-
جنتو چیست ؟
جنتو شاید یکی از اسرارآمیز ترین توزیعهای لینوکس باشد که بسیاری از آن می‌ترسند و ترجیح می‌‌دهند از یک توزیع ساده‌تر برای کارهای خود استفاده کنند. شاید بهترین کلمه برای توصیف جنتو، ساده نباشد ولی بسیاری از مطالبی که در مورد سختی جنتو گفته می‌شوند بیشتر شایعات است تا واقعیت. اگر می‌خواهید بیشتر در این مورد بدانید این مقاله را تا آخر مطالعه کنید.
● تاریخچه: چرا یک توزیع دیگر؟
یکی از مسایل بسیار مهم و دردسرساز در لینوکس تنوع بیش از حد در ابزارهای آن است که با وجودی که می‌تواند مفید واقع شود به همان میزان می‌تواند گمراه کننده باشد. از مهمترین موارد عینی این موضوع تنوع بیش از حد توزیعهای لینوکس است. گرچه ممکن است نکات مشترکی در میان بسیاری توزیعها وجود داشته باشد ولی واقعیت این است که موارد مشترک بسیاری بین آنها وجود دارد به طوریکه می‌توان بسیاری از آنها را به عنوان توزیعهای والد و توزیع بچه طبقه‌بندی کرد. اولین سوالی که ممکن است به ذهن هر کاربر لینوکس برسد این است که کدام توزیع؟ بعد از مدتی این سوال به سوال دیگری تغییر می‌یابد: چرا یک توزیع دیگر؟
جنتو نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین به بررسی نحوه ایجاد جنتو می‌پردازیم. توزیع جنتو با هدفی نسبتا متفاوت از سایر توزیعها ایجاد شد. بسیاری از توزیعها سعی می‌کنند تا بهترین گزینه‌ها در هر زمینه‌ای را انتخاب کرده و به صورت آماده در اختیار کاربر بگذارند. به عنوان مثال بسیاری توزیعها مبتنی بر یک محیط کاربری خاص هستند مانند Gnome یا KDE و یا از سیستم بسته خاصی مانند apt یا rpm استفاده می‌کنند در حالیکه جنتو مطلقا با چنین کاری مخالف است. یکی از معروفترین شعارهای این توزیع این است: It's about choice. این فلسفه دقیقا در تمامی مراحل استفاده از جنتو مشاهده می‌شود.
هدف جنتو به وجود آوردن یک meta distro است. این عنوان به توزیع‌هایی اطلاق می‌شود که ابزار خاصی ندارند و تنها مجموعه‌ای از ابزارهای گوناگون را گرد هم می‌آورد. البته جنتو هم بعضی ابزارهای خاص خود را دارد ولی تعداد آنها بسیار کم است. اگر بخواهیم به طور گذرا اشاره‌ای به این ابزارها کنیم می‌توان از سیستم مدیریت بستههای Portage، استفاده از تنظیمات خاص برای زمان نصب بسته‌ها (USE flags)، فایلهای تنظمات آن، و از همه مهمتر استفاده از کد منبع برای نصب، آن هم با تنظیمات و بهینه‌سازی‌های خاص مورد نظر کاربر نام برد. اگر کنجکاو هستید که این ابزارها چه فایده‌ای دارند باید کمی دیگر صبر کنید.
به طور خلاصه فلسفه جنتو، ارائه توزیعی است که بتواند خود را با نیازهای کاربران گوناگون هماهنگ کند. انتخاب حق کاربر است. البته ممکن است این انتخاب در بعضی موارد بیشتر مشکل‌ساز باشد ولی این در صورتی است که شما ندانید این توزیع را به چه دلیلی انتخاب کرده‌اید.
جنتو نام نوعی پنگوئن کوچک ساکن جزایر مالویناس است. نماد اصلی این توزیع یک شکلک جالب است.نماد دیگر و بسیار محبوب این توزیع لری گاوه (Larry the cow) است. یک گاو نه چندان باهوش که از تنوع توزیعها خسته شده و پس از مدتها به جنتو رسیده و به آن علاقه پیدا کرده است. شعار معروف دیگر جنتو این است: اگه تکون خورد کامپایلش کن (If it moves, compile it). این توزیع به دلیل تنوع در ابزارها یکی از متنوع‌ترین طیفهای کاربران را دارد.
● قابلیت‌ها : به دنیای جنتو خوش آمدید
جنتو از نظر تنوع قابلیت‌ها یک توزیع منحصر بفرد است. بهتر است بعضی از این قابلیت‌ها را یک به یک بررسی کنیم. اولین قابلیت آن سیستم مدیریت بستههای بسیار قدرتمند آن یعنی Portage است. این سیستم با الهام از سیستم Ports که مورد استفاده در Free-BSD است ساخته شده و قلب جنتو به شمار می‌رود. این سیستم این قابلیت را دارد که تمامی بستههای مورد نیاز برای نصب یک برنامه خاص را مشخص کرده و آنها را دریافت کرده و نصب کند. برتری اصلی آن به سیستم apt توانایی آن برای کار کردن با هر نوع معماری رایانه است. به عنوان مثال اگر شما بخواهید یک برنامه را بر روی دو رایانه از نوع x۸۶ و x۸۶-۶۴ نصب کنید نیاز به دو سری بسته deb و یا rpm خواهید داشت در حالیکه جنتو به دلیل استفاده از کد منبع تنها از یک سری بسته استفاده می‌کند. قابلیت دیگر جنتو استفاده از USE flags است. اینها متغیرهایی هستند که جنتو آنها را به کامپایلر مورد استفاده (در اکثر موارد GCC) انتقال می‌دهد.
این متغیرها موضوعاتی مانند معماری تراشه مورد استفاده در رایانه، بعضی بهبودهای مورد نظر و ... را به کامپایلر منتقل می‌کنند تا مورد توجه کامپایلر قرار بگیرند. این موضوع باعث می‌شود جنتو از نظر سرعت بی‌نظیر باشد. به همین دلیل جنتو یکی از بهترین گزینه‌ها برای سخت‌افزارهای قدیمی و با سرعت پایین است.
قابلیت دیگر جنتو استفاده آن از فایلهای تنظیمات خاص آن است. این فایلها باعث می‌شوند کاربر به راحتی بتواند تنظیمات مورد نظر خود را اعمال کند. به عنوان مثال شما می‌توانید در فایل make.conf تمامی تنظیمات مورد نظر خود را قرار دهید تا هر بار ناچار به تعیین کردن آنها نباشید. اینها تنظیماتی هستند که کامپایلر از آنها استفاده می‌کند. به عنوان مثال برنامه محبوب amaroK را در نظر بگیرید. این برنامه به صورت پیش‌فرض برنامه‌ای برای گوش دادن به موسیقی و یا رادیو است ولی در صورتی که شما آن را با قابلیت پشتیبانی از موتور NMM کامپایل کنید حتی خواهید توانست با استفاده از آن فیلم ببینید. یا به عنوان مثال پشتیبانی از UTF-۸ باعث افت سرعت بسیار زیاد برنامه‌ها می‌شود، بنابراین در صورتیکه نیازی به آن نداشته باشید کافی است پشتیبانی از آن را در فایل make.conf غیر فعال کنید. همانطور که در ابتدای کار نیز گفته شد انتخاب با شماست. فقط باید بدانید که چه می‌خواهید.
نکته قوت بسیار بزرگ دیگر جنتو جامعه کاربری آن است. احتمالا بسیاری از شما وصف نصب متنی و سخت جنتو را شنیده‌اید. البته با آمدن نصاب گرافیکی این توزیع این امر تا حد زیادی بهبود پیدا کرده ولی روش نصب محبوب همچنان همان نصب متنی است. بنابراین می‌توان حدس زد که یک کاربر جنتو حداقل توانایی‌هایی بسیار بالاتر نسبت به یک کاربر توزیعی گرافیکی و پر از ابزار مانند SuSE دارد. البته لزوما اینگونه نیست ولی از نظر آماری قابل قبول است. کاربران جنتو اطلاعات بسیار وسیع و در عین حال عمیقی در مورد ابزارهای موجود در سیستم خود و نحوه ارتباط آنها دارند و البته این امر چندان هم عجیب نیست. شما برای کار کردن، یا بهتر است بگوییم راحت کار کردن، با ابزارها باید با نحوه کار آنها آشنایی کامل داشته باشید. شاید یکی از سخت‌ترین بخشهای کار با هر ابزار در جنتو تنظیم اولیه آن ابزار باشد ولی وقتی این کار انجام شد احتمالا خواهید دید که زحمتی که کشیدید ارزش نتیجه را داشته است.
اگر این حرف باعث ترس شما شده باید بگوییم که خبرهای خوبی هم در این بین وجود دارند. جنتو از نظر مستندات یکی از بهترین، و شاید حتی بتوان گفت بهترین توزیع موجود است. این مستندات، چه از نظر تنوع و دقت و چه به روز بودن، بی‌نظیر هستند. به عنوان مثال هنگامیکه شرکت Novell کد منبع XGL را منتشر کرد حتی پیش از آنکه این کد در OpenSuSE به کار گرفته شود مستندات نصب آن در gentoo-wiki.org قرار گرفت. مثال‌های از این دست زیادند. این مستندات بسیار دقیق هستند و هر شخصی با دانش متوسط می‌تواند تنها با یک بار روخوانی آنها، دستورات را به صورت کامل اجرا کند.
● نصیحت : جنتو برای چه کسانی مناسب و برای چه کسانی نامناسب است؟
در صورتیکه شما کاربری متوسط و یا بهتر از متوسط هستید و علاقه زیادی دارید که بدانید چه در قلب سیستم شما می‌گذرد و از آن مهمتر دوست دارید همه چیز در کنترل شما باشد جنتو می‌تواند توزیع ایده‌آل شما باشد. تسلط به زبان انگلیسی هم نکته مهم دیگری است. گرچه این موضوع می‌تواند در یادگیری هر توزیع دیگری نیز سرنوشت ساز باشد ولی همانگونه که گفته شد جنتو انبوهی از مستندات دارد که شما برای کار خود به آنها نیاز دارید بنابراین عدم تسلط به زبان ممکن است مشکلات جدی برای شما ایجاد کند. اگر روحیه ماجراجویی ندارید هم بهتر است از خیر جنتو بگذرید چون تنها نتیجه احتمالی آن سردرد برای شما و همچنین افرادی خواهد بود که پاسخگوی سوالات شما هستند. توصیه نهایی اینکه اگر تا به حال کاری را انجام نداده‌اید از جنتو برای یک کار حیاتی در آن زمینه استفاده نکنید چون ممکن است برای شما مشکل‌ساز شود. هر چیزی قیمتی دارد و قیمت استفاده از جنتو هم وقتی است که باید برای یادگیری صرف کنید ولی در عوض بعد از مدتی دیگر حاضر به تعویض توزیع نخواهید شد .
