استان فارس

[korosh-8020]

محیط طبیعی ( موقعیت و وسعت ) :
استان فارس در جنوب ایران و بین مدارهای 27 درجه و 2 دقیقه تا 31 درجه و 42 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 42 دقیقه تا 55 درجه و 36 دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبداء قرار دارد .
استان فارس از شمال به استان اصفهان و یزد ، از مشرق به استان کرمان ، از جنوب به استان هرمزگان و از غرب به استانهای کهکیلویه و بویر احمد و بوشهر محدود است .
گستردگی استان فارس حدود 8/121120 کیلومتر مربع است و تقریبا 5/7 در صد مساحت کشور را تشکیل می دهد .
آب و هوا :
فارس اب و هوای گوناگون دارد ؛ شمال فارس سردسیر و مرکز فارس زمستانها معتدل و بارانی و تابستانها گرم و خشک است . جنوب و جنوب شرقی فارس ، زمستانها آب و هوایی معتدل و تابستانهای بسیار گرم دارد . حداقل درجه حرارت در دی ماه یعنی سردترین ماه سال ، 2 تا 7 درجه زیر صفر و حداکثر آن در گرم ترین ماه سال یعنی مرداد ماه ، بین 35 تا 40 درجه سانتیگراد است .
میزان بارندگی سالانه در شمال فارس حدود 100 میلی متر ، در مرکز فارس بین 200 تا 400 میلی متر و در جنوب بین 100 تا 200 میلیمتر است . میزان بارندگی در نقاطی که حدود 250 میلی متر بارندگی سالیانه دارد ، سبب شده کشت دیم افزون بر کشت آبی متداول باشد .
پیشینه تاریخی :
در جنوب ایران تا کرانه های خلیج فارس ، سرزمینی گسترده است که از روزگار باستان ، پارس ( فارس ) نام داشت و از آغاز دوره اسلامی تا کنون ، مرز آن شیراز بوده است . این سرزمین از چند هزار سال پیش زیستگاه پر رونق اقوام بومی ایران ، به ویژه ایلامیان بود و از این قوم ، آثار بسیار در گوشه و کنار فارس ، به جای مانده است . پارسیان یکی از اقوام ایرانی بودند که سه هزار سال پیش به فارس آمدند و در چند مکان از جمله در انشان یا مالیان امروزی در 46 کیلومتری شمال شیراز و پاسارگاد ساکن شدند . پایتخت آنان نخست پاسارگاد بود و بعدها به همدان انتقال یافت . بر اساس شواهد ، در آن زمان پارس تنها سرزمینی بود که دین زرتشتی حقیقی و نوشته های مقدس در آن محفوظ مانده بود . استخر که پایتخت پارس بود ، در دوره ساسانی شهری بزرگ و آباد بود و پس از بنیان گذاری پادشاهی ساسانی ، پایتخت به تیسفون منتقل شد .
جمعیت فارس :
جمعیت استان فارس بر اساس سرشماری سال 1375 بالغ بر 3.817.036 نفر بوده است . از این میان 2.163.119 نفر در مناطق شهری و 1.598.913 نفر در مناطق روستایی زندگی می کردند و 55004 نفر غیر ساکن و به عبارت دیگر از عشایر کوچ رو استان بوده اند . بر همین اساس در سال 1378 جمعیت استان برابر با 4039159 نفر ، متشکل از 806219 خانوار بود . در این سال جمعیت شهر نشین 2290203 نفر و نرخ شهر نشینی برابر با 7/56 در صد بر آورد شد .
نژاد :
در سرزمین فارس از چند هزار سال پیش اقوام بومی به ویژه ایلامیان بسر می بردند . در حدود سه هزار سال پیش اقوام آریایی از جنوب روسیه به فلات ایران از جمله سرزمین فارس سرازیر شدند . آریایی ها از قبیله های بزرگی از جمله پارسیان ، مادها ، سکاها و ... تشکیل شده بودند . پارسیان حدود سه هزار سال پیش در سرزمین فارس سکنی گزیدند . هم اکنون در این استان قبایل مختلفی ازجمله ایل قشقایی ، ایل خمسه ، ایل ممسنی و ... زندگی می کنند .
زبان :
زبان بیشتر مردم فارس ، فارسی است و به گویشهای مختلف محلی صحبت می کنند . پاره ای از قومیت های ساکن در فارس نیز به زبانهای غیر فارسی صحبت می کنند . زبان ایل قشقلیی ، ایل بهار لو ، ایل اینالو و طایفه هایی مانند خلج ، قرایی ، شاهسون و افشار و ... ترکی است و ایل عرب فارس به عربی صحبت می کند .
مذهب :
دین بیشتر مردم فارس ، اسلام است . طبق سرشماری سال 1375 مسلمانان استان فارس 3.799.833 نفر هستند . پیروان مذهب شیعه 12 امامی بیشتر مردم فارس را تشکیل می دهند و از اهل تسنن گروهی در شهرستان لار زندگی می کنند . از پیروان ادیان رسمی 1097 زرتشتی ، 318 نفر مسیحی و 3758 نفر کلیمی در فارس به سر می برند که بیشتر آنها در شهر شیراز زندگی می کنند .
آثار تاریخی فارس :
محوطه تاریخی پاسارگاد : آثار باستانی پاسارگاد ، آرامگاه کوروش ، کاخ دروازه انسان بالدار ، کاخ اختصاصی ، کاخ بار عام ، برج سنگی معروف به زندان سلیمان
محوطه تاریخی تخت جمشید : پلکان ورودی ، کاخ دروازه ملل ، کاخ آپادانا ، کاخ تچر ، کاخ هدیش ، حرمسرا یا اندرونی ، کاخ سه دروازه یا تالار شورا ، کاخ صد ستون ، دروازه ناتمام ، جایگاه سپاهیان ، چاه سنگی ، تخت جمشید
محوطه تاریخی نقش رستم : آثار ایلامیان ، آثار هخامنشی ، کعبه زرتشت ، آثار ساسانی نقش رستم ، استودان ها
مساجد : مسجد ایزد خواست ، مسجد جامع عتیق شیراز ، خدایخانه ، جامع کبیر نی ریز ، جامع داراب ، قصر دشت ، مشیر ، نصیر الملک ، نو ، وکیل
امام زاده ها : ابراهیم ، سید امیر علی بن حمزه ، زاهد ، سبز پوشان ، حضرت شاه چراغ ، سید علاءالفدین حسین ، سید میر محمد
پل ها : پل آب رسانی تنگ دالون ، پل ایزد خواست ، پل پاسارگاد ، خان ، دارابگرد ، رودخانه خشک شیراز ، شهر قدیمی استخر ، کوار ، قاضیان ، مشیر ، مهر نرسه ، نو
تپه ها و تل ها : ضحاک ، نعلکی
نقش برجسته ها : کورانگون ، نقش برجسته سراب بهرام ، دخمه سنگی داودختر