دیوان عرفی شیرازی

[sorna]

امید عیش کجا و دل خراب کجا

هوای باغ کجا، طایر کباب کجا


به می نشاط جوانی به دست نتوان کرد

سرور باده کجا، نشأ شباب کجا


به ذوق کلبه ی رندان کجاست خلوت شیخ

حریم کعبه ی خلوت کجا، شراب کجا


بلای دیده و دل را ز پی شتابانم

کسی نگویدم ای خان و مان خراب کجا


بلند همتی ذره داع می کندم

وگر نه ذره کجا، مهر آفتاب کجا


نوای عشق ابد می سرود عرفی دوش

کجاست مطرب و آهنگ این رباب کجا

[sorna]

کوی عشق است و همه دانه و دام است این جا

جلوه ی مردم آزاده حرام است این جا


هر که بگذشت در این کوی به بند افتادست

طایر بی قفس و دام کدام است این جا


آن که هر گام بلغزید در این کوی برفت

صنعت راه روان لغزش گام است این جا


عشرت بزم تو زآن ست که محنت بر ماست

صبح آن ناحیه وقتی است که شام است این جا


برو از عشق مچین معرکه ای شیخ حرم

طفل را شیوه ی بازیچه حرام است این جا


شوق موسی چه که آن مه چو بر آید بر بام

مشعل طور کمندافکن بام است این جا


در حرم ذکر بتی دیر نشین خاص من است

لله الحمد که این زمزمه عام است این جا


عشق بنشست ز پا در ره ی جویایی قرب

زاغ اندیشه همان کبک خرام است این جا


سر تقدیر در آن نشأ رسد شحنه به گوش

سر این مسأله نگشای که خام است این جا


عرفی از هر دو جهان می رمد الا در دوست

همه جا وحشی از آن است که رام است این جا

[sorna]

به دیر آی از حرم صوفی که می برقع گشود این جا

از آن جا آن که می جویی به می خواران نمود این جا


به جان رنگی که این جا در دل اسلامییان بینی

مغان را نیز بود اما صفای می زدود این جا


محبت شمع بزم قدس و ما پروانه ی بیرون

چه حال است این نمی دانم چراغ آن جا و دود این جا


بیا در زمره ی رندان به بی باکی و می در کش

که بد مستی نمی داند به جز فریاد عود این جا


به هر سو می روم بوی چراغ کشته می آید

مگر وقتی مزار کشتگان عشق بود این جا


نوای نغمه ی منصور ، عرفی، نغز می دانی

ولی تن زن که خاموشند ارباب شهود این جا

[sorna]

به گاه جلوه از آن ماه روی زیبا را

که جان ز شرم نماید ز آستین ما را


نظر به حال دل آن پر غرود نگشاید

که سیر دیده نبیند متاع یغما را


امید مغفرتت بس مرا که هم امروز

که می کشد غمت انتقام فردا را


به این جمال چو آیی برون به معجز عشق

ز کام خلق برم لذت تماشا را


لبت به خنده مرا می کشد، چه بد بختم

که داده خوی اجل، بخت من مسیحا را


چو یوسفم گذرد در بهشت بر صف حور

نشان دهم به تو هر گام صد زلیخا را


اگر اجازت عرفی اشاره فرماید

تهی کنم ز گهر گنج رمز ایما را

[sorna]

می کش و مست عشوه کن، نرگس می پرست را

میکده ی کرشمه کن، گوشه ی چشم مست را


آمده فوج تازه ای ، جمله شهادت آرزو

خیز و شراب و دشنه ده ،غمزه ی تیز مست را


خیز و سماع شوق کن، چند به حکم عافیت

در شکنی به گوش دل، زمزمه ی الست را


زلف شکن فروش را ، بر دل من متاع کش

یاد زمانه ده ز نو، قاعده ی شکست را


گرم زیارت حرم، گشت ز بیخودی ، ولی

یا صنم است بر زبان، عرفی بت پرست را

[sorna]

در نو بهار باده ننوشد کسی چرا

می در پیاله زهد فروشد کسی چرا


مرغان چنین به شوق و بهاران چنین به ذوق

همراه بلبلان نخروشد کسی چرا


سر رشته ی معامله در دست قسمت است

با دشمنان به مهر بجوشد کسی چرا


صد دشمنم به خون به حل و تشنه دوست هم

این بی خمار باده ننوشد کسی چرا


چون دمبدم عنایت توفیق ممکن است

در تنگنای نزع نکوشد کسی چرا


هم دوستی است عرفی و هم رفع دشمنی

عیب غنیم دوست بپوشد کسی چرا

[sorna]

خیز و به جلوه آب ده، سرو چمن تراز را

آب و هوا ز باده کن، باغچه ی نیاز را


صورت حال چون شود، بر تو عیان که همچو سرو

ناز تو جنبش از قلم ، چهره گشای راز را


آه که طبل جنگ و آن گه به گاه آشتی

چاشنی ستم دهد، لطف الم گداز را


تا حرم فرشتگان از دل و دین تهی شود

رخصت جلوه ای بده، **** نشین ناز را


ای که گشود چشم جان ، در طلب حقیقتی

طرف نقاب بر فکن ، پردگی حجاز را


شربت ناز را کند، تلخ به کام دلبران

عرفی اگر بیان کند، چاشنی نیاز را

[sorna]

گرفتم آن که در خواب کردم پاسبانش را

ادب کی می گذارد تا ببوسم آستانش را


صبا از کوی لیلی گر وزد بر تربت مجنون

کند آتشفشان چون شمع، استخوانش را


برآمد جان ز تن وان زلف می جوید جوان مرغی

که از دامی شود آزاد و جوید آشیانش را


ز غیرت پیچ و تاب افتاده در رگ های جان من

همانا دست امید کسی دارد عنانش را


ز سنگ آن قدم هرگز به روی آستان ننهد

که ناگه شب نهان بوسیده باشم آستانش را


دلم گم گشت و غمهای جهان، عرفی، طلب کارش

به دنبال غم افتم تا مگر یابم نشانش را

[sorna]

منم که یافته ام ذوق صحبت غم را

به صبح عید دهم وعده ی شام ماتم را


ز لاف صبر بسی نادمیم، طعنه مزن

مروت که ملامت بلاست ملزم را


به لذت ابد ار زنم او دلا مژده

که داد بی اثری انفعال مرهم را


هوای باغ محبت به غایتی گرم است

که هیچ سبزه ندیده است روی شبنم را


قبول عشق عنانم گرفت عرفی برد

به خلوتی که تصور نبود محرم را

[sorna]

در باغ طبیعت بفشردیم قدم را

چیدیم و گذشتیم،گل شادی و غم را


نوبت به من افتاد، بگویید که دوران

آرایشی از نو بکند مسند جم را


در بحث دل و عشق تصرف نتوان کرد

در خون کشد این مساله برهان حکم را


الماس بود طعنه شنو از جگر ما

بیهوده به زهرآب مده تیغ ستم را


در روضه چو با این دهن تلخ بخندم

بس غوطه که در زهر دهم باغ ارم را


ما سجده بر سایه ی دیوار کنشتیم

از بی ادبان پرس حرم گاه صنم را


عرفی غم دل گر طلب جان کند از تو

زنهار بر افشان و مرنجان دل غم را

[sorna]

التفاتی نیست با امید مطلوب مرا

مرحمت با یاس باشد، خوی محبوب مرا


تا به حال من کند اندیشه های باطلش

پیش او در آتش اندازید مکتوب مرا


زان حجاب افتاد و زین عم خانه می ناید برون

دشمنی با خویش تا کی جان محبوب مرا


گفت و گو های دل شوریده ام باطل مدان

بهره ی از هوشمندی هست مجذوب مرا


گریه را ذوق است کانر تهمتی باعث نشست

ور نه یوسف در گریبان است یعقوب مرا


جسن و ناز و عشوه خواهد هر دم از شرم ادب

حسن اهلیت دهد آزاد محبوب مرا


ناصبوری گر کند عرفی دلم عیبش مکن

ناصبوری شرط اصلاح است ایوب مرا

[sorna]

عشق کو تا در بیابان جنون آرد مرا

تشنه سازد، بر لب دریای خون آرد مرا


در می طامات خوش لایعلقم، مطرب کجاست

تا به هوش از نغمه های ارغنون آرد مرا


در بهشتم کن خدایا تا نمانم شرمسار

تا که از شرم گنه دوزخ برون آرد مرا


می رود اندیشه ام در کعبه از دیر مغان

می برد باری نمی دانم که چون آرد مرا


گر بنالم عرفی از عقل و خرد معذور دار

من به این وادی نه خود آیم، جنون آرد مرا

[sorna]

چرا خجل نکند چشم اشکبار مرا

که آرزوی دل آورد در کنار مرا


به راه غشق نگیرم زشوق بال و پری

که نی پیاده شمارند نی سوار مرا


فغان ز نشأ ی دون همتی، کزین شادم

که هیچ کام نیارد به انتظار مرا


نه رام مردم اهلم نه صید مرشد شهر

نشسته ام که نسیمی کند شکار مرا


ز بیم فتنه ی شادی چو کودکان همه عمر

غمت گرفته در آغوش و در کنار مرا


میا به ملک عدم، آن چنان مکن عرفی

که بی غمی نشناسد در این دیار مرا

[sorna]

به زهر تشنه لبم با شکر چه کار مرا

دراز باد شبم با سحر چه کار مرا


مرا نشاط تماشا بس از بهشت وصال

به قیمت کم و بیش ثمر چه کار مرا


ز بهر کاوش دل اهل درد نیش طلب

من و نگاه تو، با نیشتر چه کار مرا


مرا فریب دهد ناله ای و به غم گوید

ز من ترانه شنو با اثر چه کار مرا


ز ناز شربت کوثر نمی چشیدم، آه

به آتش دل داغ جگر چه کار مرا


من و شکستن افغان به سینه در شب غم

به نغمه سنجی مرغ سحر چه کار مرا


چرا ز غرفی جانباز سر نمی طلبی

فدای تیغ تو جانم، به سر چه کار مرا

[sorna]

هر دم زند هوس به چراغ دگر مرا

رسوا کند ز شکوه ی داغ دگر مرا


گو بوی گل بسوز دماغم که داده اند

از بهر بوی دوست دماغ دگر مرا


مشتاق شمع طورم و هر دم هجوم شوق

آلوده می کند به چراغ دگر مرا


هر محرمی که می کنم از وی سراغ دوست

محتاج می کند به سراغ دگر مرا


عرفی نوا مجو که حریفان بلبل اند

هر دم مکش به نغمه ی زاغ دگر مرا

[sorna]

چراغ عشق به گلخن شود دلیل مرا

شبی به گلخن خود می برد خلیل مرا


ز باغ وصل ثمر خواهم آن قدر که دهند

کجا نظر به کثیر است و یا قلیل مرا


رو ای مگس به مگس ران مساز محتاجم

که منفعل نکند بال جبرییل مرا


علاج تشتگی ام خون دل کند ور نه

ز روی لب گذرد بند سلسبیل مرا


چه گونه باورم آید ز اهل حسن وفا

نکرده حسن تو ملزم به صد دلیل مرا


فغان ز جلوه ی جنت که با سخاوت عشق

به بر فشاندن جان می کند بخیل مرا


دلم ز جور خسیسان الم کشد ور نه

نمی گزد ستم مردم اصیل مرا


کجاست عرفی مجنون که تازیانه ی او

ز کوی عقل بدارد هزار میل مرا

[sorna]

شب تا سحر کنم عجز، تا بوسم آستان را

آخر سپارشی کن، بی درد پاسبان را


کین را به مهر مفروش ای عشق دوست دشمن

زین بهترک فرا گیر یاران خرده دان را


تا کی فروشم آخر بی سود گوهر مهر

هر چند گفته باشم من دوستم زیان را


من بلبل بهشتم اما درین گلستان

در روز بد نهادم بنیاد آشیان را


پروای کشتنم نیست اما به موسم گل

آب و هوای گلشن آتش کند جهان را


بشنو ترانه ی عشق ای بلبل بلاغت

بیدار ساز گوشت در خواب کن زبان را


عشقم ببست و افکند در پیش درد و محنت

سلطان شکار لاغر بخشد ملازمان را


عرفی نکرد صیدی در دشت معرفت لیک

بنشاند پر به ناوک، بر بسته زه کمان را

[sorna]

نی مهر دوست دارم ، نی کین دشمنان را

یک طور دوست دارم بی مهر و مهربان را


غم می کشد عنانم من هم شتاب دارم

از هم دعا بگویند یاران شادمان را


مستانه گر بتازم، عیبم مکن که شوقش

گرمی دهد به مرکب، نرمی دهد عنان را


گفتم به گوش توفیق، ای دشمن مروت

تا کی فراق خرمن این مور ناتوان را


گفتا مروت این است، کز پا در افکنیمش

تا آن که جوید از غیر، وز خود نیابد آن را


آوارگیست رهبر در وادی محبت

توفان بود معلم دریای بی کران را


عرفی به گیتی از خلد آمد که باز گردد

غافل که تازه پرواز گم سازد آشیان را

[sorna]

تا به کی معبچه ی می نوش و بیارا ایمان را

تا به کی پیش بری لعمه ی شادروان را


این مزاری است که صد چون تو در و مدفون است

که تو امروز بر و طرح کنی ایوان را


جمله در کشتی نوح اند حریفان در خواب

ورنه هرگز ننشانید قضا توفان را


بحث با رد و قبول بت ترسا بچه است

ور نه از کفر زبونی نبود ایمان را


چون اثر در تو کند عشق؟ که اعجاز مسیح

مرده را جان دهد، آدم نکند حیوان را


جنس دین را چه کساد آمده عرفی در پیش؟

که به جز مرده ز حافظ نخرد قرآن را

[sorna]

به جز ریش بلا مرهم مبادا ریسه ریشان را

عداوت با دل من باد زهر آلود نیشان را


به من بیگانگان را کی دل هم صحبتی ماند

که با من صحبت غم می کند بیگانه خویشان را


دمی صد چشمه هایی ۰۰۰ از دلم سر آمد و شادم

که محکم نیست ایمان محبت صبر کیشان را


نه با من با یکی از اهل دل دوستی می کن

ولی در کار هست آخر سر زلف پریشان را


عذاب دوزخ آشامان به آتش خون کند ایزد

مگر در سینه ی آسودگان اندازد ایشان را


برو عرفی به کوی بی غمان پژمرده ی مرهم

که این جا با نمک همه نیست الفت سینه ریشان را

[sorna]

تا تیز کرده ای به سیاست نگاه را

صد منت است بر دل عاشق گناه را


ای روی غم سیاه که از شرم گریه ام

بر پشت پا دوخته چشم سیاه را


تلخی به عیش او نرساند ملال من

از ماتم گدا چه زیان عید شاه را


هر گه فتاد رهم به صحرای معرفت

با برق در معامله دیدم گیاه را


فردا به خلق تا بنمایم عطای دوست

ثابت کنم به خویش، دو عالم گناه را


عرفی طمع مدار مدارا ز خوی دوست

در دل نگاه دار سرآسیمه آه را

[sorna]

از تو نوشت و داد دل آرمیده را

غم نامه های شسته و صد ره دریده را


شادم که در تپیدن خاصی فکنده ام

هر ذره از وجود دل آرمیده را


الماس ریزه کس نخرد در دیار عشق

کانجا به توتیا نبود صلح دیده را


آورده ام به کف سر زلفی که بر دلم

شب کرده صبح عافیتی نادمیده را


عرفی به زیر تیع مشو مضطرب که هست

اجری دگر شهید به خون تپیده را

[sorna]

دادم به چشم او دل اندوه پیشه را

غافل که مست می شکند زود شیشه را


ای مدعی بکوش که محکم گرفته است

عشق همیشه، دامن حسن همیشه را


در بیستون به صورت شیرین نگاه کن

تا حسن چون به سنگ فرو برد ریشه را


فرهاد را چه ذوق که او با وجود دل

در کار زخم سنگ کند زخم تیشه را


عرفی ببین فسردگی کشت ماهتاب

امشب که در بغل ننهادیم شیشه را

[sorna]

تحفه ی مرهم نگیرد سینه ی افکار ما

سایه ی گل برنتابد گوشه ی دستار ما


باعثی دارد رواج، سبحه کو، تزویر کو

تا ببندد صد گره بر رشته ی زنار ما


ما لب آلوده بهر توبه بگشاییم، لیک

بانگ عصیان می زند ناقوس استغفار ما


آتش افروز تب هجریم و هرگز کس ندید

جوش تبخال شفاعت بر لب زنهار ما


مرحبا ای چاره، آسان می گشایی کار خلق

ناخنی بس تیز داری رخنه ای در کار ما


ساکن میخانه ی ما باش عرفی زانکه نیست

چشمه ی نور و صفا در سایه ی دیوار ما

[sorna]

فارغیم ای عاملان حشر ز احسان شما

کشت و کار ما نمی گنجد به میزان شما


رندی ام ای میر دیوان، جزا ثابت بود

من صبوحی کرده می آیم به دیوان شما


نیست غم ز آلودگی ای سالکان راه عشق

دست کوثر می فشاند گرد ایوان شما


آفتاب ما طلوع از مشرق یثرب نمود

فارغیم ای مصریان از ماه کنعان شما


رفته رفته کار خود می ساختم ناپایدار

گر بگشتی دستگیرم فیض احسان شما


شب گذشت و جام می لب تر نکردی زاهدا

مجلس رندان ندارد طاقت شأن شما


دست عدل ای سینه ریشان گر نبخشد مرهمی

طاق کسرا می کند چاک گریبان شما


عرض مال، ای منعمان، بر می کشان، بی حرمتی است

خرج یک بزم شراب ماست سامان شما


از تبسم بر سر خوبان چرا منت نهند

این ملاحت با نمک هست از نمکدان شما


سوخت عرفی از حجاب ناکسان کوی عشق

شرم حرمت برنتابد روی مهران شما

[sorna]

صبح گدا و شام ز خورشید روشن است

گر قادری ببخش چراغی به شام ما


ما را به کام خویش بدید و دلش بسوخت

دشمن که هیچ گاه مبادا به کام ما


در خلوتی که دختر رز نیست، عیش نیست

داغ است شیخ شهر ز عیش مدام ما


در روزگار نیست رسولی که بی حسد

در گوش چون تویی برساند پیام ما

[sorna]

ار نالهٔ شبانه اثر برده‌ایم ما

ناموس گریه‌های سحر برده‌ایم ما


سرمای عافیت نشناسیم کز ازل

در گرمسیر عشق به سر برده‌ایم ما


باد مراد گر نوزد دم به دم چه باک

کشتی ز موج خیز به در برده‌ایم ما


راهی که خضر داشت ز سرچشمه دور بود

لب تشنگی ز راه دگر برده‌ایم ما


سود متاع ما چه بود کز دیار عمر

مژگان خشک و دامن تر برده‌ایم ما


خامی نرفت عرفی و گشتیم بحر و بر

بنشین که آبروی سفر برده‌ایم ما

[sorna]

نوش دارو نشأ ی علت نهد در جان ما

در خمار معجز افتد عیسی از درمان ما


آبروی شمع را بیهوده نتوان ریختن

صد شب یلداست در هر گوشه ی زندان ما


ما خجل اما سخن در صنعت مشاطه اشت

گر نمود کفر دارد شاهد ایمان ما


زخم ها برداشتیم و فتح ها کردیم، لیک

هرگز از خون کسی رنگین نشد میدان ما


چشم اگر باز است و گر پوشیده از هم نگسلد

آمد و رفت نظر در دیده ی حیران ما


نی ز عصمت پاک دامانیم کز ناموس و ننگ

می کند آلودگی پرهیز از دامان ما


معنی روشن برون می جوشدم عرفی ز دل

در سیاهی می نگنجد چشمه ی حیوان ما

[sorna]

نداد نور شراری چراغ هستی ما

گلی نچید ز شاخ، دراز دستی ما


عنایت صمدی رد کفر ما نکند

اگر کمال به دیر و صنم پرستی ما


سر فتادگی تا به عرش می ساید

کلاه فخر بلندی ربود پستی ما


ز نیم مستی ما زآن کرشمه می‌بارد

که چشم شاهد عشق است نیم مستی ما


دمی که عشق بتازد به قلب ما عرفی

به تاق عرش نشیند غبار هستی ما

[sorna]

گفت و گوی غم یعقوب بود پیشه ی ما

بوی پیراهن یوسف دهد اندیشه ی ما


اندر آن بیشه که با شیر دُمم آفت نیست

روبه از بی جگری رم کند از بیشه ی ما


کوهکن صنعت ما داشت ولی فرق بسی است

قوت بازوی دل می طلبد تیشه ی ما


در دل ما غم دنیا غم معشوق شود

باده گر خام بود پخته کند شیشه ی ما


عرفی افسانه تراشی به خموشی بفروخت

لله الحمد که آزاد شد از پیشه ی ما

[sorna]

دلم در کعبه رو کرد و همت جوید از دل ها

که خواهد ماندش از بی کعبه ها در طی منزل ها


تو افلاتون دلی، اندیشه را چین در جبین مفکن

در آن وادی که جز حسرت ندانی حل مشگل ها


مثالی گویمت عامی صفت بردار زان نقشی

جمال کعبه نتوان دید، طی ناکرده منزل ها


اگر با میر محمل رمزی از دیر معان گویم

جرس بگشاید و ناقوس بر بندد به محمل ها


خدا را خانقاه کهنه ی صوفی به رندان ده

که ایوان ها بسازند و بیارایند محفل ها


چو خون آلوده فردا خیزم و بر گرد او گردم

شیهدان محبت را ز حسرت خون شود دل ها


تماشا دوستی عرفی ولیکن وای بر جانت

اگر بر دارد از پیش نظر توفیق حایل ها

[sorna]

از بس که در معارضه دیدم مثال ها

عاجز شدم ز کشمش احتمال ها


با آن که هیچ مطلب ممکن روا نشد

دل خوش نمی کنیم مگر از محال ها


آن جاست برگ عیش که هز سو فشانده اند

پروانه های سوخته پرها و بال ها


مشغول درد خویش چو مستان عشق باش

همدرد همنشین عنانی ست حال ها


در ملک عشق هر که شفا یابد از مرض

رسوای خلق گردد و گویند سال ها


صد ره گشود دیده و بشناخت چشم عقل

با آن که آشنا شده بود از مثال ها


گه گه فتد ز طاق دل دوستان ولی

خورشید را زیان نرسد از زوال ها


عرفی دگر به انجمن بی غمان نشست

گز جام جم شراب کند در سفال ها

[sorna]

دل چو به غم شاد زیست، مهر و وفا از او طلب

غم چو گو ۰۰۰ رفت، برگ و نوا از او طلب


یا به دعا غیر درد، از در ایزدی مخواه

یا به طلب اگر خوشی، برگ و نوا از او طلب


جون روش عهد ما، کرده فلک واژگون

تشنه رسی چو خضر، زهر فنا از او طلب


آن که کشید یک شراب، زو مطلب درد و صاف

وآنکه خورد نوش زهر، درد و دوا از او طلب


از چه روی به نزد شیخ، جانب عرفیم شتاب

مطلب اگر های و هوی است، خیز و بیا از او طلب

[sorna]

صد شکر کز اقبال غم و لشگر آفت

در مملکت عشق نشینم به خلافت


هر چند که در خورد جمالت نظری نیست

حیف است که پنهان بود آن حسن لطافت


تا دختر رز دست در آغوش برقصید

گو محتسب شهر مکن ترک ملامت


هر چند که شمشیر به بیگانه نراند

بر حوصله ی عشق بکش تیغ ظرافت


آلودگی از دهنم دور نگردد

گر چشمه ی کوثر کنمش صرف نظافت


در عشق چه یک گام و چه صد مرحله، عرفی

تا شوق نباشد نشود طی مسافت

[sorna]

گشود برقع و توفان حسن عالم سوخت

متاع شادی و غم جمع بود در هم سوخت


که زد به داغ دلم دامن کرشمه که باز

به نیم شعله هم خان و مان مرهم سوخت


فروغ حسن تو در گلشن بهشت افتاد

که برگ لاله و گل در میان شبنم سوخت


به العطش مگشا لب که خضر وادی عشق

گلوی تشنه به آب حیات و زمزم سوخت


جز آب ساقی عشقم که جام جرعه ی او

کلیم را کف دست و مسیح را دم سوخت


دلم به گوشه نشینان عشق می لرزد

که حسن او گل شوخی بچید و عالم سوخت


به لوح مشهد پروانه این رقم دیدم

که آتشی که مرا سوخت خویش را هم سوخت


خوشم که سوخت دو کون از غمت وزین خوشتر

که کس به داغ دل عرفی از غمت کم سوخت

[sorna]

صد چشمه ی زهر از لب داغ دل ما ریخت

غم روغن تلخی به چراغ دل ما ریخت


ساقی چو می عشق تو می کرد به ساغر

هر صاف که آید به ایاغ دل ما ریخت


هر گرد ملالی که برفتند ز دل ها

عشقت همه بر روی فراغ دل ما ریخت


فریاد که هر دل که به دیوار غم او

بر کوفت سری چون ز دماغ دل ما ریخت


آبی که بنوشید خضر، وه، که ز مژگان

در بادیه غم به سراغ دل ما ریخت


این گریه که برگشت به دل از ره دیده

صد دانه ی الماس به داغ دل ما ریخت


عرفی جگر افشان نبود ناله ی هر دل

این برگ ز گلدسته ی باغ دل ما ریخت

[sorna]

نعره زد عشق دین ما بگریخت

کفر نیز از کمین ما بگریخت


بسکه شد ابر گریه آتشبار

تخم عیش از زمین ما بگریخت


در دم نزع یار غم گردیم

نفس واپسین ما بگریخت


باز کردیم دیده بر رخ دوست

نگه شرمگین ما بگریخت


زآتش دل چراغ بر کردیم

سایه از همنشین ما بگریخت


شوق دیدار حمله ای آورد

ادب از آستین ما بگریخت


دستی از آستین برون کردیم

نام آز از نگین ما بگریخت


دست عرفی نقاب راز گشود

خرد تیزبین ما بگریخت

[sorna]

عشق ناوک ریز و یک مویم تهی از یار نیست

باورم باید که هر مویی ز یار افگار نیست


برهمن چون بست زنارم، مغان گفتند حیف

کاین زمان در کافرستان عرب زنار نیست


می تراود می به جام و جام می آید به لب

نیست باکی گر به بزم عشق کس هشیار نیست


شرمسار از همت عشقم که در هنگام نزع

اضطراب جان سپردن مانع دیدار نیست


با سر هر موی تو هر صنف را صد دعوی است

گر چه یک مو از کسی، طبع تو منت دار نیست


انتظار نو بهار از تنگ چشمی های ماست

صد تماشا هست در گلخن که در گلزار نیست


سوزن عیسی بیفکن، رشته ی مریم بسوز

خلوت عشق است، هان، آلودگان را بار نیست


هان ره عشق است و کج رفتن ندارد بازگشت

جرم را این جا عقوبت هست و استغفار نیست


هر سر مویم کلیمی لن ترانی بشنو است

باز گو، بگشای لب، این جا ادب درکار نیست


می روی با غیر و می گویی بیا عرفی تو هم

لطف فرمودی برو کین پای را رفتار نیست

[sorna]

غزلی گفته ام آن باعث گفتار کجاست

نوگلی چیده ام آن گوشه ی دستار کجاست


یک سبو می به در صومعه آرم که دگر

می فروشان بستانند که بازار کجاست


خرمن آن ده دنیا به جوی گو بفروش

آن که داند که سر کوچه ی خمار کجاست


گام اول به سرت بر نهم اندر طلبش

گر بدانم که گشاینده ی اسرار کجاست


عرفی از پرده برون شو که جهان گلزار ست

این تماشا به سراپرده ی پندار کجاست

[sorna]

مراد و خضر عنان گیر باید از چپ و راست

که کج روی نکنم ور نه عزم راه خطاست


عجب که باورم آید از راه اندیشی

که آفتاب قیامت ز سایه ی طوبی است


به ملک صدق گنه را به عفو دشمنی است

جزاء جرم در این خطه جزو کاه رباست


به میوه ای که رسد دست امیدوارم کن

که دست کوته و شاخ بلند دام بلاست


ز بس که نور جمالش ز پرده می جوشد

نیافتم که نقابش حریر و باد صباست


از آن من گردیدند طایران حرم

که هر آن نوا که شنیدم شناختم که کجاست


جوی در وجود خود از مردمی نیابم هیچ

عرق ز ناصیه بیرون جهد که شرم کجاست


به آدمی ی فرومایه دل مبند عرفی

که این متاع زبون بازمانده ی یغماست

[sorna]

صد فوج عشوه از نظر من گذشته است

تا شهسوار عشوه گر من گذشته است


چون نگذرد به جور که از راه تجربه

بر ناله های بی اثر من گذشته است


بیچاره عافیت که ز وی تا بریده ام

عمرش به جستن خبر من گذشته است


شادی به دستگیری من آمد، مرا نیافت

صد تیره آب غم ز سر من گذشته است


هر جا که بگذرم به طلب نقش پای غم

کان فتنه خوی بر اثر من گذشته است


عرفی ببزم قدس بر آن نظم گوهرش

کانجا حکایت از نظر من گذشته است

[sorna]

صد شکر که بتخانه ی اندیشه خراب است

ناقوس و تبش در گرو باده ی ناب است


با قسمت خود هر که تو بینی جم و دارا است

محتاجی مردم همه آن سوی حساب است


سیرابی و لب تشنگی از هم نشناسیم

این است که آسایش ما عین عذاب است


حرمان مرا شوق دهد نشاء مقصود

بس تشنه فرو مرد ندانست که آب است


گر کبک دل من نزند قهقه ی ذوق

معذور همی دار که در چنگ عقاب است


توفیق بهانه است اگر عازم راهی

بشتاب که سرمایه ی توفیق شباب است


دی پیر مغان گفت دلم سوخت که عرفی

جویای رموز است ولی بیهده یاب است

[sorna]

امید صلح از آن با شکیب ایوب است

که دشمن آشتی انگیز و دوست محجوب است


همین عطیه به هر حال خوشدلم دارد

که هر چه رفت به عنوان خیر محسوب است


تهی بساطی این عهد بین که بی من و تو

زمانه نازکش و آفتاب محبوب است


نسیم پیرهن می برد از هوش ور نه

به رود نیل ز کنعان دو گام یعقوب است


خبر نیافته عرفی ز طبع نازک دوست

زبان بکش قلم این جا نه جای مکتوب است

[sorna]

آنی که پای تا به سرت عجب طاعت است

شب زنده داریت بتر از خواب غفلت است


خواهی به کعبه رو کن و خواهی یه سومنات

دل بد مکن که شش جهت از بهر طاعت است


بیرون بود حلاوت و تلخی و مدح و ذم

رد و قبول با همه از روی عادت است


احباب را سلام و دعایی ضرور نیست

این شیوه ها وسیله ی مهر و محبت است


غافل مرو که تا در بیت الحرام عشق

صد منزل است و منزل اول قیامت است


عرفی مخوان به شاعر بی فضل شعر خویش

نزد حکیم بر که نه شعر است، حکمت است

[sorna]

بر دل یوسف غمی در کنج زندان بر نخاست

کز پریشانی فغان از پیر کنعان بر نخاست


وه که تا لب های من آلوده از افغان نکرد

تشنگی از هر طرف، جویی به حیوان بر نخاست


باغبان عشق با دعوی به رضوان گفت خیز

تا در هر باغ نگشادیم رضوان بر نخاست


عشق را نازم که شاه حسن در بزم ازل

بهر دل تعظیم کرد، از بهر ایمان بر نخاست


بی نیازی کن که گرد کوچه ی افتادگی

دام را دریوزه تا نگرفت انسان بر نخاست


تا دل تحت الثری از کشتگان عشق سوخت

لیک دردی از شهادت های انسان بر نخاست


شد به اوج غم بسی رد و بدل عرفی نهاد

کین محیط از موج سالم بود، طوفان بر نخاست

[sorna]

تاج زر گر بودش فتنه ی از بهر خود است

فتنه این است که در زیر کلاه نمد است


معنی تجربه بشناس و ره تجربه گیر

تا بدانی که تو را ظلم عدالت مدد است


در میانی خزف و گوهرم اندیشه به جاست

من که دی هر که نکو یافتم امروز بد است


گر شود جام بدل شخص مبدل نشود

هر کجا یا صنم آمد به زبان یا صمد است


حسد تهمت آزادی سروم بگداخت

این مرادی است که بر تهمت او هم حسد است


رقم هندسه عرفی منه اشعار مرا

هر جه زین باغ بروید گل سر سبد است

[sorna]

لب فروبستن ناصح گرهی بر باد است

صد ره این بست و گشادم بر یاد است


گل حسن تو بود در همه جا فصل بهار

بلبل باغ نوا از همه غم آزاد است


آدمی را ز همه چیز نفس منتخب است

در نفس منتخب آن است که با فریاد است


عرفی ار توبه ز می کرد نماند محجوب

توبه ی رند خرابات شکست آباد است

[sorna]

تا کوکبه ی رحمت جاوید بلند است

بخت طلب و طالع امید بلند است


آوازه ی رندی به جهان پست نگردد

تا زمزمه ی جام ز جمشید بلند است


ما گلخنی یان بس که ز بد نامی راحت

از سایه نشینان گل بید بلند است


چون شیونی یان همدمی ما نگرفتند

از محفل ما نغمه ی ناهید بلند است


عرفی خبر از جلوه ی معشوق ندارد

با ذره بگویند که خورشید بلند است

[sorna]

ناله ام پرورش آموز نهال اثر است

ور به دارت بنمایم که سراپا ثمر است


ناله در سینه ی من، یک نفس آرامش نیست

در دل خویش اثر کرد، چه کامل اثر است


رهبر بادیه ی عشق، تو را در هر گام

نیستی پیشتر و عمر ابد بر اثر است


شرم دار، ای نمک، این زخم فریبی بگذار

که دل و چشم من انباشته ی نیشتر است


گرد بازارچه ی عشق بگردم، که در او

عافیت سینه فروش و بلا دشنه گر است


عشق را سینه ی سنگ و دل گرم است ضرور

حسن نقشی است که هر لوحی از آن بهرور

[sorna]

هرگز مگو که کعبه ز بتخانه خوشتر است

هر جا که هست جلوه ی جانانه خوشتر است


با برهمن حدیث محبت رواست، لیک

در دام طایر حرم این دانه خوشتر است


تسبیح و زهد خوش بود اما در این دو روز

جشن گل است، شیشه و پیمانه خوشتر است


گر در بهشت باده کشی فتنه گل کند

ساغر کشی به گوشه ی میجانه خوشتر است


گر شرط دوستی بشناسی به حسن شمع

اول محبت تو به پروانه خوشتر است


در صحبتی که شرم و ادب نیست فیض نیست

زان رو مرو به صحبت بیگانه خوشتر است


با نوش نیش مردم چشمم کرشمه ها ست

هم صحبتی به مردم دیوانه خوشتر است


کفران نعمت گله مندان بی ادب

در کیش من ز شکر گدایانه خوشتر است


عرفی منال بیهده، احوال دل مگو

کز ناله های بی اثر، افسانه خوشتر است

[sorna]

دورم از کوی تو، جا در زیر خاکم بهتر است

زندگی تلخ است با حرمان، هلاکم بهتر است


من که مجروح خمارم مرهم راحت چه سود

جای مرهم بر جراحت برگ تاکم بهتر است


گر بکشتی از فراقم، سوختی، منت منه

من که در دوزخ به زندان، هلاکم بهتر است


ره به امیدم مده عرفی که بی باکم بسی

من صلاح خویش دانم، ترسناکم بهتر است

[sorna]

بیدادگری روی تو اندازه ی راز است

این رشته به انگشت نپیچی که دراز است


عشق آفت سلطان بود، آرایش بنده

این مسأله در نسخه ی محمود و ایاز است


یا رب تو نگهدار دل خلوتیان را

کان مغبچه مست است و در صومعه باز است


خونابه ی حسرت چکد از هز مژه هر گاه

بینم که خداوند کسی بنده نواز است


این قهقهه ی عیش که با کبک دل ماست

باور نتوان کرد که در چنگل باز است


هر چند که عرفی پی تحقیق شتاب است

مشتاب به دنبال، که او بیهده تاز است

[sorna]

از آن ز شربت صلحم هوای پرهیز است

که آتش تب شوقم نه آن چنان تیز است


چو زلف باز کنی ناله خیزد از دل ها

که دام ما همه این طره ی دل آویز است


ز طره مشک به دامان کوهکن پاشد

اگر چه تکیه ی شیرین به دوش پرویز است


سمند سعی چه بیهوده رانی ای فرهاد

که هم عنانی گردون نصیب شبدیز است


چگونه مانع نظاره ام شوی که مرا

ز شوق روی تو سر تا قدم نگه خیز است

[sorna]

جنگ آتش، آشتی آتش، مدارا آتش است

خوش سر و کاری از آن بدخو مرا با آتش است


باده خواهی باش تا از خم برون آرم، که من

آن چه در جام و سبو دارم، مهیا، آتش است


با که گویم سر این معنی که نور حسن دوست

با دماغ ما گل و در چشم موسی آتش است


هم سمندر باش و هم ماهی که در جیحون عشق

روی دریا سلسبیل و قعر دریا آتش است


دوست را محکوم کس دیدن بود جانسوزتر

ور نه در جان زلیخا، شرم و سودا، آتش است


حسن جنسی نیست کانرا سیم و زر باشد بها

خان و مان کاروانی از این جا آتش است


عرفی از اندیشه ی بیهوده باز آ ، چاره نیست

سر نوشت ما بهشت جاودان یا آتش است

[sorna]

عهد حسنش روزگار دستبرد آتش است

صاف آتش حسن او خورشیدبرد آتش است


خان و نان عالمی از آتش حسنش بسوخت

در شمار خانه سوز روزبرد آتش است


بستگان عشق را بی دل برد آب حیات

این متاع آماده بهر دست برد آتش است


عرفی اندر عشق اگر ناقص بود افسرده نیست

صید عشق ار خام باشد نیم خورد آتش است

[sorna]

تا روی دل فروز تو بستان آتش است

دل نغمه سنج گلستان آتش است


یارب چه آتشی تو که چندین هزار داغ

از شعله ی جمال تو در جان آتش است


گر مست حیرتیم ز روی تو دور نیست

آتش پرست واله و حیران آتش است


افسرده را نصیب نباشد دل کباب

آن یابد این نواله که مهمان آتش است


ای طائر بهشت ز باغ دلم حذر

کاین لاله زار داغ گلستان آتش است


خون شهید عشق جهان را فرو گرفت

کشتی مساز نوح که طوفان آتش است


مستم به محفلی که در او آتش جحیم

ته جرعه ای ز ساغر مستان آتش است


افتاد دامن دل عرفی به دست عشق

یعنی که دست شعله به دامان آتش است

[sorna]

شب عشاق ز روز دگران در پیش است

مرگ این طایفه، بسیار، ز جان در پیش است


من همان روز که جولان تو دیدم گفتم

که فراموشی ام ز دست و عنان در پیش است


چه غم از پرده دری های نمیم است مرا

که بر انداختن نام و نشان در پیش است


برو ای عقل منه منطق و حکمت پیشم

که مرا نسخه ی غم های فلان در پیش است


رفت عرفی ز پی عقل و به جایی نرسید

گر چه صد مرحله ی کون و مکان در پیش است

[sorna]

برو مسیح که فکر فراغ من غلط است

غلط مکن که علاج دماغ من غلط است


نشان پای من آوارگی بجست، نیافت

به دشت گم شدگی ها سراغ من غلط است


ز استخوان همای باغ دوست معمور است

ترانه ی گله آلود زاغ من غلط است


نه عندلیب چمن زارم، از بهشت مگو

ز گلخن آمده ام ، کشت باغ من غلط است


کنون که لذت الماس از نمک رو تافت

کرشمه سنجی مرهم به داغ من غلط است


حلاوتی که توان یافتن به خون جگر

شکستن هوسش در دماغ من غلط است


متاز بر اثر نور وغظ من، عرفی

که پیروی به فروغ چراغ من غلط است

[sorna]

گر نوش وفا قحط شود، نیش کفاف است

امروز که مرهم نبود ریش کفاف است


گر سلطنت دنیی و دین جمع نکردیم

پیشانی شاه و دل درویش کفاف است


بی سلسله جنبان ستم چرخ بجستند

پیرانه ستم گر نکند خویش کفاف است


آن را که در گنج سعادت بگشایند

تشویش ستم های کم و بیش کفاف است


در منجله ی عشق سر انگشت فرو بر

گر شهد میسر نشود نیش کفاف است


عرفی به ره تجربه زین پس بنشینند

محنت زده را واقعه ی پیش کفاف است

[sorna]

آتشین لاله ی دل صد ورق است

هر ورق مایده ی صد طبق است


غشق می خوانم و می گریم زار

طفل نادانم و اول سبق است


حرف مقصود نمی ریزد زود

خانه ی طالع من تنگ شق است


گل غم زآتش من می جوشد

شیشه ی دل ز غمش پر عرق است


از کتابی که منش در خواندم

لوح محفوظ نخستین ورق است


عرفی از عیب تو گفتیم مرنج

هر چه در خق تو گویند حق است

[sorna]

دو عالم سوختن نیرنگ عشق است

شهادت ابتدای جنگ عشق است


هز آن گرد بلا کز دهر خیزد

دلیل شوخی شبرنگ عشق است


کجا پژمرده گردد غنچه ی شوق

که یک سر آب عشق و رنگ عشق است


دماغ آشفته ای داریم و دل نام

که سر تا پای صلح و جنگ عشق است


مگس را حسرت پروانگی سوخت

وگر نه مثل عرفی ننگ عشق است

[sorna]

خاموشی من قفل نهان خانه ی عشق است

افسانه ی من گریه ی مستانه ی عشق است


دیوانه دل من که درو فتنه زند جوش

گنجی است که آرایش ویرانه ی عشق است


شوریده شد از ناخن عشق این دل صد شاخ

این زلف پریشان شده از شانه ی عشق است


صد دشنه خورد عقل که خاری کشد از پای

این ها گل آن است که بیگانه ی عشق است


از منطق و حکمت نگشاید اثر شوق

این ها همه آرایش افسانه ی عشق است


هر شمع که در انجمن دهر بر افروخت

گر آتش طور است که پروانه ی عشق است


عرفی دل افتاده ام از کعبه چه جویی

دیری است که او فرش صنم خانه ی عشق است

[sorna]

منزل گه دل ها همه کاشانه ی عشق است

هر جا که دلی گم شده در خانه ی عشق است


ویرانه ی جاوید بماند دل بی عشق

آن دل شود آباد که ویرانه ی عشق است


فرزانه در آید به پری خانه ی مقصود

هر کس که در این بادیه دیوانه ی عشق است


پیمانه ی زهر فلکم تلخ نسازد

این حوصله تلخی کش پیمانه ی عشق است


هر کس به لبش گرم شود چشم تبسم

با او ننشینند که بیگانه ی عشق است


عرفی دل و دین باخته ای دلخوش او باش

این ها ثمر کاشتن دانه ی عشق است

[sorna]

هزار حسن عبادت نه زشتی عمل است

متاع من دل مجذوب و مستی ازل است


یکی است نقد حکیمان و حسن نادانان

هر آن چه در کتب حکمت است در مثل است


کسی که گشته به تقلید آدمی سیر ت

نه آدمی است، همان باز، آدمی بدل است


به جنگ زاهد و صوفی خوشم به گلشن او

میان بلبل و زاغ چمن همان جدل است


من از حدوث و قدم خامشم، ولی گویم

نظیز عدت آینده عهد ماازل است


قصیده نظم هوس پیشگاه بود عرفی

تو از قبیله ی عشقی وظیفه ات غزل است

[sorna]

تا خط به گرد آن لب شیرین شمایل است

ابر میان عیسی و خورشید حایل است


از گل چه گونه پای به اندیشه بر کشم

کاندیشه این چه در ره او، پای در گل است


از کفر عشق باز ندارم که روز حشر

آموزگار کفر من است آن که سائل است


در ملک عشق کس نشناسد غم معاش

سنگ و سفال کوجه ی ما پاره ی دل است


آن کو به راه کفر چو عرفی شتاب کرد

فرسنگ های کعبه به دنبال محمل است

[sorna]

دریا فراخ و کشتی ما بی معلم است

این درد زان زیاده که پایان موسم است


آنان که لاف مرتبه ی قرب می زنند

پهلو تهی کنند ز امکان که ملزم است


مردم اگر چه نقل ز فیض خرد کنند

ما دشمنیم با خرد، اندیشه حاکم است


هر نکته ای که هست به وجهی توان شناخت

تاوان جهل بی خردان بر معلم است


ما خود ز کبر تکیه به همت زدیم، لیک

درویش را معامله با جود منعم است


هر چند شرم دوست خلافش قبول کرد

معلوم شد ز کوشش عرفی که مجرم است

[sorna]

هر خنده دریچه ی گشاینده ی غم است

هر انتعاش نایره ی قفل ماتم است


دل زنده ساز قدر مسیح و مرا مسنج

غافل مباش آن نفسی بود و این دم است


حیف است حیف، بس مکن ای کاوش دلم

هر ناله را خراشی و هر گریه را نم است


باغی است گریه در جگر تشنه ام کزان

صد لاله زار سوخته در زیر یک شبنم است


هر کس که دید عرفی و این شور و های و هوی

غافل ز زیر پرده نمایش ، که یک کم است

[sorna]

گر تکیه گاه گلخن و گر مسند جم است

رویم به روی محنت و لب بر لب غم است


ما بار نیکنامی عصمت نمی کشیم

رندی حریف ماست که بد نام عالم است


صد سیل فتنه آمد و گردی بر نخاست

قصر مراد ماست که موقوف یک نم است


اسلام نی، ز درد مسلمانیم به جاست

بازیچه ای به عادت طفلانه، محکم است


جز در کنار دوش ملامت نیارمید

این بی قرار دل، که جگر گوشه ی غم است


عرفی تمام لاف مسلمانی است، لیک

تا لب گشوده ایم به صد رنگ ملزم است

[sorna]

گرد محنت به طوف منزل ماست

زهر غم تشنه ی لب ماست


برق آتش فروز جوهز کل

دود اندیشه های باطل ماست


در مبندید بر رخ رضوان

که ز عهد الست سائل ماست


هر چه روید ز کشتزار ملال

ریشه ی آن دویده در گل ماست


تا قیامت غبار ناکامی

پرده باف دریچه ی دل ماست


عرفی از موج غم ترا چه غم است

موج خیز ملال ساحل ماست

[sorna]

ما را به طرب موعظت و پند حرام است

بر اهل محبت دل خرسند حرام است


در مذهب ما تشنه لبان، شربت کوثر

بی چاشنی آن لب چون قند، حرام است


ناصح مگشا لب که گنه کار نگردی

در شرع ملامت زدگان پند حرام است


در آرزوی وصل که در باغ محبت

چندین ثمر نخل برومند حرام است


دارم هوس دیدن ماهی که به رویش


غیر از نظر لطف خداوند حرام است


محرومی یعقوب از آن است که بگزید

شرعی که در آن دیدن فرزند حرام است


یا رب چه بلایی است که در مذهب خوبان

دشنام حلال است و شکرخند حرام است


زندانی غم باش که در شرع محبت

صیدی که نشد کشته درین بند حرام است


عرفی بود از میکده ی درد قدح نوش

آن باده ننوشد که بگویند حرام است

[sorna]

ما تشنه لب و چشمه ی حیوان نفس ماست

درویش جهانیم و هما در قفس ماست


آن زهر پرستی که بود در شکرستان

بیگانه ز خاییدن شکر مگس ماست


آن کعبه روانیم که در بادیه ی راز

خاموشی جاوید فغان جرس ماست


از لذت امید تماشای تو مردن

در باغ تمنا ثمر پیش رس ماست


مرغان اجابت همه بریان و کبابند

در باغ دعایی که نسیمش نفس ماست


عرفی کس ما هر که بود حیله فروش است

در بی کسی آویز که بی گفت کس ماست

[sorna]

باز آتش غم دست در آغوش رخس ماست

دشنام و طرب قفل گشای نفس ماست


جمازه ی ما تا به ره کعبه روان است

رقصان همه از ذوق نوای جرس ماست


آن چشمه ی شهدیم که در عین حلاوت

مرغ حرم و طایر قدسی مگس ماست


داغی که امان جوید از او سینه ی دوزخ

در باغ محبت ثمر نیم رس ماست


مرغان اجابت همه بریان و کباب اند

در باغ دعایی که نسیمش نفس ماست

[sorna]

زخم از دهان تیغ ربودن نزاع ماست

تسلیم گشتن و بتپیدن سماع ماست


در پیشگاه دیر و حرم، هر کجا، که هست

دین شکسته و دل پر خون متاع ماست


صد فوج ناز و عشوه به میدان طلب، که ما

جنگ ستیزه ی تو و عجز شجاع ماست


چون راحت آیدت به سلام، ای رفیق درد

آغوش برگشا که وقت وداع ماست


عرفی نوای مرغ تو در هیچ باغ نیست

این نغمه خاصه ی چمن اختراع ماست

[sorna]

کوی عشق است این که در هر گام صد عاقل گم است

تا قیامت جان فراموش است و این جا دل گم است


خود چه راه است این که در صد سال یک منزل نیافت

آن که در هر نیم گامش طی صد منزل گم است


لذت جان دادنم بنگر که در روز جزا

ننک قتلم در هجوم لذت قاتل گم است


یار در دل هست اگر دل نیست ایمن گو مباش

کعبه گر محمل نشینم نیست از محمل گم است


این که می گویند دریا می گشاید دست بخت

تا در دل می شنو اما کلید دل گم است


در هجوم چاره اندیشی عرفی گشته گم

عقل رهبر هم درین اندیشه ی هایل گم است

[sorna]

نوشیم شربتی که شکرها درو گم است

داریم عزلتی که سفرها درو گم است


صد روشنی است در تتق تیره روزنم

فیروز شام من که سحرها درو گم است


در طبع صد کرشمه و تحریک جلوه نیست

این نخل خشک بین که ثمرها درو گم است


طالع ببین که بر اثر یاس می رود

این ناله ی حزین که اثرها درو گم است


خیز ای شمال بخت که زورق برون بریم

زین موج خیز فتنه که سرها درو گم است


کی مرد ماست هر که نهد داغ بر جگر

داغی است داغ ما که جگرها درو گم است


عرفی به عیب دوستی ار شهره ای چه غم

عیب است دوستی که هنرها درو گم است

[sorna]

رسید مژده ای و قاصد مقیم خرگه ماست

که بر گزیده ی توفیق، جان آگه ماست


کسی که چاه ملامت به راه می کندی

به ریسمان خود اکنون فتاده در چه ماست


ز شیخ شهر شنو درس و علم ما آموز

که هر چه رد مشایخ بود موجه ماست


خروش و ولوله ی عالمان شهرآشوب

گناه حوصله ی تنگ ظرف بی ته ماست


ز طرف درگه دارا نتیجه ای مطلب

که آستانه ی جانان دل مرفه ماست


مقیم شهپر عنقاست محمل عشاق

از این چه باک که صد کوه فتنه در ره ماست


مباش عمزده عرفی که زلف قامت دوست

جزای همت عالی و دست کوته ماست

[sorna]

پیر کعنان چمنی گوشه ی بیت الحزن است

هر کجا بوی گلی باد رساند چمن است


هر که از بندگی خویش مرا باز خرد

بنده ی اویم اگر زاهد و گر برهمن است


حد حسن تو به ادراک نشاید دانست

این سخن نیز به اندازه ی ادراک من است


هر کسی را قدم ما نبود در ره عشق

هر که در جامه ی ما بود گدای کفن است


عشق از آدم و حوا متولد شده است

تازه بر خاسته این شعله آتش کهن است


صله شعر به عرفی شکر آرد طوطی

خبرش نیست که او طوطی شکر شکن است

[sorna]

کسی که بر اثر مدعای خویشتن است

کشیده تیغ ستم در قفای خویشتن است


کسی که مایه ی امکان و شأن مطلب دید

اگر ملول نشیند به جای خویشتن است


چنان ز فیض قناعت به عیش مشغولم

که نفس کام طلب در غذای خویشتن است


هزار معجزه بنمود عشق و عقل جهول

هنوز امت اندیشه های خویشتن است


عدیل فطرت عرفی است همت ساقی

که حاتم دگران و گدای خویشتن است

[sorna]

از بس که جور کرد به دل غم که آشناست

داغم بهشت صحبت مرهم که آشناست


تا طی کنند بی ادبان وادی غرور

بیگانگی نموده به محرم که آشناست


گر آشنا کسی است که اهلیت اش نیست

بنما یکی ز مردم عالم که آشناست


از بس که وارمیده ز بیگانگان بود

بیگانگه وار می رمد آن هم که آشناست


زحمت مکش طبیب که بیمار عشق را

دارو نداد عیسی مریم که آشناست


از بس که زخم هاست در این سینه، ای اجل

ره تا ابد به جان نبرد غم که آشناست


عرفی تو آشنا نشناسی، طرب مجوی

محکم بگیر دامن ماتم که آشناست

[sorna]

از نور یار چون نفسم خانه روشن است

بیرون برید شمع که کاشانه روشن است


نازم به فیض عشق که در خانقاه و دیر

چشم و چراغ شمع به پروانه روشن است


از حسن دوست دم به دم اسرار گفتن است

هر چند قدر گوهر یکدانه روشن است


صد شمع سوختم که خرد پیش بر دمد

پنداشتم که دیده ی فرزانه روشن است


ای شیخ شهر تیره دلان را چراغ باش

دل های ما ز گریه ی مستانه روشن است


محرم چه آگه از الم بی نصیبی است

داغی است این که بر دل دیوانه روشن است


گفتی ز عشق غیب دلت روشن است، ولی

آتش به خان و مان زده و خانه روشن است


عرفی خطای ما و تو محتاج عذر نیست

عذر خطای مردم دیوانه روشن است

[sorna]

نگفتن و نشنودن زبان و گوش من است

هزار نغمه گره در لب خاموش من است


می ای که می رود امروز در گلوی دو کون

کمینه جرعه ی ته شیشه های دوش من است


به محفلی که اسیران کشند خون جگر

سرود انجمن افغان نوش نوش من است


نوای صور که گویند مرده زنده کند

حکایتی است وگر هست هم نوای من است


نهم جنازه ی عرفی به دوش، می نازم

که ساق عرش محبت به دوش من است

[sorna]

منم که طاعت بت لازم سرشت من است

اگر به کعبه عبادت کنم کنشت من است


اگر چه حسن عمل نیست اجر آن هم نیست

که چشم اهل مروت به زشت من است


روم به دوزخ و شکر بهشت می گویم

که این به نزد مکافات من بهشت من است


کنار کشت و لب جو به غم زبان دارد

میان دایره ی غم کنار کشت من است


بگیر آیینه عرفی ببین سر انجامم

که هر چه صورت حال تو سرنوشت من است

[sorna]

گو ز من دل جمع دار آن کس که با من دشمن است

هر که خود را دوست می دارد به دشمن دشمن است


در حصار عافیت بی ذوق را آرام نیست

آن که ذوق فتنه یابد به آهن دشمن است


گوش معزول است در خلوتگه ارباب راز

دود شمع خلوت ایشان به روزن دشمن است


بس که دیدم جور دشمن، دشمنم با جور دوست

آن که در آتش بود با نار ایمن دشمن است


دوستی با دشمنم بی بهره مهر انگیزی است

دوستی دوست دارم ور نه دشمن دشمن است


بس که در کامم اثر کرده است ذوق اتفاق

باورم باید که زاهد با برهمن دشمن است


بس که لذت می برم از دشمنی های غمت

هم چو جانش دوست دارم هر که با من دشمن است


در پذیرم صد غم و نگشایم از ناموس لب

دل به ماتم دوست اما لب به شیون دشمن است


درد عشق است ای طبیب و در دوا زحمت مکش

هر که این خارش خلد در پا به سوزن دشمن است


در نگیرد صحبت عرفی به شیخ صومعه

کو به زیرک دشمن و عرفی به کودن دشمن است

[sorna]

درد نایافت ز بی دردی اقبال من است

ور نه مقصود من افتاده به دنبال من است


با قضا سینه ی من صاف نگردد هرگز

شکوه ی من همه از جانب اهمال من است


هرگز از محنت ایام نبودم آزاد

فتنه همزاد من و حادثه هم سال من است


آستینی که دو عالم بت و زنار در اوست

گر به معنی نگری نامه ی اعمال من است


عرفی اصلاح پریشانی ام از یاد ببر

کانچه ادبار بود پیش من، اقبال من است

[sorna]

ممنون ترکتازی گردون دل من است

آماده ی هزار شبیخون دل من است


هرگز نیامدش به غلط محملی به سر

بیهوده گرد وادی مجنون دل من است


صد لاله زار داغ شکفته است بر دلم

برگ چمن ز صد افزون دل من است


هر دل ترا نکرد به آهنگ آشنا

در مانده ی فسانه و افسون دل من است


در دور دهر سینه ی عرفی و جام زهر

در بزم شوق شیشه ی پر خون دل من است

[sorna]

مگر زمانه اسیر کمند آه من است

که باز بالش امید تکیه گاه من است


ز دیدن هوس، پاک بین شود چون عشق

دمی که حسن تو آلوده ی نگاه من است


صحیفه ای که نگردد به آب رحمت پاک

گمان برم که سیه نامه ی گناه من است


دو عالم از اثر شعله ی جمالت سوخت

به جر شعاع محبت که در پناه من است

[sorna]

اندوه هجر پیشه و شادی من است

جویای آفتابم و شب هادی من است


زود آ ، که توتیا شود، این بیستون هجر

زین سان که زیر تیشه ی فرهادی من است


تا خوانده ام که هیچ گره بی گشاد نیست

تلخی فروش هجر تو قنادی من است


خضرم به چشم خوانده و ترسم خجل شود

این خاک چشمه خیز که در وادی من است


آزادگی نه کام شناسای بندگی است

نشو و نمای بندگی، آزادی من است


طغیان شوق بین که کجا زد به کشتنم

اندوه را که فخر به همزادی من است


بلبل سرشت را غزل شوق بی نواست

عرفی تو گوش باش که این وادی من است

[sorna]

من بلبل آن گل که گلابش همه خون است

مرغابی آن بحر که آبش همه خون است


خونم به گلو ریز که بیمار محبت

آشوب نشانست و به آبش همه خون است


دیوانه ی عشقیم که این شاهد سرمست

عشقش همه زخم است و حجابش هم خون است


کوثر لب خشک و جگر تشنه فرستد

در بادیه ی عشق که آبش همه خون است


از صید به خون گشته مپرهیز که صیاد

آرایش فتراک و رکابش همه خون است


آتش چه و سرچشمه کدامست؟ مپرسید

صحرای محبت که سرابش همه خون است


عرفی غم دل باز نپرسی که دل ما

مستی است که در جام جوابش همه خون است

[sorna]

تنها نه دلم باده ی نابش همه خون است

مغز قلم و مغز کتابش همه خون است


دل ها شکند وز دل من یاد نیارد

چون بشکند این خم که شرابش همه خون است


از سوز دل ما مشکن توبه که این نیست

آن می که چنین کرده خرابش همه خون است


عرفی نکنی ترک دل ریش چکیدن

کاین میوه ی طوبی است که آبش همه خون است

[sorna]

خوناب آتشین ز سر من گذشته است

وین سیل آتش از جگر من گذشته است


مرغ هوای خلدم و تا پر گشوده ام

صد تیر غم ز بال و پر من گذشته است


من داده ام به عشق تو دل، در زبان خلق

دایم حکایت از خطر من گذشته است


دل صید گشته، کنون، کار با قضاست

کار از فغان و الحذر من گذشته است


بر عیش تلخ من مبر ای مدعی حسد

سیلاب زهر بر شکن من گذشته است


هر گه که دیده ام گل روی خیال دوست

در رنگ دشمن از نظر من گذشته است


از من کجا به صحبت عرفی سزد که او

عیبش ز پایه ی هنر من گذشته است

[sorna]

وه که از دوختن، این چاک گریبان رفته است

این شکافی است که تا دامن ایمان رفته است


به حوالی تن از شرم نیاید فردا

جان آن کس که ز هجران تو آسان رفته است


لذتی یافته کام دلم از ناوک او

کز گلوی هوسم چاشنی جان رفته است


رفت آن آفت دین از برم ای هوش بیا

تا ببینم که چه ها بر سر ایمان رفته است


همت آن بود که لب تشنه بمیرد عرفی

ور نه صد بار به سر چشمه ی حیوان رفته است

[sorna]

دلم به قبله ی اسلام مایل افتاده است

صنم تراش من از کفر غافل افتاده است


مرا معامله در کوچه ایست با مرهم

که صد مسیح به یک زخم بسمل افتاده است


به دیر می رود ای کعبه رو رهت ، فریاد

که مست خوابی و آتش به محمل افتاده است


طواف کعبه مبادا که نا امید شوم

مدد کنید که جمازه در گل افتاده است


من از فریب عمارت گدا شدم ور نه

هزار گنج به ویرانه ی دل افتاده است


چگونه گریه بجوشد که چشم حیرانم

به آفتاب قیامت مقابل افتاده است


ز بار درد سبک مایه دان شهیدان را

که در محیط محبت به ساحل افتاده است


ز بحر جود کریمی که تشته در طلب است

هزار پایه گداتر ز سایل افتاده است


به آستان محبت شهید شد عرفی

برهمنی به در کعبه بسمل افتاده است

[sorna]

کسی که دیده به حسن تو آشنا کرده است

هزار گنج صرف توتیا کرده است


ببین چه آفت جانی که هر که دید تو را

نه از برای تو، از بهر خود دعا کرده است


بیار باده و آماده ساز مجلس عیش

که شیخ صومعه با نفس خود صفا کرده است


کسی که روی وی از قبله گشت در دم مرگ

بدان که در ره دل روی در قفا کرده است


کسی که بهر جفای تو خو کرد به ستم

بر او مشور که بر خویشتن جفا کرده است


اگر چه کشته ی لطفم، مساز معذورم

که هر چه با مس من کرد، کیمیا کرده است


چو دل شناخت سر رشته، گشت معلومش

که دم به دم به کف آورده و رها کرده است


گرت نحوست جغذ افکند به درویشی

غمین مشو که ستم، سایه ی هما کرده است


ز نور زاده مرا چشم و طلعت خورشید

به کوی سرمه فروشان رها کرده است


دلیل جوهر عرفی همین دقیقه بس است

که اختراع سخن های آشنا کرده است

[sorna]

خوش می تپم به خون دل و به تیرم چنین زده است

باز این چه ناوک است که از عشق، از کمین زده است


مشکل که مرگ روی به میدان ما نهد

از بس که فتنه به یسار و یمین زده است


نیشی است زهر داده ی معشوق کاوکاو

مهری که عشق بر لب جان حزین زده است


ناقوس عشق می زنم و رقص می کنم

بوی کدام مغبچه بر مغز دین زده است


عرفی نماند هیچ به درویشی اش سری

از بس که باده با من خلوت نشین زده است

[sorna]

هم صومعه را فیض به دستور نمانده است

هم گوشه ی آتشکده را نور نمانده است


بی نشأ ذوقی نبود خفته و بیدار

در صومعه و میکده مخمور نمانده است


بیمار تو کش زندگی از شدت درد است

امید هلاکش به دم صور نمانده است


باور نکنم گر چه اناالحق زده از عشق

صد راز دگر در دل زنجور نمانده است


نام تو، چه پست و چه بلندش، چه مراد است

بس شهره ی آفاق که مشهور نمانده است


عرفی ارنی گو شنوای است، نه موسی

دیر است که این قاعده در طور نمانده است

[sorna]

از تو کس زمزمه ی مهر و وفا نشنیده است

بلکه گوش تو همین زمزمه ها نشنیده است


باورم نیست که همسایه ی حسن است و هنوز

چستی و دل بردن آن غمزه حیا نشنیده است


جذبه ی شوق نسیم تو رساند به مشام

ور نه کس بوی تو از باد صبا نشنیده است


غم دل آتش دل سوختگان است، فغان

که طرب آمده، آوازه ی ما نشنیده است


عزتم بین که بر آرنده ی حاجات هنوز

از لبم نام تو هنگام دعا نشنیده است


بد گمان گر شده باشم، مشو رنجه، که کسی

مهربان، شوخ ستمکاره نما، نشنیده است


برد از صومعه وز دیر مغان چون عرفی

که در آن روضه کسی بوی وفا نشنیده است

[sorna]

تا چشم عشوه ساز تو مهمان فتنه است

شیرین تبسمت نمک خوان فتنه است


یا رب چه فتنه ای که به عهد تو روزگار

در گوشه ای نشسته و حیران فتنه است


ناز آفت و کرشمه بلا، عشوه دل فریب

یاران حذر کنید که توفان فتنه است


از فتنه ی غمش به که نالیم، چون مدام

دیوان شاه حسن در ایوان فتنه است


گل گل فتاده پرتو رویت در انجمن

این بزم عیش نیست، گلستان فتنه است


اسباب دلبری همه حسنش به فتنه داد

در عهد حسن او که به سامان فتنه است


چون راز فتنه فاش نگردد که چشم او

در خواب هم سرش به گریبان فتنه است


عرفی چه گونه حفظ دل خود کند، که باز

چشم کرشمه ساز تو دوران فتنه است

[sorna]

مدار صحبت ما بر حدیث زیر لبی است

که اهل هوش عوام اند و گفتگو عربی است


قبول خاطر معشوق شرط دیدار است

به حکم شوق تماشا مکن که بی ادبی است


نکاح دختر رز بود دوش با عرفی

هنوز قاضی شهرش در رطبی است

[sorna]

غمگساری در لباس دشمنی محبوبی است

خشم و ناز آرایش بیرون و بزم خوبی است


گر به سختی درد من ظاهر شود کاین اضطراب

هم ترازوی متاع طاقت ایوبی است


از هوس آزادم اما آن چه دل را می گزد

اشتیاق یوسفی و گریه ی یعقوبی است


سدره ی آب و گلم پژمرده می گردد، ولی

در نهادم شعله را نشو نمای طوبی است


شرح درد ما نباشد گفتن، ای عرفی خموش

زحمت قاصد مده کاین داستان مکتوبی است

[sorna]

حیرت ملازم گل رخسارهٔ کسی است

دیوانه گی نتیجه نظارهٔ کسی است


از جام کینه ام چو رود مست و خون چکان

می بارد از رخش که ستمگارهٔ کسی است


غمخوار نیست هر که بود غمگسارجوی

بیچاره آن که منتظر چارهٔ کسی است


از خاک گشتگان تو هر گل که می دمد

معلوم می شود که دل پارهٔ کسی است


فارغ ز خیرگی نگر در روی آفتاب

این دیده آزمودهٔ نظارهٔ کسی است


عرفی در آب و آتش اگر می رود روا است

بازش میاورید که آوارهٔ کسی است

[sorna]

از شوق که این ناله گرانمایه متاعی است

این شعله ی دل نام دگر سست سماعی است


در معرکه ی عشق زبون شو که درین رزم

هر کس که به صد رنگ شهیدی است شجاعی است


زین باغ مجو بهره که هر میوه که چینند

بی آبی ایام مکیده است و قناعی است


سیماب بود قفل در گوش تو ورنه

صد نغمه ی مستانه طلبکار سماعی است


گوش شنوا جوی که در بزم تامل

بر بستن لب موجب صد گونه صداعی است


تا عشق به بازاد دلم شعله فروشد

هر چیده دکان دوزخ و دال متاعی است


عرفی یکی از جیب برآور سر مستی

این محمل عمر است که بر دوش وداعی است

[sorna]

زبان ز نکته فرو ماند و راز من باقی است

بضاعت سخن آخر شد و سخن باقی است


گمان مبر که تو چون بگذری جهان بگذشت

هزار شمع بکشتند و انجمن باقی است


کسی که محرم باد صبا ست می داند

که با وجود خزان بوی یاسمن باقی است


ز شکوه های جفایت دو کون پر شد، لیک

هنوز رنگ ادب بر رخ سخن باقی است


نماند قاعده ی مهر کوهکن به جهان

ولی عداوت پرویز و کوهکن باقی است


مگو که هیچ تعلق نماند عرفی را

تعلقی که نبودش به خویشتن باقی است

[sorna]

دل به صد ره می رود اما مراد دل یکی است

راه اگر بسیار باشد، باش، منزل یکی است


شوق دیدار است کز هر دل به کامی دل گشاد

عالمی در گفتگوی خواهش سایل یکی است


گر تعلق نیست اسباب جهان مردود نیست

صد هزاران پرده پیش دیده ی حایل یکی است


عالمی در جلوه و عاشق نبیند غیر دوست

گر ز مجنون پرسی اندر کاروان محمل یکی است


دوست دشمن را به خون غلطان کنم عرفی، ولی

دوست دارم دشمنی را کو را زبان و دل یکی است

[sorna]

نشاء مخموری ام با مستی مجنون یکی است

صد شرابم هست در ساغر کزان ها خون یکی است


از فسون عافیت بر می فروزم روی زرد

در مزاج من بخار دوزخ و افسون یکی است


بر سر فرهاد کز جام محبت بی خود است

سایه ی شیرین و زخم تیشه ی گلگون یکی است


هر جفایی گر تواند می کند گردون همان

سوزم از غیرت که آیین بودن گردون یکی است


گو مزاج آب و آتش را یکی داند چه عیب

آن که گوید اشک عرفی با در مکنون یکی است

[sorna]

یک شمه ز اصلاح می ناب گفتنی است

با زاهدان سرودی ازین باب گفتنی است


هزگز شکست توبه ملولم نداشته است

این نکته در میانه ی اصحاب گفتنی است


ای مردم وصال غم و دور ماندگان

بشنو که حال تشنه به سیراب گفتنی است


نتوان به گفتگو به حقیقت رسید، لیک

افسانه ای ز گوهز نایاب گفتنی است


دیدم به خواب کان لب لعلم به کام بود

گر واقع است و گر غلط این خواب گفتنی است


ابله کسی که عیب خود از دوست نشود

با دوستان حکایت ازین باب گفتنی است


در آتشم درون و برون جوش می زند

این حرف در میان تب و تاب گفتنی است


عرفی مگو به تیره شب هجر حرف می

حرفی است این که در شب مهتاب گفتنی است

[sorna]

مرو به بادیه گردی که زرق و شیدایی است

برهنگی مطلب که آن لباس رعنایی است


زبان ببند و نظر باز کن که منع کلیم

کنایت از ادب آموزی تقاضایی است


دماغ یوسف اگر تر کنند کف ببرد

از این شراب که در ساغر تماشایی است


نقاب می کشد ای دل تمام حوصله شو

که باز وقت شراب و کرشمه پیمایی است


چنین که بر دم شمشیر و دشنه می غلتم

حسود را رسد گویدم که هر جایی است


شهید عاطفت آن کرشمه ام که از سر مهر

تمام نقش طرازی و مشهد آرایی است


به شوق دوست چه سازم که در شریعت عشق

خیال بی ادبی و نگاه رسوایی است


مگو که نیست گنه کار تر از من عرفی

که این حدیث گرانمایه لاف یکتایی است

[sorna]

ای دل پیاله گیر که وقت صبوح تست

کز فیض جمله فتح، محل فتوح تست


آیینه ای که صورت و معنی نمایدت

دست است، گر جمله سوخته، در جیب روح تست


اسباب عفو را، چه به ما، جلوه می دهی

ما توبه دشمنیم و ستم را صبوح تست


اهل مسیح را به فلک بر، مسیح وار

این گریه من است، نه توفان نوح تست


یاران ز شیر دختر رز در صبوحی اند

عرفی تو جام زهر کش، کین صبوح تست

[sorna]

سنبلی کو لاله را در بر کشد گیسوی تست

لاله ای کو در کنار سنبل آید روی تست


آهوی مستی که در بستان حسن است عشوه خیز

دمبدم بر عشوه غلتد، نرگس دلجوی تست


ساحری کز آستین افشاند افسون ادب

آتش اعجاز میرد، غمزه ی جادوی تست


مشهدی کانجا مسیح آید به امید هلاک

در گمان ناکس شرمنده، گرد کوی تست


شعله ی سوزنده ای کز غیرت تاثیر او

آتش دوزخ گریبان پاره سازد، خوی تست


عرفی از وصفت زبانش سود و کس گوشی نکرد

پس کرا هوش و خبر آشفته از گیسوی تست

[sorna]

عشق کو تا نو کنم با درد پیمانی درست

از فغان در شهر نگذارم گریبانی درست


با وجود آن که عشق آورد صد داروی تلخ

بهر درد ما نشد اسباب درمانی درست


تا نبردم صد شکاف از دست، گریبانم نهشت

وای اگر بودی به دست غم گریبانی درست


غم ندارم گر بود سامان عیشم ناتمام

عیب باشد سفره ی درویش را نانی درست


صید عشق ار خام باشد نیم خورد آتش است

نیست در خوان محبت مرغ بریانی درست


گشت کفر آلوده ایمانش ز طعن قدسیان

هر که در ایام حسنت داشت ایمانی درست


با همه کج نغمه گی خندند زاغان چمن

عندلیبی گر زند ناگاه دستانی درست


چند عرفی بنده ی فرمان خود باشی، کسی

بندگی را می کند نسبت به سلطانی درست

[sorna]

لطف گهر عتاب بشکست

دل رایت اضطراب بشکست


بد مست من آستین بر افشاند

پیمانه ی آفتاب بشکست


زلفت به جهان فکنده آشوب

در دیده ی فتنه خواب بشکست


پیمان وصال در دماغم

صد شیشه ی پر گلاب بشکست


این ناله که در جگر شکستیم

سیخ است که در کباب بشکست


صد گوهر راز وقت اظهار

از غایت اضطراب بشکست


گفتی که دلت شکسته ی کیست؟

در زیر لبم چو آب بشکست


عرفی دل ما چو طره ی یار

در پنجه ی پیچ و تاب بشکست

[sorna]

وای که مستانه یار، جعد پریشان شکست

ساغر لب ریز کفر بر سر ایمان شکست


چون گل رخسار او، زآتش می برفروخت

شمع شبستان گداخت، رنگ گلستان شکست


چون به ازل حسن دوست، خون ملاحت کشید

در دهن زخم ما، عشق نمکدان شکست


بس که به عالم نماند، عافیت از عشق تو

همت آزادگان، قدر شهیدان شکست


چاشنی داغ دل، روزی هر کام نیست

ور نه لب نان عشق، گبر و مسلمان شکست


همت عرفی به بزم، خوان محبت کشید

ذوق نعیم بهشت، در ته دندان شکست

[sorna]

بر میان فتنه شوخی طرف دامانی شکست

ترکتاز غمزه هر سو فوج ایمانی شکست


ملک حسن از شیوه خالی گشت تا گشتم خراب

کافرستانی به هم زد تا مسلمانی شکست


شکر طالع می کنم با آن که از بابم فکند

زان که هر خاری به پایم در گلسنانی شکست


گر سلیمانی است و گر موری که در معنی گداست

هر که دست از آبرو شست او لب نانی شکست


شید صوفی طالبان کعبه را گمراه کرد

نو مسلمانی در آمد فوج ایمانی شکست


هر که با آن نامسلمان یک زمان همراه شد

با خدای خویش در هر گام پیمانی شکست


قابل رنج محبت کس نیاید در وجود

رنگ روی خویش را هر کس به دستانی شکست


تا دل عرفی شکست آشوب در عالم فتاد

این نه موری بود، پنداری سلیمانی شکست

[sorna]

مست و بد خوببم و هم صحبت جانانه ی مست

فتنه انگیز بود آتش و هم خانه ی مست


همه محتاج شرابیم ولی ساقی عدل

ندهد ساغر هشیار چو پیمانه ی مست


قول ارباب خرد دست کش صد غرض است

هیچ افسانه چنان نیست که افسانه ی مست


ابله مست و خرد پیشه ی هشیار یکی است

مصلحت دان طلبی رو سوی دیوانه ی مست


شور عالم همه جمع است در آن نرگس شوخ

مجمع فتنه و آشوب بود خانه ی مست


دوش با عرفی دیوانه زدم جامی چند

چه بلا فیض دهد صحبت دیوانه ی مست

[sorna]

ماهم نه نهالی است که خورشید بر اوست

طوبی خس زیبا چمنی که این شجر اوست


مرغی که حرم را شرف از نسبت او بود

جاروب حرمگاه صنم بال و پر اوست


گه زهر فشاند به مگس، گه زند آتش

زین گونه بسی تعبیه ها در شکر اوست


نقصان ادب نیست که آمیخته با شمع

پروانه که امید فنا راهبر اوست


غم همره جان رفت، نرفتیم به منعش

با وی ز ازل آمده و هم سفر اوست


هر گرد که از خاک شهیدان تو خیزد

صد قافله ی درد ابدی بر اثر اوست


عشق از طلب صحبت رضوان بود آزاد

زهد است که دست هوسش در کمر اوست


از طعن کس آزرده نگردد دل عرفی

داغی که نسوزد نمکی بر جگر اوست

[sorna]

گلزار حسن تازه ز روی چو ماه اوست

گلدسته ی فریب به دست نگاه اوست


ماییم و کشت باغ محبت که سر به سر

زهر آب داده نیش ملامت گیاه اوست


مرغان قدس گرد سرش جوش می زنند

این شاخ طوبی است که طرف کلاه اوست


آن رهروی به ساده به ترک تعلق است

بت سنگ راه و بت شکنی سنگ راه اوست


یوسف که هست پیرهن عصمتش درست

آن جا که جلوه گاه زلیخاست جاه اوست


در سینه بی اجازت او بیش ازین مباش

ای جان ادب خوش است که این جلوه گاه اوست


عیشی ز باده هست ز عیش بهشت، لیک

آن عافیت نصیب شهید نگاه اوست


گفتم کرشمه ات دل عرفی به خون کشید

گفت از کرشمه پرس که گوید گناه اوست

[sorna]

بخت جم و کاووس، عنانش به کف توست

پیش آمدن از بخت، کشکش از طرف توست


وصفی نبود کان شرف ذات تو گردد

جز بندگی شاه جهان کان شرف توست


با ساز و نوا باش و ببین تا چه سرودم

ای آن که سنان پای زن نعره دف توست


بشکسته عدو، نامه ی فتح تو نوشتم

دولت خبرم داد که فتح از طرف توست


چون بشکنی صف اعدا که به عالم

هر جا که دعا هست ماثر صدف توست


عالم چو بگیری و گرفتی وطن خویش

تو گوهر اقبال و عالم صدف توست


در خواب شب آلوده به خون دید خدنگت

تعبیر جز این نیست که عالم هدف توست


این قول نه کذب است، کجا دیده شناسد

آن بنده که پرورده ی آب و علف توست


عرفی چه همی گفت که آن مقبل ناچیز

دانسته که راهش به دل پر شعف توست

[sorna]

جز در پناه وصل و دل استوار دوست

کس عافیت گمان نبرد در دیار دوست


قاتل چنان خوش است که بی رحم تر شود

از التماس دشمن و از اعبتار دوست


صد تن شهید شهرت و یک تن شهید عشق

آن هم به سعی غمزه ی مردم شکار دوست


هرگز بهار لطف و خزان ستم نبود

در بوستان حسن همیشه بهار دوست


بر سر کلاه عزت عشقم حرام باد

گر وقت صحبتش ننهم بر کنار دوست


عرفی به حال نزع رسیدی و به شدی

شرمت نیامد از دل امیدوار دوست

[sorna]

گر شوم صد سال محروم از نگاه روی دوست

دیده نگشایم مگر وقتی که آیم سوی دوست


تا قیامت هر سر مویم جدا در خون تپد

گر به آرامم نباشد رخصت از سرکوی دوست


ای مسیحا زانو از لطفم به زیر سر منه

عهد این شوریده سر مشکن به خشت کوی دوست


از کمال خرمی عاشق نگنجد در کفن

گر نسیمی آید و گوید که دارم بوی دوست


کس نمی پیچد ز عرض مهر عرفی، منع بس

من ز دل پرسیده ام ، او می شناسد خوی دوست

[sorna]

با مهر و با محبت و با آرزوی دوست

با ما کسی چه گونه توان جست و جوی دوست


بر سنگ زد پیاله ی خضر آن که نوش کرد

خونابه ی شراب و جفای سبوی دوست


ای کفر و دین حلال کنیدم که می برم

اینک ز دیر و کعبه سلامی به سوی دوست


رنج مسیح و سعی اجل سودمند نیست

ماییم و صد مشام امیدی به بوی دوست


سازد به برگ لاله بدل برگ یاسمن

تشویش این نگاه مبیناد روی دوست


عرفی شکایت از ستم بی سبب مکن

چندین خوش است ساختنی هم به خوی دوست

[sorna]

هوش اگر ناخن زند بر دل شراب ناب هست

ور سبو از می تهی گردد خمار و خواب هست


ای که گویی باعث غم خوی غمگین روی باش

غم ز بی باکی ندارم ورنه خود اسباب هست


گر نمی ارزم به وصلت ز آرزو منعم مکن

در دل عاشق هزاران مطلب نایاب هست


از خیالت هر شبم بام در دل روشن است

ماه گو طالع مشو در کوی من مهتاب هست


ابله آن بی درد کاندیشد که اهل عشق را

عافیت با مردن و کاسودگی در خواب هست


منت دو قطره آب ای دیده بر من تا به کی

در سفال هر سگی گو جرعه ای زین آب هست


دل تهی کن عرفی این غم را به دل نتوان گذاشت

دوستان را گر نباشد دشمنان را تاب هست

[sorna]

رو چه می خواهی دلا، ناز استغناست، هست

بی وفا تنهاست وارد، رنجش بی جاست، هست


ای که گویی با اسیران شیوه های او چه هاست

ناز مست و عشوه مست و هر جه آزادست هست


حال ما آن نازنین گر چه بداند نیست، لیک

هر قدر گویند مستغنی و بی پرواست، هست


چو فروزی عالمی را، وه چه کم داری ز حسن

چهره ی زیباست، داری، قامت رعناست، هست


درد او در سینه می ماند، چه غم گر جان برد

آن چه ما را باعث آن آرمیدن هاست، هست


عرفی از بزمت اگر زاری کند بی وجه نیست

ناله ی بی اختیار و گریه ی بی جاست، هست

[sorna]

در محبت درد اگر پیچد دوا بسیار هست

ریش اگر ناسور شد الماس در بازار هست


گر ز لطفم نا امید، امیدوارم در عتاب

گر ندارم سبحه بر کف، بر میان زنار هست


شستن لوح گنه دستور ابر رحمت است

ور نه سیل اشک عذر و آب استغفار هست


ای طبیب همت احسانی که در شهر امید

نیست درمانی و در هر گام صد بیمار هست


درس معنی را کهن اوراق کس در کار نیست

دیده بگشا کاین رقم بر هر در و یوار هست


معنی زنار بستن گر مقید بودن است

در درون خرقه ی روح الامین زنار هست


نیست غم گر یاسمن ور سنبلم در باغ نیست

تا به رقبت بشکنم، در دیده ی دل خار هست


عرض جنت کم ده ای رضوان، که در بستان عشق

میوه ی تلخ و گل پژمرده ای در کار هست


گر دلم بشکست و خونم تلخ، عرفی، باک نیست

دیده ی زهر آشنا و گریه ی بسیار هست

[sorna]

گر نخل وفا بر ندهد چشم تری هست

تا ریشه در آب است امید ثمری هست


هر چند رسد آیت یاس از در و دیوار

بر بام و در دوست پریشان نظری هست


منکر نشوی گر به غلط دم زنم از عشق

این نشأ مرا گر نبود با دگری هست


آن دل که پریشان شود از ناله ی بلبل

در دامنش آویز که با وی خبری هست


هرگز قدم غم ز دلم دور نبودست

شادیست که او را سر و برگ سفری هست


تا گفت خموشی به تو راز دل عرفی

دانست که از ناصیه غمازتری هست

[sorna]

مژدگانی که جنون را به سرم کاری هست

درد را با دل سودا زده ام کاری هست


قفل الماس بیارید که زخم دل ما

سر به سر گشته دهن، بر سر گفتاری هست


این قدر سنگدلی نیست گمانم بس که

مگر از راه تو در پای اجل خاری هست


ای مسیحا اثری با نفست نیست، ملاف

امتحانی بکن اینک دل بیماری هست


نه به اندازه ی بازوست کمندم، هیهات

ور نه با کوشش بامیم سر و کاری هست


لن ترانی نشود گر ادب آموز کلیم

ما چه دانیم که درمانی و دیداری هست


محرم خلوتی عاشق نه چراغ است و نه شمع

آفتاب ار نرسد سایه ی دیواری هست


دلم آ ن کافر عامی ست که در گوشه ی دیر

پیر گردید و ندانست که زناری هست


غمزه چون تیغ زند لب بگشایی عرفی

که به تحسین تو کیفیت زنهاری هست

[sorna]

من نگویم که درین شهر ستمکاری هست

همه دانند که ما را به تو بازاری هست


حد من نیست که در پیش تو گویم سخنی

دوست داند که مرا قوت گفتاری هست


از ادب چشم من و ناز مپوشان رخ دوست

این نگاهی است که شایسته دیداری هست


ساکن کعبه کجا، دولت دیدار کجا

این قدر هست که در سایه ی دیواری هست


مردم کارگه عشق هنرمندانند

بیستون گر بشکافد دگر کاری هست


دل عرفی نه یکی قطره ی حون، فولاد است

از ستم سیر مشو دگر آزاری هست

[sorna]

خبری خواهم از آن کوی که اعزازی هست

ز برون عرض نیازی ، ز درون نازی هست


گاه گاهی به دعا یک دو بساطی در باز

عشق این شیوه ضرور است، دغابازی هست


های هایی ز من بلبل عشرت بشنو

در مصیبت کده هم مرغ خوش آوازی هست


آتشین بال و پرم دود بر آرد ز قفس

گو ندانم که مرا رخصت پروازی هست


جهتی دید و هوایی خوش و پرواز گرفت

لیک مسکین چه خبر داشت که شهبازی هست


عرفی آن زلف سیاه است کمندی که مراست

مانده چین بر سر چین خم اندازی هست

[sorna]

مست آمدم به معرکه، آیین کار جیست

دشمن کدام و مطلب از کار و بار چیست


چون خار و گل ز شاخچه ی عدل می دهد

این عین تازه رویی و این شرمسار چیست


هم زهر چشم و هم نگه از باب خوبی است

پس دم مزن که این خوش و آن ناگوار چیست


غم نعمتی همی خورد، اما ز خوان عشق

ای اهل روزگار غم روز گار چیست


اندیشه در حریم وصال است منتطر

معشوق چون شناخته است انتظار چیست


تو راز خود نهفته بهشتی ز راز دار

امید پرده پوشی ات از راز دار چیست


نظم جهان چو بوقلمون است و ریو و رنگ

پس عیب زاهدان مشعبد شعار چیست


افتاد در میانه ی گرداب کشتی ام

من رسته ام بگو رغم اهل کنار چیست

[sorna]

ای دل حدیث صبر شنیدن ز بهر چیست

زهر است در پیاله، چشیدن ز بهر چیست


ای عیش غم که مرهم آسایش منی

در زخم سینه نرم خلیدن ز بهر چیست


کشت وفا عزیز تر است ای نسیم وصل

چندین به شوره زار وزیدن ز بهر چیست


این دشت را سموم نسیم است و شعله آب

این سبزه را امید دمیدن ز بهر چیست


عرفی خمار عشق عذابی است بس الیم

جامی بکش، عذاب کشیدن ز بهر چیست

[sorna]

گر می نخورده ای ز منت انفعال چیست

ای خون شرم ریخته این رنگ آل چیست


کی لازم است باده کشیدن ز جام زر

مقصود تو اگر این است، قصور سفال چیست


حسرت نگر که مست نگاه است چشم من

آگه نی ام که شرم چه و انفعال چیست


مردیم عرفی ز غم آن طفل خرد سال

معلوم ما نشد که بر این ابتهال چیست

[sorna]

بیدلی کو از او پرسم دل آواره چیست

از مزاج دل تفاوت تا به سنگ خاره چیست


عهد پیش از خاطرم شد، عشق گویا بنگرم

بی وفایی های بخت و شوخی سیاره چیست


چاره ای آخر ضرور است از پی تحصیل درد

من ندانم هر که می داند بگوید چاره چیست


آن که می دزدد نزاکت نام مرهم از تنش

کی شناسد شکر زخم غمزه ی خونخواره چیست


آن که چین آستین ها را برابر می کند

چون بداند ذوق چاک دامن صد پاره چیست


عرفی این ها با که گویی عشق می بازد ز تو

زود خواهی گفت کاین بیهوده ی کفاره چیست

[sorna]

ای پندگو دلم مخراش این فسانه چیست

مردم ز غیرت، این سخن مجرمانه چیست


نازم به توسن ستم او که هیچ گاه

آگه نشد که چاشنی تازیانه چیست


گر غمزه ات مراد اسیران نمی دهد

حور و ملک شهید درین آستانه چیست


طوف حریم کعبه ی دل فیض می دهد

ای زایر حرم غزض از طوف خانه چیست


نالم چنان به درد کزو خون چکد، ولی

دل گویدم چه نغمه بود، این ترانه چیست


من مست غوطه در ته دریای آتشم

آگه نیم که شعله کدام و زبانه چیست


عرفی شکایت از ستم یار بی غمی است

شرمی ز اهل درد بدار، این فسانه چیست

[sorna]

زخم کاویدن بر او الماس بستن کار کیست

رسم غم خواری نکو می داند این غمخوار کیست


مشتری بودن نه حد ماست در بازار دوست

چشم بستن از متاع، آخر ببین بازار کیست


این وصال جاودان، وین لطف روز افزون، دلا

منتم بر دیده، لیک از گریه ی بسیار کیست


طعنه بر آرایش دست و میان ما مزن

چون نه ای آگه که ناقوس که و زنار کیست


لب به دندان، دست در زیر زنخ دارد مسیح

گفته ای ای همنشین گویا که این بیمار کیست


از شهیدان کوچه های قدسیان، عرفی تو راست

زهره ای داری بگو کز غمزه ی خونخوار کیست

[sorna]

صومعه دیدم به جز مشتی بروت باد نیست

جز عصای آبنوس و شانه ی شمشاد نیست


بی نفس ارباب معنی زندگانی می کنند

لیک یک مو بر تن ای جمع بی فریاد نیست


وصف جنت کم کن ای رضوان که در بستان عشق

سرو و سوسن بی شمار است و یکی آزاد نیست


تهنیت جز در مصیبت پیش ما عیب است، عیب

عید را در شهر ما رسم مبارک باد نیست


دانه ی طاووس کمتر بین که در گلزار عشق

غیر بلبل صید دام و دانه ی صیاد نیست


در جهان دوستی و در زبان دوستان

این لغت کز وی بیابی معنی بیداد، نیست


بی ستون ما ز فیض نور حسن آیینه است

تیشه ای بازیچه اینجا در کف فرهاد نیست


عاقبت سوز آتش عرفی به دوزخ حیف نیست

گر وجود اهل خاکستر به روی باد نیست

[sorna]

یک سخن نیست که خاموشی از آن بهتر نیست

نیست علمی که فراموشی از آن بهتر نیست


اینک اصحاب حرم ، جرعه زنی، نزع و صلاح

کو صلاحی که قدح نوشی از آن بهتر نیست


گر چه از هم نفسان جمله وفا می بینم

آن وفا کو که جفا کوشی از آن بهتر نیست


هست هشیاری آسوده دلان قابل راز

این قدر هست که بیهوشی از آن بهتر نیست


گفتی ام عیب تو عرفی، به چه پوشیم، بگو

هر لباسش که تو پوشی از آن بهتر نیست

[sorna]

حسنت نیازمند تماشای ناز نیست

اما ز ذوق جلوه ی خود بی نیاز نیست


آرایش وجود قبول حوادث است

زان سو گذر مکن که در فتنه باز نیست


پبمان سعی مگسل اگر کار مشکل است

ره رو ملول اگر نشود ره دراز نیست


دانم دلم ز نعمت دریافت خوشتر است

این موم را ز آتش دوزخ گداز نیست


لفظی است خوشدلی که ز معنی است نا امید

اندوه معنی ای که به لفظش نیاز نیست


مغرور بد گهر شکند نان امتیاز

والا گهر وظیفه خوار امتیاز نیست


عرفی تمیز نیک و بد از خود فروتنی است

هر جا رعونتی نبود احتراز نیست

[sorna]

آن فتنه ای که مرا از تو التماس نیست

تا هست او به ملک دلم روشناس نیست


گر خلق پاسبان متاع سلامت اند

محنت متاع ماست که محتاج پاس نیست


با گفته در مساز که گفتار پرده است

هر نکته ای که گفته شود بی لیاس نیست


شیر آیدم به راه و بر او بر غلط کنم

ور نه به راه عشق مگس بی هراس نیست


منزل شناس عشق گرامی بود ولی

منزل چو نیست قیمت منزل شناس نیست


عرفی به شکر نعمت غم کوتهی مکن

کز دوست دشمنان بتر از ناسپاس نیست

[sorna]

اصلاح پریشانی ام اندازه ی کس نیست

اجزای مرا نسبت شیرازه ی کس نیست


سلمی طلبی چشم قدم شو که در این دشت

غماز جرس همره جمازه ی کس نیست


ما شیونیان نغمه ندانیم که ما را

گوشی است که بربسته ی آوازه ی کس نیست


ماییم و کهن برگ و بر باغچه ی عشق

چشم دل ما بر ثمر تازه ی کس نیست


عرفی مرو از میکده در صومعه، کانجا

کس را غم مخموری و خمیازه ی کس نیست

[sorna]

آن شیوه که غارت گر صد قافله جان نیست

در سلسله ی حسن تواش نام و نشان نیست


بی لطفی ات از ترک ستم گشت یقینم

این تلخی جان دادنم از زهر کمان نیست


در روز جزا دست شهیدان محبت

دستی است که گیرنده ی دامان و عنان نیست


دل صاحب دردی است که در حالت شیون

با آه خراشیده دل ماتمیان نیست


رنهار مخر گر همه سیلی بفروشند

آن گوهر نایاب که در هیچ دکان نیست


نومید مشو عرفی و افکنده عنان باش

هر چند که از کعبه ی مقصود نشان نیست

[sorna]

دلم به زخم توان داد، بی تپیدن نیست

که کشته ی تو نصیبش ز آرمیدن نیست


گذشت و سوختم از انتظار و باز ندید

درین دیار مگر رسم باز دیدن نیست؟


ز باغ وصل جه حاصل؟ دلا تصور کن

که میوه بر سر شاخ است و دست چیندن نیست


ز تربتم بگذر ای مسیح دم ، زنهار

کزین زیاده مرا تاب آرمیدن نیست


دلم کباب شد ز غصه ی غمت عرفی

مگو مگو که مرا طافت شنیدن نیست

[sorna]

شکستن دل ما کار زور بازو نیست

هلاک اهل وفا جر به نوشدارو نیست


به عیب جویی مجنون بدم ولی گویم

خوشا دلی که تسلی به چشم آهو نیست


چنین گلی نه از این لاله زار دهر برست

وگر نیست سخن در جهان که خودرو نیست


علاچ زخم نه بازوی چاره خواست کند

سرم که همدم درد است بار زانو نیست


ز فیض طبع کسی بهره ساز شد عرفی

وگر نه چون دگران شاعر است، جادو نیست

[sorna]

شکستن دل ما کار زور بازو نیست

هلاک اهل وفا جر به نوشدارو نیست


به عیب جویی مجنون بدم ولی گویم

خوشا دلی که تسلی به چشم آهو نیست


چنین گلی نه از این لاله زار دهر برست

وگر نیست سخن در جهان که خودرو نیست


علاچ زخم نه بازوی چاره خواست کند

سرم که همدم درد است بار زانو نیست


ز فیض طبع کسی بهره ساز شد عرفی

وگر نه چون دگران شاعر است، جادو نیست

[sorna]

به دل ز رفتن جانم چه عیش هاست، که نیست

نکرده جای غمش صد صفا هاست، که نیست


مرا ز چشم تو هر شیوه ای که باید هست

همین نهفته نگه های آشناست، که نیست


ز فتنه های جمال تو هر که بود رمید

کنون رمیده ز حسنت همین حیاست، که نیست


دلی که چشم تو بیمارش از کرشمه نکرد

به ناز بالش غم تکیه اش سزاست، که نیست


نهاد مرهم لطفی به دل که در دو جهان

به غیرت از دل چاکم همین وفاست، که نیست


پس از ملال در آمد یه سینه، یار و بگفت

که نیم جان تو عرفی کجاست، که نیست

[sorna]

ترک جان در ره آن سرو روان این همه نیست

عشق اگر نرخ نهد قیمت جان این همه نیست


جزو قیمت نی ام اما به قناعت شادم

کان چه محصول زمین است و زیان این همه نیست


باغبان را مگر از عشوه ی گل دل بگرفت

ور نه پژمردگی بیم خزان این همه نیست


آخر از شعبده دلگیر شود شعبده باز

دل قوی دار که دستان جهان این همه نیست


صفتی به ز ریا نیست مگر زاهد را

ور نه چون باد بروت دگران این همه نیست


منزل صلح میان تو دراز است، فغان

ور نه در دین تو با کیش معان این همه نیست


شوق ما راه تماشاگه خود نشناسد

ور نه آرایش گلزار جنان این همه نیست


خضر توفیق مگر راهبرت شد عرفی

ور نه خود رهبری نام و نشان این همه نیست

[sorna]

منم که از غم محرومیم جدایی نیست

میانه ی من و امید، آشنایی نیست


من وبهشت محبت، کز آب کوثر او

به غیر خون دل و زهر بینوایی نیست


از آن به درد دگر هر زمان گرفتارم

که شیوه های تو را با هم آشنایی نیست


بیا که حسن به طور دل است شعله فروز

مرو به وادی ایمن که روشنایی نیست


غبار تنگ دلی بر جهان نشسته چنان

که هیچ گوشه ای از بهر دل گشایی نیست


سوال نیک و بد از ما نمی کنند به حشر

گناه اهل محبت به جز رهایی نیست


ز عشق و حالت عرفی سوال کردم، گفت

هنر بسی است کسی را که بی وفایی نیست

[sorna]

گر به دیرم طلبد مغبچه ی حور سرشت

بیم دوزخ برم از یاد جو امید بهشت


نسبت سبحه و زنار دو صد رنگ آمیخت

ور نه این رشته ی پیمانست که آدم بسرشت


عشرت رفته مجو باز، که دهقان فلک

تخم هر کشته که بدرود دگر بار بکشت


ساغر می چو دهی بوسه ز پی نیز بده

به ندامت بکشم گر که کنندم به بهشت


ترک دین در ره معشوق گناه است، ولی

نه گناه است که در نامه توانند نوشت


این قدر کعبه پرستی که تو داری عرفی

از تو آید که کنی منع من از طوف کنشت

[sorna]

دوش بختم دامنی در چنگ داشت

در گل روی نگاهم رنگ داشت


بس که می شد التماس دل قبول

از تمنای شهادت ننگ داشت


در خیالم شکر بود و شکوه بود

نغمه ام یارب کدام آهنگ داشت


عشق کی با جان من دشمن نبود

شعله با خاشاک دایم جنگ داشت


نقشبند حسن عرفی ناز بود

کز دل فرهاد نقش سنگ داشت

[sorna]

کوی عشق است این که مرغ سدره، این جا، پر گذاشت

خوشدلی آمد که تاج غم ربا بر سر گذاشت


عقل دل را در ره عشق رهبر شد، ولی

تیز بینی کرد و در اول قدم رهبر گذاشت


آمد از شهر ازل با عالمی هوش و خرد

بی وفا دل در عنان برتافتن اکثر گذاشت


دل گشای خویش را سنجید با دل بستگی

زان کلید این جا شکست و قفل بر در گذاشت


راحت آمد تا گشاید قفل اندوه از دلم

از کلید و دست خود یک مشت خاکستر گذاشت


آتشین مرغ دلم را می دهد صد بال و پر

در گلستانی که جبریل امین شهپر گذاشت

[sorna]

گذشت و بر من عاجز ببین چه حال گذشت

که شاهباز به کبک شکسته بال گذشت


ز غمگساریم ای دوستان بیاسایید

که دردها ز فسون کارها ز حال گذشت


ملال عالمیان دم به دم دگرگون است

منم که مدت عمرم به یک ملال گذشت


همین بس است دلیل بقای عالم عشق

که یک شب غم او در هزار سال گذشت


به باغ طبع تو عرفی که صید تازگی است

هر آن نسیم که بگذشت بر نهال گذشت

[sorna]

موج زن در دل خیال آن لب میگون گذشت

آب حیوان بین که از دریای آتش چون گذشت


تا دلی آوردم و این فتنه ها بر داشتم

از گرانباری چه ها بر خاطر گردون گذشت


با من گریان چه داری، رو که تا نزدیک من

هر قدم می باید از صد دجله و جیحون گذشت


در درون باغ عشرت عمر ها بگذشت، لیک

عمر دیگر در پریشانی هم از بیرون گذشت


کاروان عمرها کش نوشدارو بار بود

دایم از سیلاب زهر و جویبار خون گذشت


نقش پا بنمایدت گر زانکه پی گم می کنی

کز کدامین طرف عرفی آمد و مجنون گذشت

[sorna]

موج زن در دل خیال آن لب میگون گذشت

آب حیوان بین که از دریای آتش چون گذشت


تا دلی آوردم و این فتنه ها بر داشتم

از گرانباری چه ها بر خاطر گردون گذشت


با من گریان چه داری، رو که تا نزدیک من

هر قدم می باید از صد دجله و جیحون گذشت


در درون باغ عشرت عمر ها بگذشت، لیک

عمر دیگر در پریشانی هم از بیرون گذشت


کاروان عمرها کش نوشدارو بار بود

دایم از سیلاب زهر و جویبار خون گذشت


نقش پا بنمایدت گر زانکه پی گم می کنی

کز کدامین طرف عرفی آمد و مجنون گذشت

[sorna]

نازنده جهان از تو به آلایش آفت

ای آفت آسایش و آسایش آفت


تا دیده فلک شیوه ی آفت گری تو

یک لحظه نپایید ز فرمایش آفت


باید همه آفت شد اگر امت عشقی

راضی نشود عشق یه آلایش آفت


چندان که دلم آفت عشقت طلبد، نیست

در حوصله ی عشق تو گنجایش آفت


آراسته از آفت نازت دل عرفی

ای ناز دل آرای تو آرایش آفت

[sorna]

گر دل عنان فرصت از آغاز می گرفت

کام ابد ز طالع ناساز می گرفت


گر سایه ی همای سعادت نمی گذاشت

کبک دری ز چنگل شهباز می گرفت


گر در کمین وسوسه هشیاری کس است

جاسوس طبع خانه برانداز می گرفت


گر در فریب گاه سلامت نمی غنود

صد دزد خانگی به در راز می گرفت


پیمانه ی غرور لیالب نمی کشید

گر ساغری ز مردم طناز می گرفت


گر می گذاشت غمزه ی سافی به دست صبر

از دست او پیاله به عهد ناز می گرفت


یک جام بی تبسمی اکنون نمی دهد

مشتی که زهر چشم ز من باز می گرفت


عرفی ز پا فتاده همین بود در جهان

مرعی که کام خویش ز پرواز می گرفت

[sorna]

شبم به خفتن و روزم به ژاژ خایی رفت

غرض که مدت عمرم به بینوایی رفت


ز ناز راندی و دانم ولی نیابم باز

که این معامله با طبع روستایی رفت


هزار رخنه به دام و مرا ز ساده دلی

تمام عمر به اندیشه ی رهایی رفت


نیافت عشق درّ شب چراغ در ظلمات

اگر که چه شب به دنبال روشنایی رفت


مقربان همه بیگانه اند از در دوست

غرور بود که نامش به آشنایی رفت


ز شیخ صومعه جستم نشان عرفی، گفت

به آستان برهمن به چهره سایی رفت

[sorna]

ای دل طمع مدار که بی غم گذارمت

وین هم قبول کن که به جان دوست دارمت


تاراج عافیت نبود کار دوستان

وبن هم ز دوستی است که دشمن شمارمت


صد ره شکسته ای دلم از جور، هیچ گاه

نگشوده ای نقاب که معذور دارمت


عرفی ز آه و ناله خموشی ، دگر بیا

تا زخم های سینه به ناخن به کارمت

[sorna]

گلچین عشق شو به خرد واگذار بحث

تا باغ ذوق را نکند خار زار بحث


انصاف ذوق را طرف بحث خویش دار

از خلوت ضمیر به مجلس میار بحث


زان قال را ز انجمن حال رانده اند

کز روی خاموشی نشود شرمسار بحث


در بحر علم گر چه سزاوار رهبری است

کشتی شبهه را نبرد به کنار بحث


سیلاب فتنه خانه ی دین را خراب کرد

از بس که بر عقیده بود فتنه بار بحث


بیم است که از مباحث عامی شود حکیم

از بس که شبهه می نهدش در کنار بحث


سعی غرور بین که به نزد مباحثان

مطلب تمام گشت و همان برقرار بحث


بگذر ز کسب علم که آلوده کرده اند

هر مطلب تمام به چندین هزار بحث


عرفی غریب تیز زبان نیست، هان فقیه

بستان پیاله ای و مکن اندر خمار بحث

[sorna]

منصور و ان الحق ردن و دار و دگر هیچ

ماییم و لبالب شدن از یار و دگر هیچ


گر راه به مراسم کده ی عشق بیابی

الماس بنه بر دل افگار و دگر هیچ


بر لوح مزارم بنویسید پس از مرگ

کای وای ز محرومی دیدار و دگر هیچ


از کعبه گر این بار برون ام بگذارند

ناقوس به دست آرم و زنار و دگر هیچ


عرفی به غلط شهره به زرق است ببینید

صد گل زده بر گوشه ی دستار و دگر هیچ

[sorna]

نزدیک لب رسانده شکستیم جام صلح

دشمن غیور بود نبردیم نام صلح


ناکرده صلح چشم نمودی و این سزاست

آن را که اعتماد کند بر دوام صلح


دیری است که از زیارت ما بهره مند نیست

بت خانه ی عداوت و بیت الحرام صلح


آنان که حسن و عشق موافق شناختند

بر جنگ لایزال نهادند نام صلح


از شوق می تپید و ز بیم تو عمرها

مرغ دل رمیده نمی گشت رام صلح


ای دور باش غمزه رهم ده که بهر شوق

گیرم ز التفات نهانش پیام صلح


عرفی تمام عمر ستم دید و صبر کرد

هرگز نیافت مرغ تلافی به دام صلح

[sorna]

چنان غم تو به آزار جان ما گستاخ

که با رخ تو کند خوی آشنا گستاخ


قبای ناز چو پوشی بعد ازین یاد آر

که می گشاد کسی بند این قبا گستاخ


نهال قد تو را رشک شاخ گل گفتم

به شاخ گل نوزد بعد ازین صبا گستاخ


به عشق ساده رسد محرمی، نه عقل فضول

کجاست قرب ادب پیشه و کجا گستاخ


ادب ز من طلبد شوخ آشنا رویی

که از تبسم او می شود حیا گستاخ


از آن سبب در بیکانه کوفت حسن غیور

که با کرشمه ی او هست آشنا گستاخ


عطای دوست شرابی دهد که از آن آمد

گناه پیشه به هنگامه ی جزا گستاخ


در آن مقام که از ناز حسن دلگیر است

از این مترس که بیگانه ای، در آ گستاخ


نیافت ره به حریم یگانگی عرفی

که همتش به ادب بود، مدعا گستاخ

[sorna]

در ازل رفتم به سیر کعبه و یاری نبود

آمدم در دیر، راهب بود و بیکاری نبود


کفر و دین و کعبه و دیر از ازل بودند، لیک

صلح و جنگی بر سر تسبیح و زناری نبود


در سبک روحی مثل بودند طاعت پیشه گان

از مصلای ریا بر دوش کس باری نبود


سیر کوی زاهدان کردم، چه ها دیدم، مپرس

هیچ سر بی کوبش سنگی و دیواری نبود


باز کردم دیده را دزدیده بر باغ مجاز

مشت زاغی آشنایان بود، جز خاری نبود


در تماشاگاه حسن، اهل نظر بودند جمع

دیده ها بگشوده و محروم دیداری نبود


بر سر خم رفتم و زاهل خرابات مغان

اولین جوش خم می بود و هشیاری نبود


از لب هر ذره ام خون اناالحق می چکد

طعنه ی نامحرم و اندیشه ی داری نبود


عشق بود، اما دل خود می گزید و جان خویش

بود بیماری ولی مجنون بیماری نبود


عشق اگر غم داد، جان و دل ستد، عیبی مکن

تیغ اول بود آشوب خریداری نبود


همچو لذت در شدم در ریشه ی دل های ریش

راست گویم خون دل بودست، خونخواری نبود


داستان هستی عرفی و دعوی های او

این زمان گویا برآمد، در ازل باری نبود

[sorna]

عشق اگر مرد است، مرد او تاب دیدار آورد

ورنه چون موسی بسی آورد، بسیار آورد


تا فریبد ابلهان را در متاع روی دوست

آسمان پیش از تو یوسف را به بازار آورد


بس که زخم غمزه خوردم زمین مشهدم

خرمن خنجر به جای بوته ی خار آورد


کافری دان عشق را کز شغل من گر وارهد

گردن روح القدس در قید زنار آورد


بگذر از دارالشفای عشق کز بهر علاج

هر نفس آید مسیح آن جا و بیمار آورد


مو به مویم دوست شد، ترسم که استیلای عشق

یک انالحق گوی دیگر بر سر دار آورد


ای که عرفی را مسلمان خوانده ای، او را بکاو

تا ز کفرآباد دل، بت های پندار آورد

[sorna]

ذوق در خاک تپیدن اگر از دل برود

تا ابد کشته ی زار از پی قاتل برود


به وداعی که مرا می بری ای دل بگذار

که بمیرم من و جان از پی محمل برود


بحر عشق است و به هر گام هزاران گرداب

این نه بحریست کزو کشته به ساحل برود


گر بمیرم بنما چهره به من روز وصال

حسرت روی تو حیف است که از دل برود


چاره ی کار به تدبیر نیامد، هیهات

کو رسولی که بر جادوی بابل برود


آید انگشت گزان روز جزا در محشر

آن که ابله به جهان آید و عاقل برود


تا به زانو به گل از گریه فرو شد عرفی

ور چنین گریه کند تا مژه در گل برود

[sorna]

خوش آن محفل که از می گر سرایم رو بسوزاند

به هر جانب که غلتم داغ در پهلو بسوزاند


میا در باغ ما رضوان که نخل آرای این گلشن

به هر جانب که رو آرد، نسیمش رو بسوزاند


لبم گر با ترنم آشنا گردد در این معنی

صد آتش خانه از یک نعره ی یا هو بسوزاند


ز بهر عافیت زانو نرنجانی که از گرمی

سر شوریده ی من عشق را زانو بسوزاند


اگر یک دم نفس در دل نگهدارم، ز هر مویم

جهد برقی که چندین خانه از هر سو بسوزاند


چنان با نیک و بد عرفی، به سر بر کز پس مردن

مسلمانت به زمزم شوید و هندو بسوزاند

[sorna]

نرنجم گر به بالینم مسیحا دیر می آید

که می داند بر بیمار از جان سیر می آید


هوس هم جوش عشق آمد، وه چه ظلم است این

که روباه مزور همعنان شیر می آیذ


شهنشاهی به ملک دلبری در ترکتاز آمد

… ز نور حسنش مهر و مه زیر می آید


نمکسایی کن ای عشق از برای زخم بیدردان

که زخم با نمک سود از دیم شمشیر می آید


منم آن مست ای عرفی، کز لب شیون تراز من

ترنم زود می رنجد، تبسم دیر می آید

[sorna]

بندهٔ دل شوم که او، خون فراغ می خورد

خدمت درد می کند، نعمت داغ می خورد


طوبی و خلد عافیت، می نخرم به مشت خس

زان که تذرو این چمن، طمعهٔ زاغ می خورد


از چمنی نمی برد، نعمت برگزیده را

آن که وظیفهٔ ثمر، از همه باغ می خورد


بی ادبی است موسی ام، ره بدهی به طور خود

کو لب شعله می گزد، شمع و چراغ می خورد


این چمن محبت است، الحذر ای بهشتیان

بوی گل بهشت ما، مغز دماغ می خورد


عرفی تشنه را ز من، مژده که گر نایستد

آب حیات از کف، خضر سراغ می خورد

[sorna]

حرم پویان دری را می پرستند

فقیهان دفتری را می پرستند


گروهی زشت خویند اهل دانش

که زیب و زیوری را می پرستند


از آن دعوی به شیخ و برهمن ماند

که هر یک داوری را می پرستند


برافکن پرده تا معلوم گردد

که یاران دیگری را می پرستند


عجب داریم ما از اهل عصیان

که دامان تری را می پرستند


به هر عزت که عشاق مجازی

ز ما خود خوشتری را می پرستند


ز اهل درد شو عرفی که این جمع

گرامی گوهری را می پرستند

[sorna]

چون عشق بت ز کعبه به دیرم حواله کرد

تسبیح شکر گو شد و ناقوس ناله کرد


بر آستان دیر نهادیم روی گرم

هر ذره صد معامله با روی لاله کرد


آب حیات چون طلبد کس، که بخت ما

این زهر هم به خون جگر در پیاله کرد


مجموعه ساز عشق الم نامه ی مرا

نا خوانده برد، خاتمه ی صد رساله کرد


تیغی که تافت رو ز جگر گوشه ی خلیل

امروز عشق بر سر عرفی حواله کرد

[sorna]

مرا دردی است که از داروی راحت بیش می گردد

فلک بیهوده بر گرد دکان خویش می گردد


ببین کز نشتر مژگان او بختم چه پیش آرد

که موی بستر سنجاب نیش می گردد


به نوعی دیده ام از گریه ی بسیار نازک شد

که گر بر لاله و ریحان گشایم ریش می کردد


دل گم گشته ای کو تا دگر در سینه باز آید

که چون صف های مورم درد و غم در پیش می گردد


فلک چندان تُنُک مایه است تا این گرم بازاری

که یک جو عافیت گر بخشدم دل ریش می گردد


ندانم عرفی این غم دوستی را از کجا دارد

که در دنباله ی غم های بیش از پیش می گردد

[sorna]

خم بجوش آمد، بگو چون توبه اکنون بشکند

توبه ای کز بی شرابی کرده ام چون بشکند


در چمن هرگز نکرد آن سرو قامت جلوه ای

کز خجالت باغبان صد نحل موزون بشکند


بر دهانش زن گر آرد نام همت بر زبان

تشنه ای کو جام جم بر فرق جیحون بشکند


گر دهم جامی به عشاق از خراب شوق دوست

بوی لیلی گر بیاید رنگ مجنون بشکند


در بیان شعر عرفی وقت آن خوش گر فتد

لفظ را بر لب بپیچد، شأن مضمون بشکند

[sorna]

درد کیشان همه ناموس کش کیش همند

غمگسار هم و ناسور کن نیش همند


صبح تا شام گدای هم و شب تا به سحر

شکر دریوزه گذار دل ریش همند


زان به صورت بشتابند و به آمیزش هم

که به خلوتگه معنی همه در پیش همند


دست از ین جمع پریشان بنمای، کایشان

همه بیگانه ی خویشند و بی خویش همند


کفر و دین را ببر از یاد که این فتنه گران

در بد آموزی ما مصلحت اندیش همند


عرفی این نکته ی مجموعه ی احباب نویس

که محبان وفا تازه کن ریش همند

[sorna]

نخورم زخم در آن کوچه که مرهم باشد

نشوم کشته در آن شهر که ماتم باشد


خجل آن کشته که چون تیغ کشد غمزهٔ دوست

احتیاجش به دم عیسی مریم باشد


گفت و گوهای حکیمانه نیالاید عشق

واگذارید که این نکته مسلّم باشد


عقل را کرده ام از مغلطه خاموش، بلی

خرقهٔ بی ادبان است که ملزم باشد


عرفی از گریه نیاساید توفان، برخیز

جم و کی نیست که او را غم عالم باشد

[sorna]

تشنه ام رطل گران خواهم گزید

آتش آتش نشان خواهم گزید


جنت ار عرض متاع خود دهد

انتعاش ابلهان خواهم گزید


گر به خون خوردن دهندم اختیار

خون گنج شایگان خواهم گزید


نفس اگر یوسف شود نیکو بود

گرگ را یوسف به جان خواهم گزید


گفته بودم چون بدین در شه شوم

برتر از ملک کیان خواهم گزید


آنچه بگزینم بگیرند ار ز من

آنچه بستانم از آن خواهم گزید


این ندانستم که از بخت زبون

آنچه عرفی خواهد، آن خواهم گزید

[sorna]

هجران شب تار ما ندارد

غم عقدهٔ کار ما ندارد


تا جان به هوای گل فشانیم

گل میل کنار ما ندارد


گر عزم سفر کند خوشش باد

جان طاقت بار ما ندارد


فردوس شراب دارد اما

پیمانه گُسار ما ندارد


ساقی می ناب دارد، اما

در خورد خمار ما ندارد


هر کس که رهین حرف و صوت است

پیغام-نگار ما ندارد


از بس که رمیده ایم و ترسان

غم ذوق شکار ما ندارد


عرفی نه ز دوست-دشمنان است

اما غم کار ما ندارد

[sorna]

کو فنا تا زخم ها شمشیر بر مرهم نهند

بیخودی و هوشمندی سربه پای هم نهند


عمر فرصت کوته است و دست یغمایی دراز

تنگ چشمان را بگو تا برگ عشرت کم نهند


گرفشانم دُرد دَردی بر دل آسودگان

تهمت بیداری صد شور از ماتم نهند


اشک ریزان ترا نازم که از لخت جگر

یک چمن گل در کنار قطره ی شبنم نهند


رحمتش درفعل داروخانه را خندان کند

زخم ها را تا به چاک جامه ها مرهم نهند


اهل دل عرفی اگر یابند فرمان طرب

قصر شادی را بنا هم در زمین غم نهند

[sorna]

در چمن حوروشان انجمنی ساخته اند

چشم بد دور که بهشتی چمنی ساخته اند


ننشیند دل این طایفه در قصر بهشت

که به معموره ی دل ها وطنی ساخته اند


چون بسنجید به فرهاد مرا، یا مجنون

که به بازیچه ی هر یک سخنی ساخته اند


ای برهمن بنگر معبد صوفی و ریا

کاین طرف دیر بت و برهمنی ساخته اند


دل شهید غم او بود که از شهر وجود

آمد آواره که جای دهنی ساخته اند


حله ها سوخته اند اهل بهشت از غیرت

تا شهیدان تو گلگون کفنی ساخته اند


تیر آن غمزه حلال است ولی جمعی را

که ز دل جامه و از جان بدنی ساخته اند


لذت شعر توعرفی به همه عالم گفت

که ترا مایل شیرین دهنی ساخته اند

[sorna]

دل ما را به فسون جادوی بابل نبرد

هر که از بهر وفا دل ندهد جان نبرد


کی کسی رنگ وفا می طلبد، ور نه به حشر

دست ما آب رخ دامن قاتل نبرد


بیخودی راه نماید به تو مجنون تو را

هرگز از بانگ جرس راه به محمل نبرد


بحر غم جمله کنار است که از خود گذری

زورق اهل فنا منت ساحل نبرد


هر که اندیشه ی او چشمه ی کوثر نشود

پی به شیرینی آن شکل شمایل نبرد


دم شمشیر بود رهگذر عشق، ولی

هر که این ره نرود پی به در دل نبرد


عازم هیچ غم آباد نگردد غم دوست

که مرا دست در آغوش حمایل نبرد


همه عدل است چرا برمن عاقل دگری

عقل کل راه به این نکته ی مشکل نبرد


سینه خالی مکن از درد که مرد ره عشق

که سبکسار شود بار به منزل نبرد


عرفی آن شمع در آورد به محفل، کو را

خجلت جلوه ی خورشید به محفل نبرد

[sorna]

ما کسی را نشناسیم که غم نشناسد

هست بیگانه مرا آن که الم نشناسد


من و آن غمزه که چون تیغ برآرد ز میان

طایر بتکده و مرغ حرم نشناسد


شرم باد از صنمی، برهمنی را که اگر

در حرم دیده گشاید به صنم، نشناسد


یا رب آن کس که کند تهمت شادی بر من

تا ابد کام دلش لذت غم نشناسد


با شهیدان شهادت که غم راز لبم

زخم ما مرهم و الماس به هم نشناسد


دل عرفی بود آسوده ز هر بود و نبود

دو جهانی که وجود است، عدم نشناسد

[sorna]

مجنون تو هر دم روش تازه نسازد

بد نامیت آرایش آوازه نسازد


احزای مروت همه جمع آمده، امید

کش ناز تو بی بهره ز شیرازه نسازد


نازم به صفای مه کنعان، که زلیخا

گر غیرت حور است ، که بی غازه نسازد


دریاست به یک حوصلهٔ رحمت ساقی

در باده زند جام و به اندازه نسازد


در بزم وی ای دل مکن افغان کشی، آنجا

با نغمهٔ بی شعبه و آوازه نسازد


مرهم به از آن داغ که در حالت بهبود

همسایگی داغ تواش تازه نسازد


عرفی بکش این جام، بیاسا، که نه عیب است

گر تشنه لبی چون تو، به خمیازه نسازد

[sorna]

دلبران نی دل به ناز و عشق غافل می برند

می کشند ازعاقلان صد رنج تا دل می برند


کشته گان غمزهٔ معشوق در روز جزا

جمله غیرت بر قبول کار قاتل می برند


نگسلی از کاروان کعبه ای دل، کز شتاب

می گذارندت به خاک عجز و محمل می برند


با سبک روحان کن آمیزش، که ماندی چون ز راه

بار غم بر دوش دل، منزل به منزل می برند


گر چه ارباب تعلق وقف توفانند، لیک

رخت اگر کمتر بود کشتی به ساحل می برند


هر کجا شمعی است روشن می کنند از بهر بزم

شمع جان هر گه که روشن شد ز محفل می برند


زحمت حجاج دیر از کعبه جویان بدتر است

ره بسی طی می شود، پیرو به باطل می برند


فتنه شو بر اهل دل عرفی که از حسن قبول

مرده را جان می دهند و زنده را دل می برند

[sorna]

گر دَرِ عشق زنی تاب ملامت باید

دل آمادهٔ آشوب قیامت باید


در قبول نظر عشق هزاران شرط است

اول از عافیت رفته ندامت باید


تا به کی شاهد معنی بکشد بند نقاب

عمر ها بر در اندیشه اقامت باید


حسن سلمی ز تماشاگه هر بوالهوس است

چشمی از دیدن جز وِی به سلامت باید


طاقت سایه نداریم، چه اندیشه کنیم

پنجه در پنجهٔ خورشید قیامت باید


عرفی از رمز ملامت نشود دعوی عشق

همه صاحب نظرانیم، علامت باید

[sorna]

عصمت از لعل لبت گرد هوس می گردد

فتنه مفروش که سیمرغ مگس می گردد


در بهاران همه کس همدم مرغ چمن اند

دل من هم نفس مرغ قفس می گردد


ناله ای می کشم از درد تو گاهی، لیکن

تا به لب می رسد، از ضعف نفس می گردد


بندهء عشقم و آیین دیارش، کانجا

در به در شعله به دنبالهٔ خس می گردد


از قبول است، نه از حیله، که عرفی همه شب

می کشد باده و همراه عسس می گردد

[sorna]

اگر چه راه به عیب تو کس عیان نبرد

گمان مبر که به عیب تو کس گمان نبرد


ز مکر نفس حذرکن، که هیچ کس حرفی

نیاورد که دو صد گوهر از میان نبرد


ترحمی که به بستر فتاده چشمهٔ خور

چنانکه برگ گلش زنند جان نبرد


جهان مهر و وفا را فدا شوم ، که در او

کسی گمان عداوت به آسمان نبرد

[sorna]

تا بوی نعیم ستم از خوان تو یابند

جان های شهیدان همه مهمان تو یابند


مهمان تو جمعی و مرا غم که مبادا

سوز دل ریشم ز نمکدان تو یابند


سازند به محشر هدف تیر ملامت

آن دست که کوتاه ز دامان تو یابند


آبی که بود تشنگی افزای مسیحا

زهریست که در کام شهیدان تو یابند


ای رفته به مصر از پی فرزند، به کنعان

هشدار که او را ز گریبان تو یابند


جان دو جهان را که دم حشر بجویند

یک یک ز سر نشتر پیکان تو یابند


معراج ملایک به جز این نیست که در عشق

پروانگی شمع شبستان تو یابند


عرفی چه بود ناز و نعیم تو که دایم

ماتم زدگان را همه مهمان تو یابند

[sorna]

این صفا حسن و محبت ز هم اندوخته اند

این دو شمع اند که از یکدگر افروخته اند


عشوه و ناز و تغافل که تراود از تو

شیوه ها را همه گویی ز هم آموخته اند


ما فرو رفته به بحر غم بی پایانیم

جامهٔ ما نه به اندازهء ما دوخته اند


دفع لب تشنگی از شعله نکردست کسی

مگر آن جمع که از آتش دل سوخته اند


بندگان تو که درعشق خداوندانند

دو جهان را به تمنای تو بفروخته اند


عرفی آنان که ز تحقیق مسایل مست اند

خون هم خورده از آن چهره برافروخته اند

[sorna]

فتادگان سر خود را به خاک پا بخشند

به جان خرند شهادت که خون بها بخشند


خدا گواست که گرجرم ما همین عشق است

گناه گبر و مسلمان به جرم ما بخشند


مریض عشق به زنجیر بند نتوان کرد

در آن دیار که بیمار را شفا بخشند


نظر ز ننگ بدزدد گدای کوچهء عشق

از آن متاع که در سایهء هما بخشند


ز روز حشر چه غم کز جزا بود ترسم

که عذر ما نپذیرند و جرم ما بخشند


چه مایه شکر گزاریت کنیم اگر زهاد

خطای ما به زبر دستی قضا بخشند


دعای بی اثری دارم و هزاران جرم

مگر مرا به تهی دستی دعا بخشند


چه خواهی ای ملک از اهل دل، شکنجه بس است

عطیه ها که پذیرفته اند وابخشند


نخست گوهر خویش آیدش محبت، اگر

کلید گنج گدایی به پادشا بخشند


بضاعتی به کف آور، که ترسمت فردا

به خوی فشاندن پیشانی چه ها بخشند


به اهل فیض نشین ، در حریم گلشن عشق

که کر نسیم صبا خوش کنی صبا بخشند


به گاه عفو گناه، از پی رعایت دل

جزای خویش دهندت، ز شرم ما بخشند


امید هست که بیگانگی عرفی را

به دوستی سخن های آشنا بخشند

[sorna]

عزت گیتی اگر صحبت یوسف باشد

نپذیری مگرت میل تاسف باشد


حسدت بر سر امروز به آن می ماند

که یکی ز اهل نظر دشمن یوسف باشد


عالم شهره به علم آفت دین شد، چه بلاست

غلط اندیش که طبعش به تصرف باشد


این همه عالم و آدم که ز معنی عشق است

گر به عاشق نهد این نام ، تکلف باشد


نکته ای چند بگویم ز حقیقت ، عرفی

لیک وقتی که تو را ذوق تصوف باشد

[sorna]

خوبان که به هم گرمی بازار فروشند

با هم بنشینند و خریدار فروشند


ما نامه و قاصد نشناسیم و نبینیم

ارباب نظر دیده به دیدار فروشند


حیران شده گان تو به خورشید قیامت

آسودگی سایهٔ دیوار فروشند


ما معتکف گوشهء تنهایی خویشیم

آن کعبه روانند که رفتار فروشند


روشن مکن ای مه شب دیجور که عشاق

اندوه دل خود به شب تار فروشند


مسکین نفس ما که تذروان چمن گرد

پرواز به مرغان گرفتار فروشند


با آن که یقین است که در گلشن فردوس

صد گل به تهی دستی هر خار فروشند


زین دست تهی در غلط افتم که مبادا

قفل در و خار سر دیوار فروشند


عرفی تو گهر جمع گن امروز که این جنس

بسیار خرند آخر و بسیار فروشند

[sorna]

دلی چو مشعل حسن تو فرد می خیزد

که چون فغان من از درد می خیزد


نه مرد بادهٔ عشقی ، وکر نه در طلبت

فغان ز جوش خم لاجورد می خیزد


مبین به عجز زلیخا، مصاف عشق است این

که گرد فتنه ز بنیاد مرد می خیزد


به بزم کعبه روان کم نشین، کزان مجمع

همیشه مردم بیهوده گرد می خیزد


اگر فسانه شمارم وگر ترانه زنم

توگوش دار که از روی درد می خیزد


شهید مضطربی خاک شد مگر به رهت

که بی نسیم ز راه تو گرد می خیزد


ترانه ای بشنو ، کز هزار نغمه تراز

یکی چو عرفی دستان نورد می خیزد

[sorna]

هنوز خسته دلم راه عدم می زد

که با گلوی خراشیده بانگ غم می زد


قضا هنوز نیفکنده بود طرح کنشت

که کوس بی ادبی بر در صنم می زد


هنوز حسن نگاری ندیده بود صلاح

که ترک غمزه به دل ناوک ستم می زد


هئوز سایه نشین آفتاب حسن ز زلف

گرفته دست بر آن زلف خم به خم می زد


به جان دوست که فصّاد غمزه نیش نداشت

که آتش از رگ بیماریم علم می زد


به کعبه آمده عرفی ز کفر دور نمود

به این نشانه که ناقوس در حرم می زد

[sorna]

سراپای وجودم در محبت ، حال دل دارد

ز ذوق درد، بیرونم ، درون را مشتعل دارد


فغان از جلوهٔ حسنی که دل های شهیدان را

ز ننگ آرمیدن های حیرانی خجل دارد


گل امید ما را آفت پژمردگی نبود

که باغ آرزوی ما هوای معتدل دارد


به عهد حسن او گاه تبسم بینی از دل ها

که گویی مردهٔ صد ساله در سینه دل دارد


یکی صد شد عذاب اهل عصیان،کز لحد عرفی

ز خون گرم دل، سیلی به دوزخ متصل دارد

[sorna]

گر باد شوم بر تو وزیدن نگذارند

ور حسن شوم روی تو دیدن نگذارند


تا سر زده شادی به دلم، سوخته عشقت

این سبزه ازین خاک دمیدن نگذارند


این رسم قدیم است که در گلشن مقصود

بر خاک بریزد گل و چیدن نگذارند


گر شربت و گر زهر، به لب چون رسد این جام

باید همه نوشید، چشیدن نگذارند


از تربیت آب و هوا در چمن عشق

نخلی که شود خشک، بریدن نگذارند


ما معتکف کعبه نشینم که در وی

بیهوده به هر کوچه دویدن نگذارند


پیداست از آن حسن نظربازی عرفی

کاین بلبل از آن باغ پریدن نگذارند

[sorna]

آه ازین دل کز گریبان غمی سر بر نزد

صد مصیبت رفت و دست شیونی بر سر نزد


با وجود آن که زهر بی غمی نوشیده ام

زهر خندی بر مزاج عافیت پرور نزد


با چنین غوغا که در این بزم شورانگیز بود

شیشه ای نشکست و سنگی بر سر ساغر نزد


در چنین بزمی که یک پروانه دارد صد چراغ

با همه پروانگی گرد چراغی پر نزد


وقت عرفی خوش که چون نگشودند در بر رخش

بر در نگشوده ساکن شد، در دیگر نزد

[sorna]

گره در کام دل از بخت زبون نگشاید

گره از رشتهٔ ما سحر و فسون نگشاید


سینه بر تیغ مزن، یک نگه از دوست طلب

که ز هر موی تو صد چشمهٔ خون نگشاید


آن که می کفت منم کار فروبسته گشای

اینک آورده ام عقده، کنون نگشاید


چشم بر ناوک آنیم که آهوی حرم

به کمان آید و بر صید زبون نگشاید


جای آن است که گر صبر کنم با این درد

که به طعنم لب ارباب سکون نگشاید


نوحه در سینه نمی گنجد و لب ها بسته

لب این طایفه از زمزمه چون نگشاید


آشکارا اگرم تیغ زند غیرت عشق

از برون پرده نبندد، ز درون نگشاید


بنمایم به تو دل های ملامت در بند

هرگز این سلسهٔ غالیه گون نگشاید


عرفی آمد دگر ای همنفسان، کز غم و درد

بر دل ما در آشوب و جنون نگشاید

[sorna]

آن دل که به هجر تو ز آرام برآید

زودش به مصیبت زدگی نام برآید


پر زهر دهد ساغر و شیرین نکند لب

آن حوصله ام گو که به این جام برآید


آتش به غم جان بگرفته است که از تن

تا حشر اجل گر کند ابرام برآید


گر زلف تو در صومعه زنار فشاند

آوازهٔ کفر از دل اسلام برآید


مشکل که شود نغمه گشا در چمن خلد

مرغی که به پژمردگی دام برآید


ما را که برد نام به بزم که از ما

در مجمع ماتم زدگان نام برآید


آن سوختگانیم که گر آتش دوزخ

سنجند به داغ دل ما خام برآید


زان با تو بگوِییم به عرفی که مبادا

نامش به زبان تو به دشنام برآید

[sorna]

چند بی بهره شود دیدهٔ گریانی؛ چند؟

زلف جمع آر که جمعند پریشانی چند


گلرخان محنت نایافت بیابند مگر

یک نفس چاک ببینند گریبانی چند


آن که آماده کند پردهٔ نا کرده گناه

کی در او پرده ای از کرده پشیمانی چند


کبرای تو، بر آنم، که نیارد به نظر

مستی آلوده به آلایش دامانی چند


عرفی افسانهٔ ما گوش کنان حلقه زدند

خوان بیارآی، که جمع آمده مهمانی چند

[sorna]

ز بوی باده دلم آب و رنگ می گیرد

ز نام توبه آیینه ام زنگ می گیرد


ز محتسب مکن اندیشه ، زود باده بیار

که او گناه بر اهل درنگ می گیرد


دلم ز کوی خرابات دور کرده، هنوز

خبر ز کوچهٔ ناموس وننگ می گیرد


به ملک هستی ما رو نهاد سلطانی

که ما به صلح دهیم او به جنگ می گیرد


به لاک جوهر شمشیر، ناز خوبانیم

که تار زخم جدا گشته رنگ می گیرد


هجوم عشوهٔ یار است بر دل عرفی

سپاه کیست که شهر فرنگ می گیرد

[sorna]

تا کی از لب-گهرِ آن مست تکلم ریزد

این نمک چند به ریش دل مردم ریزد


طرفه حالی است که دارد اثر زهر ستم

جرعهٔ لطف که در جام ترحم ریزد


مُردم از دُرد-سر و صاف نشد، کو ساقی

کز من این جرعه بگیرد به سر خم ریزد


همه ماتم زدگانیم و برین هست گواه

مشت خاکی که صبا بر سر مردم ریزد


وای بر من که غیوری ز کف من دل بربود

که گرش دست دهد خون به تبسم ریزد


عرفی این غمزه بلاییست که در روز جزا

نشتری بر در ارباب تظلم ریزد

[sorna]

آن مست ناز کز نگهش می فرو چکد

خون ترحم از دم شمشیر او چکد


دارم گمان که نامهٔ عصیان شود سفید

ده قطره اشک از پی شست و شو چکد


احباب گلفشان به لب جویبار و من

خونم ز دیده جوشد و بر طرف جو چکد


من تلخی از ملامت دشمن نمی کشم

این شربت از دماغ، مرا، در گلو چکد


گر سر دهیم گریه، ببینی که اشک ما

تنها نه از مژه که ز تار هر مو چکد


عشق از چنین شکنجه کند خون کاینات

آن مایه نیست کز دل موری فرو چکد


عرفی به کاوش آمده، یا رب مهل که من

آن ها که از دلم چکد، از گفت و گو چکد

[sorna]

دل خستگان که بستهٔ تدبیر می شوند

وارسته از کمند به زنجیر می شوند


برگی ز بوستان خرابی نچیده اند

جمعی که سایه گستر و تعمیر می شوند


این ناوک از کمان که آید که هر طرف

صید افکنان نشانهٔ این تیر می شوند


این فتنه از کجاست که مستان شیرگیر

گردن نهند و بستهٔ زنجیر می شوند


این شاهباز کیست که در صیدگاه او

مرغان بال بسته هواگیر می شوند


عرفی چه حالت است که در شهر بخت ما

نازاده کودکان به رحم پیر می شوند

[sorna]

دگر خلوت به عشرت خانهٔ خمّار می باید

ز وجد صوفیان صد حقه بازار می باید


چنان با عشرت ده روزهٔ بلبل حسد داری

که پنداری در این گلشن گل پر بار می باید


خزان جور زلف او دراز افسانه ای دارد

همین گویم کزین گلشن به بلبل خار می باید


نماند یک نفس از دوستان دشمنم در دل

ولی از دوست گر خاری خلد بسیار می باید


کسی گر بهر طاعت ماند اندر کعبه یک ساعت

اگر داند حساب مطلب از صد کار می باید


تمام عمر با اسلام در داد و ستد بودم

کنون می میرم و با من بت و زنار می باید


ندامت رنگ حرفی بر زبان می آورد عرفی

به دستان نفاق آلوده استغفار می باید

[sorna]

اهل معنی سر به صحرای درونم داده اند

جلوهٔ شیرین نشان قد چونم داده اند


دیگران در انتعاش از نغمه و من در ملال

وه چه ذوقی از نوای ارغنونم داده اند


بسته ام صد رخنه از دین بهر تعمیر حرم

خشتی از بهر الصنم بهتر ز کونم داده اند


از تماشای درون بزم زارم بی نصیب

رخصت نظاره گاهی از برونم داده اند


تاب زخم ناوک صیدافکنانش حیف نیست

کز شکارستان دل صیدی زبونم داده اند


مژدهٔ افسون ز هاروتم پریشان تر کند

من که باطل نامهٔ سحر و فسونم داده اند


گر بنوشم آب حیوان، عیب گیرند و رواست

من که در طفلی به جای شیر، خونم داده اند


جاودان ماند به گرداب محبت تا ابد

این بشارت عرفی از بخت زبونم داده اند

[sorna]

چه فتنه در دل آن عشوه ساز می گذرد؟

که گرم روی بر اهل نیاز می گذرد


دراین غمم که مبادا بگیرمش به ضمیر

چو حرف اهل دل امتیاز می گذرد


به دل گذشتی و با آن که عمرها بگذشت

هنوز دل ز بر جان به ناز می گذرد


به شهر عشق بنازم که ساکنانش را

تمام عمر به عجز و نیاز می گذرد


به غیرتم که ز ما غیر رنگ می یابند

گهی که در دلم آن دلنواز می گذرد


سزد ز غیرت اگر مانعم شوی، آن راز

که در میان من و دل چه راز می گذرد


خراب حالی دل ها ببین که آن مغرور

به عهد حسن جوانی و ناز می گذرد


عنان دل و دین من ز کف رود، عرفی

که آن کرشمه به این ترکتاز می گذرد

[sorna]

کسی که رو به حریم رضا نمی آرد

نوید وصل به سویش صبا نمی آرد


کسی به زمرهٔ ارباب دل ندارد راه

که تحفه ای ز نعیم بلا نمی آرد


به آب عشق بنازم که کشتی دل من

کزو به چشمهٔ او بی صفا نمی آرد


زهی شکیب که دست کرشمه بستن دوست

هنوز حسن پری و حیا نمی آرد


به عالمی کندم آفتاب فتنه کباب

که کس پناه به ظل هما نمی آرد


دل اجل شکند ور نه کو دمی کز دوست

هزار قافلهٔ جان، صبا نمی آرد


ازان به میکده برگشتم ازحرم، کانجا

کسی کرشمهٔ زرق و ریا نمی آرد


بگفته شکر تو عرفی ، نمی شود تسلیم

بگو که رسم شهیدان به جا نمی آرد

[sorna]

ز بهر داغ که مستان علاج می طلبند

که جام می شکنند و زجاج می طلبند


فروغ مشعلهٔ شمع راه تیره دلان

چراغ در دل شب های داج می طلبند


شکوه تاج شکستند و تخت مرگ زدند

ز هم نهان تخت و تاج می طلبند


مباد لذت بیماری دل آنان را

که اعتدال ز بهر مزاج می طلبند


فغان ز جلوهٔ آن هست که اهل دین به دعا

ز بهر طاعت ایزد، رواج می طلبند


گذر به کوچهٔ همت مبادشان، عرفی

که کام دل ز در احتیاج می طلبند

[sorna]

تا بود سراسیمه دلم در به دری بود

اندیشهٔ دل جامگی و دل سفری بود


هرگاه که اندیشه عنان در کف من داشت

کارم همه در کاسهٔ صاحب نظری بود


با آن که نمی داد امان سیلی فقرم

دایم سر من درهوس تاجوری بود


هرگاه که مژگان مرا شوق تو برداشت

گر قطره و گر دجله سرشکم جگری بود


در بستهٔ اندیشه به جز خار ندیدم

گل ها همه در خوابگه بی خبری بود


نگسسته زهم جذبهٔ توفیق و گرنه

شبگیر طلب بر اثر بی بصری بود


جمعیت عرفی همه دانست که عمری

سوداگر بازارچهٔ بی هنری بود

[sorna]

تا به کی عمر به افسوس و جهالت برود

نشأ باده به تاراج ملامت برود


بخت بد را خجل از پرسش باطل چه کنم

بهتر آن است که عمرم به بطالت برود


زاهد از کعبه عنان تافته می آید، لیک

کاین طمع داشت که خضرش به دلالت برود


ره رو کعبه که دیر است حوالتگاهش

برود، لیک ز دنبال حوالت برود


جای رحم است برآن جوهری لعل طراز

کش همه عمر به آرایش آلت برود


جانم ار مالک غم های محبت گردد

من گدا گردم و نامش به دلالت برود

[sorna]

فغان کز سینه دائم آه بی تاثیر می زاید

صباح عیدم از دل نالهٔ شبگیر می زاید


جهان عشق را نازم که سلطان گدای او

بسی دلشاد می میرد ولی دلگیر می زاید


طلب کن دایهٔ کش زهر بیرون آید از پستان

که طفلان هوس را تشنگی از شیر می زاید


مصیبت بین که غافل مردم و فارغ در آن وادی

که مجنون تنگ لیلی بستهٔ زنجیر می زاید


به دلق و برد و تسبیح از ره مرو عرفی

که از تقوای زاهد شیوهٔ تزویر می زاید

[sorna]

چه مهربان به سفر شد، چه تند قهر آمد

فرشته ای بشد و فتنه ای به شهر آمد


کرشمه ای که دگر ناخنی رساند باز

گشود گریهٔ تلخ و هزار نهر آمد


قیاس کن که چه آبم رود به جوی حیات

که گاه گریهٔ شادی ز دیده زهر آمد


به شومی دل از عافیت رمیدهٔ من

ز کوه و بادیهٔ آوارگی به شهر آمد


مکو که بی خبر آمد به دهر عرفی و رفت

هر آن که از عدم آمد، چنین به دهر آمد

[sorna]

مستان عشق خانه در آتش گرفته اند

دائم قدح ز خوی تو آتش گرفته اند


این هم عنایتی است که غم های روزگار

دنبال بی کسان مشوش گرفته اند


چون خم به ته، ز چاه بلا، دُرد سرکشند

آنان که خو به بادهٔ بی غش گرفته اند


اینک ره گریز، چه سود از گریختن

سر تاسر زمانه در آتش گرفته اند


عرفی مرید خلوتیان پیاده شو

کاین قوم جلوه ز ابرش گرفته اند

[sorna]

تا قدم بر اثر نام و نشان خواهد بود

گوشهٔ دامن ما وقف میان خواهد بود


می نمودند ملایک به ازل عشق به هم

کاین گهر دست زد بی بصران خواهد بود


گر شود کون و مکان زیر و زبر در ره عشق

صورت ناصیه بر خاک عیان خواهد بود


جز به بازار قیامت ، دل پرخون، زنهار

مفروشید که این جنس گران خواهد بود


دیده بی نور شد ازگریه، خدایا به ازل

گفته بودی که به جایی نگران خواهد بود


دلم آخر به تماشاگه دیدار آورد

تا کی این آئینه در آئینه دان خواهد بود


دست فرسوده شود آخر و گمنام شوم

من گرفتم هنرت نقد روان خواهد بود


به سرانجام جم و کی چه نهم بیهده گوش

کمترین بازی افلاک همان خواهد بود


عرفی از پیر مغان دست نداری هر چند

بر دلت بستن زنار گران خواهد بود

[sorna]

کسی که دل به وفای تو عشوه کیش نهاد

هزار داغ ندامت به جان خویش نهاد


کسی به راه تو ارزد که پا ز دیده کند

که گل به زیر قدم دید و پای پیش نهاد


شهادتش چو مراد دو کون در قدم است

کسی که پای طلب در ره تو پیش نهاد


کرشمهٔ دهد امید عمر جاویدم

که مرگ بهر شگون تیر او به کیش نهاد


نه کافرم نه مسلمان، مرا که آتش زد

که ننگ سوختن من به دین خویش نهاد


ز مغز عرفی از آن خون خوش نسیم چکد

که دستهٔ گل غم بر دماغ خویش نهاد

[sorna]

زندانی شوق تو به گلزار نگنجد

جز در قفس مرغ گرفتار نگنجد


در دست ریا باده کشان تا در کعبه

بگذشته میانی که به زنار نگنجد


هرذره نه شایسهٔ طوف حرم اوست

خورشید در این سایهٔ دیوار نگنجد


فریاد که غم های تودر سینهٔ تنگم

اندک نبود لایق و بسیار نگنجد


ای عافیت آموز مشو همدم عرفی

در صحبت اوجز دل بیمار نگنجد

[sorna]

کجاست فتنه که آن شوخ را سوار کند

زمانه را گل آشوب در کنار کند


گناه کارم و دردا که نیست آن عزت

که انفعال به عفوم امیدوار کند


برای آن که دلیرش کند به خون ریزی

زمانه شوق تو را مایل شکار کند


به ناله نرم بسازم دلت ، از آن ترسم

که نالهٔ دگری در دل تو کار کند


خوش آن که پیش تو پرسند حال عرفی را

شکایتی به کنایت ز روزگار کند

[sorna]

آنان که غمت مایهٔ افسانه نسازند

با همدمی محرم و بیگانه نسازند


افسانه مخوانید که مستان خرد سوز

با مصلحت مردم فرزانه نسازند


زنار نمودم به همه صومعه داران

تا دام رهم سبحهٔ صد دانه نسازند


تا حشر سراسیمه به هرکوچه درآید

گر خاک مرا خشت حرم خانه نسازند


آتش به دو عالم زده از ناز و مرا غم

کز حسن تو بازیچه به افسانه نسازند


این سیل که بینم نمی از طبع تو عرفی

ظلمست که از خاک تو پیمانه نسازند

[sorna]

هر چند دست و پا زدم آشفته تر شدم

ساگن شدم ، میانهٔ دریا کنار شد


جز با گریستن مژهٔ در جهان نبود

آن همه ز حرص دیدهٔ من ناگوار شد


عرفی بسی ملاف که بر چرخ تاختم

مردی کنون بتاز که بختت سوار شد

[sorna]

صد غم دمی بزاید، کانرا سبب نباشد

ز ابنای آفرینش، غم را سبب نباشد


خوش عالمی که در وی، کس کام دوست نبود

در کام دوست نبود، پیک طلب نباشد


از عادت ظریفان، زنهار پر حذر باش

کاندر نهاد ایشان، ذوق ادب نباشد


در ملک عشق کان را، بر شب بنا نهادند

آغاز روز نبود، انجام شب نباشد


گو سلسبیل و رضوان، می باش و می دهنده

در مجلس شرابی، کان نوش لب نباشد


روزی به قتل عرفی، گر پرسدت فضولی

گو دوستدار من بود، تا بی سبب نباشد

[sorna]

خضر اگر بر لب کس منت آبی دارد

بگذر از چشمهٔ حیوان که سرابی دارد


التفاتش به لب تشنهٔ ما نیست، دریغ

هر که جام سخنی، زهر عتابی دارد


همه عاشق نکند دست به زلف تو دراز

هر جنون شوری و هر سلسله تابی دارد


لن ترانی شنود مهتر ما، بی ارنی

این حدیث است که هر وقت جوابی دارد


برگ گل را ندهد زحمت دیبا و حریر

او که چون حیرت دیدار ، نقابی دارد


آسمان گر به جدل پای در آرد به رکاب

رخش ما نیز عنانی و رکابی دارد


نظم عرفی ، تر و تازه است؛ چه عالی ، چه وسط

خار و گل هر چه دهد، حسن شبابی دارد

[sorna]

هر زمان در فتنه خوش نامهربانی می شود

این همه غوغا برای نیم جانی می شود


عشق باغ دل نشین دارد، که مرغ دل در او

گر نشیند بر گیاهی ، آشیانی می شود


هر که بنشیند به طرف خوان گردش های دهر

گر ستاند یک نواله، میزبانی می شود


کیمیاگر نشأیی دارد که داروی مسیح

گر به دستش اوفتد، درد گرانی می شود


در رهت غم گر پدید آید به تسلیمش سپار

گر به دست چاره بسپاری جهانی می شود


گر به مستی هرزه قانونی فروچیند کسی

در میان مردم عالم زبانی می شود


جان فدای همت عرفی که چون جولان کند

گر زمین گیرد عنانش، آسمانی می شود

[sorna]

عاقلان آدابت آموزند و رسوایت کنند

دامن جمعی به دست آور که شیدایت کنند


ناگهان عشقت کدازند، از حجاب ناکسی

پرده بگشا تا ز نادانی تمنایت کنند


باغ گل پژمرده کردی، رو ز کس در هم مکش

من هم از غیرت گذشتم، گو تماشایت کنند


پس به کویی جلوه کن، بر مستحقان، زینهاد

تا دعایی بهر حسن عالم آرایت کنند


عرفی ار مانی قدم در وادی اهل وجود

صد بیابا ن خار خذلان تحفهٔ پایت کنند

[sorna]

طریق دلبری تو مگر پری داند

که آدمی نه بدین شیوهٔ دلبری داند


کسی که هر بن مژگان به صد کرشمه سپرد

سزد که هرسر موییش دلبری داند


ز جان طمع ببرد، یا به دل غمش بیند

کسی که عادت آن ترک لشکری داند


ادب ز چشمهٔ لب تشنگی دهد آبم

کدام خضر بدین چشمه رهبری داند


حذر از آن که بد و نیک آهوان حرم

ز فربهی نگرد، یا ز لاغری داند


کسی که این همه حسنش دهند، بی آن نیست

که شمه ای ز حساب ستمگری داند


ز پا در افتد و بر خاستن محال بود

کسی که رهروی عشق سر سری داند


به زر چگونه توان لعل آفتاب خرید

گرفتم آن که کسی کیمیاگری داند


بر آن تتبع حافظ رواست ، چون عرفی

که دل بکاود و درد سخنوری داند

[sorna]

هر که را نشأ غیرت به سلامت باید

در مصاف غم دل تاب اقامت باید


همت اندوده شدن باید ، اگر مرد غمی

نه دعای غم و نفرین سلامت باید


جگر تشنه و فرسودگی پای کجاست

گر کنی طی ره عشق علامت باید


تا نظر باز کنی جلوه کند دوست، ولی

تا تو بیدار شوی صور قیامت باید

[sorna]

حدیث عشق جان فرسا بگویید

به دزدان اینسخن اما بگویید


متاع من نمی ارزد به تاراج

حکایت با من از یغما بگویید


به طور ما نگنجد منع دیدار

ولی این راز با موسی بگویید


قیامت را ز پی بستیم و رفتیم

دگر افسانهٔ فردا بگویید


چه باشد جان فسان این حکایت

به دست و آستین ما بگویید


چو ناحق کشتگان او شمارند

به حق زخم او، کز ما بگویید


نشانی از دل عرفی بیاور

دگر غم را جهان بنما بگویید

[sorna]

در محبت لب خشک و دل تر می خندد

مست مخمور در این تنگ شکر می خندد


اهل دل خنده زنانند و نمی بیند کس

لب این جمع به آیین دگر می خندد


ای کلیم، آتش ایمن، گل مقصود تو، چیست

به تمنای محال تو شجر می خندد


دیده از شاهد امید فروبند و ببین

که لب شام به صد ذوق سحر می خندد


کم مباد آب و هوای چمن ما، که در او

گل پژمرده به از لالهٔ تر می خندد


دل عرفی بود آن مرغ خزان پرورده

که به حبس نفس و بستن پر می خندد

[sorna]

اهل وفا که آتش ما تیز می کنند

چون شعله سر کشد همه پرهیز می کنند


ای بی غمان حذر که غزالان مست یار

فتراک عمر عافیت آویز می کنند


شمشیر غمزه-کند شد آهنگ قتل من

کاین تیغ به خون جگر تیز می کنند


برخون کشتهٔ تو ملایک زنند جوش

این شهد را ببین که مگس-ریز می کنند


معمور باد سینهٔ عرفی که درد و غم

تعمیر این زمین بلا خیز می کنند

[sorna]

که دست در خُمِ مِی زد، که خون ما جوشید

که برفروخت که درچشم ما حیا جوشید


هزار آبله از هر نفس فروریزد

چنین که از ته دل تا لبم دعا جوشید


ترانهٔ که چمن را به خون گرم گرفت

که ناگذشته بر او سینهٔ صبا جوشید


کرشمهٔ که بر اصحاب درد می بارد

که خون گرم شهیدان هزار جا جوشید


چنان ملامت عرفی مرا پریشان کرد

که عذر معصیتم از لب قفا جوشید

[sorna]

مدعی باز ملولست و بلایی دارد

در کف آیینهٔ اندیشه نمایی دارد


پردهٔ دل بکُن آرامگه شاهد وصل

زانکه هر پرده نشین پرده گشایی دارد


شرف از کعبه گر از سجدهٔ ارباب ریاست

گوشهٔ بتکده هم ناصیه سایی دارد


رهرو عشق بیابان نبرد پی، لیکن

جوشش قافله و بانگ درایی دارد


پای بر یأس فشردم، غم امید گذشت

که گمان داشت که این درد دوایی دارد


عرفی از مهد فلک زود نکردی امید

این قیامی است که افشردن پایی دارد

[sorna]

کرشمه دست در آغوش نوشخند تو باد

غبار فتنه سراسیمهٔ سمند تو باد


دمی که آتش حسن تو شعله خیز شود

هزار مردمک دیده ام سپند توباد


سری که حلقهٔ فتراک دست می افتد

مروت است که گویند اسیر بند تو باد


به مدعی چه دعاهای بد نکردم، لیک

دلم نداد که گویند اسیر بند تو باد

[sorna]

دوش در دیر مغان بودیم و کس با ما نبود

گفت و گوها رفت و تشویش نفس با ما نبود


رو نکردیم از حرم یک بار در آتشکده

کز حریمش دامن خاشاک و خس با ما نبود


صد قدم رفتیم دور از کوی او در پس حجاب

اضطراب یک نگاه بازپس با ما نبود


نعمت فردوس بر ما ریختند، اما نشد

کام لذت یاب، چون ذوق مگس با ما نبود


طایر خلدیم و ننشینیم از شاخی به شاخ

کز هوای دل دو صد دام و قفس با ما نبود


عادت دل ما نمی دانیم، کاین نا آشنا

تا به ما بستند عهدش یک نفس با ما نبود

[sorna]

روی گرمی کو که داغم باز بوی خون دهد

مرهمی نگذارد و خونابه ای بیرون دهد


سودهٔ الماس غم را داده آمیزش به زهر

هست لذت بیدلی کو را ازین معجون دهد


گر زمام از پنجهٔ ناز آورد لیلی برون

ناقه را سر در حریم سینهٔ مجنون دهد


چون لب فرهاد بوسد جلوه گاه دوست را

نیم بوسی بس که بر جولانگه گلگون دهد


من نخواهم مرد و او بیهوده زحمت می کشد

لذتی کاین زخم دارد، صید او جان چون دهد


وه چه بزم دلگشایست ، آن که اهل درد را

نالهٔ ماتم نشان از نغمهٔ قانون دهد


چون کنم ترک جگر خوردن ، که عشق این لقمه را

چاشنی از زهر بخشد، پرورش در خون دهد


این تفاوت ها ز مشرب دان، نه از تاثیر عشق

ور نه یک می نشأ نتواند که دیگرگون دهد


کی شود عرفی دلم از گریه خالی، کی شود

هر مژه صد چشمه و هر چشمه صد جیحون دهد

[sorna]

عرض کردیم به زاهد که ریا نفروشد

کفر اندودهٔ اسلام به ما نفروشد


گو بنه بر سر دل منت و بسیار منه

آن که بیماری دل را به شفا نفروشد


عاشق آن است که گر جان بدهد بد نامی

گرمی سینه وتاثیر دعا نفروشد


گر فروشند بهای مه کنعان داند

به متاع دو جهانش ، به خدا، نفروشد


مرد سودای محبت بود آن کس عرفی

که دهد عیش ابد مفت و بلا نفروشد

[sorna]

دارم ز زخم غمزهٔ او لذتی که بود

اما نماند جان مرا طاقتی که بود


اکنون نمی توان طلب نیم عشوه کرد

دردم ببین که نیست مرا جراتی که بود


حرمان ز حد گذشت ولی چهرهٔ نیاز

دارد بر آستان حرم نیتی که بود


از دیدنت نمردم و نادیدنم بکشت

دردا که دارم از تو همان خجلتی که بود


بی بهره کشتگان تو مِن بعد ازآن که برد

کام شهید ناز تو هر لذتی که بود


عرفی به سجدهٔ صنم افزود رغبتم

یعنی زیاده گشت مرا طاعتی که بود