايي گوشت منحصر به فرد اين پرنده موجب رويکردي دوباره به پرورش صنعتي اين پرنده در جهان گرديد. در سال 1945 اتحاديه Klein karoo Land boa Kooperasie با نام اختصاري KKLK در karoo تاسيس گرديد که اين امر موجب تثبيت بازار تجارت پر شد. در اوايل دهه 1950 همزمان با اين تحولات بازار تجارت چرم نيز رو به توسعه نهاد. انجمن KKLK تا سال 1959 روي توليد شترمرغ نظارت و کنترل آنرا بعهده داشته و به طور عمده مسئول معرفي چرم شترمرغ بعنوان يک محصول لوکس در درجه اول و به دنبال آن توليد پر در درجه دوم بود.در سال 1963 انجمن KKLK يک کشتارگاه ابتدائي براي توليد گوشت نمک سود احداث نمود. اولين دباغ خانه چرم نيز در oudttshoorn و در سال 1969 ساخته شده و در سال 1974 گسترش يافت و به دنبال آن کشتارگاه جديدي در سال 1981 تاسيس گرديد.
بيش از 15-10 سال گذشته توليد و درخواست براي گوشت شترمرغ بعنوان يک محصول اصلي افزايش يافته و مزارع شترمرغ در اکثر نقاط جهان به خصوص در آفريقاي جنوبي با کشتار ساليانه حدود 000/150 قطعه شترمرغ مسئوليت تامين اين نياز جهاني را بعهده داشته اند. گرچه در ابتداي امر چرم بعنوان محصول اصلي و ابتدائي شترمرغ عنوان مي گرديد اما در طول دهه نود فعاليت در بازار تجارت گوشت شترمرغ افزايش چشمگيري يافت و اين حرکت رو به رشد تا کنون نيز ادامه دارد به طوريکه از سال 1993 تعداد پرندگان کشتاري به طور ساليانه افزايش پيدا کرده و در حال حاضر به بيش از 000/300 قطعه در سال رسيده است.

چگونگي گسترش اين صنعت در جهان
در آغاز سود ناشي از توليد پر در مزارع شترمرغ سبب پيشرفت و ترقي قابل توجهي در صادرات پرنده به ايالت متحده آمريکا، اروپا، شمال آفريقا، امريکاي جنوبي، استراليا و ... گرديد. البته در آن هنگام و به منظور حمايت از اين صنعت صادرات پرنده زنده و بالغ از سوي دولت آفريقاي جنوبي تحريم گرديد و اين دولت تنها صادرات تخم را در سال 1906 مجاز مي دانست. با رکود اقتصادي بازار تجارت پر بيشتر پرندگان کشتار شدند بطوريکه در سال 1921 تنها 231 پرنده در ايالت متحده آمريکا و استراليا و اروپا زنده ماندند.با شروع دهة 1980 در اسرائيل مزارع پرورشي به سرعت توسعه يافته و پرورش و کشتار آنها در اين کشور صاحب رتبة دوم پس از آفريقاي جنوبي گرديد. توجه به پرورش شترمرغ در ايالات متحده آمريکا و کانادا بوسيله واردات پرنده و تخم نطفه دار افزايش يافته و هم اکنون نيز بازار خوبي جهت پرورش و کشتار اين پرنده در کشورهاي فوق وجود دارد. از سوي ديگر استراليائي ها نيز صنعت پرورش شترمرغ را توسعه دادند گرچه هم اکنون تنها به طور محدود برروي ذخاير ژنتيکي پرندگان نيمه وحشي کارمي کنند.
همچنين بيشتر کشورهاي اروپائي نيز از سال 1990 پرورش شترمرغ را بر پايه واردات از آفريقا و اسرائيل قرار داده و توانستند در آن سالها به مرحله کشتار نيز دست يابند اگرچه در حال حاضر بدليل افزايش هزينه هاي توليد در اين کشورها و امکان واردات گوشت ارزانتر از ساير کشورهاي توليد کننده توليد شترمرغ در اروپا از رونق کمتري نسبت به سالهاي گذشته برخوردار گرديده است. همزمان با اين تغيير و تحولات صنعت پرورش شترمرغ در سطح بين المللي کشورهاي آفريقايي نيز به عنوان بنيانگذاران اين صنعت شروع به توسعه سيستم هاي پرورشي مزارع خود نموده اند چنانکه بطور مثال مزارع Namibia ناميبيا بطور عمده بر پايه پرندگان اصيل با خصوصيات ژنتيکي خوب طرح ريزي شده و مزارع زامبيا Zambia بر پايه شترمرغ محلي و زيرگونه هاي بومي آن منطقه قرار گرفته و در سال 1995 به مرحله کشتار نزديک شدند.
علاوه بر کشورهاي مذکور در ساليان اخير شاهد توسعة اين صنعت به کشورهايي در شرق بوده ايم و آنها توانسته اند به موفقيتهاي خوبي در اين زمينه دست پيدا کنند بطوريکه کشور چين در آسيا در سال گذشته ميزان کشتار نسبتاً خوبي را داشته است. البته لازم به ذکر است که شکستن تحريم صادرات پرنده زنده از آفريقاي جنوبي در سال 1997 سبب صادرات پرنده زنده و تخم نطفه دار گرديد که اين روند باعث پيشرفت و ترقي مزارع بومي شده و آنها قادر گرديدند تا بازار جديدي را براي خود بوجود آورند.تمامي تلاشهاي انجام گرفته جهت ارتقا، رشد و گسترش اين صنعت در جهان باعث گرديد تا طي ساليان گذشته شاهد پيشرفت روز افزون اين صنعت در جهان و تاسيس مزارع جديد پرورشي در سراسر دنيا باشيم بطوريکه کشورهايي نظير چين، ترکيه، عربستان، ايران و ... در آينده اي نزديک سهم به سزائي را در توليد جهاني در اين صنعت بعهده خواهند گرفت.

شروع پروش در ايران
طي چند سال اخير صنعت پرورش شترمرغ با هدف ايجاد يك منبع پروتئيني جديد و مطمئن كه عاري از مشكلات دامهاي ديگر از نظر بيماريها، كمبود مواد غذايي مناسب جهت تغذيه دام و ….. باشد، جهت افزايش توليد گوشت قرمز كه يكي از مواد اصلي و پر مصرف در رژيم غذايي ما ايرانيان به شمار مي‌رود ايجاد گرديد.با توجه به اينكه ايران از لحاظ موقعيت جغرافيايي و اقليمي مكاني مناسب جهت پرورش اين حيوان به شمار رفته و جز مناطق مرطوب شمال كشور و همچنين نقاط ناهموار و پرشيب كوهستاني در باقي مناطق امكان پرورش با بازدهي مناسب و مطلوب به خوبي وجود دارد، امروزه ما شاهد افزايش روزافزون مزارع پرورشي در سطح كشور مي‌باشيم كه انشاالله در آينده‌اي نزديك نقش به سزايي را در تامين گوشت قرمز مورد نياز كشور ايفا خواهند كرد.
ازطرفي نيز طي چند ماهه اخير شاهد تغييرات عمده‌اي در بازار بين‌المللي محصولات شترمرغ بوده‌ايم كه درصد بسياري از اين تغييرات پي‌آمد كناره‌گيري اغلب پرورش‌دهندگان اروپايي از عرصه توليد به دليل قيمت تمام شده بالاي محصول، شرايط اقليمي نامناسب و هزينه‌هاي بالاي توليد و نيز ورود محصولات كشورهايي نظير چين با بهايي به مراتب پايينتر از رقباي اروپايي بوده‌است.با توجه به اين نكات و خروج توليدكنندگان اروپايي از عرصه رقابت و از طرفي افزايش روزافزون تقاضا در بازار مصرف محصولات شترمرغ، محصولات توليدي كشور ما به لحاظ كيفيت مطلوب و قيمت تمام شده مناسب مي‌توانند جايگاه بسيار مناسبي را در بازارهاي جهاني كسب كنند افزون بر اينكه رقباي اصلي ما در اين صنعت نظير كشور چين با داشتن بازار مصرف داخلي 5/1 ميليارد نفري خود مجال چنداني را جهت صادرات و رقابت نخواهند يافت. با توجه بدين نكات، در صورت وجود يك برنامه‌ريزي منسجم و دقيق مي‌توان علاوه بر تامين نياز داخلي چشم به بازار سود‌آور خارج نيز داشت كه در صورت دستيابي به آن (كه چندان نيز دور از انتظار نمي‌باشد) علاوه بر صرفه‌جويي ارزي، ورود ارزهاي حاصل از صادرات محصولات اين حيوان نقش بسيار مهمي را در جهت شكوفايي اقتصادي كشور خواهد داشت.علاوه بر مسائل ذكر شده يكي ديگر از مشكلاتي كه گريبانگير صنعت دامپروري ايران مي‌باشد، كمبود و تخريب مراتع است كه اين امر در ساليان آينده مي‌تواند موجب وارد آمدن ضررهاي بسياري به اين صنعت گردد.
طبق آخرين اظهار نظر كارشناسان وسعت مراتع ايران هر سال محدودتر مي‌شود كه يكي از دلايل آن عدم وجود برنامه و استراتژي مشخص براي توليد گوشت قرمز، متناسب با مراتع ايران است. بديهي است كه اين روند تخريب مراتع اگر با همين روند كنوني ادامه يابد منجر به وارد آمدن صدمات و ضربات جبران‌ناپذيري بر پيكره زيستي و توليدي كشور خواهدشد.
بنابراين براي جلوگيري از تخريب بيشتر و همچنين جبران صدمات گذشته بايد در پي يافتن جايگزيني مناسب در مقابل گوشت قرمز گاو و گوسفند باشيم تا بدين طريق از فشار ناشي از چرا و پرورش اين حيوانات بر مراتع كاسته گردد و در اين ميان بهترين انتخاب، گزينه‌اي است كه از لحاظ تغذيه‌اي بسيار قانع‌تر و مقاوم‌تر از گاو و گوسفند بوده و همچنين وابستگي آن به وجود مراتع كمتر از اين حيوانات باشد افزون بر اينكه از لحاظ كيفيت محصول توليدي نيز داراري مقبوليت اجتماعي از لحاظ ذائقه و فرهنگ غذايي مردم باشد.
در همين راستا و جهت نيل بدين مقصود مي‌توان از تجربيات كشورهاي ديگر در اين امر سود جست.با نگاهي بر صنعت جهاني دامپروري در طي چندين سال اخير، خصوصاً در كشورهاي صنعتي دنيا، ما شاهد عمليات جايگزيني و ورود گوشت قرمز شترمرغ بعنوان منبعي جديد جهت تامين پروتئين قرمز به جاي گوشت قرمز گاو و گوسفند هستيم و اين امر تا جائي پيش رفته‌است كه حتي در برخي كشورها واحدهاي پرورش و توليد گوشت گاو و گوسفند اقدام به تغيير كاربري و پرورش شترمرغ نموده‌اند، علاوه بر اينكه كمبود منابع غذايي جهت تغذيه دامها و همچنين مسائل ديگر نظير شيوع بيماري جنون گاوي و …. به اين روند سرعت بخشيده‌اند.
با توجه به اين تغييرات در سطح بين‌المللي طي چند سال گذشته در ايران نيز شاهد ظهور اين صنعت نوپا هستيم كه خوشبختانه با توجه به شرايط اقليمي و جغرافيايي بسيار مناسب ايران و همچنين بهره‌گيري از نيروهاي متخصص تاكنون نتايج خوبي به دست آمده است.آنچنان كه از آمارها برمي‌‌آيد تا پايان سال 1381 تعداد 43 فقره موافقت اصولي پرورش شترمرغ مادر به ظرفيت 3213 قطعه و 90 فقره جهت پرورش شترمرغ گوشتي به ظرفيت 5500 قطعه در استانهاي مختلف صادر شده‌است.همچنين در همين سال حدود 1500 قطعه جوجه توسط مزارع داخل كشور توليد و حدود 2000 قطعه نيز از كشورهاي خارجي وارد گرديد.همچنين جمعيت شترمرغ تا پايان سال 1381 در حدود 4000 قطعه و در سنين گوناگون بوده و در همين سال تعداد مراكز فعال مادر واحد بوده‌است.
مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه بازدهي مثبت اين صنعت در ايران توجه سرمايه‌گذاران (حتي سرمايه گذاران خارجي) را بدين صنعت جلب نموده و در آينده نيز ما بايد شاهد روند صعودي اين آمارها باشيم.با توجه به اينكه گوشت قرمز در فرهنگ غذايي ايرانيان از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بوده و يكي از اصلي‌ترين مواد مصرفي محسوب مي‌شود، اهميت توجه بدين شاخه از دامپروري به خوبي واضح است.نگاهي كوناه بر آمار توليد گوشت قرمز در كشور و همچنين واردات آن نشان‌دهنده ظرفيت عظيم اين بخش جهت توسعه مي‌باشد كه در اين راستا و با توجه به مشكلات ذكر شده، و با توجه به ظرفيتهاي ويژه كشور در جهت پرورش شترمرغ، اين گزينه مي‌تواند انتخابي مطلوب در جهت رفع اين محدوديتها به شمار آمده و حتي علاوه بر خودكفايي در بازار داخل، بازار خارجي را نيز تحت پوشش قرار دهد.
ذكر اين نكته ضروري است كه بازار مصرف محصولات شترمرغ چه محصولات اصلي همانند گوشت و پوست و چه محصولات فرعي همانند وسايل آرايشي بدست آمده از روغن شترمرغ و پر و … در جهان رو به گسترش بوده و خصوصاً در بخش پوست و گوشت با توجه به مشخصات بي‌نظير اين محصولات روز به روز بر آمار مصرف آنها در جهان افزوده مي‌شود.از طرفي اگر امكانات و ابزار ويژه ايران در جهت توليد، با برنامه ساماندهي شده و مشخص به كار گرفته شود از لحاظ قيمت تمام شده محصول و همچنين كيفيت به راحتي قابليت رقابت با كشورهاي ديگر را داشته و از اين راه نه تنها مانع از خروج ارز ازكشور مي‌شويم بلكه با صادرات محصولات اين حيوان آمار صدور كالاهاي غير نفتي را افزايش داده و از اين طريق علاوه بر اشتغال نسل جوان سود قابل توجهي را عايد كشور خواهيم كرد.بر طبق مطالعات انجام شده ميزان صرفه‌جويي ارزي و سودآوري و اشتغال‌زايي اين صنعت بسيار بالا بوده و در اين مقطع حساس كنوني كه كشور با انواع تحريمات و بحرانها از جانب كشورهاي استعمارگر مواجه بوده و از طرفي آمار جمعيت جوان بيكار در كشور بالا است مي‌تواند به صنعت و شكوفايي اين بخش كمك شاياني نمايد.به هر حال اميد آن مي‌رود كه با حمايت مسئولين ذيربط و ورود قشر كارشناس و تحصيل كرده به اين بخش روز به روز شاهد پيشرفت اين صنعت نوپا باشيم.

[Sara12]

جانورشناسي شترمرغ

شترمرغ ها از بسياري جهات گونه اي منحصر به فرد بشمار مي آيند و همين امر باعث گرديده تا در سالهاي اخير توجهات زيادي معطوف آن گردد. به طور مثال تخم آن در مقايسه با تخم ساير پرندگان بزرگترين تخم بوده و مي تواند وزني معادل 2-1 کيلوگرم داشته باشد اما در مقايسه با جثه پرنده، شترمرغ داراي کوچکترين تخم در ميان پرندگان مي باشد. شترمرغ بزرگترين پرنده زنده روي زمين مي باشد که مي تواند به بلندايي در حدود 5/2 متر و وزني معادل 150 کيلوگرم دست يابد. اين پرنده بومي آفريقا بوده و از اين کشور به ساير نقاط جهان راه پيدا کرده است
شترمرغهاي اهلي شده در 14-12 ماهگي به بلوغ جسمي و در 3-2 سالگي به بلوغ جنسي مي رسند و در اين ميان سن بلوغ جنسي ماده 6 ماه زودتر از جنس نر خواهد بود.در اين هنگام بلنداي بدن در نرها به حدود 9-6 فوت و در ماده ها به طول 5/6-5/5 فوت خواهد رسيد ضمن اينکه شترمرغهاي نر بالغ بطور عمده داراي پرهاي سياه رنگ سطح بدن و پرهاي سفيد رنگ در ناحيه زير پرها و دم مي باشد در حاليکه شترمرغ ماده قهوه اي يا خاکستري روشن بوده و در زير ناحيه پر و دم داراي پرهايي به رنگ خاکستري روشن تا سفيد مي باشند.جوجه هاي شترمرغ در هر ماه حدود 10 اينچ رشد مي کنند و در 12 ماهگي به قدي معادل 2 متر و وزني در حدود 110-90 کيلو دست پيدا مي کنند. در حاليکه جوجه هاي جوان داراي رگه هايي به رنگ قهوه اي، زرد و نارنجي و کرم هستند نيمچه هاي جوان شباهت بسياري به شترمرغ هاي ماده دارند.وجود پاهاي بلند و گردني افراشته باعث گرديده تا اين پرنده داراي چشماني درشت و استثنائي باشد که در جلوي سر بطور مجزا از هم قرار گرفته اند. ضمناً گوشهاي اين پرنده نيز در قسمت عقب سر واقع شده است. ناتواني اين پرنده در پرواز باعث مي شود که شترمرغ بيشتر وقتش را به راه رفتن در محيط زندگي اش پرداخته و حتي در هنگام ترسيدن با سرعتي معادل 70-60 کيلومتر شروع به دويدن نمايد و براي اينکار سهم بالايي از انرژي مورد نيازش را در تاندونهاي خود ذخيره سازي مي کند. از لحاظ آناتومي پا، اين پرنده در مقايسه با ساير طيور منحصر به فرد بوده و تنها پرنده اي در جهان است که داراي دو انگشت از چهار انگشت اصلي مي باشد که آنها را انگشتهاي سوم و چهارم مي نامند و اين مشخصه باعث تمايز شترمرغ ها از ساير سينه پهنان که سه انگشت دارند (به استثناي کيوي که 4 انگشت دارد )مي شود . بالهاي شترمرغ چندان توسعه يافته نبوده و استخوان جناغ سينه آنها قوس دارو پهن و فاقد keel مي باشد البته با وجود ناتواني در پرواز ساختار استخوانهاي بال و وجود کيسه هاي هوايي و مجاري هوا در استخوانها اين نظريه مطرح مي شود که شترمرغ داراي اجدادي با قدرت پرواز بوده است.

رده بندي شترمرغ و نژادهاي موجود
شترمرغ يا Camel bird که به خاطر شباهتش با شتر به اين نام خوانده مي شود در سال 1758 توسط لينه با نام علمي Struthiocamdus با پايه نام لاتين و يوناني Stutho camelus نامگذاري شد. اين جانور به طبقه پرندگان تعلق داشته و يکي از پنج زير راسته متعلق به راسته سينه پهنان(Ratitae or palaeognathae) محسوب مي شوند. مشخصه اصلي آنها عدم قدرت پرواز بعلت دژنرسانس يا فقدان کامل تاج سينه ( carina ) مي باشد که ويژگي اخير علت اطلاق Ratites به آنها شده است زيرا در زبان لاتين به کشتي فاقد لبه زيرين يا کلک Raties مي گويند.
راسته سينه پهنان شامل 5 زير راسته است:

1 – شترمرغها Stru thionitirms
2 – ري آ Rhea
3 – کاسوواري Casuari formes
4 – کيوي ها kiwis
5 – تيناموس Tinamous

شترمرغها در زير راسته استروتيوني فرم ها، خانواده استروتيونيده ( Stru hionidae ) جنس استروتيو (Struthio ) و گونه استروتيو کاملوس (S.camelus) قرار مي گيرند. گونه استروتيو کاملوس شامل زيرگونه يا نژادهاي زير است:

1-استروتيو کاملوس استراليس متعلق به آفريقاي جنوبي S.c.australis
2- استريوتيو کاملوس S.C.camelus که در طي قرن بيستم در آفريقاي شمالي در معرض شکار و انقراض قرار گرفت.
3- استروتيو کاملوس ماسائيکوس S.C.massaicus
4- استروتيوکاملوس موليبدوفانس S.C.molybdo phanes
5- استروتيو کاملوس سيرياکوس S.C.syriacus

زيرگونه هاي سيرياکوس که در بيابانهاي سوريه و عربستان مي زيسته اند بعلت شکار بي رويه در سال 1941 منقرض شده اند.
زيرگونه موليبدوفانس متمايزترين و مشخص ترين زيرگونه بوده و براي پرورش و توليد از اين زيرگونه استفاده بسياري مي شود.
براي اهداف تجاري عموماً از اصطلاحاتي نظير گردن آبي، قرمز و گردن سياه استفاده مي شود.
گردن قرمزها به زيرگونه هاي کاملوس و ماسائيکوس تعلق دارند و اکثر زيرگونه هاي ماسائيکوس به آمريکا صادر شده اند در نتيجه قسمت اعظم شترمرغهاي اين کشور را گردن قرمزها تشکيل مي دهند.
گردن آبيها نيز شامل زيرگونه هاي موليبدوفانس واستراليس مي گردند.
شترمرغهاي گردن سياه که امروزه داراي بيشترين جمعيت در ميان شترمرغهاي پرورشي هستند نتيجه تلاقي زيرگونه هاي استروتيوکاملوس کاملوس و استروتيو کاملوس استراليس مي باشند.اين پرنده داراي قامتي کوچک، ساختاري خوب و توسعه يافته و پرهايي با کيفيت استثنائي مي باشد که به علت زود اهلي شدن و سادگي پرورش مورد توجه قرار گرفته اند.
طي چند سال گذشته مزرعه داران سعي نموده اند تا با گرفتن هيبريدهايي از گردن سياه، قرمز و آبي به پرندگاني با قابليتهاي بالاي توليدي دست پيدا نمايند.
در هنگام تهيه و خريد پرندگان مادر بايستي بدين نکته توجه کافي داشت که علاوه بر انتخاب نژادي مناسب و سازگار با محيط پرورشي در انتخاب مزرعه مادر توليدکننده نيز توجه کافي مبذول گردد تا با خريد پرندگاني با قابليتهاي بالاي ژنتيکي و ژنوتيپ برتر داراي گله اي خوب و مناسب از لحاظ کميت و کيفيت توليد و بازدهي مناسب گردند.

[Sara12]

جنبه هاي اقتصادي پرورش شترمرغ

اخيراً در بسياري از کشورهاي اروپايي و آمريکاي شمالي مزارع پرورش شترمرغ جايگزين تعداد زيادي از مزارع پرورش گاو شده است که اين امر بعلت بازگشت سريعتر و بيشتر سرمايه و ميزان هزينه هاي شروع اوليه و سرمايه جاري مورد نياز کمتر در پروژه هاي شترمرغ مي باشد.
هنگام مقايسه با ساير شاخه هاي دامپروري نرخ بهره وري اين صنعت بسيار بالا مي باشد بطوريکه يک توليد کننده گوشت گاو بطور معمول يک گوساله از گاو خود در سال مي گيرد که پس از طي 654 (از شروع دوران جنيني) وزن آن جهت فروش 350 کيلو خواهد بود در حاليکه يک شترمرغ ماده به طور ساليانه حدود 40-30 جوجه توليد مي کند که اين جوجه پس از 407 روز (شامل 42 روز جوجه کشي + 365 روز مرحله پرورش) به سن اقتصادي مي رسند و در نتيجه هر شترمرغ ماده در سال حدود 1800 کيلو گوشت و 50 مترمربع چرم مرغوب و 36 کيلو پر توليد مي نمايد.
بعلاوه اينکه وزن گوشت خالص شامل 50% وزن پرنده زنده مي گردد که برحسب درصد تقريباً بالاتر از نسبت ساير حيوانات مزرعه اي نظير گاو و گوسفند مي گردد.
از اين گذشته هر شترمرغ داراي سن توليدي در حدود 30-20 سال مي باشد که اين سن در حدود 6-3 برابر سن اقتصادي گاو است.
روي هم رفته با بکارگيري تکنيکهاي مدرن دامپروري و روشهاي مدرن توليد يک شترمرغ ماده در طول زندگي اقتصادي اش مي تواند شامل 70 تن گوشت، 2000 مترمربع چرم و 1450 کيلو پر شود که اين امر توانايي بالاي مزارع شترمرغ را در توليد نشان داده و اين صنعت را بعنوان صنعتي مناسب رشد و ترقي معرفي مي نمايد که مي تواند از نظر اقتصادي در بسياري از کشورها توسعه يابد.
علاوه بر تمامي موارد مطروحه ميزان سرمايه گذاري اوليه پائين، ميزان اندک سرمايه جاري مورد نياز، مقاومت پرنده ريسک کم، دردسر بسيار اندک و سادگي پرورش، صنعت شترمرغ را در مرتبه اي برتر از ساير شاخه هاي دامپروري قرار داده است.
به طور کلي جهت احداث يک مزرعه پرورش شترمرغ ما نياز به تامين سرمايه اي در حدود 6-5 ميليون تومان به ازاء هر قطعه شترمرغ خواهيم بود که اين رقم مواردي از قبيل : هزينه خريد و آماده سازي زمين، خريد پرنده، ساخت و سازه ها، هزينه حقوق کارکنان، هزينه هاي بيمه هزينه خوراک و ... را به مدت يکسال در بر مي گيرد.
در ادامه جداول زير به گونه اي کاملاً علمي و با در نظر گرفتن کليه عوامل و فاکتورهاي تاثير گذار بر مباني 15قطعه شترمرغ مولد تهيه شده اند که مطالعه آنها مي تواند درک بهتري را از نوع و هزينه هاي کار ارائه دهد:


هزينه هاي سرمايه گذاري ثابت شرح
مشخصات
بهاي کل (ريال)

ساخت و ساز سرپناه
به مساحت 100 متر مربع، بنائي بسيا ر ساده شامل: ديوار سه طرفه و سقف ايرانيت.
000/000/50

ساخت و ساز گردشگاه
3گردشگاه هرکدام به ابعاد 80* 15، که در هر کدام
خانواده هاي سه قطعه اي نگهداري مي شوند.
مصالح مصرفي نيز شامل توري از مفتول، لوله هاي 3 يا 5 اينچ. 000/000/54

خريد پرنده مولد
تعداد 10پرنده ماده و 5 پرنده نر در سن بلوغ و آماده توليد.
000/000/250

ساخت ساختمان جوجه کشي و کارگري
ساختمان جوجه کشي، بنائي ساده به مساحت حدودي 40 -50 مترمربع
و ساختمان کارگري نيز حدود 40 متر در نظر گرفته شده است. 000/000/135

خريد ماشين آلات
شامل: دانخوري، آبخوري، دستگاه هاي جوجه کشي، فرغون، بيل و ....
000/000/180

جمع کل سرمايه ثابت مورد نياز
000/000/669




هزينه هاي جاري شرح
مشخصات
بهاي کل (ريال)

خوراک پرندگان مولد
فرمول بالانس شده و به ازا هر قطعه مصرف 1 تن در سال.
000/500/37

خوراک جوجه هاي توليدي
جوجه تا سه ماهگي نگهداري و سپس فروخته مي شوند.
000/000/27

کارگر
يک کارگر جهت نگهداري پرندگان مولد و
يک کارگر جهت نگهداري جوجه ها 000/000/45

آب و برق
-----------------------------------
000/000/5

هزينه هاي کارشناسي و بهداشتي
هزينه هاي مربوط به بازديد مهندس دامپرور و جيره نويسي،
بازديد دامپزشک و واکسيناسيون. 000/000/10

جمع کل هزينه هاي جاري
000/500/124




هزينه هاي ثابت شرح
مشخصات
بهاي کل (ريال)

هزينه هاي مربوط به استهلاک
شامل استهلاک ساختمانها و تاسيسات، ماشين آلات و ادوات و پرندگان مولد
000/000/20

جمع کل هزينه هاي ثابت
000/000/20





درآمد ناويژه شرح
ميزان توليدات
بهاي کل (ريال)

فروش جوجه سه ماهه 200 قطعه
به ازا هر ماده تعداد 20 قطعه جوجه سه ماهه.
000/000/300

جمع کل درآمد ناويژه
000/000/300





درآمد ويژه شرح
بهاي کل (ريال)

درآمد ناويژه
000/000/300

کسر مي شود:
هزينه هاي جاري و ثابت 000/500/144

جمع کل درآمد ويژه
000/500/155



توجه داشته باشيد که ارقام فوق، ارقامي تخميني مي باشند و ارائه اعداد دقيق مستلزم دريافت اطلاعات بيشتر راجع پروژه، زمان اجرا، نوع مديريت و طراحي ها و مواردي از اين قبيل خواهدبود.

آينده صنعت شترمرغ
امروزه تجارت شترمرغ همانند گامهاي اوليه صنعت بوقلمون دهه 1920 مي باشد. در آن زمان رشد اين صنعت با نرخ بالايي همراه بود بطوريکه يافتن اين پرنده و بهاي آن به شدت گران بود به گونه اي که پرندگان مناسب جهت توليد مثل گاه با بهايي در حدود 2000 دلار آمريکا به ازاء هر پرنده به فروش مي رسيدند اما با رشد اين صنعت در جهان حدود نيمه دهه 1960 در سراسر دنيا بيش از 150 ميليون بوقلمون توليد و کشتار گرديد.
امروزه نيز صنعت شترمرغ در کشورهاي اروپايي و آمريکا هنوز به طور عمده به منظور توليدمثل رونق بسياري دارد و به زودي تعداد شترمرغ ها آنقدر افزايش خواهد يافت که بتواند بازار کشتار و فروش را تامين نمايد.
در سال 1992 بيش از 150000 شترمرغ در سراسر جهان کشتار شدند که 95% آن مربوط به آفريقاي جنوبي بود در حال حاضر سعي مي گردد تا با افزايش تعداد گله هاي مادر جهت شترمرغ ها به حدي برسد که بتواند نياز مصرف کنندگان را پاسخگو باشد.
در سالهاي اخير و با گسترش روز افزون اين صنعت در جهان شاهد رشد چشمگير مزارع در سراسر دنيا مي باشيم و اين رشد تا جائي ادامه خواهد يافت که مزارع بتوانند از لحاظ اقتصادي به سطح پايداري برسند.در بسياري از مزارع گرچه مديريت پرنده ها به خصوص پرندگان جوان هنوز بسيار ابتدائي است اما با اين وجود ما شاهد پيشرفت روز افزون و سود دهي مناسب اين مزارع هستيم که يکي از علل اين امر به مقاومت بالاي پرنده و سازگاري خوب با انواع محيطهاي گوناگون برمي گردد

[Sara12]

نحوه آغاز يک پروژه پرورش شترمرغ

1- اولويـت استانها
طبق بررسي هاي انجام شده توسط کارشناسان داخلي و خارجي و همچنين تجارب بدست آمده از مزارع فعال در مناطق گوناگون کشور در سالهاي اخير، هم اکنون به جرات مي توان گفت که تمامي نقاط ايران جهت پرورش شترمرغ مناسب بوده و اين پرنده با کليه نقاط کشور سازگار است.
اما به هر حال مناطقي وجود دارند که شروع پرورش در آنها مستلزم صرف هزينه هاي کمتر بوده و به دليل سازگاري بهتر پرنده با آب و هواي آن نقاط احتمال توليد بيشتر و بهتر وجود دارد که اين امر به خودي خود باعث کاهش هزينه هاي توليدي و افزايش توان رقابتي توليدکننده خواهد بود.
به طور کلي شترمرغ ها سازگاري بهتري با آب و هواي گرم و نيمه خشک دارند و به همين دليل نقاط کويري و يا حاشيه کوير مناسبترين مناطق جهت احداث مزارع عنوان مي گردند. لذا توصيه ما به کليه علاقه مندان اين است که جهت انتخاب مکان مناسب توجه بيشتري را به نقاط گرمسير کشور معطوف دارند. علاوه بر مطالب فوق دلايل ديگري هم مي توانند در اولويت بندي مناطق گوناگون موثر باشند که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود:
1- تراکم مزارع موجود در منطقه: تراکم بيش از حد احتمال انتقال بيماريها را افزايش داده و تراکم کمتر از حد معمول موجب رشد کم سرعت منطقه و کمي امکانات موجود خوهد شد.
2- امکانات در دسترس: هرچه امکانات موجود از قبيل: کارخانه خوراک دام، کشتارگاه، صنايع فرآوري و تکميلي و ... بيشتر باشد سرمايه گذاري شما ريسک کمتري خواهد داشت.
3- دوري يا نزديکي به راه هاي ارتباطي مناسب: هرچه امکانات شما جهت رساندن محصول توليدي به بازار مصرف بيشتر باشد سرمايه گذاري شما نيز مطمئن تر خواهد بود.
4- نزديکي به بازار مصرف: اين امر سبب مي گردد تا محصول شما زودتر و با هزينه کمتري به دست مصرف کنندگان برسد که اين مسئله به نوبه خود موجب افزايش توان رقابتي شما خواهدشد.
با توجه به موارد گفته شده و عنايـت به نکاتي از قبيل: نزديکي به بازار مصرف، وجود امکانات زيربنائي مناسب و تراکم مناسب مزارع موجود مي توان تا حدودي اولويت استانهاي گوناگون را به شرح زير تعيين کرد:

1- استان سمنان.
2- استان مرکزي
3- استان اصفهان
4- استان قزوين
5- استانهاي شرقي مانند استان خراسان
6- مناطق مرکزي کشور شامل استانهاي: کرمان، يزد، شيراز
7- استان تهران
8- استان زنجان

و در انتها استانهاي شمالي و جنوبي کشور به دليل وجود رطوبت بالا و تاثير منفي آن بر روي کميت و کيفيت توليد و همچنين بالا بودن هزينه هاي توليدي اين مناطق نسبت به مناطق ديگر کشور، جز اولويت هاي آخر تقسيم بندي مي شوند.
2- انتخاب زمين
جهت انتخاب زمين مناسب براي اجرا بايستي مواردي از قبيل: در دسترس بودن امکانات رفاهي مانند جاده هاي ارتباطي مناسب، نزديکي برق، آب و ... را مد نظر قرار داد و حتي الامکان سعي نمود تا زمين مورد نظر به گونه اي انتخاب گردد که سرمايه گذار جهت آماده سازي آن و تهيه امکانات کمترين هزينه را متحمل گردد.ضمن اينکه مکان مورد نظر بايستي داراي حداقل ضوابط جهاد کشاورزي جهت اجراي پروژه باشد که برخي از اين ضوابط عبارت اند از:

الف) داشتن حداقل فاصله يک کيلومتر با مراکز نگهداري دام و ماکيان گوشتي
ب) داشتن حداقل فاصله دو کيلومتر با مراکز نگهداري دام و ماکيان داشتي
ج) داشتن حداقل فاصله دو الي سه کيلومتري با مناطق مسکوني و مواردي از اين قبيل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعاليت از سوي سازمانهاي ذيربط لازم مي باشد.
3- نحوه گرفتن مجوزهاي قانوني
مراحل گوناگون جهت اخذ مجوز صنعتي پرورش شترمرغ کاملاٌ شبيه ديگر رشته ها و به صورت زير است:

1- تهيه طرح توجيهي فني با رعايت کليه ضوابط فني و قانوني
2- تهيه نقشه جانمائي ساختمانها و تاسيسات
3- مراجعه به واحد امور دام شهرستان و ارائه درخواست به همراه مدارک فوق و تشکيل پرونده
4- ادامه باقي مراحل طبق دستور و نظر واحد امور دام جهاد کشاورزي شهرستان
4- انواع مديريت
به طور کلي سه سيستم مديريت در شترمرغ وجود دارد که عبارتند از :

الف- سيستم بسته يا متمرکز entensive.
ب- نيمه بسته يا نيمه متمرکز semi intensive.
ج- باز يا غير متمرکز intensive.

در سيستم هاي بسته شترمرغ ها در فضايي محدود نگهداري و با غذاي آماده تغذيه مي گردند اما در سيستم هاي باز پرندگان در مراتع وسيع آزادانه پرورش مي يابند. سيستم نيمه بسته که تلفيقي از دو سيستم فوق مي باشد در شرايط صنعتي کار آمدتر بوده و با استقبال بيشتري از سوي پرورش دهندگان مواجه است. البته بايستي دقت داشت که انتخاب نوع سيستم بستگي تام به شرايط موجود از قبيل: آب و هوا، اقليم امکانات بالقوه و بالفعل، ميزان سرمايه گذاري، تعداد پرندگان و ...خواهد داشت.به طور مثال در آفريقا به دليل وجود مراتع گسترده و حالت نيمه سنتي سيستم اعمالي به صورت باز و در اروپا به دليل محدوديت زمين سيستم بسته مي باشد.
بايستي توجه داشت که صرفنظر از نوع سيستم اعمالي در تمامي مزارع هدف توليد گوشت و چرم و ساير محصولات اين پرنده مي باشد لذا در هر مزرعه تعدادي پرنده بعنوان پرندگان مادر جهت توليد تخم نگهداري شده و از جوجه هاي بدست آمده از اين پرندگان جهت پرورش تا سن کشتار (14-9 ماهگي) و استحصال گوشت و پوست و ... استفاده مي گردد.
در ايران بدليل نوع خاص آب و هوايي شرايط موجود سيستمهاي مديريتي نيمه بسته داراي اقبال بيشتري مي باشند. به طور کلي در اين سيستم ها فضاهايي جهت سايبان و پناهگاه، محلهاي تخمگذاري محل تغذيه و گردشگاه هايي ويژه جهت پرندگان در نظر گرفته مي شود.
در هر صورت و صرفنظر از نوع مديريت اعمال شده در هر مزرعه بايستي توجه داشت که جهت بازدهي بيشتر و افزايش بهره وري نيروي انساني شاغل در مزرعه، تقسيم کار و مسئوليتها به گونه اي انجام گيرد که علاوه بر مشخص بودن حدود وظائف و مسئوليتهاي هر شخص کمترين تداخل را در امور افراد مختلف با يکديگر شاهد باشيم.
در يک مديريت پويا و موفق حدود مسئوليتها و اختيارات هر شخص کاملاً معين بوده و از تداخل وظائف افراد به خوبي جلوگيري مي گردد علاوه بر اينکه ايجاد يک فضاي صميمي و دوستانه که هر شخص را مجاز به ابراز عقيده و ارائه راه کار جهت حل مشکلات احتمالي موجود مي نمايد موجب بروز جوي صميمانه و حالت پويا در سيستم خواهد بود. بديهي که در اين حالت در صورت وجود هرگونه مشکل احتمالي امکان يافتن راه حلي مطمئن و سريع بسيارراحتتر خواهد بود و با وجود تقسيم وظائف و روشني حدود اختيارات و وظائف مي توان از بروز مشکلات جدي اجتناب نمود.

5- طراحي ساختمان و تاسيسات
در طراحي ساختمانها و تاسيسات يک مزرعه عوامل گوناگوني تاثيرگذار هستند که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره کرد:
1- نوع آب وهوا و اقليم منطقه. به طور مثال در مناطق سرد نورگيري سالنها و تامين گرما از عوامل مهمي در طراحي هستند اما بالعکس در مناطق گرم که ميزان تابش آفتاب و دماي محيط بيش از حد معمول است، داشتن فضاي بيشتر سايبان بهتر خواهد بود.
2- نوع مصالح در دسترس. مسلماٌ استفاده از مصالح موجود در منطقه موجب کاهش هزينه هاي حمل و نقل، سازگاري بيشتر سازه ها با اقليم منطقه و در نتيجه استهلاک کمتر و ... خواهدشد.
3- نوع مديريت اعمالي در گله. در سيستمهاي مديريتي باز نوع طراحي کاملاٌ متفاوت با انواع بسته و نيمه بسته خواهد بود.
4- ارزاني و استهلاک پائين سازه انتخابي

علاوه بر نکات گفته شده موارد موثر ديگري نيز وجود دارند که در آينده بيشتر مورد بررسي قرار خواهيم داد.

6- انتخاب و خريد گله مادر
صرفنظر از نوع روش انتخابي جهت شروع يک پروژه مهمترين گام جهت آغاز کاري موفق تهيه پرندگاني مناسب با ذخائر ژنتيکي مطلوب جهت تشکيل گلة مادر مي باشد. انتخاب يک گلة مادر به عوامل مختلفي از قبيل: نوع آب و هواي منطقه، ميزان زمين و تاسيسات موجود، هدف توليد و نوع و ميزان سرمايه گذاري بستگي دارد.
بطوريکه هنگام تهيه پرندگان بايستي دقت داشت که شرايط اقليمي مزرعه مبداء و مقصد تا حد امکان بيشترين تشابه را به يکديگر داشته باشند که اين امر مطمئناً تاثير مطلوب تري را در سازگاري سريعتر پرنده با محيط جديد خواهد داشت از طرف ديگر تاسيس مزرعه تنها توليد تجاري گوشت و پوست و ساير محصولات را بعنوان هدف اصلي در نظر بگيريم پرندگاني مناسب خواهند بود که داراي توانايي هاي بيشتر در توليد مي باشند اما اگر هدف اصلاح نژاد و توليد پرندگان اصلاح شده با ذخاير ژنتيکي بالا جهت فروش به مزارع مادر مي باشد بايستي پرندگاني مد نظر قرار گيرند که داراي شناسنامة ژنتيکي کاملاً مشخص و توانايي هاي ژنتيکي بالا باشند بايستي مد نظر داشت که در حالت اول کميت و کيفيت توليد مورد نظر بوده و سعي مزرعه دار همواره بر آن است تا علاوه بر توليد بيشتر کيفيت مطلوب تر نيز حاصل آيد اما در حالت دوم بيشترين توجه بر روي کيفيت پرندگان توليدي متمرکز مي باشد و در اين مزارع سعي بر آن است تا پرندگان توليدي از لحاظ ژنتيکي و نژادي داراي برترين خصوصيات باشند و بتوانند اين خصوصيات را به نسلهاي بعدي خود انتقال دهند.از طرف ديگر ميزان سرمايه گذاري اوليه نيز تاثير مستقيمي بر روي انتخاب متد اوليه خواهد داشت.
به طور کل جهت شروع يک پروژه سه راه مد نظر مي باشد:

1 ) خريد تخم نطفه دار و جوجه کشي
2 ) خريد جوجه در سنين مختلف
3 ) خريد پرندگان مولد

در مورد نخست علي رغم نياز به سرمايه اوليه کمتر داراي خطرات بيشتري خصوصاً براي کساني که آشنايي کافي به مسائل جوجه کشي و پرورش جوجه ندارند خواهد بود و لذا تنها در مواردي پيشنهاد مي گردد که شخص سرمايه گذار داراي تخصص و تجربه کافي در اين زمينه باشد و يا از گروه مشاور متخصص و معتمد استفاده نمايد. ضمن اينکه ميزان خواب سرمايه در اين حالت بيش از دو سال خواهد بود.
روش دوم خريد جوجه هاي تعيين جنسيت شده در سنين چهار هفتگي به بالا خواهد بود . در اين روش علي رغم هزينه بيشتر نسبت به روش اول مشکلات کمتري در انتظار مزرعه دار خواهد بود زيرا شترمرغ هاي دو ماهه به بالا داراي مقاومت بيشتري در مقابل شرايط نامساعد محيطي بوده و نگهداري آنها نياز به تجربة کمتري نسبت به تخم و جوجه هاي جوان تر دارد ليکن در اين روش نيز زمان توليد با توجه به سن پرنده خريداري شده از شش ماه ( در صورت خريد پرندگان پيش مولد 5/1 ساله ) تا دو سال متغير خواهد بود.
سومين روش خريد پرندگان مولد بالغ مي باشد که اين امر مستلزم صرف هزينه اوليه بالايي خواهد بود اما به توليد کننده اين امکان را مي دهد که فوراً شروع به توليد نمايد.
با توجه به موارد ذکر شده پيشنهاد ما اين است که جهت شروع در صورت امکان ترکيبي از هر سه روش گفته شده بکار گرفته شود تا علاوه بر کاهش فشار مالي وارد بر سيستم ناشي از انتخاب روش سوم ريسک و خطرات احتمالي در روش اول را نيز نداشته باشيم ضمن اينکه با اتخاذ اين روش ترکيبي مدت انتظار جهت شروع توليد نيز بسيار کمتر از حالت دوم خواهد بود.
در هر حال و بدون توجه به نوع سيستم انتخابي، سرمايه گذاران بايستي توجه داشته باشند که در هنگام شروع از خريد پرندگاني که داراي مراتب خويشاوندي بالا و پتانسيل ژنتيکي پائيني هستند خودداري نمايند و خريد از مزارع معتبري را که ضمانتهاي کافي و مستند را ارائه مي دهند در اولويت قرار دهند و بدين نکته توجه داشته باشند که صرفه جويي در اين زمان و خريد پرندگان ارزان قيمت و بي کيفيت ضررهاي غير قابل جبراني را در آينده در پي خواهد داشت

[Sara12]

بيماريهای و صدمات شترمرغ

بيماريهاي مشروحه در اين بخش به غير از انگلهاي داخلي و خارجي اختصاصي شترمرغ بقيه فقط به شترمرغ محدودنشده بلكه بيماريها مشتركي‌اند كه بر اساس آخرين تحقيقات ممكن است شترمرغ را نيز درگير نمايند. تعدّد بيماريهاي مورد اشاره بدان معني نمي‌باشد كه شترمرغهاي اهلي فوق العاده مستعد بيماري هستند. بويژه در مورد شترمرغهاي بالغ موارد بيماري بندرت اتفاق مي‌افتد. در شرايط مديريتي كه موارد ذيل رعايت گردد، وقوع عفونتها و بيماريها از موارد استثنايي، نادر و غيرمعمول خواهدبود.

-حصاركشي با طراحي مناسب و در نتيجه كاهش خطر ضربه و شكستگي استخوانها.
-حفظ استانداردهاي بالاي بهداشتي.
-تأمين جيره‌هاي غذايي مناسب و استفاده از مکملهاي معدني و ويتامينه ويژه شترمرغ.
-نگهداري پرندگان درجايگاه‌هاي بدون كوران و سرما در فصل زمستان و در نتيجه افزايش توان سازگاري و مقاومت طبيعي پرنده.
-ورود مداوم حيوانات جديد، ملاقات‌كنندگان هميشه حاضر و مخلوط‌نمودن گونه‌هاي مختلف پرندگان جهت نمايش، پرندگان را در معرض عوامل بيماريزا جديد قرار داده و بر سيستم ايمني آنها استرس وارد مي‌سازد.

جوجه‌ها و شترمرغهاي جوان نياز به مراقبت بيشتري دارند ولي حتي در موردآنها هم معمولاً مشكلات محدود به چند بيماري انگشت‌شمار مي‌شود كه 90 درصد تمامي مرگ وميرها را به خود اختصاص مي‌دهند. اين بيماريها عبارتند از:

• عفونتهاي كيسه زرده.
• تغيير حالت پاها و انگشتان.
• يبوست.
• اسهال و عفونتهاي گوارشي (ناشي از اشريشياكولي، سالمونلا، هيستوموناس و باكتريهاي ديگر).

تجربيات عملي حكايت از اهميت تماس مداوم با جوجه‌ها دارد. علاوه بر اين ثابت‌شده كه مشاهده مداوم هم به تنهايي كافي نيست زيرا زماني كه علائم بيماري يا عارضه رويت مي‌گردد ممكن است ديگر براي كمك به پرنده خيلي دير شده‌باشد.
كليد پرورش موفقيت‌آميز، بهداشت اكيد در جوجه‌كشي و وزن‌كشي مكرر جوجه‌ها در خلال 4 هفته اول زندگي است. تنها اين شاخصها به مديريت اطمينان مي‌دهد تا از مشكلات مربوطه به رشد قبل از ظهور علائم بيماري مطلع گردد.
در ادامه به جهت محدوديت هاي موجود و گستردگي مطالب تنها به چند نمونه از بيماريهاي رايج اشاره مي کنيم:
بيماري نيوكاسل:
هرجا كه گله غير ايمن و غير واكسينه درمعرض ويروس قرارگيرد، تلفات سنگين و خسارات اقتصادي متعاقب آن اجتناب‌ناپذير خواهدبود. در جوجه شترمرغهاي 3 تا 4 ماهه ميزان مرگ و مير ممكن است به بيشتر از 80 درصد بالغ گردد.
بيماري سبب ضعف عمومي به همراه علائم عصبي مزمن همچون لنگش، گرفتگي عضلات، پيچ‌خوردگي گردن و باد كردن سر مي‌گردد. براي اين بيماري هيچ درماني شناخته نشده‌است اما واكسيناسيون سبب پيشگيري مي‌گردد. تزريق 1 ميلي ليتر از واكسن غيرفعال پاراميكروويروسي به نام كولومبوواك توصيه مي‌گردد كه بايستي شش هفته بعد تكرار شده و سپس هر شش ماه يك يادآور داده‌شود. گزارشهايي از نتايج مطلوب تجويز همزمان يك واكسن زنده مانند اسپري چشمي لاسوتا و تزريق يك واكسن غيرفعال موجود مي‌باشد. ميزان آنتي‌بادي و در نتيجه وضعيت ايمني گله بوسيله تستهاي سرولوژي دقيقاً قابل اندازه‌گيري است.
از آنجا كه گله مبتلا به نيوكاسل بايد سريعاً كشتار گردد لذا بايستي ضرورت واكسيناسيون اوليه و يادآور را براي هر پرورش‌دهنده شترمرغ روشن نمود.
آبله پرندگان:
موارد وقوع آبله در شترمرغ از كشور اسرائيل و آمريكا گزارش شده‌است. اين بيماري عمدتاً جوجه‌هاي گروه سني يك هفته تا چهار ماه را با ميزان تلفاتي تا حدود 15 درصد درگير مي سازد. علائم زير بعنوان نشانه‌هاي اختصاصي آبله قلمداد مي‌شوند كه با افزايش سن تظاهر كمتري دارند:
تاولهاي كوچكي محتوي مايع زردرنگ بر روي پلكهاي چشم و سوراخهاي گوش ظاهر مي‌شود. بعد از شش تا ده روز جراحات روي پلك چشم منعقد شده و مانع بازشدن چشمها مي‌گردد تغييرات ديفتروئيد در غشاهاي مخاطي فضاي داخلي دهان ايجاد مي‌شود هنوز درمان قطعي شناخته نشده‌است. هدف اصلي در معالجه، جلوگيري از آلودگيهاي ثانويه با استفاده از پمادهاي ضدعفوني‌كننده، مقاديري ويتامين A و نيز ضدعفوني و نرم نمودن زخمهاي خشكيده آبله با استفاده از مخلوط 1 به 4 يدوگليسيرين مي‌باشد.
از آنجائيكه ويروس توسط حشرات خونخوار منتقل مي‌گردد، شيوع بيماري بيشتر در بهار و تابستان مي‌باشد. با استفاده از واكسنهاي تجاري آبله پرندگان، مي‌توان از انتشار بيماري و وقوع آلودگيهاي جديد جلوگيري نمود.
آنفلوانزاي پرندگان:
چندين مورد همه‌‌گيري آنفلوانزاي طيور از مناطق خاصي از آفريقاي‌جنوبي گزارش شده‌است. اما براي اولين بار فقط در سال 1991 يك ميكرو ويروس از شترمرغ جدا گرديد. ويروس جدا شده از گروه A و تحت گروه H7N1 آنفلوانزا بود كه براي ماكيان معمولي، بيماريزا محسوب نمي‌شود.
بيماري با علائمي همچون سبزشدن رنگ ادرار، ضعف، بي‌اشتهايي، عفونت و تورم كيسه‌هاي هوايي و ترشحات چشمي همراه است. اين علائم در شترمرغهاي يكساله آشكارتر است.اما شترمرغهاي جوان زير شش ماه خصوصاً در يك محيط پراسترس و در حضور عوامل بيماريزاي ديگر بيشتر مبتلا مي‌گردند. آنفلوانزا در جوجه‌هاي 5 روزه باعث 80 درصد تلفات گرديده‌است. مشخص‌ترين نشانه كالبدگشايي كبد بزرگ و كم‌قوام مي‌باشد. محتويات روده كوچك لزج بوده و كليه‌ها رنگ پريده متورم و حاوي ادرار سبز رنگ هستند.
هيچگونه درمان مشخصي وجود نداشته و واكسيناسيونهاي رايج هم موثر نمي‌باشند. ويروس عامل بيماري را مي‌توان از نمونه‌هاي خون جدا كرده و بوسيله روشهاي آزمايشگاهي از نظر تيپ شناسايي نمود. شترمرغهاي ماده حامل ويروس قادر به آلوده نمودن تخمهاي خود هستند كه اين امر نه تنها باعث تلفات سريع جنيني مي‌شود بلكه تخمهاي آلوده خطر بسيار جدي براي انتقال آلودگي به تخمهاي سالم موجود در دستگاه جوجه‌كشي محسوب مي‌گردند. اين مسئله خصوصاً دركارخانجات جوجه‌كشي كه تخم را از فروشنده تحويل مي‌گيرند و هيچ راهي براي آگاهي از سلامت تخم ندارند، بايستي مورد توجه قرار گيرد.
عفونتهاي بندناف و كيسه زرده (تورم بندناف):
اين معضل خاص در گله، هميشه بدليل مديريت ضعيف و نابسامان ايجاد مي‌گردد و بوسيله چند باكتري بيماريزا دامن زده‌مي‌شود كه عبارتند از: تحت‌گونه‌هاي اشريشياكولي و كلبسيلا و نيز پروتئوس، سودوموناس، سالمونلاها، استافيلوكوك و استرپتوكوكوس‌فكاليس. اين عفونت هم در خلال دوره جوجه‌كشي (همراه با افزايش تلفات جنيني) و هم در هفته اول زندگي كه منفذ ناف هنوز بطور كامل بسته نشده‌است، اتفاق مي‌افتد. همچنين كيسه زرده مي‌تواند از طريق مجرائي كه اين كيسه را به روده كوچك مرتبط مي‌نمايد آلوده شود.
معمولاً جوجه‌هاي خارج شده آلوده ممكن است بعد از 24 ساعت علائم را نشان داده و در عرض زمان خيلي كوتاهي تلف شوند. جوجه‌هاي آلوده ديگر كه ظاهراً رشد طبيعي دارند تا ده روزگي دوام آورده و سپس ناگهان تلف مي‌شوند در اغلب موارد (نه درهمه موارد) در بررسيهاي كالبدگشايي كيسه زرده، قرمز و احتمالاً در برخي نقاط چركي مي‌باشد. غالباً تنها يافته‌هاي قابل توجه بزرگ شدن خفيف طحال، خوني‌بودن كبد و گاهي اوقات پريكارديت مي‌باشد.
با استفاده از لمس شكم مي‌توان جوجه شترمرغهايي را كه كيسه زرده‌شان را به كندي جذب مي‌كنند شناسايي و علامتگذاري نموده و بطور جداگانه مورد مراقبت قرارداد. شكم خالي حاكي از جذب طبيعي و فيزيولوژيك زرده مي‌باشد. چنين جوجه‌هايي شروع به خوردن غذا مي‌نمايند. تأخير در جذب محتويات كيسه زرده كه محيط مناسبي را براي رشد عوامل بيماريزا ايجاد مي‌كند عملاً هميشه بعلت تورم بندناف حادث مي‌شود. اين عارضه غالباً با شل‌شدن شكم و سبزرنگ شدن جدار ران مشخص مي‌گردد.
در صورتي كه علاوه بر تجويز آنتي‌بيوتيك اقدامات جراحي صورت گرفته و كيسه زرده برداشته شود بايستي توجه نمود كه اين عمل را از منبع بزرگي از پادتنهاي منتقله از مادر محروم مي‌سازد. جوجه تا 3 هفتگي كه سيستم ايمني‌اش كامل نشده‌است به اين پادتنهاي مادري نياز دارد.
كاربرد آنتي‌بيوتيكها معمولاً موفقيت‌آميز نبوده و تنها اقدام موثر رعايت كامل بهداشت در دستگاه‌ها و سالن جوجه‌كشي مي‌باشد. بايستي توجه خاصي در مورد خشك نمودن پوشش كف هچر و نيز خشك كردن سريع بندناف مبذول داشت. بندناف بايد تحت تجويز با ژل يا اسپري آنتي‌بيوتيك قرار گيرد.
كفپوش و بستري كه اولين روز بعد از خروج از تخم براي جوجه‌ها تهيه مي‌شود بايد گرم باشد. زيرا سرما به ناحيه شكم نفوذ كرده و به روده‌ها و كيسه زرده مي‌رسد كه اين امر كاهش فعاليت متابوليسمي و نيز كاهش فعاليت ميكروبهاي فلور روده‌ها را بدنبال دارد.
آسپرژيلوز:
غذاي خاك‌آلود يا كپك‌زده (مثل غذائيكه در جايگاه جوجه‌ها انبارمي‌شود) و نيز رطوبت بالا و تهويه ضعيف بعلت افزايش ميزان آمونياك به بروز آسپرژيلوس كمك مي‌كند.
آسپرژيلوس‌فلاووس و آسپرژيلوس‌فوميگاتوس به همراه آسپرژيلوس نيجر بعنوان عامل اين بيماري از جوجه شترمرغهاي مبتلا جدا شده‌است. عفونت از طريق تنفس اسپورهاي قارچ موجود در هواي محيط منتقل مي‌شود. در صورت انتقال تخم‌مرغ آلوده به دستگاه جوجه‌كشي امكان انتشار شديد اسپورها و در نتيجه آلوده‌شدن جوجه‌هاي ديگر وجود دارد.
جوجه‌هاي جواني كه فرصت كافي جهت كسب ايمني طبيعي برعليه قارچهاي ساپروفيت را پيدا نكرده‌اند طبيعتاً بيشترين درگيري را دارند كه در اين زمينه عمده خسارات مربوط به جوجه‌هاي زير يك ماه مي‌باشد. پرندگان جوان تا حدودي قادر به تحمل عامل بيماريزاي موجود درمواد غذايي انبارشده هستند. تنها مقادير بسيار زياد قارچ سبب بي‌اشتهايي، تنفس و سرفه طاقت‌فرسا و علا ئم شبيه پنوموني مي‌گردد.
كنه‌ها:
كنه‌گزيدگي سبب آسيبهايي به پوست مي‌شود كه وسعت آن تنها بعد از پوست‌كندن لاشه قابل مشاهده است. كنه‌ها شامل گونه‌هاي مختلف ريپيسفالوس، هيالوما و آمبيلوما مي‌باشند. گونه‌هاي آمبيلوما قادر به انتقال بيماريهايي همچون ويروس عامل (تب هموراژيك كونگو–كريما ) از طريق خون به انسان هستند.
شپشها:
شپش شترمرغ با نام علمي استروتيوليپوروس‌استروتيو� �� �يس سبب آسيب به پرها و ايجاد ظاهري نامطلوب در پوشش پرها مي‌شود. شپش تا طول يك سانتيمتر رشد كرده و رنگي سفيد و قرمز دارد كه مشاهده آن را خصوصاً در ناحيه دم آسان مي‌نمايد. سموم ضد شپش (مالاتيون، مايع شستشوي آلوگان و فلومترين) را بايستي بعد از يك هفته به منظور نابودكردن شپشهاي نوزادي كه دراين حين از تخم خارج مي‌شوند تكرار نمود.
جربهاي ساقه پر:
اين جربها كه پتروليكوس بي‌كائوداتوس و گابوسينيا اسكالپتوراتا نام دارند اكنون بسيار نادر هستند. آنها از ساقه و ريشه پرها تغذيه كرده و سبب آسيب به پرها و ترشح بيني مي‌شوند. درمان بوسيله آيورمكتين به ميزان 2/0 ميليگرم براي هر كيلوگرم وزن بدن بروش خوراكي و بفاصله 4 هفته انجام مي‌پذيرد.
دفرمه‌شدن استخوانها و غضروف:
تغييرات پاتولوژيكي در غضروفها (كندروديستروفي) اغلب به دليل اسيدوز ناشي از افزايش درصد تركيبات كلره و بالعكس كاهش سديم و پتاسيم ايجاد مي‌شود.
شروع دفرمه‌شدن استخوان (استئوديستروفي) نشان‌دهنده عدم تناسب ذخيره كلسيم و فسفر است. Reddacliff جهت توقف دفرمه‌شدن استخوانها تجويز 300 ميلي‌گرم گلوكونات‌كلسيم در روز و نيز مصرف جيره‌هاي متعادل را براي جوجه‌ها توصيه مي‌كند. در مراحل پيشرفته تغييرات در جيره غذايي به تنهايي موثر نيست. بسياري از پرورش‌دهندگان شترمرغ در آفريقاي‌جنوبي براي پيشگيري از بروز مشكلات احتمالي در اندامهاي حركتي و مفاصل پا براي درمان صدمات موجود به جوجه‌هاي خود سولفات منگنز (10 گرم در 70 كيلوگرم جيره كامل يا 5 گرم در 10 ليتر آب) بصورت دو بار در هفته مي‌دهند. اين درمان تضمين‌شده نمي‌باشد.
تغيير شكل پا:
معمولترين انواع تغيير شكل پا عبارتند از:

- پيچ‌خوردگي پا: كه شامل چرخش يك پا به طرف خارج به ميزان 90 درجه يا بيشتر بوده و معمولاً ناگهاني و پيشرونده مي‌باشد.
- خميدگي پا: كه خم‌شدن پا در ناحيه تيبيوتارس و متاتارس بوده و اغلب در هر دو پا ديده مي‌شود.
- پروز: كه تورم قوزك پا بوده و سبب جابجائي ورم آشيل مي‌گردد.

تعداد زيادي از استخوانهاي شترمرغهاي جوان حالت غضروفي دارد. جوجه‌هاي تازه خارج شده مبتلا به استئوپروز هستند و استخوانهايشان بدليل نسبت پائين كلسيم به فسفر نرم مي‌باشد. علت اصلي حساسيت شترمرغهاي جوان به عارضه تغيير شكل پا، رشد سريع استخوانها مي‌باشد. بعنوان مثال استخوان مچي قلمي در هفته 2 سانتيمتر رشد مي‌كند. اين رشد سريع با غذاي متراكم و غني از انرژي و يا خوردن بيش از حد غذا امكانپذير است. اين عقيده پرورش‌دهندگان با تجربه شترمرغ كه (شترمرغها بايد گرسنگي بكشند تا رشد كنند نه اينكه غذا بخورند تا رشد نمايند) از اينجا نشأت مي‌گيرد. رشد قابل قبول روزانه پرنده و تشكيل درست پاها هدفهاي متضادي هستند كه نبايد فقط به يكي از آنها توجه داشت.
بطور كلي اين عوارض با يك يا چند عامل زير دامن زده مي‌شود:

 كمبود ذخيره موادمعدني و يا ويتامينهاي بدن بخصوص ويتامينهاي D,B (نرمي استخوان).
 بسترهاي لغزنده يا بيش از حد سفت.
 فضاي خيلي كوچك.
 استرس ناشي از يك محيط نامناسب يا تغيير غيرمنتظره محيط.
 جراحات ناشي از لبه‌هاي تيز، حصارها و غيره.

اين عارضه به فصل نيز بستگي دارد. زيرا موارد بروز آن در شترمرغهاي پرورش‌يافته درتابستان كمتر از زمستان مي‌باشد. جهت جلوگيري از بروز مشكلات مربوط به پا، دواندن و تمرين‌دادن از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است زيرا حركت از سويي سبب مصرف انرژي مورد استفاده در رشد بيش از حد سريع پا شده و از سوي ديگر سبب تقويت رشد عضلات و انگشتان و نيز تشكيل استخوانها مي‌گردد. در صورت نياز، جوجه‌ها بايد با فراهم‌نمودن آشيانه‌هاي جادار به حركت و دويدن واداشته‌شوند.
اميد كمي جهت تصحيح اينگونه عوارض وجود دارد. در صورت تشخيص سريع و زودهنگام بيماري، ممكن است بي‌حركت نمودن جوجه‌ها با استفاده از ديواره‌هاي بالشتكدار موثر باشد ولي اين عمل نبايد بيش از يك هفته بطول انجامد. درمورد پاهاي خميده يا از هم بازشده مي‌توان از يك حلقه يا بند جهت نگهداشتن پاها در وضعيت صحيح استفاده نمود. امكان استفاده از آتل وجود دارد ولي بعلت رشد سريع استخوانها بايد مرتباً آنها را تعويض نمود. خميدگي ناخن انگشتان در شترمرغهاي مسن تنها زماني كه بصورت يك قلاب كامل درآيد مشكل آخرين خواهدبود. جهت جلوگيري از گيركردن اين قبيل انگشتان به توري‌ها و آسيبهاي متعاقب آن بايستي پرنده را مقيد و با ابزارهاي مورد استفاده در سم‌چيني گاو ناخنها را كوتاه نمود. خط برش را بايستي عمودي در نظر گرفت تا حداقل برش صورت گيرد. بدنبال خونريزي شديد و در عين حال كوتاه مدت بايستي زخم را ضدعفوني و با يك باند محكم پانسمان كرد. اين پانسمان بعداً به علت تماس با زمين به مرور كنده خواهدشد.
سندروم پيچ‌خوردگي انگشتان:
اين بيماري يك مشكل رايج در جوجه‌هاست. پرندگان تمايلي به حركت نداشته و در گوشه‌اي چنبرك‌زده و درنهايت توان حركت و حتي بلندشدن را از دست مي‌دهند (فلجي دائم).
درگذشته كمبود ريبوفلاوين بعنوان عامل بيماري مورد ظن بوده ولي تجربيات بدست‌آمده در چند سال اخير حكايت از دخالت زياد عوامل ژنتيكي دارد ( جفتگيري نتاج يك مادر با يكديگر.)
نوع بستر جوجه‌ها در هفته‌هاي اول در ايجاد اين عارضه نقش دارد. كاربرد بموقع كفشهاي محافظ از جنس پلاستيك مايع كه سريعاً سخت مي‌شود و در مراكز ارتوپدي يافت مي‌گردد موفقيت‌آميز مي‌باشد.
در صورت تكرار وقوع عارضه، بستر يا مواد بكاررفته در آن بايستي بطور منظم تعويض گردد.
ضربه:
پخش زيادي از خسارات در شترمرغهاي بالغ ناشي از آسيبهاي وارده توسط خود پرنده است. بسياري از شترمرغها در صورت انتقال به محيط جديد در برابر محركهاي بينايي و شنوايي ناآشنا عكس‌العمل نشان داده و وحشت‌زده مي‌شوند. پرندگاني كه از زمان جوجه‌كشي در تماس با مردم، صداي موتور، پارس سگ، چراي توام با گاو، اسب و گوسفند هستند فقط در زمان اتفاقات مهيب و ناگهاني مثل پرواز جت جنگنده در ارتفاع پائين يا رعد و برق شديد يا نورهاي زياد ترسيده و وحشت‌زده از جا مي‌پرند. دويدن كوركورانه و برخورد با مانع يا حصار سبب شكستگي استخوانها مي‌گردد كه اغلب با آسيب وسيع به بافتها همراه است و ممكن است كشتار پرنده را ايجاب نمايد. مديريت بايستي آمادگي ذهني براي مواجه‌شدن با چنين شرايط بحراني را داشته و تجهزات مورد نياز و در صورت امكان يك فرد باتجربه را در دسترس داشته‌باشد.
اگر چه تلاشهايي جهت آتل‌گذاري براي پاهاي شكسته شترمرغها انجام شده ولي هرگز موفق نبوده و اين عمل فقط موجب رنج‌كشيدن غيرضروري پرنده مي‌شود.
اجسام خارجي در دستگاه گوارش:
شترمرغها به كنجكاوي و بويژه علاقمندي به اجسام درخشنده و رنگي مشهور هستند. اجسام خارجي درصورت بلع بسته به اندازه، سختي و تيزي لبه‌ها سبب عوارض كم و بيش شديد مي‌شوند. تلفات مربوط به اين عارضه كاملاً معمول مي‌باشد. در حاليكه جوجه‌ها اغلب در اثر بلع قطعات چوب يا ميخ تلف مي‌شوند، فهرست اشيايي كه در معده شترمرغهاي بالغ يافت شده بسيار متنوع و شامل چاقوهاي جيبي، قاشق‌هاي چايخوري، نعل اسب وغيره بوده‌است.
درصورتيكه جسم خارجي مانند سيم، تكه چوب و غيره در مري فرو رود مي‌توان نسبت به بالا و پائين نمودن آن از طريق لمس گردن از خارج اقدام نمود و چنانچه تعيين موقعيت جسم به اين روشها امكانپذير نباشد بايستي اقدام به عمل جراحي نمود.
پرخواري:
اين عارضه بعنوان يك فعاليت جانشين و جبراني بطور انفرادي در گله‌هاي شترمرغ حادث مي‌شود كه معمولاً حضور در يك محيط ناآشنا، تجمع موقت پرندگان در زمان حراج و حمل‌و‌نقل، نگهداشتن مداوم پرنده در جايگاه يا شرايط آب‌وهوائي نامناسب و در نتيجه عارضه رواني (بي‌انگيزگي) به آن دامن مي‌زند.
اين رفتار ناپسند معمولاً توسط يك پرنده آغاز مي‌شود. شترمرغهاي ديگر با مشاهده زخمهاي كوچك و خونريزي در پشت پرندگان ديگر تحريك شده واين عمل را تقليد مي‌كنند ولي اغلب يك پرنده مقصر مي‌باشد. اگر اين پرنده سريعاً جدا نگردد مي‌تواند تمام گله را درگير نموده و ظاهر ناخوشايندي ايجاد نمايد و پرندگان پرورشي ارزش خود را از دست داده و حتي براي حراج هم قابل عرضه نمي‌باشند.
علاوه‌ براين، نواحي بدون پر پشت پرنده در معرض خطر آفتاب‌زدگي بوده و زخمهاي كوچك محل مناسبي براي نفوذ عفونتهاي استرپتوكوكي مي‌باشند.
درهنگام ارزيابي گله شترمرغي با پر و بال نامناسب و ژوليده بايستي توجه داشت كه:
 فقدان پر مي‌تواند دال بر بيماري باشد.
 اين ضايعه ممكن است به علت انگهاي خارجي ايجاد گردد.
 شترمرغهاي تخمگذار در فصل جفتگيري بدليل جفتگيريهاي مكرر معمولاً داراي پوشش ژوليده هستند.
 پرريزي طبيعي شترمرغها كه ارتباطي با عمل پرچيني ندارد منجر به خارش شده و در نتيجه پرنده به خود نوك‌زده و پرهاي مرده خود را مي‌كند.
به‌هرحال بهترين روش مقابله با چنين رفتار غيرطبيعي (همانند بلع جسم خارجي) سرگرم نگاه‌داشتن پرندگان است. بايستي از بروز عوارض رواني ناشي از يكنواختي از طريق تنوع و تغيير اجزاء موادمغذي، تماس مكرر با پرندگان، فراهم‌نمودن سايباني با نور كافي روز و سرگرمي‌هاي مورد علاقه پرندگان جلوگيري نمود كه اين امر تلاش ديگري را براي استفاده از قوه تخيل پرورش‌دهندگان شترمرغ مي‌طلبد.
در انتها ذکر اين نکته ضروري است که هر پرورش دهنده اي مي تواند با استفاده از اصول صحيح مديريتي خصوصا استفاده از برنامه هاي غذائي تهيه شده توسط متخصصين تغذيه و مهندسين دامپرور و اعمال مديريت تغذيه اي خوب و همچنين استفاده از برنامه هاي بهداشتي و واکسيناسيون تهيه شده بوسيله دامپزشک مجرب، براحتي و بدون هزينه از وقوع بيماريهاي فوق جلوگيري نمايد.

[Sara12]

محصولات شترمرغ

امروزه مزارع پرورش شترمرغ از جمله مفيدترين پروژه هاي کشاورزي -دامپروري محسوب مي گردند که از آنها بعنوان مزارع آينده نام برده مي شود زيرا اين مزارع داراي تنوع بسياري در محصولات توليدي خود بوده و بنابراين داراي مزايا و منافع بسياري مي باشند. محصولات شترمرغ به طور کلي به دو گروه اصلي و فرعي تقسيم مي گردند. محصولات اصلي شترمرغ شامل گوشت و پوست و پر و محصولات فرعي آن شامل چربي و روغن شترمرغ پودر استخوان و تخم مي باشند.

1- گوشت:
گوشت شترمرغ يکي از کم چربي ترين و سالم ترين و بهداشتي ترين انواع گوشت قرمز موجود مي باشد که از لحاظ طعم و ظاهر بسيار شبيه گوشت گوساله و گاو است.گوشت شترمرغ داراي خواص ويژه اي است که برخي از آنها عبارتند از :

1 – کم چربي بودن.
2 – پايين بودن کلسترول.
3 – بالا بودن پروتئين.
4 – تردي استثنائي عليرغم کم چربي بودن.
5 – واکنش مطلوب نسبت به ادويه جات.

نتايجي که از تحقيقات بخش کشاورزي ايالات متحده آمريکا در مقايسة گوشت شترمرغ با مرغ و گاو بدست آمده کاملاً مويد اين نکته اند که گوشت شترمرغ از نقطه نظر سلامتي به لحاظ کم چربي بودن و به خصوص کلسترول پائين بسيار بهتر از ساير گونه هاي گوشت است اخيراً با توجه به بالا رفتن آگاهي مصرف کنندگان در مورد مشکلات مربوط به سطوح بالاي کلسترول خون و امکان افزايش وقوع حملات قلبي و مشکلات ناشي از آن در صورت مصرف بيش از حد گوشت قرمز گاو و گوسفند، درخواست براي گوشت شترمرغ در بازارهاي جهاني رو به رشد بوده است.
آخرين اطلاعات آماري نشان مي دهد که توليد گوشت شترمرغ پاسخگوي درخواست مصرف کنندگان نمي باشد به خصوص که مصرف آن در اروپا، آمريکاي شمالي و ژاپن بيشتر مورد توجه است.
انتظار مي رود در دهة آينده گوشت اين پرنده به تدريج جايگزين مناسبي براي گونه هاي معمول گوشت قرمز باشد. گوشت شترمرغ به صورت هاي گوناگوني در بازار عرضه مي گردد که شامل برش هاي تازه و منجمد، بصورت کالباس و سوسيس، فيله و استيک و خشک شده در آفتاب ( Sun – dried ) يا نمک سود شده biltong) ( مي باشند. لازم به ذکر است که گوشت شترمرغ به قيمت 15-12 هزار تومان در ازاء هر کيلو گوشت خالص در ايران فروش مي رود.

مقايسه گوشت شترمرغ و ساير دامها نوع دام
درصد پروتئين
درصد چربي
کالري - KCAL
کلسترول - MG
آهن - MG

شترمرغ
9/26
8/2
140
83
2/3

مرغ
9/28
7
190
89
2/1

بوقلمون
3/29
5
170
76
8/1

گاو
9/29
3/9
211
86
3

گوساله
9/31
6/6
196
118
2/1

خوک
3/29
7/9
212
86
1/1



نتايج بدست آمده در تغذيه شترمرغ بر اين نکته تاکيد دارند که توسعه ماهيچه ها در سن 8-7 ماهگي اتفاق مي افتد و اين مطلب تاکيدي بر ضرورت تغذيه مناسب شترمرغ ها خصوصاً تا سن 6 ماهگي مي باشد که مي تواند پتانسيل مناسب را جهت توليد ماهيچه در سنين بالاتر بوجود آورد. توجه به اين نکته ضروري است که پس از سن 8 ماهگي اکثر مواد غذايي جذب شده در افزايش ضخامت پوست و نيز افزايش لايه هاي چربي شکم و چربي زير پوست بکار مي رود.

ترکيبات گوناگون گوشت شترمرغ ترکيب
مقدار
واحد

آب
4/75
%

چربي
2/1
%

پروتئين
7/21
%

انرژي
438
KJ/100G

کلسترول
600
MG/KG

منيزيم
5/21
MG/DG

فسفر
208
MG/DG

پتاسيم
4/351
MG/DG



بايد توجه داشت که چربي هاي ذخيره شده ناشي از خوراک غيربالانس بوده و ارزش کمي براي پرنده ها خواهد داشت و حتي گاهي موجب بروز ضايعاتي در پوست مي گردد.
بديهي است که کيفيت مواد مصرفي در تغذيه پرنده و همچنين نوع فرمول مورد استفاده در تهيه خوراک تاثير مستقيمي را در کميت و کيفيت گوشت توليدي خواهد داشت به طوري که يک خوراک خوب و بالانس شده مي تواند تاثير خوبي را در افزايش ميزان گوشت توليدي و دستيابي به بالاترين کيفيت داشته باشد.


2- پوست:
براي بدست آوردن بهترين اندازه پوست بايستي توده بدن شترمرغ در حدود 95 کيلو در سن 9 ماهگي باشد که اين امر باعث بروز نتايج رضايت بخش بر روي اندازه و تراکم پرها در 10 ماهگي مي گردد و بايستي توجه داشت که اندازه و تراکم پرهاي پرنده نقش مستقيمي را در کيفيت پوست توليدي خواهد داشت بطور مثال افزايش اندازه پرها و حتي طول کرک هاي پر باعث حفاظت بيشتر از پوست در برابر صدمات احتمالي خواهد شد. از آنجا که توسعه پرها پس از سن 12ماهگي و بعد از کمبود و نقصي که به علت محدوديتهاي تغذيه اي ايجادمي گردد دوباره بدست نمي آيد لذا اين امر خود مويد استفاده از جيره هاي غذايي بالانس شده در تمام سنين خواهد بود.
يکي ديگر از مشکلات قديمي مطرح شده سختي پوست پرندگان جوان در طول فرآيند دباغي مي باشد که اين ضخامت بايستي بوسيله اسيدهاي آمينه و ميزان مواد معدني کنترل گردد از اين رو پوستهاي با کيفيت برتر متعلق به پرندگاني است که با جيره اي متعادل و علمي به سن کشتار مي رسند.




پوست شترمرغ پس از گذراندن مراحل ويژه فراوري و دباغي يکي از بهترين و مجلل ترين چرمهاي دنيا را بدست مي آورد . که از لحاظ جايگاه با پوست کروکوديل و مار برابري مي کند. چرم شترمرغ لطيف و بسيار با دوام بوده که محصولات مختلفي نظير کيف، کفش، پالتو و ... را مي توان از آن تهيه نمود.
چرم بدست آمده از شترمرغ در دو نوع چرم حاصل از پوست بدن و چرم بدست آمده از پوست ساق پا مي باشد که هر کدام داراي ويژگيهاي منحصر به فرد و زيبايي خاص خود مي باشند.
از ويژگيهاي منحصر به فرد پوست بدن اين پرنده فوليکولهاي موجود در روي پوست مي باشد که وضعيت آرايش اين فوليکولها و تراکم آنها از اصلي ترين فاکتورهاي ارزش گذاري پوست مي باشد. بطور معمول از هر شترمرغ بالغ کشتار شده حدود 25/1 مترمربع چرم بدن و دو عدد چرم ساق پا بدست مي آيد.
بايستي توجه داشت که علاوه بر تراکم و آرايش فوليکولها، نحوه برش پوست، کوچکي و بزرگي و سالم بودن تاثير به سزائي را در قيمت گذاري آن خواهد داشت لذا پرورش دهندگان بايستي با دقت کامل پرندگان را از صدمات احتمالي که موجب کاهش ارزش پوستشان مي شود حفظ نمايند.محصولات تهيه شده پوست شترمرغ اعم از کيف، کفش، پالتو و ... بسيار با ارزش بوده و با قيمتهايي بالا بفروش مي رسند.

3- پر :
سه روش گوناگون جهت چيدن پرهاي شترمرغ وجود دارد روش اول قيچي کردن روش دوم کشيدن و روش کندن پرها با ساقه مي باشد.با ارزشترين پرهاي شترمرغ پرهاي سفيد رنگ شترمرغ نر مي باشد که 24 پر مياني در اولين رديف بالها را شامل مي گردد.
مورد مصرف پرهاي شترمرغ در ساليان پيش غالباً در تزئين لباس و دکوراسيون بوده است به طوريکه در ابتداي پرورش صنعتي اين پرنده به منظور بدست آوردن پرهاي آن صورت مي گرفت و تجارت جهاني پر شترمرغ در ابتداي اين صنعت تجارتي چندين ميليون دلاري محسوب مي گرديده است.
امروزه نيز علاوه بر مسائل تزئيني و دکوراسيون و استفاده در کارناوالها از پر شترمرغ جهت تميز کردن دستگاههاي کوچک و تجهيزات حساس الکترونيکي نيز استفاده مي کنند.
در کشور ما نيز پر شترمرغ جهت تزئين علم هاي عزاداري در روزهاي عاشورا و تاسوعا مورد استفاده فراوان قرار مي گيرد و جالب است بدانيد که هم اکنون تامين پرهاي مورد نياز جهت همين مراسم با واردات پر از کشورهايي نظير آلمان انجام مي گيرد. توجه داشته باشيد که کيفيت پرهاي توليدي بسته به آب و هواي منطقه، شرايط پرورشي و نوع تغذيه بسيار متفاوت بوده و در اين ميان تاثير تغذيه در کيفيت پرها بيشتر از ساير عوامل مي باشد علاوه بر اينکه از نظر اقليمي نيز بهترين پرها در مناطق خشک بعمل مي آيند.
نوع تغذيه اثرات مستقيمي بر روي تراکم و کيفيت پرهاي توليدي خواهد داشت لذا کيفيت پرها مي تواند بوسيلة تغذيه شترمرغ متناسب با نيازهاي ژنتيکي شان تامين گردد.
بطور مثال کندن پر بوسيله خود پرندگان مي تواند نتيجه عواملي از قبيل تغذيه، نوع مديريت و تراکم پرندگان در گله باشد همچنين نتايج تحقيقات بدست آمده نشان مي دهد که اثرات اسيد آمينه سولفور در رابطه مستقيمي با پر کني بوسيله خود پرنده مي باشد بطوريکه پرهاي بدست آمده کدر و کثيف بوده و داراي نشانه هايي از وجود شوره مي باشند که اين امر مي تواند ناشي از نقص و کمبود اسيد آمينه سولفور در جيره غذايي باشد.

4- تخم شترمرغ:
جدول زير تمامي خصوصيات تخم شترمرغ را به طور دقيق نشان مي دهد :

پارامتر
مقدار
واحد

طول تخم
160 - 150
MM

عرض تخم
130 - 125
MM

وزن مخصوص تخم
14/1 - 12/1
G/ML

وزن مخصوص محتويات
9/0 - 88/0
G/ML

وزن مخصوص پوسته
98/1 - 76/1
G/ML

وزن تخم
1600 - 1400
G

زرده
9/20
%

زرده
76/355 - 25/ 277
G

سفيده
4/59
%

سفيده
74/1094 - 45/800
G

پوسته
5/19
%

پوسته
3287/265
G



تخم شترمرغ در دو نوع نطفه دار و بدون نطفه توليد مي گردند که نوع نطفه دار جهت جوجه کشي و توليد جوجه مورد استفاده قرار مي گيرد و نوع بدون نطفه آن نيز بعنوان تخم خوراکي بصورت مستقيم جهت تهيه خوراک (مانند خاگينه) و يا در صنايع جانبي مثل شيريني و شکلات سازي مورد استفاده قرار مي گيرند.
در حال حاضر قيمت تخم نطفه دار شترمرغ بين 50-30 هزار تومان و تخم بدون نطفة آن بين 15-10 هزار تومان متغير مي باشد.

ترکيبات گوناگون تخم پارامتر
زرده
سفيده

آب (%)
6/50
7/88

پروتئين (%)
15
9/8

چربي (%)
3/31
----------

خاکستر (%)
9/1
87/0



جالب است بدانيد استفاده از تخمهاي بدون نطفه تنها به موارد خوراکي محدود نشده بلکه پوسته هاي زيباي اين تخم ها نيز موارد کاربرد گوناگوني در تهية لوازم تزئيني دارند بطوريکه نقاشي و يا حکاکي روي آنها، تخمها را به اشياء هنري بسيار با ارزش تبديل مي سازد که بسته به نوع هنر به کار رفته در آنها از 000/100 ريال به بالا قيمت خواهند داشت ضمن اينکه پوسته خام و خالي آن نيز با قيمتي در حدود 000/50 ريال داد و ستد مي گردد.

4- سايرمحصولات:
علاوه بر موارد ذکر شده شترمرغ ها کاربردهاي فراوان ديگري نيز دارند بطوريکه از روده شترمرغ جهت ساخت نخ بخيه وزه کمانهاي ورزشي استفاده مي گردد و همچنين پودر خون، استخوان و پر آن نيز بعنوان منابع غذايي در تغذيه ساير دامها کاربرد دارد.
همچنين شايعات گوناگوني در مورد استفاده از برخي اعضاء اين پرنده نظير قرينه چشم و تاندون پا در درمان بيماريهاي انسان وجود دارد.
ضمناً شترمرغها از لحاظ گردشگري و ورزشي نيز ارزش زيادي دارند به گونه اي که استفاده از شترمرغهاي مسن و خارج شده از چرخه توليد جهت جذب گردشگران و يا برگزاري مسابقات ارابه راني استفاده مي شوند و از اين راه درآمدهاي خوبي را عايد مزرعه داران مي نمايند.

[Sara12]

چند دستور آشپزي گوشت شترمرغ

نكات عمومي
گوشت:
ران و ساق بخش اصلي گوشت شترمرغ را تشكيل مي‌دهند. اين گوشت با عاليترين نوع گوشت گوساله (يعني فيله و استيك) قابل مقايسه بوده و مي‌توان آن را همانند اين نوع گوشت و با همان تنوع طبخ نمود. بدليل پايين‌بودن چربي و كلسترول گوشت شترمرغ از آن در رژيمهاي غذايي استفاده مي‌شود. گوشت شترمرغ اغلب بصورت استيك و كبابي استفاده مي‌شود. در اين طريقه طبخ بايد گوشت را در درجه حرارت بالا قهوه‌اي نمود. توصيه مي‌شود براي حفظ مزه و جذابيت گوشت آن را بيش از حد نپخته و وسط گوشت صورتي و آبدار بماند. جهت جلوگيري از بي‌آب شدن و افت كيفيت گوشت هرگز گوشت را سوراخ‌سوراخ نكنيد.
تخم شترمرغ:
تخمها همان مزه تخم‌مرغ را داشته و به همان مدلها پخت‌وپز مي‌شوند. جهت آگاهي از تازگي تخمها بدون چشيدن، مي‌توان انها را تكان داد. تخمهاي كهنه يا بد صداي شرشر مي‌دهند.
بمنظور سالم‌ماندن پوسته مي‌توان يك سوراخ كوچك بوسيله پيچ‌گوشتي يا مته كوچك ايجاد نمود و زرده و سفيده را خارج كرد.
جهت جدا ساختن كامل زرده و سفيده بايد پوسته تخم را شكست. با توجه به ضخامت زياد پوسته اين كار به همان سهولت شكستن پوسته تخم‌مرغ نيست. با استفاده از يك چكش كوچك يك ترك ايجاد نموده و از ناحيه ترك بتدريج پوسته را مي‌شكنيم. استفاده از يك چاقوي ارّه‌اي كوچك جهت ارّه‌كردن تخم از خط ترك ممكن است مفيد باشد.
خوراکهاي قابل تهيه با گوشت شترمرغ
1- كارپاكسيوي شترمرغ
مواد اوليه براي 4 نفر:

فيله تازه شترمرغ 200 گرم
روغن زيتون سرد 6 پيمانه
آبليموي تازه 3 پيمانه
نمك و فلفل سياه به مقدار لازم
ريحان 3 ساقه
جعفري 3 ساقه
پنير پارميسان 1 تكه كوچك

طرز تهيه:
گوشت نيمه منجمد را با يك چاقوي تيز برشهاي نازك داده و در چهار بشقاب مي‌گذاريم. ريحان و جعفري را فوق‌العاده ريز كرده و با نمك، آبليمو و روغن زيتون مخلوط مي‌كنيم و روي قطعات گوشت مي‌ريزيم. بعنوان چاشني از فلفل سياه و پنير رنده‌كرده استفاده مي‌كنيم. هر بشقاب را با يك برش ليمو، تعدادي زيتون و برگهاي كوچك ريحان تزيين مي‌كنيم. كارپاكسيو را با نان گرم يا باگت ميل نماييد.
2- سوپ گردن شترمرغ
مواد اوليه براي 4 نفر:

گردن شترمرغ 300 گرم
چربي طبخ 80 گرم
سبزيجات سوپ 180 گرم
رب گوجه‌فرنگي 1 پيمانه
آب 250 ميلي ليتر
آرد 40 گرم
مايه گوشت گوساله 1 ليتر
مادريا 50 ميلي ليتر
فلفل، نمك و ادويه به مقدار لازم

طرز تهيه:
گردن شترمرغ را در نيمي از چربي و با سبزيجات تفت دهيد. آب و رب گوجه‌فرنگي را اضافه نماييد، بگذاريد گوشت بتدريج آب‌پز شود ودر صورت نياز آب بيشتري اضافه كنيد. گوشت را برداشته و استخوانهاي آنرا جدا كرده و آنرا به قطعات كوچك تقسيم كنيد. بقيه چربي را در يك تابه ديگر آب نموده و بتدريج آرد اضافه كنيد تا محتويات بصورت نامحلول درآمده و كمي قهوه‌اي شود. سپس بقيه محتويات تفت داده‌شده در تابه اول و مايه گوشت گوساله را در تابه دوم مخلوط نماييد. براي مزه سوپ نمك، فلفل، ادويه و مادريا اضافه نموده و سپس گوشتهاي قطعه‌قطعه شده را به مايه مذكور اضافه نماييد. اين سوپ را با باگت يا نان تست ميل نماييد.
3- استيك شترمرغ
مواد اوليه براي 4 نفر:

استيك 4 قطعه
روغن طبخ 3 پيمانه
سس گوجه 1 پيمانه
خردل 1 قاشق
خامه 3 پيمانه
جعفري خردشده 1 پيمانه
پياز خردشده 1 پيمانه
پودر چيلي به مقدار لازم
نمك نصف قاشق چايخوري
ادويه نصف قاشق چايخوري
پودر كاري ربع قاشق چايخوري
سس سويا نصف قاشق چايخوري

طرز تهيه:
تمام مواد را براي تهيه مايه مخلوط كرده و خوب همزده و براي 2 تا 4 ساعت روي استيكها بريزيد. استيك مايه‌زده را مي‌توان بسته به ذائقه بريان يا كباب كرد. غذا را با سالاد متنوع و نان ميل كنيد.

4- خوراك كلم شترمرغ
مواد اوليه براي 4 نفر:

كلم يك نصفه
گوشت قيمه‌شده شترمرغ 300 گرم
پياز خرد شده 4 عدد
سير خرد شده 1 عدد
نمك، فلفل پودر كاري به ميزان لازم
جوز هندي، ادويه و زيره مايه گوشت گوساله 5/0 ليتر
آب 8/3 ليتر
سيب‌زميني ورقه‌شده 600 گرم

طرز تهيه:
برگهاي كلم را خرد كرده و كمي آب‌پز مي‌كنيم. روغن را در تابه گرم كرده و گوشت قيمه شترمرغ را قهوه‌اي مي‌كنيم. به مخلوط سير و پياز اضافه نموده و 5 دقيقه ديگر مي‌پزيم. نمك، فلفل، پودر كاري، ادويه و جوز هندي را چاشني نموده و آب و مايه گوشت گوساله را اضافه نموده و مي‌جوشانيم. كلم آب‌پز را در يك تابه روغني‌شده ريخته و گوشت و عصاره آن را روي آن مي‌ريزيم. در آخر سيب‌زميني را در ظرف ريخته و فلفل سياه و زيره را روي آن مي‌پاشيم. ظرف را با فويل پوشانده و در يك تنور داغ در درجه حرارت بالا براي يك ساعت قرار مي‌دهيم. غذا را با سالاد ميل فرماييد.

علاوه بر غذاهاي فوق‌الاشاره بسياري از خوراكهاي ديگر نيز توسط گوشت شترمرغ قابل تهيه هستند که در آينده به آنها نيز اشاره خواهيم داشت.

[Sara12]

نکاتي در مورد پرورش شترمرغ ، امو و ره-آ

مقدمه
درسالهاي اخير پرورش شترمرغ (OSTRICH)، امو (EMU) و ره-آ (RHEA) در ميان مزرعه داران خرده پا محبوبيت يافته است. اين اعضاء خانواده شترمرغيان به واسطه عدم قدرت پرواز، توانائي دويدن و فقدان جناق در استخوان سينه شان شناخته ميشوند. شترمرغ ها ، اموها و ره-آ ها حيواناتي مقاوم بوده و به آساني ميتوانند با شرايط گوناگون اقليمي سازگار شوند.
سابقه
شترمرغ (Struthio Camelus) بومي افريقاست و بصورت تجارتي از اواسط قرن نوزدهم پرورش داده شده است. اين پرندگان در اصل به خاطر پرهاي ارزشمندشان براي استفاده در كلاه، لباس وگردگيرهاي پري، صيد شده و پرورش مي يافتند. درسال 1882، اولين شترمرغ به ايالات متحده برده شد و مدت كوتاهي بعد از آن پرورش شترمرغ در آريزونا، فلوريدا وجورجيا براي توليد پر شترمرغ شروع شد. پس از جنگ دوم جهاني چرم و گوشت شترمرغ نيز مورد تقاضا قرار گرفتند و در دهه 1980 ميزان پرورش شترمرغ در ايالات متحده با افرايش زيادي روبرو شد .
امو (Dromaius novaehollandiae) حدود 80 ميليون سال قبل در استراليا نشات گرفت. سكنه اوليه استراليا (بوميها) از امو به عنوان منبع گوشت و از پرهايش براي مد استفاده ميكردند. اموها اولين بار بين سالهاي 1930 و 1950 به ايلات متحده آورده شدند.
ره-آ ها (Rhea americana) بومي مناطق پست و دشتهاي مرتفع امريكاي جنوبي هستند. پرورش ره-آ در سالهاي اخير در ايالات متحده محبوبيت بسيار زيادي يافته است.

ويژگيهاي گونه

1- شترمرغ
شترمرغ ها با حدود 10 فوت ارتفاع و نزديك به 400 پوند وزن بزرگترين پرندگان روي زمين هستند. شترمرغ ها چرندگاني طبيعي بوده و جيره شان حاوي گياهان، ميوه هاو حشرات است. نرها و ماده ها به ترتيب در 30 و 24 ماهگي به بلوغ رسيده و معمولا توليدمثل را درسن 5/2 تا 3 سالگي شروع ميكنند.
متوسط طول عمر يك شترمرغ 70 سال بوده و عمر توليد مثلي آن ميتواند به بيش از 40سال برسد. فصل تخمگذاري در فوريه شروع شده و تا اگوست ادامه يافته ولي بسته به محل تغيير ميكند. شتر مرغ معمولا يك روز در ميان تخم گذاشته و ممكن است در هر فصل تخمگذاري30تا 50 تخم توليدكند. دوره جوجه كشي 43-42 روز است. تخم شترمرغ سفيد رنگ بوده و حدود 3 پوند وزن دارد نرها معمولا بوسيله پرهاي سياه تيره با شاه پرهاي سفيدرنگ شناخته ميشوند در حاليكه پرهاي ماده ها كوچكتر بوده و خاكستري مايل به قهوه اي هستند. مكانيزم هاي دفاعي پرنده شامل توانايي دويدن با سرعت 30 مايل در ساعت براي مدت زماني پيوسته و استفاده از ناخن انگشت به عنوان يك اسلحه هنگام لگدزدن است.

2- امو (EMU)
امو كوچكتر از شترمرغ است. درسن بلوغ حدود 120 پوند وزن و 5 فوت قد دارد. اموها در 18 ماهگي تا 3 سالگي به سن بلوغ ميرسند. اموهاي ماده تخمگذاري را در 5/1تا 3 سالگي شروع كرده وممكن است تا 25 سالگي ادامه دهند. تخم ها 3 تا 5 روز يكبار گذاشته شده و ماده ممكن است درهر فصل 40 – 20 تخم توليد كند. فصل توليد مثل در اوايل دسامبر شروع شده و در آوريل خاتمه مي يابد و دوره جوجه كشي 56- 48 روز ميباشد. اين پرنده مانند شتر مرغ با دويدن ، لگد زدن و شناكردن از خوددفاع ميكند.
.............

.................

3- ره-آ (RHEA)
ريه ها هنگام بلوغ 4 تا 5 فوت قد و 80-60 پوند وزن دارند . فصل توليد مثل از اوايل مارس تا اگوست ادامه مي يابد . تخمگذاري را در 24- 18 ماهگي شروع كرده و مي توانند تا بيش از 60 تخم در هر فصل توليد ميكنند .
............


................
نيازها و مديريت
خانواده شترمرغ سانان حداقل احتياجات نگهداري را داشته و با انواع شرايط اقليمي سازگار مي شوند.
اكثر اعضاء خانواده شترمرغ سانان به صورت جفتي يا مانند ره-آ به صورت مولد هاي سه تايي ( 2 ماده و يك نر ) نگهداري ميشوند .
ارتفاع حصار بايد حداقل 6 فوت براي شترمرغ و امو و حداقل 5 فوت براي ره-آ باشد . هنگام طراحي پن، توجه كنيد كه در بين خانواده شترمرغ سانان گير كردن پاها يا سر در حصار امري عادي است. يك راه حل براي اين مشكل استفاده از حصار با كشش زياد يا حصارهاي زنجيري است . يك فضاي خزيدن در زير حصار حدود 36 تا 48 سانتي متر ميتواند براي فرار هنگام تهاجم پرندگان مفيد باشد. براي كاهش خطر ناهنجاري هاي پا و پوست، پن ها بايد فضاي كافي براي فعاليت پرندگان را فراهم كنند. براي محافظت پرندگان از عوامل نامساعد يك سر پناه سهل الوصول بايد درون پن ساخته شود. ابعاد سرپناه پيشنهادي براي نگهداري يك جفت شترمرغ 20 فوت در 20 فوت مي باشد . براي يك جفت يا يك گروه سه تايي ( تريو ) امو و ره-آ، ابعاد پيشنهادي 10 فوت در 10 فوت است.
خوراك و آب تازه بايد بطور دائم موجود بوده و دانخوريها زير سرپناه قرار داشته باشند.
شناسايي پرندگان بخشي حياتي از حفظ ركورد ميباشد . يك ابزار موقت براي شناسائي حيوانات نوار پلاستيكي يا لاستيكي است كه دور زانو يا بالاي مفصل خرگوشي بسته ميشود . روشهاي شناسايي دائم شامل خال كوبي زيربال يا گذاشتن يك ميكروچيپ است كه بوسيله يك اسكنر قابل خواندن ميباشد .

تغذيه
تغذيه بخش مهمي از مديريت خانواده شترمرغيان است. جيره هاي خانواده شترمرغ، به علت فقدان تحقيقات در اين زمينه، در حال حاضر عموما براساس مقادير مربوط به طيور فرموله ميشوند.
براي تمام پرندگان بايد آب تازه ويك منبع سنگريزه فراهم شود.
سنگريزه به هضم كمك كرده و از منابعي شامل سنگهاي كوچك يا شكل تجارتي آن در فروشگاههاي خوراك تهيه مي گردند.
از زمان تفريخ تا 2 روزگي براي شترمرغ ها بايد مقدار زيادي آب، نور مداوم و يك جيره آغازين با كيفيت بوقلمون يا پرندگان شكاري با حداقل 26% پروتئين خام تامين شود. اين مشكل ترين مرحله در پرورش شترمرغ است زيرا جوجه ها هر چيزي رامصرف كرده و ممكن است دچار پرخوري شوند كه موجب انسداد ميگردد. يبوست حاد منجر به انسداد كولون گرديده كه شايع ترين عامل تلفات در جوجه هاي تاره تفريخ شده است. يك جيره آغازين خرد شده مشابه جيره آغازين مرغ يا بوقلمون با 26% پروتئين خام بايد به صورت آزاد براي سه هفته اول به جوجه ها داده شود و پس از سه هفتگي همان جيره را بصورت آزاد روزي 2 بار به آنها مي دهيم. پلت هاي يونجه را ميتوان بصورت انتخاب آزاد در اختيارشان گذاشت. ويتامين ها و الكتروليت ها در دوزها ي تعيين شده بايد در آب آشاميدني آنها در شروع 2 تا 3 هفتگي حل شود. آب بايد پس از تفريخ در دسترس باشد و علف را ميتوان 2 روز بعد از تفريخ وارد خوراكشان نمود .
همانطوركه پرندگان رشد كرده و بزرگ ميشوند احتياجاتشان تغيير ميكند.
آخرين مرحله تغذيه پس از بلوغ جنسي رخ ميدهد. به ماده ها بايد يك جيره تخمگذار خانواده شترمرغ، يا جيره مولد داده شود.
بعلاوه، شترمرغ ها بايد با يك منبع مكمل يونجه تغذيه شوند. پلت ها يا حبّه ها به علف ترجيح دارند زيرا آنها تلفات كمتري داشته و مصرف آنها راحت تر است. يك مكمل كلسيم بايد به جيره براي جبران منبع مورد استفاده در توليد تخم افزوده شود.

امنيت محيط زيستي
روشهاي صحيح حفظ سلامت مي توانند انتشار بيماري را در گله كاهش داده يا حذف كنند. توصيه ميشود كه پرندگان خانواده شترمرغ و ساير گونه ها(اهلي و پرندگان شكاري) به علت احتمال انتشار بيماري با يکديگر نگهداري نشوند. جوندگان و حيوانات شكارچي بايد از محلهاي نگهداري پرندگان، بوسيله ذخيره سازي خوراك درمخزن هاي كاملا مسدود دور نگهداشته شوند.
اگر انواع مختلفي از پرندگان درمزرعه تان داريد، آنها را در محلهاي مختلف نگهداريد. اگر نگهداري مجزا غير ممكن باشد گونه ها را بوسيله حصارها از هم جدا كنيد. هنگام وارد كردن پرندگان جديد به گله تان، پرندگان جديد را براي حدود 30 روز مجزا كنيد. اين كار به کارشناس شما فرصت کافي براي آناليز خون و آزمايش وجود انگل ها و سالمونلا مي دهد.
تاسيسات حيوان بايد بطور منظم بهسازي شود. خوراكها بايد خشك نگهداشته و در سطحي بالاتر از كف ذخيره شوند. آبخوريها و دانخوريها بايد بطور منظم تميز شوند. تهويه خوب به خشك نگهداشته شدن داخل پن ها كمك خواهد كرد. توصيه ميشود كه ساختمانها با استفاده از مخلوط آب و صابون ضدعفوني شوند. همچنين احتمال ورود بيماري جديد را بوسيله كاهش تعداد بازديد كنندگان به محلهاي كليدي مزرعه به حداقل برسانيد.

شروع كار
يك توليد كننده ممكن است يكي از چندين انتخاب ( ممكن ) راهنگام شروع به پرورش پرندگان خانواده شترمرغ برگزيند. يك انتخاب خريد و جوجه كشي تخم هاست. گرچه هزينه اينكار كم است ولي خطر آن به علت ميزان تلفات روز اول تا سه ماهگي زياد است. آموزش در برنامه هاي کندلينگ و نيز تكنيك هاي جوجه كشي ضروري است. به واسطه رنگ تيره وكيفيت پوسته، تخم هاي امو را نميتوان کندلينگ كرد و توليد كننده بايد براي تكنيك ها ي جوجه كشي تخم آموزش ببيند.
به صرفه ترين روش خريد جوجه هاي بزرگتر از سه ماه مي باشد. گرچه اينكار نسبت به خريد تخم ها پرهزينه تر است ولي تلفات كمتري به واسطه مرگ ومير جوجه رخ مي دهد. اگر يكساله ها يا پرندگان تازه بالغ خريداري شوند وقفه زماني بين رشد و توليد كاهش يافته و پرندگان ممكن است در طي 2 سال پس از خريد بارور شوند. پرهزينه ترين انتخاب هنگامي است كه كار بايستي با خريد پرندگان بالغ اصلاح شده و داراي ركورد توليد مثل شروع گردد. با اين وجود، اين روش ممكن است منجر به بازده سرمايه گذاري بيشتري در فصل بعد ( توليدمثل ) شود.

پيشگيري از بيماري
هنگامي كه انتظار يك مشكل براي سلامت پرندگان مي رود بايد از افراد حرفه اي كمك گرفت. بكارگيري خود سرانه درمانها و داروها مشكلاتي را بوجود مي آورند. مشكلات معمول سلامت شامل گرسنگي كشيدن و سوء تغديه، انسداد و عفونت هاي روده اي مي باشند.

حمل
حمل دستي شترمرغ ها ميتوانند هم براي پرنده و هم شخص حمل كننده خيلي خطرناك باشد. شترمرغ بالغ با قدرت تا 500 پوند براينچ مربع لگد مي زند. شترمرغ ها هنگامي كه ترسانده شوند از جا پريده و با ساقهايشان ضربه زده و ميتوانند صدمه جدّي به شخص حمل كننده وارد كنند. يك مراقب خوب براي تربيت پرندگان جوان وقت صرف ميكند. حمل پرندگان آرام خيلي آسانتر بوده و آنها كمتر تمايل به مجروح كردن خودشان و فرد حمل كننده دارند.
توجه داشته باشيد که حركت آرام ميان پرندگان و خوراك دادن دستي روزانه موجب آرامش آنها خواهد شد.
با تمامي اين احوال يک پرورش دهنده موفق و زيرک هميشه بايستي از وجود کارشناسان و مشاوران آگاه به کار استفاده نمايد. اگرچه اينکار در ظاهر هزينه هاي اوليه بيشتري را مطالبه مي کند اما مطمئن باشيد که در نهايت سود حاصله از اين عمل بسيار بيشتر از هزينه هاي آن خواهد بود.
http://www.daneshju.ir/forum/images/statusicon/user_offline.gif http://www.daneshju.ir/forum/images/buttons/reputation.gif (http://www.daneshju.ir/forum/reputation.php?p=84949) http://www.daneshju.ir/forum/images/buttons/report.gif (http://www.daneshju.ir/forum/report.php?p=84949) http://www.daneshju.ir/forum/images/buttons/quote.gif (http://www.daneshju.ir/forum/newreply.php?do=newreply&p=84949)

[Sara12]

مروري بر مشخصات نژادهاي گوناگون شترمرغ

امروزه شترمرغهاي وحشي تنها در افريقا زندگي ميكنند اما تا يك قرن پيش ،جمعيت وحشي در منطقه مديترانه اي اروپا و در خاورميانه نيز زندگي ميكردند. زيستگاه اين حيوان مناطق نيمه خشك است بعبارت ديگر جايي كه دامنه نوسانات حرارت زياد است يعني از 40+ درجه سانتيگراد(104 درجه فارنهايت) تا چندين درجه سانتيگراد زير صفر(32 درجه فارنهايت)،اين امرعلت زيست شترمرغها را در هر اقليمي توضيح ميدهد. شترمرغ يا Struthio Camelus چهار زير گونه دارد: كه معمولا Struthio Camelus Australis و S. C. Molibdophanse گردن آبي و S. C. Camelus و S.C. Masaicus گردن قرمز ناميده ميشوند. متداولترين اسامي مورد استفاده سياه افريقايي يا گردن سياه است كه حاصل تلاقي هاي انتخاب شده بسياري است كه اينكار بيش 100 سال قبل در افريقاي جنوبي شروع شد و هدف از آن ابتدا اصلاح كيفيت پرها (براي بازار فرانسه)و پس از چند سال براي توليد چرم بود. در زير به طور مختصر به خصوصيات نژادهاي گوناگون اشاره شده است:
.....
1- گردن سياه:
اين نژاد گردن و پاهايي كوتاه و پوستي خاكستري دارد. فوليكولهاي روي پوست زياد و خيلي نزديك بهم اند. منقار و پاهاي ماده داراي قسمتهاي روشنتري نسبت به نر است. متوسط تخمگذاري 65 عدد در هر فصل است و وزن تخمها 1/1 تا 6/1 كيلوگرم(53/3 –43/2 پوند) ميباشد. اين نژادمعمولا آرام است.
2- گردن آبي ناميبيا: اين نژاد داراي گردن و پاهايي بلند ،اما بدنش كشيده بوده و قوزي برآمده در پشت دارد. پرها باريك و صافند. پوست داراي فوليكولهايي اندك و فاصله دار است. در طول فصل جفتگيري قسمت جلوي استخوان كف پا و پاي نرقرمز ميشوند. آنها فاقد يك صفت برجسته اي بوده و خيلي تحريك پذيرند.

3- گردن آبي زيمبابوه:
اين نژاد قدبلند با بدني توپر و خيلي سرزنده است. وزن و حجم بدن بيشتر از رايج ترين نژادهاست ، وزن ماده ها 140-120 كيلوگرم(310-265 پوند) ونرها 170-150 كيلوگرم(375-330 پوند) ميباشد. در طول فصل جفتگيري ساق پا تا انتهاي ران و نيز تمام كله و زيرپوست گردن قرمزرنگ ميگردد. فوليكولهاي پوست فاصله دارند. ماده ها پرهايي بلند و صاف داشته و پرهاي روي سينه نرها تا حدي فردارند. منقار و پاهاي ماده خاكستري كمرنگ است. ماده ها در هر فصل 60 تخم ميگذارند كه وزن هر كدام 2/2-5/1 كيلوگرم(3/3-8/4 پوند) ميباشد. اين نژاد به سادگي اداره ميشود.

4- گردن قرمز:
جثه بزرگي دارد ،اما هنوز بسيار مهاجم و كم توليد است. پوست تمام بدن صورتي رنگ است و در طول فصل جفتگيري پررنگتر ميشود. سرفاقد پراست. ماده در سن 5-3 سالگي تخمگذاري را شروع ميكند البته ماده خود را با سختي زياد براي توليد مثل سازگار مينمايد و بسياري اوقات اصلا تخمي نميگذارند و در هر حال جوجه هاي خيلي ضعيفي خواهند داشت.

5- نسل جديد گردن سياه افريقايي:
نژاد سياه افريقايي مرسومترين شترمرغ در جهان است همچنانكه مزرعه داران افريقاي جنوبي توليد شترمرغها را براي پرارزشمند آنها (در حدود سال 1880) شروع كردند و ضمنا اولين صادركنندگان پرشترمرغ به سراسر جهان نيز بوده اند. بدليل اينكه اين نژاد به مدت طولاني براي توليد پرها و چرم مرغوب مورد انتخاب قرار گرفته جثه آن كوچك شده و لذا توليد گوشت خوبي ندارد.

توليد گوشت دومين نژاد شترمرغ معمول دنيا يعني گردن آبي ناميبيا حتي كمتر از آن است. ناميبيا تقريبا بطور كامل كشوري بياباني است. لذا شترمرغهاي اوليه قد بلند و لاغر بودند تا بهتر بتوانند حرارت اضافي بدن خود را از دست دهند. در اين مناطق كه توليد شترمرغها در حال حاضر به فعاليتي جدي بدل شده است دو نژاد بالا هرچه بيشتر توسط نژاد گردن آبي زيمبابوه در حال جايگزيني ميباشند زيرا اين نژاد جثه بزرگي دارد كه با تخمگذاري خوب و زودرسي آن مرتبط است بعلاوه بدليل منشا اوليه اش راحتتر در اقليم هاي سردتر سازگار ميشود. زيمباوه در مقايسه با همه مناطق اوليه ديگر شترمرغ كشوري بسيار سردتر است ،زيرا اين كشور از فلاتي تشكيل شده كه از لحاظ پوشش گياهي غني است ،لذا گله اوليه در آنجا از شترمرغهايي بزرگ و سنگين وزن بوجود آمده است. اين نژاد سرعت رشدي بسيار سريعتر از ساير نژادها دارد ،بطوريكه تنها در 7 ماهگي به وزن بيش از 100 كيلوگرم (220 پوند) ميرسد. تا بحال مبناي انتخاب شترمرغهايي كه اكثرا مزرعه داران ايتاليايي (و نيز مزرعه داران سايركشورها) خريداري كرده اند برمبناي پيروي از قوانين توليدي نبوده بلكه به دلايل بسيار گوناگوني از جمله جاذبه قيمت هاي پايين شترمرغ ،مشورت با فروشنده يا بواسطه وعده هاي بي اساس عده قليلي از مزرعه داران صورت گرفته كه در نهايت براي مزرعه آنها بي ثمر بوده است. هم اكنون، باوجودي كه خيلي دير شده ولي نژاد گردن آبي زيمبابوه كه از جمله در ايتاليا از طرف كساني كه بعد از مرحله احتكار اوليه شترمرغ ميخواهند كار توليد شترمرغ را بصورتي جدي و به روشي حرفه اي تر ادامه دهند بسيار مورد تقاضاست در نتيجه اين حرفه همواره سود خوبي در بر خواهد داشت. نژاد گردن آبي زيمبابوه براي مزارعي كه ميخواهند در آينده رقابتي باشند به جزئي اساسي تبديل شده و لذا چشم پوشي از داشتن گروههاي 2 يا 3 تايي شترمرغ كه داراي نرهاي گردن آبي باشند ،غيرممكن است. برخي از مزارع در توليد شترمرغهاي نژاد گردن آبي زيمبابوه تخصص دارند.
گله مولد عمدتا از شترمرغهاي منتخب از منشا گردن آبي خالص تشكيل شده است كه از لحاظ رشد بزرگترين و زودرس ترين نژاد ميباشد و ميتوانند ابعاد بدني و وزن بيشتري در زمان كوتاهتر بدست آورند ،يعني در حال حاضر در 7 ماهگي به وزن بيش از 100 كيلوگرم ميرسند ،لذا گوشت بيشتري توليد كرده و نسبت وزن به گوشت بسيار بهتري دارا ميباشند.
يك شترمرغ 100 كيلوگرمي(220 پوندي) ممكن است از 27 تا 48 كيلوگرم(106-59 پوند) گوشت قابل خوردن توليد كند ،كه اين امر عمدتا به نژاد آن بستگي دارد ،لذا براي موفقيت مزرعه ،انتخاب ايده آل ترين شترمرغها بدين منظور كاري اساسي است (بهترين توليد متوسط متعلق به نژاد گردن آبي زيمبابوه است). تقريبا 3/2 گوشت قابل خوردن بوسيله 10 عضله اصلي آن بخش از لاشه توليد مي شود كه استيك هاي بزرگ از آنها بدست مي آيند.
گوشت شترمرغ نبايد با گوشت گاو يا اسب كه در آنها استخوانها ،غلاف غضروفي ،غضروف يا چربي نيز همراه با گوشت اند ،مقايسه شود، از طرفي اين گوشت بسيار لخم است لذا نبايد حتي با بهترين برشهاي لخم ساير گوشتها نيز مقايسه شود، بلكه فقط با فيله قابل مقايسه است كه همين موضوع موجب شده تا نسبت قيمت به كيفيت در اين گوشت بسيار بهتر گردد. يكي از ارزشمندترين چيزها از نظر سرآشپزهاي رستورانها مقدارغذاي حاصل از هر كيلوگرم گوشت شترمرغ است كه معمولا عملكرد (طباخي) آن 20-15 درصد بهتر از هر گوشت ديگري است.
نه تنها گوشت شترمرغ بلكه با استفاده ازجگر، دل و گردن آن نيز خوراك استخوان مغزدار و آبگوشت واقعا خوشمزه اي تهيه ميشود. متاسفانه ،امروزه هنوز هم گوشت تازه شترمرغ كمياب است ،زيرا قسمت اعظم آنچه كه در سوپرماركتها فروخته ميشود ،از افريقاي جنوبي يا ساير كشورها وارد ميشود. طعم در گوشت منجمد شترمرغ ،همانند ساير گوشتها قدري از بين ميرود. گوشت تازه، واقعا چيز ديگري است. گرچه رنگ قرمز و طعم آن خيلي به گوشت گاو نزديك است ، ولي گوشت شترمرغ تردي گوشت طيور را دارد ،زيرا فيبرهاي گوشت آن كاملا كوتاهند. اين گوشت طعم بسيار خاصي دارد و از ويژگيهاي خاص آن سادگي تشخيص آن است و اگر چه خوشمزه تر از گوشت گاو است ولي از گوشت طيور نيز تيره تر است. اين گوشت از هر گوشت ديگري قابل هضم تر است زيرا به علت تردي زودپز بوده و بخاطر طعم خوشمزه خاصش نيازي به سس يا خورشي اضافي ندارد. ويژگيهاي اصلي گوشت شترمرغ آنرا بهتر از هرنوع گوشت ديگري مينمايد. فراتر از ميزان كم عوامل چربي كه 2-1%ميباشند(99-98% بدون چربي)، توجه به اين نكته مهم است كه آنها به نسبت ايده آل يك سوم بين سه نوع چربي يعني اسيدهاي چرب اشباع ،اسيدهاي چرب غير اشباع يك ظرفيتي و اسيدهاي چرب غير اشباع چند ظرفيتي تقسيم ميشوند. ميزان اسيد لينولنيك آن خيلي بالاست (كه اين نوع اسيد چرب ،اسيد چربي غير اشباع چند ظرفيتي است و بدن انسان نميتواند آنرا بسازد ،اما براي متابوليسم بدن خيلي ضروري است). متوسط HDL (كلسترول خوب) در اين گوشت خيلي بالاست ،تقريبا 62-60% . ميزان –L كارنيتين (كه ماده اي اساسي براي متابوليسم چربي هاي درون سلولي است) در بين تمام حيوانات اهلي بالاترين است و ميزان كراتين كه متابوليسم انرژيك قلب را بهبود ميبخشد نيز خيلي بالاست. ميزان آهن آن 7/3 ميلي ليتر در هر 100 گرم است كه بالاترين ميزان در بين گوشتهاست يعني بالاتر از گوشت سينه بوقلمون (5/2 ميلي گرم) يا گوشت مرغ (9/0 ميلي گرم) و يا گوشت گاو(65/1 ميلي گرم) . بعلاوه گوشت شترمرغ ميزان بالايي از عناصر كم نياز مانند روي و منيزيم را داراست. نبايد فراموش كرد كه گوشت شترمرغ ويتامين PP (نياسين) را تامين كرده ،و نسبت به ساير گوشتها مقادير بيشتري ويتامينهاي A و C (كه بقيه انواع گوشت فاقد آنها هستند) ،علاوه بر ويتامينهاي B1 و B2 (ريبوفلاوين) تامين مينمايند. به تمام دلايل بالا اين گوشت براي ورزشكاران (بعلاوه براي تمام كساني كه مجبور به انجام فعاليتهاي بسيار طولاني هستند ،مانند دوچرخه سواران ،شناگران ،دوندگان دو استقامت ،جاده نوردها ،دوندگان دو ماراتون و غيره) و همچنين براي افراد در دوره نقاهت و بزرگسالان توصيه ميشود. در بسياري كشورهاي اروپايي ،گرچه مصرف گوشت شترمرغ براي موارد ذيل اجباري نيست ولي توسط جراحان قلب براي بيمارانشان قبل و بعد از جراحي يا به عنوان پيشگيري در برابر بيماريهاي قلبي و عروقي بهترين و موثرترين درمان بر عليه كلسترول توصيه شده و نيز براي افراد با فشار خون بالا ، بدليل ميزان بسيار كم سديم آن و در سالنهاي زيبايي با اهداف اجراي رژيم غذايي و حفظ تندرستي پيشنهاد مي گردد و بالاخره اينكه بسياري از خطوط هواپيمايي گوشت شترمرغ را در صورت غذاي پروازهاي درجه يك خورد وارد كرده اند.
فراموش نكنيد گوشت با كيفيت خوب هميشه از شترمرغهايي بدست مي آيد كه در هواي آزاد و در فضا هاي بزرگ پرورش مي يابند نه آنهايي كه در قفسها يا در محيط هاي بسته و سالنهاي سرپوشيده نگهداري ميشوند. بعلاوه شترمرغها خوراك دادن اجباري را تحمل نكرده و نميتوان آنها را با استروژنها چاق كرد يا با آنتي بيوتيكها تا روزهاي آخر قبل از كشتار(همانند ساير گونه هاي اهلي) پروار نمود. گوشت شترمرغ علاوه بر تردي و مزه خوب ،سالم و بي ضرر نيز ميباشد

[Sara12]

بیماری نیوکاسل در شتر مرغ


این بیماری اولین بیماری ویروسی است که قبل از سال ۱۹۸۶ در شتر مرغ گزارش شد. ویروس حاد عامل بیماری در تعادی از واگیری ها در گله های شتر مرغ در آفریقای جنوبی جدا شده است.





این بیماری اولین بیماری ویروسی است که قبل از سال ۱۹۸۶ در شتر مرغ گزارش شد. ویروس حاد عامل بیماری در تعادی از واگیری ها در گله های شتر مرغ در آفریقای جنوبی جدا شده است.

●سبب شناسی: تا به حال ویروس های سر و تیپ پارامیکسو ویریده تیپ ۱ عوامل مسببه بیماری نیوکاسل در شتر مرغ محسوب می شوند. طبق یک گزارش از کشور دانمارک طی یک دوره قرنطینه ۱۸ قطعه از ۷۷ قطعه شترمرغ و ۴ امیو نگهداری شده تلف شدند. مشاهدات درمانگاهی و آسیب شناسی وجود هیچ بیماری قابل انتقالی را در گله نشان ندادند. ضعف های مدیریتی و مشکلات داخلی محل نگهداری در بروز تلفات بسیار مهم قلمداد شدند. سه سویه از پارامیکسو ویروس طیور، سروتیپ ۱(APMN۱)از روده ها و محتویات روده ای شتر مرغ های مرده در آزمایشگاه جدا شدند. پادتن های مونوکلونال (Monoclonal) موش و تجزیه و تحلیل محل های انحصاری(restriction site) نشان دادند که سه سویه جدا شده غیر قابل تشخیص از یکدیگر بوده و شبیه به ویروس های APMN۱ می باشند که در شیوع های معمول بیماری نیوکاسل در صنعت طیور دانمارک وجود دارند.
ویروس های سروتیپ پارامیکسو ویروس تیپ ۱ یک گروه ویروسی با قرابت نزدیک به یکدیگر می باشند. برخی از ارتباطات سرولوژیکی بین ویروس نیوکاسل و دیگر سروتیپ های پارامیکسو ویروس مشخص شده است که مهمترین آنها در مورد سروتیپ پارامیکسوویروس تیپ ۳ می باشد. سال های بسیاری سوش های نیوکاسل و نمونه های جدا شده به عنوان یک گروه ویروسی با تشابه سرولوژیکی در نظر گرفته می شدند. لذا این مطلب اساس روش های واکسیناسیون بکار رفته جهت پیشگیری از وقوع بیماری در اغلب کشورهای جهان بود. به هر حال اخیرا با توسعه روش های دقیق تر سرولوژیکی تنوع پادگنی قابل توجهی بین سویه های مختلف ویروس نیوکاسل مشخص شده است. تفریق و جداسازی انجام یافته در شناخت همه گیری ها با منشا حیوانی (اپیزوتیولوژی) ویروس نیوکاسل مخصوصا در همه گیری وابسته به کبوتر طی دهه ۱۹۸۰ در سراسر دنیا بی نهایت مفید بوده است. در برخوردهای ناگهانی با سویه های ویروس نیوکاسل و جداسازی آنها توانایی این ویروس ها در ایجاد علائم کاملا مشخص و حدت بیماری حتی در همان گونه های میزبان مورد توجه قرار گرفته و بر اساس تولید بیماری در جوجه ها تحت شرایط آزمایشگاهی، ویروس های نیوکاسل در پنج تحت تیپ قرار می گیرند.
۱- ویروس های ویسروتروپیک و لوژنیک که متعاقب علائم تنفسی و عصبی مرگ و میر بالایی را به وجو می آورند.
۲- ویروس های ویسروتروپیک و لوژنیک که مشکل بسیار حاد بیماری را با علائم ضایعات مشخص هموراژیک در لوله گوارشی ایجاد می کنند.
۳- ویروس های مزوژنیک که علائم تنفسی و گاهی عصبی همراه با مرگ و میر پائین را ایجاد می کنند.
۴- ویروس های لنتوژنیک تنفسی که موجب عفونت تنفسی ملایم یا نا آشکار می شوند.
۵- ویروس های روده ای بدون علائم مشخص که عفونت روده نا آشکاری را ایجاد می کنند.
به هر حال این گروه ها به عنوان راهنما تلقی شده و همواره میزانی از ارتباط دادن بیش از حد وجود داشته و برخی از ویروس ها به سادگی در تحت تیپ خاصی واقع نمی شوند. هر چند مطالعات دقیق و بیشتری در خصوص پرندگان خانواده شتر مرغ مورد نیاز است، لیکن از مطالب گروه بندی فوق در حال حاضر می توان استفاده نمود.

●همه گیر شناسی:
موارد بروز نیوکاسل در شتر مرغ تنها از اسرائیل و بعضی از مناطق آفریقای جنوبی گزارش شده است. در اروپا مواردی از مرگ ومیر در میان شتر مرغ های باغ وحش ها در قرن پانزدهم به این بیماری نسبت داده شده است. در صورت عدم واکسیناسیون گله های شتر مرغ مرگ و میر بالا و زیان اقتصادی شدید در گله های تجاری دیده می شود. در جوجه شترمرغ های ۳ تا ۴ ماهه میزان مرگ و میر ممکن است تا ۸۰% یا بیشتر نیز برسد. تا به حال بیش از ۲۰۰ گونه پرنده حساس به عفونت های طبیعی یا تجربی نیوکاسل گزارش شده اند. به نظر می رسد که احتمال دارد برخی از این گونه ها بسیار حساس باشند. برخی از گونه های پرندگان مانند اردک ها و غاز علائم خفیف بیماری را حتی اگر با سویه های بسیار حاد نیوکاسل برای جوجه ها، آلوده شوند، نشان می دهند.
طی مطالعاتی که جهت ارزیابی حساسیت شتر مرغ ها نسبت به سویه ولوژنیک اندونزیایی ویروس های بیماری نیوکاسل انجام یافته، مشخص شده است که تمامی شترمرغ هایی که بطور تجربی از راه داخل بینی و دهانی با ویروس نیوکاسل تلقیح شده بودند تیترهای سرمی نشان داده و در نیمی از آنها علائم درمانگاهی ایجاد شد. دفع ویروس از سیستم تنفسی تا پایان دوره ۱۵ روزه آزمون وجود داشت. ویروس تلقیح شده از مغز، نای، ریتین، قلب، کبد، طحال، کلیه ها، روده کوچک، غده شوکی و پیش معده پرندگان آلوده جدا شد. بدین ترتیب حساسیت شتر مرغ ها نسبت به ویروس مشخص گردید.
در یک تحقیق دیگر در آفریقای جنوبی که عفونت تجربی نیوکاسل در شتر مرغ های کشتاری واکسینه شده ایجاد شده بود، ویروس حاد نیوکاسل از پرندگان مرده جدا گردید. لیکن ویروس از هیچ عضوی از بدن، عضله(تازه)، عضله(۲۴ ساعت در سرمای حدود صفر درجه نگهداری شده)، دستگاه معدی روده ای، مغز استخوان و سیستم تنفسی جدا نگردید. این تحقیق پیشنهاد می کند که بی نهایت غیر متحمل به نظر می رسد که صنعت بین المللی گوشت شتر مرغ بتواند به عنوان یک مکانیسم جهت انتشار ویروس حاد نیوکاسل از مناطق آندمیک به مناطق غیرآندمیک دنیا عمل کند.

●علائم بالینی: علائم بالینی مشاهده شده در این بیماری عبارتند از ضعف عمومی همراه با علائم عصبی مزمن، لنگش، گرفتگی عضلات، نوک کمانی شکل و شکل(کجی نوک) و تورم سر. همچنین علائم مننژیت، آنسفالیت و کجی گردن نیز مشاهده شده است.

●پیشگیری و درمان:
استفاده از واکسن کشته پارامیکسوویروس (Kolombovak) به میزان یک سی سی توصیه می شود. این واکسن به جوجه شتر مرغ ها تزریق شده، شش هفته بعد تکرار می شود. سپس هر شش ماه یک بار واکسن یادآور نیوکاسل مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در اسرائیل استفاده از واکسن زنده (لاسوتا به طریقه اسپری چشمی) همراه با واکسن کشته شده نتایج مطلوبی به همراه داشته است.
طبق یک تحقیق انجام یافته در آفریقای جنوبی به منظور ایجاد عفونت تجربی نیوکاسل در شتر مرغ های کشتاری واکسینه شده و واکسینه نشده، ده قطعه شتر مرغ واکسینه شده با واکسن های استاندارد نیوکاسل طیور، (لاسوتا) و ده قطعه شترمرغ واکسینه نشده از طرق داخل نای، چشمی و بینی مورد تلقیح ویروس حاد نیوکاسل تحت شرایط محیطی کنترل شده قرار گرفتند. تمام شترمرغ های واکسینه نشده علائم درمانگاهی بیماری(بخصوص علائم تنفسی) را نشان دادند در حالی که هیچ یک از شترمرغ های واکسینه شده هیچ گونه علائم درمانگاهی از خود نشان ندادند. این تحقیق نقش محافظتی واکسن نیوکاسل را به خوبی نشان داده است.
میزان ایمنی گله بایستی از طریق نمونه گیری منظم خون و آزمون های سرولوژیک مورد ارزیابی قرار گیرد. آزمون های سرولوژیک HI و الیزا (Elisa) بطور رایج مورد استفاده قرار می گیرند. طی یک مطالعه در آفریقای جنوبی بر روی سرم های تهیه شده از شتر مرغ های گروه ویروس نیوکاسل مثبت و گروه کنترل ویروس نیوکاسل منفی به منظور تعیین پادتن های ایجاد شده علیه بیماری نیوکاسل در شترمرغ ها با استفاده از روش الیزای غیر مستقیم و HI مشخص شده استکه روش الیزا از جهت حساسیت و ویژگی نسبت به روش HI ارجح می باشد. مقایسه نتایج این روش بر روی سرم های مثبت نیوکاسل که در طیف بسیار ضعیف تا بسیار قوی قرار داشتند مشخص کرد که روش الیزا حداقل ۱۰ بار حساس تر از روش HI در تعیین مقادیر کم پادتن های نیوکاسل در شتر مرغ عمل می کند.همچنین روش الیزا دارای این مزیت است که سرم را می توان با یک بار رقیق نمودن بکار برد در حالی که روش HI نیازمند تهیه چندین رقت و تعیین تیتر می باشد.
در مطالعه دیگری که در هلند انجام یافته است ۲۱۱ نمونه سرم شترمرغ از مزارع پرورش شترمرغ هلند و سوئد جمع آوری شده و جهت تعیین پادتن ها اختصاصی بیماری نیوکاسل آزمون های نوترالیزاسیون ویروس (Virus neutralization test)، ممانعت از جمع شدن گلبول قرمز(heamagglutination inhibinon test HI) و پادتن های مونوکلونال اختصاصی پارامسکوویروس طیور سروتیپ۱ (PMNV.۱) بلوکه کننده الیزا (b-Elisa) که اخیرا ایجاد و توسعه یافته است، در مورد آنها به مرحله اجرا در آمد. آزمون نوترالیزاسیون ویروس به عنوان آزمون مرجع جهت برآورد حساسیت و ویژگی آزمون های b-Elisa و HI مورد استفاده قرار گرفت. از ۲۱۱ نمونه سرم ۱۴۰ نمونه دارای پادتن های اختصاصی نوترالیزاه کننده بودند. ۱۳۰ نمونه از نظر آزمون HI و ۲۲۰ نمونه از نظر آزمون B-Elisa مثبت بودند. حساسیت، ویژگی و دقت پیشگویی آزمون های b-Elisa و HI نسبت به آزمون نوترالیزاسیون ویروس مشابه بودند. سازگاری و توافق خوبی بین آزمون های b-Elisa و HI وجود داشت و این مطلب نشان می دهد که این دو روش را بجای هم می توان مورد استفاده قرار داد.
ضرورت استفاده از واکسن های رایج طیور و به طریقه صحیح به گله داران بایستی تفهیم شود. درمانی برای این بیماری در نظر گرفته نمی شود.



منبع: دکتر هرمز حمیدیه / بیماری های شترمرغ

[Sara12]

مهمترین بیماری های تغذیه ای در شتر مرغ و نحوه پیشگیری از آنها

مقدمه پرورش شتر مرغ امروزه با عنایت به مزایای بسیار زیاد آن به عنوان یک رویکرد های جدید در صنعت دامپروری مورد توجه بسیار واقع شده است . این پرنده همه چیز خوار بوده ودر مناطق خشک و کم آب براحتی زیست می کند . از لحاظ پایداری در برابر شرایط نا مساعد طبیعی در مقابل کمبود آب و غذا شبیه شتر و از لحاظ ظاهری شبیه پرندگان است. در حال حاضر می توان شتر مرغ را به عنوان دام آینده در بسیاری از مناطق معرفی کرد . شتر مرغ ها به کنجکاوی و بویژه علاقمندی به اجسام درخشنده و رنگی مشهور هستند از اینرو ممکن است اجسام خارجی توسط آنها بلع و زمینه لازم برای بروز بیماری یبوست ( انباشتگی ) را فراهم کند . بنابر این عوامل موثر در سلامتی و بهداشت این پرندگان یکی از جنبه های بسیار مهم این نوع پرورش می باشد .یبوست بیماری ست که اغلب بطور مکرر مشکلاتی را در رشد جوجه ها بوجود می آورد .


--------------------------------------------------------------------------------





در حال حاضر دو نوع از یبوست شناسایی شده است :


یبوست حاد یا یبوستی که شتر مرغ اخیرا کسب کرده که با علائم شدید و در زمان کوتاه یعنی بین 12 تا 24 ساعت بروز پیدا می کند . دومین نوع آن یبوست مزمن یا نوع دراز مدت آن است .

بطور معمول یبوست حاد از شترمرغ هایی که مقدار بسیار زیادی از مواد غیر خوراکی مصرف می کنند نتیجه می شود که این تیپ آن می تواند از مصرف بیش از اندازه شن ، خاک ، سنگریزه ، علف های زبر و از این قبیل مواد حاصل گردد .
انسداد حاد منجر به کولیک و سر انجام مرگ پرنده را در بردارد . معمولا انباشتگی پیش معده بصورت جزئی مانع عبورمواد بطور کامل می شود که این عامل می تواند مسبب بروز نوع مزمن آن باشد .چنین پرنده هایی معمولا وزن نرمالی بدست نخواهند آورد ودر ظاهر غالبا دچار سوء تغذیه شده و گرایش به بلع مواد غیر خوراکی دارند .

نوع خوراک ، فاکتور های استرس ، عوامل محیطی و … را می توان از فاکتور های مهم بروز یبوست در صنعت پرورش شتر مرغ دانست .


از فاکتور های خوراکی ایجاد کننده یبوست می توان مصرف بیش از اندازه فیبر ، دریافت برگ ها و ساقه های یونجه ، ساقه گراس ها برای جوجه ها ی جوان به ویژه جوجه هایی که درمزرعه کوچک دارای محدودیت چراگاه هستند را بر شمرد . دریافت حجم زیادی از دانه های زبر ، گراس های خشک و میوه ها ی وحشی می تواند زمینه ساز انباشتگی در شتر مرغ های مسن تر باشد . از آنجایی که پیلورمعده شترمرغ خیلی کوچک بوده و جوجه ها ی جوان ظرفیت توسعه برای هضم را ندارند توصیه می شود که جیره غذایی در نظر گرفته شده برای آنها از کیفیت مطلوب بر خوردار باشد . از تغذیه فیبر نا مرغوب برای شتر مرغ های زیر وزن kg 35 باید امتناع نمود و نکته دیگر اینکه خطر انباشتگی با افزایش سن در شتر مرغ ها سیر نزولی پیدا می کند . ناتوانی شتر مرغ های جوان د رهضم فیبر به علت نبودباکترها ی هاضم سلولوز در قولون است و یکی از عوامل حیوانی می باشد که میتواند منجر به بروز این عارضه شود. جوجه ها بدون مصرف غذا در دراز مدت احساس گرسنگی نمی کنند از این رو مقدار زیادی مواد خارجی مانند تکه چوب ، کیسه پلاستیک و سیم می بلعند . از فاکتور های دیگر بروز انباشتگی در شتر مر غ ها عوامل محیطی – مدیریتی است مانند پروراندن جوجه ها بر روی کف شنی که اگر خاک نرم و سبک یا خشک باشد سبب بلع بیش از اندازه شن وماسه می شود . گرسنگی و سرو صدای محیطی می تواند ایجاد کننده ی استرس باشد که این عامل منجر به جانشین سازی خوراک شده و از عوامل دیگر یروز به حساب می آید در واقع می توان گفت کمبود تغذیه ای ، شتر مرغ ها را به سمت گند خواری یا اشتهای غیر طبیعی تحریک می کند . نبود سنگریزه و شنریزه در حد مطلوب جهت کمک به آسیا کردن مواد بلع شده در سنگدان ممکن است زمینه انسداد را مهیا کند بنا بر این وجود سنگریزه در یک حد معین برای پرندگان ضروری است . عواملی مانند عفونت ناشی از تجمع عوامل باکتریایی ( Megabacteria ) و قارچی ( Candida)نیز می توانند باعث ایجاد زمینه مساعد جهت انسداد گردد . جوجه های مبتلا به انسداد افزایش وزن روزانه نداشته و بسیار آهسته رشد می کنند همچنین تخلیه مدفوع همراه با زحمت و فشار زیاد انجام شده و از خود صدا در می آورند ،به غذا نوک می زنند ولی غذا نمی خورند . انسداد را می توان با ملاسمه سختی و بزرگ بودن شکم مشخص نمود . شتر مر غهای مبتلا به انباشتگی در حالت جناغ سینه ای دچار زمین گیری شده ، کاملا هوشیار بوده و گردنشان را به حالت کشیده نگه می دارند .


پیشگیری و درمان یبوست:


در پیشگیری از بروز این بیماری توجه به استرس های ناشی از انتقال و تغییر محل ودست یابی به مواد خارجی بسیار حائز اهمیت است . می توان با اجتناب و دوری از عوامل سببی در مزرعه از یبوست جلوگیری به عمل آورد. لذا باید جهت به حداقل رسانیدن تلفات ، برای افرادی که به شیوه ای با حیوان سر وکار دارند تعالیمی در نظر گرفته شود تا فائق آمدن بر مشکلات را بیاموزند . در پرواربندی متراکم شتر مرغ ها احتمال آنکه یبوست یک مشکل عدیده بشمار آید کم است ، اما می توان آن را بعنوان یک عامل مهم فناپذیر برای جوجه های جوان در صنعت پرورش نیمه متراکم که دسترسی به چرای آزاد یا محدودیت پایه ای دارند به حساب آورد . انباشتگی معده کمی پس از انتقال جوجه ها ازجا یگاه نگهداری با کف بتنی به محوطه باز بی تردید یکی از مشکلات رایج مزارع پرورش به حساب می آید .

ساده ترین روش روغنی کردن یا ایجاد لغزش راه دهان است که روغن های گیاهی قادر به کمک تجزیه مقداری از این مواد است که شتر مرغ ها مجددا به یک جیره غذایی نرمال دست خواهند یافت .زمانی که امر تشخیص به سهولت امکان پذیرد مداخله جراحی می تواند خیلی موثر واقع شود که پس از باز کردن پیش معده می توان پیش معده و سنگدان را تمییز کرد . خوراندن داروی روغنی نمک اپسوم ( سولفات منیزیم ) در آب به مقدار ¼ قاشق چایخوری برای جوجه های شتر مرغ تا 2 قاشق سوپ خوری برای یک شتر مرغ بالغ پیشنهاد شود .

از اصول های دیگر درمان می توان موارد زیر را نام برد : ‍


1- در اختیار قرار دادن پارافین طبی ، سولفات باریم و لاکتوز بطریقه خوراکی


2- دسترسی آزاد و آسان به غذا جهت ممانعت تحریک پرنده به خوردن اشیاء خارجی


3- دور کردن اشیاء خارجی از بستر و جایگاه نگهداری


مدفوع خواری :


در وضعیت طبیعی جوجه هایی که به تازه گی از تخم خارج شده اند مواد دفعی والدینشان را مصرف می کنند که ممکن است منبع میکرو ارگانیسم هایی باشد که در مجرای گوارش آنها ساکن بودند .

پر کنی ( پر خوری ) :


این عارضه به عنوان یک فعالیت جانشین و جبرانی بطور انفرادی در گله های شتر مرغ حادث می شود . این رفتار ناپسند معمولا توسط یک پرنده آغاز می شود . شترمرغ های دیگر با مشاهده زخم های کوچک و خونریزی در پشت پرندگان دیگر تحریک شده و این عمل را تقلید می کنند ولی اغلب یک پرنده مقصر است . پرخوری در شتر مرغ ها میتواند با جیره غذایی شتر مرغ ها تصحیح شود. ای جیره دارای 25 % پروتئین ، 0.3 % متیونین % 1.36 % لایزین ، 1.67 % آرژنین ، 0.25 % تریپتوفان ، 7 % فیبر ، 6.97 % انرژی متابولیسمی ، 3.9 % کلسیم ، 21 % فسفر و 5 % نمک است .


بیماری های کمبود تغذیه ای :


وبتامینE وسلنیوم : کاهش جوجه در آوری ، دیستروفی عضلانی ، مرگ و میر شدید جوجه ها و ناباروری همیشگی در نر ها می تواند از علائم کمبود طولانی مدت به حساب آید .

استفاده از مکمل ویتامین E و سلنیوم در جیره می تواند موثر واقع شود . مکمل ویتامین E و سلنیوم را می توان هر روز به مقدار g/kg 1 به شتر مرغ ها خوراند که این مکمل دارای IU 40000 ویتامین E و 40 میلی گرم سلنیوم در هر کیلو گرم است . تزریق ویتامین E و سلنیوم در 0.25 دز برای جوجه های تازه تفریخ شده و 0.5 میلی لیتر برای جوجه های با بالای دو هفته از سن و تقریبا 5 میلی لیتر برای یک پرنده بالغ د ر هر چهار هفته بصورت درون ماهیچه ای توصیه می شود .


ویتامین های مهم گروه B ، ویتامین B2 و بیوتین:


کمبود این ویتامین ها منجر به پیچیدگی انگشتان پا به علت نقص در جوجه در آوری ، فلجی دائم ، پیچش پاها ، لغزش تاندون و کاهش جوجه درآوری می گردد.


مکمل ویتامین محلول درآب می تواند در سن چهار هفتگی و در زمان احساس کمبود، به آب آشامیدنی اضافه شود. تزریق ویتامین B کمپلکس به مقدار 1 میلی لیتر در 10 کیلو گرم از وزن بدنی توصیه می شود .

اسید پانتوتنیک :


التهاب پوست در اطراف منقار ، چشم ها و بال ها و تاخیر در رشد را می توان از مشخصات بارز کمبود این ویتامین دانست . جهت رفع علائم این بیماری 0.5 میلی لیتر برای جوجه های تازه متولد شده توصیه می گردد. نیاسین :


کمبود این ویتامین دارای علائم مشخصه زیر می باشد : طاسی در سر وگردن ، کاهش جوجه درآوری رشد ضعیف جوجه ها ، نداشتن پر در سر وگردن و پر در آوری ضعیف.


مکمل بیوتین که شامل g/kg 0.3 بیوتین ، g/kg 30پنتوتنیک اسید و g/kg 200 ویتامین C می باشد را می توان به جیره روزانه درمقدار g/kg 1 خور اک افزود .


کلسیم ، فسفر و ویتامین D :


ازبارزترین علائم کمبود بد شکلی پای حیوان( نرمی استخوان در پرنده های جوان) است. با تصحیح نسبت کلسیم به فسفر در جیره تکمیلی بوسیله سنگریزه سنگ آهک یا استخوان های آسیا شده میتوان کمبود را جبران نمود.

منگنز :


ناهنجاری سیستم اسکلتی به خصوص لغزش تاندون ، کوتاهی و کلفتی استخوان های پا ناشی از کمبود منگنز می بلشد .


افزلیش حد اقل 120گرم منگنز در 1000 کیلو گرم خوراک ، افزودن سولفات منگنز یا کلرید منگنزبه مقدار gr 2 در 10 لیتر آب آشامیدنی توصیه می شود.


روی :


بدشکلی عضو ، کلفتی پوست پا ها و ران ، رشد ونمو ضعیف پاها از علائم کمبود روی است .
وجود روی به مقدار 80 گرم در 100 کیلو گرم از خوراک فرموله شده توصیه می شود همچنین استفاده از آب عبور داده شده از لوله های گالوانیزه شده می تواند در درمان این بیماری ها موثر واقع شود .

اسید های چرب ضروری . اسید لینو لئیک ، لینو لنیک و آراشیدونیک اسید :


ازعلائم کمبود کاهش یافتن قابلیت جوجه در آوری و زنده ماندنی جوجه ها می باشد که با مکمل کردن روغن های گیاهی و روغن ماهی به جیره قابل درمان می باشد.


نتیجه گیری :


از آنجایی که پرورش شتر مرغ یک کار پر خطر است و مرگ ومیر در اولین هفته از زندگی گاهی تا 50 % نیز می رسد از اینرو نفوذ بیماری قادر به افزایش تلفات خواهد بود . انباشتگی و انسداد پیش معده و سنگدان زمانی رخ می دهد که این اندام ها توسط بستر ، شن ، فیبر زیاد یا مواد خارجی مانند تکه های چوب و کیسه های پلاستیکی پر شوند . همچنین با قرار دادن علوفه های خشک بلند در اختیار آن ها به خصوص جوجه ها زمینه را برای یبوست فراهم می کنیم. همچنین یکی ازبهترین روش ها برای پیشگیری از بیماری های کمبود تغذیه ای ترتیب دادن جیره ای مناسب با توجه به سن پرنده و فاکتور های محیطی و ... می باشد بنابر این با در نظر گرفتن اصول مدیریتی می توانیم از تلفات ناشی از این سندرم ها بکاهیم

[Sara12]

افت و خيز در توليد شترمرغ در جهان

پرورش شتر مرغ تاريخچه پر فراز و نشيبي داشته است. شتر مرغ ها اولين بار در سال 1860 در آفريقاي جنوبي به منظور استفاده مداوم از پر هاي اين پرنده براي تهيه اجناس مدل (لباس و ...) در اروپا و آمريكاي شمالي تحت اسارت انسان قرار گرفته اند. بخت و اقبال ايجاد شد و اين پرنده ها به ايالات متحده، استراليا و اروپا صادر شدند. تا اينكه در آغاز قرن بيستم صادرات اجناس زنده قدغن گرديد.

بازار پَر پس از شروع جنگ جهاني اول و ترقي ماشين موتوري سقوط كرد و پرورش شترمرغ تنها در آفريقاي جنوبي باقي ماند. ولي بعد از جنگ جهاني دوم صنعت پرورش شتر مرغ با توسعه بازار پوست اين پرنده براي دباغي آن به چرم احيا شد و اين بعد ها با ايجاد بازار محدود براي گوشت اين پرنده كامل شد.

مجازات هاي اقتصادي در برابر آفريقاي جنوبي در دهه 1980 باعث آغاز افت صادرات پوست شترمرغ شده و همينطور افزايش متعاقب قيمت آن منجر به تجديد علاقه براي پرورش آن در ايالات متحده و استراليا گرديد.

بازار پرورش اين پرنده با استفاده از پرندگان باغ وحش ها و مجموعه هاي خصوصي سريعا ايجاد شد. در ايالات متحده بالا رفتن قيمت ها و توسعه زياد پرورش شترمرغ باعث مردمي شدن آن شده و نيز شترمرغ استراليايي[1] به بازار پرورش به عنوان يك جايگزين معرفي گرديد.

حدود 6 تا 7 سال ايده پرورش شترمرغ در ايالات متحده به طور فوق العاده اي افزايش و سپس در سراسر جهان از جمله اروپا، خاورميانه و چين گسترش يافت. تكنيك هاي پرورش توسعه يافته و تعداد افرادي كه شترمرغ و ساير گونه هاي مربوطه را پرورش مي دادند، بطور قابل ملاحظه اي افزايش يافت.

متاسفانه يك بار وقتي مردم دريافتند كه بازار براي پرورش پرندگان گرانقيمت به هم ريخته و سرمايه گذاري براي توليد تجاري گوشت و چرم قابل ملاحظه است، پرورش شترمرغ جاذبه خود را از دست داد. از آغاز دهه 1980 پرورش شتر مرغ در مناطق مختلف دنيا متحمل يك دوره تجديد شده است گرچه عموماً گله هاي پرورش اين پرنده در مقياس كوچك مي باشند.

تنظيم دوباره صنعت آفريقاي جنوبي در سال 1993 توليد اين پرنده را دو برابر كرده و بازار جهاني براي پوست شترمرغ طغيان كرد.

افت قيمت ها باعث شد تا مردم پرورش شترمرغ را در گله هاي نسبتاً كوچك كه براي بهره برداري تجاري سرمايه گذاري كرده بودند، ترك كنند. تا پايان دهه 1990 نيك بيني تجاري براي پرورش شترمرغ ايجاد شده و افرادي آن را ترك كرده بودند، با واقعيت هاي تجاري توسعه و حفظ بازار شترمرغ روبرو شدند.

عليرغم كيفيت بالاي توليدات گوشت و چرم، پرورش شترمرغ نتوانسته است به پتانسيل خود در مراتب بالا دست يابد. در حال حاضر تنها در آفريقاي جنوبي پرورش شترمرغ به موفقيت خود در ايجاد بازارها ادامه مي دهد و پرورش آن در گله هاي پر تعداد سودمند مي باشد.

ديمينگ و انجل (1996) پيشنهاد كردند كه به منظور بالا بردن سودآوري بايد توليد (باروري و جوجه در آوري و قدرت زنده ماني جوجه ها ) را به طور معني داري افزايش داد.

آنها دو سؤال را مطرح كردند: كشش اقتصادي براي تقاضاي پوست شترمرغ چقدر است؟ و با افزايش موجودي شترمرغ ها چه اتفاقي براي قيمت شترمرغ ها خواهد افتاد؟

اين سؤالات را مي توان پيش گويي كرد زيرا اخيراً يك كاهش در توليدات شترمرغ و اطمينان و اعتماد در پرورش اين پرنده در سراسر جهان رخ داده است.

ديمينگ و انجل (1996)، چالش هايي را براي بازاريابي توليدات شترمرغ ارائه نمودند كه مي توان همراه با بازار پوست اين پرنده بازار گوشت آن را نيز توسعه داد.

مشكلات كنوني در توليد شترمرغ ممكن است منجر به كاهش قابل ملاحظه در توليد اين پرنده شود. ولي مي توان مطمئن بود كه طي ساليان دراز هنوز صنعت شترمرغ بطور قابل ملاحظه اي در آفريقاي جنوبي وجود خواهد داشت.

منابع:

1- Deeming D.C. 1999. The Ostrich, biology, production and health, CABI Publishing.

2- Deeming D.C. 2002. The rise and fall of ratite production. 11th European Poultry Conference, Germany, Bremen, August 6-10

[Sara12]

نکات مهم در پرورش مرغ

برخي از مهمترين نکاتي که در بخشهاي گوناگون سايت آمده بودند جهت مروري دوباره در زير ذکر مي گردند:

1ـ تراكم جوجه‌ريزي: از نظر اقتصادي حدي براي تراكم وجود ندارد. ولي بخاطر داشته باشيد كه از نظر حفظ سلامتي و رفاه طيور تعداد جوجه‌ريزي محدود است.
2ـ فضاي دانخوري: مي‌تواند باعث محدوديت رشد و صدمه زدن به كيفيت محصول گردد.
3ـ فضاي آبخوري: بايد تعداد آبخوري كافي باشد 10ـ8 آبخوري گرد بازاء هر 1000 قطعه طيور و يا 1 آبخوري نيپل (بدون فنجانك با جريان كم) بازاء هر 9 قطعه طيور.
4ـ ضايعات دان: تعميرات لازم دانخوريها را انجام دهيد و از ميزان بودن ارتفاع دانخوريها و درستي سطح دان در دانخوريها مطمئن شويد.
5ـ حشرات: روش‌هاي مناسب كنترل حشرات را در كل فارم اعمال نمائيد.
6ـ تهويه: تهويه ضعيف ممكن است منجر به بروز آسيب و مشكلات تنفسي گردد.
7ـ كنترل درجه حرارت: درجه حرارت بالا در سالن باعث كاهش مصرف دان و نتيجتاً كاهش ميزان رشد مي‌گردد. همچنين جهت حفظ درجه حرارت بدن، در درجه حرارت پائين طيور دان بيشتري مصرف مي‌نمايند.
8ـ طيور تلف شده: طيور تلف شده باعث انتشار بيماريها مي‌گردند و بايد بلافاصله از محوطه خارج و سوزانده و يا دفن شوند.
9ـ حذف: طيور بيمار و همچنين طيور زخمي را از سالن خارج نمائيد.
10ـ گرفتن طيور: گرفتن طيور بايد به آرامي و با كمال دقت و با نظارت كامل انجام شود.
11ـ كنترل بيماريها: بمنظور پيشگيري از بروز بيماري در فاصله جوجه‌ريزي‌ها كل محوطه را با يك برنامه بهداشتي تائيد شده پاكسازي نمائيد.
12ـ طيور كم وزن: پرورش و مديريت خوب، تعداد اين نوع جوجه‌ها را بحداقل مي‌رساند.
13ـ لزوم ايجاد تغييرات مديريتي: به همراه پيشرفت در تكنولوژي و تغييرات ژنتيكي، ممكن است لازم باشد تغييراتي در برنامه‌هاي مديريتي ايجاد گردد.
14ـ تجربيات غيرضروري: از روي حدس و گمان تغييراتي در برنامه‌هاي مديريتي ايجاد ننمائيد. از انجام چندين آزمايش همزمان در گله خودداري نمائيد.

[Sara12]

بیماریهای ویروسی شتر مرغ
· نیوکاسل

· سایر پارامیکسوویروس ها....

علایم بالینی

ضایعات کالبد گشایی

هیستوپاتولوژی

ضایعات کالبد گشایی

هیستوپاتولوژی

سرولوژی

واکسیناسیون

· سایر شترمرغ سانان....

تصاویرپیچیدگی گردن وفلجی شل گردن در جوجه شترمرغ مبتلا به نیوکاسل

· آنفلوانزای پرندگان

علایم کلینیکی

علایم کالبد گشایی

هیستوپاتولوژی

تصاویرتورم یک طرفه سینوس اطراف چشمی، ادم تحت فکی ،سینوزیت ،اکسودای چرکی در شکاف دهانی ، سینوزیت و کنژاکتیویت، ادرار سبز رنگ – علایم شایع

· آبله ماکیان

تصاویر ضایعات آبله در گردن شترمرغ و ضایعات آبله بر روی پلک شترمرغ

· آنسفالومیلیت اسفنجی

· آنسفالومیلیت اسبی غربی و شرقی

· تب خونریزی دهنده کریمه کنگو

· بیماری برنا و تصویر بیماری برنا در شترمرغ دوماهه

· گامبورو

· عفونت پنومو ویروسی

· آنتریت کروناویروسی

· عفونت رئو ویروسی

· عفونت آدنو ویروسی

· عفونت رتروویروسی

· عفونت هرپس ویروسی

· آستروویروس – پیکورنا ویروس – روتا ویروس

[Sara12]

خصوصیات و عوارض بیماری نیوکاسل در شتر مرغ

چکیده

یکی از بیماری هایی که در صورت بروز، زیان های سنگینی به صنعت پرورش طیور و از جمله صنعت پرورش شترمرغ وارد می آورد. بیماری نیوکاسل است. عامل این بیماری از گروه پارامیکسوویروس ها بوده و تیپ 1 و2 آن باعث ایجاد بیماری در شترمرغ می شود. فرم حاد بیماری تمام رده های سنی این پرنده را درگیر می کند.

علایم بالینی اصلی این بیماری در شترمرغهای پرورشی نقاط مختلف دنیا ونیز ایران مشاهده و گزارش شده است. بیماری نیوکاسل درمان ندارد و جهت پیشگیری ازآن باید واکسیناسیون مناسب و به موقع علیه این بیماری صورت گیرد.



مقدمه

بیماری نیوکاسل نخستین بیماری ویروسی است که پیش از سال 1986 ، در شترمرغ مشاهده و گزارش شده است. این بیماری بسیار خطرناک است و تمام جوجه های تفریخ شده مستعد درگیری با فرم حاد ( ولوژنیک) آن هستند.


سبب شناسی

عامل ایجاد بیماری ، ویروسی از گروه پارامیکسو ویروس ها و از خانواده پارامیکسو ویروس ها شامل 9 نوع ( از شماره 1-9 ) هستند. پارامیکسو ویروس تیپ 1 و2 طیور به عنوان عامل بیماری از شترمرغ جدا شده است ؛ ولی 1- PMV را عامل اصلی و مسبب ایجاد بیماری نیوکاسل در شترمرغ می دانند. این ویروس ، تک رشته ای و دارای RNA است. درزیر میکروسکوپ الکترونی به شکل کروی یا رشته ای مشاهده می شود. اگر کروی باشد قطر آن nm 500-100 و اگر رشته ای باشد، عرض آن حدود nm 100 است.

این ویروس ممکن است متمایل به دستگاه تنفس به احشاء و یا بافت عصبی باشد.

این بیماری به شدت واگیرداربوده و در بیشتر ماکیان اتفاق می افتد. در عین حال میزبان های فراوان و بسیار متنوعی دارد. ویروس نیوکاسل می تواند از پرندگان اهلی و نیز وحشی به شترمرغ انتقال یابد که نتیجه آن اغلب ایجاد فرم عصبی بیماری به شکل تحت حاد تا مزمن می باشد.

این ویروس اغلب جوجه شترمرغ های جوان و با سن کمتر از یک سال را تحت تَأثیر قرار می دهد اما نوع حاد آن می تواند پرنده های بالغ را نیز درگیر ساخته و تلف کند.

گونه های مختلف ویروس نیوکاسل بر اساس شدت بیماری زایی ، به سویه های لنتوژنیک ، مزوژنیک ( با قدرت بیماری زایی متوسط ) و ولوژنیک ( به شدت بیماری زا) طبقه بندی شده اند.

همچنین ویروس نیوکاسل با توجه به توانایی ایجاد بیماری در ماکیان در شرایط آزمایشگاهی به 5 پاتوتیپ تقسیم می شود.

1- ویروس های ویسروتروپیک ولوژنیک : شکل بسیار حادی از بیماری را بوجود می آورند که همراه با ضایعات همواراژیک مشخص در لوله گوارش است.

2- ویروس های نروترپیک ولوژنیک : به دنبال ایجاد علایم عصبی وتنفسی باعث بروز مرگ ومیر بالایی می شوند.

3- ویروس های مزوژنیک : باعث ایجاد علایم تنفسی و گاه عصبی، با مرگ ومیر پایین می شوند.

4- ویروس های لنتوژنیک تنفسی : باعث ایجاد عفونت تنفسی خفیف یا ناآشکار می شوند.

5- ویروس های روده ای بدون نشانه باعث ایجاد عفونت روده ای آشکار می شوند. ذکراین نکته لازم است که این گروه ها را باید تنها به عنوان یک راهنما در نظر گرفت. زیرا همیشه درجاتی از هم پوشانی (Overlap) بین آنها وجود دارد و برخی از ویروس ها را نمی توان به راحتی در پاتوتیپ خاصی قرارداد. البته مطالعات دقیق و بیشتری در خصوص پرندگان خانواده شتر مرغ مورد نیاز است.


شیوع

موارد کمی از بروزبیماری نیوکاسل در گونه های مختلف شترمرغ در باغ وحش ها و سیرک ها گزارش شده است. ولی در مزارع پرورش این حیوان در سراسر دنیا به خصوص در مزارعی که در نزدیکی محل های پرورش و نگهداری ماکیان تجارتی ( مانند مرغداری های صنعتی و یا سنتی ) قرار دارند. موارد متعددی از بروز اشکال مختلف بیماری همراه با تلفات کم یا زیاد مشاهده شده است.

گفته شده است که در یک همه گیری در چند سال قبل در اطراف تهران تعداد زیادی از پرندگان بالغ یک گله تلف شده اند، دریک گزارش از چین علاوه بر علایم معمول نیوکاسل در شتر مرغ ، برای اولین بار مشاهده شده است.

انتشار

راه انتقال بیماری از پرنده دیگر، بستگی به نوع اعضایی دارد که ویروس در آنها تکثیر می یابد. پرندگانی که فرم تنفسی بیماری را نشان می دهند، به احتمال زیاد ویروس را در داخل آئروسل های موکوس به بیرون می ریزند که ممکن است توسط پرندگان حساس استنشاق شده و بیماری را در آنها ایجاد کند.

گفته می شود در آب و هوای گرم و سرزمین های آفتاب خیز ، ویروس های موجود در آئروسل ها به سرعت بوسیله اشعه فرابنفش نور خورشید کشته می شوند. در نتیجه در این آب وهوا، انتقال بوسیله آئروسل ها به ندرت اتفاق می افتد.

ویروس هایی که اغلب در داخل تکثیر می یابند ، ممکن است با بلع مدفوع آلوده ( به طور مستقیم یا از طریق غدا یا آب آلوده به این مدفوع) و یا استنشاق ذرات عفونی کوچک حاصل از مدفوع خشک ، توسط حیوان منتقل شوند. متأسفانه مدفوع ، ویروس را از تماس با اشعه فرابنفش خورشید مصون می دارد و ویروس می تواند در این محیط برای مدت طولانی زنده بماند. این ویروس بوسیله کفش ، لباس و وسایل افرادی که با پرنده در تماس هستند، انتقال می یابد. ویروس پرندگان وحشی هم می توانند منابع شیوع عفونت باشند.

درصد تلفات با توجه به موارد اشاره شده در بالا، بسته به محل قرارگرفتن مزرعه و نیز عرض جغرافیایی منطقه ویروس در کل میزان بهره مندی محل ازآفتاب ، متغیر است؛ به طوری که در کشورهای آفریقایی حداکثر تلفات از 30 درصد تجاوز نمی کند. در حالی که درسایر مناطق دنیا، در جوجه های با سن زیر چهار ماه حتی تلفات بالاتر از 80 درصد هم گزارش شده است.

گفتنی است با توجه به آزمایش های جدید صورت گرفته ، استنباط می شود که آستانه عفونت در شترمرغ ها بالاست و مقدار زیادی از عامل عفونت زا برای ایجاد بیماری در این حیوان لازم است. همچنین به نظر می رسد که با افزایش سن شترمرغ ها، مقاومت آنها نسبت به عفونت با عامل مولد این بیماری زیاد می شود.

در مجموع مهم ترین علت ایجاد عفونت علاوه بر همجواری با مراکز پرورش ماکیان، انتقال بودن احتیاط شترمرغ های بیمار و یا آلوده از مزرعه ای به مزرعه دیگر و یا از منطقه ای به منطقه دیگراست که نقش اصلی را در انتشار بیماری ایفا می کند.

دربرخی از منابع انتقال عمودی ( از مادرآلوده به جوجه ها ) هم به عنوان یکی از راه های انتقال بیماری نیوکاسل نام برده شده است.

علایم بالینی

اولین علامت ( که در اکثر بیماری ها مشترک است) کاهش تمایل به مصرف غذا و ضعف عمومی و سپس علایم مننژیت. آنسفالیت و علایم دیگری چون کج ویک برشدن سر، تیک عضلات گردن ، عقب کشیدن غیرارادی سر وحرکات متناوب پلک سوم است.

دراین بیماری علایم تنفسی مانند تنگی نفس ( دیسترس تنفسی ) همراه با علایم عصبی مانند حرکات پیچشی و غیر قابل کنترل گردن ، خم شدن سرو گردن و درنهایت ناتوانی در نگه داشتن سر و در نتیجه افتادن آن روی زمین ، لنگش عدم توانایی درایستادن ، گرفتگی عضلات ، فلجی ، شل و کج شدن نوک و نیز ادم مشاهده است که مشابه علایم فرم Beach بیماری در ماکیان می باشد.

مواردی که وضعیت آنها وخیم است، اغلب پس از گذشت 4-3 روز تلف می شوند.

علایم کالبدگشایی

در دستگاه تنفس می توان علایمی مشابه ذات الریه ( پنومونی) همراه با خونریزی در غشای موکوسی نای مشاهده کرد. در دستگاه گوارش، تورم کبد، التهاب وخونریزی در روده، خونریزی در نوک برجستگی های غدد درناحیه ترشحی پیش معده ، چند لایه شدن غشاء داخلی سنگدان ( کوئیلین) از جمله آثار ناشی از این بیماری می باشد.

درسیستم قلبی – عروقی ، لکه های خونریزی بزرگ روی پریکارد و شیار کرونر و نیز خونریزی نقطه ای روی چربی دورقلب به چشم می خورد. در بررسی لاشه شترمرغ هایی که در اثر درگیری با این بیماری تلف شده اند. هیچ گونه ضایعات تیپیک پانولوژیک و هیستوپاتولوژیک مشاهده نشده است.

تشخیص

جداسازی و تعیین هویت ویروس تنها راه مطمئن تشخیص بیماری است. تست جلوگیری از هماگلوتیناسیون روش قابل اعتمادی نیست و ممکن است منجر به کسب نتیجه منفی کاذب و همین طور مثبت کاذب شود. برای تشخیص قطعی این بیماری درگله و یا تعیین میزان ایمنی گله در مقابل ویروس نیوکاسل می توان از آزمون های سرولوژیک HI و الیزا ELISA جهت برآورد مقدار تیترآنتی بادی موجود در سرم خون پرندگان استفاده کرد.

طی یک مطالعه در آفریقای جنوبی بر روی سرم های تهیه شده از شتر مرغ های گروه ویروس نیوکاسل مثبت (NDV+) و گروه کنترل ویروس نیوکاسل منفی (NDV-) ، پادتن های ایجاد شده علیه بیماری نیوکاسل در شتر مرغ ها، با روش الیزای غیرمستقیم و HI تعیین شد. نتایج نشان داد که روش الیزا از جهت حساسیت نسبت به روش HI برتری دارد. مقایسه نتایج این روش بر روی سرم های NDV+ که در طیف بسیار ضعیف تا بسیار قوی قرار داشتند، مشخص کرد که روش الیزا حداقل 10 بار حساس تر از روش HI

در تعیین مقادیر کم پادتن های نیوکاسل در شترمرغ عمل می کند. علاوه بر این روش الیزا دارای این مزیت نیز هست که سرم را می توان با یک بار رقیق کردن به کار برد. در حالی که در روش HI نیازمند تهیه چندین رقت و تعیین تیتر می باشد.

پیشگیری

پیشگیری شامل ممانعت از تماس شترمرغ ها با پرندگان اهلی و یا وحشی است و با توجه به این که این کار هیچگاه به طور کامل قابل انجام نمی باشد. به نظر می رسد بهترین راه جهت جلوگیری از ایجاد بیماری درگله، بالابودن توان سیستم ایمنی شترمرغ ها برای مقابله با عامل مولد این بیماری از طریق ایجاد ایمنی اکتسابی درآنها است.

به منظور ایجاد ایمنی اکتسابی علیه این بیماری بهتراست اولین واکسیناسیون به صورت قطره چشمی لاسوتا در سن 14-10 روزگی و تکرار آن 3-4 هفته بعد به صورت تزریق زیرجلدی یک واکسن کشته درزیر پوست ناحیه پایین گردن و یا زیر بال به مقدار 1 میلی لیتر برای جوجه های زیر 6 ماه و 2 میلی لیتر برای پرنده هایی با سن بالاتر از 6 ماه صورت گیرد. به عنوان یادآوری هر 6-12 ماه ( هر 6 ماه ) تزریق مقدار گفته شده در بالا از همین واکسن کشته و امولسیونه ، ایمنی مطلوبی ایجاد می کند. ممکن است درمحل تزریق در برخی از پرنده ها پس از مدت کوتاهی یک واکنش موضعی به صورت تورم مشاهده شود که برای حیوان بی خطر است.

با این حال، برای جلوگیری از وقوع چنین موردی می توان از واکسن غیرفعال شده حاوی آلومینیوم هیدروکساید که ایمنی برابری با واکسن قبلی ایجاد می کند، استفاده کرد در اینجا ذکرچند نکته لازم به نظر می رسد.

1- بهتر است از واکسن نیوکاسل ساخته شده برای سایر پرندگان جهت ایجاد ایمنی درشترمرغ استفاده نشود و واکسن اختصاصی این حیوان مورد استفاده قرارگیرد تا نتیجه بهتری حاصل شود.

2- دریک مورد استفاده از واکسن زنده مزوژنیک کوماروف در جوجه شترمرغ های آفریقای جنوبی ، ایجاد تلفات بالایی در پرنده های واکسینه شده، لذا توصیه می شود که از مصرف آن جهت ایجاد ایمنی در شترمرغ خودداری شود.

طی تحقیق انجام گرفته درآفریقای جنوبی به منظور ایجاد عفونت تجربی نیوکاسل در شترمرغ های پرواری واکسینه شده تحت شرایط محیطی کنترل شده و واکسینه نشده 10 قطعه شترمرغ واکسینه شده با واکسن های نیوکاسل استاندارد طیور( لاسوتا) و 10 قطعه شترمرغ واکسینه نشده از مسیرهای داخل نای ، چشم و بینی مورد تلقیح ویروس حاد نیوکاسل قرار گرفتند. تمامی شترمرغ های واکسینه نشده علایم درمانگاهی بیماری ( به خصوص علایم تنفسی) را نشان دادند در حالی که هیچ یک از شترمرغ های واکسینه شده هیچگونه علایم درمانگاهی از خود نشان ندادند. این تحقیق نقش محافظتی واکسن نیوکاسل را به خوبی نشان می دهد.

درمان :

این بیماری درمان مشخصی ندارد. ولی درصورت درمان حمایتی ممکن است در پرندگانی که آلودگی خیلی شدید ندارند، بهبودی مشاهده شود.

با همه این احوال چنانچه حیوان زنده بماند. ممکن است که به علت آسیب های ایجاد شده در سیستم عصبی مرکزی، برخی از علایم عصبی باقی مانده و به طور کامل محو نشوند.

در پایان باید گفت تنها راه جلوگیری از این بیماری با توجه به این که تاکنون درمانی برای آن تشخیص داده نشده است. پیشگیری از وقوع نیوکاسل در گله، استفاده از واکسن های مناسب و روش های صحیح به کارگیری آنها و نیز مصرف به موقع را پل های این واکسن در مزارع پرورشی است.



دکتر امیر شهرآیینی

ماهنامه کشاوری و صنعت ، شماره 61 – فروردین و اردیبهشت 84

[Sara12]

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در شترمرغ

این بیماری یکی از بیماریهای کشنده و قابل انتقال به انسان بوده که توسط کنه هیالوما قابل انتقال می باشد. این بیماری در گوسفند ، گاو و شتر مرغ ویرمی بسیار کوتاه و بدون علائم بالینی ایجاد می کند.

انسان از طریق گزش کنه و يا تماس مستقیم با خون حیوانی که دارای ویرمي است آلوده می گردد. تاکنون گزارش از ابتلاي انسان به این بیماری در اثر مصرف گوشت آلوده گزارش نشده است. در آفریقای جنوبی شتر مرغ ها از نظر سرولوژی مثبت می باشند. در سال 1996 کارگران یک کشتارگاه شترمرغ در اثر تماس با خون شتر مرغ آلوده ، آلوده شند. طبق قوانین شتر مرغ های آماده کشتار ، 14 روز قبل از اعزام به کشتارگاه باید توسط کنه کش تیمار گشته و سپس عازم کشتارگاه گردند.



Viral Disease in ostriches; Beny Perelman poultrymed , 2005

[Sara12]

توانایی بوقلمون در انتقال سویه حاد ویروس آنفلوانزا با منشاء شترمرغ استرالیایی
به منظور بررسی پاتوژنز ویروس حاد آنفلوانزا با منشاء شترمرغ استرالیایی این ویروس به شترمرغ تلقیح شد.

این سویه حاد 2 تا 12 روز بعد از تلقیح از كلواک وسواپ نایی جدا شد، البته ویروس از مغز، تیموس ، پلک ، طحال ، تخمدان ، بیضه ، کبد ، کیسه هوایی ، پیش معده ، دودنوم ، قلب ، پانکراس ، کليه و شش ها جدا شدند. لازم به ذکر است ویروس از سواپ سطحی کلواک ، ژژنوم ، ايلیوم ، بورس ، نای و مغز استخوان نیز جدا شد.

نتایج حاصل از این بررسی نشان داد سویه حاد ویروس آنفلوانزا با منشاء شترمرغ استرالیایی می تواند بطور وسیعی در شترمرغ تکثیر پیدا کند ولی قادر به توانایی ایجاد بیماری در آن نمی باشد.



Avian Pathology, 2001, 30 : 83 – 90

[Sara12]

مهمترین بیماری های تغذیه ای در شتر مرغ و نحوه پیشگیری از آنها


مقدمه

پرورش شتر مرغ امروزه با عنایت به مزایای بسیار زیاد آن به عنوان یک رویکرد های جدید در صنعت دامپروری مورد توجه بسیار واقع شده است . این پرنده همه چیز خوار بوده ودر مناطق خشک و کم آب براحتی زیست می کند . از لحاظ پایداری در برابر شرایط نا مساعد طبیعی در مقابل کمبود آب و غذا شبیه شتر و از لحاظ ظاهری شبیه پرندگان است . در حال حاضر می توان شتر مرغ را به عنوان دام آینده در بسیاری از مناطق معرفی کرد . شتر مرغ ها به کنجکاوی و بویژه علاقمندی به اجسام درخشنده و رنگی مشهور هستند از اینرو ممکن است اجسام خارجی توسط آنها بلع و زمینه لازم برای بروز بیماری یبوست ( انباشتگی ) را فراهم کند . بنابر این عوامل موثر در سلامتی و بهداشت این پرندگان یکی از جنبه های بسیار مهم این نوع پرورش می باشد .



یبوست بیماری ست که اغلب بطور مکرر مشکلاتی را در رشد جوجه ها بوجود می آورد . در حال حاضر دو نوع از یبوست شناسایی شده است :

یبوست حاد یا یبوستی که شتر مرغ اخیرا کسب کرده که با علائم شدید و در زمان کوتاه یعنی بین 12 تا 24 ساعت بروز پیدا می کند . دومین نوع آن یبوست مزمن یا نوع دراز مدت آن است .

بطور معمول یبوست حاد از شترمرغ هایی که مقدار بسیار زیادی از مواد غیر خوراکی مصرف می کنند نتیجه می شود که این تیپ آن می تواند از مصرف بیش از اندازه شن ، خاک ، سنگریزه ، علف های زبر و از این قبیل مواد حاصل گردد . انسداد حاد منجر به کولیک و سر انجام مرگ پرنده را در بردارد . معمولا انباشتگی پیش معده بصورت جزئی مانع عبورمواد بطور کامل می شود که این عامل می تواند مسبب بروز نوع مزمن آن باشد .چنین پرنده هایی معمولا وزن نرمالی بدست نخواهند آورد ودر ظاهر غالبا دچار سوء تغذیه شده و گرایش به بلع مواد غیر خوراکی دارند .

نوع خوراک ، فاکتور های استرس ، عوامل محیطی و … را می توان از فاکتور های مهم بروز یبوست در صنعت پرورش شتر مرغ دانست .

از فاکتور های خوراکی ایجاد کننده یبوست می توان مصرف بیش از اندازه فیبر ، دریافت برگ ها و ساقه های یونجه ، ساقه گراس ها برای جوجه ها ی جوان به ویژه جوجه هایی که درمزرعه کوچک دارای محدودیت چراگاه هستند را بر شمرد . دریافت حجم زیادی از دانه های زبر ، گراس های خشک و میوه ها ی وحشی می تواند زمینه ساز انباشتگی در شتر مرغ های مسن تر باشد . از آنجایی که پیلورمعده شترمرغ خیلی کوچک بوده و جوجه ها ی جوان ظرفیت توسعه برای هضم را ندارند توصیه می شود که جیره غذایی در نظر گرفته شده برای آنها از کیفیت مطلوب بر خوردار باشد . از تغذیه فیبر نا مرغوب برای شتر مرغ های زیر وزن kg 35 باید امتناع نمود و نکته دیگر اینکه خطر انباشتگی با افزایش سن در شتر مرغ ها سیر نزولی پیدا می کند . ناتوانی شتر مرغ های جوان د رهضم فیبر به علت نبودباکترها ی هاضم سلولوز در قولون است و یکی از عوامل حیوانی می باشد که میتواند منجر به بروز این عارضه شود. جوجه ها بدون مصرف غذا در دراز مدت احساس گرسنگی نمی کنند از این رو مقدار زیادی مواد خارجی مانند تکه چوب ، کیسه پلاستیک و سیم می بلعند . از فاکتور های دیگر بروز انباشتگی در شتر مر غ ها عوامل محیطی – مدیریتی است مانند پروراندن جوجه ها بر روی کف شنی که اگر خاک نرم و سبک یا خشک باشد سبب بلع بیش از اندازه شن وماسه می شود . گرسنگی و سرو صدای محیطی می تواند ایجاد کننده ی استرس باشد که این عامل منجر به جانشین سازی خوراک شده و از عوامل دیگر یروز به حساب می آید در واقع می توان گفت کمبود تغذیه ای ، شتر مرغ ها را به سمت گند خواری یا اشتهای غیر طبیعی تحریک می کند . نبود سنگریزه و شنریزه در حد مطلوب جهت کمک به آسیا کردن مواد بلع شده در سنگدان ممکن است زمینه انسداد را مهیا کند بنا بر این وجود سنگریزه در یک حد معین برای پرندگان ضروری است . عواملی مانند عفونت ناشی از تجمع عوامل باکتریایی ( Megabacteria ) و قارچی ( Candida)نیز می توانند باعث ایجاد زمینه مساعد جهت انسداد گردد . جوجه های مبتلا به انسداد افزایش وزن روزانه نداشته و بسیار آهسته رشد می کنند همچنین تخلیه مدفوع همراه با زحمت و فشار زیاد انجام شده و از خود صدا در می آورند ،به غذا نوک می زنند ولی غذا نمی خورند . انسداد را می توان با ملاسمه سختی و بزرگ بودن شکم مشخص نمود . شتر مر غهای مبتلا به انباشتگی در حالت جناغ سینه ای دچار زمین گیری شده ، کاملا هوشیار بوده و گردنشان را به حالت کشیده نگه می دارند .

پیشگیری و درمان یبوست:

در پیشگیری از بروز این بیماری توجه به استرس های ناشی از انتقال و تغییر محل ودست یابی به مواد خارجی بسیار حائز اهمیت است . می توان با اجتناب و دوری از عوامل سببی در مزرعه از یبوست جلوگیری به عمل آورد. لذا باید جهت به حداقل رسانیدن تلفات ، برای افرادی که به شیوه ای با حیوان سر وکار دارند تعالیمی در نظر گرفته شود تا فائق آمدن بر مشکلات را بیاموزند . در پرواربندی متراکم شتر مرغ ها احتمال آنکه یبوست یک مشکل عدیده بشمار آید کم است ، اما می توان آن را بعنوان یک عامل مهم فناپذیر برای جوجه های جوان در صنعت پرورش نیمه متراکم که دسترسی به چرای آزاد یا محدودیت پایه ای دارند به حساب آورد . انباشتگی معده کمی پس از انتقال جوجه ها ازجا یگاه نگهداری با کف بتنی به محوطه باز بی تردید یکی از مشکلات رایج مزارع پرورش به حساب می آید .

ساده ترین روش روغنی کردن یا ایجاد لغزش راه دهان است که روغن های گیاهی قادر به کمک تجزیه مقداری از این مواد است که شتر مرغ ها مجددا به یک جیره غذایی نرمال دست خواهند یافت .زمانی که امر تشخیص به سهولت امکان پذیرد مداخله جراحی می تواند خیلی موثر واقع شود که پس از باز کردن پیش معده می توان پیش معده و سنگدان را تمییز کرد . خوراندن داروی روغنی نمک اپسوم ( سولفات منیزیم ) در آب به مقدار ¼ قاشق چایخوری برای جوجه های شتر مرغ تا 2 قاشق سوپ خوری برای یک شتر مرغ بالغ پیشنهاد شود .

از اصول های دیگر درمان می توان موارد زیر را نام برد :

1- در اختیار قرار دادن پارافین طبی ، سولفات باریم و لاکتوز بطریقه خوراکی

2- دسترسی آزاد و آسان به غذا جهت ممانعت تحریک پرنده به خوردن اشیاء خارجی

3- دور کردن اشیاء خارجی از بستر و جایگاه نگهداری

مدفوع خواری :

در وضعیت طبیعی جوجه هایی که به تازه گی از تخم خارج شده اند مواد دفعی والدینشان را مصرف می کنند که ممکن است منبع میکرو ارگانیسم هایی باشد که در مجرای گوارش آنها ساکن بودند .



پر کنی ( پر خوری ) :

این عارضه به عنوان یک فعالیت جانشین و جبرانی بطور انفرادی در گله های شتر مرغ حادث می شود . این رفتار ناپسند معمولا توسط یک پرنده آغاز می شود . شترمرغ های دیگر با مشاهده زخم های کوچک و خونریزی در پشت پرندگان دیگر تحریک شده و این عمل را تقلید می کنند ولی اغلب یک پرنده مقصر است . پرخوری در شتر مرغ ها میتواند با جیره غذایی شتر مرغ ها تصحیح شود. ای جیره دارای 25 % پروتئین ، 0.3 % متیونین % 1.36 % لایزین ، 1.67 % آرژنین ، 0.25 % تریپتوفان ، 7 % فیبر ، 6.97 % انرژی متابولیسمی ، 3.9 % کلسیم ، 21 % فسفر و 5 % نمک است .



بیماری های کمبود تغذیه ای :

وبتامینE وسلنیوم : کاهش جوجه در آوری ، دیستروفی عضلانی ، مرگ و میر شدید جوجه ها و ناباروری همیشگی در نر ها می تواند از علائم کمبود طولانی مدت به حساب آید .

استفاده از مکمل ویتامین E و سلنیوم در جیره می تواند موثر واقع شود . مکمل ویتامین E و سلنیوم را می توان هر روز به مقدار g/kg 1 به شتر مرغ ها خوراند که این مکمل دارای IU 40000 ویتامین E و 40 میلی گرم سلنیوم در هر کیلو گرم است . تزریق ویتامین E و سلنیوم در 0.25 دز برای جوجه های تازه تفریخ شده و 0.5 میلی لیتر برای جوجه های با بالای دو هفته از سن و تقریبا 5 میلی لیتر برای یک پرنده بالغ د ر هر چهار هفته بصورت درون ماهیچه ای توصیه می شود .

ویتامین های مهم گروه B ، ویتامین B2 و بیوتین: کمبود این ویتامین ها منجر به پیچیدگی انگشتان پا به علت نقص در جوجه در آوری ، فلجی دائم ، پیچش پاها ، لغزش تاندون و کاهش جوجه درآوری می گردد.

مکمل ویتامین محلول درآب می تواند در سن چهار هفتگی و در زمان احساس کمبود، به آب آشامیدنی اضافه شود. تزریق ویتامین B کمپلکس به مقدار 1 میلی لیتر در 10 کیلو گرم از وزن بدنی توصیه می شود .

اسید پانتوتنیک : التهاب پوست در اطراف منقار ، چشم ها و بال ها و تاخیر در رشد را می توان از مشخصات بارز کمبود این ویتامین دانست . جهت رفع علائم این بیماری 0.5 میلی لیتر برای جوجه های تازه متولد شده توصیه می گردد.

نیاسین : کمبود این ویتامین دارای علائم مشخصه زیر می باشد : طاسی در سر وگردن ، کاهش جوجه درآوری رشد ضعیف جوجه ها ، نداشتن پر در سر وگردن و پر در آوری ضعیف.

مکمل بیوتین که شامل g/kg 0.3 بیوتین ، g/kg 30پنتوتنیک اسید و g/kg 200 ویتامین C می باشد را می توان به جیره روزانه درمقدار g/kg 1 خور اک افزود .

کلسیم ، فسفر و ویتامین D : ازبارزترین علائم کمبود بد شکلی پای حیوان( نرمی استخوان در پرنده های جوان) است. با تصحیح نسبت کلسیم به فسفر در جیره تکمیلی بوسیله سنگریزه سنگ آهک یا استخوان های آسیا شده میتوان کمبود را جبران نمود.

منگنز : ناهنجاری سیستم اسکلتی به خصوص لغزش تاندون ، کوتاهی و کلفتی استخوان های پا ناشی از کمبود منگنز می بلشد .

افزلیش حد اقل 120گرم منگنز در 1000 کیلو گرم خوراک ، افزودن سولفات منگنز یا کلرید منگنزبه مقدار gr 2 در 10 لیتر آب آشامیدنی توصیه می شود.

روی : بدشکلی عضو ، کلفتی پوست پا ها و ران ، رشد ونمو ضعیف پاها از علائم کمبود روی است .

وجود روی به مقدار 80 گرم در 100 کیلو گرم از خوراک فرموله شده توصیه می شود همچنین استفاده از آب عبور داده شده از لوله های گالوانیزه شده می تواند در درمان این بیماری ها موثر واقع شود .

اسید های چرب ضروری . اسید لینو لئیک ، لینو لنیک و آراشیدونیک اسید : ازعلائم کمبود کاهش یافتن قابلیت جوجه در آوری و زنده ماندنی جوجه ها می باشد که با مکمل کردن روغن های گیاهی و روغن ماهی به جیره قابل درمان می باشد.



نتیجه گیری :

از آنجایی که پرورش شتر مرغ یک کار پر خطر است و مرگ ومیر در اولین هفته از زندگی گاهی تا 50 % نیز می رسد از اینرو نفوذ بیماری قادر به افزایش تلفات خواهد بود . انباشتگی و انسداد پیش معده و سنگدان زمانی رخ می دهد که این اندام ها توسط بستر ، شن ، فیبر زیاد یا مواد خارجی مانند تکه های چوب و کیسه های پلاستیکی پر شوند . همچنین با قرار دادن علوفه های خشک بلند در اختیار آن ها به خصوص جوجه ها زمینه را برای یبوست فراهم می کنیم. همچنین یکی ازبهترین روش ها برای پیشگیری از بیماری های کمبود تغذیه ای ترتیب دادن جیره ای مناسب با توجه به سن پرنده و فاکتور های محیطی و ... می باشد بنابر این با در نظر گرفتن اصول مدیریتی می توانیم از تلفات ناشی از این سندرم ها بکاهیم .

مهندس سید اسحاق حمیدیان- کارشناس علوم دامی دانشگاه گيلان - پوستر


References



حمیدیه ،هرمز- 1381 ، بیماری های شتر مرغ . 1

2A. A. Aganga, A. O. Aganga* and U. J. Omphile

Department of Animal Science and Production, Botswana College of Agriculture,

Private Bag 0027, Gaborone

*M. I. T. C., Private Bag 45, Lobatse, Botswana

Pakistan Journal of Nutrition 2 (2): 65-67, 2003

© Asian Network for Scientific Information 2003

[Sara12]

شباهتها و تفاوتهاي شترمرغ و ساير ماکيان

در طول قرون گذشته مصرف گوشت و تخم ماکيان به طور مستمر افزايش چشمگيري داشته است و هر روزه شاهد تبليغات بيشتري در اين خصوص مي باشيم علاوه بر اينکه دانشمندان و کارشناسان همواره در صدد يافتن راه هائي هستند که آنها را به سمت توليد بيشتر و با کيفيت تر هدايت کند.
در اين ميان و در مقايسه با ساير ماکيان نظير مرغ و بوقلمون، شترمرغها بعنوان حيوانات غير بومي و نويافته مورد توجه هستند.البته توليد شترمرغ مانند ساير گونه هاي ماکيان نامبرده در حال گسترش است و درباره پرورش شترمرغ و افزايش توليد آن و همچنين از نظر مسائل مديريتي و دامپروري، بيماري هاي مسري، عوامل زيستي و محيطي و تاثيرات آنها بر روي اين پرنده اطلاعات بيشتري در سالهاي گذشته بدست آمده است.
طبق اين اطلاعات بدست آمده بايد گفت همانند ساير ماکيان، شترمرغها نيز تحت تاثير گروهي از عوامل پاتوژنيک مي باشند اما به نظر مي رسد اين عوامل نسبت به ساير ماکيان و نيز بوقلمونها تاثير کمتري روي شترمرغ داشته باشد.
گر چه تعداد گزارشات درباره بيماريهاي مسري در شترمرغ رو به افزايش است اما در هر صورت مقاومت شترمرغها نسبت به عوامل نامساعد محيطي و بيماريها بسيار بيشتر از ساير ماکيان مي باشد.
بدترين نوع بيماريهاي مشاهده شده در شترمرغها، آنفولانزا و نيوکاسل هستند که باعث بروز مرگ و مير بويژه در پرندگان جوان و نيز ايجاد موانع تجاري، بازرگاني، و بروز مشکلاتي در امر اقتصادي آن مي گردند.
همچنين با افزايش بيماريهاي ويروسي شترمرغها پرندگاني مستعد براي عفونتهايي مانند e.coli هستند که در اين موارد نظرياتي درباره استفاده از واکسنها و نيز آنتي باکتريالها براي پيشگيري و درمان بيماريهاي مسري در شترمرغها ارائه شده است. اما صرفنظر از موارد ذکر شده هميشه راه هائي وجود دارند که مي توانند امنيت سرمايه گذاري را بالا ببرند که از اين جمله مي توان به همان بکار بردن داروهاي درماني اشاره کرد که مي توانند تا حدودي باعث پيش گيري و درمان گردد.
درمورد بيماريهاي مسري، واکسيناسيون مي تواند ابزاري مورد استفاده براي پيش گيري از تلفات جدي و شديد باشد و اين در حالي است که تاکنون براي بسياري از بيماريهاي شترمرغ فرمول خاصي وجود نداشته و به همين علت از ساير فرآيندهاي توليدي براي ساير گونه ها براي واکسيناسيون يا درمان شترمرغ استفاده مي کنند.
به طور کلي مي توان گفت به دليل مشابهت هاي بسيار بين شترمرغ ها و ساير طيور، مي توان تا حدودي از دانسته هاي مورد استفاده در مرغداريها و بوقلمون داريها استفاده نمود خصوصا اينکه اين وجه تشابه در بخشهائي همانند جوجه کشي و نگهداري جوجه ها بيشتر به چشم مي خورد.
همچنين علاوه بر برنامه هاي بهداشتي، استفاده از تجربيات ساير ماکيان در مبحث تجارت، بويژه فرهنگ سازي مي تواند مورد توجه قرار گيرد زيرا روشهاي بازاريابي و ايجاد بازار مصرف و رواج محصولات شترمرغ در جامعه تفاوت چنداني با طيور ديگر ندارند.
به هر حال همانند ساير صنايع دامپروري، پرورش شترمرغ نيز به سرعت روبه گسترش است و اطلاعات بدست آمده در جنبه هاي گوناگون اين صنعت نيز روز به روز نسبت به گذشته بيشتر مي گردد پس جديد بودن اين صنعت و ترس از آينده نبايد مانعي در سر راه سرمايه گذاران باشد و مطمئن باشيد همانگونه که صنايع شناخته شده کنوني نيز روزگاري نا شناخته بودند، شترمرغ نيز با طي کردن اين راه آينده بسيار خوبي را در انتظار خواهد داشت و شباهتهاي زياد بين اين صنعت و ساير شاخه هاي پرورش طيور گواه اين نکته مي باشند.

[Sara12]

عوامل مؤثر بر كيفيت و كميت چرم در شتر مرغ

چرم شترمرغ نه تنها در مقام مقايسه باچرم ديگر حيوانات، بلكه در مقام مقايسه با ديگر توليدات شتر مرغ(گوشت، پر وغيره) بسيار با ارزش تر مي باشد. از جمله برتري هاي چرم شترمرغ مي توان به نكات زير توجه كرد:

1-چرم شترمرغ در عين ظرافت و نازكي، خاصيت الاستيسيته (كشسان) بالايي دارد، 3 الي 4 برابر چرم گاو و گوسفند.

2- از ويژگي هاي منحصر به فرد آن وجود فوليكول هاي پر بر روي چرم شترمرغ است كه يك حالت دانه دانه مانند به رخ چرم مي دهد كه زيبايي خاص خودش را دارد.

3- به علت ظرافت بيش از حد پوست شترمرغ و عدم وجود مو و موهر، مواد شيميايي دباغي كه اكثراً هم گران قيمت مي باشند، كمتر مصرف مي شود.

4- در مقام توليد، يك شترمرغ مولد، در طول دوره فعاليت خود با توجه به جوجه هايي كه توليد مي كند، نسبت به ساير حيوانات، حجم بيشتري چرم توليد خواهند كرد.

[Sara12]

توسعه بی سابقه صنعت پرورش شتر مرغ
وجود خصوصیاتی همچون مقاومت زیاد در برابر شرایط اقلیمی ، ویژگی های تغذیه ای و کیفیت منحصر به فرد فرآورده های شترمرغ مثل گوشت ، چرم و پر سبب شده است که استقبال شایانی از سوی تولید کنندگان جهت تکثیر و پرورش این پرنده در سطح جهان به شکل انبوه و صنعتی صورت گیرد . در حال حاضر تولید جهانی 000/500 قطعه شتر مرغ پرواری و تولید 12500 تن گوشت است .

در کشور ما پرورش شتر مرغ از سال 79 با تصویب شورای پروتئین کشور آغاز گردید و تا به امروز از رشد بی نظیر و فابل توجهی برخوردار بوده است . در حال حاضر 20 واحد فعال مادر و 30 واحد پرواری در سطح کشور در حال فعالیت هستند .



تعداد موافقت اصولی و پروانه بهره برداری صادر شده از سال 79 – 82

نوع پروانه
پروانه بهره برداری
موافقت اصولی

نوع پرنده
تعداد
ظرفیت
تعداد
ظرفیت

شتر مرغ مادر
12
4000
57
7000

شتر مرغ پرواری
20
2000
50
8000




آمار تعداد پرندگان موجود در کشور از سال 79 – 83

سال
تولید جوجه یکروزه
واردات جوجه
پرنده مولد
جمعیت کل

79
-
200
48
248

80
150
650
150
1250

81
1500
2000
-
3500

82
2000
2860
18
4878

83
3000
4570
59
7629




آمار موجود در جداول نشان دهنده این است که علاقمندان زیادی جهت ورود به این عرصه وجود دارد و شرایط اقلیمی و جغرافیایی کلیه نواحی کشور نیز قابلیت توسعه این صنعت را دارا می باشند . اکنون این سوال در ذهن ایجاد می شود که دلیل این همه علاقمندی چیست و این رشد چشمگیر در این مدت کم بنا به چه دلایلی صورت گرفته است ؟

شتر مرغ بزرگترین پرنده موجود در کره زمین است که به دلیل داشتن پا های قوی قادر است با سرعتی معادل 60 – 70 کیلومتر در ساعت بدود و سرعتش را زمانی بیش از 10 دقیقه حفظ کند . پرنده نر دارای پر وبال سیاه و جثه بزرگ و پرنده ماده پر وبال قهوه ای – خاکستری و اندازه ای کوچکتر می باشد . شترمرغ از قوه باصره قوی برخوردار است و با استفاده از گردن پریسکوپ مانندش میتواند شعاعی به مسافت 5/3 کیلومتر را مشاهده کند . این پرنده می تواند مدت زمان طولانی را بدون آب به سر برد . این امر تا اندازه ای مربوط به وجود غدد نمکی در بینی آنها می باشد که در پرندگان در یایی و خزندگان نیز وجود دارد . ارتفاع شترمرغ بین 2 – 5/2 متر و وزن آن معادل 100 – 150 کیلو گرم است .

شتر مرغ مقاومت نسبتا زیادی به شرایط نامساعد محیطی از قبیل دمای خیلی بالا و سرما ، رطوبت بسیار کم ، کم آبی و کم غذایی دارد و در شرایط اقلیمی گرم (متوسط 35 درجه سانتیگراد ) و نیمه خشک بهترین تولیدات را عرضه می دارد .

جایگاه شتر مرغ بسیار ساده و کم هزینه می باشد و وجود سقفی که آنها را از اشعه سوزان آفتاب و باد و باران محفوظ نگه دارد کافی است . محوطه پرورش بایستی حصار کشی شود که برای شتر مرغ های بالغ بایستی 8/1 متر ارتفاع داشته باشد . برای هر جفت شتر مرغ مادر 800 متر مربع فضا لازم است .

قیمت جوجه 3 ماهه معادل 000/500/3 ریال ، جوجه 9 ماهه 000/000/7 ریال و پرنده بالغ معادل 000/000/20- 000/000/25 ریال می باشد .

به طور کلی مقدار اجزاء درآمدزای شتر مر غ به قرار زیر است :

گوشت1 4% ، چرم 60% ، پر 11 % و محصولات دیگر 15 % ( تخم های نطفه دار ، پوسته تخم های غیر قابل جوجه کشی و ... ) .

1 – گوشت شتر مرغ : گوشت شتر مرغ از ارزش غذایی بالایی برخوردار می باشد به طوری که گوشت شترمرغ به عنوان یک شاخص در خوراک شناسی استفاده می شود . گوشت شترمرغ یکی از کم چربی ترین نوع گوشت قرمز موجود می باشد . کم بودن چربی گوشت شتر مرغ یکی از خواص مهم و قابل توجه در بازار مصرف کنونی به شمار می رود . این خاصیت برای بیماران قلبی و عروقی و نیز افراد چاق که بایستی وزن بدنشان را کنترل کنند بسیار مفید می باشد . چربی گوشت شتر مرغ در 100 گرم گوشت برابر با 29/1 گرم است در صورتی که این مقدار برای گوشت گاو 6/4 و برای گوشت جوجه 3/4 می باشد .

کلسترول موجود در گوشت این پرنده نیز پایین و 57 میلی گرم در 100 گرم است در حالی که در گوشت گاو 59 و در گوشت جوجه 57 میلی گر م در 100 گرم است . اسید های چرب غیر اشباع موجود در بافت های شتر مرغ 30 % مجموع اسید های چرب را تشکیل می دهد . بالابودن میزان اسید چرب امگا – 3 در گوشت شتر مرغ 3/8 % یک مزیت خوب به منظور ادامه انگیزه تولید آن محسوب می شود . در انسان استفاده از اسید چرب امگا – 3 تاثیرات مفیدی در کاهش بیماری های قلبی – عروقی داشته و برای رشد و نمو موثر است . به نظر می رسد که این اسید چرب در مقایسه با اسید چرب غیر اشباع امگا – 3 تاثیرات مفیدی در جلوگیری از لخته شدن خون دارد .

کمی میزان سدیم در گوشت شتر مرغ 43 میلی گرم در مقایسه با گاو 63 میلی گرم و جوجه 77 میلی گرم در 100 گرم یکی از مزایای این نوع گوشت خصوصاٌ در افرادی که نیاز به مصرف غذاهای کم نمک ( نظیر افراد با فشار خون بالا ) دارند می باشد .

میزان آهن موجود در گوشت شتر مرغ 3/2 میلی گرم و گوشت گاو 2/2 میلی گر م و در گوشت جوجه 9/0 میلی گرم در 100 گرم است . گوشت شترمرغ آهن مناسبی را برای افراد کم خون و زنان آبستن فراهم می کند .

علاوه بر موارد ذکر شده پروتئین گوشت شتر مرغ بالا و در حدود 20 % است و نیز دارای تردی و قابلیت هضم استثنایی می باشد . واکنش گوشت شترمرغ نسبت به ادویه جات هم بسیار مناسب می باشد .

هر 100 گرم گوشت شتر مرغ حاوی 5/21 میلی گرم منیزیوم ، 208 میلی گرم فسفات و 4/351 میلیگرم پتاسیم است . لاشه یک شتر مرغ دارای 50 % گوشت است که از یک پرنده 100 کیلوگرمی 33 کیلوگرم گوشت از قسمت پا به دست می آید . در بازار ایران گوشت شترمرغ به قیمت 000/150 – 000/180 ریال عرضه می شود .

2 – چرم شتر مرغ : چرم این پرنده در صنعت سراجی مورد استفاده قرار می گیرد . چربی طبیعی که در پوست شتر مرغ وجود دارد باعث انعطاف پذیری و مقاوم بودن آن در مقابل خشکی وترک خوردگی می شود . از ویژگی های منحصر به فرد پوست این پرنده فولیکول های پر موجود در پشت و سینه آن است . وضعیت آرایش فولیکول ها بر روی پوست ارزش آن را مشخص می کند . هر قدر این فولیکول ها واضح تر و فشرده تر باشد پوست از ارزش بیشتری برخوردار می گردد . کل مساحت پوست شتر مرغ در سن 10– 14 ماهگی در حدود 5/1 – 1/1 متر مربع می باشد . نوع دیگر چرم تولید شده از شتر مرغ چرم پوست ساق پا است . این چرم از صفحات فلسی شکل که همانند پوست مار مولک است تشکیل شده است و در ساختن پوتین گاو چران ها کاربرد زیادی دارد . قیمت هر تخته چرم 2/1 – 5/1 متری فرآوری شده معادل 000/000/2 ریال می باشد .

3 – پر شتر مرغ : با ارزشترین پر ها پر های سفید شتر مر غ نر است که تقریباٌ 24 پر میانی در اولین ردیف پر های بال هستند که معمولاٌ هر سال 2 بار چیده می شوند . جمعاٌ در سال حدود 1 کیلو گرم پر استحصال می شود که هر کیلوگرم آن 1000 دلار در بازار های جهانی خرید و فروش می شود . از این پر ها غالباٌ برای تزئین لباس های مد روز و دکوراسیون خصوصاٌ در صحنه ای تئاتر استفاده می شود . پر های دیگر که از کیفیت نامرغوب برخوردارند به دلیل داشتن خواص الکترواستاتیک در ساخت گردگیر استفاده شده که از انواع دیگر آن موثرتر است . قیمت هر دانه پر درجه یک معادل 000/50 – 000/60 ریال می باشد .

4 – تخم شتر مرغ : تخم شتر مرغ یکی از فرآورده های پر مصرف در سطح جهان است .از تخم های نطفه دار برای جوجه کشی و تولید جوجه این پرنده استفاده می شود . از تخم های غیر نطفه دار نیز جهت مصرف خوراکی و یا نقاشی یا حکاکی روی پوسته تخم استفاده می شود . عسلی شدن تخم شتر مرغ حدود 45 دقیقه و سفت شدن آن دو برابر این زمان وقت می گیرد . هر شترمرغ ماده بین 40 – 50 تخم در سال تخم می گذارد و قیمت هر تخم نطفه دار حدود 000/500 ریال می باشد.

در شرایط کشور ما بهترین سیستم پرورشی سیستم نیمه بسته است که علاوه بر ایجاد پناه گاه برای پرنده زمین جهت حرکت و دویدن و چرای پرنده در اختیار او قرار خواهد گرفت . تلفیق این سیستم با کشت و کار و زراعت گونه های مناسب مرتعی می تواند تا حد زیادی هزینه های پرورش را کاهش دهد .

در مقایسه شتر مرغ با گاو تولید گوشت شتر مرغ 4 برابر گاو است . دوره حاملگی و زایش گاو حدود 9 ماه است در صورتی که دوره هچ تخم شتر مرغ 42 روز است . یک گاو در طول یک سال 1 راس گوساله تولید می کند در حالی شتر مرغ 40 عدد جوجه تولید می کند . استحکام چرم شتر مرغ 3 برابر چرم گاو و میزان کلسترول موجود در گوشت گاو 2 برابر گوشت شتر مرغ است .

[Sara12]

بررسي ميزان بروز بيماري سندرم پيچش پا درتعدادي از شترمرغ هاي پرورشي اطراف تهران

هدف ازاين تحقيق ، تعيين ميزان بروزعارضه »پيچش پا « دربرخي ازواحدهاي صنعتي پرورش شترمرغ اطراف تهران؛ همچنين بررسي دامنه سني ابتلا به اين بيماري ، عوامل زمينه ساز آن و نيز مقايسه يافته ها با نتايج بدست آمده ازتحقيقات مشابه درسايرنقاط دنيا بوده است .اين عارضه شامل پيچش يک و يا به ندرت هردوپا به سمت خارج به ميزان 90-40 درجه و حتي بيشتر دراثر چرخش غيرطبيعي ، ناگهاني و پيش رونده استخوان درشت ني اي – مچي Tibiotarsus )) حول محور طولي استخوان به سمت لترال بوده و يکي از علل مهم مرگ جوجه ها در10-3 هفته اول زندگي مي باشد .درطي 12 ماه مطالعه ، پرندگاني با دامنه سني بين 1 روز تا 7 سال ( مسن ترين شترمرغ پرورشي موجود در ايران درزمان انجام اين مطالعه) مورد بررسي قرارگرفتند .بازديد ها بطورميانگين هر 15 روز يکبار صورت مي گرفت . در يک مورد نيز ازاندام درگير، راديوگرافي انجام شد . دراين مدت ، موارد مشاهده شده بالغ بر10 مورد گشت که در کليه موارد ، سن پرنده هاي بيمار، کمتراز3 ماه و دراکثر بيماران بين 8-2 هفته بود . درهيچيک ازجوجه هاي مبتلا ، علائمي از بهبود ضايعه مشاهده نشد و کليه بيماران در محدوده سني 10 روزگي تا 3 ماهگي حذف و يا تلف گرديدند . مطالب ارائه شده دراين مقاله، براي اولين بار درکشور مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته و تا پيش از اين ، تحقيقي در اين خصوص صورت نپذيرفته است .



چهاردهمین کنگره دامپزشکی ایران- تهران 1384

امير شهرآئيني، محمد حسن بزرگمهري فرد، پيام حقيقي خوشخو، شهرام درداري، علي حاجي بابايي

دانش آموخته دانشکده دامپزشکي دانشگاه آزاد اسلامي( واحد کرج)

[Sara12]

علائم کمبود ويتامين ها و موادمعدني در شترمرغ

مهندس حميد راستگويان - کارشناس ارشد تغذيه طيور





ويتامين
علائم كمبود
مقدار در تن براي جلوگيري از علائم كمبود

ويتامين A
عدم باروري ، كاهش رشد ، شاخي شدن سلولهاي اپي تليوم دستگاههاي تنفسي ، ادراري و بخش فوقاني دستگاه گوارش ، عدم تشكيل چشم در جنين ، مرگ زودرس جنين ، ناهنجاريهاي جنين ، كاهش كيفيت اسپرم ، تأخير در تخمك گذاري ، كاهش يا حذف رفتارهاي مخلي
(IU) 12000000

ويتامين D3
نرمي و پوكي استخوان ، ضعف پا ، كاهش كيفيت و ضخامت پوسته تخم مرغ ، كاهش جوجه درآوري ، غيرطبيعي بودن شكل نوك در جوجه ها ، تأخير در رشد و ايجاد حساسيت بالا نسبت به بيماريها
(IU) 3900000

ويتامين E
مرگ ناگهاني و مرگ و مير شديد جوجه ها ، كاهش جوجه درآوري و ديستروفي عضلاني
(IU) 45000

ويتامين K
خونريزي ، هماتوم و مرگ و مير شديد جنين
(mg) 15000

ريبوفلاوين

(ويتامين B2)
مرگ و مير شديد جنين طي سومين و چهارمين هفته انكوباسيون ، تأخير در رشد ، كاهش جوجه درآوري ، پيچ خوردگي انگشتان و تضعيف بازده غذايي
(mg) 11000

اسيدپانتوتنيك
مرگ و مير شديد جنين در مراحل آخر انكوباسيون ، خيز عمومي ، تأخير در رشد و پرهاي ژوليده
(mg) 21000

بيوتين
پروزيس ، آماس پوستي ، كاهش جوجه درآوري ، ناهنجاري سيستم اسكلتي و جمجمه
(mg) 150

اسيد فوليك
مرگ و مير شديد جنين در آخر دوره جنيني ، غيرطبيعي بودن شكل نوك ، خم شدن مفصل درشت ني – مچي ، تأخير در رشد.
(mg) 2100




جدول (1) : علائم كمبود ويتامينها در شترمرغ و مقادير مورد نياز آنها در تن جيره غذايي





مواد معدني
علائم كمبود
مقدار در تن براي جلوگيري از علائم كمبود

منگنز (Mn)
تأخير در رشد ، ناهنجاري سيستم اسكلتي ، پروزيس ، كاهش جوجه درآوري ، كندروديستروفي ، كوتاهي و عريضي استخوانهاي پا
(gr) 80

آهن (Fe)
تأخير در رشد ، آنمي هيپوكروميك ، افزايش حساسيت به بيماريها و عدم اشتها.
(gr) 45

روي (Zn)
تأخير در رشد ، كاهش رشد پرها ، كوتاهي و عريضي استخوانهاي پا ، كاهش جوجه درآوري و افزايش ضخامت پوست ران و پاها.
(gr) 80

مس (Cu)
غيرطبيعي و بد شكل شدن اسكلت ، افزايش وقوع شكستگي ها ، كاهش استحكام رگهاي خوني و پارگي آئورت و اختلال در سيستم اعصاب مركزي.
(gr) 10

يد ( I )
مرگ در زمان خروج جوجه از تخم و تأخير در جوجه درآوري
(gr) 1

سلنيوم (Se)
تأخير در رشد، ديستروفي عضلاني و لوزالمعده
(mg) 272




جدول (2) : علائم كمبود مواد معدني در شترمرغ و مقادير مورد نياز آنها در تن جيره غذايي.

[Sara12]

تاثيرات سن شتر مرغ‌هاي مولد در صفات توليدي

مطالعه‌اي در كشور تركيه در 10 خانواده سه تايي شتر مرغ انجام گرديد تامشاهده شود تغييرات در توليد تخم شترمرغ و توانايي جوجه درآوري تحت تاثير سن و فصل جفتگيري مي‌باشد.

تعداد تخم‌هاي گذارده شده در هر فصل از 25 عدد در اولين فصل جفتگيري به 57 عدد در چهارمين فصل جفتگيري در جنس ماده افزايش يافت و دوره تخمگذاري از 169 روز به 210 روز فزوني يافت. فصل جفتگيري سال به سال طولاني‌ترشد و تعداد تخم‌هاي باقيمانده در هر لانه از 2 عدد در اولين فصل به 3 عدد در دومين تا چهارمين فصل جفتگيري فزوني يافت. فاصله زماني ميان دو تخم نطفه‌دار به طور متوسط 9 تا6/10 روز بود كه با افزايش سن به 12 تا 4/14 روز افزايش يافت.

توانايي جوجه‌درآوري تخم‌هاي نطفه‌دار، وزن جوجه در حين تفريخ، توانايي جوجه درآوري كليه تخم‌ها و باروري آنها با افزايش فصل جفتگيري افزايش يافت و همچنين ناهنجاري‌هاي جنيني، جوجه‌هاي ناقص الخلقه و نارس در طي تفريخ همگي كاهش يافت. اتلاف وزن تخم‌ها تحت تاثير فصل جفتگيري نبود.

توانايي جوجه درآوري در اولين فصل 3/64% بود كه در چهارمين فصل جفتگيري به طور چشمگيري به 1/73% افزايش يافت.



Reference:

British poultry Science, 2005, Vol.45, pp: 643-647

[Sara12]

طریقه جذب کیسه زرده در شترمرغ

حجم کیسه زرده در شتر مرغ 2 روز پس از هچ به سرعت کاهش می یابد. این روند رو به کاهش در بین روزهای 3 تا 10 با سرعت کمتری ادامه پیدا می کند و سپس در روزهای 11 تا 13 به سرعت جذب آن افزوده می گردد. بیشترین جوجه های با عدم جذب کیسه زرده در روزهای 5 و سپس 6 و 7 پس از هچ مشاهده و میزان تلفات در جوجه ها هم از الگوی فوق پیروی می نمایند.

[Sara12]

نکاتی در مورد راه اندازی مزرعه پرورش شتر مرغ

راهنمایی و توصیه های کاربردی جهت راه اندازی یک مزرعه پرورش شترمرغ

1- اقلیم مورد نظر برای احداث یک مزرعه جدید.

2- درنظر گرفتن شرایط و امکانات مکان انتخابی .

3- شکل شروع و روش های پرورش.

4- امکانات تأسیساتی مورد نیاز

5- نوع سیستم مدیریت پرورش

6- مجوز

7- سوددهی



1- اقلیم مورد نظر برای احداث یک مزرعه شترمرغ

با توجه به شرایط اقلیمی بسیار مناسب ایران برای احداث مزارع تولیدی ما هیچگونه محدودیتی از نظر شرایط آب وهوایی نداریم ولی ترجیحا" حاشیه کویر( استان های مرکزی کشور ) از اولویت بالاتری برای تولید و پرورش برخوردار هستند به طوری که از نظر تأسیساتی کارهای اجرایی کمتری داریم و زمان رساندن سن پرنده به کشتار هم زودتر می باشد و با توجه به اراضی بایر و غیرقابل استفاده ای که ما در اقصی نقاط کشور داریم که هیچگونه استفاده دیگری از آنها نمی توان کرد. می توانیم این زمین ها را با کمترین هزینه تبدیل به یک مزرعه شتر مرغ بکنیم .



2- در نظر گرفتن شرایط و امکانات انتخابی

باید به این نکته توجه داشت که از امکانات موجود نهایت استفاده را نمود واز هرگونه هزینه اضافی و سلیقه ای خودداری کرد به طوری که توصیه می شود در صورت نداشتن مکان مناسب ، کمترین هزینه را برای خرید مکان اختصاص داد، چون که از ناکارآمدترین مکان ها ( زمین ها) را می توان برای این مورد استفاده کرد و حتی برخلاف دام های دیگر که تخریب مراتع دار دربردارند با توجه به نوع سیستم پرورشی ( بسته ) می توان درکنارآن احیاء مراتع را هم داشت.

نکته ای دیگر که باید به آن توجه کرد آن است که حتی می توان از ساختمان های نیمه تمام یا دامداری های متروکه ، که در حال حاضر بدون استفاده می باشند با تغییر کاربردی آنها زمینه را برای رشد این صنعت در نظر گرفت و برخلاف آنچه تصور می شود که شتر مرغ را فقط در زمین های بزرگ و وسیع می توان پرورش داد، پرورش و تولید آن در باغات نیز امکان پذیر است.

با توجه به وسعت بسیار زیاد مزارع و پراکندگی آن در کشور و نیز استفاده بهینه از مزارع کوچک و باغات کشاورزی این امکان وجود دارد که با تولید و پرورش شترمرغ در جهت بهبود اقتصاد خانوارهای روستایی گام های مؤثری برداشته شود.



3- شکل شروع و روش های پرورش

1-3- چرخه کامل

حالتی که یک مزرعه تمام تجهیزات و امکانات یک واحد کامل را داشته باشد که این موارد شامل جایگاه نگهداری پرنده های مولد ، جایگاه نگهداری پرنده های پرواری ، تجهیزات انکوباسیون و جوجه کشی می باشند در چنین شرایطی تعدادی پرنده به عنوان مولد در مزرعه نگهداری می شود که هدف از آن تولید تخم توسط پرنده های مولد می باشد که پس از انتقال به دستگاه جوجه کشی و تبدیل به جوجه جایگاه مخصوص را نیازمند می باشد. از طرف دیگر تعدادی پرنده پرواری در مزرعه نگهداری می شود که تا سن مشخصی بسته به شرایط پرنده برای کشتار فرستاده میشود البته یک مزرعه می تواند با داشتن یک کشتارگاه کوچک ( با رعایت استانداردها ) این امکان را فراهم کند که کشتار را هم نیز خود انجام دهد. لازم به توضیح می باشد داشتن چنین مزرعه ای مساحت زیادی را در بر می گیرد زیرا باید بین تمام قسمت های یاد شده استاندارد فاصله رعایت شود و نکات بهداشتی را در نظر گرفت که علاوه بر سرمایه گذاری زیادتری نسبت به بقیه روش ها ، مدیریت واحدی را نیازمنداست.



2-3 – پرورش مولد

برخی از مزرعه داران پرنده مولد پرورش داده و با فروش پرنده یکروزه یا تخم نطفه دار نیاز مزارع دیگر را تأمین می کنند که در این مزارع همان طورکه توضیح داده شد باید ابعاد زمین این اجازه را به شما بدهد که بتوانید قسمت های مختلف از جمله محل نگهداری مولدها ، ساختمان جوجه کشی و ........ را داشته باشد.



3-3 – پرواربندی

با توجه به اینکه جوجه ها در سن خاصی خریداری شده و تا زمان کشتار نگهداری می شوند و فضای کمتری نیازمند است که با توجه به تقاضای بازار نسبت به فرآورده های شتر مرغ و قیمت تمام شده آن ، قیمت تعیین می گردد.



4-3- تجهیزات جوجه کشی

ممکن است فقط بخواهید تجهیزات جوجه کشی داشته باشید که دراین صورت می توان با داشتن یک سیستم جوجه کشی چنین واحدی را راه اندازی کرد که البته نسبت به روش های یاد شده دیگر فضای کمتری نیازمند است. لازم به توضیح است کار با دستگاه جوجه کشی یکی از مهمترین و حساس ترین مراحل تولید می باشد به طوری که برای انتخاب دستگاه رعایت برخی اصول تعیین کننده سود نهایی می باشد که در زیر به برخی ازآنها اشاره می شود:

الف – ظرفیت دستگاه که با توجه به شرایط منطقه ای تعیین می شود.

ب ) مشخصات سیستم با توجه به چگونگی چرخش تخم ها .

ج ) سیستم اعلام خطر در صورت قطعی برق.

د ) چگونگی تهویه هوا

هــ) چگونگی تعیین رطوبت نسبی و حرارت در جاهای مختلف و حساسیت آن .

در پایان لازم می دانیم این نکته را متذکرشویم که برای هزینه های خریداری شده دستگاه جوجه کشی هرگونه صرفه جویی غیرمنطقی عواقب بدی را به دنبال دارد و جایز نمی باشد که دراین مورد خواسته باشیم کاهش هزینه داشته باشیم.

4- نوع سیستم پرورشی مدیریت

سیستم های مدیریتی پرورش به 3 دسته تقسیم بندی میشوند:

1-4 – سیستم متمرکز( بسته )

دراین سیستم پرنده ها در یک فضای محدود نگهداری می شوند و تغذیه آنها به صورت غذای آماده می باشد که انواع اقسام مواد معدنی و ویتامین ها در اختیار آنها قرارمی گیرد.

جوجه کشی دراین سیستم به صورت مصنوعی و به وسیله دستگاه جوجه کشی انجام می پذیرد که در این شرایط کارگر مزرعه تخم ها را ازمکان های تعیین شده برای تخمگذاری جمع آوری کرده و سپس آنها را با توجه به ظرفیت دستگاه در مدت زمان معین انتقال می دهند. با توجه به نوع سیستم پرورشی رعایت موارد بهداشتی از اهمیت زیادی برخوردارمی باشند.



2-4- سیستم باز

دراین روش پرندگان درمناطق وسیعی در فضای باز آزاد هستند و تغذیه آنها به صورت طبیعی انجام می گیرد که در چنین شرایطی به فضای وسیعی با پوشش گیاهی مناسب نیازمند هستیم که این وضعیت در تمام کشورها میسرنمی باشد.

انتخاب نوع سیستم بستگی به شرایط اقلیمی و فضای قابل دسترسی وامکانات محلی می باشد تا جایی که برای استفاده ی بهینه ازکلیه امکانات موجود ممکن می باشد هر سه سیستم را با هم تلفیق کرد.



3-4- سیستم نیمه متمرکز

که تلفیقی از 2 روش فوق ( بسته و باز) می باشد.



5- ساختمان ها و تجهیزات مورد نیاز

با توجه به اقلیم هرمنطقه و امکانات موجود طراحی های مختلفی را می توان در نظر گرفت و ازامکانات منطقه ای حداکثر استفاده را کرد به طوری که به عنوان مثال از شاخ و برگ درختان برای سقف سایبان می توان استفاده نمود و در نهایت به این نکته توجه کرد که هدف کمترین هزینه با در نظر گرفتن کیفیت می باشد نه سلیقه های شخصی که برای شروع هیچگونه توجیهی ( اقتصادی ) ندارد. لازم به توضیح است که در استان های مرکزی کشور به دلیل شرایط خاص، رشد جوجه ها تا 20% افزایش داشته و به علت درصد ناچیز رطوبت در این مناطق جوجه کشی بسیار مناسب می باشد. از سوی دیگر ازنظرهزینه ، در چنین مناطقی هزینه های تأسیساتی تا 30% کاهش می یابد، زیرا می توان در ساخت سازه ها از ساده ترین مصالح درمنطقه استفاده نمود. همچنین درساختار محل نگهداری پرنده ها از مصالح ساده مانند کاهگل و چوب استفاده نمود زیرا هم هزینه کمتری دارد و هم عایق می باشد و از هزینه های جنبی می کاهد.

گردشگاه و فضای سقف در سنین مختلف برای جوجه ها ، پرنده های جوان ، پرنده های

مولد ، بسته به سیستم پرورشی و اقلیم دارای طراحی های متفاوتی می باشد به طوری که به عنوان مثال برای جوجه ها کنترل دما و جایگاه نگهداری آنها متناسب باشد و طراحی یک مزرعه به شکلی باشد که حرارت روزانه پرسنل جهت انجام کار به راحتی فراهم باشد و درعین حال سبب کاهش آلودگی و انتقال بیماری ها بشود به طوری که از جایگاه جوجه ها به طرف شترمرغ های بالغ و نیز از پرندگان سالم به طرف پرندگان مریض باشد.

برای محوطه دورتادورهم می توان از احصار توری شکل با ضخامت و چشمه مناسب استفاده نمود. البته ذکراین نکته که به غیراز قفس کشی از هر روش دیگری که سلامت پرنده و بهداشت عمومی رعایت شود می توان استفاده نمود. همچنین این پیش بینی را برای کشتارهای اضطراری در نظر گرفته و وسایل مورد نیاز را تعبیه کرد به طوری که اگر درصورت سهل انگاری جراحتی وارد شود که نیاز به کشتار باشد. وسایل مورد نیاز موجود باشد.



6- مجوز

برای اینکه اشخاص بدانند چه نوع مجوزهایی برای احداث مزرعه شترمرغ لازم است باید با مراکز مرتبط از جمله معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی یا معاونت امور دام بخش طیور، سازمان دامپزشکی و سازمان های مرتبط با پرورش شتر مرغ مشورت کرده لازم به توضیح می باشد هیچگونه محدودیتی برای صدور مجوز احداث مزرعه وجود ندارد، ولی باید به این نکته توجه نمود که مکان پیشنهادی شرایط لازم را برای اخذ مجوز داشته باشد.



7- سوددهی

البته بازدهی کلی یک مزرعه با فاکتورهای متفاوتی از جمله میزان تولیدمثل ، نژاد ، تغذیه ، بهداشت ، عوامل محیطی و طراحی مزرعه بستگی دارد که اقلیم مناسب هم یکی از این فاکتورها است. به عنوان مثال درمورد سن کشتارپرنده پرواری تجربه ای که در مزرعه به دست آوریم مهیا کردن پرنده در نه ماهگی برای کشتار است که این رکورد علیرغم اینکه می تواند کمتر هم شود. می تواند ما را در بازارهای رقابت جهانی به شکل چشمگیری موفق کند و این نکته که حتی 1 روز هزینه کمترو رساندن سن پرنده به کشتاریا رکورد بالا در تولید مثل ( جوجه آوری ) می تواند در سوددهی پایانی مثمرثمر باشد، باید در نظر گرفته شود.



صحبت نهایی

با رعایت موارد ذکرشده که مکان مناسب و طراحی لازم از اولویت بالاتری برخوردار است با انتخاب پرنده مورد نیاز مطابق با شرایط موجود و به طور کلی تولید و پرورش بر پایه اصول فنی استانداردهای تعیین شده می توان در این صنعت به کامیابی رسید و بهترین توصیه ای که می توانیم داشته باشیم این است که با مزرعه داران از دیگر مناطق ملاقاتی داشته باشیم و پی ببریم که آنها محصولاتشان را چگونه و به چه قیمتی به فروش رسانده و تقاضاهای منطقه ای را بررسی کنیم و این نکته را هم در نظر داشته باشیم که هیچ حرفه ای بدون بازاریابی به عنوان بخشی از برنامه های کلی مدیریت نمی تواند نتیجه دلخواه را داشته باشد.

درمورد مطالب ذکرشده سعی براین است کلیات اصولی که یک مزرعه دار برای شروع باید به آن توجه کند، مد نظرگرفته شود که واضح می باشد اگرخواسته باشیم به طور کارشناسانه به هر کدام بپردازیم از حوصله این مقاله در مجله نمی گنجد ولی با این حال می توان کمک بسیار خوبی برای افرادی باشد که می خواهند وارد این صنعت بشوند. باز هم این مطلب را متذکرمی شویم مطالب یاد شده در حد بضاعت اطلاعات بوده و هر گونه انتقادی را با دیده باز پذیرا هستیم .

در پایان امید است که افرادی که وارد این صنعت می شوند با مشاوره صحیح وارد شده که دراین صورت هم سرمایه خود را تضمین کرده اند وهم می توانند در رشد وشکوفایی جامعه قدم مثبتی بردارند و هم بهره وری لازم را داشته باشند.

[Sara12]

پرورش شتر مرغ و ویژگیهای این پرنده بزرگ و سود آور

پرورش شترمرغ از قرن ها پیش در کشورهای آفریقای جنوبی که سرزمین اصلی این پرنده است رواج داشته و گله های شترمرغ مانند سایر گله های دام و طیور پرورش داده می شود. با توجه به اهمیت این پرنده، پرورش آن دردیگر کشورهای جهان نیز انجام پذیر است. شتر مرغ فعلی اصلاح نژاد شده واز لحاظ تولید، مزیت هایی نسبت به شترمرغهای بومی آفریقا دارد.

درحال حاضر، در کشورهای کانادا ، آمریکا، چین ، استرالیا، برخی از کشورهای اروپایی و همچنین در اکثر کشورهای خاورمیانه پرورش این پرنده امکان پذیراست و به دلیل این که از پوست، گوشت، پر و سایر اندام های این پرنده استفاده می شود، پرورش آن در دیگر کشورهای جهان مرسوم شده است. پرورش شترمرغ در ایران از حدود 8 سال پیش آغاز شده و با توجه به استقبال عمومی از پرورش این پرنده درآینده نزدیک شاهد افزایش تولیدات شترمرغ درایران خواهیم بود.

فضای مسقف و سایبان و گردشگاه به ازای هرقطعه شترمرغ متفاوت است. مثلا" از تولد تا سه ماهگی به ازای هرقطعه حداقل یک متر مربع مسقف و 5 متر مربع گردشگاه در نظر گرفته شود.

یا به ازای هر قطعه مولد ( نر و ماده ) حداقل 8 متر فضای سرپوشیده و 250 مترمربع گردشگاه در نظر گرفته شود، کل زمین مورد نیاز به ازای هر قطعه مادر، بیش از 800 متر مربع باشد.

توضیح این که پرورش دهندگان شترمرغ مادر، موظف هستند که نسبت به تشکیل شناسنامه انفرادی ثبت شجره نامه اقدام نمایند.



برخی ویژگیهای شترمرغ

شترمرغ آفریقای جنوبی شامل نژاد شترمرغ گردن سیاه آفریقایی ، گردن آبی و گردن قرمز است. قد 1/2 تا 5/2 متر – وزن ، 110 تا 130 کیلوگرم ( در سن 10 تا 13 ماهگی ) – سرعت دوندگی ، تا 70 کیلومتر درساعت – سن بلوغ نر ، 18 تا 24 ماه – سن بلوغ ماده ، 21 تا 24 ماه – نسبت ترکیب شترمرغها 1 به 2 (دو ماده و یک نر) – تخمگذاری ، 40 تا 70 عدد ( در سال با آب وهوای ایران از اسفند تا آذر) – وزن تخم ، 2/1 تا 2 کیلوگرم – گوشت شترمرغ ، قرمز، چربی اندک ، کلسترول وسدیم کم ، آهن زیاد- مقاومت ، بدون بیماری شایع با ریسک بالا در مقایسه با دیگر دام ها و طیور – چرم ، 3/1 تا 5/1 متر مربع، کشش قوی وزیبایی منحصریه فرد – پر برای مد ، تزئینات و خواص گردگیری ، تزئین کلاههای تعزیه خوانی – تعداد پر ، 46-50 پر محل پرورش ، اکثر نقاط جهان – تعداد جوجه درسال ، 25 تا 45 جوجه تا زمان کشتار ( 10 تا 13 ماهگی) – رشد ، 25 تا 30 سانتیمتر درماه – بهترین زمان کشتار،10 تا 13 ماهگی – زمان پخت تخم ، 5/1 تا 2 ساعت- مقدار گوشت ، 35 تا 48 کیلوگرم



پرورش شترمرغ

شترمرغ درفصول خاصی جفت گیری می کند. این مدت می تواند 6 تا 8 ماه در سال باشد. اما باید گفت که زمان تولید مثل بستگی به عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا دارد.

درنیم کره شمالی جفت گیری در ماه آوریل آغاز و در آگوست یا سپتامبر پایان می گیرد. در نیم کره جنوبی درماه جولای یا آگوست شروع و در آوریل پایان می گیرد.



ویژگیهای جنسی

شترمرغ وحشی در 4 یا 5 سالگی به بلوغ جنسی می رسد در حالی که شترمرغ اهلی 2 تا 3 سال بالغ می شود. شترمرغ ماده اندکی زودتر از نر به بلوغ می رسد. برخی از شترمرغهای اهلی نخستین فصل جفت گیری را ( برای تولید تخم نطفه دار) از 18 ماهگی آغاز می کنند.

پرو بال شترمرغ نر بالغ به رنگ سفید و سیاه است اما رنگ شترمرغ ماده و پرندگان نابالغ کدر است؛ یعنی رنگی قهوه ای ، خاکستری دارند.

جوجه های تازه تولید شده دارای بال و پری هستند که نوک آن سیاه است.

پرزی و پف دار است. این حالت تا زمانی است که پرنده به 4 ماهگی برسد. رنگ شترمرغ نر در طول جفت گیری روشن تر می شود. رنگ پوست که معمولا" آبی روشن است در اطراف نوک و پیشانی و پیرامون چشم تبدیل به رنگ قرمز روشن می شود و پاها و پنجه ها به رنگ صورتی در می آیند.

جوجه های نر و ماده بسیار شبیه هستند و تشخیص آنها تا وقتی که آلت تناسلی را بررسی نکنیم تقریبا" غیرممکن است. البته همین کار هم نیاز به وقت دارد. چون آلت تناسلی در جوجه نر بسیار کوچک است اما در 7 تا 8 ماهگی جنسیت شترمرغ قابل تشخیص است اما وجه تمایز شترمرغ نر و ماده در حدود 2 سالگی کاملا" مشخص است. رنگ شاه پر در پرنده نر کاملا" سفید است اما در پرنده ماده خاکستری و مشکی است. پرهای دم در شترمرغ نر سفید و زرد مایل به قهوه ای است اما در ماده به شکل لکه های خاکستری تیره و بازاست. لازم به ذکر است که ارتباط رنگ قرمز روشن در نوک و پوست شترمرغ بستگی به درشتی بیضه ها دارد. درحالی که این تغییر رنگ در شترمرغ ماده وابسته به تخمدان است. بنابراین ، یک شترمرغ نر اگراخته شده باشد، تغییر رنگ ( قرمز روشن ) به وجود نمی آید. اما پرهای پرنده همان رنگ طبیعی سیاه رنگ را که مختص جنس نراست ، خواهد داشت. کشیدن بیضه ها پس از بلوغ جنسی ، تأثیر اندکی روی حالات جنسی پرنده می گذارد.



آشیانه سازی

پرنده نر فرآیند آشیانه سازی را قبل از جفت گیری آغاز می کند. وقتی آشیانه ای را می توان واقعی دانست که زمان آن و تلاشی که پرنده برای ساخت به کار می برد به اندازه کافی باشد و تا حد تکمیلی ادامه یابد.

آشیانه سازی شترمرغ فقط ایجاد گودال یا حفره در زمین است. شترمرغ نر جایی را انتخاب می کند و به شکل نامنظم آن را با پاهایش گود می کند و سپس می نشیند و در آن قسمت نوک می زند. اما گود کردن اولیه بوسیله نوک زدن ایجاد نمی شود. در حالی که شترمرغ نر خراشیدگی درزمین ایجاد می کند. شتر مرغ ماده نیز درپشت سرآن با پاهایش کمک به کندن می کند.

شترمرغ ماده موافقت خود را از مکان آشیانه با پایین آوردن بال ها و بال زدن نشان می دهد. این آشیانه می تواند هرجایی درمحوطه باشد. اما این قسمت ها بیشتردرمحیط باز است و جایی که منظره مناسبی دارد. در حاشیه قسمت های بودن درخت احتمال آشیانه سازی بیشتر است اما برعکس در وسط محوطه احتمال آشیانه سازی اندک است . برای مزرعه هایی که جوجه کشی به شکل مصنوعی صورت می گیرد، مکان آشیانه سازی اهمیت زیادی دارد. از این جهت که می تواند جمع آوری تخم ها را تسهیل کند و یا برعکس مشکل کند.

شخص تولید کننده می تواند در انتخاب مکان ایده آل با ایجاد یک گودال کم عمق و پرکردن آن با ماسه درشت به شترمرغ کمک کند. کف این گودال باید مسطح باشد چرا که در غیر اینصورت ممکن است تخم ها تکان بخورند و بر اثر برخورد با یکدیگر آسیب ببینند. اطراف این گودال باید چنان باشد که آب در آن وارد نشود و یا قبل از جمع آوری تخم ها آب روی آن را نگیرد. برای انجام این کار، می توانید اطراف گودال را دیواره ای ایجاد کنید و یا با استفاده از ماسه درشت ، آشیانه را کمی بالاتر از سطح زمین ایجاد کنید.

برای پوشاندن سقف آشیانه ، می توانید از اتاقکهای کوچک سقف دار که ته آنها باز است، استفاده کنید. ابعاد آن باید 3×3 متر با ارتفاع 3 متر و در2 طرف ( شمال و جنوب ) باز باشد. البته ، احتمال دارد که پرنده ها آشیانه های خود را ترجیح دهند. ولی به هر حال می شود با ایجاد پشته های ماسه ای کوچک در جاهای مورد نظر پرنده را به آشیانه ساز درآن قسمت ها ترغیب کرد. روشی که بعضی اوقات برای تشویق شترمرغ ماده استفاده می شود تا در جای دلخواه تخمگذاری کند. می توان تخم های مصنوعی را در آشیانه های مورد نظر قرار داد. این کار یک محرک مناسب خصوصا" در شترمرغهای جوان به شمار می رود.





رفتار جنسی ( جفت گیری )

شترمرغ نر می تواند با چند شترمرغ ماده جفت گیری کند. در دنیای وحش یک شترمرغ نر عملیات لانه سازی را با یک شتر مرغ ماده یا 2 و یا حتی بیشتر شروع می کند. در پرورش شتر مرغ اهلی ، شترمرغ ها را جفت می کنند یعنی یک نر و یک ماده گاهی هم ممکن است یک شتر مرغ نر با دو شتر مرغ ماده باشد که این کار در فصل جفت گیری صورت می گیرد.

نشانه تمایل جنسی در شترمرغ جالب توجه و پیچیده است . شتر مرغ ماده وقتی برای جفت گیری آماده باشد در حالی که سرش به طرف پایین و بالهایش از هم باز است، به شترمرغ نر نزدیک می شود . عکس العمل شترمرغ نر این است که بال ها و دم خود را پایین می آورد. سروگردن خود را بالا و پایین می برد. بعد از این حرکات، شترمرغ ماده به آرامی دور می شود. شترمرغ نر قسمت پایین تنه را خم می کند و بال های خود را بالا می آورد و به طرف عقب و جلو حرکت می دهد و در این حالت سرخود را به قسمت پشت بدن می زند و صدایی خاص از خود ایجاد می کند. وقتی که شترمرغ درمحیط بسته باشد. این حرکات را برای هر بیننده ای که نزدیک می شود انجام می دهد و در ادامه شترمرغ نر صدایی از گلوی خود ایجاد می کند. شترمرغ ماده بالهای خود را به شکل افقی نگه می دارد و آنها را تکان می دهد.



تخمگذاری

شترمرغ شترمرغ ماده کمی پس از جفت گیری تخمگذاری نطفه دار را آغاز می کند. اولین تخم نطفه دار تقریبا" بعد از 10 تا 14 روز پس از جفت گیری به وجود می آید. پس از جفت گیری به وجود می آید. پس از آن تقریبا" بدون استثناء تخمگذاری به شکل یک روز در میان در دسته های 20 تا 24 تایی صورت می گیرد. در طول فصل باردهی پرنده های مساعد بین 80 تا 100 تخم می گذارند. درفصل جفت گیری و باردهی شترمرغ ماده زودتر زمانی باردهی اش آغاز می شود. بنابراین بسیار احتمال دارد که تخم ها نطفه دار نباشند. تخم ها در لانه های مشترک گذاشته می شود. نخستین شترمرغ ماده ای که در آشیانه تخمگذاری می کند، مسئول تخم هاخواهد بود و او را مرغ مادر می گوییم.

هر پرنده ای که در آشیانه پرندگان دگیر تخمگذاری کند، مرغ مینور نامیده می شود.چون در حقیقت نقش این مرغ چندان اصلی نیست. مرغ مادر زمان بیشتری را در آشیانه می گذراند و حتی روزهایی که مرغ مادر تخمگذاری می کند، باز هم به آشیانه سر می زند. وقتی که مرغ مینور برای تخمگذاری می آید، مرغ مادر از جایش بلند می شود و حدود 5 تا 20 متر از آشیانه دورتر می ایستد تا مرغ مینور تخمگذاری کرده و مکان را ترک کند.

وقتی که مرغ مینور می خواهد تخم بگذارد، حرکاتی از خود نشان می دهد یعنی نزدیک آشیانه برای چند دقیقه .



پرنده نر فرآیند آشیانه سازی را قبل از جفت گیری آغاز می کند

می ایستد و سر خود را به طرف تخم ها پایین و بالا می برد. سپس دم خود را بالا می برد و ناگهان می نشیند. بین 1 تا 2 دقیقه می نشیند و در این زمان تخمگذاری صورت می گیرد. وقتی که تخمگذاری صورت گرفت، شترمرغ ماده برمی خیزد و برای چند دقیقه سرش را میان تخم ها پایین می آورد و سپس آشیانه را ترک می کند. در میان شترمرغان ماده ، فقط مرغ مادر است که تخم های خود را تشخیص می دهد و اگرتخم ها در آشیانه زیاد شد، تخم های دیگر را خارج می کند. زمان تخمگذاری بستگی به مسایل خاص مثل ارتفاع از سطح دریا دارد که می تواند زمان تخمگذاری را از 1400 تا 1800 ساعت متغیر کند. پس از 1800 ساعت، تخمگذاری چندانی صورت نمی گیرد. اگر تخم ها از آشیانه تخلیه نشوند، شترمرغ ماده کار خوابیدن روی تخم را در طول روز انجام می دهد و این مسئولیت را از غروب آفتاب با بامداد به شترمرغ نر می سپارد. در مزرعه داری تجاری تخلیه تخم ها باید حداقل روزی 2 بار صورت گیرد چرا که اگر شترمرغ ماده شروع به خوابیدن روی تخم ها کند، تخمگذاری را تا وقتی که جوجه ها به 4 تا 5 هفتگی برسند،متوقف می کند که مسلما" صرفه اقتصادی ندارد.

[Sara12]

آسپرژیلوس در شتر مرغها

آسپرژیلوس، شایع ترین بیماری قارچی در گونه های مختلف پرندگان می باشد. این بیماری ، از نظراقتصادی، مهم ترین بیماری قارچی مشاهده شده در شتر مرغها می باشد.

آسپرژیلوس فومیگاتوس (A.fumigatus) و آسپرژیلوس فلاووس (A.flavous) به همراه آسپرژیلوس نیجر (A.niger) به عنوان عامل این بیماری از شتر مرغهای مبتلا جدا شده است.

همچنین این عوامل از جوجه هایی که به طورمصنوعی به دنیا آمده اند، جدا سازی شده و خسارات سنگینی را به بار آورده اند

دستگاه های هچری آلوده ، منبع اصلی آسپرژیلوس در جوجه های تازه تولد یافته می باشند. دما و رطوبت همراه با مواد آلی موجود در تخم های هچ شده ، شرایط مطلوبی را برای تولید مثل سریع قارچها و تولید مقادیر زیاد هاگ فراهم می کند.

دستگاه های ستروهچر باید به طور کامل توسط مواد ضد قارچ مؤثر، تمیز و ضد عفونی گردد؛ بدین منظور می توان از فرمالین و یا محلول 1% کلینا فارم پس از هر هچ و قبل از جایگزینی تخم ها در دستگاه جوجه کشی استفاده کرد.

کاه یا علوفه خشک آغشته به قارچ که به عنوان بستر استفاده می شود و یا یونجه های خشک شده حاوی قارچ که شتر مرغ از آن تغذیه می کند، منشاء مهم آسپرژیلوس درجوجه های تازه تولد یافته و درشتر مرغهای در حال رشد می باشد. همچنین رطوبت بالا و تهویه ضعیف به علت افزایش میزان آمونیاک به بروز آسپرژیلوس کمک می کند. جوجه های جوانی که فرصت کافی جهت کسب ایمنی طبیعی علیه قارچهای ساپروفیت را پیدا نکرده اند بیشترین درگیری را دارند که در این زمینه عمده خسارات مربوط به جوجه های زیر یک ماه می باشد. پرندگان بزرگ تا حدودی قادر به تحمل عامل بیماریزای موجود در مواد غذایی انبارشده هستند.

درآب و هوای سرد و در زمستان، گاهی اوقات لازم می شود که شتر مرغهای جوان را برای مدتی در محیط بسته نگهداری کرد؛ در این موارد بستر و تهویه مطلوب ساختمان اهمیت زیادی می یابد.

بستر شتر مرغها بایستی تقریبا" هر روز عوض شود و مواد ضد عفونی ضد قارچی مؤثر نیز باید مورداستفاده قرارگیرد تا سبب کاهش تولید مثل قارچها و در نتیجه کاهش هاگهای حاصل از آنها دربستر و ساختمان گردد.

پرندگان به طور معمول درمعرض قارچها قرار دارند و فقط در شرایط خاص ، این قارچها پاتوژن می شوند. آسپرژیلوس معمولا" تحت شرایطی همچون استرس ، نقصان ایمنی بدن ، درمان طولانی مدت با داروهای آنتی بیوتیکی و یا اینکه اگر دام در معرض مقادیر زیادی از ارگانیسم قرار گیرد، سبب ایجاد بیمای می شود.



علائم بالینی و یافته های پاتولوژی

همانند گونه های دیگر پرندگان، آسپرژیلوس در شترمرغها معمولا" یک بیماری تنفسی می باشد. تمامی قسمتهای دستگاه تنفسی می تواند درگیرشود اما اغلب در جوجه های جوان ریه ها و در جوجه های بزرگتر کیسه های هوایی درگیر می شوند. استرس یک عامل مستعد کننده برای ابتلا به این بیماری می باشد.

علائم بالینی بستگی به محل وشدت ضایعات دارد که می تواند سبب ایجاد صداهای تنفسی تا کوتاه شدن تنفس در شترمرغها گردد. ضایعات موجود در کیسه های هوایی با شنیدن صداهای دستگاه تنفسی تشخیص داده نمی شود.

عفونت دستگاه تنفسی با آسپرژیلوس ممکن است قسمت فوقانی دستگاه تنفسی را درگیر کند. در این صورت سبب آماس قارچی نای می شود که ضایعات کوچک گرانولوماتوزی درطول سطح داخلی نای دیده می شود. اما دربیشتر موارد آسپرژیلوس درشتر مرغها، ریه ها درگیر می شوند که سبب ایجاد ضایعات شدید گرانولوماتوزی می شود. البته در شتر مرغهایی که ازطریق بستر و یا کاه آلوده ، درگیر شده اند تورم و عفونت شدید قارچی کیسه های هوایی رخ می دهد. در شتر مرغهایی که ریه هایشان درگیر و دچار آماس گرانولوماتوز ریوی شده است ، علائم بالینی تنفسی به خوبی دیده نمی شود ولی در شتر مرغهایی که دچار آماس کیسه های هوایی شده اند، علائم بالینی تنفسی به خوبی قابل مشاهده است.

علائم بالینی در شتر مرغهای مبتلاء شامل : بی حالی و افسردگی ، بی اشتهایی ، توقف رشد ، جمع شدن خلط در دهان ، یبوست شدید، نرمی استخوان و نهایتا" افزایش مرگ ومیر می باشد.

جوجه های مبتلا معمولا" با سرهای افتاده و نزدیک به زمین حرکت می کنند چنین جوجه هایی دارای گرانولومها و آبسه های زرد و سبز پراکنده در سراسر بافت ریه خود هستند. آسپرژیلوس تنفسی درشتر مرغ پنج ماهه ای درشهریور ماه 1383 توسط دکتر کمیلی و مهام تشخیص داده شد. این شتر مرغ چند روزی علائم افسردگی و بی حالی را از خود نشان می داد و با دهان باز نفس می کشید ودر هنگام غذا خوردن از گله جدا می ماند. پس از کالبد گشایی ، التهاب و عفونت شدید کیسه های هوایی ، همراه با ضخیم شدن دیواره ها مشاهده گردید. درگیری ریه ها بصورت کانونهای نکروتیک سبز رنگی قابل تشخیص بود. پس از آزمایشات پاتولوژی و میکروبیولوژی این تشخیص تآیید گردید

آسپرژیلوس در شترمرغها فقط یک بیماری تنفسی نمی باشد. بلکه در شرایط خاص ممکن است دستگاه گوارش را درگیر کند و یا حتی سبب مشکلات پوستی گردد.

آسپرژیلوس در دستگاه گوارش شترمرغها ، با تکثیر زیاد لایه های پیش معده و التهاب شدید آن نمایان می گردد که سبب انباشتگی معده و در نهایت مرگ می شود. عفونتهای قارچی دستگاه گوارش معمولا" ازطریق آلودگی های شدید بستر، غذا و استفاده درازمدت آنتی بیوتیک ها بوجود می آید.

درصورتیکه شتر مرغها درمحیطی با رطوبت بالا و بهداشتی ضعیف نگهداری شوند ممکن است به درماتیت قارچی دچار شوند. ضایعات پوستی آسپرژیلوس ممکن است موضعی باشد یا اینکه بخش وسیعی از پوست را فرا گیرد. آزمایشات بافت شناسی ریسه های انشعاب یافته ای را نشان می دهد که درلایه های پوست رسوخ کرده اند.

دامپزشکان استرالیایی ، آسپرژیلوس ریوی موجود در شترمرغهای 6 ماهه را توصیف کرده اند. این شتر مرغها در محیط شلوغ و بستر پر گرد وخاک و محیطی با دما و رطوبت بالا نگهداری می شدند. پرنده های مبتلا ممکن است عامل بیماری را در اواخر دوران انکوباسیون و یا در اوایل به دنیا آمدن کسب کرده باشند که این عامل عفونی نهفته توسط استرس فعال می شود. پرنده های مبتلا به این بیماری دچار تنگی نفس ، سیانوز و کاهش مقاومت فیزیکی بدن می شود. بیماری قارچی آسپرژیلوس در شترمرغهای بالغ ممکن است به اشکال گرانولوماتوزی بروز کند.



روشهای تشخیص :

عائم بالینی توسط کشت نمونه های دستگاه تنفسی ، رادیو گرافی ، اولتراسوند، اندوسکوپی و آزمایشات سرولوژیک تأیید می شوند.

برای ردیابی و تشخیص وجود آنتی بادی های آسپرژیلوس در سرم ، می توان از عصاره آسپرژیلوس به عنوان یک آنتی ژن درآزمایش agar gel diffusicon test استفاده کرد. همچنین از تست ELIZA نیز می توان در تشخیص این بیماری استفاده کرد.

یک شتر مرغ 4 ماهه با وزن 24 کیلوگرم مبتلا به این بیماری در آمریکا مورد آزمایشات قرار گرفت و نتایج زیر مشاهده گردید. این پرنده ضعیف بوده و با دهان باز تنفس می کرد و دائما" بالهایش را به سمت پایین و بالا تکان می داد. این شتر مرغ دچار لوکوسیتوزیس11/900 μ L : normal , 15/27 μ L) (

هیپوگلیسمی ( 150 – 200 mg/dl : normal , 365 mg/dl ) و افزایش فعالیت آسپارتات ترانسیناز552ul ) ( 90 – 15 ul :, normal,

رادیو گرافی از ناحیه سینه در حالیکه شتر مرغ ایستاده بود انجام گرفت و اپسیفیکاسیون ( opacification) کیسه های هوایی و ضخیم شدن پرده جنب را نشان داد.

برونکوسکوپی با ویدئو اسکوپ قابل انعطاف به اندازه 3m × 9/8mm انجام گرفت که در قسمت انتهایی نای پلاکهای سبز رنگی مشاهده شد و بعضی از برنش های ثانویه کاملا" بسته شده بود و با شیوه اندوسکوپی از نواحی مختلف این پرنده برای بررسی نمونه های بافت شناسی هم جدا شد.



درمان :

هیچگونه درمان مؤثر و عملی در برابر درگیری های سیستمیک آسپرژیلوس در مزارع پرورش شتر مرغ وجود ندارد و پیشگیری تنها راه مؤثر در برابر این بیماری می باشد.

مهم ترین اقدام در مواجه با شیوع آسپرژیلوس یافتن منبع آلودگی و جلوگیری از عفونت بیشتر توسط هاگها و ضدعفونی ضد قارچی می باشد. در موارد تک گیر، شتر مرغها را می توان با تجویز داری ایتراکونازول (Itraconazol) با دز mg/kg 10 به مدت 5 تا 10 روز درمان کرد ( در صورت مصرف این دارو باید دقت شود که اگر علائم عصبی رخ داد، دارو کم یا متوقف شود). همچنین می توان از محلول 1:50 انیلوکونازول ( enilkonazole) استفاده کرد، یا از دود ناشی از قرص های انیلوکونازول در درمان پرنده ها یاری برد که در این حالت بایستی تمامی پرندگان به محلی کوچک و بسته برده شوند تا مجبور به استنشاق این دارو گردند. درمان با کتوکونازول به میزان 10 تا 20 میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن زنده بصورت یک تزریق روزانه به مدت 7 روز ممکن است با موفقیت همراه باشد.

به منظور ضد عفونی کردن انکوباتورها، دستگاههای هچری و بستر می توان از محلول 1% اینلکونازول( کلینا فارم ) به صورت اسپری استفاده کرد. همچنین این محلول در درمان عفونتهای قارچی پوستی و تنفسی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. دردستگاههای هچری که توسط قارچها آلوده شده اند دود ناشی از قرص های انیلوکونازول می تواند در هچ مورد استفاده قرار گیرد. تا شدت آلودگی در جوجه های تازه متولد شده را کاهش دهد.



آسپرژیلوس ( A.spp ) در جوجه ها :



انیولوژی :

آسپرژیلوس فومیگاتوس و سایر گونه های آسپرژیلوس



انتقال :

در معرض قرار گرفتن جنین در حال رشد در برابر هاگهای آسپرژیلوس ، بخصوص در دوره Internal piping در طی 48 ساعت پس از هچ ( در آمدن جوجه از تخم ).



اپیدمیولوژی :

آلودگی محل نگهداری شتر مرغها به خصوص بسترشان وحمل غیر اصولی و غیر بهداشتی تخم ها می تواند سبب نفوذ هاگهای آسپرژیلوس از پوسته تخم گردد. خنک شدن محتویات تخم پس از تخم گذاری پرنده ماده یک فشار منفی جزیی را بوجود می آورد که باعث نفوذ راحت تر هاگها از طریق منافذ لایه خارجی پوسته تخم می گردد.

معمولا" هاگها به صورت نهفته در کیسه هوایی تخم باقی می مانند و جوجه ها را در زمان internal piping مورد تهاجم قرار می دهند. زمانی که در مرحله هچ شدن ، پوسته تخم شکسته می شود هاگها در انکوباتور و تجهیزات هچری پخش می گردند که این عمل جوجه هایی را که از تخم های سالم بیرون آمده اند را هم آلوده می کند.

کمبود جریان هوا و پایین بودن بهداشت و نگهداری جوجه ها در دستگاه هچر بیش از 24 ساعت سبب افزایش آلودگی جانبی و انتقال افقی می گردد.



علائم بالینی :

جوجه های مبتلا معمولا" به بی اشتهایی ، عدم رشد و ننگی نفس ( که با دهنک زدن جوجه ها در طی 2 روز بعد از هچ شدن نمایان می شود) دچار می شوند. معمولا" مرگ در طی 2 هفته اول رخ می دهد. در موارد شدید که باعث آلودگی وسیع انکوباتورها می گردد، تقریبا" تمامی جوجه های آن دوره آلوده می شوند که ممکن است به مرگشان در اثر آسپرژیلوس منتهی شود.



ضایعات کالبد گشایی:

ضایعات گرانولوماتی زرد رنگ تا سبز در حدود 1 تا 2 میلی متر در کیسه های هوایی و ریه ها.



درمان :

در این موارد به علت گستردگی و هزینه بالا و پاسخ ضعیف ، درمان توصیه نمی گردد. البته در موارد تک گیرو ابتدای بیماری ، می توان به شیوه مذکور درمان کرد.



پیشگیری :

بهداشت در زنجیره جمع آوری تخم و انکوباسیون بایستی مرتبا" مورد ارزیابی قرار گیرد و سعی در بهبود و افزایش بهداشت این چرخه گردد . استعمال مواد ضد عفونی کننده که دارای عملکرد قارچ کشی نیز باشند در دستگاههای انکوباتور و هچری و همچنین تمیز کردن مادرهای مصنوعی و محوطه آنها با این مواد باعث جلوگیری و توقیف آلودگی می گردد. دستگاههای سترو هچر را با قرار دادن ظروف پتری که شامل سابورا دکستروز باشد را به مدت 15 دقیقه می توان کنترل کرد.



فصلنامه علمي- صنفي ، سال هشتم ، شماره3 (متوالي 31) ، بهار 1384

[Sara12]

مدیریت تغذیه جوجه شتر مرغ

سیستم پیچیده دستگاه گوارش شتر مرغ ، رفتار آنها و کمبود دانستنی های علمی و عملی ، تغذیه شتر مرغ را بیشتر به یک هنر همانند کرده است تا یک علم . بیشتر اختلالات دستگاه گوارش که در شتر مرغ دیده شده اند به گونه ای وابسته به مدیریت هستند. بیماری های قارچی و باکتریایی دستگاه گوارش معمولا" به مدیریت مربوط می شوند و تنها در چند مورد است که این عوامل به عنوان علل نخستین پدید آورنده بیماری پذیرفته شده اند. اختلال دستگاه گوارش شتر مرغ ها معمولا" یک بیماری گله ای است تا یک بیماری انفرادی ، که پیشگیری و نه درمان را به کلید اصلی موفقیت در پرورش شتر مرغ تبدیل کرده است. مهم است به یاد آوریم که سیستم گوارش جوجه سه ماهه و یا شتر مرغ بالغ همه کاملا" با یکدیگر تفاوت دارد. سیستم گوارشی جوجه تازه زاده شده ، یک سیستم تازه و تقریبا" استریل است که جوجه را در این دوره در برابر آشفتگی های گوارشی و بیماری ها بسیار آسیب پذیر می سازد. چینه دان و روده ها ارگان های توسعه نیافته ای هستند. نخستین خوارکی که به وسیله جوجه هضم می شود زرده است و جذب زرده در نخستین روزها به جوجه یاری می دهد که بتواند کمبود کارکرد دستگاه گوارش ناکارآمد خود را از سر بگذراند.

اختلال های دستگاه گوارش شتر مرغ ، شاید عمده ترین عل مرگ و میر شتر مرغ های جوان باشند.

شرایط متراکم و محیط زندگی پاکیزه ای که جوجه در نخستین هفته های زندگی در آنجا پرورش داده می شود، افزون بر کمبود پدر و مادر در بسیاری از فارم ها سبب دیرکرد در تشکیل فلورهای عادی دستگاه گوارش در جوجه های جوان و آسیب پذیرتر شدن آنها در برابر کلونیزه شدن پاتوژن های منفی و باکتری های بالقوه بیماری زا و پروتوزئوها می گردد. برای دارا بودن توان پیشگیری از پیشرفت بیماری های گوارشی نیاز است که دینامیک هاي تکامل بیماری های مختلف دستگاه گوارش را بفهمیم.

وزن بدن جوجه تازه زاده شده و معمولا" در نخستین هفته کاهش می یابد. نخستین خطر، در از دست دادن وزن به جذب و ترشح آب انباشته در زیر پوست ارتباط دارد و به جوجه کمک می کند که در نخستین 48 ساعت زندگی جان سالم به در برد. جذب زرده به جوجه ها کمک می کند که کم و بیش یک هفته دیگر نیز زندگی کنند. در این هنگام است که جوجه ها باید خوراک خوردن را بیاموزند و دستگاه گوارش آنها می باید به خوبی آغاز به کار کند. حتی هر کار ساده مانند مقدار دان و شمار دان خوری ها و آبخوری ها می تواند تفاوت بزرگی میان مرگ و میر بالا و مرگ ومیر معمولی پدید بیاورد.

شناسایی خوراک اهمیت بسیار دارد زیرا برخی از جوجه ها شاید نتوانند خوراک را بشناسند و یا از خوردن خاک و زمین بمیرند. به طور کلی اختلالات دستگاه گوارش در شتر مرغ به دو دسته عمده تقسیم می شوند:



1- بیماری هایی که با مدیریت ارتباط دارند.

2- بیماری های عفونی که بیشتر آنها هم به گونه ای به مدیریت مربوط می شوند.

بیشتر اختلالات مدیریتی دستگاه گوارش در سه ماه نخستین زندگی جوجه ها پیش می آید و پس از آن جوجه های شتر مرغ کاملا" به جیره خو می گیرند و چنین می نماید که دستگاه گوارش آنها کاملا" تکمیل شده است.

بیشتر موضوعات این نوشته به مشکلاتی که در سه ماه نخستین جوجه ها دیده شده است می پردازد.

شاید رایج ترین اختلالات دستگاه گوارش در جوجه های شتر مرغ ، انباشته شدن معده آنهاست که می تواند بوسیله هر چیزی که می خورند از شن و خاک و فضولات یا یونجه تازه پیش بیاید. دریچه کوچک پیلوریک که در سنگدان وجود دارد شتر مرغ را در برابر انباشته شدن معده بسیار آسیب پذیر می سازد. انباشته شدن سنگدان تورم شدیدی در پیش معده پدید می آورد که فشار سخت تری روی دستگاه تنفس و سیستم عروق و قلب می گذار و مرگ پرنده را در اثر ناتوانی قلبی ( گرد آمدن مایعات در قلب ، شش ها و شکم ) یا در اثر گرسنگی پیش می آورد. هر چند مهم است بدانیم که شتر مرغی را که درگیر انباشتگی معده شده است چگونه درمان کنیم ، اما مهمتر از آن این که بدانیم انباشتگی معده پیامد اشتباه مدیریت است یا دراثر بیماری است، و برای اینکه بتوانیم از پیش آمدن موارد تازه ای از آن جلوگیری کنیم می باید علت اصلی را با دقت شناسایی نماییم.

دو مشکل عمده که انباشتگی ثانوی را پیش می آورند از پیامدهای مدیریت هستند. جوجه های جوان در دوره آغاز زندگی ، چه روز و چه شب نیازمند 28 تا 30 درجه سانتی گراد دما می باشند. دمای پایین می تواند هیپوترمیا یا ایست معده پیش بیاورد که سبب مرگ جوجه در اثر گرسنگی یا انباشتگی معده شود.

جوجه شترمرغ نیاز به مقدار اندکی ریگ کوچک در سنگدان دارد تا در خردکردن خوراک به ویژه اگرعلوفه تازه به عنوان بخشی از جیره به آن افزوده شده باشد ، به او کمک کند. جو ، برگ ، علف ، ساقه یا حتی یونجه ای که زیاد درشت خرد شده باشد می تواند خطر انباشتگی پیش بیاورد. به ویژه اگر سنگریزه در جیره وجود نداشته باشد. سنگ ریزه ها را می توان به مقدار اندک و اندازه ای که مناسب جثه جوجه ها باشد در دسترس آنها قرارداد. افزایش ناگهانی مقدار سنگریزه ها در پن یا در جیره ممکن است ایست معده ای یا انباشتگی معده بیاورد. مهم است بدانیم که جوجه ها تنها می توانند اندکی فیبر با کیفیت خوب را هضم کنند. فلور معمولی شتر مرغ بالغ هنوز در جوجه ها پدید نیامده است و دستگاه گوارش آنها بسیار پیشرفته نيست .



جیره آنها باید از خوراکی با کیفیت خوب و قابلیت هضم بالا تهیه شود.

خوراک کنسانتره به صورت پلت که جیره ای با کیفیت بالا و متوازن در دسترس قرار می دهد سالها با موفقیت در مزارع پرورش شتر مرغ سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. به دلایلی که هنوز دانسته نشده اند اگر یونجه به عنوان بخشی از جیره بکار رود یا این که جوجه ها در طول روز به کشتزار یونجه دسترسی داشته باشند در نخستین ماه زندگی رشد بهتری خواهند داشت، مرگ ومیرآنها پایین تر و مشکلات دستگاه گوارش آنها کمتر خواهد بود. خرد کردن یونجه بلند تر 5/0 سانتی متر و یا رها کردن جوجه ها که ساقه یونجه را ببرند می تواند انباشتگی پدید آورد. یکی دیگر از اختلالات رایج دستگاه گوارش ، کاهش یا افزایش حرکات دودی دستگاه گوارش است که در پی بیش از اندازه خوردن شن ، خاک یا دیگر مواد سنگین بستر پیش می آید. کوشش برای استفاده از ماسه یا شن سیاه نرم به عنوان بستر، با اسهال یا ایست روده و مرگ و میر بالا ارتباط دارد. پیچیدگی روده تا 50 درصد پيش مي آيد. این اختلال به صورت درگیری گله ، هنگامی که تغییرات شدید جیره از کنسانتره به برگ چغندر یا تهیه جیره بر پایه كلش ، انجام می شود پیش می آید ( فرآورده ه ای که فیبر ناخالص بالا داشته باشد). بنابراین کنترل جیره غذایی شتر مرغ موضوعی مهم می باشد و یا به صورت مستمر و جدی پیگیری شود تا حداکثر بازدهی را به ما بدهد.



جهان مرغداري، اولين ماهنامه تخصصي مرغداري ايران، سال پنجم/شماره 31 / ارديبهشت و خرداد 1384

[Sara12]

ارزش غذایی گوشت شتر مرغ

تولید گوشت شتر مرغ تحت نظارت مستقیم و دقیق بازرسان بهداشتی دولتی قراردارد و آنها به دقت مواظب هستند که هیچ گونه رنگ ، مواد شیمیایی افزودنی و مواد درمانی غیرعادی جهت کاهش میزان چربی آن و یا جهت جایگزینی ، به جیره های غذایی اضافه نشود. خوشبختانه تمامی مزارع و عمل آوری کنندگان گوشت شتر مرغ درسراسر جهان تحت نظارت بازرسان بهداشتی قراردارد و آنها به شدت این موضوع را تحت نظردارند که درجریان پرورش شترمرغ ها از فرآورده های حیوانی و هورمون های تحریک کننده ورشد و آنتی بیوتیک ها در جیره غذایی آنها استفاده نشود. با روندی که درتولید گوشت شتر مرغ آغاز شده و نیز با اعمال قوانین بازرسی های دقیق در صورت انجام تبلیغات لازم و قبولی مصرف کنندگان در آینده ممکن است این نوع گوشت جایگزین گوشت گاو گردد.



میزان چربی موجود درگوشت شترمرغ

گوشت شتر مرغ اختصاصا" دارای محتوی چربی کمتری نسبت به گوشت سایر گونه ها می باشد. کمی چربی بین ماهیچه ی گوشت شترمرغ یک از خواص مهم و قابل توجه دربازارمصرف کنونی به شمارمی رود. این خاصیت ممکن است برای افرادی که می خواهند وزن بدنشان را کنترل نموده و یا از بیماری های قلبی عروقی رنج می برند مفید واقع گردد. گوشت شترمرغ با توجه به خشکی ای که دارد. ممکن است باب طبع مصرف کنندگان نباشد. این خشکی زمانی بیشترآشکار می شود که این گوشت برای مدت زمان زیادی و درحرارت 8 درجه سانتیگراد پخته شود.



براساس اظهارات فروشندگان، شترمرغ هایی که از سن 4 تا 6 ماهگی تا کشتار، ازغذاهای کاملا" پلت شده استفاده می کنند در مقایسه با شترمرغ هایی که ازغذاهای با منبع علوفه ای زیاد تغذیه شده بودند دارای چربی زیاد و گوشت سخت بیشتری خواهند بود.



کلسترول

برای چند دهه گوشت شترمرغ به عنوان یک گوشت عاری ازکلسترول شناخته می شد، اما پژوهش های جدید نشان داده اند که میزان کلسترول موجود در گوشت شترمرغ می تواند با گوشت بوقلمون و گاو مقایسه گردد.



چربی گوشت شترمرغ در100 گرم گوشت برابربا 29/1 گرم است درصورتیکه این مقدار برای گوشت گاو6/4 و برای گوشت جوجه 3/4 می باشد. دررابطه با کلسترول، گوشت شترمرغ 57 میلی گرم درصد گرم کلسترول دارد درحالیکه درگوشت گاو59 و گوشت جوجه 57 میلی گرم درصد گرم است.



درواقع میزان کلسترول موجود دربافت های بدنی شترمرغ از57 میلی گرم در 100 گرم تا 65 تا 68 میلی گرم در 100 گرم متفاوت است. کلسترول عمدتا" به عنوان اجزاء ساختمانی در دیواره سلول ها وجود دارد. همچنین کلسترول در رگ های خونی ، یک معیارمهم نشان دهنده نارسایی های قلبی عروقی محسوب نمی شود. به شرطی که تبدیل کلسترول در بافت های بدن نرمال باشد. تبدیل کلسترول، توسط لیپوپروتیین ها تسهیل می شود که غلظت بالای لیپوپروتیین (hdl) ، کلسترول را ازسلول های بدنی به کبد منتقل می کند. افزایش (hdl) پلاسما با کاهش عوارض قلبی عروقی همراه است .



اسیدهای چرب

مطالعات حاضر نشان می دهند که مصرف اسیدهای چرب اشباع شده سبب افزایش سطح لیپوپروتیین های کم چگالی (ldl) در پلاسما می شود، درصورتیکه با استفاده از اسیدهای چرب اشباع نشده میزان (ldl) در پلاسمای خون کاهش می یابد مصرف اسیدهای چرب اشباع نشده سبب کاهش سطح (hdl) پلاسما می گردد.



اسیدهای چرب غیراشباع حاوی یک پیوند دوگانه سبب کاهش میزان لیپوپروتیین های (ldl) می گردند. بدون اینکه (hdl) را تحت تأثیر قرار بدهند. گوشت شتر مرغ دارای پروفیل خوبی از لحاظ ترکیب اسیدهای آمینه در مقایسه با گوشت گاو و جوجه می باشد.



اسیدهای چرب غیراشباع موجود در بافت های شترمرغ 30 درصد مجموع اسیدهای چرب را تشکیل می دهد، هرچند که میزان بیشتری ازاین نوع اسیدهای چرب نیزقابل حصول است. با توجه به اینکه میزان اسیدهای چرب غیراشباع موجود در گوشت جوجه 19 درصد و در گوشت گاو 5 درصد کمتر از گوشت شترمرغ است، بالا بودن نسبی میزان اسید چرب امگا – 3 در گوشت شتر مرغ (3/8) درصد یک مزیت خوب به منظور ادامه انگیزه تولید آن محسوب می شود. در انسان استفاده از اسید چرب امگا – 3 تأثیرات مفیدی در کاهش بیماری های قلبی عروقی داشته و برای رشد و نمو مؤثر است . به نظر می رسد که این اسید چرب در مقایسه با اسید چرب غیراشباع امگا-6 تأثیرات مفیدی در جلوگیری از لخته شدن دارد. اکثرجیره های غذایی افراد از لحاظ اسیدهای چرب امگا-3 کمبود دارند.



مقدارسدیم

کمی میزان سدیم در گوشت شترمرغ (43 میلی گرم) درمقایسه با گاو (63 میلی گرم) و جوجه (77 میلی گرم) در 100 گرم یکی ازمزایای این نوع گوشت مخصوصا" در افرادی که نیاز به مصرف غذاهای کم نمک ( نظیر افراد با فشار خون بالا) دارند، می باشد.



مقدار آهن

میزان آهن موجود درگوشت شتر مرغ 3/2 میلی گرم و در گوشت گاو 2/2 میلی گرم و در گوشت جوجه 9/0 میلی گرم در 100 گرم است. گوشت شتر مرغ آهن مناسبی را برای افراد کم خون و زنان آبستن فراهم می کند.



گوشت شترمرغ به عنوان یک فرآورده پرارزش

گوشت شترمرغ یک ماده غذایی با ارزش تولیدی برای افرادی است که ازیک برنامه غذایی رژیم دار استفاده می کنند. میزان پایین چربی و سدیم و نیز پروفیل خوب اسیدهای چرب غیراشباع درآن در مقایسه با گوشت گاو و جوجه ممکن است بوسیله مصرف کنندگان که امروزه معیارهای واقعی را درانتخاب مواد خوراکی مورد خریداری تحت نظرقرار می دهند مورد توجه قرار گیرد.



برای اینکه این معیارها حفظ شده و گوشت شترمرغ با کیفیت عالی به دست مصرف کنندگان برسد ، باید رابطه تنگاتنگی بین تعاونی های تولیدی ، کشتارگاه ها و صاحبان سردخانه ها و نیزعمل آوری کنندگان و درنهایت فروشندگان به عمل آید. این مسأله باید مورد توجه قرار گیرد که کسب موفقیت درزمینه نگهداری مشتری ، بازاریابی و عرضه خوب گوشت شترمرغ است.

[Sara12]

توانایی بوقلمون در انتقال سویه حاد ویروس آنفلوانزا با منشاء شترمرغ استرالیایی

منظور بررسی پاتوژنز ویروس حاد آنفلوانزا با منشاء شترمرغ استرالیایی این ویروس به شترمرغ تلقیح شد.

این سویه حاد 2 تا 12 روز بعد از تلقیح از كلواک وسواپ نایی جدا شد، البته ویروس از مغز، تیموس ، پلک ، طحال ، تخمدان ، بیضه ، کبد ، کیسه هوایی ، پیش معده ، دودنوم ، قلب ، پانکراس ، کليه و شش ها جدا شدند. لازم به ذکر است ویروس از سواپ سطحی کلواک ، ژژنوم ، ايلیوم ، بورس ، نای و مغز استخوان نیز جدا شد.

نتایج حاصل از این بررسی نشان داد سویه حاد ویروس آنفلوانزا با منشاء شترمرغ استرالیایی می تواند بطور وسیعی در شترمرغ تکثیر پیدا کند ولی قادر به توانایی ایجاد بیماری در آن نمی باشد

[Sara12]

بیماری جنون گاوی (BSE) در شتر مرغ

جنون گاوی یک بیماری با علایم عصبی مرکزی بوده که با ضایعات اسفنجی شدن مغز همراه می باشد. این ضایعات به کمک میکروسکوپ الکترونی قابل تشخیص است.

ضایعات هیستوپاتولوژیک شبیه جنون گاوی از سه شتر مرغ بالغ در آلمان ( دو ناحیه ) گزارش شده است.

این گزارشات در سال هیا 1986 و 1988 و 1989 بوده است . علایم گزارش شده عبارتند از آتاکسی، عدم تعادل ، عدم توانایی در غذا خوردن و مجموعه ای از علایم عصبی. ولی دانشمندان نتوانستند با مطالعات هستیوپاتولوژی عامل BSE را ردیابی نمایند.

لازم به ذکر است در جیره شترمرغ هیچگاه از محصولات جانبی گوشت جهت تأمین مواد مغذی استفاده نمی گردد.



Viral Disease in ostriches , Beng perelman poultrymed , 2005

[Sara12]

آنفولانزای شترمرغ
پيشگيري از آنفولانزاي طيور درتاسيسات پرندگان شكاري و خانواده شترمرغ آنفولانزا ي طيور به طور بالقوه يك بيماري كشنده است . اين بيماري ميتواند موجب كاهش توليد شده يا منجر به تلفات زياد گردد. در سالهاي 84- 1983 آنفولانزا موجب كاهش( تلف شدن) 17 ميليون قطعه پرنده به ارزش 65 ميليون دلار گرديد . توليد كنندگان تخم مرغ و مرغداران مي توانند با استفاده از روشهاي محدود دقيق ، انتشار آنفولانزاي طيور را كاهش دهند . با اين وجود ، اعمال روشهاي مديريت خاص براي توليد پرندگان شكاري و خانواده شترمرغ ضروري است .

اشكال خفيف ويروس ميتوانند تداوم داشته وبدون جلب توجه زياد تا زماني كه به يك شكل كشنده تر تبديل شوند منتشر شوند.

ويروس ميتواند به سادگي توسط طيور و پرندگان مهاجري كه انتظار مي رود در طول مهاجرتهاي فصلي حامل ويروس باشند منتقل شود.

علائم عفونت آنفولانزاي طيور ميتواند شامل كاهش توليد تخم ، کاهش مصرف خوراك و آب و اسهال باشد . ناراحتي تنفسي ممكن است شايعترين علامت بيماري باشد . اشكال خفيف ممكن است منجر به تلفات كم شود، در حاليكه عفونت هاي حاد ممكن است منجر به 100% تلفات طيور شوند. تخمهاييكه تا حدي تشكيل رنگدانه عادي شان از بين رفته نيزممكن است معرف وجود بيماري باشند . درمانهاي خاصي براي آنفولانزاي طيور موجود نيستند سويه هاي آنفولانزاي طيوري بسياري وجود دارند كه انجام برنامه هاي واكسيناسيون رادر صنعت طيور مشكل مي سازند . بعلاوه ، موثر بودن اكثر واكسن ها براي پرورش دهندگان پرندگان شكاري وخانواده شتر مرغ اثبات نشده اند .

ايمني طبيعي براي پيشگيري ازعوامل بيماريزا بكار ببنديدايمني طبيعي به تمام روشهايي اشاره ميكند كه براي پيشگيري از انتشار بيماري به مزرعه شما ضروري هستند. دنبال كردن يك برنامه ايمني طبيعي محدود اطمينان خواهد داد كه مزرعه شما حداكثر تلاش خود را براي پيشگيري از انتشار بيماريها به گله تان به عمل آورده است . اساسا ، شما بايد گله تان را تا آنجا كه ممكن است از حاملان بالقوه ويروس جداكرده ، بازديدها را تا سرحد امكان كاهش داده و تاسيسات تان را اغلب اوقات تميز وضدعفوني كنيد .

پرورش دهندگان پرندگان شكاري و خانواده شترمرغ بطور واحد در معرض حاملان بالقوه آنفولانزاي طيور قرار دارند بسياري از توليد كنندگان پرندگان شكاري كه هدف رها سازي دارند آنها رابا قرار دادن در لانه هاي پرواز مقيد ميكنند.گرچه لانه هاي پرواز معمولا بوسيله حصار كشي محصور ميشوند ولي گاهي اوقات پرندگان كوچك و جوندگان به سادگي ميتوانند از توري ردشده و با گله تماس پيدا نمايند .پرورش دهندگان خانواده شترمرغ نيز درمعرض حاملان بالقوه آنفولانزاقرار دارند. اكثر پرندگان خانواده شتر مرغ اجازه دسترسي به چراگاههاي باز را دارند. دراين نوع فعاليت جداكردن كامل گله از ساير گونهاي طيور تقريبا غير ممكن است.

آنفولانزاي طيور هم اكنون بعضي از پرندگان شكاري و خانواده شتر مرغ را آلوده كرده است . هر چند ممكن است محدود كردن شديد تمام گله غير عملي باشد ، ولي اقداماتي وجود دارند كه ميتوان براي ممانعت يا كاهش انتشار اين ويروس كشنده آنها را دنبال نمود.

· تاسيسات جديد رامنتقل كنيديا دور ا ز بركه ها و آبراهه هايي كه توسط پرندگان مهاجرمانند اردك ها و غازها مورد استفاده قرارميگريند قرار دهيد. به اين پرندگان اجازه خوراك خوردن داخل يانزديك تاسيسات خود را ندهيد.

· تعداد بازديدكنندگان از مزرعه تان راتا سرحد امكان كاهش دهيد.اگر تورهاي بازديدكننده ضروري هستند ،· به آنها اجازه دسترسي به تعداد كمي از پرندگان گله خود را داده واين پرندگان را از باقيمانده مزرعه جدا نگهداريد . همچنين محل مجزايي براي پاركينگ بازديدكنندگان فراهم كنيد كه از بقيه مزرعه جدا باشد .

· سوراخها و پارگيها ي شبكه توري آغل ها را براي جلوگيري از ورود پرندگاني مثل گنجشك ها و سارها تعمير كنيد.

· مزارع پرندگان شكاري كه تخمهاي جوجه كشي يا جوجه يكروزه مي فروشند بايستي تمام مولدها را به جاي امكان دسترسي به چراگاه بيرون در محيط بسته نگهدارند.

· خوراك تهيه شده براي پرندگان خانواده شترمرغ در آغلهاي باز براي ساير پرندگان خيلي جذاب است ،· خردكردن خوراك بايستي تا سرحد امكان كاهش يابد. خوراك كهنه را بطور صحيح مصرف كنيد تا ساير پرندگان به داخل تاسيساتتان كشيده نشوند،·

· سالنهاي باز پرندگان كه توسط پرورش دهندگان خانواده شتر مرغ مورد استفاده قرار ميگيرند محل هاي لانه سازي مناسب براي پرندگان كوچك مانند گنجشك ها و سارها ميباشند. هرگز به اين پرندگان اجازه ايجاد محل هاي لانه سازي در كلبه ها يا دور و بر ساختمانهاي مزرعه را ندهيد.

· پرندگان را برحسب سن جدا كنيد .گله مولد بايستي از نتاج جداباشند. برمبنايي روزانه ،· كارگران مزرعه ابتدا بايد به سراغ حساسترين پرندگان رفته ،· سپس به محل هاي نگهداري پرندگان كم حساسيت تر بروند. هرگز اين فرايند را در طول روز معكوس نكنيد مگر اينكه دوش گرفته و لباسهايتان را با لباسهاي تميز عوض كنيد.

· همسايه خوبي باشيد. دور از ساير طيور و پرندگان شكاري و مزارع پرندگان خانواده شترمرغ قرار بگيريد.

· علائم هشدار را در تمام ورروديهاي مزرعه صحيح نصب كنيد تا معرف نگراني شما نسبت به بيماريها باشد. تمام تاسيسات را هنگامي كه ممكن است قفل كنيد.

· منشا هر گله جديدي را كه به مزرعه وارد ميكنيد بشناسيد . گله جديد را حداقل به مدت 4 هفته قرنطينه كنيد . پرندگان را از مزارعي كه ميدانيد بوسيله آنفولانزاي طيور آلوده شده اند نپذيريد· هرنوع تجهيزاتي كه از مزرعه خارج ميشود بايستي تميز شده و قبل از برگشت به مزرعه ضد عفوني شوند.

· فضولات را به خوبي مديريت كنيد. آنفولانزاي طيور از طريق مدفوع هاي پرندگان آلوده منتشر ميشود لذا كود بايستي براي عدم تماس بامردم و وسائل نقليه ذخيره شود. لاشه ها بايستي بطور صحيح بادفن كردن يا سوزاندن معدوم شوند.

· حما م پا )چكمه ( محتوي ماده ضدعفوني در ورودي به تمام اتاقها ياآغل ها قرار دهيد .

· از ورود جوندگان و ساير حيوانات به مزرعه با دور كردن نخاله ها و حفظ محل هاي داراي طعمه مسموم جلوگيري كنيد .

· پرورش دهندگان پرندگان شكاري هرگز نبايد گله آلوده را در قرق هاي شكار رها كنند. زيرا بيماريها مي توانند به حيات وحش محلي منتقل شده و جمعيت هاي مذكور را كاهش دهند .

· پرندگان بيمار را از باقيمانده گله جدا كنيد .

· ركوردهاي تمام معاملات ) گله ( را به منظور هاي رديابي در حالت شيوع بيماري نگهداري كنيد .

· پرندگان بيمار يا مرده را بايستي به يك آزمايشگاه براي تشخيص ارسال نمائيد.

[Sara12]

اهم بيماريها يي كه شتر مرغ به آن مبتلا مي گرد ند :

بيماريهاي ويروسي
1-نيوكاسل
2-آبله
3-آنفلوآنزا
ممكن است كورونا ويروس و هرپس ويروس و آدنو ويروس و آربوويروس شتر مرغ را درگير نمايد.
بيماريهاي باكتريايي
1-عفونت هاي بند ناف و كيسه زرده(تورم بند ناف)
2-پنوموني(ايشريشيا كلي، كلبسيلاپنومونيه)
3-آنتريت كلي باسيلي
4-آنتريت نكروزان(كلستريديوم پرفرنژنس تيپ هاي A-c-d و كلستريد يوم كولينوم)
5-كمپيلوباكتريوزيس(كمپيلوبا� �� �تر ژژوني)
6-سياه زخم(باسيلوس آنتراسيس)
7-سل(مايكوباكتريوم)
8-عفونت هاي چشمي( كونژونكتويت و كراتيت) كه عامل آن استافيلوكوكها هستند.
9- هموفيلوس گالينارم
10- مايكو پلاسموز(crd-mg-ms)
بيماريهاي قارچي
1-كانديديازس(عفونت قارچي دهان)
2-آسپرژيلوس(عفونت تنفسي ايجاد مي كند.)
3-درماتوفيت ها(درماتيت قارچي)
بيماريهاي انگلي داخلي
1-كوكسيديوز
2-هيستومونيازيس
3-كرم نواري شتر مرغ(هوتوينيا استروتيونيس)
4-كرم گرد شتر مرغ(ليبوسترونژيلوس داگلاسي)
5-اكسيور
بيماريهاي انگلي خارجي
1-كنه ها
2-شپشها
3-جربهاي ساقه پا
4-مگسها
بيماريهاي تغذيه اي
1-كمبود ويتامين E وسلنيوم
2-كمبود ويتامين هاي محلول در چربي و ويتامين هاي گروه B

ساير بيماريها
-يبوست
-پيچ خوردگي روده ها
-نرمي استخوان
-مسموميت ها
-سندرم پا كماني
-تغيير شكل پا
-ضربه
-پرولاپس كلوآك
-اجسام خارجي در دستگاه گوارش
-چسبندگي تخم و پريتونيت زرده اي
-ميوپاتي عضلاني(دراثر استرس هاي شديد)
-هيپركراتوز- ضخيم شدن شديد پوست انگشتان در شتر مرغ هاي جوان
-پرخواري

[Sara12]

با مصرف معمولی گوشت قرمز به جای افزايش وزن ٬ لاغر هم بشويد


جايگزينی گوشت شترمرغ در سبد پروتئينی خانوار با توجه به قرمز بودن آن و شباهت ظاهری به گوشت گوساله و کيفيت و طعم بهتر آن ٬ نه تنها موجب افزايش وزن نميگردد بلکه کاهش وزن نيز بدنبال خواهد داشت .

با استفاده از گوشت شترمرغ به جای منابع پروتئينی ديگر و داشتن لذت غذايی مانند آنها ٬ مصرف سالانه انرژی ۸۷۴۲۰ کالری کاهش می يابد و با در نظر گرفتن اينکه هر ۷۷۰۰ کالری باعث افزايش وزن به ميزان يک کيلوگرم خواهد شد حدود ۳۵/۱۱ کيلوگرم سبکتر خواهيد شد و يا به عبارتی ۱۶ ليتر روغن از دست خواهيد داد .

پس برای کنترل وزن بدن و داشتن قلبی سالم و بدنی بدون چربی و کلسترول ٬ گوشت شترمرغ مصرف کنيد .

[Sara12]

بیمه شترمرغ
طرح بيمه شترمرغها توسط صندوق بيمه محصولات كشاورزي اجرا مي شود.

به گزارش خبرگزاري فارس به نقل از صندوق بيمه محصولات كشاورزي، هم‌اكنون با توجه به مساعد بودن شرائط آب و هوايي بسياري از نقاط ميهنمان براي پرورش شترمرغ به منظور بهره‌گيري از فرآورده‌هايي همچون گوشت، چرم و پر شترمرغ كه داراي خواص بسياري از نظر تغذيه‌اي و به كارگيري در صنايع گوناگون مي‌باشد، سرمايه‌گذاري‌هايي در اين زيربخش‌ توليدي انجام شده است.
صندوق بيمه محصولات كشاورزي در ادامه اجراي سياست راهبردي حمايت از فعاليت‌هاي توليدي گوناگون بخش كشاورزي و به منظور حمايت از سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده، در اين عرصه نيز وارد شده است.

گفتني است اجراي 83 طرح بيمه‌اي گروه‌هاي توليدي غلات، دانه‌هاي روغني، نباتات صنعتي و علوفه‌اي، ميوه‌هاي گرمسيري و نيمه گرمسيري، دانه دار، هسته‌دار، نوشيدني، خشكباري، ميوه‌هاي ريز، دارويي، گياهان زينتي و معطر، دام‌هاي سنگين و سبك، انواع ماكيان، زنبور عسل، كرم ابريشم و منابع طبيعي را در بر مي‌گيرد.
بر پايه اين گزارش، پوشش بيمه‌اي بزرگترين پرنده موجود در جهان در ايران نقطه عطفي در حمايت از اين گونه پرنده ويژه در جهان به شمار مي‌رود.
اين طرح در گام نخست به صورت ازمايشي (Pilot study) در استان‌هاي سمنان، اصفهان، فارس، تهران، مركزي و خراسان كليد خورده است و عوامل خطر 15 گانه‌اي مشتمل بر عوامل قهري، طبيعي، صدمات و بيماري‌هاي شايع را به مدت يك سال از سن 3 ماهگي تا پايان 15 سالگي تحت پوشش حمايتي خود دارد.
ميزان غرامات متعلقه در صورت تلف و يا ذبح اجباري متفاوت مي‌باشد كه پيشينه آن تا 7 ميليون ريال نيز به ازاء هر قطعه پرنده مي‌رسد.
اين گزارش حاكي است، اين طرح كه در پي نياز و درخواست بهره‌برداران تدوين گشته است، پس از اجراي آزمايشي و تجزيه و تحليل داده‌هاي پژوهشي ناشي از آن به عنوان گامي نيكو در جهت حمايت بيشتر از سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي به شمار آيد.
روابط عمومي و بين‌الملل صندوق بيمه محصولات كشاورزي از عموم متخصصين، كارشناسان، صاحبنظران و توليد‌كنندگان عزيز دعوت مي‌نمايد همچون هميشه از نظرات و رهنمودهاي سازنده خويش بيمه سبز را بهره‌مند سازند.

[Sara12]

صدور مجدد پروانه هاي پرورش شترمرغ در کشور




به نقل از معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزي صدور پروانه هاي پرورش شترمرغ بر مبناي ضوابط پيشين مجددا آغاز گرديد.
شايان ذکر است که صدور مجوز پرورش شترمرغ در اواخر سال گذشته و جهت تعيين ضوابط جديد متوقف گرديده بود اما با طولاني شدن اين پروسه مراکز امور دام سراسر کشور مي توانند تا تعيين قطعي ضوابط جديد بر مبناي همان ضوابط و مقررات گذشته به درخواستهاي وارده رسيدگي نمايند.
بنابر بخشنامه صادر شده رسيدگي به کليه درخواستهاي پرورش شترمرغ پرواري و همچنين احداث واحدهاي جوجه کشي اين پرنده و صدور موافقت اصولي در موارد فوق در کميسيونهاي استاني انجام مي گيرد اما تمامي درخواستهاي مربوط به احداث مزارع مولد پس از تاييد کميسيون استاني، جهت تصميم گيري نهائي به کميسيون مرکزي صدور پروانه وزارت جهاد کشاورزي ارجاع خواهد شد و پس از تاييد نهائي توسط اين کميسيون، متقاضيان مجاز هستند به شرط رعايت کليه ضوابط موجود اقدام به احداث تاسيسات نمايند

[Sara12]

وضعيت بازار براي شترمرغ

پيش‌بينی می‌كنيم كه در پايان برنامه چهارم توسعه حدود 5تا 6هزار شترمرغ مولد داشته باشيم كه در آن صورت سالانه 100هزار شترمرغ پرواری توليد شده و روانه كشتارگاه و بازار مصرف می‌شود.


در همين حال نگران اين موضوع است كه نكند صنعت شترمرغ هم در ايران به سرنوشت صنعت گاوداری دچار شود.


بازار شترمرغ در ايران فعلا در مرحله توليد و تكثير است و فاز نهايی آن كه صادرات و مصرف است از سال‌های آينده آغاز می‌شود.


البته كارگزار اين صنعت در ايران بخش خصوصی است. شترمرغداران با سرمايه خودشان كار را شروع كرده‌اند و بی‌ آنكه تسهيلاتی از دولت بگيرند، همچنان مشغول‌اند. شايد بعدها كه گوشت شترمرغ، سفره مردم را رنگين كرد، مسوولان از مزيت‌های اين منبع انرژی باخبر شوند.


در حال حاضر اروپايی‌ها بيشترين متقاضيان گوشت شترمرغ‌اند و حدود 70درصد صادرات شترمرغ آفريقا را جذب می‌كنند. ژاپنی‌ها هم خواهان پوست شترمرغ هستند چون روش‌های صنعتی‌سازی آن را می‌دانند. كفش چرمی ژاپنی با نشان شترمرغ را حتما ديده‌ايد.


سرانه مصرف گوشت شترمرغ در ايران در حال حاضر 50گرم است(!) در حالی كه سرانه گوشت قرمز 16 تا 17كيلوگرم است. هر دو سرانه پايين است. اما اين كجا و آن كجا! با اين حال قيمت هر كيلو گوشت شترمرغ حتی در صورت توليد انبوه حدود 2هزار تومان گران‌تر از گوشت قرمز (گاو و گوسفند و...) خواهد بود كه البته ارزش آن را دارد

[Sara12]

مطالب علمي پرورش شترمرغ




پرورش شتر مرغ از سال 1860 در كشور افريقای جنوبی به صورت جدی آ‎غاز گرديد و سپس در ساير نقاط دنيا گسترش يافت. امروزه در بسياری از كشورها پرورش شتر مرغ انجام می شود. كشور ايران هم چند سالی است مبادرت به واردات اين پرنده نموده و در امر پرورش آن گام نهاده است. در طی چند سال گذشته مطالعاتی برروی پارامترهای توليدی، جوجه كشی، تغذيه و پرورش اين پرنده صورت گرفته كه توأم با موفقيت هايی دراين زمينه بوده است. قابل ذكر است كه تاكنون در ايران محصولات حاصل از كشتار اين پرنده به بازار عرضه نشده است.


محصولات اين پرنده شامل گوشت، چرم، پروساير محصولات فرعی است. گوشت پرنده قرمز بوده و از خواص آن می توان پايين بودن ميزان چربی، كلسترول، تردی خاص و بالا بودن ميزان پروتئين را نام برد. چرم اين پرنده چرمی با ظاهری زيباست ودرساخت انواع محصولات چرمی به كار می رود. نوع ديگر چرم حاصل از پوست ناحيه ساق پای شترمرغ است كه از صفحات فلسی، مانند پوست مارمولك تشكيل شده ودر ساخت محصولات چرمی و به خصوص پوتين گاو چران ها استفاده می شود.پرهای شتر مرغ در ساخت انواع گردگيرها استفاده می شود و خاصيت گردگيری بالايی دارد. همچنين ازپرشتر مرغ در تزيين علم در مراسم مذهبی، ساخت انواع كلاه ها و شال


گردن ها استفاده می شود. ساير محصولات فرعی اين پرنده شامل پوسته تخم می باشد كه از تخم های بی نطفه در زمان جوجه كشی به دست می آيد. برروی اين تخم ها كارهای هنری از جمله نقاشی و حكاكی صورت گرفته و با قيمت های گزافی به فروش می رسند. به طور كلی از كليه اجزای اين پرنده استفاده می شود. شترمرغ در


سن 10 تا 14 ماهگی كشتار می گردد و در اين سن حدود 100 تا 120 كيلوگرم وزن دارد. گوشت حاصل از اين پرنده بيشتر از قسمت ران می باشد كه در حدود 30 تا 35 كيلوگرم است. همچنين پوستی به مساحت 3/1 تا 5/1 متر مربع استحصال می گردد.

[Sara12]

پرورش مولدين

شتر مرغ در سن 2 تا 3 سالگی به بلوغ جنسی می رسد و تا مدت زيادی بارور باقی می ماند. پرنده نر در زمان بلوغ به رنگ سياه با پرو بال سفيد رنگ و شتر مرغ ماده به رنگ قهوه ای تا خاكستری است. بارزترين نشانه در شتر مرغ نر، قرمزی رنگ ساق پا ، نوك و اطراف چشم است كه ارتباط مستقيمی با قدرت جنسی نر دارد. هرچه اين قرمزی بيشتر باشد پرنده از قدرت نرينگی بيشتری برخوردار است.


شتر مرغ نرو ماده به صورت جفت تا دسته های چند تايی و نيز به صورت گله نگهداری می شوند. اين تركيبات بسته به ميزان زمين موجود و امكانات، قدرت جنسی نرها و اهداف اصلاح نژادی متفاوت می باشد. هيچ استاندارد خاصی در اين رابطه وجود ندارد و مدير مزرعه با شناسايی پرندگان و اهداف مورد نظر روش مناسب را انتخاب


می نمايد. شتر مرغ ها در سال درحدود 6 تا 8 ماه تخمگذاری نموده و بقيه سال رااستراحت می كنند. در ايران اين زمان از حدود بهمن ماه آغاز گشته و تا آبان ماه ادامه دارد. بديهی است در مناطق مختلف اين زمان متغيير باشد. در طول فصل تخمگذاری هر پرنده ماده به طور متوسط 40 تا 60 تخم می گذارد. البته در بعضی از پرندگان (از


جمله در كشورمان) اين ركورد به 120 عدد تخم مرغ هم می رسد. به طور متوسط از هر پرنده ماده در سال حداقل 20 عدد جوجه سالم تا زمان كشتار بايستی توليد گردد تا اين فعاليت به صورت اقتصادی ادامه يابد.


توليد مثل پرنده به عوامل زيادی از جمله ژننتيك ، شرايط آب و هوايی، سلامت پرنده و به خصوص جيره مناسب بستگی دارد. استرس از عوامل منفی در تخمگذاری پرنده می باشد. معمولاً برای هر پرنده بالغ حداقل 250 متر مربع در گردشگاه در نظر گرفته می شود كه البته بهتر است فضای متعلقه بيش از اين باشد. فضای مسقف (سايبان) به ازای هر پرنده بالغ در حدود 8 متر مربع و ارتفاع حصار در حدود 2 متر می باشد. در شرايط طبيعی هر پرنده بعد از گذاشتن حدود 18 عدد تخم برروی تخم ها نشسته و جوجه كشی طبيعی انجام می گيرد. در مزارع از ماشين های جوجه كشی استفاده می گردد. در سال اول تخمگذاری، ميزان تخم گذاری نسبتاً پاببن


است ولی در سال های بعد به طور قابل ملاحظه ای افزايش می يابد و در زمان تخمگذاری پرندگان، بايستی آرامش كافی برای پرنده مهيا گردد و ازحضوربازديدكنندگان كاست. هر گونه استرس شامل تغيير جيره، صداهای ناآشنا برای پرنده(پارس سگ، تراكتور، هوايی و ....) حضور بازديدكنندگان، ترس و حتی تغييرات آب وهوايی برروی تخمگذار و باروری تخم ها اثر مستقيم دارد. در زمان فصل استراحت بايستی غذا با فيبربالا، پروتئين و انرژی پايين در اختيار پرنده قرار گيرد و افزايش وزن پرندگان را كنترل نمود . وزن اضافی در فصل توليد اثر منفی در جفتگيری و تخم گذاری دارد. در فصل استراحت بايستی ويتامين و مواد معدنی به اندازه كافی در اختيار پرنده قرار گيرد.

[Sara12]

جوجه كشی مصنوعی شترمرغ

شتر مرغ ماده معمولاً بين ساعت 4 تا 7 بعدازظهر تخمگذاری می كند. بلافاصله بعد از تخم گذاری بايستی تخم ها توسط كارگر جمع آوری شده و به محل جوجه كشی منتقل شوند. دوران جوجه كشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه كشی 3/36 درجه سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود 5/1 كيلوگرم بوده و در پايان دوران جوجه كشی بايستی در حدود 13 تا 15 درصد از وزن تخم كاهش پيدا كند. در غيراينصورت ممكن است مشكلاتی در جوجه در آوری ايجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت يك هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. در روز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه باقی می مانند. بهتر است جهت خشك شدن و فعاليت نسبی پرنده، به او اجازه داد تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت دستگاه و سالن جوجه كشی بسيار مهم بوده و بايستی حتی الامكان از ورود افراد متفرقه به محيط جوجه كشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود 700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آيودين ضدعفونی می گردد. كف بينی های هچری نيز بايد اصطكاك كافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگيری به عمل آيد. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بايستی به جوجه كمك شود. اين امر نياز به كسب تجربه كافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتايج منفی درهچ خواهدشد.


پرورش جوجه


پس از خروج از تخم جوجه ها بايستی درحرارت 30 تا 32 درجه سانتی گراد قرار گيرند. بهتر است اين حرارت در زير منبع حرارتی (لامپ هيتر، مادر مصنوعی) برای جوجه مهيا شده و اجازه انتخاب را برای جوجه فراهم آورد. در صورتی كه شرايط جوی اجازه دهد می تواند جوجه را 24 ساعت بعداز درآمدن از تخم در فضای آزاد قرارداد.


مراقبت از جوجه در سنين اوليه بايستی با دقت انجام شود. بهداشت سالن كاملاً رعايت شده و شب ها شرايط مناسب از نظر دما و تهويه برای جوجه ها فراهم شود. عفونت كيسه زرده از متداول ترين علل مرگ و مير جوجه ها تا سن حدود 14 روزه گی است. اين عفونت می تواند از طريق تخم، دستگاه جوجه كشی، بندناف و نيز غذا و خوردن مدفوع(از طريق روده) به كيسه زرده منتقل شود. عدم جذب به موقع كيسه زرده باعث عفونت و مرگ جوجه خواهد شد. هرگونه استرس نيز می تواند شرايط را برای باقی مانده كيسه زرده در بدن جوجه و عفونت آن فراهم نمايد.










از ديگر علل مرگ و مير در جوجه ها را می تواند عفونت های باكتريايی، اسهال و مشكلات فيزيكی پانام برد. غذا 24 ساعت بعداز هچ بايستی در اختيار جوجه قرار گيرد. غذا بايستی دارای انرژی و پروتئين بالا و از نظر املاح معدنی وويتامين ها بالانس باشد. چند روزی طول می كشد تا جوجه خوردن آب و غذا را بياموزد


واين مدت زمان كافی را برای جذب كيسه زرده فراهم می نمايد. قرار دادن يك جوجه بزرگ تر در ميان جوجه های تازه به دنيا آمده عمل آموختن خوردن و آشاميدن را به جوجه ها آسان می سازد. جوجه های مريض و غيرفعال را بايستی سريعاً از ساير پرندگان جدا نموده و در فضای ديگر تحت درمان قرار داد.


انباشتگی اجسام خارجی از قبيل سنگ، چوب و ساقه در پيش معده و سنگدان از ديگر عوامل مرگ و مير جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از قبيل بالانس نبودن جيره (از نظر موادغذايی ، مواد معدنی وويتامينه و غيره) نيز بيماری و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به اين مسأله منجر گردد. بنابراين حتی الامكان سعی شود محيط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد. واكسيناسيون جوجه ها عليه بيماری نيوكاسل در كشورمان الزامی است. تلفات ناشی از اين بيماری توسط بعضی از مزارع در ايران گزارش شده است. جوجه ها به بيماری آنتروتوكسمی نيز حساس هستند. واكسيناسيون جوجه عليه اين بيماری توصيه می گردد. اين بيماری غيرواگير بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغييرات جيره حمل و نقل، ترس، تراكم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد كرده و درسن يك ماهگی در حدود 3 تا 6 كيلوگرم وزن دارند. با افزايش سن جوجه ها بايستی فضای بيشتری در اختيار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بايستی دارای سايبان بوده و خاك بهترين انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی كرد. در بعضی از مزارع از سيستم حرارت زيرزمينی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمايند. اين مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نيز كاهش تلفات ناشی از عفونت كيسه زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بين 20 تا 30 كيلوگرم خواهند داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات كاهش می يابد. بعداز سن 3 ماهگی بيشتر تلفات ناشی از مسائل فيزيكی است. از سن سه ماهگی تا پايان يكسالگی (زمان كشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختيار قرار می گيرد. فضای سايبان برای هرپرنده نيز 5 متر مربع است. بنابراين بعداز سن سه ماهگی پرندگان نياز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی پرندگان به سرما و گرما بسيار مقاوم هستند. پرندگانی كه به عنوان مولد انتخاب می شوند بعداز سن يكسالگی از جيره های نگهداری استفاده می نمايند.

[Sara12]

از يك صنعت پوست ساز تا يك صنعت پول ساز

اين صنعت مي كوشد تا از يك حالت پوست ساز به حالت صنعتي پولساز درآيد: صنعتي حرفه اي به منظور توليد دامهايي كه گوشتي با كيفيت بالا دارند، آنطور كه مطلوب نظر مصرف كنندگان است. اغلب افراد صاحب نظر در اين مورد توافق دارند كه در صورت حصول پرندگاني با گوشت بيشتر از 40 كيلوگرم، اين صنعت از نظر تجاري براي توليد كنندگان به صرفه خواهد بود. اگر چه سايرين هنوز بر تلاشهاي خود در جهت حفظ همان وضعيت صنعت پوست ساز كه بر پايه پرورش پرندگاني با كيفيت پايين گوشت و همان روشهاي قديمي پرورش مي باشد، اصرار مي ورزند. اين افراد معتقدند كه اين وضعيت باعث حفظ ارزش تجاري پوست مي شود و تنها راه پرورش تجاري شترمرغ مي باشد كه البته اين نظريه عامل پس رفت صنعت شترمرغ مي باشد.

[Sara12]

واريانس بزرگ وزن ماهيچه / لاشه – مشكلات فرآيند

فرآیند کنندگان برنامه خاصي بر اساس ميزان آگاهي از تعداد پرندگاني كه به منظور كشتار كنار گذاشته شده اند و يا مي توانند در هر روز كشتار شوند، دارند. دامنه وزن لاشه ها، كل محصول گوشت و نيز وزن ماهيچه هاي هر قطعه از بدترين حالت متوسط 16 كيلوگرم تا ميانگين 50 كيلوگرم گوشت در شترمرغهاي 12 ماهه تغيير مي كند. اين دامنه 34 كيلوگرمي 300% واريانس ازتوليد پايين تا پرندگاني با توليد بالا ايجاد مي كند. گوشت حاصل از پرندگان كوچك جثه عموما در درجه دوم به نسبت گوشت پرندگان بزرگتر قرار دارند.
شكل 1 مربوط به ركوردهايي مي باشد كه بدترين و بهترين و نيز پرندگان متوسط را در طي يك فرآيند 18 ماهه نشان ميدهد. آنچه در نگاه اول از شكل 1 به نظر مي رسد اين است كه براي فرآيند كنندگان خريد و پرداخت هزينه به توليد كنندگان هنگامي كه سيستم پرداخت به ازاي هر قطعه پرنده باشد (يعني تمامي پرندگان قيمت يكساني داشته باشند)، به صرفه نيست.

اگر كارگاهي روزانه با ظرفيت 100 قطعه پرنده در روز كشتار مي كند، با داشتن اين دامنه متنوع از توليد پايين تا توليد بالا، ممكن است فقط در بدترين حالت 1600 كيلوگرم گوشت براي فروش داشته باشند و يا بر عكس در حالت خوب 5000 كيلوگرم گوشت با همان تعداد پرنده عرضه كنند. حال هزينه هاو تجهيزات مورد نيازاين فرآيند را چگونه مي توان پيش بيني كرد؟ در چنين شرايطي هيچ صنعت فرآيندي نمي تواند موثر و جوابگو باشد.
هزينه هاي فرآيند براي پرندگان بسيار نزديك به يكديگر است اما همانطور كه در شكل 2 ديده مي شود، مقدار واريانس و تنوعي به ميزان 300% در هزينه هاي كشتار به ازاي هر كيلوگرم گوشت وجود دارد كه به دليل تنوع در محصول گوشت مي باشد. اين امر به وضوح نشان مي دهد كه چرا فرآيند كنندگان نمي توانند به طور عادلانه و ثابت هزينه اي را براي خريد هر قطعه پرنده يا لاشه مشخص و تعيين كنند. زماني كه پرداخت بر اساس گوشت بي استخوان مي باشد، مي بايد سيستمي بر اساس كيفيت درجه بندي شده گوشت و با توجه به كل محصول گوشت توليدي برقرار شود تا بتوان مزيت پرورش پرندگان خوب و نيز حذف پرندگان ضعيف و غير اقتصادي را به توليد كنندگان آموخت. اين امر همچنين باعث تضمين داشتن گوشتي با كيفيت بالا كه مطلوب نظر مصرف كنندگان است، مي گردد و بدين ترتيب تقاضا افزايش مي يابد.
جداول صنعت گوشت اطلاعات ضد و نقيضي را نشان مي دهند:
در سال 2000، جامعه بين المللي شتر مرغ (IOA) جدول گوشتي را به منظور كمك در جهت استاندارد كردن نحوه تشخيص و درجه بندي ماهيچه منتشر كرد و همچنين ميانگين وزن ماهيچه را براي راهنمايي كاربران گزارش كرد.
قبل از معرفي اين جداول گوشت IOA، جامعه شترمرغ آمريكا AOA نيز جدول گوشت خودش را كه شامل درجه بندي ماهيچه و نيز دامنه تغييرات وزن ماهيچه بوده منتشر كرده بود.
جدول 1، برخي از تفاوتهاي موجود در جداول اين دو موسسه را بعنوان مثال بيان مي دارد.
شكي نيست كه در صنعت پرورش شترمرغ سردرگمي فاحشي وجود دارد. همه چيز بستگي به اين دارد كه از چه جدولي در هركشور استفاده مي شود و اين امر است كه براي مصرف كنندگان و مشتريان تعيين مي كند كه چه انتظارات و خواسته هايي مي بايد داشته باشند.










اين امر باعث بوجود آمدن مشكلات جدي براي فرآيند كنندگان و نيز مصرف كنندگان كه از اين جداول استفاده مي كنند شده است و بنابراين تاثير منفي بر عملكرد فرآيند كنندگان به دليل تغييرات فراوان اين وزنها خواهد داشت. همانطور كه مشاهده مي شود وزن ماهيچه ها در شكلهاي 3 و 4 دو برابر آن چيزي است كه در اغلب موارد بين بدترين و بهترين حالت وجوددارد. بنابراين بدست آوردن ميانگين ها در اين جدول و بدين صورت بيانگر ميزان تنوع و پراكندگي و نيز بوجود آمدن مشكلات بعدي خواهد شد. به منظور تاييد اين واقعيت كه جداول گوشت IOA باعث گمراهي مشتريان ودر نتيجه اين صنعت مي گردد. Blue Mountain داده هاي حاصل از كشتار را در آمريكا كه از مزارع بزرگي كه در آنها پرندگان با جيره های صحيح تغذيه مي شوند و بهترين كيفيت گوشت ممكنه را داشتند، منتشر كرد.

[Sara12]

مثالهايي از تنوع و پراكندگي بيش از حد اوزان ماهيچه

کشتارگاهSoartland در افريقاي جنوبي مثالهايي عملي درزمينه همين مشكل گردآوري كرده است:
1- سوپر ماركت بزرگي در اروپا وجود داردكه فيله صدفي را براي استيكي به وزن200 گرم استفاده مي كند دريك گروه 92 تايي از پرندگان حتي يكي از فيله هاي صدفي بدست آمده هم حد اقل وزن مورد نظر را نداشتند و همگي بسيار كوچك بودند. بنابراين اين غذا به علت عدم توانايي درتهيه آن از صورت حذف شد. دراين مثال پرندگان حتي از حد اقل تغذيه لازم نيز بهره مند نبوده اند و حتي حداقلهاي ذكر شده در جداول گوشت IOA را هم نداشتند.

2- مشتري دراين مثال به دنبال استيكي با حد اقل 200 گرم وزن بوده است. حد اقل وزن فيله مورد استفاده در شكل 3، 275 گرم بوده و حداكثر آن 680 gr. ما فيله هايي با وزن 1000 گرم را ديده ايم كه حاصل از پرندگاني بوده اند كه به خوبي تغذيه شده اند. اين پرندگان مي توانند 5 استيك 200 گرمي براي مشتريان توليد كنند.

3- مشتري ديگري از گوشت گرد (Oslo 3S) استفاده مي كرد كه به او امكان مي داد زرد پي را كه در اين ماهيچه وجود دارد را جدا كند. اين مشتري انتظار دارد هر نيمه حداقل وزن 500 گرم را داشته باشند. هر قطعه اي كوچكتر از اين وزن نمي تواند نظر اين مشتري را تامين كند. هر چه ماهيچه بزرگتر باشد اين مشتري راضي تر خواهد بود. اغلب گزارش مي شده كه مقادير موجود نمي توانند اين حد اقل را داشته باشند كه اين هم به علت جيره بوده است. اين موضوع باعث تخريب صنعتي است كه مايل به رشد آن هستيم.

4- مانند آنچه درشكل 4 نشان داده شده است، قسمت گوشت گرد با حداقل 6/1 kg و حداكثر 2/2 kg هيچ ارزشي براي ما ندارد و اين مقدار 2 برابر مقداري است كه در جدول IOA به آن اشاره شده است.

[Sara12]

تنوع در كيفيت گوشت

عظله Os1060، براي آناني كه جدول گوشت را ندارند، ماهيچه اي است كه داخل و بيرون لاشه نقش دارد. درشكل 3، به آن Tenderion گفته شده است. در پرنده اي با كيفيت خوب، اين ماهيچه كامل است و يكي از بهترين عضلات درپرندگان است. برخي از فرآيندكنندگان هيچگاه متوجه وجود آن نشده اند. درپرندگاني كه به خوبي تغذيه شده اند نمي توان از نظر لطافت از يك سر عضله تا انتهاي ديگر تفاوتي قائل شد. فيبرها در كل ماهيچه به يك صورت مي باشند و همه برشها همانند هم مي باشند. در پرندگاني كه تغذيه ضعيفي دارند يك انتهاي اين عضله ضمخت است و حتي با چاقو به سختي بريده مي شود.
جداول بين اللمللي IOA اين ماهيچه را به عنوان معياري براي نشان دادن كيفيت فيله و استيك در نظر مي گيرند. در صورت كيفيت پايين اين عضله، كاهش و افت چشمگيري در كيفيت بروز خواهد كرد. ابعاد اقتصادي و مالي اين قضيه به چه صورت است؟
تفاوتهاي موجوددر اوزان عضله شماره os1060 كه به آن Tenderion گفته مي شود و در شكل 3 به آن اشاره شده است، نشان مي دهد كه كمترين وزن به ميزان 815 گرم و بهترين وزن مقدار 1760 گرم را نشان مي دهد. در صورت توجه به جدول گوشت IOA ميبينيم كل وزن 500 گرمي به دو بخش متمايز تقسيم شده است: os1060f (فيله) و os1060s (استيك). اين پرندگان با توليد پايين فقط ميتوانند 50% قيمت os1060 را بدست آورند(در صورت تقسيم شدن به اين دو بخش).فهمیدن عواقب مالي اين قضيه نياز به اطلاعات رياضي خاصي ندارد.
يك فرآیند کننده اروپايي به من اطلاع داد كه كيفيت فيله در پرندگاني كه به عنوان استيك فروخته مي شوند بسيار پايين است و ترجيح داده مي شود كه هيچگاه آنها را به عنوان گوشت استيك به فروش نرسانند.
عامل مهم و قابل توجه ديگر در هنگام بازديد ازكارخانه هاي فرآيند گوشت، مقدار گوشت با رنگ روشن است كه مي بايد از ماهيچه فيله با كيفيت بالا بدست آيد. اين موضوع دو كاربرد و نكته هزينه اي و مالي دارد: كاهش كيفيت به علت كاهش وزن برشهاي ارزشمند بعلاوه زمان مورد نياز براي فرآيند بايد مورد توجه قرار گيرد.


در پايان، عدم گسترش رشدخوب ماهيچه و تحليل آن كه به علت رژيم غذايي ضعيف پرندگان اتفاق مي افتد، باعث پراكندگي وتنوع رنگ گوشت از گله اي به گله ديگر مي شود كه اين موضوع بر طعم و بافت گوشت نيز اثر مي گذارد. در پرندگاني كه به خوبي تغذيه شده اند، عضلات انفرادي و نيز مجموعه عضلات از نظر رنگ يكنواخت مي باشند. اما در صورت جداسازي آنها از يكديگر، آنتي اكسيدانهاي موجود در گوشت وارد عمل مي شوند و رنگهاي روشن قرمز را مي سازند.
متخصصين تغذيه به كشاورزان مي گويند كه پرندگان را مي توان در سن 9 ماهگي كشتار كرد، اما پوست هنوز در اين سن به بلوغ و تكامل نرسيده و كيفيت لازمه را ندارد.
اين توصيه به وفور شنيده مي شود و به نظر مي رسد توسط افرادي كه هيچ گاه از تغذيه دام ندارند گفته مي شود. بنابراين چرا هنوز به گفتن چنين عباراتي اقدام مي شود؟
افرادي كه چنين توصيه اي مي كنند احتمالا هيچ گاه شانس اين را نداشته اند كه پوست حاصل از پرندگاني را كه خوب تغذيه شده اند ببينند. همچنين چنين فرض مي كنند كه 95 كيلوگرمي، همان وزن مطلوب براي كشتار است. در مورد بازده گوشت حاصل از يك پرنده با توليد كنندگان صحبت شد و گفته شد كه فقط 25% كل درآمد يك پرنده مربوط به گوشت او مي شود. اين در صورتي است كه پرندگان خوب تغذيه نشده باشند و خوب رشد نكرده باشند. در صورتي اقتصاد اين فن تغيير خواهد كرد كه وزن پرنده در هنگام كشتار به دو برابر فعلي افزايش يابد و كشتار تا سن 12 ماهگي به تعويق افتد.
برخي از متخصصين تغذيه به كشاورزان مي گويند كه در پرندگاني كه بيش از 9 ماه نگهداري شوند، فقط چربي افزوده مي شود. اين گفته صحيح نيست. اگر تغذيه خوب انجام شود روند افزايش عضله تا 12 و 14 ماهگي ادامه خواهد يافت.
شكلهاي 5 و 6 مربوط به سال 2001 می شوند و بهاي فعلي گوشت را كه توسط كشتارگاههاي آفريقاي جنوبي پرداخت مي شود در نظر مي گيرند و نيز با در نظر گرفتن ميانگين 1000 R براي هر پوست (معادل 125 دلار آمريكا). اين سوال مطرح مي شود كه چند كشاورز كه خودشان پوستهاي خودشان را به فروش نمي رسانند، عملا به اين ميانگين وزن كشتار دست مي يابند؟
اغلب كشاورزان هيچ درآمد حاصل از فروش پر را نمي بينند. زيرا پرها را نمي چيند تا به پرندگان استرس وارد نشود، بنابراين در اين مورد، درآمد حاصل از پرها در نظر گرفته نشده است همانطور كه در شكل 5 و 6 ديده مي شود حتي پرندهاي سبك وزن نيز درآمد حاصل از گوشتشان 36% كل درآمد بوده است و درمورد پرندگان با كيفيت بالا، اين ميزان به 52% هم مي رسد.


شكلهاي 7 و 8 بر مبناي 105 دلار آمريكا به ازاي پوست براي هر دو (درآمد پايين و بالا) بوده است به من گفته شد كه پرندگان كشتار شده سبك وزن پوستهايي را توليد مي كنند كه عموما قيمت آنها با تخفيف بالايي مطرح مي شود كه بسيار كمتر از قيمت واقعي آنهاست زيرا كيفيت مناسب را ندارند. مي توان به راحتي مشاهده كرد كه درآمد گوشت به تنهايي چقدر قابل توجه است وسهم بزرگي از كل درآمد پرندگان را تشكيل مي دهد. حتي در مواردي كه قيمت پوستها پايين باشد. 12 ماه گذشته شاهد تغييرات قابل ملاحظه اي در ارزش پول آفريقاي جنوبي در مورد گوشت بوده ايم. اين امر بطور قابل ملاحظه اي درصدارزش درآمد گوشت را تغيير داده است.

بعنوان يك نكته جانبي مهم است بدانيم كه كل درآمدحاصل از يك پرنده (پوست و گوشت)، 10% در مقايسه با شكل 5 در شكل 7 بهتراست. اگر چه كل درآمد حاصل از يك پرنده تقريبا 60% در شكل 8 بهتراز شكل 6 بوده است. آنچه نتيجه مي گيريم اين است كه درآمد گوشت سهم مهمي از كل درآمد پرنده را در بر مي گيرد. سعي در كنترل قيمت پوست راه حل پايدار نگهداشتن اين صنعت نيست. راه حل توليد پرنده هايي با كيفيت بالاست كه گوشت و پوستي با كيفيت بالا توليد مي كنند.





مقدارمشخصي از چربي توليدي همواره براي داشتن پرندگاني سالم با عضلاتي به خوبي توسعه يافته ضروري مي باشد. امروزه اغلب برنامه هاي تغذيه اي شترمرغ به منظور توليد گوشت خوب و رشد كافي عضله اي طراحي نمي شوند. بلكه آنها به منظور نگهداري پرنده تا زمان مناسب براي كشتار يعني سن 14 ماهگي با وزني اندك به ميزان 95 كيلوگرم مي باشند كه فقط نظر بازار پر و پوست را تامين مي كنند. نظريه تحصيل فقط پوست و پر از شترمرغ و مد نظر قرار دادن گوشت به عنوان يك ماده توليدي جانبي، كوته انديشانه است و منجر به توليد پرنده اي غير اقتصادي مي گردد. گوشت با كيفيت بالاي شترمرغ بخش مهمي از كل درآمد آنرا تشكيل مي دهد.

[Sara12]

نتيجه گيري

پرورش پرنده اي با گوشت خوب نيازمند داشتن برنامه تغذيه اي صحيح همراه با مديريت تغذيه اي خوب و براساس استانداردهاي توليد مي باشد. برنامه مديريتي مزرعه اي كه شامل سيستم كارآي ركوردگيري و نيز به كارگيري بهبود ژنتيكي مي باشد. روش انجام اين امر توسط Blue Montain طرح ريزي شده است و آنان منتظر ديدن نتايج اوليه اين برنامه توليدي خوب مي باشند. چند سال طول مي كشد تا نتايج پايدار حاصل از اين برنامه را بتوان ديد اما تا زماني كه به اين سطح توليد برسيم مشكلات مطرح شده در اين مقاله را نمي توان مشخص كرد و در جهت حل آن كوشيد. همكاري و استفاده از اطلاعات موجود، باعث خواهد شد اين مشكلات غير اقتصادي تبديل به توليد سودمندي براي هر توليد كننده گردد.
بدست آوردن پرندگاني با كيفيت بالاي گوشت
مطالب گفته شده دلالت بر ضرورت توليد پرندگاني با كيفيت بالا براي ورود به پروسه مي باشد.
حصول اين مطلب نيازمند زمان است تا در اولين مرحله مشكل را تشخيص بدهيم، دلايل را بشناسيم و سپس برنامه هاي لازم تنظیم شوند تا بتوان شرايطي را كه منجر به بروز مشكلات مي شود مشخص كرد.
برنامه تغذيه اي صحيح پرندگان كشتاري براي رسيدن به توليد مطلوب گوشت خوب ضروري مي باشد. اطلاعات منتشر شده اندكي كه در گذشته وجودداشتند بر اساس جيره هايي بودند كه به منظور نگهداري پرندگان تنظيم شده بودند نه بهبود وضعيت پرنده و افزايش نرخ تبديل غذا به عضله. متخصصين تغذيه و جيره نويسهاي متبحر خاطر نشان مي كنند. " فرمولهاي غذايي جيره مي بايد طوري تنظيم گردند كه از بوجود آمدن چربي در پرندگان جلوگيري گردد " ، چربي محوطه شكمي هيچگونه كاربردي ندارد و هزينه صرف شده براي آن باعث ضرر مي گردد.

[Sara12]

ويژگيهاي منحصر به فرد گوشت شترمرغ

اشکان پازوکي




شترمرغ جزء پرندگان است اما پرواز نمي كند. به عنوان عضوي از خانواده پرندگان و به عنوان ‌Ratite ناميده مي شود. پرورش شترمرغ صنعت جديدي است كه در سالهاي اخير در جهان رو به توسعه مي باشد. عمر آن حدود 60 ـ 50 سال و محل زندگي آن آفريقا مي باشد، لذا آب و هواي گرم و خشك را به خوبي تحمل مي كند ولي در ساير اقليم ها از سرد تا گرم نيز مي تواند زندگي كند.
تيپهاي مطرح شترمرغ در جهان سياه آفريقائي (African Black) ، گردن آبي(Blue Neck) و گردن قرمز (Red Neck) مي باشند.سياه آفريقائي هيبريد توليد شده از گونه هاي گردن آبي و گردن قرمز است. شترمرغ گردن قرمز از آفريقاي شرقي (تانزانيا و كنيا) مي باشد.
شترمرغ گردن آبي يكي از 3 گونه بومي در آفريقاي شمالي، غربي و جنوبي است. سياه آفريقائي كوتاهتر، كوچكتر و پرهاي سياهتري نسبت به ديگر گونه ها دارد. نرهاي گردن آبي پوست گردن آبي ـ خاكستري دارند و تنها در فصل جفتگيري روي پاها قرمز رنگ مي شود. شترمرغها از لحاظ جنس بين 2 تا 3 سالگي بالغ مي شوند. ماده ها نسبت به نرها سريعتر بالغ مي شوند.
پرورش شترمرغ با توسعه در جهان در ايران نيز در سالهاي اخير رو به توسعه يافته است و تيپهاي گردن سياه و گردن آبي وارد ايران شده است. فرآورده هاي شترمرغ داراي ارزش اقتصادي بالائي مي باشد.
گوشت شترمرغ يكي از فرآورده هاي شترمرغ مي باشد كه داراي مزيتهاي بسياري نسبت به گوشت دامهاي ديگر مي باشد و از آنجا كه اكثر مردم در رژيم غذائي خود به دنبال جايگزين غذائي سالمتر هستند، اين گوشت در آينده مي تواند جايگزين مناسبي براي اين منظور باشد، به طوري كه گوشت شترمرغ به عنوان گوشت قرمز برتر و گوشت قرن بيست و يكم معرفي شده است.
ميزان چربي گوشت شترمرغ 2 ـ 1 درصد مي باشد و فراتر از مقدار آن ميزان هر يك از 3 نوع چربي اسيدهاي چرب اشباع، اسيدهاي چرب غير اشباع يك ظرفيتي و چند ظرفيتي داراي نسبت ايده ال 3/1 است. ميزان اسيد لينولئيك كه بدن انسان قادر به ساخت آن نمي باشد ولي براي متابوليسم بسيار ضروري مي باشد در گوشت شترمرغ خيلي بالا است. در عين حال كه ميزان كلسترول گوشت شترمرغ نسبت به گوشت دامهاي ديگر پائين مي باشد متوسط HDL (كلسترول خوب) در اين گوشت خيلي بالا است (62 ـ 60 درصد). ميزان L - كارنيتين آن در بين تمام حيوانات اهلي بالاترين است و ميزان كراتين آن كه متابوليسم انرژيتيك قلب را بهبود مي بخشد نيز خيلي بالا است. مقدار آهن آن 7/3 ميليگرم در هر 100 گرم است كه در ميان گوشت ساير دامها بالاترين مقدار است. بعلاوه گوشت شترمرغ ميزان بالائي از عناصر كم نياز مانند روي و منيزيم را دارد. اين گوشت نياز بدن به ويتامين نياسين (PP) را تأمين كرده و نسبت به ساير گوشتها مقادير بيشتري ويتامين هاي A و C (ديگر گوشتها فاقد آن هستند)، علاوه بر ويتامينهاي B1 و B2 تأمين مي نمايد. اين گوشت بهترين و مؤثرترين مراقبت در برابر كلسترول بدن بوده و نيز براي افراد مبتلا به فشار خون بالا به دليل ميزان بسيار كم سديم ايده آل است. گوشت شترمرغ اگرچه رنگ قرمز و طعم نزديك به گوشت گاو را دارد ولي تردي گوشت مرغ را به علت كوتاه بودن فيبرهاي آن دارد، ضمن اينكه مشكل بيماري جنون گاوي را ندارد. گوشت شترمرغ از هر گوشت ديگري قابل هضم تر است، زيرا به علت تردي زودپز بوده و به خاطر طعم خوشمزه ويژه اش نياز به سس يا چاشني اضافي ندارد.

[Sara12]

مراحل قانونی احداث مزرعه پرورش شتر مرغ

مراحل قانونی تا آنجا كه بنده تحقيق كرده ام به شرح زير است:

۱ـ تهيه طرح توجيهی از احداث مزرعه پرورش شتر مرغ

۲ـ مراجعه به معاونت دام و طيور جهاد كشاورزی و ارائه درخواست مجوز تاسيس همراه با ارائه طرح توجيهی

۳ـ دريافت مجوز تاسيس واحد پرورش شتر مرغ از جهاد كشاورزی

۴ـ مراجعه به اداره منابع طبيعی برای اجاره زمين

۵ـ ارائه مجوز و درخواست زمين به اداره منابع طبيعی

۶ـ طرح در كميسيون ماده ۳۲ و اجازه واگذاری زمين به متقاضی

۷ـ تملك زمين و ساخت امكانات مورد نياز

[Sara12]

شتر مرغ

شترمرغ از پرندگاني است كه توانايي پرواز ندارد .اين پرنده با زندگي در سطح زمين به ميزان زيادي سازش يافته است.داراي پاهاي بلندو نيرومند وهمراه با گردن بلندش قد بلند پرنده را تشكيل مي دهد

شتر مرغ نر داراي پرهاي سياه است كه در ناحيه بال و دم سفيد مي باشد

شتر مرغ ماده كوچكتر وداراي پرهاي قهوه اي مايل به خاكستري است. سر كوچك وچشماني بزرگ وبرجسته ومژه هايي بلند ومشكي دارد.

قسمت عمده اي از پاها عريان و رنگ پوست پاها در ماده خاكستري ودر نرها قرمز مي باشد.

پاي شتر مرغ فقط دو انگشت (انگشت سوم وچهارم) رادارا مي باشد.

شتر مرغها با چشمان خود قادرند تا 1500 متر براحتي ببينند. آنها مي توانند با سرعت 70 كيلو متر در ساعت وبا گامهاي 8 متري بدوند.

شترمرغها با پاهاي بلند خود ميتوانند لگد هاي محكم وغيرقابل تصوري به دشمن خود وارد كنند

شترمر غها در زيستگاههاي باز ومتنوعي يافت مي شوند واز مناطق پر در خت ووپر بوته دوري مي كنند وبندرت در سايه مي روند.

آنها در روز فعاليت مي كنند ودر غروب نشسته وتا صبح استراحت كرده مي خوابند.

در شتر مرغ چينه دان وجود ندارد . مري از محوطه سينه اي گذشته ووارد پيش معده بزرگ ومتسع مي شود .وبعد از پيش معده سنگدان بزرگ وماهيچه اي قرار دارد. ( شبيبه به سنگدان پرندگان دانه خوار)كه حاوي سنگها ي كوچك جهت كمك به هضم غذا مي باشد.

چند نكته:

-شتر مرغها با هوش نيستند.

-روزانه مقدار زيادي آب مي نوشندومقدار زيادي ادرار بسيار رقيق دفع مي كنند.

-در صورتيكه آب در دسترس نباشد مي توانند تا چند روز بدون آب را سپري كنند.

-علاوه بر حس بينايي عالي حس شنوايي قوي نيز دارند.

-شترمرغها مولد هايي هستند كه فقط در طول فصول خاصي از سال توليد مثل مي كنند.6تا 8 ماه در طول سال ودر ايرا ن از اواخر اسفند تا اواخر شهريوروگاهي تا مهرماه تخم گذاري مي كنند.

شتر مرغ ماده از 2تا 2/5سالگي وشترمرغ نر از3تا 3/5 سالگي به بلوغ مي رسند وبسته به شرايط مديريتي وفراهم آوردن محيط مناسب بين 40 تا 80 عدد در هر سال تخم مي گذارند.

اگر چه افراد ماهر وبا تجربه از همان جوجگي مي توانند تشخيص جنسيت در جوجه ها را انجام دهند ولي در حدود 7يا 8 ماهگي به سادگي جنس نر ازجنس ماده هنگام ادرار ومدفوع كردن مشخص مي باشد.در اين هنگام الت تناسلي نر بيرون مي آيد.

شاهپرهاي نر دربال سفيد يكدست مي باشد در صورتيكه اين شاهپرها در جنس ماده داراي حلقه هايي برنگ خاكستري مي باشد.

شتر مرغها بصورت يك نر ويك ماده يا يك نرو2ماده در يك محل نگهدار ي مي شوند اگرچه 1به 3 ويا 2به 3 هم نگهداري مي شوند

يك هفته بعد از جفتگيري نر لانه اي در زمين با ناخن هاي خود بصوردايره اي به شعاع يك متر وارتفاع 20 سانتي متر حفر مي كند . سپس ماده هر دو روز يكبار وبيشتر در هنگام بعد ازظهر در لانه يك عدد تخم مي گذارد

نر در هنگام انتخاب ماده رقص هاي زيبايي در حات نيم خيز انجام مي دهد وماده نيز با حركات بال بال زدن واكنش نشان مي دهد.

شتر مر غها همچنين بعد از رهايي يافتن از استرس واضطراب رقصهايي را كه بيشتر بال خود را باز كرده وبه دور خود حركت مي كنندانجام مي دهند.

نرها معمولا ساكت هستند ولي در فصل توليد مثل صداي غرش يسيار بلندي را از خود در مي آورند كه با پر كردن كيسه گردني از هوا اين صدارا از خود در مي آورند.

سن تقريبي شتر مرغ حدود 60 سال ميباشد ودر حدود 40 سال تخمگذار ي مي نمايند كه تخمگذاري از سال سوم شروع شده ودر 25 سالگي بهترين وبيشترين تخم را مي گذارد .

خوراك شتر مرغ بخصوص در هنگام توليد مثل بسيار مهم است.اين خوراك بايستي داراي كلسيم بالايي باشد . شتر مرغها به علت داشتن دستگاه گوارش خاص مي توانند فيبر غذا را به انرژي تبديل كنند .عملي كه هيچ پرندهاي قادر به انجام آن نيست.

در جيره شترمرغها منابع اصلي غذا به ترتيب عبارتند از -يونجه -ذرت -سوياوهمچنين از سبوس گندم- گندم-جوو..... واز انواع ويتامينها واملاح وعناصر ونمك نيز استفاده ميشود.

شتر مرغها علاقه خاصي به علوفه ها بخصوص علوفه تازه دارند واز خوردن آن لذت مي برند.



تخم شتر مرغ اگر چه از نظر جثه شتر مرغ كوچك است ولي از نظر اندازه تخم بزرگترين تخم در بين پرندگان است.تقريبا برابر 17تا 19 سانتي متر طول و14تا 15 سانتيمتر پهنا دارد.واز 1200 تا 1900 گرم نيزوزن آن ميباشد(يعني يك صدم وزن شتر مرغ).

در محيط پرورشي روزانه تخمها جمع آوري و پس تميز كردن چند روزي در درجه حرارت8تا 15 نگهداري وبعد به داخل دستگاه گذاشته ميشود .بعداز روز 14 ميتوان تشخيص داد تخم داراي نطفه وجوجه مي باشد يا خير و در صورت نطفه دار بودن حدود 42 روز طول مي كشد تا جوجه سر از تخم در آورد.

چهار عامل اساسي در جوجه كشي بايستي با دقت واحتياط لازم انجام شود

1-درجه حرارت حدود 5/8تا6/1

2- چرخش تخمها در حالت 90 درجه 6تا8 ساعت يكبار

3- تهويه در طول 42روز

3- رطوبت

بعداز از در آمدن جوجه از تخم بايستي جوجه در همان دستگاه به مدت 24 ساعت خشك شود .جوجه ها در 2تا 3 روز اول از كيسه زرده تغذيه مي كنند وفقط احتياج به كمي آب سالم به همراه مولتي ويتامين دارند.

جوجه ها تا دو ماهگي احتياج به مراقبت شديد دارند وپس از آن با احتياط ميتوان آنها را به محيط باز وبزرگتري انتقال داد

تلفات در هفته اول ويا دو هفته اول ممكن است زياد باشدودر ماه دوم وسوم بسيار كم .

انباشتگي معده در صورت خوردن شن زياد سنگهاي بزرگ واشياء ديگر از خطراتي است كه جوجه را تهديد ميكند .عوامل عفوني كه ممكن است از زمان برداشت تخم يا در داخل دستگاه يا در محيط اوليه به جوجه سرايت كند خطر ديگر ي براي جوجه ميباشد.

سالانه هر شترمرغ داراي 30 شاهپر اصلي وبزگ وزيبا ميباشد كه به قيمت 3000 تا 5000 تومان هر كدام به فروش ميرسد

پوست شترمرغ با پوست فيل وتمساح از نظر استحكام برابري مي كند در عين حال طرح دار وزيبا مي باشد كه يك پوست شتر مرغ بالغ بين 60 تا 80 هزار تومان به فروش ميرسد

تخم شترمرغ حدود 5/1 تا 2 كيلو وزن دارد كه با تعداد30 تا 40 تخم مرغ برابري مي كند كه ارزش تخم شتر مرغ بدون نطفه 4 تا 5 هزار تومان مي باشد .پوسته تخم شتر مرغ نيز براي تزيينات ونقاشي وطراحي هاي زيبا بكار ميرودوآن هم بين 5 تا6 هزار تومان بفروش ميرود.

گوشت شترمرغ بخصوص شتر مرغهاي 12تا 14 ماه به بالا كه سن كشتار شتر مرغ ميباشد بسيار لذيذ -خوشمزه -نرم وخوشخوراك مي باشد .از نظر كلسترول بسيار پايين وهمان مقدار بسيار كم نيز از نوع كلسترول خوب ميباشد كه براي باز كردن عروق خوني از لخته هاي چربي بسيار مفيد مي باشد.

يك شتر مرغ كه در سن 12-13 ماهگي كشتار ميشو حدودا 40تا35 كيلوگرم گوشت خالص دارد كه قيمت هر كيلو گرم آن 10 تا 12 هزار تومان ميباشد.

[Sara12]

كيفيت آب مصرفي شترمرغ ها
آب ضروري ترين ماده در جيره شترمرغها مي باشد. تقريبا 60 تا 85 درصد (گاهي هم بيشتر) كل تغذيه روزانه ( شامل آب و غذا) در دامهاي مزرعه اي توسط آب تامين مي شود. ميزان محتوي آب كل بدن يك موجود بالغ ( بدون چربي ) تقريبا در گونه هاي دامهاي مزرعه اي ثابت و در حد متوسط 71 تا 73 در صد از كل وزن بدن مي باشد. كيفيت آب مصرفي بستگي به مناسب بودن ساختمان حفاظت و نگهداري كل سيستم آب رساني و منبع آب دارد. كيفيت آب مستقيما بر ميزان مصرف آب توسط حيوان تاثير مي گذارد. اولين اثر محدود كردن مصرف آب، حال اختياري و يا غير اختياري، كاهش مصرف غذا و در نتيجه كاهش قابليت توليد شترمرغ مي باشدخوش طعمي و مواد سمي آبي كه كيفيت پاييني دارد به دو صورت مي تواند مشكل ساز باشد: طعم بد آب مي تواند باعث كاهش مصرف گردد و يا ممكن است در آن آب مواد سمي وجود داشته باشند. برخي از مواد سمي، خوش طعمي آب را كاهش نمي دهند بلكه بسيار مضرتر از اين مواد هستند. مواد سمي كه ممكن است در آب شرب يافت شوند شامل حشره كش ها، فلوئورين، نيتراتها، سلنيوم و نيز غلظت بالاي ساير عناصر خاص مي باشند. آب مي تواند داراي باكتري، ويروس، پروتزوآ و يا تخم كرمها باشد كه تمامي اين عوامل مي توانند بيماري و يا مشكلات ديگري ايجاد كنند. علاوه بر مواد سمي، آب مي تواند تركيبات ديگري داشته باشد كه باعث طعم بد آن گردد. به عنوان مثال آب قليايي حاوي غلظت بالايي از پتاسيم، سديم و كربنات كلسيم مي باشد. آبي كه نمك زيادي دارد در مقايسه با آبي كه مواد معدني ندارد طعم بدي دارد. نمك ها شامل سديم، كلسيم، منيزيم و پتاسيم در تركيب با بي كربنات ها، كلريدها ويا سولفات ها مي باشند.
برخي از مواد آلوده كننده شايع آب عبارتند از:
1- تمامي مواد جامد محلول ( سختي آب )
اين اصطلاح شامل تمامي مواد معدني مي شود كه مي توانند در آب جريان يافته، در خاك و يا صخره ها وجود داشته باشند. بيشتر حيوانات اهلي مي توانند غلظت مواد جامد محلول را از 000/15 تا 000/17 جزء در ميليون (ppm) تحمل كنند. اگر چه اين غلظت ها مي توانند بر ميزان توليد تاثير بگذارند. نمكهايي در حد 000/5 ppm باعث تغيير آب مي شوند و در صورت مصرف باعث كاهش وزن و اسهال مي گردند.
سولفات ها: كه معمولا به شكل سولفات منيزيم، سولفات سديم يا سولفات كلسيم مي باشند اثر ملين در حيوانات دارند. اثر مليني بيشتر در مورد حيوانات جوان به كار مي رود تا حيوانات بالغ. سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده توصيه مي كند كه آب داراي بيش از 250 ppm كلريد يا سولفات و 500 ppm مواد جامد محلول براي مصارف، مناسب نمي باشد.سولفات هاي بيش از 500 ppm در آب مي توانند در حيوانات جوان باعث اسهال شوند.
آهن: در غلظتهاي اندكي مانند 3/0 ppm در آب، باعث رنگ قهوه اي آب مي گردد. يافتن مقاديري تا 30 ppm آهن در منابع آب روستايي دور از انتظار نمي باشد. شترمرغها از نظر اينكه نمي توانند مقادير بالاي آهن خوراكي را تحمل كنند منحصر به فرد مي باشند. بنابراين مي بايد در مورد حذف منابع غير ضروري آهن در جيره شترمرغها توجه بيشتري انجام دهيم. اينكه چه سطحي از آهن را مي توان بعنوان سطح حداكثر براي شترمرغ در نظر گرفت مشكل مي باشد. اين امر بدين دليل است كه اين مقدار بستگي به سطوح آهن وارد شده از تمامي مواد جيره روزانه شترمرغ دارد. همچنين شتر مرغ علاقه به خوردن آشغالهاي موجود روي زمين را دارد و اگر خاك غني از محتواي آهن باشد منبع تغديه اي ديگري از آهن وجود خواهد داشت.
با توجه به اينكه استفاده شترمرغ از منابع موجود آهن در آب، جيره و خاك اطراف به ميزان زياد به علت سمي بودن نامطلوب مي باشد اين حالت باعث كاهش توليد پرنده خواهد شد. آهن زياد در جيره شترمرغ از هر يك از منابع موجود مي تواند با ميزان استفاده از ساير مواد معدني مهم و مواد معدني كمياب در جيره تداخل داشته باشد. آهن زياد موجود در جيره شترمرغ مي تواند بخصوص با ميزان استفاده از فسفر تداخل داشته باشد و گاها باعث كمبود فسفر در جيره پرنده گردد. فسفر براي رشد خوب پرنده ( استخوانها و عضلات ) و همچنين براي باروري و توليد مثل حيوان ضروري مي باشد.در شترمرغها كمبود فسفر به دليل وجود آهن زياد، باعث مي گردد تا گوشت اين حيوان طعم جگري به خود بگيرد كه براي مصرف كنندگان بسيار مهم است. بنابراين در جيره هاي Blue Mountain توصيه مي گردد سطح آهن را در آب مصرفي در سطح 3/0 ppm نگهداريم. اگر آب مصرفي شما بيش از ميزان توصيه شده آهن دارد توصيه مي گردد سيستم تصفيه آب را به منظور خارج كردن آهن اضافي و ساير مواد مضر برقرار كنيد.
منگنز: اغلب مانند آهن عمل مي كند با اين تفاوت كه سطوح منگننز باعث بوجود آمدن قشري سياه رنگ در لوله ها و تجهيزات آبياري مي گردد.
2 - نيترات ها: نيترات ها بطور گسترده اي در محيط پراكنده و بخصوص براي گياهان سودمند مي باشند. در صورت ورود مقادير قابل توجهي از نيترات ها (NO3) در آب شرب، سلامتي به خطر مي افتد. نيتراتها (NO3) مي توانند توسط باكتريهاي لوله گوارشي به حالت سمي نيتريت (NO2) تبديل گردند. نيترات ها و نيتريت ها اثر ديگري هم دارند. هنگام ارزيابي سطوح موادي كه حيوانات در معرض آن مي باشند، علوفه ها، اعمال باكتريها در منابع آب و نيز مقدار آب مصرفي مي بايد مورد توجه قرار گيرند.
منبع نيترات ها و نيتريت ها در آب شرب عبارتند از:
• نشت كردن و نفوذ آبي كه از داخل خاك عبور مي كند.
• آب سطحي و يا آلودگي چاه آب
• تبديل نيترات ها به نيتريت ها توسط باكتريها
مساله نيترات ها، اثرات آن بر توليد و توليد مثل، حدود ايمني آن، نحوه عمل آنها با ساير منابع نيتروژني و روشهاي مناسب حذف و يا خنثي سازي آنها، موارد مهم مورد بحث و مورد اختلاف مي باشند كه مي بايد در محيطهاي بخصوص مورد مطالعه و تحقيق قرار گيرند. نيتراتها اگر در مقادير زياد وارد شوند مي توانند توسط باكتريها به نيتريت ها تبديل شوند كه به راحتي جذب مي گردند و قابليت حمل اكسيژن را توسط خون كاهش مي دهند.
در برخي گونه هاي حيواني، مشكل نيتراتها مي تواند بصورت كمبود ويتامين A تجلي كند. اين دليل مهمي است مبني بر اينكه چرا تمامي جيره ها ي شترمرغ بايد مقادير كافي ويتامين A ، يد، فسفر و انرژي داشته باشند. سطوح نيترات ها در چاههاي موجود در روستاها متغير مي باشد. معمولا دوره هاي پر باران در فصل بهار منجر به بوجود آمدن سطوح بالاي نيترات ها در چاههاي مزارع روستايي مي شود. حذف نيترات ها از آب عمل مشكل و گران قيمتي مي باشد. آنيونهاي جايگزين مي توانند نيترات ها را حذف كنند. دامنه سطوح مضر نيتراتها در آب بين 50 ppm و 100 ppm بطور دلخواه در نظر گرفته شده است. سازمان خدمات بهداشتي عمومي آمريكا حد بالايي( 45 ppm) را براي نيترات ها در آب آشاميدني انسان در نظر گرفته است.
3- خرد سازواره ها ( ميكرو ارگانيسم ها): باكتريهاي كلي فرم تقريبا همه جا هستند و مي توانند منبع گياهي، حيواني و يا خاكي داشته باشند. اصطلاح باكتري كلي فرم مدفوعي به ارگانيسم هايي كه بطور طبيعي در لوله گوارشي دامها، انسان و پرندگان يافت مي شود مربوط مي باشد. در حاليكه اين باكتريها مي توانند مضر نباشند اما حضور آنها اغلب نشاندهنده اين است كه ساير باكتريها و ويروسهاي بيماريزا هم مي توانند وجود داشته باشند. ميكرو ارگانيسم هاي مضر مي توانند به راحتي به چاههاي آبي كه حفاظت آنها از آبهاي آلوده سطحي به خوبي انجام نمي گيرد، وارد شوند. نتاييج حاصل از آزمون آب براي باكتري كلي فرم به ميزان سطح صفر مطلوب، 1 تا 8 نامطلوب، 9 و بيشتر مضر اعلام مي گردد. حفاظت نسبت به آبهاي آلوده سطحي، كلر زدن و تصفيه مي توانند مشكل وجود ميكرو ارگانيسم ها را حل كند.
4- PH : آب اسيدي باعث خوردگي پمپ ها، لوله ها ، مخازن و تجهيزات مي گردد. آب اسيدي را مي توان با اضافه كردن خاكستر سود و يا سود سوزآور خنثي كرد. قليايي بودن يكي از خواص اغلب منابع آبي مي باشد و حاصل وجود بيكربنات ها و هيدروكسيد ها است كه طعم سود به آب مي دهد. قليايي بودن باعث رشد باكتريها مي گردد كه باعث جرم گرفتگي لوله ها و شوفاژها به دليل تجمع باكتريها مي گردد.
5- كلريدها: كلريدها به تنهايي مضر نيستند مگر اينكه در مقادير بالاي 200 ppm مطرح گردند. كلريدها در تركيب با سديم، نمك دريايي و ساير نمكها را توليد مي كنند. سطوح 50 ppm تا 100 ppm براي دامها خوش طعم تر مي باشد.
6- فسفاتها: اگر در چاههاي آب روستايي مقادير زيادي فسفات يافت شود، نشان دهنده آلودگي است اگر چه فسفاتها به خودي خود بي ضرر هستند اما آنها مي توانند بعنوان منبع غذايي باكتري قرار گيرند و وجود آنها مي تواند علامت وجود آلودگي باكتريايي باشد.
7- سولفيد هيدروژن: اين تركيب عامل بوي بد آب حاصله از چاههاي عميق مي باشد. حتي مقدار اندك 1 ppm مي تواند بوي قابل توجهي را ايجاد كند. اسيد ضعيف حاصله، به آهن حمله كرده و تركيبي سياه و روغني مي سازد. اقتصادي ترين روش زدودن سولفيد هيدروژن از آب اكسيد كردن آن توسط يك ماده شيميايي مانند هيپوكلريد مي باشد. اين تركيب باعث بوحود آمدن گوگرد گازي مي گردد كه مي تواند از آب خارج شود.
8- حشره كش ها و علف كش ها: جشره كشها و يا علف كشها مي توانند به آب زميني و يا سطحي در نتيجه شستشو توسط آب باران، رانش و ... وارد شوند. آلودگي آب مي بايد موسسات دولتي محلي را موظف به استفاده درست از اين مواد نمايد.
9- ساير عناصر و مواد سمي
چه از منابع انساني و چه از منابع طبيعي، آب بطور معمول عناصر و مواد سمي را دريافت مي كند. متاسفانه فقط اطلاعات محدودي مبني بر سمي بودن سطوح مواد متفاوت آب مصرفي حيوانات داريم. شرايط متعددي مي بايد در تشخيص اينكه سطح خاصي از يك ماده، سمي است يا خير در نظر گرفته شوند. مواد سمي در آب مي توانند به صورت مواد جامد معلق، مواد محلول و يا حالتي بين اين دو باشند كه بستگي به فرآيند هضم در حيوانات دارد.
استفاده كوتاه مدت از مواد سمي ممكن است اثرات قابل مشاهده اي نداشته باشد اما در صورت استفاده دراز مدت ممكن است باعث ضررهاي جدي گردد. گونه هاي متفاوت حيوانات در برابر مواد سمي عكس العمل هاي متفاوتي نشان مي دهند و حيوانات جوان و سالم ممكن است رفتار متفاوتي با عكس العمل حيوانات بالغ و ضعيف داشته باشند. مي بايد خاطر نشان گردد كه منابع آبي، بخصوص آنهايي كه از چاههاي كم عمق تامين مي شوند مستعد تغييرات ناگهاني در تركيباتشان به دلايل طبيعي و يا انساني هستند.
شماري از عناصري كه در آب يافت مي شوند به ندرت براي دامها مشكل ايجاد مي كنند زيرا آنها نمي توانند در سطوح بالا به شكل محلول وجود داشته باشند و يا اينكه فقط هنگامي سمي هستند كه در غلظت بالايي وجود داشته باشند. مثالهايي از اين مورد شامل آلومينيوم، برليم، برم، كروم، كبالت، مس، يد، منگنز، موليبدن و روي هستند. همچنين به نظر نمي رسد اين عناصر بصورت تجمعي در گوشت، شير و يا تخم وجود داشته باشند.
از طرف ديگر عناصري مانند سرب، جيوه و كادميوم بايد مورد توجه باشند زيرا معمولا اين عناصر در صورتي که در آب در غلظت هاي سمي وجود داشته باشند مي توانند براي مصارف انساني خطرناك باشند.
آزمايش آب
با مركز خدمات بهداشتي، مركز كشاورزي يا دامپزشكي به منظور اطلاعات در مورد آب محل تماس بگيريد. در مورد آزمايش هاي مورد نياز و غلظت مواد موجود مطلع شويد. در قسمت زير، جدولي مشاهده مي شود كه توسط سازمان خدمات بهداشتي عمومي ايالات متحده تنظيم شده است و استانداردهاي آب آشاميدني را نشان مي دهد.
استاندارد هاي آب آشاميدني سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده
ماده شيميايي حدود توضيحات
نيترات ها 45 ppm
نيتريت ها* 03/0 ppm
آهن 3/0 ppm
سختي آب* 0 تا 3 GPG به آن آب سبك مي گوييم
4GPG و بالاتر به آن آب سنگين مي گويند
فسفات* 5 ppm فسفات بالا نشانگر فضولات است
گوگرد 250 ppm
سولفيد هيدروژن 1/0 ppm
PH 7 تا خنثي
آرسنيك 01/0 ppm
مس 1 ppm
سيانيد 01/0 ppm
فلوئورين 1/0 تا 2/1 ppm
روي 5 ppm
نقره 05/0 ppm
سلنيوم 01/0 ppm
منگنز 05/0 ppm
سرب 05/0ppm
نمكي بودن 5000ppm
*تائيد شده توسط اغلب آزمايشگاهها
نتيجه گيري
اگر تامين آب شترمرغهاي شما توسط چاه آب روستايي صورت مي گيرد مي بايد توجه دقيقي به كيفيت آب آن داشته باشيد. هيچگاه فرض نكنيد كه كيفيت آب مصرفي خوب مي باشد. هميشه به منظور مشخص كردن عدم وجود عناصر و مواد مضر براي پرندگانتان، آزمايش انجام دهيد. همچنين مي بايد آب را در طي فصول مختلف سال آزمايش كنيم زيرا آب مي تواند بطور چشمگيري در شرايط منطقه اي شما تغيير كند.

[Sara12]

عوامل موثر در بالا بردن باروری شتر مرغ

زادوولد یکی از قسمت های مهم در مزرعه داری تجاری است ٬چه در سطح وسیع باشد و یا کوچک .جوجه شدن تخم ها بستگی به شرایط پرندگان مولد دارد .درصد تخم های بی نطفه در شتر مرغ مولد در مقایسه با پرندگان اهلی دیگر زیاد است . در حال حاضر میانگین تخم بی نطفه در آمریکا 42 درصد که این میزان در اروپا اندکی کمتر است . همین مسایل تاثیر فراوانی روی بازار فروش دارد . در این فصل به بحث در مورد عوامل موثر در بالا بردن باروری شتر مرغ می پردازیم که از لحاظ اقتصادی- تجاری حائز اهمیت است . مشکل ناباروری بیشتر حالت موردی دارد . این مشکل را میتوان بدون شکستن تخم مرغ ها تشخیص داد که روش آن را اصطلاحاً Canding می گوییم یعنی این که تخم را در مقابل نور قرار می دهیم . در این صورت تخم های بدون نطفه ٬شفاف دیده میشوند البته اگر در آن سلول تخم (germ cell) وجود نداشته باشد . روش تابش نور برای تشخیص نطفه دار بودن Canding در روز چهاردهم انکوباسیون صورت میگیرد . البته تشخیص تخمهای بی نطفه (که هیچ در آن سلول تخمی وجود نداشته )از تخم هایی که جنین در آن مرده است ٬مهم است . برای تشخیص این مطلب تخم ها باید پس از انکوباسیون به سرعت امتحان شوند .

برای نتیجه گیری بهتر باید در روز ششم یا هفتم پس از انکوباسیون یک بار مورد امتحان قر ار گیرد و سپس در روز چهاردهم . اگر از طریق Canding نتوانستیدبه خوبی تخم را مورد امتحان قرار دهید ٬ تمام تخم هایی که در پایان انکو باسیون جوجه نشده اند باید شکسته و مورد امتحان قرار گرفته و تقسیم بندی شوند .

1- نسبت نرو ماده

اگر چه نسبت یک نر به ماده (1:1) در وهله ی اول برای بارور سازی مناسب است اما سازگاری و پذیرش می تواند مشکل ساز باشد . نا سازگاری بین زوج ها ممکن است وجود داشته باشد . البته این وقتی است که شتر مرغ ها در انتخاب زوج خود آزاد نیستند اما این انتخاب که به شکل طبیعی صورت میگیرد گاهی در مزارع تجاری مقدور نیست . اما شخصی که مسئولیت مزرعه را دارد میتواند رفتارهای شتر مرغ را مشاهده کند و سازگاری آنها را تشخیص دهد . البته فراموش نکنیم که این کار وقت گیر است . نسبت نر به ماده می تواند 1:2تا 1:4 باشد . البته 1:4 چندان مطلوب نیست چون ممکن است شتر مرغ نر نتواند با همه ی آنها جفتگیری کند و همین مساله باعث افزایش تخم های بی نطفه می شود .

2-روش جفت یابی و جفت گیری

جدا از مساله نسبت نر و ماده ٬سیستم جفت بابی می تواند از عوامل موثر باشد . این سیستم را میتوان با توجه به تعداد نر ها در محوطه جفت گیری به 2 دسته تقسیم کرد:

الف ) سیستم تکی 10 :در این سیستم فقط یک شتر مرغ وجود دارد .

ب ) سیستم اجتماعی :در این سیستم بیش از یک شتر مرغ نر وجود دارد . سیستم تکی موقعی مناسب است که بخواهیم سوابق باروری و زاد و ولد را برای فروش بعدی در خصوص شتر مرغهای نر خاص و یا یک گروه ثبت کنیم . مشکلی که در این سیستم ممکن است به وجود آید مساله انتخاب زوج است یعنی این که مثلاً شتر مرغ نر تمایل دارد با تعداد خاصی از پرنده های ماده جفت گیری کند .اگر این سیستم را اعمال کنیم و در آن مشاهده کردید که شتر مرغ نر با پرنده های خاص جفت گیری میکند و یا برخی پرنده های ماده او را نمی پذیرند باید شتر مرغ را عوض کنید . اگر چه همین کار هم خود می تواند باعث استرس و اضطراب شود و تخم گذاری را برای مدتی متوقف کند .

در مقابل سیستم تکی می توان از سیستم اجتماعی استفاده کرد تا از مشکلات مطرح شده در امان بود. در این مورد شتر مرغ های ماده در قلمروی شتر مرغ های نر حرکت میکنند و بدین ترتیب حق انتخاب خواهند داشت . به خاطر داشته باشید که شتر مرغ های نر پرخاشگر هستند و بسیار متمایل به جنگجویی هستند . حد اقل تا زمانی که قلمرو خود را مشخص کنند (مرزهای فیزیکی بین این قلمرو ها وجود ندارد بلکه شتر مرغهای نر آنرا میشناسند )٬ قرار دادن تعداد زیادی شتر مرغ نر ممکن است باعث افزایش درگیری در بین شترمرغها شود و باروری کم شود . با توجه به اندازه محوطه ٬قرار دادن 3یا4 شتر مرغ نر در هرقسمت مطلوب است . این تعداد را میتوان در محوطه های بزرگ افزایش داد (برای اطلاعات بیشتر به فصل بعدی مراجعه کنید ).

2- سن پرنده های مولد : سن در تخم گذاری و میزان نطفه د ار بودن و مساعد بودن برای مولد شدن یک پرنده بسیار مهم است . گر چه پرندگان نر جوان شرایط ظاهری مولد بودن را از خود نشان می دهند اما به خوبی قادر به جفت گیری و تولید نیستند .

همانطور که قبلاً هم گفتیم فصل تولید حدوداً 6 تا 8 ماه طول می کشد و زمان بندی بستگی به عرض جغرافیایی و نیمکره شمالی یا جنوبی دارد .در اوایل دوره جفت گیری ٬بی نطفه بودن و نامساعد بودن تقریباً موردی عادی است . چون جنس ماده 7 تا 14 روز قبل از جنس نر قابلیت تولید پیدا میکند . در هر فصل تولید نطفه دار بودن در اواسط تخم گذاری به اوج خود می رسد و پس از آن کاهش می یابد . تعداد تخم های بدون نطفه که در آخرین دوره ی تخم گذاری تولید شوند بیش تر از تعداد ی است که در اوایل فصل تولید شده اند .بنابراین نطفه دار بودن با بزرگتر شدن پرندگان در تمام فصل افزایش می یابد . این مطلب تا وقتی که به زمان اثبات برسد ادامه دارد (یعنی زمان ثباتی که پس از رشد حاصل میشود)سپس تا چند سال بعد این حالت کاهش می یابد . دلیل این کاهش را می توان کم شدن قدرت کاهش میزان جفتگیری و کاهش تولید اسپرم دانست . در جاهایی که در مزرعه داری مناسب است ٬مساعد بودن و نطفه دار شدن در پرندگان از پنجمین تا بیستمین فصل جفتگیری بسیار بالاست .

4-عوامل ژنتیکی(وراثت):

از این لحاظ تفاوت قابل توجهی بین گونه های مختلف شتر مرغ و یا گونه های اصلاح شده وجود دارد .همانطور که در نوع طاووسیان اهلی اسپرم سازی ارثی است در مورد شتر مرغ هم مطلب به همین شکل است . از برخی گزارشها و تحقیقات در این خصوص در می بابیم که شتر مرغ گردن قرمز کمی بیشتر دارای انرژی و تمایل جنسی است. نطفه دار بودن تخم در این پرندگان کمی بیشتر است و پرنده توانایی جفت گیری با ماده های بیشتری را دارد . متاسفانه مقایسه ای بین کیفیت مایع حاوی اسپرم در زیر گونه های شتر مرغ صورت نگرفته است.

5- تغذیه

این مورد برای پرندگان در حال رشد و بزرگسالان بسیار مهم است . تغذیه خوب پرنده را به حداکثر توانایی تولید مثل می رساند . کمبود های اصلی یا فرعی در کیفیت یا کمیت غذایی میتواند تاثیر مثبت ومنفی روی تولید تخم وعوامل دیگر بگذارد . مثلاً گرسنگی برای 6 روز می تواند منجر به کاهش قابل توجه در مایع حاوی اسپرم شود و دلیل آن کاهش ترشح برخی هورمونهای مربوطه در بدن است . وقتی که سوء تغذیه به شکل حاشیه ای باشد ٬شتر مرغ ماده تخم گذاری خود را به وزن طبیعی تخم انجام میدهد ولی شتر مرغ نر توانایی تولید میزان مناسب مایع حاوی اسپرم را ندارد تا بتواند تمام تخم ها را نطفه دار کند . کلسیم تاثیر بسزایی روی ارگان های تولید مثل خصوصاً در پرنده ماده دارد . پرنده نر باید رژیمی داشته باشد که شامل 3تا4 درصد کلسیم باشد . کمبود در این مواد ممکن است باعث کم کاری و ناتوانی بیضه ها شود . وقتی که فصل تولید تمام شد ٬پیشنهاد میشود که پرنده نر جدا شود و رژیم غذایی با کلسیم کم داشته باشد .این جریان تا فصل بعدی ادامه خواهد داشت . شتر مرغ های نر جوان باید به شکل جداگانه تغذیه شوند تا وقتی که علائم تولید مثل را از خود نشان دهند و قبل از این که با پرنده های ماده جفت گیری کنند. این مساله به ما اطمینان میدهد که رشد و شکل گیری بیضه ها به شکل طبیعی جریان خود را داشته است . کمبود ویتامین A,E و سلنیوم نیز می تواند منجر به بی نطفه بودن و نامساعد شدن شود .

6- سلامت

واضح است که پرنده های ضعیف و مریض امیدی برای تولید مثل ندارند. این شرایط نامطلوب در سلامتی می تواند ریشه در انگلهای داخلی داشته باشد مثل نماتدها 11 که یکی از عوامل اصلی در بی نطفه شدن و ناتوانایی پرندگان در تولید است . حضور کرم های انگلی هم میتواند پرنده را ناتوان کند چرا که اشتهای پرنده کم میشود و در ادامه باعث کمبود مواد مغذی و مورد نیاز بدن میشود . پرندگانی که در ظاهر به نظر سالم می آیند ممکن است دچار بیماریهای مزمنی باشند که میتواند کارایی آنها را در تولید مثل کاهش دهد . بیماری سل 12 ٬ اسپرژیلوس 13 (بیماری عفونی قارچی )٬کوکسیدوز14 بیماری انگلی مسری در دستگاه گوارش در تمام گونه های این پرنده یافت میشود . آسیب دیدگی هر یک از قسمت های بدن مثل بالها و سرو پاها میتواند به عنوان عاملی بازدارنده در تولید مثل باشد . همانطور که قبلاً گفتیم رنگ سیاه در بالهای پرنده نر به دلیل نبودن هورمون تولیدی در ارگان جنسی است . یک پرنده نر بالغ با پر های کاملاًمشکی که گاهی دارای فعالیت های جنسی شبیه به ماده است و از طریق کلوآک فعالیت میکند٬ قادر به تولید مثل نیست و یا ممکن است دچارعدم کارآیی دستگاه جنسی (شامل بیضه یا تخم راه)شود. عوامل آناتومی هم میتواند در بی نطفه بودن تاثیر بگذارد مثلاً انحراف در دستگاه تناسلی نر که در این صورت جفت گیری میسر نیست . پایین افتادگی یا جابه جایی در دستگاه تولید مثل به ندرت در فصل جفت گیری دیده میشود و یا در شرایط نامساعد هوایی ٬اما اگر این مساله ادامه پیدا کند ٬ ممکن است منجر به آسیب دیدگی آلت تناسلی شود .

7- باردار کردن یا تلقیح مصنوعی 15 (Al)

این کار یکی از مهمترین تکنیک های مورداستفاده برای اصلاح ژنتیکی در حیوانات است . روشهایی برای بارور کردن روی خوک٬ گاو ٬ ******************فند٬ بز٬اسب٬سگ٬ مرغ و خروس اتخاذ شده است .اساساً (Al) شامل چند مرحله است : جمع آوری مایع حاوی اسپرم ٬ارزیابی آن٬ نگهداری و رقیق کردن و نهایتاً بارورکردن پرنده های ماده ٬ تلاشهای زیادی برای انجام موفق این طرح روی شتر مرغ در آمریکا صورت گرفته است و محاسنی نیز برای این صفت خواهد داشت .

8- عوامل محیطی

اکثر پرندگان با تغییرطول روشنایی روز برای شروع جفت گیری تحریک میشوند این مطلب در مورد شتر مرغ هم صادق است . با افزایش طول روز٬ متابولیسم پرنده٬ (در جنس ماده ونر)تغییر میکند و شرایط مناسب برای تولید تخم و اسپرم ایجاد میشود . برنامه ریزی های مناسب و دمای بسیار بالا یا پایین و بارش باران نیز میتواند تاثیر گذار باشد .این تاثیر ممکن است غیر مستقیم باشد ٬یعنی میزان اشتهای پرنده را کم کند و یا مستقیماً تعداد جفتگیری را کم کند . عوامل دیگری مثل وجود خطوط فشار قوی و یا پرندگان و حیوانات شکارچی و تجهیزات مزرعه ممکن است در رفتار جفتگیری پرندگان خلل ایجاد کند . ازدحام بیش از حد تاثیر منفی خواهد گذاشت . چون فضای کافی و مناسب برای جفت گیری وجود ندارد .

9- محوطه جفت گیری

اساساًباید گفت که هر چه محوطه بزرگتر باشد ٬بهتر است . اما بهره گرفتن از محیط بسیار بزرگ هزینه های زیادی دارد . بنابر این بایدتصمیم عاقلانه ای برای اندازه محوطه گرفت . کمیته رعایت حقوق حیوانات در انگلیس پیشنهاد میکند که هر آکر (4/0 هکتار) نباید بیش از12 شتر مرغ باشد . این میزان بیشترین حد را نشان میدهد . شتر مرغ طبیعتاً از محیط های باز استقبال میکند . واضح است که شتر مرغ هایی که در مزارع نگهداری می شوند از محیط های بزرگ استفاده نمی کنند (حتی اگر قیمت زمینی کم باشد )اما این پرنده باید فضای کافی برای قدم زدن ٬دویدن٬به دنبال علوفه رفتن و حرکت نر و ماده برای انتخاب یکدیگر را داشته باشند . بنابراین حد اقل فضا برای 2 یا 3 شتر مرغ بالغ (یا یک شترمرغ نر و 2 ماده )501 هکتار است . برابر با 25/0 آکر. اگر تعداد بیشتری در یک فضا نگهداری شوند مسلماًمحوطه باید بزرگتر شود . یعنی حد اقل 3/0 هکتار برابر 75/0 آکر برای 4 تا6 شتر مرغ و 6/0 هکتار برابر با 5/1 آکر برای 8 تا 12 پرنده و این روند به همین ترتیب به نسبت ادامه می یابد . البته لازم به ذکر است که شتر مرغ در فضای مناسب بهتر جفت گیری می کند (یعنی محطه ای بیش از حداقل میزان بیان شده) . فضاهای مناسب با جذب مناسب آب و کف ماسه ای را باید برای فضای تولید مثل شتر مرغ انتخاب کرد . اطراف این محوطه باید با ارتفاعی حداقل برابر 5/1 متر محصور شود . این حصارها باید چوبی یا سیمی باشد . گوشه های محوطه باید ترجیحاً گرد باشد که خطرات برخورد و ضربه دیدن را کاهش دهد . پیشنهاد میشود که فضایی مثل راه رو بین حصارهای محوطه ها وجود داشته باشد تا بدین ترتیب از جنگ و درگیری بین شتر مرغان نر جلوگیری شود .

10- جمع آوری و نگهداری تخم :

تخم ها معمولاًجمع آوری می شوند و برای جوجه کشی نگهداری میشوند . این مطلب امری عادی در شرکت ها و در مزارع تجاری است . تخم ها جمع آوری می شوند تا به تعدادی برسند که یک دستگاه جوجه کشی را پر کنند . نگهداری صحیح تخم ها قبل از قرار گرفتن در دستگاه به اندازه خود عملیات جوجه کشی اهمیت دارد . جابه جایی های شدید و بی دقتی در حمل و نقل باعث آسیب دیدن ساختار داخلی تخم میشود وبه جنین صدمه می زند . پس از حمل و نقل پیشنهاد میشود که تخم ها را برای مدت 24 ساعت قبل از قرار دادن در دستگاه بی حرکت بگذارید .

جمع آوری تخم

آلودگی های باکتری ممکن است یک تخم کاملاًسالم را خراب کند و از بین ببرد . باکتری میتواند از طریق روزنه ها روی سطح پوسته تخم مرغ وارد شود . این مساله درصورتی که تخم کثیف یا خیس باشد سرعت بیشتری پیدا میکند .

پی نوشت ها:

9- incubation

10- Single mating

11- nematode

12- Tuberclosis

13- Aspergilosis

14-Coccidiosis

15-Atificial Insemination

نويسنده / مترجم : امین جعفری – بهمن جعفری

[Sara12]

مروری بر تغذیه شترمرغ

EMU (شترمرغ استرالیایی) و شترمرغ تقریباً از همه چیز حتی از علفها برای تغذیه خود استفاده می‌کنند ولی در عین حال مواد غذایی آنها باید از مواد فیبری لازم برخوردار بوده و برای رسیدن به وزن استاندارد باید از غلات نیز استفاده گردد. دکتر پیترشارپ خاطر نشان می‌سازد که هنوز بازده غذایی شترمرغ همانند بوقلمون و مرغهای صنعتی به بالاترین نقطه خود یعنی به حد استاندارد نرسیده است. (Misset-World poultry.Vo.8-no7 1992 )

سیستم هضم غذا:
سینه پهن‌ها پرندگانی که در میان سایر طیور فاقد چینه‌ دان می‌باشند. در شترمرغها و EMU ها وظیفه چینه دان را عضو فراخی چون پیش معده بعهده دارد. پیش معده در شترمرغها از دیواره ضخیمی برخوردار است. سینه پهن‌ها توانایی تخمیر غذا را دارا هستند از این رو سیستم هضم در آنها شبیه نشخوارکنندگان است. Mackie در سال 1987 با اندازه‌گیری تولید اسیدهای چرب فرار ( VFA ) در پیش معده و سنگدان این پرندگان متوجه شد که بیشتر اسیدهای چرب فرار از استات بودند که نشانه تخمیر در قسمت قدامی دستگاه گوارشی است. به دلیل تخمیر در قسمت خلفی دستگاه گوارش، سینه پهن‌ها بیشترین انرژی را نسبت به سایر طیور می‌توانند از جیره غذایی حاوی فیبر چون یونجه و علوفه خشک بدست آورند. با این وجود ارزش غذایی و میزان تولید انرژی حاصل از عمل تخمیر تا کنون اندازه‌گیری نشده است. اضافه کردن سنگ ریزه به غذا ممکن است به هضم غذا کمک نماید.
البته بعضی از پرورش دهندگان معتقدند که به خاطر عضلات محکم دیواره سنگدان و جیره غذایی مناسب نیازی به این کار نخواهند بود.
روده بزرگ در شترمرغ سه برابر روده کوچک آن است. سکوم نسبت به اندازه جثه پرنده طویلتر از سایر طیور نیست. میزان تولید اسید چرب فرار شبیه به نشخوارکنندگان است. مقدار سرعت عبور غذا در لوله گوارش در یک شترمرغ به وزن 5/7 کیلویی در حدود 39 ساعت است. این سرعت وقتی وزن پرنده به 50 کیلوگرم برسد به 48 ساعت خواهد رسید.
از نظر آناتومی لوله گوارش EMU و شترمرغ با هم فرق دارد. سنگدان در این نوع پرنده‌ها کمی بزرگتر از پیش معده است و بخشی از روده محسوب می‌شود. سرعت عبور غذا در روده EMU ها 5/5 ساعت است.

عناصر غذایی:
غذای اصلی سینه پهن‌ها را یونجه تشکیل می‌دهد که به آن ذرت، سبوس گندم، جو دوسر، پوست سویا، پس مانده خشک کارخانجات آبجوسازی اضافه می‌گردد. فرمول دهندگان غذای شترمرغها از پودر گوشت و پودر استخوان ماهی به عنوان منبع پروتئینی استفاده می‌کنند. برای تولید انرژی از چربی گیاهی و حیوانی نیز استفاده می‌شود. غذای شترمرغها توسط ویتامینها و مواد معدنی تقویت می‌گردند.
مواد فیبری احتمالاً یکی از مهمترین بخش غذایی سینه پهن‌ها را تشکیل می‌دهد ولی متخصصین تغذیه مقدار نیاز مواد فیبری را تعیین نکرده‌اند. مقدار مواد فیبری مورد نیاز در غذا بیش از 6 الی 18 درصد نیست که آن هم بستگی به سن پرنده دارد.
نیازهای پروتئینی سینه پهن‌ها بخوبی مشخص نشده است. بیشترین مقدار پروتئین خام موجود در غذا بین 15 تا 24 درصد است. بیشترین مقدار پروتئین در پرندگان جوان مصرف می‌شود که با بالا رفتن سن مقدار آن کاهش می‌یابد. شترمرغهای پرورشی با خوراک محتوی 15 درصد پروتئین تغذیه می‌شوند.
اطلاعات بسیار جامعی از تحقیقات انجام شده در آمریکا توسط Angel در سال 1993 جمع‌آوری شده است.
شترمرغهای جوان مانند سایر حیوانات قادر نیستند که چربی را بخوبی هضم نمایند. ولی در سنین 10 هفتگی بخوبی یک بوقلمون 12 هفته‌ای از عهده هضم چربی برمی‌آیند. پرندگان سینه پهن فاقد کیسه صفرا هستند. مقدار کل چربی در جیره غذایی نبایستی بیشتر از 6 الی 8 درصد باشد.
ویتامین E و سلنیوم از عناصر غذایی هستند که باید کمبود آن را مد نظر قرار داد. Rae در گزارشی استحاله عضلانی در سینه پهن‌ها را در نتیجه کمبود این عنصر اعلام می‌نماید. بنظر می‌رسد وقتی جیره غذایی کمتر از 20 تا 40 واحد بین المللی در کیلو ویتامین E داشته باشد شترمرغها نمی‌تواند آن را به تخمها انتقال دهد. از این رو متخصصین تغذیه 80 واحد بین المللی به هر کیلو غذا ویتامین E اضافه می‌نمایند. به نظر چند تن از متخصصین آزمایشگاهی طیور موارد ثبت شده‌ای از بیماری Encephalomalacia وجود دارد که آنرا نتیجه کمبود ویتامین E می‌دانند. متاسفانه، با اطلاعات کمی که در مورد اثرات کمبود ویتامین E برای پرورش دهندگان و برخی متخصصین تغذیه وجود داشت، آنها اقدام به تجویز این ویتامین با دز بالا از راه خوراکی و تزریقی نمودند که با تلفات و ناقص شدن جنین‌ها همراه بود. بیشتر غذاهای صنعتی حاوی 1 الی 3 PPm سلنیوم می‌باشند که کافی بنظر می‌رسد. تا کنون در جایی به چشم نخورده است که از راه تزریق از این ماده استفاده شده باشد. آنالیز تخمها نشان داده که سلنیوم در مکملها وقتی بالاتر از حد نرمال باشد می‌تواند اثرات سمی برجای گذارد. طبق قوانین موجود در صنایع غذایی استاندارد شده در آمریکا برای این دسته از پرندگان مقدار سلنیوم را PPm 1 در نظر گرفته اند.

به هر حال با توجه به اینکه بیش از 75% هزینه های پرورش مستقیما به خوراک مربوط می باشد لذا اهمیت استفاده از برنامه های غذائی علمی و توجه به نیازهای پرنده به خوبی نمایان می گردد. مطمئن باشید که با بکارگیری یک برنامه غذائی علمی می توانید از بسیاری مشکلات و بیماری جلوگیری نموده و نتایج بسیار خوبی را در کمیت و کیفیت کسب نمائید.

هنگامیکه ما از تغذیه شترمرغ صحبت می کنیم منظور تغذیه حیوانی اهلی با یک آناتومی گوارش منحصر به فرد و در نتیجه توانائی های هضم منحصر به فرد است.
شترمرغها بزرگترین پرندگان روی زمین هستند و همین جثه بزرگ توانائی های منحصر به فردی از قبیل :
سازش پذیری با اقلیم های متفاوت ، مقاومت در برابر آب و هوای سرد و همچنین توانائی بالای هضم فیبر را به این پرنده میدهد. همچنین این جثه بزرگ مشخّص کننده یک ضریب رشد سریع در زندگی پرنده می باشد.
با توجه به این ویژگیها بایستی جیره غذائی شترمرغها نیز همانند سایر طیور مطابق نیازها واقعی پرنده تنظیم گردد. البته با توجه به هزینه های بالائی که جهت تهیه خوراک آماده صرف می شود بهتر آن است که در تنظیم فرمولهای غذائی توجه ویژه ای به مصرف مواد قابل کشت در مزرعه خود داشته باشیم. از آنجا که معمولا بیش از دو سوم هزینه های تولید در یک دامداری مربوط به خوراک می باشد لذا تهیه جیره ای ارزان قیمت که بتواند نیازهای پرنده را تامین نماید بسیار حائز اهمیت است. جیره های غذائی که به صورت کنسانتره بکار برده می شوند گران خواهند بود و این در حالی است که استفاده از جیره های غذائی با کیفیت خوب برای رسیدن به نرخ مطلوب از رشد ضروری است. تقریبا قسمت بیشتر هزینه های خوراک را می توان بوسیله کشت مواد اولیه نظیر علوفه (شبدر و یونجه) و سایر مواد نظیر گندم ، جو ، ذرت و ... جبران نمود که این امر بایستی در هنگام ایجاد یک مزرعه حتما مورد توجه قرار گیرد. خصوصا اینکه برخی از علوفه ها را میتوان به صورت خشک یا سیلاژ نگهداری نمود.
با توجه به اینکه شترمرغ تنها پرنده ای است که ادرار و مدفوع را جداگانه ذخیره و دفع می کند این امکان وجود دارد که بتوان از هر کدام نمونه های جداگانه ای را جهت تجزیه و تحلیل بدست آورد و این نتایج را جهت تهیه جیره ای مناسب و بهبود کیفیت پرورش بکار گرفت.
همچنین با توجه به این که تخمیر مواد عموما در حفره های موجود در قسمت روده و روده کور پرنده انجام می گیرد لذا شترمرغها می توانند سلولز را با همان کیفیت نظیر نشخوار کنندگان هضم و گوارش کنند که این امر دست ما را در استفاده از علوفه های ارزان قیمت بازتر کرده و در نتیجه بدین وسیله می توان قیمت خوراک را تا حد زیادی کنترل کرد. البته توجه داشته باشید که شترمرغها به دلیل نداشتن دندان نمی توانند علفهای بلند یا ساقه های یونجه را به خوبی بجوند پس بهتر است که یونجه را به درستی و در قطعات مناسب خرد کرده و در دسترس پرنده قرار دهیم.
همانطور که گفته شد تخمیر غذای خورده شده توسط این پرنده در روده بزرگ صورت می گیرد نه در چینه دان (شترمرغ چینه دان ندارد) که در این حالت دمای بالای موجود در حفره بدن احتمالا به تخمیر اولیه و نیز جذب اسیدهای چرب زنجیره کوتاه کمک بسیاری می نماید. همچنین سنگدان این پرنده دارای ماهیچه های قوی می باشد اما لایه داخلی آن نرم است و بدین دلیل برای سایش دانه های بسیار سخت مناسب نیست اما برای کاهش سختی فیبر نسبتا مناسب می باشد.
ضریب تبدیل غذائی شترمرغ در هفته های نخستین زندگی بهترین نرخ را دارد و به همین دلیل جوجه ها جهت رسیدن به ضریب مناسب نیاز به مصرف غذائی با چگالی بالا دارند.
چگالی بالا به جوجه ها این فرصت را می دهد که به نرخ حداکثر رشد دست یابند این امر خصوصا جهت تولید جوجه های کبابی (کشتار در سن سه ماهگی) بسیار حائز اهمیت است زیرا با مصرف خوراک با چگالی بالا پرنده در کوتاهترین زمان به مناسبترین وزن دست پیدا می کند اما اگر منظور از پرورش کشتار در سنین بالاتر باشد پرندگان باید برای آغاز دوره تولیدی دوم آماده گردند که در این مرحله استفاده از خوراک با چگالی بالا امری غیر اقتصادی است.
برخی از پرورش دهندگان ترجیح می دهند پرنده را در سن 10 ماهگی و برخی در 14 ماهگی کشتار کنند. از آنجا که تفاوت معنی داری در کیفیت گوشت پرندگان جوان (10 ماهه) و مسن تر (14 ماهه) وجود ندارد لذا بهتر آن است که با توجه به نیاز بازار از لحاظ وجود بازار بهتر جهت چرم یا گوشت، سن کشتار را تعیین کرد. توجه داشته باشید که جهت بدست آوردن پوستهای بدون زخم و آسیب بهتر است پرندگان در سن 10 – 9 ماهگی و و پیش از شروع نزاع های دسته جمعی کشتار شوند اما اگر مقصود دستیابی به بازار گوشت است کشتار پرندگان در سنین بالاتر به صرفه خواهد بود.
این نکته از آن رو حائز اهمیت است که بتوانید کیفیت و بویژه بهای خوراک مصرفی را تحت کنترل خود در آورده و بسته به نوع تولید و سن کشتار خوراکی را در اختیار پرنده قرار دهید که نظر شما را با کمترین بها و بهترین حالت تامین نماید.
در خاتمه و بعنوان یک نتیجه گیری باید گفت که بهتر این است سعی کنید خود تولید کننده مواد اولیه مورد نیاز و خوراک پرندگان خود باشید و از کارخانجات تولید خوراک دوری و امتناع کنید

[Sara12]

سپتی سمی هموراژیک فوق حاد در شترمرغ



با توجه به گسترش مزارع پرورش شترمرغ در کشور و توجه فراوان مسئولین و نیز دامپروران با این جنبه نوین صنعت دامپروری، آگاهی از شیوه صحیح نگهداری این حیوان، پیشگیری از بیماریهای آن و نیز در صورت امکان روشهای موثر درمان این بیماریها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از این بیماریها که به دفعات در مزارع پرورش شترمرغ کشور مشاهده شده و خسارات مالی فراوانی را به این مزارع وارد کرده است، کلی سپتی سمی می باشد.عامل این بیماری، باکتری اشریشیا کلی است که در دستگاه گوارش جانوران خونگرم از جمله پستانداران و پرندگان حضور داشته ولی در روده ماهیها و سایر حیوانات خونسرد به صورت فلور طبیعی وجود ندارد و بیشتر سروتیپهای آن قادر به ایجاد بیماری در طیور می باشند.
برخی سویه های غیر بیماریزای این باکتری نیز گاهی در صورت ایجاد شرایطی مساعد از جمله سوء تغذیه، تغییر ناگهانی جیره، فعالیت سایر باکتریها و نیز ویروسها و ... فعال شده و به عنوان یک بیماری فرصت طلب می توانند موجب بیماریزایی گردند.
باکتری E.coli علاوه بر توانایی ایجاد سپتی سمی و انتروتوکسمی در شترمرغها، تعداد دیگری از بیماریهای عفونی مربوط به کیسه زرده را در دوران جنینی و نوزادی سبب می گردد.همچنین با جایگزینی در نقاط مختلف بدن شترمرغ، قدرت ایجاد سینوویت، سنوزیت، پریتونیت و ... را دارا است و مرگ و میر ناشی از فعالیت این باکتری، سالانه تلفات فراوانی را به پرورش دهندگان شترمرغ در کشور وارد می سازد.
استفاده از واکسن علیه این باکتری در شترمرغ ها به علت تغییر مداوم سروتیپ ها و سویه های آن، موثر نبوده است و بهترین راه مقابله با این باکتری، از بین بردن شرایط رشد و تکثیر آن و ایجاد بیماری است.

....
مواد و روش کار
شتر مرغ های گله مورد بررسی، از نژاد گردن آبی بوده و به صورت زنده در بدو تولد از کشور ایتالیا وارد ایران شده و همسن بودند.
در این بررسی که در سال 1381 صورت گرفت، دو قطعه شترمرغ تلف شده، جهت تعیین علت تلفات، مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتند که با توجه به شرایط خاص لاشه اول و مشخص نبودن علت مرگ، تصمیم به کالبد گشایی گرفته شد.
کالبد گشایی با رعایت اصول ایمنی، در محیطی کاملا بسته و در محلی به دور از سالن محل نگهداری از شترمرغها ، انجام شد. همچنین سایر شترمرغها از سالنی که لاشه در آنجا پیدا شده بود، خارج شده، سالن ضدعفونی گردیده و محل پیدا شدن لاشه، شعله افکنی و سپس به وسیله ترکیبات یده مجددا ضدعفونی گردید.
پس از انجام این اقدامات و با استفاده از لباس مناسب، دستکش و ماسک، اقدام به کالبد گشایی و نمونه برداری از لاشه های مورد نظر گردید.
این نمونه ها که شامل نمونه هایی از مایع پریکارد و بافت ریه پرنده های تلف شده بود، به آزمایشگاه میکروب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران جهت جدا سازی و تشخیص عامل بیماری و بخشی از بافت ریه لاشه نیز به صورت حفظ شده در محلول فرمالین 10% به آزمایشگاه آسیب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران فرستاده شدند. در آزمایشگاه باکتری شناسی، تست تعیین سویه (tiping) جهت تشخیص سویه باکتری و تعیین دقیق علت مرگ صورت گرفت.
....
نتایج
پس از مراجعه به فارم و حضور در یکی از سالنهای محل نگهداری شترمرغها، با لاشه خون آلود یک قطعه شترمرغ 5 ماهه برخورد گردید.
قسمت فوقانی بدن پرنده در ناحیه سر و گردن غوطه ور در خون خارج شده از بدن حیوان بودند. خون مذکور به رنگ روشن، تا حدودی کف آلود و نیز انعقاد یافته بود .
از آنجا که ناحیه سر حیوان و ابدای مجاری تنفسی و گوارشی آن مملو از لخته های خون بودند، تشخیص تفریقی بافت منشا خونریزی، از خارج امکانپذیر نگردید.به گفته مسئول فنی مزرعه، مرگ پرنده در فاصله بین دو سرکشی کارگر سالن جهت تامین آب و نیز غذای روزانه شترمرغها یعنی طی مدت حدود 15 دقیقه اتفاق افتاده است و تا پیش از آن، نه این حیوان و نه هیچ یک از سایر شترمرغهای موجود در این سالن، علائم بارزی از این بیماری نشان نداده بودند و کاملا سالم به نظر می رسیدند.
با توجه به مدیریت ضعیف فارم و استفاده از پنجره های شیشه دار در ارتفاع پایین جهت نور دهی به فضای سرپوشیده محل نگداری شترمرغها، در نگاه اول، احتمال ایجاد این ضایعه توسط چند عامل مورد ظن قرار گرفت.
اولین عامل که قادر به ایجاد چنین شرایطی بوده، بلع احتمالی خرده شیشه های موجود در محیط مزرعه توسط دام و در پی آن ایجاد بریدگی های شدید در اندامهای داخلی و شریانهای اصلی حفره بطنی حیوان می باشد که می تواند باعث خونریزی شدید و مرگ سریع پرنده گردد.
عامل دوم که پس از مشاهده ظاهر لاشه، به سرعت به ذهن خطور می نماید، احتمال آلودگی با باسیلوس آنتراسیس و ابتلا به بیماری مهلک شاربن می باشد.
در نهایت عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند باعث بروز شرایط فوق گردند و از اهمیت کمتری برخوردار هستند.
لذا به منظوردقت بیشتر در تعیین مرگ، نیاز به اقدامات گسترده تر و آزمایشهای پارا کلینیکی لازم گردید.
با توجه به عواملی چون نبود گزارش مستدلی دال بر وجود بیماری شاربن در محل جغرافیایی استقرار مزرعه طی چند سال گذشته، روشن بودن رنگ خون خارج شده از بدن پرنده، لخته شدن سریع آن و در نهایت عدم اطمینان از ابتلا به بیماری شاربن در دام تلف شده، تصمیم به انجام کالبد گشایی، مشاهده اندامهای داخلی و نیز نمونه برداری از این اندامها جهت تشخیص قطعی علت مرگ؛ گرفته شد.
جهت انجام اقدامات پییشگیرانه، سایر شترمرغهای سالن بلا فاصله به محل دیگری منتقل شدند. لاشه نیز با احتیاط کامل و توسط وسیله حمل بار چرخدار به اتاقی دور از سالن حمل گردید.
پس از انجام اقدامات احتیاطی لازم و استفاده از پوشش مناسب از جمله دستکش، ماسک، لباس یک تکه، پیش بند و چکمه لاستیکی، اقدام به کالبد گشایی گردید.در حین کالبد گشایی، کلیه پنجره ها و نیز درب اتاق مورد استفاده کاملا بسته و هر گونه رفت و آمد ممنوع بود.
پس از باز نمودن لاشه و نمایان شدن اندامها ی داخلی، پرخونی و احتقاق در عروق روده ها و نیز مزانتر مشاهده گردید.
روده ها کاملا متورم و تیره رنگ بودند. لاشه به صورت عمومی دچار پر خونی و دارای علائم سپتی سمی شدید بود. کبد و طحاال تیره تر از حالت طبیعی و بر روی پارانشیم کبد نقاط نکروتیک با تغییر رنگ ناحیه ای مشاهده شد.
پس از قطع مری، رکتوم و سائر ضمائم، دستگاه گوارش از لاشه جدا و خارج گردید. در بازرسی قسمتهای فوقانی دستگاه گوارش از جمله مری، پیش معده و نیز سنگدان، هیچگونه علائمی از جراحت و خونریزی ناشی از آن در این دستگاه که منجر به تراوش خون به خارج از بدن گردد، مشاهده نشد. نتیجتا احتمال بلع شیء برنده یا نوک تیز خارجی و در پی آن ایجاد جراحت در دستگاه گوارش مردود گردید.
در بازرسی از حفره ی صدری حیوان، سطح شکمی ریه ها پرخون و سیانوزه تشخیص داده شد. پرده دور قلب (پریکاردیوم) ضخیم تر از حد معمول و رنگ آن سفید مایل به شیری بود که به سطح میوکارد چسبیده و آن را کاملا پوشانده بود .
پیش از خارج سازی اندامهای داخل حفره صدری، از بافت ریه و نیز مایع پریکارد (آبشامه) قلب حیوان نمونه برداری گردید.همچنین قسمتی از ریه دام جهت بررسی های آسیب شناسی، برداشته شده و داخل محلول فرمالین 10% قرار گرفت.
پس از انتقال اندامهای حفره صدری به خارج، مشخص گردید که تمام بافت ریه دچار تخریب، خونریزی و سیانوزه شدید می باشد به طو.ریکه در بعضی از نقاط بسیار تیره و حتی سیاهرنگ به نظر می رسید.
با توجه به این یافته، منشا خون کف آلود خارج از بدن و مسیر آن روشن گردید.
بر روی چربی اطراف قلب آثار خونریزی منتشر (اکیموز) کاملا مشهود و بارز بود (تصویر فوق). همزمان با انجام کالبد گشایی لاشه فوق الذکر، در سالن دیگری، یک قطعه شتر مرغ دیگر نیز دچار مرگ ناگهانی شد.
نکات قابل ذکر در این مورد این است که: محل نگهداری دو پرنده تلف شده، جدا از هم و در سالن متفاوت این مزرعه بوده است و در مورد لاشه دوم، خونریزی و تراوش خون به خارج از بدن مشاهده نشد.
علائم کالبد گشایی در حیوان دوم به استثنای خونریزی در نسج ریه، با حیوان اول مشابه بود. از این لاشه نیز چند نمونه بافتی از جمله نمونه هایی از بافتهای کبد و مایع پریکارد، جهت انجام آزمایش های باکتری شناسی اخذ گردید.
در هر مورد، نتیجه آزمایش باکتری شناسی، نشاندهنده آلودگی شدید کلیه نسوج مورد آزمایش با باکتری Escherichia coli بود که در مورد اول یعنی لاشه همراه با خونریزی از بافت ریه، تست تعیین سویه (Tiping) صورت گرفته وسویه باکتری فوق، o2:k1 تشخیص داده شد.
پاسخ آزمایش نیز نشاندهنده علائم مشابه پنومونی حاد بینابینی همراه با تخریب دیواره آلوئول های ریه و مویرگ های آن همچنین وجود مقادیر فراوان خون در داخل آلوئول های ریه بوده است.


بحث
بیماری هایی چون عفونت زرده ناشی از E.coli ، کلی گرانولوما ، کلی انتروتوکسمی، کلی سپتی سمی، و سینوویت از جمله نتایج عفونت با E.COLI در شترمرغ هستند.
علت بروز عفونت های ای کولایی در روده، افزایش ناگهانی میزان تکثیر این باکتری در اثر شرایط نا مطلوب محیطی از جمله عدم رعایت بهداشت در جایگاه، غذای آلوده، تغییر ناگهانی در رژیم غذایی، ورود پرنده ای جدید بیمار به گله و ... می باشد که کلیه این موارد نشان دهنده وجود ضعف در مدیریت فارم هستند.
این باکتریها جزء فلور طبیعی روده شترمرغها می باشند و در صورت افزایش شدید جمعیت آن در اثر یکی از عوامل فوق، می توانند باعث ایجاد بیماری و حتی تلفات در بین شترمرغها گردند. توکسین حاصله از متابولیسم این باکتری، موجب ایجاد نوعی مسمومیت می شود که کلی انتروتوکسمی نام دارد و می تواند موجب اسهال و سایر اختلالات گوارشی گردد. در بسیاری از موارد این توکسین از جدار روده وارد خون شده و در تمام بدن انتشار می یابد و می تواند با تاثیر بر بسیاری از بافتهای حساس بدن از جمله قلب، کبد، کلیه، مغز و ریه موجب مرگ سریع حیوان گردد.
کلی باسیلوز در پرندگان بیشتر مربوط به دستگاه تنفس می باشد و وجود گاز آمونیاک و گرد و غبار در سالن، تغییر ناگهانی درجه حرارت محیط و نیز عوامل باکتریائی گوناگون مانند: مگا باکتری، کلامیدیا کلستریدیا ها، همچنین قارچها و مایکو توکسینها، بیماری های ویروسی و عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی، بیماریزائی اشریشیا کلی را برای پرنده ها و بویژه جوجه ها افزایش می دهد.
یکی از خصوصیات مهم آناتومیک و فیزیولوژیک بدن شترمرغها و نیز سایر شترمرغ سانان، عدم وجود گره های لنفاوی مزانتریک در آنها است. عملکرد این گره ها ممانعت از انتقال باکتری های موجود در روده از طریق جریان لنف به سیستم عمومی گردش خون بدن می باشد. در یک شترمرغ سالم، این عمل بر عهده لنفوسیتها و سایر گلبولهای سفید مستقر در مخاط روده است و این دسته از سلولهای دفاعی به خوبی از عهده آن بر می آیند. در پرندگانی که در معرض استرس شدید (مانند استرسهای ناشی از حمل و نقل، قرنطینه و یا سایر عوامل استرس زا) قرار گرفته اند، این دسته از سلولها غیر فعال شده و باکتریها به راحتی در بدن منتشر می گردند که نتیجه آن بروز سپتی سمی خواهد بود. وقوع این حالت در جوجه ها شایع تر است ولی هیچگونه محدودیت سنی برای ابتلا به آن وجود ندارد.
برای مثال در سال 1981 یک مورد کلی باسیلوز حاد در یک شترمرغ ده ساله گزارش گردیده است. در بررسی سوابق آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی پاستور تهران، از مجموع موارد ارجاع شده منجر به تلفات در شترمرغهای پرورشی از تاریخ مهر ماه 1381 لغایت شهریور ماه 1382 که بر 27 مورد بالغ گردید، 22 مورد (5/81%) تلفات در اثر عوامل باکتریائی تشخیص داده شد که از این تعداد، 16 مورد (3/59% کل موارد و 7/72% موارد تلفات ناشی از آلودگیهای باکتریائی) مربوط به آلودگی به باکتری E.coli (به صورت مطلق یا مشترک) بوده است. در این میان 9 مورد (3/33% کل موارد و 2/56% موارد آلودگی به E.coli ) در اثر ابتلا به آلودگی روده ای و ایجاد کلی انترو توکسمی تشخیص داده شد.
یکی از علل ایجاد کلی سپتی سمی، آبهای آلوده می باشد که با استفاده از 2-1 ppm کلر می توان آنرا مرتفع نمود. بررسی انجام شده بر روی اطلاعات موجود در آرشیو آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی اکلاهاما نشان می دهد مهمترین عامل مرگ و میر در میان جمعیت 121 قطعه ای شترمرغهائی که جهت تعیین علت مرگ، در این مرکز مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته اند، سندرم ضایع شدن جوجه ها (ostrich chick fading syndrome or OCFS ) بوده است. در نمونه های گرفته شده از اندامهای گوناگون این بیماران آلودگی شدید به کلبسیلا پنومونیه ، E.coli و نیز آلودگی همزمان بوسیله این دو میکرو ارگانیسم مشاهده شد، که منجر به بروز تلفات در گله به میزان 100- 40 درصد می گردد.
در تحقیق انجام گرفته بر روی نمونه های شترمرغ ارجاع شده به بخش باکتریولوژی انستیتو دامپزشکی آندرسپورت آفریقای جنوبی طی ژانویه تا دسامبر سال 1992، از مجموع 94 مورد بررسی شده، 11 مورد (7/11%) آلودگی به سویه های گوناگون E.coli مشاهده شد.
همچنین E.coli از اویدوکت شترمرغ بالغ مولد جدا شده است که احتمال بروز سالپنژیت چرکی مشابه آنچه که در ماکیان و مرغهای بالغ وجود دارد، در شترمرغ سانان تشخیص داده نشده است.
با توجه به موارد بیان شده ملاحظه می گردد که باکتری اشریشیا کلی قابلیت تزاید و فعالیت در اندامها و بافتهای زیادی را دارد و نیز در صورت فراهم شدن زمینه برای تکثیر و فعالیت این باکتری مقابله با آن و محدود ساختن آن بسیار دشوار خواهد بود. لذا تلاش در جهت محدود ساختن عوامل زمینه ساز این عارضه، نقش به سزائی در کاهش تلفات ناشی از فعالیت این میکروارگانیسم و پیشگیری از بروز چنین مواردی در آینده خواهد داشت.

منبع :فارم ایران و پارس بیولوژی

[Sara12]

بیماریهای ویروسی در شترمرغ

در طول دهه های اخیر تحقیقات و تلاشهای بسیاری در رابطه با جداسازی عوامل بیماری های ویروسی شترمرغ ها صورت گرفته است و در بسیاری از گزارش های مربوط به جداسازی ویروسی، فقدان علائم بیماری زائی ویروسهای جدا شده، برای شترمرغ ها مشاهده می شود. با این وجود از آنجا که بروز اینگونه بیماری ها می توانند لطمات زیادی را به سودآوری و روند رشد هر صنعتی وارد نمایند لذا ادامه اینگونه تحقیقات جهت شناخت بیشتر عوامل ایجاد کننده بیماری ها و یافتن راه های موثر جهت پیشگیری و درمان آنها جزئی حیاتی در صنعت دامپروری خواهند بود. از همین رو و از آنجا که صنعت پرورش شترمرغ، صنعتی نو و جدید در جهان و ایران به شمار آمده و اطلاعات نسبتا کمی نیز در خصوص جوانب گوناگون این پرنده از جمله بیماری های آن وجود دارد، لذا در این مقاله و سلسله مقالات مشابه سعی گردیده تا با دادن آگاهی های بیشتر در خصوص بیماری های این پرنده و نحوه پیشگیری و کنترل آنها، تا حدی از خلا اطلاعات این بخش کاسته شود و از آنجا که مسائل اقتصادی هر صنعتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا در این مقالات سعی شده تا تنها بیماریهای ویروسی که بیشترین اهمیت اقتصادی را در صنعت شترمرغ دارند مورد بحث قرار گیرند که یکی از شایع ترین آنها که در ابتدا به آن پرداخته خواهد شد بیماری نیوکاسل می باشد.
.....................
بیماری نیوکاسل
بیماری نیوکاسل یکی از بیماری های شناخته شده ماکیان است که توسط ویروس بیماری زای سروتیپ 1 پارامیکوویروس ها (pmv 1) ایجاد می شود. هم اکنون پارامیکوویروس ها به 9 سروتیپ مجزا دسته بندی شده اند که به خاطر اهمیت صنعت طیور،بیشترین مطالعه بر روی pmv 1 انجام شده است.
بیماری نیوکاسل در شترمرغ ها توسط همان ویروس ایجاد کننده بیماری در سایر گونه های پرندگان ایجاد می شود. این بیماری در شترمرغها بعد از عفونتهای طبیعی و تجربی گزارش شده است.
بیماری نیوکاسل ممکن است که در پرندگان جوان یک بیماری ویران کننده نباشد اما تاثیر مهمی در روی تجارت و اقتصاد صنعت شترمرغ خواهد داشت. به طور کلی شترمرغ ها نسبت به mpv به طور متوسطی حساس هستند. انتقال این بیماری اغلب با قرار گرفتن شترمرغ های حساس در معرض ویروس مولد ناشی از پرنده های آلوده صورت می گیرد. Pmv می تواند از تمام ترشحات پرنده آلوده (اساسا تنفسی) و مواد دفعی (اساسا مدفوع) منتشر شوند. خوردن مواد آلوده یا استنشاق ذرات آلوده، مهم ترین روشی است که پرنده را به ویروس آلوده می سازد. ذرات مدفوع معلق در هوا و بستر آلوده منابع بالقوه تماس مستقیم با پارامیکو ویروس ها محسوب می شوند. از آنجا که ویروس بیماری نیوکاسل در خارج از بدن مقاوم است، لذا حشرات، جوندگان و انسان را باید بعنوان ناقلین بالقوه در انتشار pmv بین گله های حساس محسوب نمود.
همچنین پرندگان مهاجر، بویژه پرندگان آبزی و گنجشک سانان، ناقل بالقوه pmv هستند که می توانند ویروس را به گله ها منتقل کنند. تخم مرغ هائی که با مدفوع آلوده به ویروس پوشیده شده اند می توانند دستگاه جوجه کشی را آلوده نموده و مخزن ویروس برای جوجه های تازه از تخم مرغ بیرون آمده باشند.
دوره نهفتگی می تواند از 3 تا 28 روز و بر اساس مقدار ویروسی که پرنده با آن مواجه می شود، متغیر باشد.
..................
علائم بالینی و آسیب شناسی
نشانه های کلینیکی شامل علائم عصبی و افزایش نرخ مرگ و میر است. علائم عصبی می تواند شامل عدم تعادل، پیچش گردن، فلج گردن همراه با تورم سر ناشی از ادم در زیر پوست باشد.
در شترمرغ های مبتلا التهاب روده نیز ظاهر گردیده و متعاقب آن پرندگان مبتلا به طور ناگهانی دچار بی قراری می شوند. همچنین در مواردی ممکن است شترمرغ های مبتلا، بیماری تنفسی و اسهال آبکی نیز نشان دهند. جراحات خونریزی دهنده روده و دستگاه تنفس نیز جز موارد دال بر وجود بیماری است. سویه های با حدت زیاد از راه اتصال به گلبول قرمز به سرعت در تمام بدن پخش می شوند. این ویروس به سلولهای دیواره رگ ها آسیب می زند که نتیجه آن خونریزی است.
.............
تشخیص
تشخیص عفونت های PMV 1 می تواند از راه های زیر انجام گیرد:
1- با استفاده از دو نمونه سرمی، تا افزایش تیتر سرمی را هم نشان دهد.
2- تشخیص ذرات ویروس پارامیکو ویروس در مدفوع به وسیله میروسکوپ الکترونی.
3- با کشت ویروس از بافت های آلوده نای یا مدفوع.
..................
به علت وجود سروتیپ های زیاد در PMV و تفاوت خصوصیات پادتنی هر سویه، برای تشخیص عفونت، سرم شناسی ارزش کمتری نسبت به جداسازی ویروس دارد. برای موفقیت جداسازی ویروس، ممکن است گرفتن نمونه های متعدد از مدفوع و ترشحات تنفسی ضروری باشد. ویروس جدا شده از مدفوع یا سوآپ ناحیه حلقی حاوی ترشحات دستگاه تنفسی را می توان در محیط انتقال مناسبی بر روی یخ 4 درجه سانتیگراد قرار داده و فورا به آزمایشگاه تشخیص حمل کرد. نمونه های پس از مرگ، برای جدا کردن ویروس باید شامل، نای، ریه، طحال، کبد و مغز باشد. ممکن است مقاطع یخ زده بینی یا مخاط نای برای رنگ آمیزی با پادتن های فلوسانت فرآوری شوند. اما واکنش های متقاطع می تواند باعث نتیجه مثبت کاذب گردد. مایع زجاجیه برای تشخیص ویروس (با استفاده از روشهای گلوتیناسیون) می تواند جمع آوری شود که ممکن است سریع ترین روش تشخیص آلودگی باشد. در گله های واکسینه نشده یک افزایش حاد در سطح تیتر HI را بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن میتوان مشاهده کرد.
تست HI به عنوان یک روش همیشگی کنترلی و تنظیم کننده غیر قابل اعتماد می باشد زیرا می توان در گله های واکسینه نشده و مبتلا نشده تیترهای غیر اختصاصی را یافت. اما هنگامی که به طور صحیح استفاد شود می تواند مفید باشد.
روش الیزا از جهت حساسیت و ویژگی نسبت به روش HI رایج تر می باشد و حداقل 10 بار حساس تر از روش HI در تعیین مقادیر کم پادتن های نیوکاسل عمل می کند. تست الیزا باید با استفاده از آنتی ایمونوگلوبولین G شترمرغ انجام شود.
.............................
کنترل و درمان
در مناطقی که بیماری نیوکاسل در پرندگان تقریبا به صورت بومی در آمده اعمال پیشگیری می تواند شامل ایمنی زیستی، جداسازی و واکسیناسیون باشد.
بهترین نتایج را می توان توسط واکسیناسیون شترمرغ ها با واکسن های زنده و غیر فعال نیوکاسل کسب کرد. واکسیناسیون با ویروس زنده لنتوژنیک می تواند در اوائل 4-3 هفتگی و بوسیله قطره چشم یا اسپری در داخل چشم، انجام شود. واکسن غیر فعال امولسیونه شده باید به صورت زیر جلدی در کفل، دور از مهره های پشت استفاده شود. تزریق واکسن های امولسیونه نزدیک گردن یا مهره های پشت ممکن است باعث ایجاد آبسه های بزرگی شود که آن نیز ممکن است باعث فلج پرنده واکسینه شده گردد.
اگر چه پارامیکو ویروس ها غشا دارند و انتظار می رود که خارج از بدن میزبان به سرعت غیر فعال شوند اما در محیط نسبتا پایدار اند و در برابر بسیاری از ضد عفونی کننده های معمولی مقاوم اند. این ویروس می تواند در محدوده های آخر (PH کمتر از 2 و بیشتر از 11) ، دمای بالا (56 درجه سانتیگراد)، نور خورشید، پاک کننده ها، کلر آمین، هیپو کلرید سدیم، آهک، فنل و فرمالین 2%، غیر فعال شود.
باید عوامل عفونی و غیر عفونی بیماریهای دستگاه گوارش و تنفس را در لیست تشخیص تفریقی منظور داشت. همچنین توجه داشته باشید که بسیاری از عوامل عفونی که دستگاه تنفس را درگیر می سازد، باعث سینوزیت می گردند، در حالی که بسیاری از موارد پیچیده نیوکاسل دارای سینوزیت نمی باشد.
با توجه به تمامی این موارد با اطمینان می توان گفت، پیشگیری از عفونتهای ثانویه و رعایت اصول بهداشتی می تواند میزان مرگ و میر را کاهش داده و پخش ویروس را در گله محدود نماید. بهداشت صحیح توام با مهار و حذف حشرات و جوندگان می تواند روش های مواجه با ویروس را مسدود نماید. همچنین شترمرغ های آلوده که برای آنها مراقبت های حفاظتی اعمال شود ممکن است ظرف چند هفته بهبود یابند ..
منبع :فارم ایران ,پارس بیولوژی

[Sara12]

تغذيه علمي شترمرغ


همانند ساير حيوانات، شترمرغ‌ها هم جهت رشد، نگهداري و توليد نياز به آب، كربوهيدرات، پروتئين، چربي و ويتامين‌ها دارند. در جيره نويسي جهت شترمرغ بايستي به نكات زير توجه داشت:
1- همه مواد مغذي مورد نياز جهت نگهداري و توليد بايستي در جيره غذايي به مقدار كافي وجود داشته باشد و جيره به خوبي بالانس گردد.

2- با وجودي كه شترمرغ‌ها مي‌توانند از غذاهاي متنوع استفاده نمايند بايستي غذا مطابق ذائقه آنها باشد اضافه كردن علوفه سبز به جيره باعث تحريك اشتها مي‌شود.

3- الياف خام در جيره باعث تحريك حركات روده مي‌شود و هضم را افزايش مي‌دهد. به همين دليل بايستي مقدار مشخصي در جيره وجود داشته باشد. براي بالغين15% الياف خام بسته به ماده خشك جيره توصيه مي‌گردد . عدم وجود فيبر خام در جيره باعث مي‌شود اشياء خارجي نظير شن وماسه و خاشاك را ببلعد.

4- جهت بهبود بلع و هضم بايستي غذا را به صورت خرد شده به پرنده داد( به ويژه علوفه و يونجه) و غذاي كنسانتره بهتر است به صورت پلت باشد.

5- غذاي باقيمانده بايستي جمع آوري گردد مخصوصاً جيره‌هايي كه حاوي مواد تخميري و مرطوب است.

آب

همواره بايد آب تميز و تازه در اختيار پرنده قرار گيرد و نياز به آب بستگي به هوا و نوع جيره تفاوت دارد. چنانچه شترمرغ از علوفه تازه استفاده كند به آب كمتري نياز دارد. چنانچه از جيره خشك استفاده كند يا در هواي گرم پرورش يابد به آب بيشتري نياز دارد در يك تحقيق بر روي شترمرغ‌هاي 6-5 ماه ميزان مصرف 1/9 ليتر آب در روز ثبت گرديده است. در اين تحقيق غذاي كنسانتره داده شده و گرماي هوا زير 20 درجه سانتي‌گراد در طي 8 هفته بوده‌است.

سنگريزه

شترمرغ‌ها در مراتع سنگريزه مورد نياز جهت خردكردن علوفه به هنگام هضم غذا را پيدا كرده و مي بلعند. ليكن در شرايط نگهداري در فارم بايستي سنگريزه را در اختيار آنها قرار داد. براي اين كار بهتر است از سنگهايي كه داراي كلسيم هستند استفاده شود. بخصوص در دوره تخم گذاري كه شترمرغ‌هاي ماده به كلسيم بيشتري احتياج دارند.

[Sara12]

سود آوری صنعت شترمرغ در گرو مدیریت صحیح

صنعت شترمرغ در ایران طی یک دهه اخیر مطرح و در کشور توسعه یافت به نحوی که امروزه شاهد توزیع بسته بندی گوشت شترمرغ در اغلب فروشگاه های زنجیره ای کشور هستیم. این صنعت چندی است با چالش های اساسی روبرو شده و بنا به عقیده برخی فاقد صرفه اقتصادی است.
پرویز نیامنش، رییس هیات مدیره شركت تعاونی پرورش شترمرغ در گفتگو با خبرنگار موج زمان تخم گذاری شترمرغ در ایران را 15 اسفند لغایت 15 آذر ماه اعلام کرد و بیان داشت: شترمرغ در طول دوره 9 ماهه تخم گذاری بین 80-50 تخم گذاشته و به طور متوسط هر دو یا سه روز یک تخم می گذارد.
وی افزود: اگر یک واحد پرورش شترمرغ از این تعداد تخم 20 جوجه بگیرد، بسیار موفق عمل کرده است.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ تصریح کرد: میانگین جهانی تولید در واحدهای پرورش شترمرغ، 16 جوجه بوده و میانگین سال گذشته ایران 15 جوجه بوده است.
وی افزود: در صورت مدیریت مناسب، امسال قادریم از میانگین جهانی پیشی گرفته و به رقم 30 جوجه برسیم.
نیامنش علل شکست واحدهای پرورش شترمرغ در ایران را ضعف مدیریت دانست و گفت: اگر مدیریت صحیح در ارتباط با تعیین جیره مناسب، حمل و نقل تخم، جوجه کشی و غیره رعایت نشود، به طور حتم واحد متضرر خواهد شد.
وی تصریح کرد: نگهداری جوجه شترمرغ در یک ماهه ابتدای زندگی بسیار سخت بوده و بیشتر واحدها در این بخش متضرر می شوند.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ تعداد جوجه تولیدی در واحدها را در ارتباط مستقیم با صرفه اقتصادی دانست و افزود: خانواده شترمرغ باید دارای 2 نر و سه ماده و یا 3 نر و 5 ماده باشد.
وی خاطر نشان ساخت: بهترین ترکیب در ایران گله های دارای 2 نر و سه ماده است
نیامنش با تاکید بر نحوه جیره نویسی برای گله ها اظهار داشت: در برخی واحدها، ماده معدنی اضافه شده به جیره به خوبی مخلوط نشده و اعضای گله به نسبت متفاوت از این مواد بهره مند می شوند، این امر به طور قطع در بهره دهی موثر است.

شترمرغ مورد استفاده در ایران اصلاح شده است
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ اصل زادگاه شترمرغ را آفریقا، تانزانیا و اوگاندا اعلام کرد و گفت: در ارتباط با شترمرغ سه نژاد گردن سیاه، گردن آبی و گردن قرمز وجود دارد.
وی افزود: نژاد گردن قرمز خاص آمریکا بوده و به دلیل ظاهر مناسب در بخش گردشگری از آن استفاده می شود.
نیامنش خاطر نشان ساخت: از نژاد گردن قرمز برای تولید گوشت و حضور در گله های تولیدی استفاده نمی شود.
وی نژاد گردن سیاه را خاص مناطق کویری دانست و گفت: از نژاد گردن آبی نیز در مناطق دارای آب و هوای مدیترانه ای استفاده می شود.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ در ارتباط با نژادهای موجود در مزرعه محصص تصریح کرد: شترمرغ های موجود در این شرکت از ترکیب نژاد گردن آبی با منشا هلند و نژاد گردن سیاه با منشا آفریقا ایجاد شده و در مناطق ساحلی و کویری قابل پرورش است.
وی بازار گوشت شترمرغ در ایران را بسیار مناسب توصیف کرد و افزود: در تولید گوشت شترمرغ مورد نیاز کشور به خودکفایی نرسیده و در فصل های بدون کشتار، گوشت این موجود در بازار یافت نمی شود.
نیامنش میزان گوشت عرضه شده به بازار سال گذشته را 45 تن اعلام کرد و افزود: پیش بینی می شود در سال جاری 80-70 تن گوشت شترمرغ در کشور تولید شود.

گوشت شترمرغ قابل رقابت با گوشت گوسفند و گوساله
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ اظهار داشت: گوشت گوسفند در حال حاضر به ازای هر کیلو 16 هزار تومان به فروش می رسد اما قیمت هر کیلو گوشت شترمرغ 14 هزار تومان است.
وی علت عدم وجود تبلیغات تلوزیونی را نبود پشتوانه تولیدی مناسب دانست و گفت: در حال حاضر بسیاری از واحدهای مادری جوجه های تولیدی را برای پرواربندی نگه داشته و مازاد بر نیاز را به متقاضیان می فروشند.
نیامنش افزود: ترجیح بسیاری از واحدها پرواربندی جوجه های تولیدی است اما بسته به نیاز متقاضی جوجه های مازاد از 8-1 ماه به فروش می رسند.
وی راه اندازی اولین کشتارگاه صنعتی شترمرغ با تایید سازمان دامپزشکی را گامی در راستای بهبود وضعیت صنعت شترمرغ در کشور دانست.

دستگاه های جوجه کشی داخلی بهتر از نمونه های خارجی
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ نخستین دستگاه های جوجه کشی وارد شده به کشور را متعلق به کانادا اعلام کرد و گفت: دو دستگاه جوجه کشی از کانادا وارد شد که ظرفیت هریک از دستگاه ها 120 تخم بود.
وی با اشاره به نبود قطعات یدکی مورد نیاز برای دستگاه های کانادایی اظهارداشت: از طریق واسطه اقداماتی در راستای خرید دستگاه از آمریکا انجام شد و در نهایت به دلیل نیاز به خدمات پس از فروش با یک شرکت ایرانی برای تولید دستگاه در کشور همراه شدیم.
نیامنش قیمت دستگاه های کانادایی و آمریکایی را بسته به ظرفیت های 120 تا 480 تایی تخم به ترتیب 8 و 24 میلیون تومان اعلام کرد و گفت: دستگاه های ساخت داخل در ظرفیت های 120 تا 350 تایی ساخته و 6 تا 8 میلیون تومان به فروش می رسد.
وی خدمات پس از فروش و راحتی تعمیر را مهمترین مزیت دستگاه های تولید داخل دانست.

حداقل ساخت و ساز برای واحدهای پرورش شترمرغ
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ بر نیاز بسیار کم واحدهای پرورش شترمرغ به ساختمان تاکید کرد و افزود: گله های شترمرغ در محوطه هایی که به فنس محصور شده زندگی می کنند و فقط یک اتاق بسیار کوچک که از سه طرف دارای دیوارهای سیمانی و از بالا توسط ایرانیت محصور شده برای این گله ها کافیست.
وی اظهار داشت: در یک زمین 2 هکتاری باید حداکثر از 5 نفر پرسنل استفاده کرد که حضور دایمی دامپزشک، در مجموعه نیز الزامی نیست.
نیامنش ایجاد کشتارگاه را خاص مزارع بزرگ دانست و گفت: برای ایجاد کشتارگاه یک مزرعه باید حداقل 40-30 هکتار وسعت داشته باشد.
وی افزود: فاصله واحدهای تولیدی و کشتارگاه حداقل باید 300 متر بوده و این واحد حداقل از یک شترمرغ ماده 10 جوجه بدست آورد.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ تاکید کرد: تمام تولیدات شترمرغ از قبیل پر، چرم خام و گوشت آن قابل فروش است.
وی افزود: هر کیلو پر شترمرغ، 10 هزار تومان و 11 پا چرم خام نیز بین 180-170 هزار تومان به فروش می رسد.

مهمترین مشکلات صنعت شترمرغ
نیامنش از دولت خواست: در صورت مساعدت نکردن با صنعت پرورش شترمرغ، مانع پیشرفت این صنعت نیز نشود.
وی مهمترین چالش صنعت را نبود تسهیلات بانکی اعلام کرد و گفت: بانک ها وصیغه های بالا از کشاورزان درخواست کرده و سند مزرعه را فقط بانک کشاورزی به عنوان وصیغه می پذیرد.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ افزود: بانک ملت، صادرات و تجارت وام با 12 درصد سود در اختیار کشاورزان قرار نداده و سود این بانک ها بین 20-18 درصد است.
وی از وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید درخواست کرد که در انجام تبلیغات تلوزیونی و معرفی گوشت شترمرغ به جامعه با تولیدکنندگان همراه شود.
نیامنش از نبود مرکز تحقیقات خاص شترمرغ انتقاد کرد و افزود: متاسفانه هزینه تحقیقات در ارتباط با پرورش شترمرغ به عهده بخش خصوصی است.
وی اظهار داشت: اسکندری وزیر اسبق جهاد کشاورزی به منظور ساماندهی صنعت شترمرغ کارگروهی در این وزارتخانه تشکیل داده و اختیارات در بحث شترمرغ را به این کارگروه تفویض کرد.
رییس هیات مدیره شرکت تعاونی پرورش شترمرغ گفت: وزیر فعلی جهاد کشاورزی نه تنها از این کارگروه حمایت نمی کند، بلکه حکم جدید برای اعضای آن صادر نکرده است.
وی از خلیلیان خواست برای ساماندهی صنعت پرورش شترمرغ و ممانعت از افت این صنعت از نظرات کارگروه تشکیل شده استفاده بهینه کند.
http://itpnews.com

[Sara12]

خلاصه ای از بیماریهای شترمرغ



شترمرغ نیز مانند حیوانات دیگر در معرض بیماریها و عفونتهای مختلفی میباشد .جهت مدیریت صحیح گله های شتر مرغ که از اهمیت حیاتی در این صنعت برخوردار است بایستی به نکات ذیل توجه نمود .
- حداکثر حصارکشی مطلوب جهت کاهش خطرات ناشی از صدمات و شکستگی استخوانها
- ایجاد استانداردهای بالایی بهداشتی ، پائین نگهداشتن آلودگیهای باکترهایی مانند کلستریدیا و هیستوموناس که منجر به آنژیت می شوند
- تهیه جیره های غذایی صحیح
تهیه جایگاه نگهداری خشک ، بدون کوران هوا و یخبندان در زمستان ، بالابردن انطباق پذیری طبیعی و مقاومت طیور
گزارشات مربوط شترمرغها در باغ و حشها بندرت در پرورش صنعتی شترمرغ کاربرد دارند. جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت بیشتر دارند 90% تمامی مرگ و میر جوجه شترمر غها ناشی از بیماریها ذیل میباشد .
-عفونت کیسه زرده
-تعییرشکل پاها و پنجه ها
اسنداد و اسهال / عفونت معده ( که توسط E.COLIُ، سالمونلا ، هیتوموناس و دیگرباکتریها) ایجاد میشوند.
تجربیات عملی نشان داده اند که جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت دائمی دارند. همچنین ثابت شده است که مشاهده ظاهری به تنهایی کافی نیست ، چون زمانی که علائم بیماری ظاهر میشود ممکن است برای درمان دیر باشد . کلید موفقیت پرورش جوجه شتر مرغها رعایت بهداشت در گرمخانه و توزین مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش میباشد .
تنها این سنجش هاست که میتواندمشکلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نماید علاوه بر مدیریت بسیار دقیق ، همکاری نزدیک با دامپزشک با تجربه بسیار ضروری است .
عفونتهای ویریوسی
نیوکاسل موارد وقوع بیماری نیوکاسل در گله های شتر مرغ تنها در نواحی از اسرائیل و افریقای جنوبی گزارش شده است جهت پیشگیری از بروز بیماری استفاده از واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار 1 سی سی قابل توصیه است . بایستی این واکسن 6 هفته بعد تکر ار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده ( لاسو تا بصورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است

آبله طیور وقوع آبله درشتر مرغ در اسرائیل و آمریکا گزارش شده است . این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا 15 درصد مبتلا میکند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل میباشد .
آنفولانزای طیور
چندین موردشیوع آنفلانزا درنواحی خاص از افریقای جنوبی گزارش شده است .درمورد این بیماری درمان شناخته شده ای وجودنداشته و واکسنهای موجود در پیشگیری از ابتلاء به بیماری موثر نمیباشد . شتر مرغهای آلوده ویروس را به تخم خود منتقل نموه که خطر الوده کردن گرمخانه و تخم های سالم موجود در آن را در بر دراد. ضمنا این ویروی باعث مرگ و میر جنین میشود.
عموما شترمرغها نیزمانند سایر طیور و پرورش به عفونتهای ویروس کورناو یروسها، هرپس و یروسها و آدنو ویروسها مبتلا میشوند.
عفونتهای باکتر یایی علت اصلی آلودگیهای باکتر یایی بهداشت ضعیف در اتاق گرمخانه ، بستر وهچری و جایگاه نگهداری جوجه ها میباشد و معمولا درمان بعدی کمتر موفقیت آمیز میباشد درنتیجه رعایت اکید بهداشت نقش کلیدی در پرورش شتر مرغ دارد.

عفونت های بند ناف و کیسه زرده این یک مشکل متداول گله های شتر مرغ می باشدکه همواره در ارتباط بامدیریت ضعیف است . پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بایستی بندناف انها به یک ژل یا اسپری آنتی بیوتیکی آغشته گردد. در آمریکا بتادین مورداستفاده قرار میگیرد ضدعفونی صحیح سترها ، هچری و تخم شترمرغها نقش ویژه ای در پیشگیری از وقوع آلودگی دارد.کف جایگاه نگهدار ی جوجه ها در روزهای اول بعد ازخروج از تخم با یستی گرم باشد . سرما از طریق پوست شکم به روده ها و کیسه زرده رسیده منجر به کاهش فعالیت میکربی فلور روده ها و به تعویق افتادن متابولیسم کیسه زرده میشود . بایستی توجه خاص نسبت به بهداشت و گرمای کف جایگاه جوجه ها مبذول داشت .
پنومونی ممکن است مانندعفونت بند ناف پنومونی هم در طی مدت انکوباسیون تخم ها رخ دهد این آلودگی موجب مرگ ومیر جنین ها شده یا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را کاهش میدهد . بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا پیشگیری از طریق بهداشت اکید و احتمالا درمان توسط آنتی بیوتیکهای وسیع ا لطیف انجام گیرد .
آنژینهای کلی باسیلی برای جوجه هایی که در گرمخانه از تخم خارج میشوند آنژینهای کلی باسیلی یکی از بیماریها ی معمول در طول هفته های اول زندگی میباشد یک قدم اساسی جهت ایجاد ایمنی غیر فعال علیه باکتریهای کلی فرمی و ایجاد گله ایمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذیه شتر مرغها ی تخمگذار در طول مدت تخمگذاری می باشد . تنها از این طریق است که پادتنهای مادری ایجاد شده در خون شترمرغها از طریق زرده به جوجه ها منتقل میشود. استفاده از واکسن جهت پیشگیری از وقوع این بیماری موفقیت آمیز نمی باشد.
مسمومیت خونی این بیماری غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتریتهای کلی باسیلی که در بالا شرح داده شده . ایجاد میشود . رعایت اکید بهداشت و ارتقاء سطح ایمنی گله معیارهای اساسی در پیشگیری ازوقوع این بیماری می باشند
افزودن آنتی بیوتیکها به غذا یا آب آشامیدنی درموارد اضطراری و بمدت کوتاه بعنوان یک پیشگیری مطرح میباشد. همچنین استفاده از باکتریهای لاکتو باسیلوس که از تکثیرشدید کلی باسیلها در روده جلوگیری میکنند موفقیت آمیز بوده است.
انتریت نکروتیک ( عفونتهای کلستریدیایی)
کلستریدیاها تقریبا درتمامی خاکها و گیاهان علوفه ای در غلظتهای پائین وجود دارند . این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی میشود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و بنظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد میشود . بنظر میرسد که شترمرغهای جوان که درچراگاههای یونجه خالص نگهداری میشوند حساسیت بیشتری دارند . به منظور حل این مشکل معاینه دقیق تک تک شتر مرغها و تغییر دادن چرای آنها ضروری است . همچنین بایستی داروی مناسب از طریق آب اشامیدنی تجویز شود.
گاستریت مگا باکتریال اولین گزارشات بر روی این سندرم مربوط به افریقای جنوبی در سال 1992 میباشد . این باکتری عمدتا جوجه ها را در سن 10 روز تا 6 هفته مبتلا می نماید. این باکتری در دیواره معده شترمرغهای مرده یافت شد که بنظر میرسد موجب تضعیف و ناتوانی عضلات معده میشود . هیچ درمان موثری وجود ندارد .
عفونت کمپیلو باکتریایی اخیرامشخص شده است که کمپیلوباکتر ژوژنی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن 10 روز تا 4 ماه شده و درعرض 5 روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغهای مسن تر این مرگ ومیر کمتر میباشد . باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده . همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها ، جنین را الوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند .
عناوین در حالیکه تفریبا تمامی پرندگان به دلیل درجه حرارت بالای بدنشان یک ایمنی طبیعی در برابر باسلیوس آنتراسیس دارند، شتر مرغها نسبت به این بیماری حساس میباشند . این باکتری وهاگهای آن بسیار مقاوم بوده و ممکن است سالها در خاکها ی الوده باقی بمانند. معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتا از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ میدهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد .
سل تا سالهای 1960 بیماری سل یکی از علل عمده مرگ ومیر شتر مرغ در باغ وحشها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل بصورت تک تک و بخصوص در پرندگان مسن تر دیده میشود باسیل سل درخاک ، کود و بستر سالها باقی می ماند . از آنجا ئیکه هنوز درمان قاطعی برای این بیماری در شترمرغ وجودندارد . لذا از این عفونت تهدید مزمنی برای شترمرغها محسوب میشود. استرس ، سوءتغذیه و دیگر عوامل منفی خطر عفونت را افزایش میدهند . شتر مرغها بایستی تنها از گله هایی که دارای گواهی عاری بودن از بیماری را دارند ، تهیه شوند و پرندگان ییمار جدا شده و فورا معدوم گردند.
عفونت چشم هاگرد و غبار بعضی غذاها یا بستر ممکن است چشم جوجه شترمرغها راتحریک نموده منجر به بروز کونژونکتیویت مکانیکی شود .این آزردگی ممکن است توسط باکتریهای بیماری زا تشدید شده موجب بروزکراتیت یا حتی آبسه های روی قرنیه چشم شوند.
کونژونکتیویت ، رینیت و سینوزیت هموفیلوس گالینا روم به تنهایی و با همراه بامایکو پلاسها موجب بروز این عوارض می شوند. استرس هوای سرد وکوران هوا از عوامل مستعد کننده محسوب میشوند. این بیماری معمولا در گله بطور سریع گسترش می یابد ( از طریق تماس مستقیم با‌آب آشامیدنی ) . برای حل مشکل بایستی مبتلایان را از گله جدا نموده درمان نمود . ضمنا شرایط محیط نگهداری را نیز بهبود بخشید مایلکو پلاسموز
این بیماری تنها جوجه شترمرغ های جوانی که کمتر از یک سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم یا به شکل سینوزیت ظاهر میشود
انتقال عامل بیماری از طریق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بیمار ، ناقلین بیجان و یا از طریق تخم های هچری صورت میگیرد . درمان با آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام میشود . پرندگان بهبود یافته ایمنی موقتی را نشان میدهند .
اورنیتوزحیوانات درهر سن و تمامی گونه های پرندگان نسبت به عفونتهای کلامید یایی حساس میباشند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشاتی از وقوع انفرادی این بیماری درشترمرغ در فرانسه و افریقا جنوبی وجود دارد . بیماری عمدتا از طریق تنفس هوای آلوده انتقال می یابد . ممکن است عفونتهای نهفته توسط آلودگیهای ثانویه ، عوامل محیطی ، استرس حمل ونقل ،سوء تغذیه وغیر فعال شود . این بیماری ممکن است از طریق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمینان از پاک شدن گله بایستی انجام گیرد


قارچها و تخم ها
کاندیدیاز:
کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که میتواندتوسط کاندید ا آلبیکنس ، کاندیدا مونیلیفورمیس و دیگر مخمرها ایجاد شود. استفاده ازآنتی بیوتیکها وضعف بهداشت تغذیه و آب آشامیدنی زمینه بروز این عفونت را مساعد میکنند این عفونت ضایعاتی را درمحوطه دهانی شترمرغها ایجاد مینماید . همچنین در شتر مرغهای تخمگذار موجب کاهش جذب ویتامینهای ب - کپملکس شده و موجب مرگ و میر جنین ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن میگردد.
اسپرژیلوزغذای گل آلود یا دارای گرد و غبار رطوبت بالا و تهویه ضعیف ( مقادیر بالای آمونیوم ) از عوامل مستعد کننده بروز اسپرژیلوز می باشند . عفونت از طریق تنفس هاگهای قارچ منتقل میشود . هنگامیکه یک تخم آلوده درگرمخانه قرار میگیرد ، ممکن است هاگهای قارچ راشدیدا پخش نموده و موجب عفونت دیگر جوجه ها شود جوجه های جوان که ایمنی طبیعی کافی در برابر اسپروفیتها ی قارچ ندارند ، در سنین زیر یک ماه متحمل تلفات زیادی میشوند به منظور پیشگیری ازوقوع این عفونت رعایت اکید بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترین و بهترین راه حل میباشد

درماتیت قارچی
این بیماری بیشتر در جوجه های مسن تر شتر مرغ دیده میشود . کمبود تغذیه ای (ویتامین ب -کمپلکس ، روی )و جایگاهی مرطوب وکثیف موجب تشدید بیماری میشوند. برای حل این مشکل رعایت موازین بهداشتی و درمان مناسب ضروری است .
انگلهای داخلی
کوکسیدیوز کوکسیدیوز در بین پرندگان جوان بخصوص زمانیکه روی بستر باز یا مرطوب نگهداری میشوند ممکن است موجب بروز تلفاتی درگله شود نکته مهم در خصوص شتر مرغ آن است که در بین داروهای کوکسیدیو استات گروه Ionophore برای شترمرغها سمی بوده و نبایددمورد استفاده قرار گیرند هیستومونیاز
این بیماری بنام بیماری سرسیاه نیز شناخته میشود هیستومونیاز درجوجه شترمرغهای جوان مرگ ومیر زیادی را ایجادمینماید این بیماری از طریق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضایعاتی را در روده ایجاد میکند . آزمایش منظم مدفوع همراه با درمان پیشگیری کننده بایستی صورت گیرد.
کرم نواری شترمرغها ((houttuynia struathionis
مانند سایر آزردگیها، جوجه شتر مرغ نسبت به کرمهای نواری حساستر می باشند . در پرندگان مسن تر آلودگی به کرمهای نواری علیرغم استفاده از جیره های متعادل میتواند موجب سوء تغذیه شود. درمان با داروهای مناسب صورت گرفته و بایستی شش ماه بعد تکرارشود
کرم نخی شکل(libyostrongylus douglassi)
این کرمها مویی شکل وبی رنگ بوده ومیتواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحی شوند.با بوجود آمدن یک لایه محافظ موکوسی برروی این انگلها شیرابه های معده به غذا نمیرسد این ‌آلودگی کرمی درجوجه های جوان کمتر از 8 ماه میتواند تا 80 درصد مرگ و میر را موجب شود. شتر مرغها تنها میزبان این انگل میباشند . همچنین این انگل یک انگل بیابانی بوده و بسیار مقاوم میباشد . این کرمها به مدت سه سال بدون هیچ میزبانی زنده باقی می مانند . درمان منظم مبتلایان و پرندگان که در معرض آلودگی هستند ضروری میباشد. بایستی توجه نمود که استفاده از داروی ضد انگل لوامیزول موجب بروز اختلالاتی در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت میشود.
کرمهای معدی و دیگرنماتودها کرمهای معدی ( گونه های آسکاریدیا ) و دیگر گونه های نماتود میتوانند شترمرغها را آلوده نمایند . بایستی با استفاده دوره ای از داروهای ضد انگل شترمرغها عاری از این آلودگیها نگهداری شوند.
انگلهای خارجی
کنه ها کنه ها میتوانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد کنند. همچنین کنه های گونه آمبلیوما میتوانند بیماریها را از طریق گزش به انسان منتقل نمایند(ویروس تب کنگو - کریمه )
شپششپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis ) به پرهای پرنده صدمه وارد نموده و باعث ایجاد ظاهری ژولیده در حیوان میشود در این آلودگیها ، سمپاشیهای منظم وتکرار آن بعد از یک هفته ضروری است .
جربهای ساقه پر جربهای ساقه پر (pterolichus bicaudatus ) همراه با گون های
gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسیار نادر هستند. این جربها موجب صدمه به پرهای پرنده شده ، همچنین موجب ایجاد آب ریزش از بینی میشوند مگس ها ( تاسرانیا)
مگش شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحریک و خارش پوست میشود و بدنبال گزش و خونخواری ممکن است محل گزش عفونی شده ضایعات پوستی ایجاد نماید .

بیماریهای تغذیه ای
کمبودها جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده میباشد که از پشت حیوان بخوبی دیده میشود . بدینوسیله میتوان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت . آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول میباشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی میشود . همچنین میتواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده ، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه میشوند رخ میدهد .
تغییر شکل غضروف و استخوانها تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز میباشد . علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم میباشد . آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر میباشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد . در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده میشود .
انسدادپیلور معده شترمرغ بسیار کوچک بوده ، لذا نسبت به انباشتگی سنگدان بسیار حساس است . با افزایش سن ، خطر انسداد معده کاهش می یابد . این مشکل در ارتباط مستقیم با تغذیه و مدیریت گله میباشد . در تغذیه شترمرغها بایستی به میزان علوفه ، کاه ، مواد فیبری ، شن، سنگریزه و خوردن اشیاء خارجی توجه نموده وآنها راتحت کنترل در آورد .
پیچ خوردگی پیچ خوردگی روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهای جوان 12- 4 ماهه نادر است . این عارضه بدنبال تغییرات ناگهانی در جیره غذایی و خوردن مقادیر زیاد فیبر رخ میدهد .
راشیتیسم این عارضه عمدتا در سنین 1تا 4 ماهگی دیده میشود ، کمبود کلسیم ، ویتامین D کمبود یا فقدان فسفر و یا مقادیر بالای کلسیم در جیره غذایی شتر مرغها میتواند موجب بروز این عارضه شود .
در جیره های کنستانتره ای که 3تا 4 درصد کلسیم دارند جذب فسفر مختل شده این عارضه در پرنده ایجاد شود . همچنین اسهال مداوم میتواند موجب کاهش جذب املاح و ویتامینها گردد .لذا بدنبال آن میتوانداین عارضه ملاحظه شود.
متفرقه :
پاهای باز ( سندرم پاکمانی )
این عارضه در دو هفته اول زندگی جوجه شتر مرغها دیده میشودکه نشا ن دهنده میزان رطوبت بالا در گرمخانه میباشد . جوجه شترمرغهای مرطوب و ادماتوز این عارضه را در دو روز اول زندگی خود نشان میدهند تغییر شکل پاها
پیچ خوردگی پا : چرخش 90 درجه یک پا به بیرون که بطور ناگهانی ایجاد شده و سریعا پیشرفت میکند .
پاکمانی : خمیدگی /کمانی شدن پا که مفاصل تیبیوتارس و متاتارس رادر گیر میکندو معمولا در هر دو پا رخ میدهد . پوکی استخوان ، تورم مفصل قوزک پا که موجب تغییر محل تاندون اشیل میشود.
قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغها ی جوان را غضروف تشکیل میدهد ، جوجه شترمرغهایی که به تازگی از تخم خارج میشوند بطور تجربی دارای پوکی استخوان بوده استخوانهایشان بدلیل نسبت کم کلسیم به فسفر نستبا نرم میباشد . علت اصلی حساسیت شتر مرغها به تغییر شکل استخوانها رشد سریع استخوانها میباشد این رشد بسیار سریع توسط غذای کنستانتره ای که غنی از انرژی میباشد تشدید می گردد . لذا کنترل تغذیه ای بسیار ضروری میباشد .



www.karafarin-e-javan.com (http://www.karafarin-e-javan.com/)

[Sara12]

آشنايي با بخشهاي اصلي پرورش شترمرغ (1)





الف.نگهداري مولد و توليد تخم

مديريت مولدها به دو دوره عمده تقسيم مي‌گردد:

دوره توليدمثل

شترمرغ در دوره توليد مثل معمولا يکروز درميان (با استراحت در فواصل زماني معين) تخم مي‌گذارد. تجربه نشان مي‌دهد هرچه ماههاي گرم سال بيشتر باشد فصل توليدمثل شترمرغ نيز طولاني‌تر مي‌شود. در بعضي مناطق اين دوره گاه تا 10 ماه طول کشيده و محصولي بالغ بر 100 تخم به‌همراه دارد. در اين دوره براي بدست آوردن بالاترين بازده، مولدها هرگز جابجا نمي‌شوند.

مزرعه توليد تخم بايد امکانات زير را دارا باشد:

پن هاي توليدمثل

دانخوري (نبايد صرفا به چرا اکتفا شود)

آبخوري

سايبان

آشيانه مخصوص تخمگذاري؛ مولدها خود به ساختن لانه و تخمگذاري اقدام مي‌کنند. مي‌توان آنها را به آشيانه ديگر که به شکل 8 ساخته شده هدايت کرد. اين کار با قرار دادن تخم و پاشيدن ذرت در آن انجام مي‌گيرد و غالبا مورد قبول مولدها واقع مي‌شود.

حصارسيمي 5/1 متري براي ممانعت از درگيري نرها و ورود شغال که تخمها را خورده يا مولدها را مي‌ترساند.

تعداد نر و ماده:

در اين باره روشهاي زيادي وجود دارد و انتخاب روش مناسب به شرايط مختلف و بازده تخمها در سالهاي گذشته بستگي دارد.

بعضي از روشهاي تجربه شده:

1 نر و 1 ماده

1 نر و 2 ماده

1 نر و 3 ماده نکته: بعضي نرها فقط يک ماده را قبول و بقيه را رها مي‌کنند.

2 نر و 2 ماده

2 نر و 3 ماده نکته: اين دو روش موجب اشکالاتي در ثبت محصول است.در اين روشها روش دوم (ا نر و2 ماده ) مناسبتر از بقيه و به صرفه‌تر به نظر ميرسد.

تغذيه دوره تخمگذاري:

روش نامحدود: اين روش مناسبترين روش است که مواد خوراکي در سطح مرتع به طور نامحدود در اختيار مولدها قرار گيرد. علل رجحان اين روش: ـ راحت. ـ ارزان . ـ موجب چاقي نمي‌شود. ـ پرنده هميشه سير و آرام و در حالت طبيعي است.

نکته: در اين روش اگر خوراک کمتر از مقدار کافي مصرف شود نياز غذايي حيوان تامين نشده اثر سو‌ء خواهد گذاشت. علل کاهش مصرف از اين قرار است:


شرايط نامطلوب چراگاه.
ناکافي بودن غذاي مکمل.
کيفيت پايين غذاي مکمل مثل داشتن کپک يا مزه ناخوشايند
چيدن پر يا مايه‌ کوبي بلافاصله قبل از دوره توليد.
انگل و بيماري.
عوامل وراثتي در خود مولدها.
اضطراب.


روش محدود: خوراک به طور آماده در اختيار حيوان قرار مي گيرد؛ اين روش جايي مناسب است که علوفه در دسترس نباشد.

نکته: در روش محدودبايد از مصرف زياد خوراک جلوگيري کردچرا که باعث چاقي شده واثر زيان‌باري بر باروري جنسي شترمرغ چه ماده و چه نر داردهمچنين مصرف بالاي پروتيئن موجب اضطراب گرمايي ويا توليد تخمهاي با پوسته خشک مي‌گردد.

دوره استراحت

چون در دوره توليد از هرگونه جابجايي و فعاليت غيرطبيعي در محيط مولدها بايد اجتناب کرد؛ لذا عمده کارهاي مربوط به مديريت مولد در دوره استراحت انجام مي‌گيرد:

پرکني.

مبارزه با انگلهاي خارجي مثل کـک، شپش، کنـه بوسيله افشانه‌هاي ضدعفوني.

مبارزه با انگلهاي داخلي مثل کرم نواري و کرم پهن بوسيله دارو.

واکسيناسيون در برابر بيماريهايي مثل ادرارسبز، تورم‌ روده، نيوکاسل.

نکته: در 3 مورد بالا مشاوره با متخصص الزامي است چون معالجات نادرست بسيارخطرناک وگاه موجب تلفات سنگين است.

جداکردن نرها و ماده‌ها.

تغذيه در دوره استراحت؛ خود به دو دوره تقسيم مي‌شود:

دوره تعديل وزن؛ غالبا مولدها احتياج به کاهش وزن پيدا مي‌کنند. اين کار تا چند هفته به پايان دوره استراحت انجام مي‌شود. جيره آن عبارت‌است از مکمل ويتاميني معدني به همراه علوفه‌خشک يا تازه يا خوراک. نکته: هيچ نوع غله اي به مولدها داده نمي‌شود به استثناي مواردي مثل: بعد از پرکني، مايه‌کوبي، هنگام بيماري يا هواي سرد حداکثر 300 گرم به هر پرنده.

دوره آمادگي جنسي؛ که در 2 تا 4 هفته پاياني دوره استراحت انجام مي‌گيرد. جيره آن عبارت‌است از علوفه تازه با 400 گرم ذرت يا خوراک داراي 25 درصد غله و نيز مکمل فسفاته.

حذف شترمرغهاي غيراقتصادي؛ براي تعيين صرفه اقتصادي بايد در پرونده هر مولد اين موارد مشخص شود:

کم و کيف جفتگيري آن.

تاريخ روزهاي بدون جفتگيري.

تعداد، تاريخ، وزن واندازه همه تخمهاي آن.

وزن، اندازه و تاريخ و ساعت تولد همه جوجه‌هاي آن.

تعداد و تاريخ تخمهاي بدون نطفه.

تعداد و تاريخ تخمهاي با جنين مرده.

تعداد و تاريخ تخمهايي که جوجه با عمرکوتاه دارد.

نکته: عوامل مؤثر بر کميت وکيفيت تخم هر مولد از قرار زير است:

سن مولد؛ معمولا نرها از5/2 و ماده‌ها از 2 سالگي توليدمثل مي‌کنند و بعد در 6-5 سالگي به سقف توليد مي‌رسند.

نسبت نر و ماده؛ 1 نر به2 يا 3 ماده مناسب است.

تغذيه.

باران.

انگلها.

اضطراب؛ که مي تواند علت آن سروصدا، حيوانات وحشي و سگها يا حتي درگيري نرها باشد.

عوامل وراثتي و همخوني.

[Sara12]

آشنايي با بخشهاي اصلي پرورش شترمرغ (2)





ب.جوجه‌کشي

طبيعي:

اگرچه جوجه‌کشي به صورت طبيعي آسانتر است ولي به همان نسبت سودآوري کمتري دارد چون شترمرغ در هنگام خوابيدن روي تخم و نگهداري جوجه تخمگذاري نمي‌کند. براي کرچ شدن شترمرغ حداقل 5 تخم لازم است والا پرنده به تخمگذاري ادامه مي‌دهد. تعداد تخمي که جفت مولد مي‌توانند تفريخ کنند حدود 20 عدد است.

مصنوعي:

مقدمات:

جمع‌آوري تخمها؛ هرروز ترجيحا صبح زوديا غروب.

ضدعفوني تخمها؛ به دو روش شستن(5 گرم virkon-s در 1 ليتر آب ولرم براي شستشويا در نيم ليتر براي افشانه تخمها ودستگاه. ( آب سرد موجب مَکش ميکروبها به داخل تخم مي‌شود) يا گازدادن(80 گرم پرمنگنات پتاسيم و130ميلي‌ليتر محلول 4 درصد فرمالين براي 3 مترمکعب دستگاه)

نگهداري تخمها؛ که نبايد بيش از 1 هفته طول بکشد بايد در دمايي بين 15 تا 20 و رطوبتي بين 75 تا 80 درصد باشد. تخمها به صورت عمودي و با روزي 1 بار چرخش نگهداري مي شوند. بعداز حمل ونقل طولاني بايد حداقل 12 ساعت بي‌حرکت بماند.

گرم کردن تخمها؛ قبل از گذاردن در دستگاه بايد 12 ساعت در اتاق 25 درجه گرم شوند.

دستگاه:

دما؛ 36 درجه با نوسان حداکثر 5/0 (حتي نوسان 1 تا 5/1 درجه منجر به 50درصد تلفات مي‌گردد).

رطوبت؛ بين 26 تا 34 درصد.

کيسه زرده؛ اگر پايين باشد جنين از بين مي‌رود.(محل کيسه باچراغ مشخص وبا مداد علامتگذاري شود).

وضعيت تخمها؛ بر اساس روشهاي استاندارد

چرخاندن تخمها؛ اگر دستگاه خودکار نيست 3 بار در شبانه روز.

جريان هوا؛ 50 ليتر در ساعت براي هر تخم.(افزايش گازکربنيک خطرناکتر از کاهش دماست لذا هنگام قطع برق يا نقص هواکش بايد درها را نيمه باز گذارد).

هچر؛ يک واحد کامل جوجه‌کشي به جز اتاقهاي شستشو، نگهداري و گرم‌کننده تخم، ستر و جوجه‌کشي بايد مجهز به هچر براي سلامت کامل جوجه‌ها باشد.