روز عشق ایرانی اسفندگان

[fatema]

جشن بزرگ اسفندگان
--------------------

«ای آرمئی‌تی‌، ای نماد و نشانه ایمان و دوست داشتن، آن پرتو ایزدی را كه پاداش زندگانی سراسر نیك‌منشی است.
،
«سپندارمز» یا «سپنتا آرمئی‌تی» ایزد بانوی زمین است و جشن اسفندگان یادآور این امشاسپند سودرسان است.

آرمئی‌تی را فروتنی، بردباری و فرمانبرداری معنا كرده‌اند و این امشاسپند نماد و نشانه‌ای از این معانی و افزودن بر

آن، ایمان و فداكاری و مهر و محبت دانسته‌اند كه یاری‌رسان و پشتیبان زنان نیك و پارسا به شمار می‌رود. آیین

بزرگداشت این ایزد بانو و جشن اسفندگان هم‌اكنون در 29 بهمن ماه برگزار می‌شود و در ایران باستان در روز پنجم از

ماه اسفند بود. چون سپندارمز یا سپندارمزد نام پنجمین روز از روزهای ماه زرتشتی است. ابوریحان بیرونی در كتاب

آثار الباقیاقیه آورده‌است: «اسفندارمز فرشته موكل بر زمین است… سپندارمز در ماه سپندارمز به جهت یكی شدن

نام روز با ماه عید زنان بوده‌است و مردان به زنان هدیه می‌دادند.

این رسم در شهرهایی چون اصفهان، ری و پهله و شهرهای مركزی و غرب ایران باقی‌مانده‌است و به فارسی

مزدگیران گویند.» چنان‌كه بیرونی نیز اشاره كرده‌است، سپاس و ستایش مادران و زنان از ویژگی‌های اسفندگان

است. در این روز زنان و مادران لباس نو می‌پوشند و انجام كارهای خانه بر عهده پدران و فرزندان است. در اوستا

مجموعه نوشته‌های دین و آئینی نیز بارها به زنان پارسا و نیك، درود فرستاده‌شده، جایگاه و مقام بلند معنوی برای

آنها آرزو می‌شود. «…از بین زنان و مردان، كسی كه برابر آیین راستی ستایشش بهتر است، مزدا اهورا از آن آگاه

است.


زنان و مردان را ما می‌ستاییم… این زمین را با زنانی كه روی آن زندگی می‌كنند، می‌ستاییم. ای اهورامزدا

می‌ستاییم زنانی را كه در اثر درستكاری و راستی سرآمد شده‌اند… ما می‌ستاییم مردان و زنان نیك اندیش كه در

هر كشور با وجدان نیك بر ضد بدی قیام می‌كنند… كدبانوی خانه را كه اشو و سردار اشو است می‌ستاییم. زن

پارسایی را می‌ستاییم كه بسیار نیك‌اندیش بسیار نیك‌گفتار، بسیار نیك‌كردار، فرهیخته باشد. ای اهورامزدا ما

می‌ستاییم یاری رسان را…»

و از سوی دیگر سپنته آرمئی‌تی در نقش مادی خود نگهبان زمین شناخته‌می‌شود و این به دلیل ویژگی‌های مشترك

زمین با زن مانند زایندگی، فروتنی، مهربانی، بردباری و مهر و محبت شایسته است. سپندارمز، روز زن و زمین

نامیده می‌شود. پس هم‌اكنون در گاه‌شماری خورشیدی با روز بیست و نهم ماه بهمن برابر شده است و برای

گرامیداشت زمین و زن گرفته می‌شود. اسفندگان روز مادر، روز زن و زمین، گرامیداشت همه فروزگان پسندیده

نیكوی انسانی كیش زرتشت است.

جایگاه وی در نزد اهورامزدا به گونه‌ای است كه ایزدان و ایزد بانوانی چون آبان، آناهیتا و ماراسپند به همكاری وی

گمارده‌شده و به فرمان اهورا با این دستیاران مینوی، زمین پاك نگاه داشته می‌شود. این ایزد بانو به همراه دستیاران

خویش و دیگر مینویان با تیرگی‌ها می‌جنگند تا خورشید را در روز دیگر از خاوران بیرون بیاورند. برپایه باورهای مزدیسنا،

سپندارمزد موكل بر دوازده ماه سال و پنجمین روز از هر ماه است و در ایران باستان پنجمین روز از ماه اسفند

جشنی بزرگ بر پا می‌شد و به آن جشن اسفندگان گفته‌می‌شد. این جشن به نام‌های دیگر نیز نامبردار بوده؛

جشن مزدگیران، مژده‌گیران و گژدم. این جشن به جشن زنان نیز معروف بوده و زنان در این روز از همسران خود

هدایایی دریافت می‌كردند. ویژگی‌های این ایزد بانو در نوشته‌های دینی شخصیت مادرانه و بردبارش بوده‌است. در

آیین مزدیسنا برای این ایزد بانو دشمنان بزرگی برشمرده‌شده؛ بزرگترین این دشمنان «ترومیئتی»، دیو غرور و نخوت

است. در این آیین، اهورا، نماد زمینی سپندارمزد را «بیدمشك» قرار داده و خویشكاری وی را پرورش آفریدگان و

گسترنده چراگاه‌ها مقرر كرده‌است.

این ایزدبانو جایگاه ویژه‌ای نزد ایرانیان باستان داشته‌است. در این باورها فرمان برداشتن تیروكمان از سوی وی به

آرش داده‌شد تا به آن مرز ایران و توران تعیین شود. و سپندارمزد با رخصت از منوچهر به پرسش‌های افراسیاب بد

كنشت پاسخ گفت و آب به ایران شهر باز آمد.